Sprawa C-389/05

Komisja Wspólnot Europejskich

przeciwko

Republice Francuskiej

„Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego — Artykuły 43 WE i 49 WE — Swoboda przedsiębiorczości i swobodne świadczenie usług — Zdrowie zwierząt — Stacja sztucznego unasienniania bydła — Uregulowanie krajowe przyznające zatwierdzonym stacjom wyłączne prawo świadczenia usługi sztucznego unasienniania bydła na określonym terytorium i uzależniające wydanie licencji inseminatora od zawarcia umowy z jedną z tych stacji”

Opinia rzecznika generalnego P. Mengozziego przedstawiona w dniu 3 kwietnia 2008 r.   I - 5401

Wyrok Trybunału (czwarta izba) z dnia 17 lipca 2008 r.   I - 5425

Streszczenie wyroku

1. Swobodny przepływ osób – Swoboda przedsiębiorczości – Ograniczenia

   (art. 43 WE)

2. Swoboda świadczenia usług – Ograniczenia

   (art. 49 WE)

3. Rolnictwo – Harmonizacja ustawodawstw – Handel wewnątrzwspólnotowy nasieniem czystorasowego bydła

   (art. 43 WE, 49 WE; dyrektywy Rady: 77/504; 87/328; 91/174)

4. Swobodny przepływ osób – Swoboda przedsiębiorczości – Swoboda świadczenia usług – Ograniczenia

   (art. 43 WE, 49 WE)

1.  Wyłączność terytorialna przyznana przez państwo członkowskie zatwierdzonym stacjom unasienniania bydła na danym terenie, ograniczająca całkowitą liczbę podmiotów, które mogą otworzyć i prowadzić takie stacje na terytorium tego państwa, i nieograniczony czas trwania tej wyłączności utrudniają dostęp innych podmiotów, w tym również podmiotów pochodzących z innych państw członkowskich, do rynku usług unasienniania. Okoliczność, że strefy geograficzne, które objęte są tą wyłącznością, mogą być poddawane dostosowaniu lub podziałowi, nie może mieć wpływu na tę ocenę.

   Nie mogąc uzyskać praw na danym obszarze geograficznym, podmiot zamierzający prowadzić działalność w sektorze sztucznej inseminacji ma obowiązek zawarcia umowy z właściwą miejscowo stacją unasienniania w celu uzyskania licencji inseminatora. Ponieważ zawarcie takiej umowy zależy od uznania prezesów zatwierdzonych stacji, obowiązek taki może uniemożliwić realizację tego zamiaru.

   Środki takie utrudniają, a wręcz uniemożliwiają lub w każdym razie czynią mniej atrakcyjnym korzystanie ze swobody przedsiębiorczości w celu prowadzenia na terytorium danego państwa działalności w zakresie dystrybucji nasienia i unasienniania bydła. Okoliczność, iż środki te są stosowane bez różnic do podmiotów krajowych i do podmiotów z innych państw członkowskich, nie przeszkadza temu stwierdzeniu, ponieważ takie środki krajowe — nawet jeżeli stosowane są bez dyskryminacji ze względu na przynależność państwową — mogą utrudniać lub czynić mniej atrakcyjnym korzystanie przez obywateli Wspólnoty, wśród nich obywateli państwa członkowskiego, które przyjęło dany środek, z jednej ze swobód podstawowych zagwarantowanych w traktacie, jaką jest swoboda przedsiębiorczości.

   (por. pkt 50, 53–56)

2.  Okoliczność, iż państwo członkowskie wymaga od usługodawców zagranicznych zamierzających wykonywać zabiegi unasienniania bydła na terytorium tego państwa licencji inseminatora oraz okoliczność, że po otrzymaniu wspomnianej licencji podmioty te mogą prowadzić unasiennianie bydła wyłącznie pod nadzorem właściwej miejscowo stacji unasienniania, stanowią, niezależnie od warunków wydania owej licencji, ograniczenie swobodnego świadczenia usług, ponieważ wymogi te mogą utrudniać lub czynić mniej atrakcyjnym świadczenie usługi unasienniania przez podmioty mające siedzibę i działające już zgodnie z prawem w innych państwach członkowskich.

