1.

Nie wszyscy dłużnicy mają takiego ojca jak ojciec Goriot. Szczodrość i szlachetność ducha nie są rozpowszechnione tam, gdzie rządzi rynek, gdyż przedsiębiorcom brak jest zalet, dzięki którym Delfina i Anastazja, córki niewdzięczne i próżne, żyły i zadłużały się bez opamiętania kosztem swojego oddanego ojca, który zmarł w całkowitej ruinie, błogosławiąc swoje potomstwo ( 2 ).

2.

Upadłość przedsiębiorstwa nie stanowi ludzkiej komedii, lecz rozpaczliwe działania tych, którzy nie mogą sprostać swoim zobowiązaniom, sięgają początków ludzkości. Prawo usiłuje zwalczyć oszukańcze sztuczki dłużników w opałach, aczkolwiek czasami przy stosowaniu jego przepisów napotkać można takie przeszkody, na jakie natknął się Bundesgerichtshof (niemiecki sąd najwyższy) przy rozpatrywaniu niniejszej sprawy.

3.

W tych okolicznościach wskazany powyżej najwyższy organ, zgodnie z art. 234 WE, przedłożył Trybunałowi Sprawiedliwości dwa pytania prejudycjalne dotyczące wykładni art. 3 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1346/2000 w sprawie postępowania upadłościowego ( 3 ), jak również art. 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych ( 4 ).

4.

Sąd odsyłający wnosi o wyjaśnienie, czy zaskarżanie czynności upadłego podlega postanowieniom rozporządzenia nr 1346/2000, czy też rozporządzenia nr 44/2001, aby ustalić, który sąd będzie właściwy do rozpatrzenia sporu o charakterze transgranicznym.

5.

Zaskarżanie czynności upadłego ma swoje korzenie w skardze pauliańskiej, mechanizmie ochronnym z prawa cywilnego, która chroni wierzycieli przed rozporządzaniem majątkiem przez dłużników z zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli. Wydaje się zatem konieczne prześledzenie rozwoju i obecnego stanu prawnego obu unormowań, przeprowadzając analizę wskazanych powyżej rozporządzeń, celem wskazania sądu właściwego.

6.

Frick Teppichboden Supermärkte GmbH (zwana dalej „dłużnikiem”) zapłaciła 50000 EUR na rzecz Deko Marty Belgium NV (zwanej dalej „pozwaną”) w dniu 14 marca 2002 r. Mimo tego, iż pozwana jest spółką belgijską, z siedzibą w Belgii, wpłata została dokonana na jej konto bankowe otwarte w KBC Bank w Düsseldorfie (Niemcy).

7.

Następnego dnia dłużnik złożył wniosek o ogłoszenie upadłości do Amtsgericht Marburg, który to wniosek został rozpatrzony w dniu 1 czerwca 2002 r. W postanowieniu o wszczęciu postępowania Christopher Seagon został powołany na zarządcę masy upadłości (zwany dalej „powodem”).

8.

Zaskarżając czynności upadłego, powód wniósł do Landgericht Marburg pozew o zwrot kwoty 50000 EUR otrzymanej przez pozwaną.

9.

Po wstępnym badaniu pozwu Landgericht stwierdził jego niedopuszczalność ze względu na to, iż niemieckie organy sądowe nie są właściwe do rozpatrywania sprawy wniesionej przez powódkę, gdyż pozwana ma swoją siedzibę w innym państwie (Belgia), a rozporządzenie nr 1346/2000 nie znajduje zastosowania do zaskarżania czynności upadłego. Postanowienie to zostało zaskarżone do Bundesgerichtshof jako sądu ostatniej instancji.

10.

Spór dotyczy wykładni przepisów z zakresu ustalania międzynarodowej jurysdykcji sądów wynikającej z prawodawstwa wspólnotowego w sprawie postępowania upadłościowego. Niemniej jednak należy rozważyć globalny kontekst prawny wpływający na kolizję norm prawnych w tej dziedzinie, analizując również reguły dotyczące ustalania prawa właściwego i uznawania orzeczeń.

11.

Artykuł 3 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 1346/2000 zawiera normy dotyczące jurysdykcji mające zastosowanie do postępowań upadłościowych z elementem wspólnotowym.

„Artykuł 3

Jurysdykcja

1.   Sądy państwa członkowskiego, na terytorium którego znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika, są właściwe dla wszczęcia postępowania upadłościowego. W przypadku spółek i osób prawnych domniemywa się, że głównym ośrodkiem ich podstawowej działalności jest siedziba określona w statucie, chyba że zostanie przeprowadzony dowód przeciwny.

2.   Jeżeli dłużnik ma główny ośrodek swojej podstawowej działalności na terytorium państwa członkowskiego, sądy innego państwa członkowskiego są uprawnione do wszczęcia postępowania upadłościowego tylko wtedy, gdy dłużnik ma na jego terytorium swój oddział. Skutki tego postępowania są ograniczone do majątku dłużnika znajdującego się na terytorium tego ostatniego państwa członkowskiego.

[…]”.

12.

Normy dotyczące ustalenia prawa właściwego zawarte w rozporządzeniu 1346/2000 są nierozerwalnie związane z cytowaną powyżej zasadą. I tak, art. 4 ust. 1 i 2 lit. m) stanowi:

„Artykuł 4

Prawo właściwe

1.   O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, dla postępowania upadłościowego i jego skutków właściwe jest prawo państwa członkowskiego, w którym zostaje wszczęte postępowanie, określanego dalej jako »państwo wszczęcia postępowania«.

2.   Prawo państwa wszczęcia postępowania określa przesłanki wszczęcia postępowania upadłościowego, sposób jego prowadzenia i ukończenia. W szczególności określa ono:

[…]

13.

W odniesieniu do czynności prawnych dokonanych z pokrzywdzeniem wierzycieli, art. 13 zmienia zakres zastosowania zasady wskazanej w ustępie poprzedzającym.

„Artykuł 13

Czynności prawne dokonane z pokrzywdzeniem wierzycieli

Artykuł 4 ust. 2 lit. m) nie stosuje się w wypadku, gdy osoba, która odniosła korzyść z czynności dokonanej z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli, wykaże, że:

14.

Rozdział II rozporządzenia nr 1346/2000 reguluje kwestie związane z uznawaniem i wykonalnością orzeczeń. W tym kontekście szczególne znaczenie ma treść art. 16 ust. 1 i art. 25 ust. 1 i 2.

