—

w imieniu HK Danmark, działającego w imieniu G. Kristensen, przez T. Sejra Gada, advokat,

—

w imieniu Experian A/S przez T. Brøggera Sørensena, advokat,

—

w imieniu Beskæftigelsesministeriert przez P. Bieringa, advokat,

—

w imieniu rządu duńskiego przez C. Vanga, działającego w charakterze pełnomocnika, wspieranego przez P. Bieringa, advokat,

—

w imieniu rządu belgijskiego przez M. Jacobs oraz L. Van den Broeck, działające w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu niemieckiego przez T. Henzego oraz J. Möllera, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu hiszpańskiego przez S. Centeno Huertę oraz S. Martíneza‑Lagea Sobredę, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu niderlandzkiego przez C. Wissels oraz C. Schillemans, działające w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu Komisji Europejskiej przez J. Enegrena oraz C. Barslev, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 6 ust. 2 dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz.U. L 303, s. 16).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy HK Danmark (zwanym dalej „HK”), działającym w imieniu G. Kristensen, a Experian A/S (zwaną dalej „Experian”) w przedmiocie zgodności z prawem stosowanego przez tę ostatnią systemu zabezpieczenia emerytalnego.

3

Motywy 1, 4, 13 i 25 dyrektywy 2000/78 mają następujące brzmienie:

[…]

[…]

[…]

4

Zgodnie z brzmieniem jej art. 1 „celem [dyrektywy 2000/78] jest wyznaczenie ogólnych ram dla walki z dyskryminacją ze względu na religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną w odniesieniu do zatrudnienia i pracy, w celu realizacji w państwach członkowskich zasady równego traktowania”.

5

Artykuł 2 ust. 1 i art. 2 ust. 2 lit. a) tej dyrektywy przewidują:

„1.   Do celów niniejszej dyrektywy »zasada równego traktowania« oznacza brak jakichkolwiek form bezpośredniej lub pośredniej dyskryminacji z przyczyn określonych w art. 1.

2.   Do celów ust. 1:

6

Artykuł 3 tej dyrektywy, zatytułowany „Zakres”, precyzuje w ust. 1:

„1.   W granicach kompetencji powierzonych Wspólnocie niniejszą dyrektywę stosuje się do wszystkich osób, zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego, łącznie z instytucjami publicznymi, w odniesieniu do:

[…]

[…]”.

7

Zgodnie z brzmieniem art. 6 tej dyrektywy, zatytułowanego „Uzasadnienie odmiennego traktowania ze względu na wiek”:

„1.   Niezależnie od przepisów art. 2 ust. 2 państwa członkowskie mogą uznać, że odmienne traktowanie ze względu na wiek nie stanowi dyskryminacji, jeżeli w ramach prawa krajowego zostanie to obiektywnie i racjonalnie uzasadnione zgodnym z przepisami [prawem] celem, w szczególności celami polityki zatrudnienia, rynku pracy i kształcenia zawodowego, i jeżeli środki mające służyć realizacji tego celu są właściwe i konieczne.

Takie odmienne traktowanie może polegać między innymi na:

[…]

2.   Niezależnie od przepisów art. 2 ust. 2 państwa członkowskie mogą uznać, że nie stanowi dyskryminacji ze względu na wiek ustalanie, dla systemów zabezpieczenia społecznego pracowników, wieku przyznania [członkostwa w systemie zabezpieczenia społecznego] lub nabycia praw do świadczeń emerytalnych lub inwalidzkich, włącznie z wyznaczaniem, w ramach tych systemów, różnych granic wieku dla pracowników lub grup bądź kategorii pracowników i wykorzystania, w ramach tych systemów, kryteriów wieku do obliczania wysokości świadczeń, pod warunkiem że nie stanowi to dyskryminacji ze względu na płeć”.

8

Królestwo Danii skorzystało z możliwości stworzonej w art. 18 akapit drugi dyrektywy 2000/78, dotyczącej przedłużenia terminu transpozycji tej dyrektywy w odniesieniu do kryteriów wieku i niepełnosprawności, który to termin upłynął w związku z tym w dniu 2 grudnia 2006 r.

9

Dyrektywa 2000/78 została transponowana do prawa duńskiego przez lov nr. 1417 om ændring af lov om forbud mod forskelsbehandling på arbejdsmarkedet m. v. (ustawę nr 1417 o zmianie ustawy o zakazie dyskryminacji na rynku pracy) z dnia 22 grudnia 2004 r. (zwaną dalej „ustawą antydyskryminacyjną”).

10

Paragraf 6a tej ustawy ma na celu wprowadzenie w życie art. 6 ust. 2 dyrektywy 2000/78. Ma on następujące brzmienie:

„Niezależnie od przepisów §§ 2–5 niniejsza ustawa nie stoi na przeszkodzie określeniu granicy wieku dostępu do systemów zabezpieczenia społecznego pracowników albo stosowaniu w ramach tych systemów kryteriów wieku do obliczania wysokości świadczeń. Stosowanie tych kryteriów nie może prowadzić do dyskryminacji ze względu na płeć”.

