1

Grupe Danone (zwana dalej „groupą Danone”) domaga się w swoim odwołaniu uchylenia wyroku Sądu Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich z dnia 25 października 2005 r. w sprawie T-38/02 Groupe Danone przeciwko Komisji, Zb.Orz. str. II-4407 (zwanego dalej „zaskarżonym wyrokiem”), ze względu na to, iż wyrok ten w części oddalił jej skargę o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji 2003/569/WE z dnia5 grudnia 2001 r. dotyczącej postępowania na podstawie art. 81 traktatu WE (sprawa IV/37.614/F3PO/Interbrew i Alken-Maes) (Dz.U. 2003, L 200, str. 1, zwanej dalej „sporną decyzją”) oraz, ewentualnie, obniżenia kwoty grzywny nałożonej na skarżącą w art. 2 tej decyzji.

2

Artykuł 15 rozporządzenia Rady nr 17 z dnia 6 lutego 1962 r., pierwszego rozporządzenia wprowadzającego w życie art. [81] i [82] traktatu (Dz.U. 13, str. 204) stanowi:

„1.   Komisja może, w formie decyzji, nakładać na przedsiębiorstwa i związki przedsiębiorstw kary pieniężne w wysokości 100–5000 jednostek rozliczeniowych, jeśli umyślnie lub na skutek niedbalstwa:

[…]

[…]

2.   Komisja może nałożyć, w drodze decyzji, na przedsiębiorstwa i związki przedsiębiorstw kary pieniężne w wysokości 1000–1000000 jednostek rozliczeniowych albo ponad tę kwotę do dziesięciu procent wartości osiągniętego w poprzednim roku gospodarczym obrotu każdego z przedsiębiorstw uczestniczących w naruszeniu, jeśli umyślnie lub przez niedbalstwo:

[…]

Przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej należy uwzględnić, oprócz wagi naruszenia, również okres trwania tego naruszenia”.

3

Artykuł 17 rozporządzenia nr 17 stanowi:

„Trybunał Sprawiedliwości ma nieograniczoną jurysdykcję, w rozumieniu art. [229 WE], w odniesieniu do kontroli decyzji Komisji, w których nakładana jest kara pieniężna [grzywna] lub okresowa kara pieniężna; może on nałożoną karę pieniężną [grzywnę] lub okresową karę pieniężną uchylić, obniżyć albo podwyższyć”.

4

Komunikat Komisji zatytułowany „Wytyczne w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali” (Dz.U. 1998, C 9, str. 3, zwany dalej „wytycznymi”), stanowi w swej preambule:

„Przedstawione […] zasady powinny zapewnić przejrzystość oraz bezstronność decyzji Komisji zarówno w oczach przedsiębiorstw, jak również Trybunału Sprawiedliwości przy jednoczesnym respektowaniu posiadanego przez Komisję prawa do ustalania grzywien według własnego uznania, w ramach odnośnego prawodawstwa, w granicach 10% całości obrotu. Jednakże decyzja taka musi być podjęta zgodnie z konsekwentną i niedyskryminacyjną polityką, która jest spójna z celami nakładania grzywien za naruszenia zasad konkurencji.

Nowa metoda określania kwoty grzywny będzie zgodna z następującymi przepisami, które na wstępie określają kwotę podstawową, która będzie zwiększona, tak aby umożliwić wzięcie pod uwagę okoliczności obciążających, oraz zmniejszana, tak aby wziąć pod uwagę okoliczności łagodzące”.

5

Zgodnie z pkt 1 wytycznych „[k]wota podstawowa będzie określana w zależności od wagi i trwania naruszenia, które są jedynymi kryteriami, do których istnieje odniesienie w art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17”. Zgodnie z pkt 2 wytycznych kwota podstawowa może zostać powiększona, gdy występują okoliczności obciążające takie jak dla przykładu ponowne popełnienie naruszenia tego samego typu przez to samo przedsiębiorstwo lub te same przedsiębiorstwa (zwane dalej również „powrotem do naruszenia”). Zgodnie z pkt 3 wytycznych rzeczona kwota może zostać obniżona, gdy występują szczególne okoliczności łagodzące.

6

Komunikat dotyczący nienakładania grzywien lub obniżenia ich kwoty w sprawach kartelowych (Dz.U. 1996, C 207, str. 4, zwane dalej „wytycznymi w sprawie współpracy”) określa warunki, na jakich przedsiębiorstwa współpracujące z Komisją w trakcie dochodzenia w sprawie kartelu mogą być zwolnione z grzywny lub skorzystać z obniżenia jej kwoty, którą w przeciwnym przypadku musiałyby zapłacić.

