—

w imieniu HEKO Industrieerzeugnisse GmbH przez T. Liebera, Rechtsanwalt,

—

w imieniu rządu greckiego przez G. Kanellopoulosa, I. Bakopoulosa oraz przez M. Tassopoulou, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu Komisji Europejskiej przez R. Lyala oraz B.R. Killmanna, działających w charakterze pełnomocników.

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy interpretacji art. 24 rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny (Dz.U. L 302, s. 1, zwany dalej „kodeksem celnym”) w celu określenia pochodzenia towarów należących do pozycji 7213 Nomenklatury Scalonej stanowiącej załącznik I do rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87 z dnia 23 lipca 1987 r. w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej (Dz.U. L 256, s. 1), w brzmieniu zmienionym rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1719/2005 z dnia 27 października 2005 r. (Dz.U. L 286, s. 1, zwanej dalej „CN”).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Bundesfinanzdirektion West (zwaną dalej „Bundesfinanzdirektion”) a HEKO Industrieerzeugnisse GmbH (zwaną dalej „HEKO”) w przedmiocie określenia niepreferencyjnego pochodzenia kabli stalowych wytwarzanych w Korei Północnej ze skrętki pochodzącej z Chin.

3

Na mocy decyzji 94/800/WE z dnia 22 grudnia 1994 r. dotyczącej zawarcia w imieniu Wspólnoty Europejskiej w dziedzinach wchodzących w zakres jej kompetencji porozumień będących wynikiem negocjacji wielostronnych w ramach Rundy Urugwajskiej (1986–1994) (Dz.U. L 336, s. 1) Rada Unii Europejskiej przyjęła między innymi porozumienie w sprawie reguł pochodzenia (OMC-GATT 1994) (Dz.U. L 336, s. 144), załączone do Aktu końcowego podpisanego w Marakeszu w dniu 15 kwietnia 1994 r. Porozumienie to ma na celu harmonizację reguł pochodzenia i wprowadza program prac harmonizacyjnych w okresie przejściowym.

4

Artykuł 2 tego porozumienia, zatytułowany „Dyscyplina podczas okresu przejściowego”, stanowi:

„Do momentu zakończenia programu prac nad harmonizacją reguł pochodzenia, o którym mowa w części IV, Członkowie zapewnią, aby:

[…]”.

5

Artykuł 24 kodeksu celnego stanowi:

„Towar, w którego produkcję zaangażowany jest więcej niż jeden kraj, jest uznawany za pochodzący z kraju, w którym został poddany ostatniej istotnej, ekonomicznie uzasadnionej obróbce lub przetworzeniu, które spowodowało wytworzenie nowego produktu lub stanowiło istotny etap wytwarzania w przedsiębiorstwie przystosowanym do tego celu”.

6

Rozdział I, zatytułowany „Pochodzenie niepreferencyjne”, znajdujący się w tytule IV rozporządzenia Komisji (EWG) nr 2454/93 z dnia 2 lipca 1993 r. ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny (Dz.U. L 253, s. 1, zwanego dalej „rozporządzeniem wykonawczym”) obejmuje art. 35–40.

7

Zgodnie z art. 35 rozporządzenia wykonawczego:

„Niniejszy rozdział określa w odniesieniu do materiałów i wyrobów włókienniczych objętych sekcją XI [CN] oraz w odniesieniu do niektórych towarów, innych niż materiały i wyroby włókiennicze, rodzaje obróbki lub przetwarzania uważane za spełniające kryteria ustanowione w art. 24 [kodeksu celnego] i pozwalające na nadanie wymienionym towarom pochodzenia państwa, w którym nastąpiła obróbka lub przetworzenie.

[…]”.

8

Artykuł 39 tego rozporządzenia stanowi:

„W odniesieniu do wymienionych w załączniku 11 produktów uzyskanych za obróbkę lub przetworzenie nadające pochodzenie na mocy art. 24 [kodeksu celnego] uważa się sposoby obróbki i przetworzenia wymienione w kolumnie 3 tego załącznika.

[…]”.

