1. Polityka społeczna – Ochrona bezpieczeństwa i zdrowia pracowników – Dyrektywa 2003/88 dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy – Maksymalny tygodniowy czas pracy
(dyrektywy: Rady 93/104, art. 6 pkt 2; Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/88, art. 6 lit. b))
2. Prawo Unii – Prawa przyznane jednostkom – Naruszenie przez państwo członkowskie – Obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej jednostkom – Przesłanki
(dyrektywy: Rady 93/104, art. 6 pkt 2; Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/88, art. 6 lit. b))
3. Prawo Unii – Prawa przyznane jednostkom – Naruszenie przez państwo członkowskie – Obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej jednostkom – Sposoby naprawienia
(dyrektywy: Rady 93/104, art. 6 pkt 2; Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/88, art. 6 lit. b))
4. Prawo Unii – Prawa przyznane jednostkom – Naruszenie przez państwo członkowskie – Obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej jednostkom
(dyrektywy: Rady 93/104, art. 6 pkt 2; Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/88)
1. Pracownik, który pracował jako strażak zatrudniony w służbie interwencyjnej w sektorze publicznym w wymiarze przekraczającym średni tygodniowy czas pracy przewidziany w art. 6 lit. b) dyrektywy2003/88, dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy, może powoływać się na prawo Unii w celu dochodzenia odpowiedzialności władz odpowiedniego państwa członkowskiego i uzyskania wyrównania szkody poniesionej z powodu naruszenia powyższego przepisu.
W istocie art. 6 lit. b) dyrektywy 2003/88, nakładający jako wymóg minimalny na państwa członkowskie obowiązek wprowadzenia pułapu średniego tygodniowego czasu pracy na korzyść każdego pracownika, stanowi zasadę prawa socjalnego Unii Europejskiej o szczególnym charakterze, której zakres nie może być poddany żadnemu warunkowi ani ograniczeniu i która nadaje jednostkom uprawnienia, na które mogą się one bezpośrednio powoływać przez sądami krajowymi. Ponadto nieprzestrzeganie norm art. 6 lit. b) dyrektywy 2003/88 należy zakwalifikować jako wystarczająco istotne naruszenie prawa Unii ponieważ miało ono miejsce w danym okresie z oczywistym naruszeniem orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości. Do sądu krajowego należy jednakże zbadanie, czy istnieje bezpośredni związek przyczynowy pomiędzy naruszeniem art. 6 lit. b), a szkodą poniesioną przez pracownika, a wynikającą z utraty okresów odpoczynku, które powinny mu były przysługiwać, gdyby przestrzegany był maksymalny tygodniowy wymiar czasu pracy przewidziany w tym przepisie.
Naprawienie szkody wyrządzonej jednostce może być dokonane przez podmiot prawa publicznego, w przypadku gdy szkoda została spowodowana przez zastosowanie przez ten podmiot środków wewnętrznych sprzecznych z prawem Unii. Ponadto prawo Unii nie stoi również na przeszkodzie temu, by spoczywająca na takim podmiocie prawa publicznego odpowiedzialność za naprawienie szkody wyrządzonej jednostce przez powyższe środki mogła powstać obok odpowiedzialności samego państwa członkowskiego.
Wnioski te są takie same, niezależnie od tego czy dane okoliczności faktyczne objęte są regulacją przepisów dyrektywy 93/104 dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy, zmienionej dyrektywą 2000/34, czy też dyrektywy 2003/88.
(por. pkt 49, 58, 59, 61, 63, 99; pkt 1, 4 sentencji)
2. Prawo Unii sprzeciwia się regulacji krajowej, która uzależnia prawo pracownika z sektora publicznego do uzyskania wyrównania szkody poniesionej z powodu naruszenia przez władze państwa członkowskiego zasady prawa Unii, takiej jak art. 6 lit. b) dyrektywy 2003/88 dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy, od przesłanki dotyczącej pojęcia winy, wykraczającej poza wystarczająco istotne naruszenie owego prawa. Wymóg spełnienia tego rodzaju dodatkowej przesłanki prowadziłby bowiem do zakwestionowania prawa do odszkodowania, którego podstawa prawna znajduje się w porządku prawnym Unii.
Wnioski te są takie same, niezależnie od tego czy dane okoliczności faktyczne objęte są regulacją przepisów dyrektywy 93/104 dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy, zmienionej dyrektywą 2000/34, czy też dyrektywy 2003/88.
(por. pkt 67, 70, 99; pkt 2, 4 sentencji)
3. Prawo Unii sprzeciwia się regulacji krajowej, która uzależnia prawo pracownika zatrudnionego w sektorze publicznym do uzyskania wyrównania szkody poniesionej z powodu naruszenia przez władze państwa członkowskiego art. 6 lit. b) dyrektywy 2003/88 dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy, od obowiązku złożenia wcześniejszego wniosku do pracodawcy o przestrzeganie tego przepisu.
