Sprawy połączone C‑261/03 i C‑262/03

Allevamenti Associati Srl przeciwko Regione Emilia‑Romagna oraz

Latteria Sociale Moderna Soc. coop. arl przeciwko Azienda di Stato per gli interventi nel mercato agricolo (AIMA) i in.

(wnioski o wydanie orzeczenia prejudycjalnego złożone przez Tribunale amministrativo regionale per l’Emilia‑Romagna)

Odesłanie prejudycjalne – Artykuł 104 § 3 regulaminu Trybunału – Mleko i przetwory mleczne – System opłat dodatkowych – Obróbka i przetwarzanie przez mleczarnię na podstawie umowy o dzieło – Pojęcia „dostawa” i „bezpośrednia sprzedaż”

Streszczenie postanowienia

Rolnictwo – Wspólna organizacja rynków – Mleko i przetwory mleczne – Dodatkowa opłata na mleko – Mleko powierzone przez producenta osobom trzecim na podstawie umowy o dzieło w celu przetworzenia, z wykluczeniem przeniesienia własności – Działanie stanowiące dostawę

(rozporządzenie Rady nr 3950/92, art. 1, 2 i 9 lit. g); rozporządzenie Komisji nr 536/93, art. 1)

Artykuł 1, 2 i 9 lit. g) rozporządzenia nr 3950/92 ustanawiającego opłatę dodatkową w sektorze mleka i przetworów mlecznych, a także art. 1 rozporządzenia nr 536/93 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania opłaty dodatkowej w sektorze mleka i przetworów mlecznych należy interpretować w ten sposób, że dla celów ustalenia kwot mlecznych i zastosowania opłaty dodatkowej powierzenie przez przedsiębiorstwo produkcyjne pewnych ilości mleka – bez przeniesienia jego własności – osobom trzecim na podstawie umowy o dzieło dotyczącej obróbki i przetwarzania go za wynagrodzeniem na ser, na masło i na serwatkę należy kwalifikować jako dostawę.

(por. pkt 28 i sentencja)

POSTANOWIENIE TRYBUNAŁU (czwarta izba)

z dnia 18 listopada 2004 r. (*)

W sprawach połączonych C‑261/03 i C‑262/03

mających za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 234 WE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Tribunale amministrativo regionale per l'Emilia‑Romagna (Włochy), postanowieniami z dnia 6 maja 2003 r., które wpłynęły do Trybunału w dniu 17 czerwca 2003 r., w postępowaniu:

Allevamenti Associati Srl

przeciwko

Regione Emilia‑Romagna,

przy udziale:

Agenzia per le Erogazioni in Agricoltura (AGEA)

oraz

Latteria Sociale Moderna Soc. coop. arl (C‑261/03)

Latteria Sociale Moderna Soc. coop. arl

przeciwko

Azienda di Stato per gli interventi nel mercato agricolo (AIMA),

Servizio Provinciale Agricoltura di Reggio Emilia,

Regione Emilia‑Romagna,

Agenzia per le Erogazioni in Agricoltura (AGEA),

przy udziale:

Allevamenti Associati Srl (C‑262/03),

TRYBUNAŁ (czwarta izba),

w składzie: N. Colneric (sprawozdawca), pełniąca funkcję prezesa czwartej izby, J. N. Cunha Rodrigues i E. Juhász, sędziowie,

rzecznik generalny: L. A. Geelhoed,

sekretarz: M. Múgica Arzamendi, główny administrator,

po powiadomieniu sądu krajowego, że Trybunał zamierza orzec postanowieniem z uzasadnieniem, zgodnie z art. 104 § 3 regulaminu,

po wezwaniu podmiotów wymienionych w art. 23 Statutu Trybunału Sprawiedliwości do przedstawienia ewentualnych uwag w tym względzie,

po wysłuchaniu rzecznika generalnego,

wydaje następujące

Postanowienie

1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni przepisów art. 1, 2 i 9 lit. g) rozporządzenia Rady (EWG) nr 3950/92 z dnia 28 grudnia 1992 r. ustanawiającego opłatę dodatkową w sektorze mleka i przetworów mlecznych (Dz.U. L 405, str. 1) oraz przepisów art. 1, 2 i 3 rozporządzenia Komisji (EWG) nr 536/93 z dnia 9 marca 1993 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania opłaty dodatkowej w sektorze mleka i przetworów mlecznych (Dz.U. L 57, str. 12).

