Strony

W sprawie C‑517/04

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 234 WE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez College van Beroep voor het bedrijfsleven (Niderlandy) postanowieniem z dnia 15 grudnia 2004 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 20 grudnia 2004 r., w postępowaniu:

Visserijbedrijf D. J. Koornstra & Zn. vof

przeciwko

Productschap Vis

TRYBUNAŁ (druga izba),

w składzie: C. W. A. Timmermans, prezes izby, J. Makarczyk, R. Silva de Lapuerta (sprawozdawca), P. Kūris i J. Klučka, sędziowie,

rzecznik generalny: C. Stix‑Hackl,

sekretarz: L. Hewlett, główny administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 19 stycznia 2006 r.,

rozważywszy uwagi przedstawione:

– w imieniu Visserijbedrijf D. J. Koornstra & Zn. vof przez E. J. Rotshuizena, advocaat,

– w imieniu Productschap Vis przez P. C. H. van Schootena, advocaat,

– w imieniu rządu niderlandzkiego przez H. G. Sevenster, C. A. H. M. ten Dam i C. M. Wissels, działające w charakterze pełnomocników,

– w imieniu rządu greckiego przez G. Kanellopoulosa i M. Tassopoulou, działających w charakterze pełnomocników,

– w imieniu Komisji Wspólnot Europejskich przez M. van Beeka i F. Clotuche‑Duvieusart, działających w charakterze pełnomocników,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 7 marca 2006 r.,

wydaje następujący

Wyrok

Motywy wyroku

1. Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 25 WE i 90 WE.

2. Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu pomiędzy spółką Visserijbedrijf D. J. Koornstra & Zn. vof (zwaną dalej „Koornstrą”) a Productschap Vis dotyczącego opłaty nałożonej przez Productschap Vis na Koornstrę od przewozu krewetek do Danii dokonanego w roku gospodarczym 2000.

Ramy prawne

3. Productschap Vis jest organizacją zawodową prawa publicznego, powołaną w Niderlandach dla przedsiębiorstw połowowych, zajmujących się przygotowaniem ryb, w razie potrzeby po ich przetworzeniu, w celu uzyskania produktów żywnościowych dla ludzi lub zwierząt, oraz handlem rybami lub pochodnymi produktami żywnościowymi przetworzonymi lub nieprzetworzonymi.

4. Artykuł 2 ust. 1 Verordening financiering garnalenzeven en garnalenkrakers visafslagen 2000 (rozporządzenia w sprawie finansowania sit i obieraków do krewetek na aukcjach rybnych w roku gospodarczym 2000, zwanego dalej „rozporządzeniem”) stanowi:

„Przedsiębiorca, który dokonuje przewozu krewetek na pokładzie niderlandzkiej łodzi rybackiej, jest zobowiązany, począwszy od pierwszego poniedziałku po wejściu w życie niniejszego rozporządzenia, do wniesienia na rzecz Productschap opłaty w wysokości 0,01 HFL od kilograma przewożonych i sprzedawanych dla celów spożycia przez ludzi krewetek”.

5. Artykuł 3 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi, że dochód z opłat służy finansowaniu zakupu przez Productschap Vis sit i obieraków oraz finansowaniu ich instalacji i konserwacji.

Postępowanie przed sądem krajowym i pytania prejudycjalne

6. Koornstra jest przedsiębiorstwem, które przewozi krewetki na pokładzie łodzi rybackiej „Elizabeth”. Zgodnie z jej deklaracją z dnia 1 sierpnia 2002 r. Koornstra dokonała przewozu 52 984 kg krewetek w roku gospodarczym 2000, z których 28 774 kg zostały sprzedane na aukcjach w Niderlandach, a 24 210 kg zostało bezpośrednio dostarczonych do Danii w celu sprzedaży.

7. Na podstawie art. 2 ust. 1 rozporządzenia Productschap Vis wydała w dniu 19 września 2002 r. decyzję o nałożeniu na Koornstrę opłaty w wysokości 109,86 EUR dotyczącej wskazanych 24 210 kg krewetek.