7

Punkt D komunikatu w sprawie współpracy ma następujące brzmienie:

„D. Odczuwalne obniżenie kwoty grzywny

8

W zaskarżonym wyroku Sąd w następujący sposób opisał okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu:

„[…]

9

W piśmie złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 22 lutego 2002 r. grupa Danone wniosła skargę o stwierdzenie nieważności spornej decyzji. Pomocniczo wniosła ona również o obniżenie nałożonej na nią mocą art. 2 rzeczonej decyzji grzywny.

10

W zaskarżonym wyroku Sąd oddalił wszystkie podniesione przez grupę Danone zarzuty z wyjątkiem zarzutu piątego. W ramach rozważań na temat tego zarzutu Sąd w pkt 284–290 zaskarżonego wyroku uznał, że grupa Danone rzucała groźby, zaś w pkt 291–294 tego wyroku, że współpraca została rozszerzona, precyzując w pkt 295–310 rzeczonego wyroku, że wspomniane groźby nie były decydującą przyczyną rozszerzenia porozumienia. W konsekwencji Sąd uznał w pkt 311 zaskarżonego wyroku, że okoliczność ta nie może zostać uznana za okoliczność obciążającą, jak zostało ustalone w zaskarżonej decyzji. Na tej podstawie Sąd w pkt 313 i 519 obniżył podwyższenie kwoty grzywny ze względu na okoliczności obciążające z 50 do 40%.

11

W kwestii obliczania wysokości ostatecznej grzywny Sąd w pkt 520 zaskarżonego wyroku stwierdził, że obliczając wysokość ostatecznej grzywny nałożonej na grupę Danone Komisja nie zastosowała metody ustalonej we wskazówkach. Z tego względu Sąd postanowił skorzystać z przysługującego mu nieograniczonego prawa orzekania i orzekł o zastosowaniu 40-procentowego podwyższenia kwoty podstawowej nałożonej na skarżącą grzywny ze względu na okoliczności obciążające związane z ponownym popełnieniem naruszenia tego samego typu.

12

W pkt 525 zaskarżonego wyroku Sąd obliczył zatem wysokość nałożonej na skarżącą grzywny, jak następuje:

„[D]o podstawowej kwoty grzywny (36,25 miliona euro) dodaje się najpierw 40% tej kwoty podstawowej (14,5 miliona euro) oraz odejmuje 10% tej kwoty (3,625 miliona euro), co daje kwotę 47,125 miliona euro. Następnie kwota ta jest zmniejszona o 10% z tytułu współpracy, co daje ostateczną kwotę grzywny równą 42,4125 miliona euro”.

13

W zaskarżonym wyroku Sąd orzekł, co następuje:

14

Grupa Danone wnosi do Trybunału o:

15

Grupa Danone wnosi do Trybunału o skorzystanie z przysługującego mu nieograniczonego prawa orzekania w zakresie grzywny i wydanie orzeczenia co do istoty sprawy zmniejszającego o 1,3025 miliona euro ostateczną kwotę grzywny ustanowionej przez Sąd.

16

Komisja wnosi do Trybunału o:

17

Na poparcie żądania częściowego uchylenia zaskarżonego wyroku grupa Danone podnosi cztery zarzuty główne i piąty zarzut pomocniczy. Zarzuty te dotyczą zasadniczo dokonanej przez Sąd wykładni pojęcia powrotu do naruszenia i zastosowanej przez Sąd metody obliczania kwoty grzywny.

18

Grupa Danone podnosi, że bez podstawy prawnej system powrotu do naruszenia nie może być stosowany w ramach art. 81 WE i 82 WE. W konsekwencji ocena Sądu dotycząca legalności stosowania okoliczności obciążającej związanej z powrotem do naruszenia jest jej zdaniem sprzeczna z zasadą legalności i niedziałania wstecz przepisów karnych.

19

Grupa Danone twierdzi, że uprawnienie Komisji do podwyższenia kwoty grzywny w przypadku ponownego popełnienia naruszenia tego samego typu nie jest wprost przewidziane w rozporządzeniu nr 17, lecz wynika jedynie z wytycznych. Tymczasem wytyczne stanowią zaledwie wskazówki metodologiczne, bez wystarczającej mocy wiążącej, aby uzasadniać wprowadzenie tego typu podstawy obciążającej.

20

Grupa Danone stwierdza, że nawet gdyby Trybunał uznał, iż nie jest konieczne istnienie ustanowionej prawnie normy, aby możliwe było uwzględnienie powrotu do naruszenia w prawie konkurencji, wszak w chwili dokonania naruszenia wytyczne nie były jeszcze przyjęte, stąd okoliczność obciążająca w formie powrotu do naruszenia nie miała żadnej podstawy w prawie wspólnotowym.

