Sprawy połączone od C‑105/12 do C‑107/12
Staat der Nederlanden
przeciwko
Essent NV (C‑105/12), Essent Nederland BV (C‑105/12),Eneco Holding NV (C‑106/12) i Delta NV (C‑107/12)
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Hoge Raad der Nederlanden)
„Odesłanie prejudycjalne — Swobodny przepływ kapitału — Artykuł 63 TFUE — Zasady prawa własności — Artykuł 345 TFUE — Operatorzy systemów dystrybucyjnych energii elektrycznej i gazu — Zakaz prywatyzacji — Zakaz powiązań z przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność w zakresie produkcji, dostarczania lub obrotu energią elektryczną i gazem — Zakaz działalności ubocznej mogącej niekorzystnie wpływać na zarządzanie systemem”
Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 22 października 2013 r.
Swobodny przepływ kapitału i płatności – Ograniczenia – Przepisy krajowe zakazujące prywatyzacji operatorów systemów dystrybucyjnych i powiązań z przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność w zakresie produkcji, dostarczania lub obrotu energią elektryczną i gazem – Niedopuszczalność – Zasady prawa własności – Zasada neutralności – Brak wpływu
(art. 63 TFUE, 345 TFUE)
Swobodny przepływ kapitału i płatności – Ograniczenia – Przepisy krajowe zakazujące prywatyzacji operatorów systemów dystrybucyjnych i powiązań z przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność w zakresie produkcji, dostarczania lub obrotu energią elektryczną i gazem – Uzasadnienie nadrzędnymi względami interesu ogólnego – Konkurencja, przejrzystość i niedyskryminacja – Dopuszczalność – Przesłanki – Proporcjonalność – Ocena przez sąd krajowy
(art. 65 TFUE, 345 TFUE)
Artykuł 345 TFUE należy interpretować w ten sposób, że obejmuje on zasady państwa członkowskiego zakazujące prywatyzacji, wskutek których akcje działającego na terytorium tego państwa operatora systemu dystrybucyjnego energii elektrycznej lub gazu muszą znajdować się, bezpośrednio lub pośrednio, w posiadaniu władz publicznych wskazanych w prawie krajowym. Jednakże wykładnia taka nie powoduje wykluczenia z zakresu zastosowania art. 63 TFUE przepisów krajowych zakazujących prywatyzacji operatorów systemów dystrybucyjnych energii elektrycznej i gazu, a także zakazujących, po pierwsze, istnienia powiązań własnościowych lub w zakresie kontroli między spółkami wchodzącymi w skład grupy, do której należy operator systemu dystrybucyjnego energii elektrycznej lub gazu działający na terytorium tego państwa, a spółkami wchodzącymi w skład grupy, do której należy przedsiębiorstwo prowadzące na tym terytorium działalność w zakresie produkcji, dostarczania albo obrotu energią elektryczną lub gazem, a po drugie, dokonywania przez tego operatora lub przez grupę, do której operator ten należy, czynności lub działań mogących wpływać niekorzystnie na zarządzanie systemem.
Artykuł 345 TFUE wyraża w istocie z jednej strony zasadę neutralności traktatów wobec zasad prawa własności w państwach członkowskich. W tym względzie traktaty co do zasady nie stoją na przeszkodzie ani nacjonalizacji przedsiębiorstw, ani ich prywatyzacji. Zakaz prywatyzacji uniemożliwiający posiadanie akcji operatorów systemów dystrybucyjnych energii elektrycznej i gazu działających na terytorium państwa członkowskiego przez osoby prywatne objęty jest zatem zakresem art. 345 TFUE. Jednakże przepis ten nie wyklucza zastosowania wobec zasad prawa własności obowiązujących w państwach członkowskich podstawowych reguł traktatu FUE, w tym w szczególności zasad niedyskryminacji, swobody działalności gospodarczej i swobody przepływu kapitału.
Z drugiej strony zakaz prywatyzacji oznaczający, że żaden inwestor prywatny nie może nabyć akcji lub udziałów w kapitale operatora systemu dystrybucyjnego energii elektrycznej lub gazu działającego na terytorium danego państwa członkowskiego, zawierający między innymi zakazy grup i działalności ubocznej, które stanowią przeszkodę lub ograniczenia jakościowe w inwestycjach transgranicznych, stanowi ograniczenia swobody przepływu kapitału w rozumieniu art. 63 TFUE.