11

Glennie Kristensen została zatrudniona w dziale obsługi klienta Experian w dniu 19 listopada 2007 r. w wieku 29 lat. Jej umowa o pracę zawierała w pkt 5.1 następujące postanowienia dotyczące emerytury:

[G. Kristensen] zawrze w odniesieniu do systemu zabezpieczenia emerytalnego [Experian] odrębną umowę ze Scandią (za pośrednictwem Willis), zarządzającą systemem zabezpieczenia emerytalnego. Ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenie zdrowotne są gwarantowane przez czas obowiązywania umowy pracy.

Wysokość składki:

W przypadku pracownika mającego mniej niż 35 lat: pracownik 3% [wynagrodzenia podstawowego], a [Experian] 6%;

w przypadku pracownika mającego 35–44 lat: pracownik 4%, a [Experian] 8%;

w przypadku pracownika mającego powyżej 45 lat: pracownik 5%, a [Experian] 10%”.

12

Z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, wynika, że obowiązek ustanowienia opisanego w powyższym punkcie systemu zabezpieczenia emerytalnego pracowników nie wynika ani z ustawy, ani z układu zbiorowego, lecz że opiera się wyłącznie na umowie o pracę zawartej między Experian i jej pracownikami.

13

Wynagrodzenie otrzymywane przez G. Kristensen składało się więc z określonego umownie wynagrodzenia podstawowego w wysokości 21500 koron duńskich (DKR) miesięcznie oraz dodatkowo z opłacanej przez pracodawcę składki na zabezpieczenie społeczne w wysokości 6% [tego wynagrodzenia podstawowego], co dawało w sumie kwotę 22790 DKR miesięcznie. Gdyby G. Kristensen miała 35–44 lat, otrzymywałaby, wliczając w tę kwotę składkę opłacaną przez pracodawcę, 23220 DKR miesięcznie, a gdyby miała ponad 45 lat, otrzymywałaby wynagrodzenie w wysokości 23650 DKR miesięcznie, wliczając w to opłacaną przez pracodawcę składkę emerytalną.

14

Glennie Kristensen wypowiedziała swoją umowę o pracę ze skutkiem na dzień 31 października 2008 r. Reprezentujący G. Kristensen HK zażądał od Experian, na podstawie ustawy o zakazie dyskryminacji, odszkodowania w wysokości kwoty odpowiadającej wynagrodzeniu za dziewięć miesięcy oraz zwrotu składek emerytalnych odpowiadających stawkom składek mających zastosowanie do pracowników powyżej 45 roku życia. Na poparcie swego żądania HK podnosi, że system emerytalny wprowadzony w życie przez Experian stanowi niezgodną z prawem dyskryminację ze względu na wiek. Experian wniósł o oddalenie żądań pozwu, podnosząc, że systemy zabezpieczenia emerytalnego są ogólnie wyłączone z zakresu zastosowania zakazu dyskryminacji ze względu na wiek ustanowionego przez ustawę o zakazie dyskryminacji.

15

W tych okolicznościach Vestre Landsret postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania prejudycjalne:

16

Poprzez pytanie drugie, które należy zbadać w pierwszej kolejności, sąd krajowy pragnie w istocie ustalić, czy system zabezpieczenia społecznego pracowników, zgodnie z którym pracodawca opłaca stanowiące element wynagrodzenia składki na ubezpieczenie emerytalne, których wysokość wzrasta wraz z wiekiem pracownika, jest objęty zakresem zastosowania art. 6 ust. 2 dyrektywy 2000/78.

17

Tytułem wstępu należy stwierdzić, że spór w postępowaniu głównym powstał między dwoma podmiotami prywatnoprawnymi w przedmiocie ewentualnej dyskryminacji ze względu na wiek, co miałoby wynikać nie z ustawy ani z układu zbiorowego, lecz wyłącznie z umowy o pracę zawartej między G. Kristensen i Experian. To w ramach tego sporu HK, działający w imieniu G. Kristensen, przywołuje przepisy dyrektywy 2000/78.

18

Trybunał orzekał jednak niezmiennie, że dyrektywa, jako że formalnie jej adresatami są państwa członkowskie, nie może sama z siebie tworzyć obowiązków dla podmiotów prywatnych, a zatem nie można się na nią jako taką powoływać przeciwko nim (zob. w szczególności wyroki: z dnia 26 lutego 1986 r. w sprawie 152/84 Marshall, Rec. s. 723, pkt 48; z dnia 14 lipca 1994 r. w sprawie C-91/92 Faccini Dori, Rec. s. I-3325, pkt 20; z dnia 19 stycznia 2010 r. w sprawie C-555/07 Kücükdeveci, Zb.Orz. s. I-365, pkt 46).