8. Pismem z dnia 25 października 2002 r. Koornstra wniosła odwołanie od tej decyzji.

9. Decyzją z dnia 19 marca 2003 r. (zwaną dalej „sporną decyzją”) Productschap Vis oddaliła odwołanie Koornstry.

10. W dniu 25 kwietnia 2003 r. Koornstra zaskarżyła sporną decyzję przed College van Beroep voor het bedrijfsleven (sądem administracyjnym właściwym do spraw handlu i przemysłu). Mając wątpliwości co do zgodności przewidzianej w art. 2 ust. 1 rozporządzenia opłaty (zwanej dalej „sporną opłatą”) z prawem wspólnotowym, College van Beroep voor het bedrijfsleven postanowił zawiesić toczące się przed nim postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1) Czy opłata tego rodzaju, jak sporna opłata, którą przedsiębiorca zobowiązany jest uiścić w danym państwie członkowskim od przewozu krewetek łodzią rybacką zarejestrowaną w tym państwie członkowskim, a która służy finansowaniu sit i obieraków do krewetek w tym państwie członkowskim, jest zgodna z prawem wspólnotowym, a w szczególności z art. 25 WE i 90 WE, jeżeli opłata ta jest również pobierana za krewetki przewożone przez tego przedsiębiorcę do innego miejsca we Wspólnocie?

2) Czy dla odpowiedzi na poprzednie pytanie istotne jest:

a) gdzie krewetki zostały złowione;

b) że krewetki po przewiezieniu ich do innego miejsca we Wspólnocie przewożone są następnie do państwa członkowskiego, w którym jest zarejestrowana łódź rybacka;

c) że w przypadku przewozu do innego miejsca we Wspólnocie należy również tam wnieść opłatę za sortowanie i obieranie krewetek?”.

W przedmiocie pytań prejudycjalnych

11. Swymi pytaniami, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd krajowy dąży do ustalenia, czy opłata taka jak będąca przedmiotem toczącego się przed nim postępowania może stanowić opłatę o skutku równoważnym do ceł w rozumieniu art. 25 WE lub dyskryminacyjny podatek wewnętrzny zabroniony przez art. 90 WE.

12. Na wstępie należy przypomnieć, że postanowienia dotyczące opłat o skutku równoważnym i dyskryminacyjnych podatków nie są stosowane łącznie, zatem ta sama opłata nie może w systemie przewidzianym przez traktat jednocześnie należeć do obu tych kategorii (wyroki: z dnia 17 września 1997 r. w sprawie C‑347/95 UCAL, Rec. str. I‑4911, pkt 17, z dnia 22 maja 2003 r. w sprawie C‑355/00 Freskot, Rec. str. I‑5263, pkt 39 oraz z dnia 27 listopada 2003 r. w sprawach połączonych od C‑34/01 do C‑38/01 Enirisorse, Rec. str. I‑14243, pkt 59).

13. Należy zatem w pierwszej kolejności zbadać, czy sporna opłata może zostać zakwalifikowana jako opłata o skutku równoważnym do ceł wywozowych w rozumieniu art. 23 WE i 25 WE. Jeśli nie jest ona opłatą o skutku równoważnym, należy w drugiej kolejności sprawdzić, czy opłata ta stanowi dyskryminacyjny podatek wewnętrzny zabroniony przez art. 90 WE.

14. W postępowaniu przed sądem krajowym ustalono, że sporna opłata nie jest pobierana w związku z przekroczeniem przez towary granicy danego państwa członkowskiego, lecz że jest ona nakładana w sposób systematyczny i jednolity na krewetki przewożone na pokładzie niderlandzkich łodzi rybackich, niezależnie od tego, czy są przeznaczone na rynek krajowy, czy na wywóz, oraz że dochód z tej opłaty służy finansowaniu zakupu, instalacji i konserwacji sit i obieraków przez Productschap Vis.

15. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem każde choćby nieznaczne jednostronnie ustanowione obciążenie pieniężne, niezależnie od jego nazwy lub metody poboru, nakładane na towary w związku z przekroczeniem przez nie granicy, a nie będące cłem w ścisłym tego słowa znaczeniu, stanowi opłatę o skutku równoważnym w rozumieniu art. 23 WE i 25 WE, nawet jeśli nie jest pobierane na rzecz państwa (ww. wyrok w sprawie UCAL, pkt 18, wyrok z dnia 9 września 2004 r. w sprawie C‑72/03 Carbonati Apuani, Rec. str. I‑8027, pkt 20 oraz wyrok z dnia 8 listopada 2005 r. w sprawie C‑293/02 Jersey Produce Marketing Organisation, Rec. str. I‑9543, pkt 55).