9

Pozycja 7312 CN, to znaczy „[s]krętki, liny, kable, taśmy plecione, zawiesia i podobne, z żeliwa lub stali, nieizolowane elektrycznie” nie została przejęta do załącznika 11 rozporządzenia wykonawczego.

10

W maju 2005 r. HEKO wniosła do Bundesfinanzdirektion o wydanie wiążącej informacji o pochodzeniu (zwanej dalej „WIP”) różnych rodzajów kabli stalowych objętych pozycją 7312 CN, wytwarzanych w Korei Północnej ze skrętki pochodzącej z Chin, objętej również pozycją 7312 CN.

11

Z akt sprawy wynika, że w celu wytworzenia tych kabli skrętki złożone z licznych drutów są splatane przez odpowiednie maszyny w przystosowanym do tego przedsiębiorstwie znajdującym się w Korei Północnej. W zależności od ich przyszłego przeznaczenia kable stalowe są tam ponadto cięte, łączone, zacieśniane, impregnowane, spłaszczane, wiązane lub powlekane.

12

W dniu 11 stycznia 2006 r. Bundesfinanzdirektion wydała pięć WIP, w których jako państwo pochodzenia kabli stalowych wskazana została Chińska Republika Ludowa, z tego względu, że wobec braku zmiany pozycji taryfowej wytwarzanie kabli stalowych ze skrętki w Korei Południowej nie stanowiło istotnego przetworzenia lub obróbki w rozumieniu art. 24 kodeksu celnego.

13

Na uzasadnienie swego stanowiska Bundesfinanzdirektion przywołała tak zwane zasady „listy” (zwane dalej „zasadami listy”), opracowane przez Komisję Europejską w celu wyjaśnienia pojęć użytych w art. 24 kodeksu celnego i dostępne na jej stronie internetowej. Z zasad tych wynika, że towary z pozycji 7312 CN mogą być uznane za poddane ostatniej istotnej obróbce lub przetworzeniu tylko w wypadku zmiany przez nie pozycji taryfowej.

14

HEKO wniosła skargę o uchylenie decyzji Bundesfinanzdirektion do Finanzgericht Düsseldorf. Sąd ten wydał w maju 2007 r. orzeczenie, na mocy którego uchylił sporne WIP i nakazał Bundesfinanzdirektion wydanie WIP stwierdzających, że Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna jest krajem pochodzenia kabli stalowych. Jego zdaniem zasady listy nie są bowiem zgodne z orzecznictwem Trybunału i nie stanowią wiążącego aktu prawa wspólnotowego.

15

Bundesfinanzdirektion wniosła skargę rewizyjną na powyższe orzeczenie do Bundesfinanzhof. Podkreśliła w niej, że nawet jeśli zasady listy nie mają skutków prawnych, to jednak w określonym zakresie podają one propozycję interpretacji art. 24 kodeksu celnego.

16

W tej sytuacji Bundesfinanzhof postanowił zawiesić postępowanie i przedłożyć Trybunałowi następujące pytanie prejudycjalne:

„Czy istotnymi obróbkami lub przetworzeniem towarów o niepreferencyjnym pochodzeniu sklasyfikowanych w pozycji 7312 [CN] są jedynie takie, w wyniku których towar powstały po obróbce lub przetworzeniu podlega zaklasyfikowaniu do innej pozycji tej nomenklatury?”.

17

Zadając powyższe pytanie sąd krajowy zmierza w istocie do ustalenia, czy pojecie „istotnej obróbki lub przetworzenia” zawarte w art. 24 kodeksu celnego należy interpretować w ten sposób, że w przypadku towarów zaklasyfikowanych do pozycji 7312 CN pojęcie to obejmuje jedynie taką obróbkę lub takie przetworzenie, które powodują, że powstały w ich wyniku produkt zostaje objęty inną pozycją CN.

18

Przede wszystkim jeśli chodzi o stosowanie zasad listy w ogólności, HEKO twierdzi, że skoro nie zostały one opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, to ich stosowanie nie jest obowiązkowe i nie są one wiążące dla sądów państw członkowskich.