21

Komisja przypomina, że art. 15 rozporządzenia nr 17 przewiduje, że przy ustalaniu wysokości grzywny należy uwzględnić wagę naruszenia i czas trwania tego naruszenia, co oznacza, że rola i waga każdego z przedsiębiorstw, jak również poszczególne okoliczności obciążające i łagodzące mogą być brane pod uwagę bez konieczności istnienia szczególnej podstawy prawnej odnoszącej się do tych okoliczności.

22

Komisja podkreśla, że możliwość uznania powrotu do naruszenia za okoliczność obciążającą wpisuje się w ramy jej swobodnego uznania obejmującego ustalanie kwoty grzywny.

23

Należy na wstępie przypomnieć, że choć prawdą jest, że Trybunał orzekł, iż wytyczne nie stanowią podstawy prawnej decyzji wydawanych przez Komisję w przedmiotowej dziedzinie (zob. wyroki: z dnia 28 czerwca 2005 r. w sprawach połączonych C-189/02 P, C-202/02 P, od C-205/02 P do C-208/02 P i C-213/02 P Dansk Rørindustri i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. str. I-5425, pkt 209, oraz z dnia 21 września 2006 r. w sprawie C-167/04 P JBC Service przeciwko Komisji, Zb.Orz. str. I-8935, pkt 207), jednak Trybunał orzekł również, że wytyczne gwarantują przedsiębiorstwom pewność prawną, albowiem określają one metodologię, jaką narzuciła sobie Komisja przy ustalaniu wysokości grzywien (zob. ww. wyroki: w sprawie Dansk Rørindustri i in. przeciwko Komisji, pkt 213, oraz w sprawie JBC Service przeciwko Komisji, pkt 209).

24

W istocie to art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 stanowi właściwą podstawę prawną, w oparciu o którą Komisja może nakładać grzywny na przedsiębiorstwa i zrzeszenia przedsiębiorstw za naruszenia z art. 81 WE i 82 WE. Zgodnie z tym przepisem przy ustalaniu kwoty grzywny należy wziąć pod uwagę wagę i czas trwania rozpatrywanego naruszenia.

25

Co się zaś tyczy ostatniej z przywołanych powyżej kwestii, Trybunał orzekł, że podczas gdy kwota podstawowa grzywny jest ustalana ze względu na naruszenie, waga naruszenia jest określana na podstawie szeregu innych czynników, które Komisja ocenia swobodnie. Zdaniem Trybunału, uwzględnienie przy ustalaniu grzywny okoliczności obciążających pozostaje w zgodzie z zadaniem Komisji polegającym na zapewnianiu zgodności z regułami konkurencji (zob. wyrok z dnia 29 czerwca 2006 r. w sprawie C-308/04 P SGL Carbon przeciwko Komisji, Zb.Orz. str. I-5977, pkt 71).

26

Należy dodać, że w wyroku z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawach połączonych C-204/00 P, C-205/00 P, C-211/00 P, C-213/00 P, C-217/00 P i C-219/00 P Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. str. I-123, pkt 91, Trybunał wyjaśnił, że ewentualny powrót do naruszenia jest jednym z czynników, jakie należy wziąć pod uwagę przy przeprowadzaniu analizy wagi spornego naruszenia.

27

W tych okolicznościach argumentacja grupy Danone, zgodnie z którą przed wejściem w życie wytycznych praktyka Komisji w danej dziedzinie była pozbawiona jasności i przewidywalności, nie uznaje stosunku prawnego zachodzącego między, z jednej strony, art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17, który stanowi podstawę prawną spornej decyzji, a wytycznymi z drugiej strony.

28

Wytyczne nie stanowią bowiem podstawy prawnej do ustalania wysokości grzywny, lecz jedynie doprecyzowują stosowanie art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 (zob. również ww. wyrok w sprawie Dansk Rørindustri i in. przeciwko Komisji, pkt 211, 213 i 214). W tym kontekście — jak słusznie zauważa rzecznik generalny w pkt 24 swej opinii — nawet w braku wytycznych skarżąca była zawsze w stanie przewidzieć konsekwencje prawne jej zachowania.

29

Stąd Komisja, korzystając z przysługującej jej swobody uznania, miała prawo uznać, że czynnik związany z powrotem do naruszenia tego samego typu odnosi się do wagi naruszenia popełnionego przez grupę Danone.

30

Wynika z tego, że zatwierdzając w pkt 351 zaskarżonego wyroku dokonane przez Komisję ustalenie powrotu grupy Danone do naruszenia i zakwalifikowanie tej okoliczności jako okoliczności obciążającej, Sąd nie naruszył zasady nulla poena sine lege.

31

Pierwszy zarzut podniesiony przez grupę Danone należy zatem oddalić.

