WYROK TRYBUNAŁU (w pełnym składzie)

z dnia 25 listopada 2003 r.(*)

Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – Wyrok Trybunału stwierdzający uchybienie – Niewykonanie – Artykuł 228 WE – Kary pieniężne – Okresowa kara pieniężna – Jakość wody w kąpieliskach – Dyrektywa 76/160/EWG

W sprawie C‑278/01

Komisja Wspólnot Europejskich, reprezentowana przez G. Valera Jordanę, działającego w charakterze pełnomocnika, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,

strona skarżąca,

przeciwko

Królestwu Hiszpanii, reprezentowanemu przez S. Ortiza Vaamonde’a, działającego w charakterze pełnomocnika, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,

strona pozwana,

mającej za przedmiot stwierdzenie, z jednej strony, że nie podejmując środków niezbędnych do zapewnienia, aby jakość wody w kąpieliskach na wodach wewnętrznych na terytorium Hiszpanii była zgodna z wartościami dopuszczalnymi, określonymi zgodnie z art. 3 dyrektywy Rady 76/160/EWG z dnia 8 grudnia 1975 r. dotyczącej jakości wody w kąpieliskach (Dz.U. 1976, L 31, s. 1), pomimo zobowiązań ciążących na nim na mocy art. 4 tej dyrektywy, Królestwo Hiszpanii nie wykonało wyroku Trybunału z dnia 12 lutego 1998 r. w sprawie C‑92/96 Komisja przeciwko Hiszpanii, Rec. s. I‑505 i z tego powodu uchybiło zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy art. 228 WE, oraz z drugiej strony, nakazanie Królestwu Hiszpanii zapłaty na rzecz Komisji, na konto „Zasoby własne Wspólnoty Europejskiej”, okresowej kary pieniężnej w wysokości 45 600 EUR za każdy dzień opóźnienia w podjęciu środków niezbędnych do wykonania ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii, począwszy od dnia ogłoszenia wyroku w niniejszej sprawie do dnia wykonania ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii,

TRYBUNAŁ (w pełnym składzie),

w składzie: V. Skouris, prezes, C.W.A. Timmermans, C. Gulmann i J.N. Cunha Rodrigues (sprawozdawca), prezesi izb, D.A.O. Edward, A. La Pergola, J.P. Puissochet i R. Schintgen, F. Macken i N. Colneric, i S. von Bahr, sędziowie,

rzecznik generalny: J. Mischo,

sekretarz: L. Hewlett, główny administrator,

uwzględniając sprawozdanie na rozprawę,

po wysłuchaniu stron na rozprawie w dniu 6 maja 2003 r.,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 12 czerwca 2003 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1        Pismem, które wpłynęło do sekretariatu Trybunału w dniu 13 lipca 2001 r., Komisja Wspólnot Europejskich wniosła, na podstawie art. 228 WE, skargę o stwierdzenie, z jednej strony, że nie podejmując środków niezbędnych do zapewnienia, aby jakość wody w kąpieliskach na wodach wewnętrznych na terytorium Hiszpanii była zgodna z wartościami dopuszczalnymi, określonymi zgodnie z art. 3 dyrektywy Rady 76/160/EWG z dnia 8 grudnia 1975 r. dotyczącej jakości wody w kąpieliskach (Dz.U. 1976, L 31, s. 1, zwanej dalej „dyrektywą”), pomimo zobowiązań ciążących na nim na mocy art. 4 tej dyrektywy, Królestwo Hiszpanii nie wykonało wyroku Trybunału z dnia 12 lutego 1998 r. w sprawie C‑92/96 Komisja przeciwko Hiszpanii, Rec. s. I‑505 i z tego powodu uchybiło zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy art. 228 WE, oraz z drugiej strony, nakazanie Królestwu Hiszpanii zapłaty na rzecz Komisji, na konto „Zasoby własne Wspólnoty Europejskiej”, okresowej kary pieniężnej w wysokości 45 600 EUR za każdy dzień opóźnienia w podjęciu środków niezbędnych do wykonania ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii, począwszy od dnia ogłoszenia wyroku w niniejszej sprawie do dnia wykonania ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii.

 Uregulowania wspólnotowe

2        Zgodnie z motywem pierwszym celem dyrektywy jest ochrona środowiska oraz zdrowia publicznego przez zmniejszenie zanieczyszczenia wody w kąpieliskach oraz ochrona takiej wody przed dalszym zanieczyszczeniem.

