Sprawa T-20/03

Kahla/Thüringen Porzellan GmbH

przeciwko

Komisji Wspólnot Europejskich

„Pomoc państwa — Pomoc istniejąca lub nowa pomoc — Przedsiębiorstwo przeżywające trudności — Zasada pewności prawa — Zasada ochrony uzasadnionych oczekiwań — Kryterium inwestora prywatnego — Zgodność ze wspólnym rynkiem — Przesłanki”

Wyrok Sądu Pierwszej Instancji (piąta izba w składzie powiększonym) z dnia 24 września 2008 r.   II ‐ 2309

Streszczenie wyroku

1. Pomoc przyznawana przez państwa – Ogólny system pomocy zatwierdzony przez Komisję – Pomoc indywidualna przedstawiona jako objęta decyzją zatwierdzającą

   (art. 87 WE, 88 WE)

2. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Przepis służący osiągnięciu celu społecznego

   (art. 87 ust. 1 WE)

3. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Pomoc finansowa przyznana przedsiębiorstwu przez władze publiczne

   (art. 87 ust. 1 WE)

4. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Zastosowanie kryterium inwestora prywatnego

   (art. 87 ust. 1 WE)

5. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Uprawnienie do uchwalenia wytycznych

   (art. 87 ust. 3 WE; komunikat Komisji 94/C 368/05)

1.  Od chwili gdy ogólny system pomocy został zatwierdzony przez Komisję, indywidualne środki wykonawcze nie muszą być zgłaszane Komisji, chyba że wyraziła ona zastrzeżenia w tym względzie w decyzji w sprawie zatwierdzenia tego systemu. Skoro indywidualne przypadki przyznania pomocy stanowią po prostu środki mające na celu wykonanie ogólnego systemu pomocy, czynniki, które Komisja musiałaby wziąć pod uwagę w celu dokonania ich oceny, byłyby takie same jak czynniki, które zastosowała ona przy badaniu ogólnego systemu. W związku z tym nie jest konieczne, by indywidualna pomoc była poddawana badaniu Komisji. Natomiast, jeśli indywidualne środki nie są objęte powołanymi systemami ogólnymi, stanowią one nową pomoc, której zgodność ze wspólnym rynkiem musi zostać poddana badaniu Komisji.

   Decyzja Komisji, w której rozstrzyga ona w przedmiocie zgodności pomocy z zatwierdzonym ogólnym systemem pomocy, wchodzi w zakres obowiązku Komisji polegającego na zapewnieniu stosowania art. 87 WE i 88 WE. Z tego powodu badanie przez Komisję zgodności pomocy z tym systemem nie stanowi inicjatywy wykraczającej poza ramy przysługujących jej kompetencji. Wobec tego ocena Komisji nie może być ograniczona przez ocenę dokonaną przez władze krajowe, które przyznały pomoc.

   (por. pkt 92, 94, 95)

2.  Interwencja władz publicznych mająca na celu zwolnienie przedsiębiorstwa z obciążeń, które stanowią koszt związany nieodłącznie z jego działalnością gospodarczą, takich jak koszty płac, stanowi korzyść gospodarczą, o której mowa w art. 87 ust. 1 WE. Społeczny charakter interwencji państwowych nie wystarcza, aby wykluczyć od razu możliwość zakwalifikowania ich jako pomocy państwa w rozumieniu art. 87 WE.

   (por. pkt 194, 197)

3.  W celu ustalenia, czy zasilenie przez władze publiczne kapitału przedsiębiorstwa, w jakiejkolwiek formie, może stanowić pomoc państwa, należy ocenić, czy w podobnych okolicznościach inwestor prywatny o wielkości porównywalnej do wielkości inwestora publicznego byłby skłonny dokonać transakcji takiej wagi. W tym względzie nawet jeśli zachowanie inwestora prywatnego, z jakim należy porównać interwencję inwestora publicznego realizującego cele polityki gospodarczej, nie musi być koniecznie zachowaniem zwykłego inwestora wykładającego kapitał w celu uzyskania zysku w mniej lub bardziej krótkim terminie, musi być ono przynajmniej zachowaniem prywatnego holdingu lub prywatnej grupy przedsiębiorstw, które realizują globalną lub sektorową politykę strukturalną, oraz któremu przyświeca perspektywa osiągnięcia zysku w dłuższym terminie. Ponadto porównanie zachowań inwestorów publicznych i prywatnych powinno zostać dokonane w świetle podejścia, jakie w trakcie spornej operacji przyjąłby inwestor prywatny, mając na uwadze dostępne informacje i przewidywalny rozwój w danym momencie.

