—

w imieniu M. Krucka przez F. Schulzego, Rechtsanwalt,

—

w imieniu Komisji Wspólnot Europejskich przez F. Erlbachera, działającego w charakterze pełnomocnika,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni związanych ze sobą przepisów, z jednej strony art. 9 ust. 2–4 rozporządzenia Komisji (EWG) nr 3887/92 z dnia 23 grudnia 1992 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli niektórych wspólnotowych systemów pomocy (Dz.U. L 391, str. 36), zmienionego rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1648/95 z dnia 6 lipca 1995 r. (Dz.U. L 156, str. 27) (zwanego dalej „rozporządzeniem nr 3887/92”), a z drugiej strony art. 7 ust. 6 akapit pierwszy rozporządzenia Rady (WE) nr 1765/92 z dnia 30 czerwca 1992 r. ustanawiającego system wsparcia dla producentów niektórych roślin uprawnych (Dz.U. L 181, str. 12), zmienionego rozporządzeniem Rady (WE) nr 2989/95 z dnia 19 grudnia 1995 r. (Dz.U. L 312, str. 5) (zwanego dalej „rozporządzeniem nr 1765/92”).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu między M. Kruckiem, rolnikiem, a Landkreis Potsdam-Mittelmark w przedmiocie zapłaty rekompensaty, o którą M. Kruck ubiegał się roku gospodarczym 1996/1997.

3

Z drugiego motywu rozporządzenia nr 1765/92 wynika, że „w celu zapewnienia większej równowagi rynkowej należy wprowadzić nowy system wsparcia; że najlepszym sposobem osiągnięcia tego celu jest zbliżanie wspólnotowych cen niektórych roślin uprawnych do cen rynku światowego i wyrównanie strat w dochodach wynikających z obniżenia cen wspólnotowych za pomocą wypłaty rekompensat dla producentów uprawiających te rośliny; że kwalifikujący się obszar powinien być zatem ograniczony do obszarów roślin uprawnych lub obszarów odłogowanych finansowanych w przeszłości ze środków państwowych” [tłumaczenie nieoficjalne, podobnie jak wszystkie cytaty z tego rozporządzenia poniżej].

4

Zgodnie z art. 2 rozporządzenia nr 1765/92:

„1.   Wspólnotowi producenci roślin uprawnych mogą składać wnioski o przyznanie rekompensaty na warunkach ustalonych w niniejszym tytule.

2.   Rekompensatę ustala się na hektar i jest ona zróżnicowana regionalnie.

Rekompensatę przyznaje się dla obszaru przeznaczonego pod rośliny uprawne lub odłogowanego zgodnie z art. 7 niniejszego rozporządzenia, którego powierzchnia nie przekracza regionalnego obszaru bazowego. Powierzchnię tę ustala się jako średnią liczbę hektarów w obrębie regionu przeznaczonego pod rośliny uprawne lub, w danym przypadku, odłogowanych zgodnie z systemem finansowania ze środków państwowych w latach 1989, 1990 i 1991. Region rozumie się jako państwo członkowskie lub region w obrębie państwa członkowskiego, zgodnie z wyborem danego państwa członkowskiego.

[…]”.

5

Artykuł 7 ust. 1 tego rozporządzenia nakłada na producentów starających się o wypłatę rekompensaty obowiązek odłogowania gruntów zgodnie ze szczegółowymi uregulowaniami.

6

Artykuł 7 ust. 5 wspomnianego rozporządzenia ustanawia wysokość rekompensaty wypłacanej z tytułu odłogowania.

7

Artykuł 7 ust. 6 akapit pierwszy tego rozporządzenia stanowi:

„Producenci mogą otrzymać rekompensatę określoną w ust. 5 z tytułu odłogowania gruntów w zakresie przewyższającym ich obowiązek w celu lepszego przyczynienia się do kontroli produkcji. W takim przypadku obszar przeznaczony do odłogowania nie może być większy niż obszar przeznaczony pod rośliny uprawne, w stosunku do którego złożono wniosek o wypłatę rekompensaty […]. Państwa członkowskie mogą przyjąć mniejszą maksymalną powierzchnię odłogowania, aby uwzględnić szczególne potrzeby rolnictwa, jak ochrona środowiska lub niebezpieczeństwo nadmiernego ograniczenia działalności rolniczej w niektórych regionach”.