3        W art. 2 i 3 dyrektywa nakłada na państwa członkowskie obowiązek ustalenia wartości parametrów fizycznych, chemicznych i mikrobiologicznych, mających zastosowanie do wody w kąpieliskach i określonych w załączniku, które to wartości nie mogą być mniej rygorystyczne niż wartości określone w kolumnie I załącznika.

4        Zgodnie z art. 4 ust. 1 dyrektywy w ciągu 10 lat od notyfikacji niniejszej dyrektywy jakość wody w kąpieliskach winna odpowiadać wartościom dopuszczalnym, określonym zgodnie z art. 3 dyrektywy.

5        Artykuł 395 Aktu dotyczącego warunków przystąpienia Królestwa Hiszpanii i Republiki Portugalskiej oraz dostosowań w traktatach (Dz.U. 1985, L 302, s. 23) nie przewiduje w odniesieniu do Królestwa Hiszpanii żadnego odstępstwa od dyrektywy, zatem wody w kąpieliskach hiszpańskich winny były odpowiadać, począwszy od dnia 1 stycznia 1986 r., wiążącym wartościom dopuszczalnym określonym w dyrektywie.

6        Artykuł 13 dyrektywy, w brzmieniu nadanym mu dyrektywą Rady 91/692/EWG z dnia 23 grudnia 1991 r. normalizującą i racjonalizującą sprawozdania w sprawie wykonywania niektórych dyrektyw odnoszących się do środowiska (Dz.U. L 377, s. 48), stanowi:

„Co roku, a po raz pierwszy do 31 grudnia 1993 r., państwa członkowskie przesyłają Komisji sprawozdanie dotyczące wykonania niniejszej dyrektywy w roku bieżącym. Sprawozdanie jest sporządzane na podstawie kwestionariusza lub szkicu sporządzonego przez Komisję zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 6 dyrektywy 91/692/EWG. Kwestionariusz lub szkic jest przekazywany państwom członkowskim sześć miesięcy przed rozpoczęciem się okresu objętego tym sprawozdaniem. Sprawozdanie jest przekazywane Komisji przed upływem danego roku.

Komisja publikuje sprawozdanie wspólnotowe w sprawie wykonania dyrektywy w ciągu czterech miesięcy od otrzymania sprawozdań od państw członkowskich”.

 Wyrok w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii

7        Wyżej wspomnianym wyrokiem w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii Trybunał orzekł, że nie podejmując niezbędnych działań w celu zapewnienia, by jakość wody w kąpieliskach na wodach wewnętrznych na terytorium Hiszpanii była zgodna z wartościami dopuszczalnymi ustalonymi zgodnie z art. 3 dyrektywy, Królestwo Hiszpanii uchybiło zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy art. 4 tej dyrektywy.

 Postępowanie poprzedzające wniesienie skargi

8        Pismem z dnia 17 marca 1998 r. Komisja przypomniała władzom hiszpańskim o konieczności zastosowania się do zobowiązań wynikających z ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii.

9        W odpowiedzi, pismami z dnia 5, 11 i 19 czerwca 1998 r., jak również z dnia 5 stycznia i 12 marca 1999 r., władze hiszpańskie poinformowały Komisję o środkach podjętych lub wdrażanych w celu zastosowania się do tego wyroku, a wśród nich o wykonaniu pewnych przedsięwzięć oczyszczania ścieków komunalnych w ramach krajowego planu oczyszczania ścieków z 1995 r., kontroli, monitoringu oraz karach za zrzut ścieków i zakazie urządzania kąpieli w kąpieliskach, które nie spełniają wymogów, o podjęciu pewnych konkretnych środków i rozpoczęciu w 1999 r. prac mających na celu zbadanie kąpielisk, ścieków, które zanieczyszczają różne kąpieliska, charakterystyki jakości wody w kąpieliskach i wpływu zrzucanych ścieków na każde z nich, jak również o przewidywanych i proponowanych rozwiązaniach w zależności od uzyskanych wyników.

10      Uznając, iż Królestwo Hiszpanii nie podjęło działań niezbędnych do wykonania ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii, Komisja, działając na podstawie art. 228 WE, w dniu 24 stycznia 2000 r. skierowała do tego państwa członkowskiego wezwanie do usunięcia uchybienia.