   To samo dotyczy obowiązku przechowywania zamrożonego nasienia w zatwierdzonych stacjach sztucznego unasienniania, które mają wyłączne prawo do dostarczania go hodowcom. W istocie bowiem, nawet jeżeli hodowcy mają możliwość zamówienia poprzez stację, której podlegają, konkretnego nasienia pochodzącego od producenta mającego siedzibę w innym państwie członkowskim, obowiązek przechowania tego nasienia we wspomnianej stacji po jego wysyłce może utrudniać lub czynić mniej atrakcyjnym świadczenie usługi dystrybucji przez tego producenta.

   (por. pkt 61, 64, 65)

3.  Dyrektywa 77/504 w sprawie zwierząt hodowlanych czystorasowych z gatunku bydła, dyrektywa 87/328 w sprawie dopuszczania zwierząt hodowlanych czystorasowych z gatunku bydła do celów hodowlanych i dyrektywa 91/174 ustanawiająca wymogi zootechniczne i rodowodowe przy wprowadzaniu do obrotu zwierząt czystorasowych oraz zmieniająca dyrektywy 77/504 oraz 90/425 dokonały na poziomie wspólnotowym pełnej harmonizacji warunków rodowodowych, jeżeli chodzi o handel wewnątrzwspólnotowy nasieniem czystorasowego bydła.

   Tymczasem nie można powoływać się na nadrzędny wzgląd interesu ogólnego, jeżeli istnieje harmonizacja wspólnotowa przewidująca środki konieczne do zagwarantowania ochrony tego interesu. W konsekwencji cel ochrony dziedzictwa genetycznego czystorasowego bydła poprzez krajowe wymogi rodowodowe nie może uzasadniać przeszkód w handlu wewnątrzwspólnotowym nasieniem takiego bydła, nieprzewidzianych we wspólnotowych uregulowaniach harmonizujących daną dziedzinę.

   (por. pkt 73–75)

4.  Uchybia zobowiązaniom ciążącym na nim na mocy art. 43 WE i 49 WE państwo członkowskie, które zastrzega prawo świadczenia usługi sztucznego unasienniania bydła na rzecz zatwierdzonych stacji sztucznego unasienniania dysponujących wyłącznością terytorialną, jak również na rzecz osób posiadających licencję inseminatora, której wydanie jest uzależnione od zawarcia umowy z jedną z tych stacji.

   Niewątpliwie zasadne jest, że w celu zapewnienia kwalifikacji kandydata do funkcji inseminatora państwo członkowskie poddaje wykonywanie zabiegów unasienniania wymogowi licencji. Tymczasem jeżeli chodzi o procedurę wydawania zezwolenia na wykonywanie działalności, stosując przepisy krajowe, dane państwo członkowskie powinno uwzględniać umiejętności i kwalifikacje nabyte już przez zainteresowanego w innym państwie członkowskim. Ponadto system wcześniejszego zezwolenia administracyjnego powinien być oparty w szczególności na obiektywnych, niedyskryminacyjnych i znanych wcześniej kryteriach w sposób określający ramy uprawnień dyskrecjonalnych władz krajowych, tak by nie był on używany w sposób arbitralny.

   Ustawodawstwo uzależniające wydanie licencji inseminatora od podpisania umowy ze stacją sztucznego unasienniania, będącą na rynku unasienniania potencjalnym konkurentem tej samej osoby, której kompetencje inseminatora ma ona kontrolować i której pozostawia podpisanie tej umowy uznaniu prezesów tych stacji, którzy nie są zobowiązani do jej podpisania, nawet jeżeli kandydat spełnia obiektywne, niedyskryminacyjne i znane z góry kryteria kwalifikacji, nawet zakładając, że jest odpowiednie do zagwarantowania ochrony zdrowia zwierząt i zdrowia osoby wykonującej zabiegi unasienniania — wykracza ponad to, co jest konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu.

   (por. pkt 91–95, 97, 108; sentencja)