8

Artykuł 9 akapit pierwszy rozporządzenia nr 1765/92, na mocy którego w przypadku niektórych gruntów nie można ubiegać się o wypłatę rekompensaty, został sformułowany następująco:

„Wnioski dotyczące wypłaty rekompensaty i deklaracji w zakresie odłogowania nie mogą być składane w odniesieniu do gruntów, które do dnia 31 grudnia 1991 r. były przeznaczone pod trwałe użytki zielone, trwałe plantacje lub były zadrzewione lub przeznaczone do celów nierolniczych”.

9

Zgodnie z motywem szóstym rozporządzenia Komisji (WE) nr 762/94 z dnia 6 kwietnia 1994 r. ustanawiającego szczegółowe przepisy wykonawcze do rozporządzenia nr 1765/92 w zakresie odłogowania gruntów (Dz.U. L 90, str. 8) to ostatnie rozporządzenie „przewiduje rekompensatę z tytułu odłogowania gruntów w zakresie przewyższającym obowiązek producentów w celu lepszego przyczynienia się do kontroli produkcji; […] cel ten może zostać osiągnięty jedynie w przypadku, gdy powierzchnia odłogowania zostanie odjęta od powierzchni uprawnej; […] przepisy konieczne w tym zakresie winny uwzględniać różnorodność struktur rolnych Wspólnoty” [tłumaczenie nieoficjalne, podobnie jak wszystkie cytaty z tego rozporządzenia poniżej].

10

Zgodnie z art. 2 akapit pierwszy rozporządzenia nr 762/94 „»odłogowanie gruntów« oznacza wydzielenie spod uprawy powierzchni, które w poprzednim roku były obsadzone z zamiarem dokonania zbioru”.

11

Rozporządzenie nr 3887/92 ustanawia szczegółowe zasady stosowania zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli niektórych wspólnotowych systemów pomocy. W szczególności ustanawia ono kontrole mające na celu weryfikację spełnienia wymogów przyznania pomocy w sektorze pomocy „obszarowych”.

12

Zgodnie z art. 9 rozporządzenia nr 3887/92:

„1.   Jeżeli zostanie stwierdzone, że obszar faktycznie ustalony jest większy niż obszar zadeklarowany we wniosku o pomoc »obszarową«, to kwota pomocy obliczana jest w oparciu o obszar zadeklarowany.

2.   Jeżeli zostanie stwierdzone, że obszar gruntów wskazany we wniosku o pomoc »obszarową« jest większy niż obszar ustalony, to kwota pomocy obliczana jest w oparciu o obszar faktycznie ustalony w trakcie kontroli. Jednakże z wyjątkiem przypadku siły wyższej obszar faktycznie ustalony pomniejsza się o dwukrotność stwierdzonej nadwyżki, jeżeli jest ona większa niż 2% lub dwa hektary i nie większa niż 20% ustalonego obszaru.

Jeżeli stwierdzona nadwyżka jest większa niż 20% ustalonego obszaru, pomoc obszarowa nie jest przyznawana.

[…]

Wskazane powyżej zmniejszenie pomocy nie znajduje zastosowania, jeżeli dla celów ustalenia obszaru rolnik dowiedzie, że prawidłowo oparł się na informacjach potwierdzonych przez właściwe władze.

[…]

W rozumieniu niniejszego przepisu »stwierdzony obszar« oznacza obszar, dla którego spełnione zostały wszystkie określone w przepisach wymogi.

3.   Dla celów stosowania ust. 1 i 2 uwzględnia się jedynie rozpatrywane oddzielnie obszary pastwiskowe, odłogowane oraz obszary, na których uprawia się poszczególne rośliny, w stosunku do których obowiązują różne kwoty pomocy.

[…]” [tłumaczenie nieoficjalne].