19

Należy ponadto przypomnieć, że Trybunał uznał obowiązywanie zasady niedyskryminacji ze względu na wiek jako ogólnej zasady prawa Unii Europejskiej, skonkretyzowanej w dziedzinie zatrudnienia i pracy w dyrektywie 2000/78 (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Kücükdeveci, pkt 21). Zakaz wszelkiej dyskryminacji ze względu między innymi na wiek jest zawarty w art. 21 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”), która od dnia 1 grudnia 2009 r. ma tę samą wartość prawną co traktaty.

20

Jednak aby zasadę niedyskryminacji ze względu na wiek można było stosować w sytuacji takiej jak w sprawie przed sądem krajowym, konieczne jest jeszcze, by sytuacja ta była objęta zakresem zastosowania prawa Unii (zob. ww. wyrok w sprawie Kücükdeveci, pkt 23).

21

Tak jest i w tej sytuacji. Po pierwsze, art. § 6a ustawy o zakazie dyskryminacji ma bowiem na celu transpozycję art. 6 ust. 2 dyrektywy 2000/78. To na tej podstawie i, w każdym razie po dacie upłynięcia terminu wyznaczonego państwom członkowskim na dokonanie transpozycji dyrektywy 2000/78, który to termin dobiegł końca w odniesieniu do Danii w dniu 2 grudnia 2006 r., miało miejsce działanie, które w sprawie będącej przedmiotem postępowania głównego ma zdaniem skarżącej charakter dyskryminujący.

22

Po drugie, system zabezpieczenia emerytalnego, którego dotyczy postępowanie główne i który zdaniem skarżącej ma charakter dyskryminujący, jest objęty zakresem zastosowania dyrektywy 2000/78.

23

Zarówno z tytułu i preambuły, jak i z treści i celu dyrektywy 2000/78 wynika bowiem, że dyrektywa ta zmierza do ustanowienia ogólnych warunków ramowych celem zapewnienia każdej osobie równego traktowania „w zakresie zatrudnienia i pracy”, zapewniając jej skuteczną ochronę przed dyskryminacją ze względu na jedną z przyczyn określonych w art. 1, do których należy wiek.

24

W szczególności z art. 3 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2000/78 wynika, że znajduje ona zastosowanie, w granicach kompetencji powierzonych Unii Europejskiej, „do wszystkich osób, zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego, włącznie z instytucjami publicznymi” między innymi w odniesieniu do „warunków zatrudnienia i pracy, łącznie z warunkami zwalniania i wynagradzania”.

25

Jeżeli chodzi o tę kwestię, to zakres stosowania dyrektywy 2000/78 należy rozumieć – w świetle jej art. 3 ust. 1 lit. c) i art. 3 ust. 3 w związku z jej motywem 13 – w ten sposób, że nie obejmuje on systemów zabezpieczenia społecznego i ochrony socjalnej, z których korzyści nie są tożsame z wynagrodzeniem w znaczeniu nadanym temu terminowi do celów stosowania art. 157 TFUE, ani do wszelkiego rodzaju płatności dokonywanych przez państwo, których celem jest dostęp do zatrudnienia lub utrzymanie zatrudnienia (wyroki: z dnia 1 kwietnia 2008 r. w sprawie C-267/06 Maruko, Zb.Orz. s. I-1757, pkt 41; z dnia 10 maja 2011 r. w sprawie C-147/08 Römer, Zb.Orz. s. I-3591, pkt 32).

26

Pojęcie wynagrodzenia w rozumieniu art. 157 ust. 2 TFUE obejmuje wszystkie korzyści w gotówce lub w naturze, obecne lub przyszłe, wypłacane pracownikowi przez pracodawcę, również w sposób pośredni, z tytułu zatrudnienia (zob. w szczególności wyrok z dnia 17 maja 1990 r. w sprawie C-262/88 Barber, Rec. s. I-1889, pkt 12).

27

W postępowaniu głównym sporne są składki pracodawcy, opłacane przez Experian na rzecz jego pracowników w okresie zatrudnienia w tym przedsiębiorstwie, a nie świadczenia emerytalne podlegające wypłaceniu w wyniku ich odejścia na emeryturę.

28

Ponadto zobowiązanie pracodawcy do opłacania tych składek wynika wyłącznie z umowy o pracę zawartej pomiędzy nim a jego pracownikami i nie jest wynikiem obowiązku nałożonego na niego przez ustawę. Finansowanie spornego w postępowaniu głównym systemu zabezpieczenia emerytalnego pracowników jest zapewnione jednocześnie przez pracodawcę, w 2/3 wysokości składki, i przez pracownika, w 1/3 wysokości składki; władze publiczne nie uczestniczą w finansowaniu tego systemu. W związku z tym system ten stanowi korzyść proponowaną pracownikom przez pracodawcę.