„Artykuł 16

Zasada ogólna

1.   Wszczęcie postępowania upadłościowego przez sąd państwa członkowskiego właściwy zgodnie z art. 3 podlega uznaniu we wszystkich pozostałych państwach członkowskich z chwilą, gdy orzeczenie stanie się skuteczne w państwie wszczęcia postępowania.

[…]

Artykuł 25

Uznanie i wykonalność innych orzeczeń

1.   Orzeczenia dotyczące prowadzenia i ukończenia postępowania upadłościowego wydane przez sąd, którego orzeczenie o wszczęciu postępowania podlega uznaniu na podstawie art. 16, jak również zatwierdzony przez taki sąd układ również podlegają uznaniu bez dalszych formalności. Orzeczenia te podlegają wykonaniu na podstawie art. 31–51 (z wyłączeniem art. 34 ust. 2) Konwencji brukselskiej o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych w brzmieniu zmienionym konwencjami o przystąpieniu do tej Konwencji.

Przepisy akapitu 1 dotyczą również orzeczeń wydawanych bezpośrednio na podstawie postępowania upadłościowego i blisko z nim związanych, również jeżeli orzeczenia te wydawane są przez inny sąd.

Przepisy akapitu 1 dotyczą również orzeczeń w sprawie zastosowania środków zabezpieczających, wydawanych po zgłoszeniu wniosku o wszczęcie postępowania upadłościowego.

2.   Uznanie i wykonalność innych orzeczeń niż wymienione w ust. 1 podlega konwencji określonej w ust. 1, jeżeli konwencja ta znajduje zastosowanie”.

15.

Ogólne przepisy dotyczące jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych są zawarte we wspomnianym powyżej rozporządzeniu nr 44/2000, którego przepisy nadają formę wspólnotową uchylonej konwencji brukselskiej z 1968 roku. W artykule 1, określającym zakres stosowania rozporządzenia, wskazano:

„Artykuł 1

1.   Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie w sprawach cywilnych i handlowych, niezależnie od rodzaju sądu. Nie obejmuje ono w szczególności spraw podatkowych, celnych i administracyjnych.

2.   Niniejszego rozporządzenia nie stosuje się do:

[…]

[…]”.

16.

W niemieckim prawie upadłościowym środki ochrony masy upadłości wynikają z § 129 i następnych Insolvenzordnung (kodeksu postępowania upadłościowego) z dnia 5 października 1994 r.

17.

Regulacje prawa niemieckiego nie zawierają szczególnych norm dotyczących jurysdykcji w odniesieniu do zaskarżania czynności upadłego. Analogicznie do treści rozporządzenia nr 1346/2000, przepisy § 3 i 102 Insolvenzordnung, określające zasady dotyczące jurysdykcji, nie zawierają żadnych postanowień, które wprost dotyczą postępowań o charakterze skarg pauliańskich.

18.

Pomimo milczenia ustawodawcy Bundesgerichtshof, w swoim orzeczeniu z dnia 11 stycznia 1990 r., potwierdził, iż tego typu skargi wynikają z postępowania upadłościowego i pozostają w ścisłym związku z jego przebiegiem ( 5 ). Cytowane orzeczenie zapadło w sporze dotyczącym jurysdykcji sądów Republiki Federalnej Niemiec w postępowaniu upadłościowym, w którym występowały związki z innymi państwami członkowskimi. Niemiecki sąd najwyższy doszedł do powyższego wniosku po przeprowadzeniu analizy art. 1 uchylonej konwencji brukselskiej (obecnie rozporządzenie nr 44/2001), z której zakresu były wyłączone postępowania upadłościowe. Sąd uznał, iż konwencja nie znajduje zastosowania, ponieważ zaskarżanie czynności upadłego jest objęte zakresem „upadłości” i w konsekwencji znajduje się poza zakresem norm jurysdykcyjnych w niej przewidzianych.

19.

Postanowieniem z dnia 21 czerwca 2007 r., Bundesgerichtshof przedłożył Trybunałowi Sprawiedliwości następujące pytania prejudycjalne, które powstały w sporze z powództwa zarządcy, Christophera Seagona, przeciwko Deko Marty Belgium NV:

20.

W terminie wskazanym w art. 23 statutu Trybunału Sprawiedliwości uwagi na piśmie przedłożyli powód i pozwana w sporze głównym, rząd Republiki Greckiej i rząd Republiki Czeskiej, jak również Komisja.

21.

Na rozprawie, która miała miejsce w dniu 11 września 2008 r., stawili się celem ustnego przedstawienia swoich stanowisk, pełnomocnik C. Seagona, jak również przedstawiciele rządu Republiki Greckiej i Komisji Europejskiej.

22.

Pytanie, które zostało przedłożone Trybunałowi Sprawiedliwości wymaga uprzedniej analizy pojęciowej. W istocie, konieczne jest ustalenie, czy powództwo cywilne, w tym przypadku powództwo dotyczące zaskarżania czynności upadłego, stanowi część postępowania upadłościowego ze względu na swoją więź z upadłością. Na początek należy zwrócić szczególną uwagę na wskazane powyżej powództwo, analizując jego powstanie i dalszy rozwój.

23.

Ochrona wierzycieli przed działaniami dłużników dokonanymi z zamiarem ich pokrzywdzenia ulegała doskonaleniu z biegiem czasu. Prawo rzymskie wykształciło instytucje, które ucieleśniły pierwsze przemyślenia prawnicze w odniesieniu do tych problemów, aczkolwiek początków tych nie można uznać za wzór umiarkowanego i sprawiedliwego podejścia ( 6 ).

24.

Actio per manus iniectio, prymitywny przejaw zaskarżania czynności dłużnika, stanowił instrument wykonawczy, który uprawniał wierzyciela do sprzedaży dłużnika w niewolę, nawet łącznie z jego rodziną, lub też do pozbawienia go życia, jeżeli wierzytelność była wykazana orzeczeniem sądu lub też przyznana ( 7 ). Ustawa XII Tablic, zgodnie z treścią Tablicy III, kodyfikowała z lapidarną ekspresyjnością surowość reżimu rzymskiego procesu, zamykając rozdział poświęcony pożyczkom słynną maksymą „adversus hostem aeterna auctoritas esto” (w odniesieniu do nieprzyjaciela niech będzie wieczyste władztwo) ( 8 ).

25.