19

Komisja również nie twierdzi, że zasady listy mają skutki wiążące. Ich treść została według Komisji uzgodniona z przedstawicielami państw członkowskich w komitecie kodeksu celnego. Komisja jednak proponuje, by wziąć je pod uwagę w celu zapewnienia zgodności stosowania wspólnotowego prawa celnego ze zobowiązaniami podjętymi przez Wspólnotę Europejską w ramach Światowej Organizacji Handlu (WTO). Zasady listy podają bowiem konkretne kryteria pozwalająca na spełnienie wymogu wynikającego z art. 2 porozumienia w sprawie reguł pochodzenia, zgodnie z którym przy podejmowaniu ustaleń administracyjnych ogólnego zastosowania zawarte w nich warunki, które należy spełnić, muszą być jasno określone.

20

W tym zakresie należy stwierdzić, że chociaż zasady listy opracowane przez Komisję przyczyniają się do określenia niepreferencyjnego pochodzenia towarów, to nie mają one mocy prawnie wiążącej.

21

Z tego względu treść tych zasad musi być zgodna z regułami pochodzenia określonymi w art. 24 kodeksu celnego i nie może zmieniać ich zakresu (zob. analogicznie w odniesieniu do not wyjaśniających do CN wyroki: z dnia 12 stycznia 2006 r. w sprawie C-311/04 Algemene Scheeps Agentuur Dordrecht, Zb.Orz. s. I-609, pkt 28; z dnia 19 lutego 2009 r. w sprawie C-376/07 Kamino International Logistics, Zb.Orz. s. I-1167, pkt 48).

22

Należy dodać, że o ile odpowiednie akty prawa wtórnego należy interpretować w świetle porozumień zawartych w ramach WTO (zob. podobnie wyroki: z dnia 14 grudnia 2000 r. w sprawach połączonych C-300/98 i C-392/98 Dior i in, Rec. s. I-11307, pkt 47; a także z dnia 16 listopada 2004 r. w sprawie C-245/02 Anheuser-Busch, Zb.Orz. s. I-10989, pkt 55), to porozumienie w sprawie reguł pochodzenia wprowadza obecnie jedynie program prac harmonizacyjnych w okresie przejściowym. Skoro porozumienie to nie stanowi pełnej harmonizacji, to członkowie WTO mają swobodę uznania w zakresie przyjęcia swych reguł pochodzenia. W tym zakresie, jak wynika ze sprawozdania grupy specjalnej WTO wydanego w dniu 20 czerwca 2003 r. (Stany Zjednoczone) — Reguły pochodzenia dotyczące tekstyliów i odzieży (DS243), pkt 6.23 i 6.24, członkowie WTO mają swobodę w określaniu kryteriów ustalania pochodzenia, dokonywaniu zmiany tych kryteriów wraz z upływem czasu lub stosowania różnych kryteriów do różnych produktów.

23

Z uwag tych wynika, że sądy państw członkowskich mogą odwoływać się do kryteriów wynikających z zasad listy przy dokonywaniu interpretacji art. 24 kodeksu celnego, o ile nie prowadzi to do zmiany tego przepisu.

24

Jeśli chodzi w szczególności o interpretację pojęcia „istotnej obróbki lub przetworzenia” zawartego w art. 24 kodeksu celnego, to w odniesieniu do towarów objętych pozycją 7312 CN HEKO podkreśliła, że kryterium zmiany pozycji taryfowej wynikające z zasad listy nie jest zgodne z tym przepisem, ponieważ nie opiera się ono na obiektywnej i rzeczywistej różnicy między produktem podstawowym a produktem przetworzonym, odnoszącej się zasadniczo do szczególnych cech fizycznych każdego z tych produktów.

25

Natomiast rząd grecki oraz Komisja są zdania, że w odniesieniu do towarów objętych pozycją 7312 CN ostatnia istotna obróbka lub przetworzenie decydujące o pochodzeniu oznacza zmianę pozycji taryfowej. Kryterium oparte na zmianie pozycji taryfowej pozwala, po pierwsze, na jednolite stosowanie art. 24 kodeksu celnego na terytorium celnym Wspólnoty, a po drugie, na uwzględnienie technicznych etapów obróbki lub przetwarzania w procesie wytwarzania kabli. W tym zakresie Komisja dodaje, że przetwarzanie skrętki w stalowe kable nie pociąga za sobą istotnej jakościowej zmiany produktu bazowego i stanowi jedynie czynność montażu, która nie decyduje o pochodzeniu tych towarów. Natomiast wytwarzanie kabla z drutu stalowego pociągałoby za sobą zmianę pozycji taryfowej i decydowałoby o nowym pochodzeniu towarów.