13

Paragraf 1 Verordnung über eine Stützungsregelung für Erzeuger bestimmter landwirtschaftlicher Kulturpflanze (rozporządzenia w sprawie systemu wsparcia dla producentów niektórych roślin uprawnych), BGBl 1995 I, str. 1561 (zwanego dalej „KVO”), stanowi:

„Przepisy niniejszego rozporządzenia obowiązują w celu wykonania aktów prawnych Rady i Komisji Wspólnot Europejskich dotyczących ustanowienia systemu wsparcia dla producentów niektórych roślin uprawnych, jak również zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli niektórych wspólnotowych systemów pomocy w zakresie:

14

Zgodnie z § 12a ust. 1 zdanie pierwsze KVO:

„Rekompensaty z tytułu obszarów przeznaczonych do odłogowania można przyznać w odniesieniu do nie więcej niż 33% powierzchni gospodarstwa, w odniesieniu do której został złożony wniosek o rekompensaty zgodnie aktami prawnymi wymienionymi w § 1”.

15

Z postanowienia odsyłającego wynika, że M. Kruck, rolnik z kraju związkowego Brandenburgii, złożył na rok gospodarczy 1996/1997 wniosek o rekompensaty w odniesieniu do obszarów uprawnych wynoszących 13,3830 ha upraw roślin wysokobiałkowych, 45,9521 ha upraw lnu oleistego oraz w odniesieniu do przeznaczonego do dobrowolnego odłogowania obszaru wynoszącego 29,2247 ha.

16

Decyzją z dnia 6 stycznia 1997 r. Landkreis Potsdam-Mittelmark odmówił przyznania pomocy związanej z obszarami uprawnymi na tej podstawie, że część zadeklarowanego obszaru, a mianowicie 2,5 ha obszaru roślin wysokobiałkowych i 29,5998 ha obszaru lnu oleistego, nie mogła stanowić podstawy przyznania rekompensaty oraz że stwierdzona w ten sposób nadwyżka przekraczała w tych dwóch przypadkach 20% faktycznie ustalonego obszaru.

17

Ponadto zdaniem Landkreis Potsdam-Mittelmark rekompensata z tytułu odłogowania gruntów może zostać przyznana jedynie w stosunku do 33% obszaru mogącego stanowić podstawę wypłaty rekompensaty. W przypadku M. Krucka, zważywszy na obszar uprawny uznany za podstawę wypłaty rekompensaty i po ryczałtowym odliczeniu na rzecz kraju związkowego Brandenburgii, rekompensata z tytułu odłogowania została przyznana jedynie na bazie powierzchni 12,76 ha.

18

Wniesione przez skarżącego odwołanie od tej decyzji zostało oddalone przez Landkreis Potsdam-Mittelmark w dniu 6 maja 1997 r.

19

W toczącym się następnie postępowaniu sądowym Verwaltungsgericht Potsdam (sąd administracyjny w Poczdamie) zmienił tę decyzję, uznając za podstawę do wypłaty rekompensaty 11,1530 ha obszaru roślin wysokobiałkowych. Natomiast skarga została oddalona w zakresie, w jakim dotyczyła obszaru uprawy lnu oleistego. Wyrok ten został utrzymany w mocy przez Oberverwaltungsgericht für das Land Brandenburg (naczelny sąd administracyjny kraju związkowego Brandenburgii).

20

Bundesverwaltungsgericht (federalny sąd administracyjny) oddalił skargę rewizyjną wniesioną przez M. Krucka przeciwko wyrokowi Oberverwaltungsgericht für das Land Brandenburg, gdyż miała ona na celu wypłatę rekompensaty za obszar upraw lnu oleistego.

21

W postępowaniu przed sądem krajowym wciąż pozostaje sporna kwestia prawa do otrzymania rekompensaty z tytułu dobrowolnego odłogowania.