Około 150–125 r. p.n.e. pretor zwany Paulusem, o którym niewiele wiadomo ( 9 ), przyczynił się do przezwyciężenia formalizmu cywilnych powództw, opracowując koncepcję o charakterze osobistym i uznaniowym, która umożliwiała wierzycielowi unieważnienie czynności, których dokonał na jego szkodę dłużnik działający z zamiarem jego pokrzywdzenia ( 10 ). Wieki później, w Digestach opracowana została bardziej wyrafinowana wersja actio pauliana, w wyniku połączenia konfiguracji klasycznej z interdictum fraudatorium ( 11 ). Z tą chwilą stworzona została skarga pauliańska, oparta na alienatio (rozporządzeniu), eventus fraudis (ze szkodą), fraus (działania z zamiarem pokrzywdzenia) oraz participatio fraudis (działania ze świadomością pokrzywdzenia).

26.

Dwa tysiące lat to wystarczający okres czasu dla rozwoju prawa i jego użytkowników. Jednakże geniusz prawników rzymskich spowodował, iż podstawowe cechy skargi pauliańskiej pozostały w dużej mierze niezmienione aż do dzisiejszych czasów. Pomimo istnienia różnic w ustawodawstwie poszczególnych państw członkowskich istnieje wspólny kodeks genetyczny rozwiązań, które przeciwstawiają się czynnościom rozporządzenia majątkiem dokonywanym z zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli. A zatem skarga pauliańska jest w dzisiejszych czasach zbudowana jako wyjątek od zasady względnej skuteczności umów, uchylając zasadę, iż ten, kto nie jest stroną umowy, nie może ani wywodzić z niej korzystnych skutków, ani też ponosić jej prawnych konsekwencji ( 12 ). W większości krajowych porządków prawnych uznaje się, iż istotą skargi pauliańskiej nie jest odszkodowanie, lecz zachowanie praw wierzyciela w odniesieniu do majątku dłużnika. W kontekście procesowym powództwo wytacza się przeciwko osobie trzeciej, która nabyła sporną rzecz, choć często dopozywany jest również dłużnik, aby wydane orzeczenie było również skuteczne wobec niego.

27.

Ewolucja instytucji skargi pauliańskiej w ramach postępowania upadłościowego była poddana istotnym modyfikacjom ( 13 ). Pierwsze odstępstwo występuje w nazwie, ponieważ w postępowaniu upadłościowym ta instytucja otrzymała nazwę „zaskarżania czynności upadłego” ( 14 ). Podstawowa różnica pomiędzy skargą pauliańską a zaskarżaniem czynności w ramach postępowania upadłościowego leży w skutkach, które te instytucje powodują, gdyż ogólny reżim prawny ogranicza te skutki do indywidualnych wierzycieli występujących z powództwem, podczas gdy przepisy postępowania upadłościowego rozszerzają je na całą masę upadłości, a zatem korzysta z nich ogół wierzycieli. Ta właściwość przekształciła się w ogólną zasadę prawa upadłościowego wyrażoną w łacińskiej paremii par conditio creditorum ( 15 ).

28.

W niektórych systemach prawa krajowego, takich jak francuski, rozróżnienie pomiędzy instytucją prawa cywilnego i upadłościowego obejmuje również reżim prawny dotyczący nieważności czynności, gdyż zarządca masy upadłościowej może doprowadzić do stwierdzenia nieważności określonych czynności z mocy prawa, co w ogólnym reżimie prawnym skargi pauliańskiej jest ograniczone do możliwości unieważnienia ( 16 ). Ta ostania cecha charakterystyczna występuje również w systemie brytyjskim, w którym czynności rozporządzające uznaje się za nieważne z mocy prawa, ale w zależności od okoliczności, które leżały u ich podstawy ( 17 ). Należy również podkreślić, iż w postępowaniu upadłościowym został odrzucony element subiektywny skargi pauliańskiej, polegający na konieczności wykazania przez powoda, iż dłużnik działał z zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli. W przeciwieństwie do odpowiadającej jej instytucji prawa cywilnego, normy prawa upadłościowego wprowadzają domniemanie istnienia zamiaru pokrzywdzenia wierzycieli, odwracając w ten sposób ciężar dowodu ( 18 ).

29.

Innym dowodem na niezależny charakter zaskarżania czynności upadłego w odniesieniu do skargi pauliańskiej jest subsydiarność tej ostatniej, gdyż zarządca może wnieść powództwo cywilne tylko w sytuacji, gdy nie są spełnione przesłanki ustanowione w prawie upadłościowym do skorzystania z ochrony polegającej na zaskarżaniu czynności upadłego (zazwyczaj terminy przedawnienia ustanowione w ustawodawstwie upadłościowym) ( 19 ).

30.

Skarga pauliańska i odpowiadająca jej instytucja zaskarżania czynności upadłego były już analizowane we wspólnotowym prawie wtórnym oraz w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości. W wyniku tej analizy uznano, iż w Unii Europejskiej utrwalony został podział na powództwa przewidziane w ogólnym prawie zobowiązań oraz szczególne instrumenty w kontekście upadłości. Rozróżnienie to ma istotne znaczenie w odniesieniu do norm kolizyjnych, ponieważ taka lub inna kwalifikacja prawna prowadzi do odmiennych rezultatów.

31.

W sprawie Reichert ( 20 ) Trybunał Sprawiedliwości rozstrzygał, czy skarga pauliańska podlegała jurysdykcji sądu właściwego, zgodnie z dawną konwencją brukselską (obecnie rozporządzenie nr 44/2001), dla powództwa o charakterze osobistym, czy też dla powództwa majątkowego. Spór toczył się pomiędzy małżeństwem Reichert i Dresdner Bankiem i dotyczył darowizny nieruchomości położonej we Francji, dokonanej na rzecz syna współmałżonków. Dresdner Bank wniósł skargę pauliańską przeciwko małżonkom Reichert do sądów Republiki Francuskiej, państwa miejsca położenia nieruchomości, działając zgodnie z zasadą locus rei sitae. Ponieważ jurysdykcja sądu francuskiego została zakwestionowana, Tribunal de grande instance z Grasse wniósł do Trybunału Sprawiedliwości pytanie prejudycjalne dotyczące stosowania konwencji brukselskiej do skargi pauliańskiej.

32.