16. W tym względzie należy przypomnieć, że Trybunał orzekł już, iż opłata, która należy do ogólnego systemu danin wewnętrznych obejmujących w sposób systematyczny grupy produktów według obiektywnych kryteriów stosowanych niezależnie od pochodzenia lub przeznaczenia produktu, nie jest opłatą o skutku równoważnym do ceł, ale podatkiem wewnętrznym w rozumieniu art. 90 WE (wyrok z dnia 23 kwietnia 2002 r. w sprawie C‑234/99 Nygård, Rec. str. I‑3657, pkt 19 oraz ww. wyrok w sprawie Carbonati Apuani, pkt 17).

17. W tym kontekście z orzecznictwa Trybunału wynika również, że w celu dokonania kwalifikacji prawnej opłaty nakładanej na podstawie identycznych kryteriów na produkty krajowe przetwarzane lub sprzedawane na rynku krajowym i produkty krajowe wywożone w stanie nieprzetworzonym może okazać się konieczne uwzględnienie przeznaczenia wpływów uzyskanych z opłaty (ww. wyrok w sprawie Nygård, pkt 21).

18. Zatem, jeśli wpływy z tej opłaty są przeznaczone na finansowanie działalności, z której szczególnie korzystają produkty krajowe przetwarzane lub sprzedawane na rynku krajowym, może się okazać, że pobierana na podstawie tych samych kryteriów opłata stanowi jednakże dyskryminacyjny podatek w zakresie, w jakim obciążenie fiskalne produktów przetwarzanych lub sprzedawanych na rynku krajowym jest neutralizowane przez korzyści związane z takim finansowaniem, podczas gdy obciążenie fiskalne produktów wywożonych w stanie nieprzetworzonym stanowi obciążenie netto (ww. wyrok w sprawie Nygård, pkt 22).

19. W tym względzie, jeśli korzyści wynikające z przeznaczenia dochodów pochodzących z opłaty należącej do ogólnego systemu danin wewnętrznych i nakładanej w sposób systematyczny na krajowe produkty przetwarzane lub sprzedawane na rynku krajowym oraz na produkty wywożone w stanie nieprzetworzonym całkowicie kompensują obciążenie produktów krajowych przetwarzanych lub sprzedawanych na rynku krajowym z chwilą ich wprowadzenia do obrotu, opłata ta stanowi opłatę o skutku równoważnym do ceł, sprzeczną z art. 23 WE i 25 WE. Natomiast jeśli korzyści wynikające z przeznaczenia wpływów z opłaty na rzecz produktów krajowych przetwarzanych lub sprzedawanych na rynku krajowym kompensują jedynie w części ich obciążenie, opłata ta narusza zakaz dyskryminacji przewidziany w art. 90 WE (ww. wyrok w sprawie Nygård, pkt 23).

20. W sytuacji gdy te korzyści w przypadku krajowej produkcji przetwarzanej lub sprzedawanej na rynku krajowym w całości kompensują poniesiony przez nią ciężar, opłata nakładana na produkt musi jako opłata o skutku równoważnym do cła zostać uznana za w całości sprzeczną z prawem. Natomiast w sytuacji gdy korzyści kompensują część ciężaru spoczywającego na krajowych produktach przetwarzanych lub sprzedawanych na rynku krajowym, opłata nakładana na krajowe produkty, które są wywożone, choć jest co do zasady zgodna z prawem, musi zostać zakazana w zakresie, w jakim kompensuje ten ciężar, i zostać proporcjonalnie obniżona (zob. podobnie ww. wyroki: w sprawie UCAL, pkt 23 oraz w sprawie Nygård, pkt 42).

21. Użyteczne i skuteczne zastosowanie kryterium kompensacji zakłada dokonanie w okresie referencyjnym weryfikacji finansowej równoważności całkowitej kwoty nałożonej tytułem rozpatrywanej opłaty na krajowe produkty przetwarzane lub sprzedawane na rynku krajowym i korzyści przyznanych wyłącznie im (wyrok z dnia 17 września 1997 r. w sprawie C‑28/96 Fricarnes, Rec. str. I‑4939, pkt 27 oraz ww. wyrok w sprawie Nygård, pkt 43).

22. W świetle powołanych powyżej zasad do sądu krajowego należy zatem upewnienie się, że produkty krajowe przetwarzane lub sprzedawane na rynku krajowym de facto nie uzyskują − tytułem świadczeń pochodzących od podmiotu będącego adresatem spornych opłat − korzyści wyłącznych lub proporcjonalnie większych niż uzyskiwane przez wywożone produkty krajowe, które to korzyści mogą całkowicie lub częściowo kompensować obciążenie, jakie stanowi ta opłata (zob. podobnie ww. wyroki: w sprawie UCAL, pkt 26 oraz w sprawie Fricarnes, pkt 29).

23. Z postanowienia odsyłającego wynika, że z finansowanych ze spornych opłat urządzeń do sortowania i obierania korzystają wyłącznie przedsiębiorstwa przewożące krewetki do Niderlandów.

24. Ponadto sąd krajowy uznaje również za ustalone, że choć przedsiębiorstwa dokonujące przewozu do innych państw członkowskich krewetek na pokładach niderlandzkich łodzi rybackich podlegają spornej opłacie, nie korzystają one z tych urządzeń.

25. Z powyższego wynika, że sporna opłata stanowi większy ciężar dla produktów przeznaczonych do wywozu niż dla produktów przeznaczonych na rynek niderlandzki.

26. Zatem, jeśli istotnie korzyści wynikające z przeznaczenia wpływów ze spornej opłaty w całości kompensują ciężar poniesiony przez przedsiębiorstwa przewożące na pokładach niderlandzkich łodzi rybackich krewetki przeznaczone do przetworzenia lub sprzedaży na rynku krajowym, zastosowanie tej opłaty do produktów przeznaczonych na wywóz stanowi sprzeczną z art. 23 WE i 25 WE opłatę o skutku równoważnym do ceł, która musi zostać uznana w całości za niezgodną z prawem. Natomiast jeśli korzyści z przeznaczenia wpływów z opłaty na rzecz produktów krajowych przetwarzanych lub sprzedawanych na rynku krajowym kompensują jedynie częściowo nałożone na nie obciążenie, opłata taka stanowi naruszenie zakazu dyskryminacji przewidzianego w art. 90 WE.

27. Miejsce połowu krewetek, okoliczność, że po przewiezieniu ich do innego państwa członkowskiego są one następnie przewożone do państwa, w którym zarejestrowana jest łódź rybacka, oraz okoliczność, że w przypadku transportu do innego państwa członkowskiego sortowanie i obieranie krewetek również tam odbywa się za wynagrodzeniem, nie mają znaczenia dla powyższych ustaleń.

28. W świetle powyższych rozważań na pytania prejudycjalne należy odpowiedzieć w ten sposób, że opłata nakładana przez organizację prawa publicznego państwa członkowskiego na podstawie identycznych kryteriów na produkty krajowe przeznaczone na rynek krajowy lub na wywóz do innych państw członkowskich, stanowi opłatę o skutku równoważnym do cła wywozowego zabronioną przez art. 23 WE i 25 WE, jeżeli wpływy z tej opłaty służą finansowaniu działalności, z której korzystają wyłącznie produkty krajowe przeznaczone na rynek krajowy, i jeżeli korzyści wynikające z przeznaczenia wpływów z tej opłaty całkowicie kompensują obciążenie tych produktów. Natomiast, jeżeli korzyści wynikające z przeznaczenia wpływów z opłaty na rzecz produktów krajowych, które są przetwarzane lub sprzedawane na rynku krajowym, jedynie częściowo kompensują ich obciążenie, opłata ta stanowi naruszenie zakazu dyskryminacji przewidzianego w art. 90 WE.

W przedmiocie kosztów

29. Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.

Sentencja

Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje:

Opłata nakładana przez organizację prawa publicznego państwa członkowskiego, na podstawie identycznych kryteriów na produkty krajowe przeznaczone na rynek krajowy lub na wywóz do innych państw członkowskich, stanowi opłatę o skutku równoważnym do cła wywozowego zabronioną przez art. 23 WE i 25 WE, jeżeli wpływy z tej opłaty służą finansowaniu działalności, z której korzystają wyłącznie produkty krajowe przeznaczone na rynek krajowy, i jeżeli korzyści wynikające z przeznaczenia wpływów z tej opłaty całkowicie kompensują obciążenie tych produktów. Natomiast, jeżeli korzyści wynikające z przeznaczenia wpływów z opłaty na rzecz produktów krajowych, które są przetwarzane lub sprzedawane na rynku krajowym, jedynie częściowo kompensują ich obciążenie, opłata ta stanowi naruszenie zakazu dyskryminacji przewidzianego w art. 90 WE.