2 Wniosek ten został przedłożony w ramach dwóch spornych postępowań pomiędzy Allevamenti Associati Srl (zwaną dalej „Allevamenti Associati”) i Latteria Sociale Moderna Soc. coop. arl (zwaną dalej „Latteria Sociale Moderna”) a dwoma włoskimi organami administracyjnymi, w przedmiocie kwalifikacji jako dostawy lub sprzedaży bezpośredniej czynności poddawania obróbce lub przetwarzaniu przez Latteria Sociale Moderna pewnych ilości mleka produkowanych przez Allevamenti Associati.

Uregulowania wspólnotowe

3 Począwszy od kampanii 1993/1994 i przez siedem następujących po sobie dwunastomiesięcznych okresów rozporządzenie nr 3950/92 utrzymało stosowanie wobec mleka dodatkowej opłaty, wprowadzonej we Wspólnocie w 1984 r. rozporządzeniem Rady (EWG) nr 856/84 z dnia 31 marca 1984 r. zmieniającym rozporządzenie (EWG) nr 804/68 w sprawie wspólnej organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych (Dz.U. L 90, str. 10) i rozporządzeniem Rady nr 857/84 z dnia 31 marca 1984 r. ustanawiającym ogólne zasady stosowania opłaty, określonej w art. 5c rozporządzenia (EWG) nr 804/68 w sektorze mleka i przetworów mlecznych (Dz.U. L 90, str. 13).

4 Jeśli chodzi o sposób ściągania opłaty, trzeci motyw rozporządzenia nr 3950/92 stwierdza, że metoda przyjęta w 1984 r., polegająca na zastosowaniu opłaty do ilości mleka skupionego lub sprzedanego bezpośrednio powyżej pewnego progu gwarancji, musi być utrzymana; że próg ten jest wyrażony dla każdego Państwa Członkowskiego poprzez ustalenie gwarantowanej ilości ogólnej, która nie może zostać przekroczona przez sumę indywidualnie przyznanych ilości zarówno dla dostaw, jak i bezpośredniej sprzedaży oraz że zostają ustalone ilości dla siedmiu okresów, licząc od dnia 1 kwietnia 1993 r., przy uwzględnieniu różnych czynników poprzedniego systemu.

5 Ósmy motyw rozporządzenia stanowi, że aby uniknąć, występujących w przeszłości, długich okresów opóźnień pomiędzy poborem opłaty a jej wpłatą, niezgodnych z celem systemu, należy postanowić, aby skupujący, który wydaje się być w najlepszej sytuacji do przeprowadzania niezbędnych czynności, był zobowiązany do opłaty i aby posiadał środki umożliwiające mu ściągnięcie opłaty od producentów, którzy powinni ją zapłacić.

6 Zgodnie z art. 1 tego rozporządzenia dodatkowa opłata podlega zapłacie przez producentów mleka krowiego od ilości mleka lub ekwiwalentu mleka dostarczonych nabywcy lub sprzedanych bezpośrednio w ciągu dwunastomiesięcznego okresu, o którym mowa, przekraczających ilość, która ma być ustalona.

7 Artykuł 2 ust. 1, 2 i 3 powyższego rozporządzenia stanowi:

„1. Opłata płacona jest od wszystkich ilości mleka lub ekwiwalentu mleka sprzedawanych w ciągu dwunastomiesięcznego okresu, o którym mowa, przewyższających ilość wymienioną w art. 3. Jest on rozłożony pomiędzy producentów, którzy przyczynili się do nadwyżki.

[…]

2. Odnośnie do dostaw, przed terminem i na zasadach, które należy określić, skupujący mający do zapłacenia opłatę płaci właściwemu organowi Państwa Członkowskiego należną sumę, którą odejmuje od ceny mleka płaconej producentom, którzy są winni opłatę, albo którą pobiera przy zastosowaniu innych stosownych środków.

[…]

3. W odniesieniu do bezpośredniej sprzedaży producent zapłaci należną opłatę właściwemu organowi Państwa Członkowskiego przed terminem i zgodnie z ustalonymi przepisami” [tłumaczenie nieoficjalne].

8 Zgodnie z art. 4 ust. 2 zdanie pierwsze i drugie rozporządzenia nr 3950/92:

„Indywidualne ilości referencyjne są zwiększane lub ustalone na należycie uzasadnioną prośbę producentów, aby wziąć pod uwagę zmiany mające wpływ na ich dostawy i/lub bezpośrednią sprzedaż. Zwiększenie lub ustalenie takiej ilości referencyjnej podlega odpowiadającej redukcji lub odwołaniu innej ilości referencyjnej, którą posiada producent. […]” [tłumaczenie nieoficjalne].