Trybunał Sprawiedliwości zbadał charakter powództwa i uznał, że stanowi ono powództwo o charakterze osobistym, a nie majątkowym, w związku z czym nie podlegało jurysdykcji na mocy zasady locus rei sitae. W wyroku zbadane zostały cechy skargi pauliańskiej w prawie francuskim i stwierdzono, iż „ma ona swoje podstawy w wierzytelności, w prawie osobistym wierzyciela w stosunku do swojego dłużnika, aby utrzymać gwarancję, jaką dla wierzyciela stanowi majątek dłużnika. Jeżeli skarga zostaje uwzględniona, skutkuje ona dla dochodzącego jej wierzyciela bezskutecznością czynności rozporządzającej dokonanej przez dłużnika ze szkodą dla jego praw” ( 21 ). Pomimo iż nie zostało to rozstrzygnięte w sposób bezpośredni, z treści wyroku wynika jurysdykcja sądów państwa, w którym pozwany ma miejsce zamieszkania ( 22 ).

33.

Po tym, jak skarga pauliańska była rozpatrywana w jej ujęciu cywilistycznym, miały miejsce znacząco odmienne okoliczności w odniesieniu do zaskarżania czynności upadłego. W sprawie Gourdain ( 23 ) przepisy uchylonej konwencji brukselskiej z 1968 r. ponownie ułatwiły Trybunałowi Sprawiedliwości rozstrzygnięcie charakteru tego rodzaju postępowania, i były przyczynkiem do uznania, iż konwencja brukselska nie znajduje zastosowania, gdy wniesione powództwo ma związek z postępowaniem w sprawie likwidacji majątku lub układowym.

34.

Wiadomo zatem, iż obowiązujący wówczas art. 1 ust. 2 pkt 2 konwencji brukselskiej, podobnie jak obecnie obowiązujący art. 1 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001, wyklucza ze swojego przedmiotowego zakresu „upadłości, układy i inne podobne postępowania”. W orzeczeniu w sprawie Gourdain stwierdzone zostało, iż zaskarżanie czynności upadłego jest objęte zakresem „innych podobnych postępowań”, lecz pod warunkiem, iż wskazane powództwa stanowić będą „bezpośredni skutek upadłości i będą ściśle objęte zakresem postępowania likwidacji majątku lub układowym o wskazanych powyżej cechach” ( 24 ).

35.

A zatem, podczas gdy z jednej strony Trybunał Sprawiedliwości uznał, iż skarga pauliańska mieści się w kontekście konwencji brukselskiej, to z drugiej strony pozostawił powództwa z zakresu zaskarżania czynności upadłego poza zakresem jej stosowania, uznając, iż na mocy art. 1 ust. 2 pkt 2 do tego typu czynności nie stosuje się jej norm kolizyjnych.

36.

Podkreślenia wymaga, iż wykluczenie dokonane w orzeczeniu w sprawie Gourdain opierało się na związku bezpośrednim pomiędzy zaskarżaniem czynności upadłego i postępowaniem upadłościowym ( 25 ). Jednakże wyrok Trybunału Sprawiedliwości nie wprowadzał niezależnego wspólnotowego pojęcia zaskarżania czynności upadłego. Przeciwnie, Trybunał wolał ustanowić kryteria ogólne już na poziomie wspólnotowym, aby w razie konieczności zastosować je do działań podejmowanych na podstawie krajowych porządków prawnych ( 26 ). Podobna metodologia doprowadziła Trybunał Sprawiedliwości do uznania, iż istnieje związek pomiędzy upadłością a zaskarżaniem czynności upadłego na mocy ustawodawstwa francuskiego (co było kwestionowane w sporze przed sądem krajowym leżącym u podstaw tego wyroku), biorąc pod uwagę wiele argumentów: po pierwsze, zgodnie z ustawodawstwem francuskim mającym zastosowanie do postępowania głównego sprawa z zakresu zaskarżania czynności upadłego może być wniesiona tylko do sądu, który ogłosił upadłość; pod drugie, tylko zarządca lub sąd (z urzędu) mogą skorzystać z takiego uprawnienia; po trzecie zaś, powództwo wytaczane jest w imieniu i na rzecz masy upadłości; oraz po czwarte, przepisy prawa upadłościowego przewidują szczególny termin do wniesienia tego typu powództwa ( 27 ).

37.

W perspektywie prawa wtórnego zaskarżanie czynności upadłego nie było przedmiotem takiego zainteresowania. Rozporządzenie nr 1346/2000 w sprawie postępowania upadłościowego w tym kontekście wydaje się w sposób oczywisty wieloznaczne, co będzie jeszcze przedmiotem moich dalszych rozważań.

38.

Niemniej jednak odrębnego podkreślenia wymaga Konwencja brukselska z 1995 r. w sprawie postępowania upadłościowego, sporządzona pod auspicjami Wspólnoty Europejskiej, która jednak nie weszła w życie z powodu nieprzystąpienia wszystkich państw członkowskich ( 28 ). Pomimo iż treść tego zaniechanego instrumentu prawnego jest identyczna z treścią rozporządzenia nr 1346/2000, jego postanowieniom towarzyszył raport wyjaśniający, przygotowany i wynegocjowany przez państwa członkowskie ( 29 ). Dokument ten został sporządzony przez profesora Uniwersytetu Autonomicznego w Madrycie (Universidad Autónoma de Madrid) Miguela Virgósa Soriana oraz przez sędziego luksemburskiego Etienne’a Schmita, którzy również uczestniczyli w pracach nad treścią konwencji ( 30 ). W pkt 77 raportu jego autorzy podkreślają stanowczo, iż pomimo tego, iż treść konwencji nie ustanawia zasady postępowania vis atractiva concursus, to jednak częściowo ją przyjmuje. Cytując w sposób dosłowny orzeczenie w sprawie Gourdain, podkreślili, iż występuje pewien element przyciągania, w sytuacji gdy „powództwa […] bezpośrednio wynikają z prawa upadłościowego oraz […] wpisują się w sposób jednoznaczny w postępowanie upadłościowe”. Na zakończenie dodali, iż zgodnie z zasadami prawidłowego rozumowania „tego typu powództwa, aby uniknąć nieznajdujących uzasadnienia luk przy zastosowaniu obu konwencji, w chwili obecnej podlegają Konwencji w sprawie postępowania upadłościowego i zawartym w niej przepisom jurysdykcyjnym” ( 31 ).

39.