32

Grupa Danone twierdzi, że nawet w braku szczególnych przepisów przewidujących termin przedawnienia okoliczność obciążająca związana z ponownym popełnieniem naruszenia tego samego typu, wynikająca z dwóch poprzedzających zachowań, narusza zasadę pewności prawa, albowiem uprzednie decyzje Komisji były wydane w odmiennych okolicznościach.

33

Grupa Danone podnosi, że „wieczne” zagrożenie uznania powrotu do naruszenia za okoliczność obciążającą jest sprzeczne z ogólnymi zasadami prawa wspólnymi dla państw członkowskich.

34

Komisja twierdzi, że zarzut ten w części wynika z błędnej lektury zaskarżonego wyroku, albowiem Sąd uznał powrót do naruszenia za udowodniony w wystarczającym stopniu na podstawie ustalenia faktów mających miejsce w 1984 r., tj. mniej niż dziesięć lat przed początkiem spornego naruszenia, które miało miejsce w 1993 r. Ponadto brak przedawnienia obejmującego uwzględnianie sytuacji powrotu do naruszenia nie oznacza, że Komisja bez żadnych ograniczeń uwzględnia okoliczność obciążającą związaną z taką sytuacją.

35

W niniejszej sprawie dodaje ona, że okoliczność ponownego popełnienia naruszenia tego samego typu została tu wzięta pod uwagę w sposób bardzo względny.

36

Należy zauważyć, że w pkt 353 zaskarżonego wyroku Sąd wykluczył jakiekolwiek naruszenie zasady pewności prawa wywodzone z faktu, iż ani rozporządzenie nr 17, ani wytyczne nie przewidują ostatecznego terminu dla stwierdzenia powrotu do naruszenia tego samego typu.

37

Taka ocena dokonana przez Sąd jest zgodna z prawem. W istocie bowiem, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, Komisji przysługuje swobodne uznanie w zakresie wyboru czynników, jakie należy wziąć pod uwagę przy ustalaniu wysokości grzywny, takich jak między innymi szczególne okoliczności sprawy, kontekst sprawy i odstraszający charakter grzywien, przy czym nie ma ona obowiązku ustalania wiążącego czy wyczerpującego wykazu kryteriów, jakie obowiązkowo należy wziąć pod uwagę (zob. w szczególności postanowienie z dnia 25 marca 1996 r. w sprawie C-137/95 P SPO i in. przeciwko Komisji, Rec. str. I-1611, pkt 54, oraz wyrok z dnia 17 lipca 1997 r. w sprawie C-219/95 P Ferriere Nord przeciwko Komisji, Rec. str. I-4411, pkt 33).

38

Należy podkreślić, że stwierdzenie i ocena poszczególnych cech danej sytuacji powrotu do naruszenia stanowią część rzeczonych uprawnień uznaniowych Komisji oraz że Komisja nie jest związana żadnym potencjalnym terminem przedawnienia w zakresie tego typu ustalenia.

39

W istocie — jak zauważył rzecznik generalny w pkt 30 swej opinii — powrót do naruszenia stanowi istotny czynnik, który Komisja ma obowiązek ocenić, skoro wzięcie go pod uwagę ma na celu zmotywowanie przedsiębiorstw, które wykazały się skłonnością do łamania reguł konkurencji, do zmiany ich zachowania. Komisja może zatem w każdym z poszczególnych przypadków wziąć pod uwagę sygnały świadczące o tego typu skłonności, takie jak dla przykładu czas, jaki upłynął między poszczególnymi spornymi naruszeniami.

40

W tym zakresie Sąd ustalił w pkt 354 i 355 zaskarżonego wyroku istnienie już w przeszłości przypadków łamania reguł konkurencji przez grupę Danone, wyjaśniając przy tym, że za każdym razem między każdym z naruszeń upływał relatywnie krótki okres, a mianowicie mniej niż 10 lat. W tych okolicznościach Sąd miał pełne podstawy, aby dojść do wniosku, że powtarzanie się sprzecznego z prawem zachowania grupy Danone świadczy o jej skłonności do niewyciągania właściwych wniosków z ustalenia naruszenia przez nią reguł konkurencji.

41

Ponadto, co się tyczy cech charakterystycznych poprzednich zachowań, Sąd słusznie zauważył w pkt 363 zaskarżonego wyroku, że pojęcie powrotu do naruszenia niekoniecznie oznacza uprzednie orzeczenie kary pieniężnej, lecz jedynie uprzednie ustalenie naruszenia wspólnotowego prawa konkurencji.

42

Nie można zatem uwzględnić drugiego zarzutu podniesionego przez grupę Danone.