9 Artykuł 9 tego rozporządzenia stanowi:

„W rozumieniu niniejszego rozporządzenia:

[…]

c) »producent« oznacza osobę fizyczną lub prawną bądź grupę osób fizycznych lub prawnych, prowadzących gospodarstwo rolne w obrębie terytorium geograficznego Wspólnoty:

– które sprzedają mleko lub inne przetwory mleczne bezpośrednio konsumentowi,

lub

– zaopatrują skupujących;

[…]

e) »skupujący« oznacza przedsiębiorstwo lub zgrupowanie, które skupuje mleko lub inne przetwory mleczne od producenta:

– aby je poddać obróbce lub przetworzyć,

– aby je sprzedać jednemu lub kilku przedsiębiorstwom poddającym obróbce lub przetworzeniu mleko lub inne przetwory mleczne.

– […]

f) »przedsiębiorstwo poddające obróbce lub przetwarzające mleko lub inne przetwory mleczne« oznacza przedsiębiorstwo lub zgrupowanie, które jest zaangażowane w czynności skupu, pakowania, składowania, schładzania i przetwarzania mleka lub których działalność mleczarska jest ograniczona do jednej z tych czynności;

g) »dostawa« oznacza wszelkie dostawy mleka lub innych przetworów mlecznych, bez względu na to, czy transport odbywa się przez producenta, skupującego, przedsiębiorstwo przetwarzające lub poddające obróbce takie produkty, czy też […][osobę] trzecią;

h) »mleko lub ekwiwalent mleka sprzedawanego bezpośrednio do spożycia« oznacza mleko lub przetwory mleczne przeliczone na ekwiwalent mleka, sprzedawane lub przenoszone swobodnie z pominięciem przedsiębiorstwa zajmującego się obróbką lub przetwarzaniem mleka lub innych przetworów mlecznych” [tłumaczenie nieoficjalne].

10 Artykuł 1 rozporządzenia nr 536/93 stanowi:

„Do celów obliczania dodatkowej opłaty wprowadzonej rozporządzeniem (EWG) nr 3950/92:

1) Pod pojęciem »ilości mleka lub ekwiwalentu mleka sprzedanego« w Państwie Członkowskim, w rozumieniu art. 2 ust. 1 tego rozporządzenia, należy rozumieć każdą ilość mleka lub ekwiwalentu mleka opuszczającą jakiekolwiek gospodarstwo na terytorium tego Państwa Członkowskiego.

Ilości oddane przez producentów do obróbki lub przetwórstwa w ramach umowy traktowane są jak dostawy.

[…]” [tłumaczenie nieoficjalne].

Postępowanie przed sądem krajowym i pytanie prejudycjalne

11 W trakcie kampanii mlecznych 1998/1999 i 1999/2000 Allevamenti Associati powierzyła Latteria Sociale Moderna – w ramach zawartej między nimi umowy o dzieło – obróbkę i przetworzenie pewnej ilości mleka wyprodukowanego przez Allevamenti Associati w celu uzyskania sera, masła i serwatki. Umowa ta przewidywała, że ser, masło i serwatka zostaną przekazane z powrotem spółce zamawiającej, która następnie przystąpi do ich sprzedaży.

12 Dla potrzeb zastosowania w stosunku do mleka dodatkowej opłaty podczas dwóch spornych kampanii Allevamenti Associati uznała, że ilości mleka powierzone Latteria Sociale Moderna stanowiły „sprzedaż bezpośrednią”. Dlatego też jako takie zgłosiły je właściwym władzom włoskim.

13 Jednakże Servizio Provinciale Agricoltura di Reggio Emilia uznał, że w tym przypadku chodziło o „dostawę” mleka. Organ ten zmienił kwalifikację produkcji za okresy 1998/1999 i 1999/2000 z „bezpośredniej sprzedaży na dostawę” i w następstwie tego pobrał opłatę dodatkową od Latteria Sociale Moderna, uznaną za „skupującego” dostarczone mleko.

14 Allevamenti Associati i Latteria Sociale Moderna wniosły do Tribunale amministrativo regionale per l’Emilia‑Romagna – każda w części jej dotyczącej – skargę na te decyzje, wywodząc na podstawie rozporządzeń nr 3950/92 i nr 536/93 wniosek o niezgodności tych decyzji z prawem.

15 W ramach tych sporów sąd krajowy zmierza do ustalenia wykładni przepisu art. 9 lit. g) rozporządzenia nr 3950/92. Sąd dąży do ustalenia, czy przepis ten może być interpretowany w ten sposób, że pojęcie „dostawa” znajduje zastosowanie do przeniesienia własności, a w każdym razie do przyznania tytułu prawnego, z którego nabywca wywodzi prawo do dokonania na własny rachunek czynności rozporządzających mlekiem, a nie znajduje zaś zastosowania w przypadku zwyczajnego udostępnienia mleka w celu jego przetworzenia, gdy mleko pozostaje wyłączną własnością producenta, do którego wraca ono po przetworzeniu.