   Nawet jeśli nic nie stoi na przeszkodzie wzięciu pod uwagę przez władze publiczne polityki o charakterze społecznym, regionalnym lub sektorowym, objęcie kapitału przez te władze musi być oceniane w świetle kryterium inwestora prywatnego, abstrahując od wszelkich rozważań o charakterze społecznym bądź polityki regionalnej lub sektorowej.

   O ile można wykluczyć istnienie pomocy, w przypadku gdy interwencja władz publicznych ma miejsce w tym samym czasie co istotna interwencja podmiotów prywatnych na porównywalnych warunkach, o tyle nie można wykluczyć istnienia pomocy wówczas, gdy inwestycje prywatne w to samo przedsiębiorstwo są dokonywane dopiero po przyznaniu funduszy publicznych.

   (por. pkt 236–238, 242, 254)

4.  Dokonana przez Komisję ocena kwestii, czy dany środek spełnia kryterium prywatnego podmiotu gospodarczego działającego w warunkach gospodarki rynkowej, pociąga za sobą złożoną ocenę ekonomiczną. W przypadku wydania przez Komisję aktu wiążącego się z taką oceną dysponuje ona szerokim zakresem uznania, a kontrola sądowa — nawet jeśli kwestia, czy dany środek wchodzi w zakres zastosowania art. 87 ust. 1 WE, podlega kontroli w pełnym zakresie — ogranicza się do sprawdzenia przestrzegania reguł proceduralnych oraz obowiązku uzasadnienia, a także sprawdzenia, czy nie naruszono prawa, czy został właściwie przedstawiony stan faktyczny i czy nie został popełniony oczywisty błąd w ocenie tego stanu faktycznego, jak również czy nie nastąpiło nadużycie władzy. W szczególności Sąd nie może zastąpić oceny ekonomicznej dokonanej przez autora decyzji swoją własną oceną.

   (por. pkt 239)

5.  Artykuł 87 ust. 3 WE przyznaje Komisji szeroki zakres uznania w celu zezwolenia na pomoc państwa w drodze odstępstwa od ogólnego zakazu wyrażonego w art. 87 ust. 1 WE w zakresie, w jakim w ramach dokonywania w takich przypadkach oceny, czy pomoc jest zgodna bądź niezgodna ze wspólnym rynkiem, poruszone zostają problemy, które wiążą się z uwzględnieniem i oceną złożonych pod względem gospodarczym faktów i okoliczności. Z uwagi na fakt, że sąd wspólnotowy nie może zastąpić oceny autora decyzji własną oceną faktów, zwłaszcza na płaszczyźnie gospodarczej, kontrola Sądu musi ograniczyć się w tym zakresie do zbadania, czy nie doszło do naruszenia przepisów proceduralnych oraz obowiązku uzasadnienia aktu, a także czy stan faktyczny został prawidłowo ustalony oraz czy nie wystąpił oczywisty błąd w ocenie i czy nie doszło do nadużycia władzy.

   W dodatku legalność aktu wspólnotowego ocenia się na podstawie stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili wydania tego aktu, zaś złożone oceny Komisji należy badać jedynie pod kątem tych informacji, którymi dysponowała w chwili, gdy je przeprowadzała.

   Ponadto Komisja może narzucić sobie sposób wykonywania przysługującego jej uznania przez takie akty jak wspólnotowe wytyczne dotyczące pomocy państwa na rzecz wspomagania i restrukturyzacji przedsiębiorstw przeżywających trudności, o ile akty te zawierają reguły wskazujące kierunek postępowania tej instytucji oraz nie odbiegają od norm traktatu.

   A zatem pomoc przyznana przedsiębiorstwu przeżywającemu trudności nie może zostać uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem z tego jedynie powodu, że przewidziane były działania restrukturyzacyjne, nawet jeśli restrukturyzacja ta została przeprowadzona z powodzeniem. Aby umożliwić Komisji dokonanie oceny, czy przyznana pomoc jest w stanie zachęcić przedsiębiorstwa będące beneficjentami tej pomocy do zachowywania się w sposób, który przyczynia się do osiągnięcia celu określonego w art. 87 ust. 3 lit. c) WE, trzeba sprawdzić, czy plan restrukturyzacji spełnia wszystkie przesłanki materialne przewidziane w powyższych wytycznych.

   (por. pkt 268–270, 280)