29

Co prawda składki te nie są wypłacane bezpośrednio samemu pracownikowi, lecz są wpłacane na jego osobiste konto oszczędnościowe na poczet emerytury, jednakże, jak wskazała Experian w odpowiedzi na pytanie zadane przez Trybunał, każdy pracownik sam dysponuje swoim kontem oszczędnościowym na poczet emerytury i decyduje, wraz z doradcą wyspecjalizowanym w dziedzinie emerytur, o sposobie, w jaki należy zainwestować zaoszczędzoną kwotę w celu otrzymania emerytury w odpowiednim momencie.

30

Z tego wynika, że składki opłacane przez pracodawcę w ramach spornego w postępowaniu głównym systemu zabezpieczenia emerytalnego pracowników stanowią rzeczywistą korzyść w gotówce, wypłacaną pracownikowi przez pracodawcę z racji zatrudnienia tego ostatniego, i w konsekwencji stanowią one wynagrodzenie w rozumieniu art. 157 ust. 2 TFUE. Są one zatem objęte zakresem zastosowania dyrektywy 2000/78.

31

Z powyższego wynika, że badania, czy prawo Unii stoi na przeszkodzie systemowi zabezpieczenia emerytalnego pracowników, takiego jak sporny w postępowaniu głównym, należy dokonać w świetle zasady niedyskryminacji ze względu na wiek, ustanowionej w art. 21 karty i skonkretyzowanej przez dyrektywę 2000/78.

32

W konsekwencji pytanie drugie należy rozumieć w ten sposób, że dotyczy ono w istocie kwestii, czy zasadę niedyskryminacji ze względu na wiek, ustanowioną w art. 21 karty i skonkretyzowaną przez dyrektywę 2000/78, oraz w szczególności art. 2 i art. 6 ust. 2 tej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie systemowi zabezpieczenia emerytalnego pracowników, zgodnie z którym pracodawca opłaca stanowiące element wynagrodzenia składki na ubezpieczenie emerytalne, których wysokość wzrasta wraz z wiekiem pracownika.

33

W celu udzielenia odpowiedzi na to pytanie należy w pierwszej kolejności zweryfikować, czy sporny w postępowaniu głównym system zabezpieczenia emerytalnego pracowników ustanawia odmienne traktowanie ze względu na wiek.

34

Artykuł 2 ust. 1 dyrektywy 2000/78 definiuje „zasadę równego traktowania” jako brak jakichkolwiek form bezpośredniej lub pośredniej dyskryminacji z przyczyn określonych w art. 1 tej dyrektywy, do których należy wiek. Artykuł 2 ust. 2 lit. a) tej dyrektywy precyzuje, że do celów stosowania ust. 1 dyskryminacja bezpośrednia występuje w przypadku, gdy osobę traktuje się mniej przychylnie niż traktuje się, traktowano lub traktowano by inną osobę w porównywalnej sytuacji, z jakiejkolwiek przyczyny wymienionej w art. 1 tej dyrektywy.

35

W niniejszej sprawie, jako że G. Kristensen miała w momencie zatrudnienia mniej niż 35 lat, składka pracodawcy opłacana przez Experian na poczet ubezpieczenia emerytalnego zainteresowanej wynosiła 6% jej wynagrodzenia podstawowego. Jej całościowe wynagrodzenie miesięczne, składające się z wynagrodzenia podstawowego oraz składek opłacanych przez pracodawcę, było więc niższe aniżeli całościowe wynagrodzenie miesięczne pracownika otrzymującego to samo wynagrodzenie podstawowe, lecz mającego więcej niż 35 lat. W przypadku pracowników Experian mających 35–44 lat składki pracodawcy wynoszą bowiem 8% wynagrodzenia podstawowego, a w przypadku pracowników mających powyżej 45 lat składki te wynoszą 10% tego wynagrodzenia. Okoliczność, że całościowe wynagrodzenie miesięczne młodszych pracowników jest niższe, i fakt, że w związku z tym są oni mniej przychylnie traktowani, są zatem bezpośrednio związane z wiekiem.

36

Wynika z tego, że sporny system zabezpieczenia emerytalnego pracowników ustanawia odmienne traktowanie w oparciu o kryterium wieku.

37

W drugiej kolejności należy zbadać, czy takie odmienne traktowanie może stanowić dyskryminację zabronioną przez zasadę niedyskryminacji ze względu na wiek, ustanowioną w art. 21 karty i skonkretyzowaną w dyrektywie 2000/78.

38

W kwestii tej art. 6 ust. 2 dyrektywy 2000/78, do którego sąd odsyłający odwołuje się w treści swojego pytania drugiego, stanowi, że państwa członkowskie mogą, pod pewnymi warunkami, uznać, że odmienne traktowanie nie stanowi dyskryminacji ze względu na wiek.