(por. pkt 29, 30, 33, 34, 36–38, 43–48; pkt 1 sentencji)
Co się tyczy zakazu prywatyzacji, wskutek którego akcje działającego na terytorium danego państwa członkowskiego operatora systemu dystrybucyjnego energii elektrycznej lub gazu muszą znajdować się, bezpośrednio lub pośrednio, w posiadaniu władz publicznych wskazanych w prawie krajowym – systemie objętym zakresem stosowania art. 345 TFUE – motywy stojące u podstaw decyzji ustawodawcy co do przyjętych zasad prawa własności można brać pod uwagę jako nadrzędne względy interesu ogólnego w celu uzasadnienia ograniczeń swobody przepływu kapitału. W istocie, o ile art. 345 nie może uzasadniać ograniczeń swobody przepływu kapitału, o tyle nie oznacza to jednak, że interesów, jakie stoją u podstaw decyzji ustawodawcy co do publicznej lub prywatnej własności operatorów systemów dystrybucyjnych energii elektrycznej i gazu, nie można brać pod uwagę jako nadrzędnych względów interesu ogólnego. W szczególności motywy stojące u podstaw decyzji ustawodawcy krajowego co do przyjętych zasad prawa własności i objęte unormowaniem art. 345 TFUE stanowią czynniki, które można brać pod uwagę jako uzasadnienie ograniczeń swobody przepływu kapitału.
Co się tyczy przepisów krajowych zakazujących operatorom systemów dystrybucyjnych energii elektrycznej i gazu z jednej strony powiązań z przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność w zakresie produkcji tej energii, jej dostarczania lub obrotu nią, a z drugiej strony działalności ubocznej, cele w postaci zwalczania szeroko pojętego wzajemnego subsydiowania, w tym wymiany strategicznych informacji, zapewnienia przejrzystości na rynku energii elektrycznej i gazu oraz zapobiegania zakłóceniom konkurencji, mogą co do zasady, jako nadrzędne względy interesu ogólnego, uzasadniać ograniczenia swobody przepływu kapitału wynikające z tych przepisów. Ograniczenia te muszą jednak przy tym być odpowiednie do zamierzonych celów i nie mogą wykraczać poza zakres niezbędny do ich osiągnięcia, co ustalić powinien sąd odsyłający.
(por. pkt 52, 53, 55, 66–68; pkt 2 sentencji)
Sprawy połączone od C‑105/12 do C‑107/12
Staat der Nederlanden
przeciwko
Essent NV (C‑105/12), Essent Nederland BV (C‑105/12),Eneco Holding NV (C‑106/12) i Delta NV (C‑107/12)
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Hoge Raad der Nederlanden)
„Odesłanie prejudycjalne — Swobodny przepływ kapitału — Artykuł 63 TFUE — Zasady prawa własności — Artykuł 345 TFUE — Operatorzy systemów dystrybucyjnych energii elektrycznej i gazu — Zakaz prywatyzacji — Zakaz powiązań z przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność w zakresie produkcji, dostarczania lub obrotu energią elektryczną i gazem — Zakaz działalności ubocznej mogącej niekorzystnie wpływać na zarządzanie systemem”
Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 22 października 2013 r.
Swobodny przepływ kapitału i płatności — Ograniczenia — Przepisy krajowe zakazujące prywatyzacji operatorów systemów dystrybucyjnych i powiązań z przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność w zakresie produkcji, dostarczania lub obrotu energią elektryczną i gazem — Niedopuszczalność — Zasady prawa własności — Zasada neutralności — Brak wpływu
(art. 63 TFUE, 345 TFUE)
Swobodny przepływ kapitału i płatności — Ograniczenia — Przepisy krajowe zakazujące prywatyzacji operatorów systemów dystrybucyjnych i powiązań z przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność w zakresie produkcji, dostarczania lub obrotu energią elektryczną i gazem — Uzasadnienie nadrzędnymi względami interesu ogólnego — Konkurencja, przejrzystość i niedyskryminacja — Dopuszczalność — Przesłanki — Proporcjonalność — Ocena przez sąd krajowy
(art. 65 TFUE, 345 TFUE)
Artykuł 345 TFUE należy interpretować w ten sposób, że obejmuje on zasady państwa członkowskiego zakazujące prywatyzacji, wskutek których akcje działającego na terytorium tego państwa operatora systemu dystrybucyjnego energii elektrycznej lub gazu muszą znajdować się, bezpośrednio lub pośrednio, w posiadaniu władz publicznych wskazanych w prawie krajowym. Jednakże wykładnia taka nie powoduje wykluczenia z zakresu zastosowania art. 63 TFUE przepisów krajowych zakazujących prywatyzacji operatorów systemów dystrybucyjnych energii elektrycznej i gazu, a także zakazujących, po pierwsze, istnienia powiązań własnościowych lub w zakresie kontroli między spółkami wchodzącymi w skład grupy, do której należy operator systemu dystrybucyjnego energii elektrycznej lub gazu działający na terytorium tego państwa, a spółkami wchodzącymi w skład grupy, do której należy przedsiębiorstwo prowadzące na tym terytorium działalność w zakresie produkcji, dostarczania albo obrotu energią elektryczną lub gazem, a po drugie, dokonywania przez tego operatora lub przez grupę, do której operator ten należy, czynności lub działań mogących wpływać niekorzystnie na zarządzanie systemem.