Regulacje dotyczące postępowania upadłościowego w sposób znaczący oddaliły się od ogólnych zasad prawa cywilnego, czego ostatecznym dowodem jest to, iż tradycyjna actio pauliana zamieniła się w zupełnie odrębny mechanizm przewidziany w prawie upadłościowym państw członkowskich. Trybunał Sprawiedliwości wydał swoją opinię o charakterze obu postępowań przy rozstrzyganiu kolizji jurysdykcji wspólnotowych, poddając cywilne skargi pauliańskie ogólnym przepisom jurysdykcyjnym z konwencji brukselskiej (obecnie rozporządzenie nr 44/2001) i wyłączając spod jej zakresu zaskarżanie czynności upadłego. Ponieważ przepisy jurysdykcyjne nie znajdują zastosowania do upadłości ani do „podobnych postępowań”, Trybunał Sprawiedliwości uznał, iż instytucja zaskarżania czynności upadłego, pomimo tego, iż nie opiera się na niezależnej definicji wspólnotowej, to jednak należy do tego rodzaju postępowań, wtedy gdy wykazuje ścisły związek z przebiegiem tego postępowania. Związek ten należy ustalić, badając charakter każdego powództwa, tak jak zostało ono ukształtowane w prawie krajowym.

40.

Wskazane ramy prawne i orzecznictwo stanowiły obowiązujące prawo przed wejściem w życie rozporządzenia nr 1346/2000 w sprawie postępowania upadłościowego. Wydaje mi się niezbędne, aby w dalszej kolejności wyjaśnić, czy w wyniku przyjęcia tych norm prawnych wcześniejsze stanowisko znajduje nadal zastosowanie, czy też uległo zmianie.

41.

Pytanie prejudycjalne przedłożone przez Bundesgerichtshof sprowadza się do następujące prostego zapytania: czy art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 1346/2000, zawierający przepisy dotyczące jurysdykcji sądu w postępowaniach upadłościowych, obejmuje zaskarżanie czynności upadłego, mimo tego, iż nie zawiera w tym zakresie bezpośredniego odniesienia?

42.

W przeciwieństwie do tego, co twierdzą powód i pozwana, nie uważam, by w niniejszej sprawie występowały luki w porządku wspólnotowym. Rozumowanie w drodze analogii wchodzi w grę wtedy, kiedy prawo nie rozstrzyga określonego dylematu. Gdy dana kwestia nie jest przedmiotem regulacji, rozumowanie w drodze analogii pozwala użytkownikowi prawa powołać się na inną normę prawną, w stosunku do której występuje wspólny cel i przedmiot ( 32 ), co nie ma miejsca w niniejszym sporze, gdyż istnieją przepisy znajdujące zastosowanie (art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 1346/2000), a także zawarte w tym samym akcie inne normy, które pomagają w rozstrzygnięciu tego sporu.

43.

W niniejszej sprawie pojawia się trudność interpretacyjna, która wymaga dokonania wykładni wskazanego powyżej art. 3 ust. 1. Wątpliwości, które powziął odsyłający sąd najwyższy, wynikają z tej trudności. Nie występują luki w prawie, lecz należy wykonać pracę z zakresu interpretacji przepisów prawa.

44.

Rozporządzenie nr 1346/2000 zachowuje pozorne milczenie w odniesieniu do jurysdykcji w sprawach zaskarżania czynności upadłego, lecz treść jego art. 3 ust. 1 zawiera ogólne kryterium jurysdykcji, oparte o zasadę jurysdykcji państwa, na którego terytorium znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika ( 33 ).

45.

Kryterium to mogłoby doprowadzić do uzyskania prostego wyniku, wzmocnionego innym argumentem podniesionym przez pozwaną. Artykuł 18 ust. 2 rozporządzenia nr 1346/2000, wskazujący na zakres uprawnień zarządcy, uprawnia go do „zaskarżania czynności prawnych stosownie do interesu wierzycieli”; wynika z tego, iż prawo wspólnotowe, uprawniając zarządcę do wytoczenia tego rodzaju powództwa, bez jednoczesnego wskazania normy w zakresie jurysdykcji, wyklucza z zakresu zastosowania rozporządzenia zaskarżanie czynności upadłego. Podobny argument oznaczałby, iż jurysdykcję ustala się w oparciu o rozporządzenie nr 44/2001 lub o niezależny system prawa krajowego.

46.

Pomimo logicznego charakteru wskazanego powyżej argumentu podniesionego przez pozwaną, oceniam jako bardziej przekonującą odpowiedź wystosowaną przez powoda, zważywszy na to, iż co prawda art. 18 ust. 2 rozporządzenia nr 1346/2000 bezpośrednio odnosi się do zaskarżania czynności upadłego, w przeciwieństwie do art. 3 ust. 1, lecz należy podchodzić z ostrożnością do takiej wykładni a contrario ( 34 ). Tę ostrożność potwierdza treść motywu 6 rozporządzenia nr 1346/2000, odzwierciedlająca wątpliwości instytucji wspólnotowych co do zajmowania się jurysdykcją i zaskarżaniem czynności upadłego. Po przypomnieniu, że przepisy rozporządzenia są zgodne z zasadą proporcjonalności, dodano w tym motywie, iż jego treść „powinna ograniczyć się do przepisów dotyczących właściwości dla wszczynania postępowań upadłościowych oraz wydawania orzeczeń bezpośrednio na podstawie postępowań upadłościowych i ściśle związanych z takimi postępowaniami”. Ponadto w motywie tym wskazano, iż rozporządzenie nie ogranicza się do powyższego, lecz również dotyczy „uznawania takich orzeczeń oraz prawa właściwego, również odpowiadającym tej zasadzie”.

47.

Wyrażona zatem została w sposób jasny i przejrzysty intencja Rady, aby rozwiązać trudności leżące u podstaw niniejszego sporu, co skłania mnie do uznania, iż art. 18 ust. 2 ma względne znaczenie przy dokonywaniu wykładni art. 3 ust. 1.

48.

Analiza systemowa rozporządzenia nr 1346/2000 doprowadziłaby raczej do rozstrzygnięcia odmiennego od tego, jakie podtrzymuje pozwana ( 35 ), ponieważ zarówno art. 4 ust. 2 lit. m), jak i art. 25 ust. 1 akapit drugi ustanawiają zasadę prawa właściwego, jak i sposób wykonywania orzeczeń sądowych, kiedy ich przedmiotem jest zaskarżanie czynności upadłego. Szczególne znaczenie ma sposób, w jaki zostało to rozstrzygnięte w art. 25 ust. 1 akapit drugi, ponieważ odsyłając do zasad uznawania i wykonalności orzeczeń wynikających z rozporządzenia nr 44/2001, przepis wskazuje, iż odesłanie to „dotyczy również orzeczeń wydawanych bezpośrednio na podstawie postępowania upadłościowego i blisko z nim związanych, również jeżeli orzeczenia te wydawane są przez inny sąd”. Jest to oczywiste odniesienie do orzeczenia w sprawie Gourdain, które wzmacnia stanowisko powoda ( 36 ).