16 Uznając, że powinien wypowiedzieć się w tej kwestii Trybunał, Tribunale amministrativo regionale per l’Emilia‑Romagna postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy rozporządzenie (EWG) nr 3950/92 z dnia 28 grudnia 1992 r. [w szczególności art. 1, 2 i 9 lit. g)] i rozporządzenie (EWG) nr 536/93 z dnia 9 marca 1993 r. (w szczególności art. 1, 2 i 3) należy interpretować w ten sposób, że dla celów ustalenia kwot mlecznych i zastosowania dodatkowej opłaty powierzenie przez przedsiębiorstwo produkcyjne pewnych ilości mleka – bez przeniesienia jego własności – osobom trzecim na podstawie umowy o dzieło dotyczącej obróbki i przetwarzania tego mleka za wynagrodzeniem na ser, masło i serwatkę, należy kwalifikować jako »dostawę«, czy też czynność ta powinna być kwalifikowana jako »sprzedaż bezpośrednia«?”.

W przedmiocie pytania prejudycjalnego

17 Mając na uwadze fakt, że odpowiedź na to pytanie może zostać wywiedziona z istniejącego orzecznictwa, a w szczególności z wyroku z dnia 29 kwietnia 1999 r. w sprawie C‑288/97 Consorzio Caseifici dell’Altopiano di Asiago, Rec. str. I‑2575 i z postanowienia z dnia 8 stycznia 2004 r. w sprawie C‑69/03 Caseificio Cooperativo di Cornedo, dotychczas nieopublikowanego w Zbiorze, Trybunał, zgodnie z art. 104 § 3 regulaminu, powiadomił sąd krajowy o zamiarze orzeczenia w sprawie postanowieniem z uzasadnieniem i wezwał podmioty wymienione w art. 23 Statutu Trybunału do przedstawienia ewentualnych uwag w tym przedmiocie.

18 Rząd włoski, Regione Emilia‑Romagna i Komisja Wspólnot Europejskich, w odpowiedzi na wezwanie Trybunału do przedstawienia uwag, nie zgłosili sprzeciwu wobec zamiaru Trybunału orzeczenia postanowieniem z uzasadnieniem. Allevamenti Associati i Latteria Sociale Moderna podniosły wszakże, że odpowiedzi na pytanie nie da się wywieść ani z ww. wyroku w sprawie Consorzio Caseifici dell’Altopiano di Asiago, ani z ww. postanowienia w sprawie Caseificio Cooperativo di Cornedo. Zauważyli oni mianowicie, że w sprawie, w której wydany został pierwszy wyrok, producenci przenieśli własność mleka na mleczarską spółdzielnię przetwórczą, podczas gdy w niniejszej sprawie przetworzenie mleka przez Latteria Sociale Moderna zostało wykonane na podstawie umowy o dzieło. Uwagi te nie skłaniają jednak Trybunału do odstąpienia od dokonanego wcześniej wyboru procedury.

19 W pytaniu Tribunale amministrativo regionale per l’Emilia‑Romagna zmierza w istocie do ustalenia, czy obróbka i przetwarzanie mleka przez mleczarnię na podstawie umowy o dzieło zawartej z producentem mleka powinny być uznane za dostawę, czy też za sprzedaż bezpośrednią, jeśli producent mleka pozostaje jego właścicielem.

20 Ponieważ sąd krajowy stawia to pytanie również celem ustalenia kwot mlecznych, Komisja wyraża wątpliwości co do tego, czy udzielenie odpowiedzi na to pytanie jest istotne dla sprawy. Z uwag d’Allevamenti Associati wynika w tej kwestii, że właściwe krajowe organy administracyjne na początku pozytywnie przyjęły prośbę o zmianę ilości referencyjnych dla dostaw na ilości referencyjne dla bezpośredniej sprzedaży, ale że w dalszej kolejności Servizio Provinciale Agricoltura di Reggio Emilia zakwalifikował je jako dostawy mleka.

21 Dlatego nie wydaje się oczywiste, by żądana wykładnia prawa wspólnotowego celem ustalenia owych ilości referencyjnych nie miała żadnego związku ze stanem faktycznym lub przedmiotem sporu przed sądem krajowym ani też by przedstawione Trybunałowi pytanie odnośnie do ustalenia kwot mlecznych było nieistotne dla sprawy.