43

Grupa Danone twierdzi, że ustosunkowując się do jej zarzutu dotyczącego naruszenia przepisów rozporządzenia nr 17, Sąd połączył pojęcie odstraszania z pojęciem powrotu do naruszenia. Sąd miał wyjaśnić zasadność zastosowania pojęcia powrotu do naruszenia koniecznością osiągnięcia skutku odstraszającego. Ponieważ jednak, zdaniem Sądu, przy dokonywaniu oceny wagi naruszenia należy rozróżnić pojęcie odstraszania od pojęcia powrótu do naruszenia, to uzasadnienie wyroku jest wewnętrznie sprzeczne.

44

Komisja uważa, że w zarzucie tym grupa Danone miesza ze sobą różne etapy oceny wagi naruszenia. Stanowią bowiem część oceny zarówno elementy znajdujące zastosowanie do wszystkich przedsiębiorstw, które uczestniczyły w porozumieniu, jak i elementy indywidualne tej oceny. Ustalanie grzywny pod kątem wagi popełnionego naruszenia ma zawsze na celu osiągnięcie skutku odstraszającego.

45

Należy na wstępie przypomnieć, że to, czy uzasadnienie wyroku Sądu jest wewnętrznie sprzeczne bądź niewystarczające, stanowi kwestię prawną, która jako taka może zostać podniesiona w ramach odwołania (zob. wyroki: z dnia 7 maja 1998 r. w sprawie C-401/96 P Somaco przeciwko Komisji, Rec. str. I-2587, pkt 53, oraz z dnia 13 grudnia 2001 r. w sprawie C-446/00 P Cubero Vermurie przeciwko Komisji, Rec. str. I-10315, pkt 20).

46

Co się tyczy spoczywającego na Sądzie obowiązku uzasadnienia, z utrwalonego orzecznictwa wynika, że nie nakazuje on Sądowi dokonania wyjaśnienia, które podejmuje w sposób wyczerpujący punkt po punkcie argumentację przedstawioną przez strony sporu. Uzasadnienie może zatem być dorozumiane, pod warunkiem że umożliwia ono zainteresowanym poznanie powodów, dla których podjęte zostały dane środki, a właściwemu sądowi dostarcza elementów wystarczających dla dokonania kontroli (zob. w szczególności wyrok z dnia 21 września 2006 r. w sprawie C-105/04 P Nederlandse Federatieve Vereniging voor de Groothandel op Electrotechnisch Gebied przeciwko Komisji, Zb.Orz. str. I-8725, pkt 72).

47

Jeśli chodzi o treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku w części dotyczącej oceny okoliczności obciążających, Sąd słusznie orzekł w pkt 348–350 tego wyroku, że w ramach brania pod uwagę rzeczonych okoliczności powrót do naruszenia był nie tylko istotnym elementem, ale również elementem o szczególnym znaczeniu i bardzo znaczącym sygnałem wagi naruszenia przy ustalaniu wysokości grzywny pod kątem skutecznego odstraszenia. Sąd podkreślił w tym względzie, że powrót do naruszenia stanowi dowód na to, że kara nałożona poprzednio na skarżącą nie wywołała wystarczająco odstraszających skutków.

48

Wynika z tego, że uzasadnienie wyroku Sądu nie jest wewnętrznie sprzeczne.

49

W konsekwencji trzeci zarzut podniesiony przez grupę Danone należy oddalić.

50

Grupa Danone podnosi, że zmieniając sporną decyzję, Sąd przekroczył swoje kompetencje. Wyciągając bowiem konsekwencje z niezgodności tej decyzji z prawem — w tym przypadku metody obliczania grzywny — korzystając z przysługującego mu nieograniczonego prawa orzekania, Sąd orzekł ultra vires (poza granicami zaskarżenia).

51

Grupa Danone twierdzi, że Sąd, ustaliwszy, że Komisja odeszła od własnych wytycznych, przeszedł do ustalenia wysokości grzywny, zastępując metodę zastosowaną przez Komisję własną metodą obliczania.

52

Komisja podnosi, że grupa Danone nie podważa zasadności metody zastosowanej przez Sąd, lecz ogranicza się do podniesienia zarzutu o charakterze formalnym. Natomiast jej odwołanie zmierza do tego, aby Trybunał zastąpił analizę dokonaną przez Sąd własną oceną i obliczeniem grzywny.

53

Należy zauważyć, że ustalając nową kwotę grzywny, Sąd nie działał w ramach art. 230 WE, lecz skorzystał z nieograniczonego prawa orzekania przysługującego mu na podstawie art. 229 WE i art. 17 rozporządzenia nr 17.

54

W konsekwencji argumentacja grupy Danone, według której, zmieniając sposób obliczania grzywny, Sąd przekroczył wynikające z art. 230 WE granice swej właściwości, jest bezskuteczny.

55

Z tego powodu nie można uwzględnić pierwszej części czwartego zarzutu.