49.

Rozporządzenie nr 1346/2000 nie dokonuje rozróżnienia między przypadkami dotyczącymi jurysdykcji, i przypadkami uznawania orzeczeń. W rzeczywistości sfery te przenikają się wzajemnie: orzeczenia podlegające uznaniu na podstawie art. 25 odzwierciedlają również przedmiot sporu, który podlega rozstrzygnięciu przez sędziego prowadzącego postępowanie upadłościowe ( 37 ).

50.

Na tym tle dostrzec można intencję Rady, aby uregulować reżim procesowy zaskarżania czynności upadłego z wymiarem wspólnotowym. Analiza postanowień rozporządzenia nr 1346/2000 wykazuje, iż nie występuje milczenie całkowite, lecz tylko częściowe. Fakt ten wpływa na stanowisko, jakie proponuję Trybunałowi Sprawiedliwości, lecz przedtem muszę zatrzymać się przy omówieniu roli, jaką ma za zadanie odegrać rozporządzenie nr 44/2001.

51.

Aby upewnić się, iż na mocy art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 1346/2000, przyznana zostaje rozszerzona właściwość sądowi prowadzącemu postępowanie upadłościowe, konieczne jest ustalenie, czy rozporządzenie nr 44/2001, w świetle orzecznictwa Gourdain wyklucza zaskarżanie czynności upadłego.

52.

Pozwana utrzymuje, iż wejście w życie rozporządzenia nr 1346/2000 spowodowało znaczącą zmianę stanu prawnego, która modyfikuje twierdzenia zawarte w ww. wyroku w sprawie Gourdain, wcześniej omówionego, ponieważ art. 1 ust. 2 akapit drugi konwencji brukselskiej z 1968 r. był interpretowany rozszerzająco, zważywszy na to, iż nie istniały odrębne akty prawa wspólnotowego i związane z tym ryzyko pokrywania się regulacji. Orzeczenie w sprawie Gourdain stanowiło, jako takie, ostatnie ogniwo łańcucha, którego jedynym spoiwem był akt o treści odosobnionej w tej materii. Według pozwanej, z chwilą uchwalenia rozporządzenia nr 1346/2000 konieczność uniknięcia luk w przepisach dotyczących jurysdykcji prowadzi do innego rozumienia cytowanej reguły, obecnie wyrażonej w art. 1 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001. Kiedy norma prawna wskazująca jurysdykcję w ramach postępowania upadłościowego już istnieje, powinna ona być interpretowana ściśle. Według tej teorii, do systemu prawa krajowego, w tym wypadku prawa niemieckiego, należałoby wyznaczenie jurysdykcji sądów.

53.

Stanowisko pozwanej nie jest jednak przekonujące, gdyż mogłoby zostać uznane za prawidłowe tylko wtedy, gdyby art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 1346/2000 rzeczywiście nie zawierał reguły ustalania jurysdykcji sądów w odniesieniu do zaskarżania czynności upadłego. Zgodnie z tym, co twierdził rząd czeski w uwagach na piśmie, nic nie wskazuje na to, iż wspólnotowe regulacje dotyczące upadłości milczą na ten temat. Ponadto współistnienie obu rozporządzeń potwierdza zasadę nieistnienia luk prawnych, ale nie w rozumieniu wywodzonym przez pozwaną ( 38 ).

54.

Spójność ustawodawstwa wspólnotowego pociąga za sobą dwojakie skutki: po pierwsze, w przypadku gdy przepis ogólny nie reguluje danej kwestii lub odsyła, w sposób pośredni lub bezpośredni, do innego przepisu, należy poszukać kryterium wyznaczania sądu właściwego w przepisach szczególnych. Po drugie, w przypadku istnienia całego szeregu norm prawa wspólnotowego, zbędne byłoby odesłanie do prawa krajowego, nie tylko ze względu na logikę relacji między wskazanymi ustawodawstwami, lecz także biorąc pod uwagę skuteczność przepisów dotyczących jurysdykcji i uznawania orzeczeń wynikających ze wspólnotowych norm kolizyjnych ( 39 ).

55.

Z tych względów, orzeczenie w sprawie Gourdain pozostaje aktualne i stanowi źródło cennych wskazówek dla rozstrzygnięcia niniejszego sporu ( 40 ). Przyjęcie rozporządzenia nr 1346/2000 nie umniejsza, lecz nawet wzmacnia użyteczność tego wyroku. Zważywszy na to, iż nie została przyjęta jednolita instytucja zaskarżania czynności upadłego w prawie wspólnotowym, charakter tej instytucji i jej związek następczy z upadłością nabierają szczególnego znaczenia ( 41 ). Co za tym idzie, analiza niemieckiej instytucji zaskarżania czynności upadłego dostarcza wystarczających elementów do odniesienia się do orzeczenia w sprawie Gourdain i wyjaśnienia, czy norma jurysdykcyjna znajduje się w jednym, czy też w drugim rozporządzeniu ( 42 ).

56.

Paragraf 129 i następne Insolvenzordnung z 1994 r. wyznaczają pewne cechy zaskarżania czynności upadłego w niemieckim prawie upadłościowym. Po pierwsze, takie powództwa podlegają wyłącznej regulacji prawa upadłościowego i mogą zostać wytoczone tylko w ramach postępowania upadłościowego ( 43 ). Legitymację do zaskarżenia czynności upadłego posiada tylko zarządca masy upadłości, który działa zawsze w interesie ogółu wierzycieli i masy upadłości ( 44 ). W ramach objęcia zarządem majątku dłużnika, zaskarżanie dotyczy czynności rozporządzających, które miały miejsce przed wszczęciem postępowania upadłościowego, i jest możliwe tylko we wskazanym szczególnym terminie ( 45 ).

57.

Fakt, iż mamy do czynienia z postępowaniem kontradyktoryjnym, a nie zbiorczym, jak na obszarze upadłości, nie jest wystarczający do uznania, iż doszło do zerwania więzów pomiędzy zaskarżaniem czynności upadłego a upadłością ( 46 ). Wszystko wskazuje na to, iż mamy do czynienia z powództwem, które jest w sposób ścisły związane z wszczęciem postępowania upadłościowego. Do wytoczenia tego powództwa jest jedynie legitymowany zarządca masy upadłości, co dowodzi niezaprzeczalnego związku zaskarżania czynności upadłego z upadłością.

58.