11      Pismem z dnia 26 maja 2000 r. władze hiszpańskie poinformowały Komisję, że zgodnie z dyrektywą ministerstwo środowiska zleciło wykonanie analizy stanu wód wewnętrznych przeznaczonych na kąpieliska, która, zdaniem tych władz, powinna zostać zakończona w 2000 r. Władze określiły również cele i zakres analizy oraz harmonogram działań, jakie należy podjąć dla doprowadzenia do zgodności z dyrektywą, które według przewidywań powinny zakończyć się w 2005 r.

12      Uznawszy, że działania te nie stanowią dowodu na zaprzestanie uchybienia, w dniu 27 lipca 2000 r., na podstawie art. 228 WE, Komisja skierowała do Królestwa Hiszpanii uzasadnioną opinię. Stwierdziła w niej, że uchybiając zobowiązaniom ciążącym na nim na mocy art. 4 dyrektywy i nie podejmując środków niezbędnych do zapewnienia, aby jakość wody w kąpieliskach na wodach wewnętrznych na terytorium Hiszpanii była zgodna z wartościami dopuszczalnymi określonymi zgodnie z art. 3 dyrektywy, to państwo członkowskie nie wykonało wspomnianego wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii i z tego powodu uchybiło zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy art. 228 WE. Komisja przypomniała temu państwu członkowskiemu, że w przypadku wniesienia sprawy do Trybunału zaproponuje ona nałożenie na nie okresowej kary pieniężnej. Ustaliła termin dwóch miesięcy na podjęcie przez Królestwo Hiszpanii środków niezbędnych w celu dostosowania się do uzasadnionej opinii.

13      W odpowiedzi na tę opinię, w dniach 26 i 27 września 2000 r. rząd hiszpański skierował do Komisji dwa pisma informujące ją o istniejącym planie działań, stopniu zgodności jakości wody w kąpieliskach w sezonach kąpielowych 1998 r. i 1999 r. oraz o wykonaniu krajowego planu uzdatniania i oczyszczania ścieków komunalnych.

14      W dniu 11 stycznia 2001 r. odbyło się spotkanie pomiędzy hiszpańskim ministerstwem środowiska i Dyrekcją Generalną ds. Środowiska Komisji, mające umożliwić rządowi hiszpańskiemu uzupełnienie informacji dotyczących tych działań.

15      W dniu 16 stycznia 2001 r. hiszpański minister środowiska skierował pismo do członka Komisji właściwego w sprawach środowiska, w którym przekazał mu nowy plan działań i zobowiązał się zakończyć niezbędne działania w 2003 r.

16      W dniu 26 marca 2001 r. władze hiszpańskie przesłały Komisji sprawozdanie opracowane przez ministerstwo środowiska, dotyczące stanu zaawansowania działań podjętych w celu wykonania ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii oraz list sekretarza stanu ds. wód i wybrzeży.

17      Uznając, że Królestwo Hiszpanii nie wykonało wspomnianego wyroku, Komisja postanowiła wnieść skargę w niniejszej sprawie.

 Żądania stron

18      Komisja wnosi do Trybunału o:

–        stwierdzenie, że nie podejmując środków niezbędnych do zapewnienia, aby jakość wody w kąpieliskach na wodach wewnętrznych na terytorium Hiszpanii była zgodna z wartościami dopuszczalnymi określonymi zgodnie z art. 3 dyrektywy, pomimo zobowiązań ciążących na nim na mocy art. 4 tej dyrektywy, Królestwo Hiszpanii nie wykonało ww. wyroku Trybunału w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii i z tego powodu uchybiło zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy art. 228 WE;

–        nakazanie Królestwu Hiszpanii zapłaty na rzecz Komisji, na konto „Zasoby własne Wspólnoty Europejskiej”, okresowej kary pieniężnej w wysokości 45 600 EUR za każdy dzień opóźnienia w podjęciu środków niezbędnych do wykonania ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii, począwszy od dnia ogłoszenia wyroku w niniejszej sprawie do dnia wykonania ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii;

–        obciążenie Królestwa Hiszpanii kosztami.

19      Królestwo Hiszpanii wnosi o:

–        oddalenie skargi w całości;

–        tytułem żądania ewentualnego, oddalenie wniosku o zapłatę okresowej kary pieniężnej;

–        tytułem kolejnego żądania ewentualnego, nałożenie dziennej okresowej kary pieniężnej nie wyższej niż 11 400 EUR;

–        w każdym razie obciążenie Komisji kosztami.