56

Grupa Danone uważa, że Sąd nie jest uprawniony do orzekania ultra petita (ponad żądanie) bez względu na to, jaki jest przedmiot zawisłego przed nim sporu. Jej zdaniem chodzi tu o podstawową zasadę prawa w zakresie orzekania, gwarantującą stronom dysponowanie powstałym między nimi sporem. Podobnie ma to miejsce jej zdaniem w ramach korzystania przez Sąd z przysługującego mu nieograniczonego prawa orzekania.

57

Grupa Danone twierdzi, że kwestia zgodności z prawem zastosowania współczynnika korygującego do kwot grzywny wynikających z uwzględnienia okoliczności łagodzących nie została podniesiona w pierwszej instancji. Zmieniając sposób tego zastosowania i zwiększając kwotę grzywny, tak aby została ona obliczona według metody stosowanej przez Komisję, Sąd orzekł ponad żądanie.

58

Komisja podnosi, że Sąd przyjął jej metodę obliczania nie poprzez częściowe stwierdzenie nieważności spornej decyzji. Przeciwnie, w ramach przysługującego mu nieograniczonego prawa orzekania Sąd słusznie dokonał oceny okoliczności łagodzących na podstawie ustaleń faktycznych.

59

Komisja przypomina, że przy korzystaniu z owego prawa Sąd posiada dużą swobodę oceny, która pozwala mu na sprawdzenie, czy grzywna jest odpowiednia, co oznacza, że nawet w braku stwierdzenia nieważności wydanej decyzji ma on prawo do podwyższenia, obniżenia lub potwierdzenia grzywny przy ewentualnym uwzględnieniu dodatkowych elementów.

60

Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 229 WE rozporządzenia uchwalone wspólnie przez Parlament Europejski i przez Radę, na mocy postanowień traktatu, mogą przyznać Trybunałowi Sprawiedliwości nieograniczone prawo orzekania w odniesieniu do kar przewidzianych w tych rozporządzeniach.

61

Tego typu uprawnienie zostało przyznane sądowi wspólnotowemu na podstawie art. 17 rozporządzenia nr 17. Dlatego poza przeprowadzaniem zwykłej kontroli zgodności kary z prawem Sąd ten ma prawo zastąpić ocenę Komisji własną oceną i w konsekwencji uchylić, zmniejszyć lub zwiększyć nałożoną grzywnę lub okresową karę pieniężną (zob. podobnie wyrok z dnia 15 października 2002 r. w sprawach połączonych C-238/99 P, C-244/99 P, C-245/99 P, C-247/99 P, od C-250/99 P do C-252/99 P i C-254/99 P Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, Rec. str. I-8375, pkt 692).

62

Wynika z tego, że sąd wspólnotowy jest uprawniony do skorzystania z przysługującego mu nieograniczonego prawa orzekania, w przypadku gdy zostaje mu przedłożona do rozważenia kwestia wysokości grzywny, oraz że może on skorzystać z tego prawa tak dla obniżenia kwoty grzywny, jak i dla jej podwyższenia.

63

Stąd sposób skorzystania przez Sąd z rzeczonego uprawnienia był w zaskarżonym wyroku zgodny z prawem.

64

Druga część czwartego zarzutu jest zatem bezzasadna.

65

Grupa Danone twierdzi, że nawet gdyby uznać, że Sąd miał prawo do zmiany metody obliczania grzywny i do zmniejszenia kwoty obniżenia przyznanego z tytułu okoliczności łagodzących, powinien był on poddać swój zamiar dokonania tego typu zmiany dyskusji w ramach kontradyktoryjnej debaty. Pozbawiając ją możliwości przedstawienia swego punktu widzenia w sprawie planowanej zmiany, Sąd pogwałcił jej prawo do obrony.

66

Komisja przypomina, że Sąd nie podwyższył grzywny, lecz ją obniżył, i że przy dokonywaniu oceny odpowiedniego charakteru kwoty grzywny Sąd zastosował jej metodę obliczania stosowaną przy obniżaniu grzywny z tytułu okoliczności łagodzących.

67

Ponadto, zdaniem Komisji, przedkładając Sądowi żądanie stwierdzenia nieważności i obniżenia grzywny, grupa Danone zwróciła się do Sądu nie tylko o zbadanie zgodności decyzji z prawem, ale również o ocenę odpowiedniego charakteru kwoty grzywny. Stąd świadomie podjęła ona ryzyko tego, że Sąd może podwyższyć kwotę nałożonej grzywny.

68

Należy na wstępie przypomnieć, że poszanowanie prawa do obrony we wszelkich postępowaniach, które mogą doprowadzić do nałożenia sankcji, w szczególności grzywny lub okresowej kary pieniężnej, stanowi podstawową zasadę prawa wspólnotowego, która wielokrotnie była podkreślana w orzeczeniach Trybunału (zob. w szczególności wyrok z dnia 2 października 2003 r. w sprawie C-194/99 P Thyssen Stahl przeciwko Komisji, Rec. str. I-10821, pkt 30).