22

W tym zakresie sąd krajowy wskazuje, że nie zostało stwierdzone, by skarżący w postępowaniu przed tym sądem przeszacował obszar odłogowania lub by wykorzystywał ten obszar w sposób niezgodny z prawem. Sąd ten precyzuje ponadto, że wskazany we wniosku obszar nie przekracza 33% obszaru uprawy, dla którego złożono wniosek o wypłatę rekompensaty. W konsekwencji wskazany we wniosku obszar mógłby co do zasady stanowić podstawy przyznania pomocy.

23

Ponieważ w następstwie stwierdzonych nieprawidłowości dotyczących obszarów roślin uprawnych rekompensaty związane z tymi obszarami zostały pomniejszone, sąd krajowy pragnie ustalić, czy okoliczność ta wywołuje skutki w zakresie wypłaty rekompensaty z tytułu odłogowania gruntów.

24

Bundesverwaltungsgericht zwraca uwagę, że następstwa nieprawidłowości polegające na niedochowaniu ustanowionych wymogów przy uprawie roślin wysokobiałkowych i lnu oleistego ograniczają się do pomocy przyznawanej w związku z uprawą roślin wysokobiałkowych i lnu oleistego.

25

W istocie art. 9 rozporządzenia nr 3887/92 nie przewiduje poziomego skutku w odniesieniu do rekompensat z tytułu odłogowania. Zdaniem sądu krajowego na podstawie art. 9 ust. 3 rozporządzenia nr 3887/92 obszary odłogowane stanowią wyraźnie odrębny „segment”.

26

W tych okolicznościach Bundesverwaltungsgericht postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy art. 9 ust. 2–4 rozporządzenia [nr 3887/92] należy interpretować w ten sposób, że obliczenia maksymalnej powierzchni obszaru, który uwzględnia się przy rekompensatach z tytułu odłogowania gruntów na podstawie art. 7 ust. 6 zdania drugie i czwarte rozporządzenia [nr 1765/92], dokonuje się na podstawie powierzchni wskazanej we wniosku, czy powierzchni faktycznie stwierdzonej?”.

27

Po pierwsze należy przypomnieć, że zgodnie z art. 2 ust. 2 rozporządzenia nr 1765/92 ustanawiającego system wsparcia dla producentów niektórych roślin uprawnych rekompensatę przyznaje się w związku z obszarem przeznaczonym pod rośliny uprawne lub odłogowanym zgodnie z art. 7 tego rozporządzenia.

28

W świetle motywu szóstego rozporządzenia nr 762/94 cel odłogowania gruntów, jakim jest lepsze przyczynienie się do kontroli produkcji, może zostać osiągnięty jedynie w przypadku, gdy powierzchnia odłogowana w zakresie przewyższającym obowiązek producentów zostanie odjęta od powierzchni przeznaczonej pod rośliny uprawne.

29

Zgodnie z art. 7 ust. 6 rozporządzenia nr 1765/92 „obszar przeznaczony do [dobrowolnego] odłogowania nie może być większy niż obszar przeznaczony pod rośliny uprawne, w stosunku do którego złożono wniosek o wypłatę rekompensaty”.

30

Ponadto państwa członkowskie mogą przyjąć mniejszą maksymalną powierzchnię odłogowania, aby uwzględnić szczególne potrzeby rolnictwa. W Niemczech na mocy § 12a ust. 1 zdanie pierwsze KVO wielkość ta została ustanowiona na 33%.

31

Bezsporne jest, że związek istniejący między wielkością obszaru przeznaczonego do dobrowolnego odłogowania a wielkością obszaru przeznaczonego pod rośliny uprawne, w stosunku do którego złożono wniosek o wypłatę rekompensaty, służy wyłącznie temu, by określić stosunek procentowy gruntów, które mogą zostać poddane dobrowolnemu odłogowaniu.

32

Pojęcie obszaru przeznaczonego pod rośliny uprawne, w stosunku do którego złożono wniosek o wypłatę rekompensaty, zawarte w art. 7 ust. 6 rozporządzenia nr 1765/92 wskazuje, że wspomniany obszar winien faktycznie być przeznaczony pod ich uprawę.