W istocie w braku przepisów prawa Unii w tej dziedzinie do państw członkowskich należy określenie zasad proceduralnych wnoszenia skarg do sądów, mających na celu zagwarantowanie praw wywodzonych przez jednostki z prawa Unii, o ile te zasady proceduralne są zgodne z zasadami równoważności i skuteczności. Tymczasem wymóg złożenia tego rodzaju wcześniejszego wniosku jest sprzeczny z zasadą skuteczności.
Pracownika należy, w istocie traktować jako słabszą stronę stosunku pracy, w związku z czym niezbędne jest wykluczenie, by pracodawca miał możliwość narzucania ograniczeń praw pracownika. Biorąc pod uwagę słabszą pozycję pracownika, może zostać on zniechęcony do powoływania się wobec pracodawcy wprost na przysługujące mu prawa, jeżeli dochodzenie tych praw może narazić go na zastosowanie przez pracodawcę środków prowadzących do pogorszenia stosunku pracy.
Ponadto w sprawie, która dotyczy naruszenia przez pracodawcę z sektora publicznego bezpośrednio skutecznego przepisu prawa Unii, obowiązek zwrócenia się przez pracownika z wcześniejszym wnioskiem do pracodawcy o zaniechanie tego naruszenia w celu uzyskania odszkodowania z tego tytułu powoduje, że władze zainteresowanego państwa członkowskiego mogą systematycznie nakładać na jednostki ciężar zapewnienia przestrzegania tego rodzaju norm, a nawet daje władzom krajowym możliwość zwolnienia się z obowiązku ich przestrzegania w razie niezłożenia powyższego wniosku. Tymczasem art. 6 lit. b) dyrektywy 2003/88 w żaden sposób nie wymaga od pracowników, by zwracali się do swojego pracodawcy z wnioskiem o przestrzeganie norm minimalnych przewidzianych w tym przepisie; przeciwnie, dyrektywa ta wymaga od pracodawcy, by w sytuacji gdy prawo wewnętrzne wprowadza w życie odstępstwo z art. 22, uzyskał indywidualną, wyraźną i swobodnie wyrażoną wolę pracownika na zrzeczenie się praw przyznanych przez wymieniony art. 6 lit. b).
Ponadto jeżeli spełnione są przesłanki powołania się przez jednostki na przepisy danej dyrektywy przed sądami krajowymi, to wszystkie władze państw członkowskich, w tym władze zdecentralizowane takie jak kraje związkowe, miasta i gminy, działające jako pracodawca publiczny, mają z tego tytułu obowiązek stosowania tych przepisów. W tych okolicznościach nie byłoby zasadne wymaganie od pracownika, który poniósł szkodę z powodu naruszenia przez jego pracodawcę praw przyznanych przez art. 6 lit. b) dyrektywy 2003/88, by zwracał się z wcześniejszym wnioskiem do pracodawcy w celu uzyskania prawa do odszkodowania.
Wnioski te są takie same, niezależnie od tego czy dane okoliczności faktyczne objęte są regulacją przepisów dyrektywy 93/104 dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy, zmienionej dyrektywą 2000/34, czy też dyrektywy 2003/88.
(por. pkt 72, 80, 81, 83-87, 90, 99; pkt 2, 4 sentencji)
4. Wyrównanie przez władze państwa członkowskiego szkody wyrządzonej przez nie jednostkom w następstwie naruszenia prawa Unii musi być odpowiednie do poniesionej szkody. Wobec braku przepisów prawa Unii w tej dziedzinie prawo krajowe danego państwa członkowskiego ma po pierwsze określać, z poszanowaniem zasad równoważności i skuteczności, czy szkoda poniesiona przez pracownika, który przekroczył średni maksymalny tygodniowy wymiar czasu pracy przewidziany w art. 6 lit. b) dyrektywy 2003/88 dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy, z powodu naruszenia takiej zasady prawa Unii winna być wyrównana przez przyznanie owemu pracownikowi bądź dodatkowego czasu wolnego od pracy, bądź odszkodowania finansowego, oraz po drugie ustanawiać zasady dotyczące sposobu obliczania tego wyrównania. Okresy rozliczeniowe, o których mowa w art. 16–19 dyrektywy 2003/99, nie mają w tym zakresie znaczenia.
W odniesieniu w szczególności do formy wyrównania szkody, o ile ani przyznanie dodatkowego czasu wolnego od pracy, ani odszkodowanie pieniężne nie mogą w praktyce uniemożliwiać lub nadmiernie utrudniać uzyskania tego wyrównania, sąd krajowy winien w szczególności upewnić się, że przyjęty sposób wyrównania zgodny jest z zasadą równoważności analizowaną w świetle odszkodowań przyznawanych przez sądy krajowe w ramach podobnych postępowań w oparciu o prawo wewnętrzne.
Wnioski te są takie same, niezależnie od tego czy dane okoliczności faktyczne objęte są regulacją przepisów dyrektywy 93/104 dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy, zmienionej dyrektywą 2000/34, czy też dyrektywy 2003/88.
(por. pkt 95, 98, 99; pkt 3, 4 sentencji)