39

W konsekwencji należy zbadać, czy odmienne traktowanie stwierdzone w pkt 36 niniejszego wyroku może zostać uzasadnione na podstawie art. 6 ust. 2 dyrektywy 2000/78.

40

Zgodnie z brzmieniem art. 6 ust. 2 dyrektywy 2000/78 we francuskiej wersji językowej państwa członkowskie, niezależnie od przepisów art. 2 ust. 2, mogą uznać, że „ne constitue pas une discrimination fondée sur l’âge la fixation, pour les régimes professionnels de sécurité sociale, d’âges d’adhésion ou d’admissibilité aux prestations de retraite ou d’invalidité, y compris la fixation, pour ces régimes, d’âges différents pour des travailleurs ou des groupes ou catégories de travailleurs et l’utilisation, dans le cadre de ces régimes, de critères d’âge dans les calculs actuariels, à condition que cela ne se traduise pas par des discriminations fondées sur le sexe [nie stanowi dyskryminacji ze względu na wiek ustalanie, dla systemów zabezpieczenia społecznego pracowników, wieku przyznania [członkostwa w systemie zabezpieczenia społecznego] lub nabycia praw do świadczeń emerytalnych lub inwalidzkich, włącznie z wyznaczaniem, w ramach tych systemów, różnych granic wieku dla pracowników lub grup bądź kategorii pracowników i wykorzystania, w ramach tych systemów, kryteriów wieku do obliczania wysokości świadczeń, pod warunkiem że nie stanowi to dyskryminacji ze względu na płeć]”.

41

Duńska wersja językowa art. 6 ust. 2 tej dyrektywy różni się od tekstu przytoczonego w poprzednim punkcie, ponieważ nie zawiera ona żadnego odniesienia do w szczególności „świadczeń emerytalnych lub inwalidzkich”.

42

W tym względzie należy pamiętać, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przepisy prawa Unii powinny być interpretowane i stosowane w sposób jednolity, w świetle wersji sporządzonych we wszystkich językach Unii Europejskiej. W przypadku rozbieżności pomiędzy różnymi wersjami językowymi tekstu prawa Unii dany przepis należy interpretować z uwzględnieniem ogólnej systematyki i celu uregulowania, którego stanowi część (zob. w szczególności wyrok z dnia 8 grudnia 2005 r.C-280/04 Jyske Finans, Zb.Orz. s. I-10683, pkt 31 i przytoczone tam orzecznictwo).

43

Jeżeli chodzi o wersje art. 6 ust. 2 dyrektywy 2000/78 w innych językach urzędowych Unii, to należy stwierdzić, że podobnie jak przytoczona w pkt 40 niniejszego wyroku francuska wersja językowa wyraźnie mówią one o ustaleniu dla systemów zabezpieczenia społecznego pracowników wieku przystąpienia lub uprawnienia do pobierania świadczeń emerytalnych lub inwalidzkich. Tytułem przykładu hiszpańska wersja językowa tego przepisu mówi o „la determinación, para los regímenes profesionales de seguridad social, de edades para poder beneficiarse de prestaciones de jubilación o invalidez u optar a las mismas”, niemiecka wersja językowa tego przepisu używa sformułowania „bei den betrieblichen Systemen der sozialen Sicherheit die Festsetzung von Altersgrenzen als Voraussetzung für die Mitgliedschaft oder den Bezug von Altersrente oder von Leistungen bei Invalidität”, angielska wersja językowa tego przepisu wspomina o „the fixing for occupational social security schemes of ages for admission or entitlement to retirement or invalidity benefits”, natomiast polska wersja językowa tego samego przepisu zawiera wyrażenia „ustalanie, dla systemów zabezpieczenia społecznego pracowników, wieku przyznania [członkostwa w systemie zabezpieczenia społecznego] lub nabycia praw do świadczeń emerytalnych lub inwalidzkich”.

44

Brzmienie art. 6 ust. 2 dyrektywy 2000/78 w wersjach językowych przytoczonych w poprzednim punkcie wskazuje ponadto, że przepis ten powinien być stosowany wyłącznie w wypadkach, która są w nim enumeratywnie wyliczone. Gdyby prawodawca Unii zamierzał bowiem rozszerzyć zakres zastosowania tego przepisu poza wyraźnie w nim wymienione przypadki, powiedziałby to wprost, używając na przykład określenia „w szczególności”.

45

Wniosek ten znajduje potwierdzenie w ogólnej systematyce i celu dyrektywy 2000/78. Dyrektywa ta konkretyzuje bowiem w dziedzinie zatrudnienia i pracy zasadę niedyskryminacji ze względu na wiek, która jest uważana za ogólną zasadę prawa Unii (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Kücükdeveci, pkt 21). Zakaz wszelkiej dyskryminacji ze względu między innymi na wiek jest zresztą zawarty w art. 21 karty, która począwszy od dnia 1 grudnia 2009 r. ma ten sam walor prawny co traktaty.