Co za tym idzie, łączna wykładnia rozporządzeń 44/2001 i 1346/2000 w świetle orzecznictwa Gourdain prowadzi mnie do wniosku, iż zaskarżanie czynności upadłego nie jest objęte ogólnym reżimem wspólnotowym dotyczącym jurysdykcji. Wobec powyższego łącznik znajduje się w postanowieniach rozporządzenia nr 1346/2000, a w szczególności w jego art. 3 ust. 1. Takie stanowisko znajduje dalsze potwierdzenie w stwierdzeniach poczynionych w trakcie procesu legislacyjnego, który leżał u podstaw europejskiego prawa upadłościowego. Temu aspektowi poświęcam kolejny ustęp, zaznaczając jednakże, że wpływa to w sposób istotny na to, co właśnie wskazałem.

59.

Podjęcie działań na poziomie wspólnotowym w dziedzinie postępowania upadłościowego podyktowane jest zamiarem osiągnięcia skuteczności i pewności prawa. Aby uniknąć tworzenia zawiłych ram prawnych, które mogą zniechęcać do podejmowania działań gospodarczych na poziomie Unii, rozporządzenie nr 1346/2000 wprowadza przejrzyste reguły zapewniające stabilność i spójność tak ważnym aspektom jak jurysdykcja, prawo właściwe i uznanie oraz wykonalność orzeczeń. W prawie wtórnym zostały również podjęte inne działania w tej dziedzinie, w tym samym celu, tworząc łącznie system europejskiego prawa upadłościowego ( 47 ). Akty te stanowią corpus, którego wspólnym mianownikiem jest zamiar osiągnięcia spójności przy uchwalaniu rozwiązań prawnych ( 48 ).

60.

Motyw 4 rozporządzenia nr 1346/2000 uzewnętrznia ten zamiar w perspektywie kolizyjnej, stanowiąc, iż „dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego niezbędne jest unikanie sytuacji, w których strony byłyby skłonne do przenoszenia majątku lub postępowania sądowego z jednego państwa członkowskiego do innego w celu uzyskania korzystniejszej sytuacji prawnej (tzw. forum shopping)”. Mając to na uwadze, w rozporządzeniu dokonano wyboru modelu upadłości międzynarodowej uniwersalnej, wychodząc z założenia jedności dla wszystkich postępowań upadłościowych niezależnie od terytorium, na którym zostały one wszczęte ( 49 ). Łatwo jest wskazać zalety tego modelu, gdyż wprowadza on przewidywalny reżim prawny, zniechęca do forum shopping i obniża koszty postępowania ( 50 ). Lecz zasada uniwersalności ma również wady, występujące w sytuacji, w której niektórzy wierzyciele lokalni pozostają wykluczeni, przede wszystkim gdy są znacznie oddaleni i dysponują mniejszymi środkami na prowadzenie postępowania sądowego w innym państwie członkowskim, w którym nie mają swojej siedziby. Niemniej jednak globalne korzyści modelu uniwersalnego mówią same za siebie, szczególnie gdy ma się na uwadze zadanie, które ma rzeczywiście spełnić postępowanie upadłościowe: uzdrowienie przedsiębiorstwa i gwarancje dla wierzytelności. Jednoznaczne obniżenie kosztów dzięki centralizacji wszystkich postępowań stanowi decydujący czynnik przy wyborze upadłości międzynarodowej uniwersalnej, tak jak to zostało przesądzone w ogólnych zasadach rozporządzenia nr 1346/2000 ( 51 ).

61.

Sens ekonomiczny rozdzielenia zaskarżania czynności upadłego od postępowania upadłościowego rodzi pewne wątpliwości. Według rządów greckiego i czeskiego ( 52 ) zasada uniwersalności, której sprzyja rozporządzenie nr 1346/2000, zostałaby znacznie osłabiona, gdyż zarządca byłby zmuszony do wnoszenia powództw w różnych państwach, w zależności od kryteriów jurysdykcji wynikających z innych aktów prawnych, odrębnych od cytowanego rozporządzenia. W ten sposób sprzyjałoby to różnicom normatywnym, wskutek czego przedsiębiorstwa próbowałyby wykorzystać najodpowiedniejsze dla nich jurysdykcje, co zakłócałoby normalny przebieg postępowania ( 53 ). Pomimo tego, iż byłoby to korzystne dla wierzycieli, którzy mają siedzibę w państwie, w którym zarządca prowadzi postępowanie sądowe, nie można zapominać o ogólnym interesie chronionym przez upadłość, który nie sprowadza się do interesu poszczególnych wierzycieli, lecz także obejmuje interes masy upadłości i całości pasywów ( 54 ).

62.

Występują jednak okoliczności, w których model uniwersalny wydaje się niewystarczający. Przykładowo dotyczy to sytuacji, w których występuje związek z państwami trzecimi, co powoduje zmniejszoną pewność, iż orzeczenie wydane w państwie członkowskim, w którym wszczęto postępowanie, zostanie uznane w państwie trzecim, gdzie znajduje się majątek dłużnika. Ponadto nie zawsze zostają obniżone koszty postępowania upadłościowego, gdyż występują przypadki, gdy korzystniejsze byłoby wytoczenie powództwa w państwie członkowskim, w którym położony jest majątek, tak aby nie tracić czasu i nie ponosić opłat związanych z postępowaniem w sprawie uznania i wykonalności orzeczenia.

63.

Z powyższych względów warto zmodyfikować uniwersalność przewidzianą w rozporządzeniu nr 1346/2000 w odniesieniu do zaskarżania czynności upadłego.

64.

Wspólnotowe prawo upadłościowe zawiera wiele reguł dotyczących ustalania jurysdykcji o różnym znaczeniu. Zasady prawa upadłościowego przewidują, iż w odniesieniu do wszczęcia, toku i zakończenia postępowania, jak również w stosunku do postępowań, które bezpośrednio wynikają z jego przebiegu, przewidziana jest jurysdykcja wyłączna. Jednakże środki zabezpieczające poddane są jurysdykcji przemiennej.

65.

Szczególne cechy zaskarżania czynności upadłego wymagają, aby do rozstrzygania takich sporów nie była w każdym przypadku przewidziana jurysdykcja wyłączna. Niektórzy komentatorzy wskazywali, iż mamy do czynienia z jurysdykcją względnie wyłączną, co należy rozumieć jako przywilej leżący po stronie zarządcy ( 55 ). Zgadzam się z tymi, którzy twierdzą, iż zaskarżenie czynności upadłego stanowi uprawnienie przysługujące zarządcy, którym może się posłużyć. Co za tym idzie, wyłącznie do niego należy uznanie, jakiego rodzaju postępowania są najodpowiedniejsze w toku postępowania i dla ochrony masy upadłości.