69

Przedmiotem kontroli przeprowadzanej przez Trybunał w ramach odwołania jest z jednej strony zbadanie, w jakim stopniu Sąd uwzględnił, w sposób prawnie właściwy, wszystkie czynniki istotne dla dokonania oceny wagi określonego zachowania w świetle art. 81 WE i 82 WE i art. 15 rozporządzenia nr 17 oraz, z drugiej strony, zweryfikowanie, czy Sąd odniósł się w stopniu wymaganym przez prawo do wszystkich argumentów powołanych przez skarżącą w celu uchylenia lub obniżenia grzywny (zob. w szczególności wyrok z dnia 17 grudnia 1998 r. w sprawie C-185/95 P Baustahlgewebe przeciwko Komisji, Rec. str. I-8417, pkt 128).

70

Bez konieczności ustosunkowywania się do kwestii, czy przed skorzystaniem z przysługującego mu nieograniczonego prawa orzekania sąd wspólnotowy miał obowiązek wezwania grupy Danone do przedstawienia swych uwag w przedmiocie ewentualnej zmiany metody obliczania grzywny, należy stwierdzić, że grupa Danone miała możliwość przedstawienia swego punktu widzenia w zakresie ustalenia kwoty grzywny.

71

Wynika to po pierwsze z argumentacji przedstawionej przed Sądem przez grupę Danone, po drugie z przebiegu dyskusji na rozprawie przed Sądem, a po trzecie ze stwierdzeń opisanych w zaskarżonym wyroku.

72

Po pierwsze, należy stwierdzić, że sześć z ośmiu zarzutów podniesionych przed Sądem przez grupę Danone zmierzało do obniżenia kwoty nałożonej grzywny. Jak wynika z pkt 25 zaskarżonego wyroku, zarzuty te dotyczą w szczególności przestrzegania zasady proporcjonalności oraz dokonanej przez Komisję oceny okoliczności obciążających i łagodzących.

73

W ramach owych zarzutów skarżąca podniosła przed Sądem między innymi kwestię tego, czy Komisja zastosowała w sposób właściwy ustanowioną w wytycznych metodę obliczania (zob. w szczególności pkt 46–49 zaskarżonego wyroku) oraz, w konsekwencji, kwestię odpowiedniości kwoty nałożonej grzywny.

74

Po drugie, należy zauważyć, że — jak wynika z pkt 74 odpowiedzi Komisji, co nie zostało podważone przez grupę Danone podczas rozprawy — Sąd zadał Komisji pytanie dotyczące uwzględnienia okoliczności łagodzących w ramach metody obliczania grzywny.

75

W odpowiedzi na to pytanie Komisja wyjaśniła, że metoda zastosowana w spornej decyzji nie była zgodna z wytycznymi, ale doprowadziła do skutku finansowego korzystniejszego dla grupy Danone.

76

W tych okolicznościach grupa Danone mogła zająć stanowisko w tej kwestii i przedstawić swój punkt widzenia.

77

Po trzecie, w zaskarżonym wyroku Sąd, uwzględniając całość podniesionych przed nim argumentów, w sposób szczegółowy zbadał istotne elementy dotyczące ustalania grzywny.

78

I tak w pkt 521 tego wyroku Sąd stwierdził, że zgodnie z treścią wytycznych stosunek procentowy odpowiadający zwiększeniom i obniżeniom, dokonany z tytułu okoliczności obciążających i łagodzących powinien zostać zastosowany do podstawy grzywny, ustalonej pod kątem wagi i czasu trwania naruszenia, nie zaś do kwoty powstałej po pierwszym podwyższeniu lub obniżeniu z tytułu jednej z okoliczności obciążających lub łagodzących.

79

Następnie w pkt 522 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził, że podczas gdy Komisja uzasadniła kwotę grzywny, mając na względzie, z jednej strony, dwie okoliczności obciążające, a z drugiej strony, jedną okoliczność łagodzącą, z ostatecznej kwoty nałożonej grzywny wynikało, że Komisja zastosowała jedną z tych korekt do kwoty powstałej po dokonaniu pierwszego podwyższenia lub obniżenia. Sąd stwierdził zatem, że skutkiem tej metody obliczania była zmiana ostatecznej kwoty grzywny w stosunku do tej, jaka wynikałaby z zastosowania metody wskazanej w wytycznych.

80

Sąd doszedł zatem do wniosku w pkt 523 tego wyroku, że bez przedstawienia żadnego uzasadnienia Komisja odeszła od wytycznych w zakresie metody obliczania ostatecznej kwoty grzywny.