46

Jako że art. 6 ust. 2 dyrektywy 2000/78 zezwala państwom członkowskim na ustanowienie wyjątku od zasady niedyskryminacji ze względu na wiek, przepis ten należy interpretować zawężająco (zob. wyrok z dnia 26 września 2013 r. w sprawie C‑546/11 Dansk Jurist‑og Økonomforbund, pkt 41).

47

Wykładnia art. 6 ust. 2 dyrektywy 2000/78, zgodnie z którą przeznaczeniem tego przepisu byłoby zastosowanie do wszystkich rodzajów systemów zabezpieczenia społecznego pracowników, miałaby jednakże ten skutek, że rozszerzałaby jej zakres zastosowania, nie biorąc pod uwagę zawężającego charakteru wykładni, której należy dokonać w stosunku do tego przepisu (ww. wyrok w sprawie Dansk Jurist‑og Økonomforbund, pkt 42).

48

Wynika z tego, że przeznaczeniem art. 6 ust. 2 dyrektywy 2000/78 jest zastosowanie do wszystkich rodzajów systemów zabezpieczenia społecznego, które obejmują ryzyko starości i inwalidztwa (ww. wyrok w sprawie Dansk Jurist‑og Økonomforbund, pkt 43).

49

W niniejszej sprawie, zakładając, że wzrost wysokości składek na ubezpieczenie emerytalnej wraz z wiekiem należy do zakresu systemu zabezpieczenia społecznego pracowników obejmującego ryzyko starości, ta zależność od wieku musi również być objęta hipotezami określonymi w art. 6 ust. 2 dyrektywy 2000/78, a mianowicie „ustalanie[m] […] wieku przyznania [członkostwa w systemie zabezpieczenia społecznego] lub nabycia praw do świadczeń emerytalnych lub inwalidzkich”, włącznie z „wykorzystani[em] […] kryteriów wieku do obliczania wysokości świadczeń”.

50

W kwestii tej należy zauważyć, że sporny w postępowaniu głównym system zabezpieczenia emerytalnego pracowników nie ustala wieku przyznania członkostwa w systemie zabezpieczenia społecznego uprawniającym do świadczeń emerytalnych, jako że pracownicy Experian uczestniczą w tym systemie automatycznie, po upływie dziewięciu miesięcy zatrudnienia w przedsiębiorstwie. W związku z tym sporny w postępowaniu głównym wzrost wysokości składek na ubezpieczenie emerytalne wraz z wiekiem nie obejmuje jako taki „ustalani[a] […] wieku przyznania [członkostwa w systemie zabezpieczenia społecznego] lub nabycia praw do świadczeń emerytalnych” w rozumieniu art. 6 ust. 2 dyrektywy 2000/78.

51

Rządy: duński, belgijski, niemiecki oraz Komisja Europejska podnoszą jednakże, że przepis ten należy interpretować w taki sposób, iż jego przeznaczeniem jest zastosowanie nie tylko do ustalania wieku przyznania członkostwa w systemie zabezpieczenia społecznego lub nabycia praw do świadczeń emerytalnych, lecz również, tym bardziej, do mniej dotkliwych form dyskryminacji ze względu na wiek, takich jak w niniejszym przypadku.

52

Powyższa argumentacja nie może zostać przyjęta. Po pierwsze, sporne w postępowaniu głównym składki na ubezpieczenie emerytalne stanowią bowiem, co zostało stwierdzone w pkt 30 niniejszego wyroku, część wynagrodzenia pracowników Experian. Wzrost wysokości tych składek wraz z wiekiem może mianowicie wywoływać skutki wykraczające poza zwykłe ustalanie wieku przyznania członkostwa w systemie zabezpieczenia społecznego lub nabycia praw do świadczeń emerytalnych. Po drugie, co zostało zauważone w pkt 46 niniejszego wyroku, art. 6 ust. 2 dyrektywy 2000/78 należy interpretować zawężająco. W związku z tym nie jest przeznaczeniem tego przepisu objęcie jego zakresem zastosowania całości elementów charakteryzujących system zabezpieczenia społecznego pracowników obejmującego ryzyko starości i inwalidztwa, takich jak w szczególności określenie kwoty składek na poczet tego systemu, lecz jedynie tych elementów, które są wyraźnie wymienione.

53

Z tego samego powodu to właśnie określenie kwoty składek nie może również być utożsamiane z „wykorzystani[em] […] kryteriów wieku do obliczania wysokości świadczeń” w rozumieniu art. 6 ust. 2 dyrektywy 2000/78, ponieważ w każdym wypadku nie jest ono tożsame z ustalaniem wieku przyznania członkostwa w systemie zabezpieczenia społecznego lub nabycia praw do świadczeń emerytalnych.

54

Wynika z tego, że wzrost wysokości składek na ubezpieczenie emerytalne wraz z wiekiem nie jest objęty zakresem zastosowania art. 6 ust. 2 dyrektywy 2000/78.

55

Przy założeniu, że wzrost wraz z wiekiem wysokości opłacanych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne stanowi odmienne traktowanie ze względu na wiek nie jest objęty zakresem zastosowania art. 6 ust. 2 dyrektywy 2000/78, co zostało stwierdzone w pkt 54 niniejszego wyroku, należy zbadać, czy środek ten może zostać uzasadniony w świetle art. 6 ust. 1 tej dyrektywy.

56

Nawet jeśli formalnie sąd krajowy ograniczył swe pytanie do wykładni art. 6 ust. 2 dyrektywy 2000/78, okoliczność tego rodzaju nie stanowi bowiem przeszkody w dostarczeniu mu przez Trybunał wszystkich elementów wykładni prawa Unii, które mogą być użyteczne dla rozstrzygnięcia zawisłej przed nim sprawy, bez względu na to, czy sąd ten zawarł owe kwestie w treści swego pytania, czy też nie (zob. podobnie wyrok z dnia 21 lipca 2011 r. w sprawie C-503/09 Stewart, Zb.Orz. s. I-6497, pkt 79 i przytoczone tam orzecznictwo).

57

Zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywy 2000/78 odmienne traktowanie ze względu na wiek nie stanowi dyskryminacji, jeżeli w ramach prawa krajowego zostanie to obiektywnie i racjonalnie uzasadnione zgodnym z prawem celem, w szczególności celami polityki zatrudnienia, rynku pracy i kształcenia zawodowego, i jeżeli środki mające służyć realizacji tego celu są właściwe i konieczne.

58

Jeżeli chodzi, po pierwsze, o kwestię, czy sporny w postępowaniu głównym system [zabezpieczenia emerytalnego] pracowników realizuje cel zgodny z prawem, Experian i rząd duński podnoszą, że system ten, po pierwsze, ma na celu z jednej strony umożliwienie starszym pracownikom, podejmującym zatrudnienie w Experian w zaawansowanym stadium ich kariery, stworzenie sensownych oszczędności na poczet emerytury podczas relatywnie krótkiego okresu przynależności do tego systemu, a z drugiej strony objęcie młodych pracowników tym samym systemem zabezpieczenia emerytalnego pracowników na wczesnym stadium, umożliwiając im jednocześnie dysponowanie większą częścią ich wynagrodzenia, biorąc pod uwagę, że w stosunku do nich stosuje się niższe stawki składek pracowniczych. W przekonaniu Experian i rządu duńskiego system ten umożliwia zatem wszystkim pracownikom Experian stworzenie sensownych oszczędności na poczet emerytury, którymi będą mogli dysponować, gdy odejdą na emeryturę.

59

Zdaniem Experian charakteryzujący ten system wzrost wysokości składek na ubezpieczenie emerytalne wraz z wiekiem jest, po drugie, uzasadniony koniecznością objęcia ryzyka: śmierci, niezdolności do pracy i poważnej choroby, których koszty wzrastają wraz z wiekiem. Część tych składek służy bowiem pokryciu tych rodzajów ryzyka.

60

Należy przypomnieć w tym kontekście, że w obecnym stanie prawa Unii państwa członkowskie oraz, w danym przypadku, partnerzy społeczni na poziomie krajowym dysponują szerokim marginesem uznania przy wyborze nie tylko sposobu osiągnięcia jednego spośród wielu celów w dziedzinie polityki społecznej i polityki zatrudnienia, lecz również w zdefiniowaniu środków mogących go zrealizować (zob. podobnie wyrok z dnia 16 października 2007 r. w sprawie C-411/05 Palacios de la Villa, Zb.Orz. s. I-8531, pkt 68).

61

Rozważania te mają znaczenie również w kontekście celów realizowanych w ramach systemu zabezpieczenia emerytalnego pracowników, którego źródłem jest umowa o pracę, takiego jak sporny w postępowaniu głównym.

62

Należy stwierdzić, że cele takie jak przywołane w pkt 58–59 niniejszego wyroku, które uwzględniają interesy ogółu pracowników Experian, sytuując się w ramach istotnych zagadnień związanych z polityką społeczną, zatrudnienia i rynku pracy, służąc zapewnieniu sensownych oszczędności na poczet emerytury w momencie odejścia na emeryturę pracownika, mogą być uznane za cele zgodne z prawem.

63

Po drugie, należy zweryfikować, czy wzrost wysokości składki wraz z wiekiem jest zgodny z zasadą proporcjonalności, to znaczy, czy jest on właściwy i konieczny do realizacji tych celów.

64

W pierwszej kolejności, jeżeli chodzi o właściwy charakter tego rodzaju wzrostu wysokości składki wraz z wiekiem, okazuje się, że dzięki stosowaniu wobec starszych pracowników wyższych stawek składek na emeryturę opłacanych tak przed pracodawcę, jak i przez pracownika, wzrost wysokości składki wraz z wiekiem umożliwia tym pracownikom stworzenie sensownego kapitału na poczet emerytury, nawet podczas relatywnie krótkiego okresu przynależności do przedmiotowego systemu. Wzrost wysokości składki wraz z wiekiem umożliwia również młodym pracownikom przystąpienie do tego systemu, jako że system ten jest otwarty dla wszystkich pracowników Experian, niezależnie od wieku, poddając jednocześnie tychże pracowników mniejszemu obciążeniu finansowemu, tak że składki pobierane od młodych pracowników są rzeczywiście niższe aniżeli składki opłacane przez starszych pracowników.

65

Ponadto zastosowanie do tych ostatnich pracowników wyższych stawek składek na emeryturę opłacanych przez pracodawcę i przez pracownika wydaje się, co do zasady, właściwe dla zagwarantowania, aby większa część tych składek była zarezerwowana na pokrycie ryzyka śmierci, niezdolności do pracy i poważnej choroby, których wystąpienie jest statystycznie bardziej prawdopodobne w przypadku starszych pracowników.

66

W tych okolicznościach nie wydaje się nierozsądne, by uznać, że wzrost wysokości składki wraz z wiekiem umożliwia realizację celów przywołanych w pkt 58 i 59 niniejszego wyroku.

67

Należy jednakże przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem środek jest odpowiedni do zapewnienia realizacji wskazanego celu, tylko jeśli jego osiągnięcie jest rzeczywistym przedmiotem troski tego ustawodawstwa w sposób spójny i systematyczny (wyrok z dnia 21 lipca 2011 r. w sprawach połączonych C-159/10 i C-160/10 Fuchs i Köhler, Zb.Orz. s. I-6919, pkt 85).

68

Do sądu krajowego należy zweryfikowanie, czy wzrost wysokości składki wraz z wiekiem spełnia ten wymóg, mając na uwadze, aby nie wykraczał on poza to, co niezbędne do osiągnięcia realizowanych przez niego celów. W tej ostatniej kwestii należy zbadać w szczególności, czy naruszenia wynikające ze wskazanego odmiennego traktowania są kompensowane przez korzyści związane ze spornym w postępowaniu głównym systemem zabezpieczenia emerytalnego pracowników. Sąd krajowy musi w szczególności wziąć pod uwagę okoliczność, że po pierwsze, G. Kristensen odniosła z tego systemu korzyści w zakresie, w jakim była ona beneficjentką składek opłacanych przez jej pracodawcę, i po drugie, niższa wysokość składek opłacanych przez pracodawcę odpowiada niższej wartości składek pracowniczych, tak że procent wynagrodzenia podstawowego, które G. Kristensen miała wpłacać na swoje konto oszczędnościowe na poczet emerytury, był niższy aniżeli procent wynagrodzenia podstawowego wpłacany przez pracownika mającego ponad 45 lat. Do sądu krajowego należy wyważenie tych elementów.

69

W świetle całokształtu powyższych rozważań na pytanie drugie należy odpowiedzieć, że zasadę niedyskryminacji ze względu na wiek ustanowioną w art. 21 karty i skonkretyzowaną przez dyrektywę 2000/78, a w szczególności art. 2 i art. 6 ust. 1 tej dyrektywy, należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie istnieniu systemu zabezpieczenia emerytalnego pracowników, zgodnie z którym pracodawca opłaca stanowiące element wynagrodzenia składki na ubezpieczenie emerytalne, których wysokość wzrasta wraz z wiekiem pracownika, pod warunkiem że wynikające z niego odmienne traktowanie ze względu na wiek jest właściwe i konieczne dla realizacji zgodnego z prawem celu, czego zweryfikowanie należy do sądu krajowego.

70

W związku z odpowiedzią udzieloną na pytanie drugie nie ma potrzeby udzielania odpowiedzi na pytanie pierwsze.

71

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym; do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje:

Zasadę niedyskryminacji ze względu na wiek ustanowioną w art. 21 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i skonkretyzowaną przez dyrektywę Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającą ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy, a w szczególności art. 2 i art. 6 ust. 1 tej dyrektywy, należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie istnieniu systemu zabezpieczenia emerytalnego pracowników, zgodnie z którym pracodawca opłaca stanowiące element wynagrodzenia składki na ubezpieczenie emerytalne, których wysokość wzrasta wraz z wiekiem pracownika, pod warunkiem że wynikające z niego odmienne traktowanie ze względu na wiek jest właściwe i konieczne dla realizacji zgodnego z prawem celu, czego zweryfikowanie należy do sądu krajowego.