26

Nie można przychylić się do tej argumentacji.

27

Z brzmienia art. 24 kodeksu celnego wynika bowiem, że jeżeli w produkcję danego towaru zaangażowanych jest kilka krajów, towar ten jest uznawany za pochodzący z kraju, w którym został poddany ostatniej istotnej, ekonomicznie uzasadnionej obróbce lub przetworzeniu, co spowodowało wytworzenie nowego produktu lub stanowiło istotny etap wytwarzania, w przedsiębiorstwie przystosowanym do tego celu.

28

W tym zakresie, jak wynika z orzecznictwa Trybunału dotyczącego wykładni art. 5 rozporządzenia Rady (EWG) nr 802/68 z dnia 27 czerwca 1968 r. dotyczącego wspólnej definicji pojęcia pochodzenia towarów (Dz.U. L 148, s. 1), który poprzedzał art. 24 kodeksu celnego, lecz który miał takie samo brzmienie, ostatnia obróbka lub przetworzenie mają charakter „istotny” w rozumieniu tego przepisu, tylko jeżeli powstały w ich wyniku produkt ma charakterystyczne własne cechy i skład, których nie posiadał przed obróbką lub przetworzeniem, Czynności mające wpływ na wygląd produktu dla celów jego użycia, które jednak nie pociągają za sobą poważnych zmian jakościowych jego cech, nie mogą wpływać na określenie pochodzenia tego produktu (wyroki: z dnia 26 stycznia 1977 r. w sprawie 49/76 Gesellschaft für Überseehandel, Rec. s. 41, pkt 6; z dnia 23 lutego 1984 r. w sprawie 93/83 Zentrag, Rec. s. 1095, pkt 13).

29

Z orzecznictwa tego wynika również, że poszukiwanie kryteriów określania pochodzenia przetworzonych produktów w klasyfikacji taryfowej nie jest wystarczające, ponieważ wspólna taryfa celna została utworzona celem spełnienia własnych wymogów, a nie w celu określania pochodzenia produktów. Przeciwnie, określanie pochodzenia towarów musi opierać się na obiektywnej i rzeczywistej różnicy pomiędzy produktem podstawowym a produktem przetworzonym, odnoszącej się zasadniczo do szczególnych cech fizycznych każdego z tych produktów (zob. ww. wyrok w sprawie Gesellschaft für Überseehandel, pkt 5; a także wyrok z dnia 23 marca 1983 r. w sprawie 162/82 Cousin i in., Rec. s. 1101, pkt 16).

30

Ponadto w odniesieniu do kwestii, czy montaż różnych elementów stanowi istotną obróbkę lub przetworzenie, Trybunał orzekł już, że w niektórych sytuacjach dokonywanie oceny na podstawie kryteriów technicznych może nie doprowadzić do ustalenia pochodzenia towaru i że w tych przypadkach należy pomocniczo uwzględnić inne kryteria (zob. podobnie wyroki: z dnia 13 grudnia 1989 r. w sprawie C-26/88 Brother International, Rec. s. 4253, pkt 20; z dnia 8 marca 2007 r. w sprawach połączonych C-447/05 i C-448/05 Thomson i Vestel France, Zb.Orz. s. I-2049, pkt 27; a także z dnia 13 grudnia 2007 r. w sprawie C-372/06 Asda Stores, Zb.Orz. s. I-11223, pkt 37).

31

Trybunał uznał w ten sposób zasadność posłużenia się jasnym i obiektywnym kryterium, takim jak kryterium wartości dodanej, które umożliwia wyjaśnienie — w przypadku towarów o złożonej budowie — na czym polega istotne przetworzenie decydujące o pochodzeniu tych towarów (zob. między innymi ww. wyrok w sprawie Thomson i Vestel France, pkt 39).