81

Wskutek tego — jak wynika z pkt 524 rzeczonego wyroku — korzystając z nieograniczonego prawa orzekania, Sąd zwiększył kwotę podstawową grzywny nałożonej na grupę Danone o 40% z tytułu okoliczności obciążającej związanej z powrotem do naruszenia.

82

Stąd, korzystając z nieograniczonego prawa orzekania, Sąd oparł się wyłącznie na przepisach zawartych w wytycznych bez uwzględniania jakichkolwiek innych czynników, okoliczności czy kryteriów, których wzięcia pod uwagę grupa Danone nie mogłaby przewidzieć.

83

Z powyższego wynika, że zarzut wywodzony z naruszenia przez Sąd prawa do obrony nie jest zasadny.

84

Dlatego też nie można uwzględnić pierwszej części piątego zarzutu.

85

Grupa Danone twierdzi, że zmieniając metodę obliczania nałożonej na skarżącą grzywny, Sąd oparł swe rozumowanie na wyjaśnieniu wytycznych, którego sam dokonał w wyrokach wydanych już po wydaniu spornej decyzji.

86

Komisja zaprzecza temu, jakoby grupa Danone mogła była mieć wątpliwości co do sposobu uwzględniania okoliczności łagodzących, jaki może zostać zastosowany przy obliczaniu kwoty grzywny. W istocie bowiem — jak orzekł Sąd — z wytycznych wynika, że obniżenie grzywny ze względu na okoliczności łagodzące jest obliczane w oparciu o kwotę podstawową. Dokonując własnej oceny odpowiedniego charakteru wysokości grzywny, Sąd wybrał tę metodę, mimo iż nie był związany wytycznymi.

87

Należy najpierw przypomnieć, że zasada niedziałania przepisów prawa karnego wstecz jest zasadą wspólną wszystkim systemom prawa państw członkowskich i stanowi nierozerwalną część ogólnych zasad prawa, nad których przestrzeganiem czuwa sąd wspólnotowy (zob. wyrok z dnia 10 lipca 1984 r. w sprawie 63/83 Kirk, Rec. str. 2689, pkt 22).

88

W szczególności art. 7 ust. 1 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r., który potwierdza między innymi zasadę istnienia podstawy prawnej dla przestępstw i kar („nullum crimen, nulla poena sine lege”) może stanąć na przeszkodzie retroaktywnemu stosowaniu nowej wykładni normy ustanawiającej naruszenie (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Dansk Rørindustri i in. przeciwko Komisji, pkt 217).

89

Z takim przypadkiem mamy do czynienia w szczególności wtedy, gdy chodzi o wykładnię sądową, której wynik nie był rozsądnie przewidywalny w chwili, gdy dokonano naruszenia, w szczególności mając na uwadze wykładnię przyjmowaną w tamtym czasie w orzecznictwie dotyczącym spornego przepisu prawnego (zob. ww. wyrok w sprawie Dansk Rørindustri i in. przeciwko Komisji, pkt 218).

90

Jak wynika jednak z orzecznictwa Trybunału, okoliczność, iż w przeszłości Komisja stosowała grzywny określonej wysokości do różnego typu naruszeń, nie pozbawia jej możliwości podniesienia tej wysokości w granicach wskazanych w rozporządzeniu nr 17, jeśli jest to konieczne dla zagwarantowania wdrażania w życie wspólnotowej polityki konkurencji, lecz przeciwnie, wymóg skutecznego stosowania wspólnotowych reguł konkurencji wymaga tego, aby Komisja mogła w każdej chwili dostosować wysokość grzywien do potrzeb tej polityki (zob. ww. wyrok w sprawie Dansk Rørindustri i in. przeciwko Komisji, pkt 227).

91

Dlatego przedsiębiorstwa, których dotyczy postępowanie administracyjne mogące zakończyć się nałożeniem grzywny, nie mogą opierać swych uzasadnionych oczekiwań na metodzie obliczania grzywien (zob. ww. wyrok w sprawie Dansk Rørindustri i in. przeciwko Komisji, pkt 228).

92

Wynika stąd, iż w chwili popełnienia spornych naruszeń grupa taka jak Danone mogła rozsądnie przewidzieć metodę obliczania grzywien taką jak ta, jaką zastosował Sąd w zaskarżonym wyroku (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Dansk Rørindustri i in. przeciwko Komisji, pkt 231).

93

Dlatego Sąd nie naruszył zasady niedziałania prawa wstecz.

94

Stąd druga część piątego zarzutu nie jest zasadna.

95

Z powyższych rozważań wynika, że odwołanie grupy Danone należy oddalić w całości.

96

Zgodnie z art. 69 § 2 regulaminu, mającym zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 118 regulaminu, kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Komisja wniosła o obciążenie grupy Danone kosztami postępowania, a grupa Danone przegrała sprawę, należy obciążyć ją kosztami postępowania.

Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje: