1. Swobodny przepływ osób – Swoboda przedsiębiorczości – Prawnicy – Stałe wykonywanie zawodu w innym państwie członkowskim niż państwo, w którym uzyskano uprawnienia – Dyrektywa 98/5
(dyrektywa 98/5 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 9 akapit drugi)
2. Swobodny przepływ osób – Swoboda przedsiębiorczości – Prawnicy – Stałe wykonywanie zawodu w innym państwie członkowskim niż państwo, w którym uzyskano uprawnienia – Dyrektywa 98/5
(dyrektywa 98/5 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 3, 4 i 5 ust. 3)
1. Artykuł 9 dyrektywy 98/5 mającej na celu ułatwienie stałego wykonywania zawodu prawnika w państwie członkowskim innym niż państwo uzyskania kwalifikacji [uprawnień] zawodowych, który stanowi, że od decyzji właściwego organu przyjmującego państwa członkowskiego o odmowie rejestracji adwokata zamierzającego wykonywać tam zawód z użyciem tytułu zawodowego uzyskanego w kraju pochodzenia przysługiwać winna droga sądowa na podstawie prawa krajowego, sprzeciwia się stosowaniu procedury odwoławczej, w ramach której od tej decyzji należy odwołać się w pierwszej instancji do organu złożonego wyłącznie z adwokatów praktykujących z użyciem tytułu zawodowego obowiązującego w przyjmującym państwie członkowskim, a w drugiej instancji do organu złożonego w większości z takich adwokatów, podczas gdy skarga kasacyjna do najwyższego sądu tego państwa pozwala jedynie na kontrolę co do okoliczności prawnych, a nie faktycznych.
W istocie w celu zapewnienia skutecznej ochrony sądowej praw przyznanych dyrektywą 98/5 organ rozpatrujący te odwołania powinien odpowiadać pojęciu sądu w rozumieniu przyjętym w prawie i odpowiadać pewnym kryteriom takim jak powołanie na podstawie ustawy, stały charakter, wyłączna właściwość do rozpatrywania określonego rodzaju sporów, kontradyktoryjność postępowania i stosowanie przepisów prawa, a także niezawisłość i bezstronność.
W tym zakresie pojęcie niezawisłości, które stanowi integralny element sądzenia, wymaga przede wszystkim, by organ orzekający był podmiotem trzecim w stosunku do organu, który wydał zaskarżoną decyzję. Ponadto pojęcie niezawisłości zakłada po pierwsze ochronę organu przed ingerencją i naciskami zewnętrznymi, mogącymi zagrozić niezależności osądu przez jego członków rozpatrywanych sporów. Po drugie, łączy się ono z pojęciem bezstronności i dotyczy jednakowego dystansu do stron sporu i ich interesów w odniesieniu do jego przedmiotu. Te gwarancje niezawisłości i bezstronności wymagają istnienia zasad, w szczególności co do składu organu, które pozwalają wykluczyć w przekonaniu podmiotów prawa wszelką uzasadnioną wątpliwość co do niezależności tego organu od czynników zewnętrznych oraz neutralności w odniesieniu do pozostających w sporze interesów.
Wreszcie art. 9 dyrektywy 98/5, jakkolwiek nie wyklucza uprzedniego odwołania do organu niemającego charakteru sądowego, nie przewiduje jednak również możliwości otwarcia zainteresowanemu drogi sądowej dopiero po wyczerpaniu ewentualnej drogi odwoławczej innego rodzaju. W każdym razie w sytuacji gdy prawo krajowe przewiduje odwołanie do organu niemającego charakteru sądowego, art. 9 dyrektywy wymaga rzeczywistego dostępu w racjonalnym terminie do sądu w rozumieniu prawa wspólnotowego, właściwego do orzekania zarówno co do okoliczności faktycznych, jak prawnych.
(por. pkt 44, 47–53, 60–62 oraz pkt 1 sentencji)
2. Artykuł 3 dyrektywy 98/5, mającej na celu ułatwienie stałego wykonywania zawodu prawnika w państwie członkowskim innym niż państwo uzyskania kwalifikacji [uprawnień] zawodowych, sprzeciwia się temu, aby państwo członkowskie uzależniało od uprzedniej kontroli znajomości języków rejestrację we właściwych organach krajowych adwokatów, którzy uzyskali uprawnienia w innym państwie członkowskim i którzy chcą wykonywać swój zawód z użyciem tytułu zawodowego uzyskanego w kraju pochodzenia.
W istocie prawodawca wspólnotowy dokonał w tym artykule całkowitej harmonizacji uprzednich warunków korzystania z praw przyznanych na mocy dyrektywy 98/5, przewidując przedstawienie właściwym organom przyjmującego państwa członkowskiego zaświadczenia o rejestracji we właściwych organach państwa członkowskiego pochodzenia jako jedyny warunek, jakiemu podlegać może rejestracja zainteresowanego w przyjmującym państwie członkowskim, pozwalająca mu na praktykę w tym państwie z użyciem tytułu zawodowego uzyskanego w kraju pochodzenia.
Prawodawca wspólnotowy w celu ułatwienia korzystania ze swobody prowadzenia działalności gospodarczej określonej kategorii podmiotów, to jest adwokatów migrujących, nie zdecydował się zatem na zastosowanie systemu uprzedniej kontroli wiedzy i umiejętności zainteresowanych.
Jednakże tej rezygnacji z systemu uprzedniej kontroli wiedzy i umiejętności, w tym językowych, adwokatów wspólnotowych towarzyszy w dyrektywie 98/5 szereg zasad mających na celu zapewnienie na poziomie akceptowalnym we Wspólnocie ochrony podmiotów prawa oraz prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości.
(por. pkt 65–67, 69, 71, 77 oraz pkt 2 sentencji)