22 Co do istoty sprawy przypomnieć należy, że struktura systemu dodatkowych opłat oparta jest na rozróżnieniu pomiędzy ilościami referencyjnymi mleka sprzedawanego bezpośrednio do spożycia a ilościami referencyjnymi mleka dostarczonego skupującemu (zob. wyrok z dnia 16 listopada 1995 r. w sprawie C‑196/94 Schiltz‑Thilmann, Rec. str. I‑3991, pkt 16 oraz ww. wyrok w sprawie Consorzio Caseifici dell’Altopiano di Asiago, pkt 18).

23 W pkt 25 ww. wyroku w sprawie Consorzio Caseifici dell’Altopiano di Asiago Trybunał orzekł, że pojęcie „skupujący” oznacza każde przedsiębiorstwo, które skupuje mleko od producentów w ramach stosunku umownego – bez względu na zasady wynagrodzenia producenta – albo celem jego obróbki lub przetworzenia, albo celem jego sprzedaży jednemu lub kilku przedsiębiorstwom zajmującym się obróbką lub przetwarzaniem (zob. także ww. postanowienie w sprawie Caseificio Cooperativo di Cornedo, pkt 20).

24 Z powyższego wynika, że dostawy dokonane na rzecz skupującego w rozumieniu rozporządzenia nr 3950/92 nie muszą koniecznie pociągać za sobą nabycia własności, ażeby można było zastosować opłaty dodatkowe (zob. ww. postanowienie Caseificio Cooperativo di Cornedo, pkt 21).

25 W przeciwieństwie do zawartych w uwagach twierdzeń Allevamenti Associati z orzecznictwa tego wynika, że ze sprzedażą i dostawą mleka w rozumieniu przepisów o opłatach dodatkowych stosowanych wobec mleka mamy do czynienia bez względu na to, czy ma miejsce przeniesienie własności mleka na mleczarnię.

26 Jeśli chodzi w szczególności o obróbkę i przetwarzanie pewnych ilości mleka w ramach umowy, która wyłącza ze względu na swój charakter przeniesienie własności, jak również w przypadku analogicznej umowy, między innymi z art. 1 ust. 1 akapit drugi rozporządzenia nr 536/93 wynika, że ilości oddane do obróbki lub przetworzenia powinny być traktowane jak dostawy.

27 Fakt, że mleko poddane obróbce lub przetworzone przez osobę trzecią jest następnie sprzedawane przez producenta mleka bezpośrednio konsumentom, nie może uzasadniać kwalifikacji tej czynności jako bezpośredniej sprzedaży w rozumieniu rozporządzenia nr 3950/92. W istocie, jak wynika z pkt 21 ww. wyroku w sprawie Consorzio Caseifici dell’Altopiano di Asiago, dostawa mleka w rozumieniu art. 2 ust. 2 rozporządzenia nr 3950/92 ma miejsce w każdym przypadku, gdy pewna ilość mleka opuszcza gospodarstwo producenta w celu oddania go pośrednikowi do obróbki lub przetworzenia.

28 Z ogółu powyższych rozważań wynika, że art. 1, 2 i 9 lit. g) rozporządzenia nr 3950/92 oraz art. 1 rozporządzenia nr 536/93 należy interpretować w ten sposób, że dla celów ustalenia kwot mlecznych i zastosowania opłaty dodatkowej powierzenie przez przedsiębiorstwo produkcyjne pewnych ilości mleka – bez przeniesienia jego własności – osobom trzecim na podstawie umowy o dzieło dotyczącej obróbki i przetwarzania tego mleka za wynagrodzeniem na ser, masło i serwatkę należy kwalifikować jako dostawę.

W przedmiocie kosztów

29 Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (czwarta izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 1, 2 i 9 lit. g) rozporządzenia Rady (EWG) nr 3950/92 z dnia 28 grudnia 1992 r. ustanawiającego opłatę dodatkową w sektorze mleka i przetworów mlecznych oraz art. 1 rozporządzenia Komisji (EWG) nr 536/93 z dnia 9 marca 1993 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania opłaty dodatkowej w sektorze mleka i przetworów mlecznych należy interpretować w ten sposób, że dla celów ustalenia kwot mlecznych i zastosowania opłaty dodatkowej powierzenie przez przedsiębiorstwo produkcyjne pewnych ilości mleka – bez przeniesienia jego własności – osobom trzecim na podstawie umowy o dzieło dotyczącej obróbki i przetwarzania tego mleka za wynagrodzeniem na ser, masło i serwatkę należy kwalifikować jako dostawę.

Podpisy

* Język postępowania: włoski.