66.

To stanowisko znajduje potwierdzenie w treści art. 18 ust. 2 rozporządzenia nr 1346/2000, zgodnie z którym zarządca „może w każdym państwie członkowskim podnosić okoliczność, na drodze sądowej lub pozasądowej, że po wszczęciu postępowania upadłościowego rzecz ruchoma została usunięta z terytorium państwa wszczęcia postępowania na terytorium tego państwa członkowskiego” ( 56 ). Ponadto na mocy tego przepisu jest on uprawniony do „zaskarżania czynności prawnych stosownie do interesu wierzycieli”, co logicznie oznacza, iż tego rodzaju działanie może mieć miejsce w „każdym państwie członkowskim”, jak wynika z pierwszego zdania tego przepisu ( 57 ).

67.

Takie samo stanowisko wynika z treści art. 25 ust. 1 akapit drugi wskazanego rozporządzenia. Artykuł ten, obejmujący przepisy dotyczące uznania i wykonalności orzeczeń, przewiduje obowiązek uznania „orzeczeń wydawanych bezpośrednio na podstawie postępowania upadłościowego i blisko z nim związanych, również jeżeli orzeczenia te wydawane są przez inny sąd” ( 58 ). Rozporządzenie dopuszcza zatem możliwość, iż orzeczenia zapadłe w wyniku powództwa zaskarżającego czynności upadłego zostały wydane przez sąd prowadzący postępowanie upadłościowe lub też sąd odrębny, znajdujący się w tym samym lub innym państwie członkowskim.

68.

To uprawnienie zarządcy jest spójne z zadaniami, które mają zostać wykonane w ramach postępowania upadłościowego. Artykuł 2 lit. b) rozporządzenia nr 1346/2000 definiuje zarządcę jako każdą osobę lub organ, którego zadaniem jest „zarządzanie masą lub jej likwidacja, lub nadzorowanie działalności gospodarczej dłużnika”. Uprawnienia i obowiązki zarządców różnią się w poszczególnych państwach członkowskich, lecz posiadają wspólną cechę polegającą na tym, iż zarządcy przysługuje monopol na podejmowanie istotnych czynności w całym postępowaniu upadłościowym. Jest on gwarantem masy upadłości zgodnie z zasadą par conditio creditorum, jak również twórcą układów lub planów uzdrowienia, które ułatwią przedsiębiorstwu przetrwanie kryzysu. W ramach decyzji strategicznych, które musi podejmować zarządca, musi on wybrać pomiędzy poszczególnymi jurysdykcjami, w momencie gdy zamierza skorzystać z prawnych kroków celem ochrony masy.

69.

W tych okolicznościach uważam, iż zgodnie z art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 1346/2000 sąd państwa członkowskiego, który prowadzi postępowanie upadłościowe, jest właściwy do rozpoznania powództwa zaskarżającego czynności upadłego, wniesionego przeciwko pozwanemu mającemu siedzibę w innym państwie członkowskim. Zważywszy na to, iż takie powództwo jest poddane jurysdykcji względnie wyłącznej, do zarządcy należy wybór tej jurysdykcji, która będzie najwłaściwsza do ochrony masy upadłości, w zależności od związków, którymi cechuje się zaskarżana czynność rozporządzająca.

70.

Drugie pytanie prejudycjalne sądu odsyłającego było opatrzone zastrzeżeniem, iż powinno zostać udzielone w sytuacji, gdyby Trybunał Sprawiedliwości udzielił odpowiedzi przeczącej na pierwsze pytanie. W związku z tym, biorąc pod uwagę rozwiązanie, które proponuję w odniesieniu do pierwszego pytania, nie przystępuję do analizy pytania drugiego.

71.

Niezależnie od powyższego, jeżeli Trybunał Sprawiedliwości zdecyduje się odrzucić moją propozycję, należałoby odnieść się do zasady nieistnienia luk prawnych przy stosowaniu rozporządzenia nr 44/2001 oraz rozporządzenia nr 1346/2000. Zgodnie z tą zasadą, jak również w świetle spójności prawodawstwa wspólnotowego, te instrumenty prawne zawierałyby reguły dotyczące jurysdykcji, które znajdują zastosowanie do zaskarżania czynności upadłego z elementami wspólnotowymi. Jeżeli Trybunał Sprawiedliwości uzna, iż art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 1346/2000 nie obejmuje tego typu powództw, to znajdzie zastosowanie rozporządzenie nr 44/2001 i jego przepisy jurysdykcyjne.

72.

Takie rozwiązanie nie jest najbardziej pożądane, gdyż oznaczałoby ono, iż doktryna Gourdain stała się nieaktualna w wyniku przyjęcia rozporządzenia nr 1346/2000. W takim wypadku Trybunał Sprawiedliwości powinien wypracować orzecznictwo spójne i całościowe, które dostarczy przekonującej alternatywy w stosunku do rozwiązania, które wynika z cytowanej powyżej sprawy ( 59 ).

73.

Inne rozwiązanie, polegające na odesłaniu do kryteriów jurysdykcji międzynarodowej zawartych w krajowych porządkach prawnych w zakresie norm kolizyjnych, byłoby sprzeczne z celami, dla których zostały przyjęte oba rozporządzenia, zgodnie z tym, co wskazuję w pkt 53 niniejszej opinii.

74.

Biorąc pod uwagę poważne następstwa, które wyniknęłyby z udzielenia odpowiedzi przeczącej na pierwsze pytanie prejudycjalne, moja propozycja ulega wzmocnieniu, tak jakbyśmy mieli do czynienia z reductio ad absurdum. Nalegam zatem bardziej kategorycznie na przyjęcie argumentów, które wskazywałem, udzielając odpowiedzi na pierwsze pytanie sądu odsyłającego.

75.

Mając powyższe na uwadze, proponuję, aby Trybunał Sprawiedliwości udzielił na pytanie przedłożone przez Bundesgerichtshof następującej odpowiedzi:

Wykładni art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 1346/2000 należy dokonywać w taki sposób, iż sąd państwa członkowskiego, który prowadzi postępowanie upadłościowe, jest właściwy do rozpatrzenia powództwa w sprawie zaskarżenia czynności upadłego, wniesionego przeciwko pozwanemu, który ma swoją siedzibę w innym państwie członkowskim.