33

Ponadto z uwagi na to, że na podstawie art. 9 rozporządzenia nr 1765/92 w odniesieniu do niektórych obszarów została wykluczona możliwość ubiegania się o wypłatę rekompensat, te same obszary nie mogą stanowić obszarów przeznaczonych pod rośliny uprawne w rozumieniu art. 7 ust. 6 tego rozporządzenia uwzględnianych dla celów obliczania obszaru, który może zostać poddany odłogowaniu.

34

Po drugie należy przypomnieć, że zgodnie z motywami szóstym i dziewiątym rozporządzenia nr 3887/92 celem tego rozporządzenia jest skuteczna kontrola przestrzegania przepisów z zakresu pomocy wspólnotowej oraz ustanowienie przepisów służących skutecznemu zapobieganiu nieprawidłowościom i nadużyciom oraz stosowania sankcji w przypadku ich wystąpienia (zob. podobnie wyroki: z dnia 1 lipca 2004 r. w sprawie C-295/02 Gerken, Zb.Orz. str. I-6369, pkt 41, i z dnia 24 maja 2007 r. w sprawie C-45/05 Maatschap Schonewille-Prins, Zb.Orz. str. I-3997, pkt 63).

35

W istocie aby powyższe cele mogły zostać urzeczywistnione, art. 9 ust. 2 wspomnianego rozporządzenia przewiduje zastosowanie sankcji polegających na pomniejszeniu pomocy lub pozbawieniu jej składającego wniosek — w zależności od wagi nieprawidłowości, której się dopuszczono — w przypadku gdy obszar wskazany we wniosku o przyznanie pomocy „obszarowej” jest większy niż obszar ustalony podczas kontroli.

36

W tym względzie należy wskazać, że dla celów stosowania art. 9 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 3887/92 uwzględnia się jedynie rozpatrywane oddzielnie obszary pastwiskowe, odłogowane oraz obszary, na których uprawia się poszczególne rośliny.

37

Z powyższego wynika, że każda z tych kategorii obszarów zadeklarowanych przez producenta w celu uzyskania pomocy winna być rozpatrywana oddzielnie z punktu widzenia kontroli mającej na celu weryfikację spełnienia wymogów przyznania rekompensaty oraz wynikających z niej skutków prawnych.

38

W konsekwencji na przedłożone pytanie należy odpowiedzieć, iż art. 9 rozporządzenia nr 3887/92 należy interpretować w ten sposób, że obliczenia maksymalnej powierzchni obszaru, który uwzględnia się przy rekompensatach z tytułu odłogowania gruntów na podstawie art. 7 ust. 6 akapit pierwszy zdania drugie i czwarte rozporządzenia nr 1765/92, dokonuje się na podstawie wskazanego we wniosku obszaru uprawnego, pod warunkiem że obszar ten będzie faktycznie przeznaczony pod rośliny uprawne i nie uwzględnia gruntów, w odniesieniu do których została wykluczona możliwość ubiegania się o wypłatę rekompensat na mocy art. 9 rozporządzenia nr 1765/92.

39

Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem; do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 9 rozporządzenia Komisji (EWG) nr 3887/92 z dnia 23 grudnia 1992 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli niektórych wspólnotowych systemów pomocy zmienionego rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1648/95 z dnia 6 lipca 1995 r. należy interpretować w ten sposób, że obliczenia maksymalnej powierzchni obszaru, który uwzględnia się przy rekompensatach z tytułu odłogowania ziemi na podstawie art. 7 ust. 6 akapit pierwszy zdania drugie i czwarte rozporządzenia Rady (EWG) nr 1765/92 z dnia 30 czerwca 1992 r. ustanawiającego system wsparcia dla producentów niektórych roślin uprawnych, zmienionego rozporządzeniem Rady (WE) nr 2989/95 z dnia 19 grudnia 1995 r., dokonuje się na podstawie wskazanego we wniosku obszaru uprawnego, pod warunkiem że obszar ten jest faktycznie przeznaczony pod rośliny uprawne i nie uwzględnia gruntów, w odniesieniu do których została wykluczona możliwość ubiegania się o wypłatę rekompensat na mocy art. 9 rozporządzenia nr 1765/92, zmienionego rozporządzeniem nr 2989/95.