32

W niniejszej sprawie należy sprawdzić, czy stosowanie jednego kryterium — to znaczy kryterium zmiany pozycji taryfowej — w celu określenia pochodzenia towarów objętych pozycją 7312 CN jest zgodne z orzecznictwem przytoczonym w pkt 28 i 29 niniejszego wyroku i czy w każdym przypadku pozwala na ustalenie, że wytwarzanie kabli stalowych ze skrętki stanowi istotną obróbkę lub przetworzenie w rozumieniu art. 24 kodeksu celnego.

33

W tym zakresie należy podnieść, że kryterium zmiany pozycji taryfowej nie opiera się ani na obiektywnej i rzeczywistej różnicy pomiędzy produktem bazowym, czyli skrętką stalową, a produktem przetworzonym, czyli kablem stalowym, ani na szczególnych cechach fizycznych każdego z tych produktów oraz nie uwzględnia szczególnego rodzaju obróbki lub przetworzenia, które doprowadziły do powstania przetworzonego produktu.

34

Prawdą jest, iż Trybunał uznał, że w celu wyjaśnienia abstrakcyjnych pojęć przetworzenia lub obróbki Komisja mogła w zgodzie z art. 5 rozporządzenia nr 802/68 posłużyć się systemem, w którym zmiana pozycji taryfowej towaru służyła jako reguła podstawowa, uzupełniania i korygowana za pomocą list uzupełniających uwzględniających cechy konkretnego przetworzenia lub obróbki (zob. ww. wyrok w sprawie Cousin i in., pkt 17).

35

Jednakże chociaż z całą pewnością poprawne jest twierdzenie, że zmiana pozycji taryfowej towaru, spowodowana jego przetworzeniem, stanowi wskazówkę istotnego charakteru przetworzenia lub obróbki, to przetworzenie lub obróbka może mieć charakter istotny nawet bez zmiany pozycji taryfowej. Jak to Komisja sama przyznała, kryterium zmiany pozycji taryfowej przewidziane w zasadach listy obejmuje większość sytuacji, lecz nie pozwala na określenie wszystkich sytuacji, w których przetworzenie lub obróbka towaru jest istotna. W celu określenia, czy spełnione zostały przesłanki z art. 24 kodeksu celnego, należy zatem wziąć pod uwagę inne kryteria.

36

Wynika stąd, że przy interpretacji zawartego w art. 24 kodeksu celnego pojęcia „istotnej obróbki lub przetworzenia” w odniesieniu do towarów objętych pozycją 7312 CN posłużenie się wyłącznie kryterium zmiany pozycji taryfowej, bez jakiegokolwiek odwołania się do konkretnej obróbki lub przetworzenia, których przedmiotem były te towary, może ograniczać zakres tego przepisu.

37

W świetle powyższych uwag na zadane pytanie należy odpowiedzieć, że w odniesieniu do towarów zaklasyfikowanych do pozycji 7312 CN pojęcie istotnej obróbki lub przetworzenia w rozumieniu art. 24 kodeksu celnego może obejmować nie tylko tego rodzaju obróbkę lub przetworzenie, w których wyniku poddany im towar zostaje zaklasyfikowany do innej pozycji CN, lecz również obróbkę lub przetworzenie, które mimo braku zmiany pozycji taryfowej, prowadzą do powstania towaru o własnych cechach i charakterystycznym składzie, których wcześniej nie posiadał.

38

Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem; do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje:

W odniesieniu do towarów zaklasyfikowanych do pozycji 7312 Nomenklatury Scalonej, stanowiącej załącznik I do rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87 z dnia 23 lipca 1987 r. w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej, w brzmieniu zmienionym rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1719/2005 z dnia 27 października 2005 r., pojęcie istotnej obróbki lub przetworzenia w rozumieniu art. 24 rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny może obejmować nie tylko tego rodzaju obróbkę lub przetworzenie, w których wyniku poddany im towar zostaje zaklasyfikowany do innej pozycji CN, lecz również obróbkę lub przetworzenie, które mimo braku zmiany pozycji taryfowej, prowadzą do powstania towaru o własnych cechach i charakterystycznym składzie, których wcześniej nie posiadał.