Sprawa C-141/07

Komisja Wspólnot Europejskich

przeciwko

Republice Federalnej Niemiec

„Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego — Środki o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych — Ochrona zdrowia publicznego — Względy uzasadniające — Apteki — Dostawa produktów leczniczych bezpośrednio do szpitali — Bliskość danego szpitala”

Opinia rzecznika generalnego Y. Bota przedstawiona w dniu 10 kwietnia 2008 r.   I - 6938

Wyrok Trybunału (czwarta izba) z dnia 11 września 2008 r.   I - 6967

Streszczenie wyroku

1. Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego – Przedmiot sporu – Podział kompetencji między państwami członkowskimi a Wspólnotą w dziedzinie zdrowia publicznego – Przesłanki interwencji Komisji

   (art. 152 ust. 5 WE, art. 211 WE)

2. Swobodny przepływ towarów – Ograniczenia ilościowe – Środki o skutku równoważnym – Przeszkody wynikające z przepisów krajowych regulujących w sposób niedyskryminujący sposoby sprzedaży

   (art. 28 WE, 30 WE)

1.  Prawo wspólnotowe nie narusza kompetencji państw członkowskich w zakresie organizacji systemów zabezpieczenia społecznego, a w szczególności w zakresie stanowienia przepisów regulujących konsumpcję produktów farmaceutycznych w interesie równowagi finansowej ich systemów ubezpieczeń zdrowotnych oraz w zakresie organizacji i świadczenia usług zdrowotnych.

   Jednakże przy wykonywaniu tej kompetencji państwa członkowskie powinny przestrzegać prawa wspólnotowego, w szczególności zaś postanowień dotyczących swobodnego przepływu towarów. Postanowienia te obejmują skierowany do państw członkowskich zakaz wprowadzania lub zachowania nieuzasadnionych ograniczeń w wykonywaniu tej swobody w dziedzinie opieki zdrowotnej.

   W związku z tym działanie Komisji ogranicza się, w ramach wypełniania jej zadania polegającego zgodnie z art. 211 WE w szczególności na czuwaniu nad stosowaniem postanowień traktatu, do weryfikacji, czy państwa członkowskie działały zgodnie z jego postanowieniami dotyczącymi swobodnego przepływu towarów.

   Ponadto na obecnym etapie rozwoju prawa wspólnotowego, w ramach którego zaopatrzenie szpitali w produkty lecznicze nie stanowi przedmiotu harmonizacji na szczeblu wspólnotowym, państwom członkowskim pozostawiona zostaje kompetencja do określenia uregulowań w tej dziedzinie, przy czym są one zobowiązane do poszanowania postanowień traktatu, a w szczególności postanowień dotyczących swobodnego przepływu towarów.

   (por. pkt 22–25)

2.  Przepisy krajowe, które określają wymogi, jakie muszą spełniać apteki zewnętrzne, by móc zaopatrywać szpitale w produkty lecznicze, i które nie odnoszą się do cech produktów leczniczych, lecz dotyczą jedynie metod ich zbycia, należy uznać za przepisy dotyczące sposobów sprzedaży. Chociaż przepisy te mają zastosowanie, bez różnicy, do wszystkich podmiotów gospodarczych wykonujących działalność na terytorium państwa członkowskiego, które je ustanowiło, mogą skutkować tym, że zaopatrzenie szpitali tego państwa w produkty lecznicze będzie trudniejsze i bardziej kosztowne dla aptek usytuowanych w innych państwach członkowskich niż dla aptek w nim usytuowanych, ponieważ ustanawiają one szereg kryteriów kumulatywnych, które de facto wymagają zaistnienia pewnej bliskości geograficznej pomiędzy apteką dostarczającą produkty lecznicze a szpitalem, do którego są one dostarczane. W konsekwencji tego rodzaju przepisy mogą utrudniać wewnątrzwspólnotową wymianę handlową i stanowią środek o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych w przywozie zabroniony na podstawie art. 28 WE.

   Jednakże uregulowanie ograniczające swobodę podstawową zagwarantowaną przez traktat, taką jak swobodny przepływ towarów, może być uzasadnione względami ochrony zdrowia publicznego, gdy jest ono odpowiednie do osiągnięcia zamierzonego celu i nie wykracza poza to, co konieczne do jego osiągnięcia. W tym zakresie, po pierwsze, rozpatrywane przepisy nadają się do realizacji celu polegającego na zagwarantowaniu pewnego i należytej jakości zaopatrzenia szpitali danego państwa członkowskiego w produkty lecznicze i w związku z tym również do ochrony zdrowia publicznego. Po drugie, przenoszą one w rzeczywistości przez analogię wymogi charakteryzujące system zaopatrzenia wewnętrznego na system zaopatrzenia zewnętrznego. Ponieważ zawarcie umowy zaopatrzenia z apteką innego szpitala lub z apteką zewnętrzną jest podporządkowane spornym przepisom, które przewidują analogiczne warunki do tych, które mają zastosowanie w ramach systemu zaopatrzenia wewnętrznego, a mianowicie wymóg, aby farmaceuta był odpowiedzialny za zaopatrzenie w produkty lecznicze i aby był on jednocześnie w szerokim zakresie i w krótkim czasie dyspozycyjny na miejscu, zapewniają one równoważność i zgodność pomiędzy wszystkimi elementami systemu zaopatrzenia szpitali danego państwa członkowskiego w produkty lecznicze i gwarantują w ten sposób jedność i równowagę tego systemu. W związku z tym przepisy te okazują się konieczne dla realizacji celu polegającego na zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia publicznego i nie przekraczają granic tej konieczności.

   (por. pkt 30, 31, 33–35, 44, 48, 49, 55–57)