Artykuł 345 TFUE wyraża w istocie z jednej strony zasadę neutralności traktatów wobec zasad prawa własności w państwach członkowskich. W tym względzie traktaty co do zasady nie stoją na przeszkodzie ani nacjonalizacji przedsiębiorstw, ani ich prywatyzacji. Zakaz prywatyzacji uniemożliwiający posiadanie akcji operatorów systemów dystrybucyjnych energii elektrycznej i gazu działających na terytorium państwa członkowskiego przez osoby prywatne objęty jest zatem zakresem art. 345 TFUE. Jednakże przepis ten nie wyklucza zastosowania wobec zasad prawa własności obowiązujących w państwach członkowskich podstawowych reguł traktatu FUE, w tym w szczególności zasad niedyskryminacji, swobody działalności gospodarczej i swobody przepływu kapitału.
Z drugiej strony zakaz prywatyzacji oznaczający, że żaden inwestor prywatny nie może nabyć akcji lub udziałów w kapitale operatora systemu dystrybucyjnego energii elektrycznej lub gazu działającego na terytorium danego państwa członkowskiego, zawierający między innymi zakazy grup i działalności ubocznej, które stanowią przeszkodę lub ograniczenia jakościowe w inwestycjach transgranicznych, stanowi ograniczenia swobody przepływu kapitału w rozumieniu art. 63 TFUE.
(por. pkt 29, 30, 33, 34, 36–38, 43–48; pkt 1 sentencji)
Co się tyczy zakazu prywatyzacji, wskutek którego akcje działającego na terytorium danego państwa członkowskiego operatora systemu dystrybucyjnego energii elektrycznej lub gazu muszą znajdować się, bezpośrednio lub pośrednio, w posiadaniu władz publicznych wskazanych w prawie krajowym – systemie objętym zakresem stosowania art. 345 TFUE – motywy stojące u podstaw decyzji ustawodawcy co do przyjętych zasad prawa własności można brać pod uwagę jako nadrzędne względy interesu ogólnego w celu uzasadnienia ograniczeń swobody przepływu kapitału. W istocie, o ile art. 345 nie może uzasadniać ograniczeń swobody przepływu kapitału, o tyle nie oznacza to jednak, że interesów, jakie stoją u podstaw decyzji ustawodawcy co do publicznej lub prywatnej własności operatorów systemów dystrybucyjnych energii elektrycznej i gazu, nie można brać pod uwagę jako nadrzędnych względów interesu ogólnego. W szczególności motywy stojące u podstaw decyzji ustawodawcy krajowego co do przyjętych zasad prawa własności i objęte unormowaniem art. 345 TFUE stanowią czynniki, które można brać pod uwagę jako uzasadnienie ograniczeń swobody przepływu kapitału.
Co się tyczy przepisów krajowych zakazujących operatorom systemów dystrybucyjnych energii elektrycznej i gazu z jednej strony powiązań z przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność w zakresie produkcji tej energii, jej dostarczania lub obrotu nią, a z drugiej strony działalności ubocznej, cele w postaci zwalczania szeroko pojętego wzajemnego subsydiowania, w tym wymiany strategicznych informacji, zapewnienia przejrzystości na rynku energii elektrycznej i gazu oraz zapobiegania zakłóceniom konkurencji, mogą co do zasady, jako nadrzędne względy interesu ogólnego, uzasadniać ograniczenia swobody przepływu kapitału wynikające z tych przepisów. Ograniczenia te muszą jednak przy tym być odpowiednie do zamierzonych celów i nie mogą wykraczać poza zakres niezbędny do ich osiągnięcia, co ustalić powinien sąd odsyłający.
(por. pkt 52, 53, 55, 66–68; pkt 2 sentencji)