 Co do istoty

 Argumenty stron

20      W swojej skardze Komisja podnosi w przedmiocie jakości wody w kąpieliskach na hiszpańskich wodach wewnętrznych, że odsetek kąpielisk zgodnych z bezwzględnie obowiązującymi wartościami określonymi w dyrektywie wynosił 73% w sezonie kąpielowym 1998, 76,5% w sezonie kąpielowym 1999 i 79,2% w sezonie kąpielowym 2000.

21      W trakcie postępowania Komisja poinformowała również Trybunał, że odsetek ten wynosił 80% w sezonie kąpielowym 2001 i 85,1% w sezonie kąpielowym 2002.

22      Królestwo Hiszpanii nie podważa tych wartości, które zostały zresztą zaczerpnięte ze sprawozdań przekazanych przez nie Komisji na podstawie zmienionego art. 13 dyrektywy.

23      Jednakże Królestwo Hiszpanii stoi na stanowisku, iż skargę należy oddalić na tej podstawie, że Komisja nie odczekała wystarczającego terminu, by móc stwierdzić, że ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii nie został wykonany. Jego zdaniem w celu całkowitego wykonania ww. wyroku, uwzględniając specyfikę dyrektywy oraz wód hiszpańskich, konieczny był dłuższy termin, aniżeli termin przyznany przez Komisję, tzn. od dnia 12 lutego 1998 r., daty wydania ww. wyroku, do dnia 27 września 2000 r., daty upływu terminu określonego w uzasadnionej opinii wydanej w tej sprawie.

24      W większości przypadków koniecznych jest bowiem kilka sezonów kąpielowych, aby móc ustalić rzeczywiste źródła zanieczyszczenia, a po ustaleniu problemu jego rozwiązanie wymaga opracowania i wdrożenia planów działań, a nawet długoletnich programów poprawy praktyk rolniczych. Rozwiązanie problemów jakości wód w kąpieliskach wiąże się niejednokrotnie z wykonaniem poważnych robót, które w świetle przepisów dyrektyw wspólnotowych dotyczących zamówień publicznych wymagają spełnienia ściśle określonych formalności. Ponadto należałoby uwzględnić dużą liczbę kąpielisk zgłoszonych przez władze hiszpańskie oraz fakt, że cieki wodne w Hiszpanii nie mają dużego przepływu w porównaniu z ciekami wodnymi w większości innych państw członkowskich. Wobec tego Komisja powinna była poczekać na zakończenie realizacji harmonogramu działań przekazanego jej w odpowiedzi na wezwanie do usunięcia uchybienia, które pierwotnie przewidziane było na koniec 2005 r., jak wskazano w piśmie władz hiszpańskich z dnia 26 maja 2000 r., a następnie na 2003 r., jak zostało to wskazane w piśmie hiszpańskiego ministra środowiska z dnia 16 stycznia 2001 r.

 Ocena Trybunału

25      W wyżej wspomnianym wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii Trybunał orzekł, iż nie podejmując niezbędnych działań w celu zapewnienia, aby jakość wody w kąpieliskach na wodach wewnętrznych na terytorium Hiszpanii była zgodna z wartościami dopuszczalnymi określonymi zgodnie z art. 3 dyrektywy, Królestwo Hiszpanii uchybiło zobowiązaniom ciążącym na nim na mocy art. 4 tej dyrektywy.

26      Na mocy art. 228 ust. 1 WE Królestwo Hiszpanii zobowiązane było podjąć środki, które zapewnią wykonanie tego wyroku.

27      Artykuł 228 WE nie określa terminu, w jakim wyrok ma zostać wykonany. Jednakże, jak wynika z utrwalonego orzecznictwa, interes związany z bezzwłocznym i jednolitym stosowaniem prawa wspólnotowego wymaga, aby proces wykonywania wyroku został rozpoczęty bezzwłocznie i zakończył się w jak najkrótszym możliwym czasie (wyrok z dnia 4 lipca 2000 r. w sprawie C‑387/97 Komisja przeciwko Grecji, Rec. s. I‑5047, pkt 82 i przytoczone tam orzecznictwo).

28      Zgodnie z art. 228 ust. 2 WE, jeśli dane państwo członkowskie nie podjęło środków, które zapewnią wykonanie wyroku Trybunału w terminie określonym przez Komisję, może ona wnieść sprawę do Trybunału, wskazując wysokość ryczałtu lub okresowej kary pieniężnej do zapłacenia przez dane państwo członkowskie, jaką uzna za odpowiednią do okoliczności.

29      W tym celu Komisja ocenia okoliczności istniejące w chwili upływu terminu, jaki wyznaczyła w uzasadnionej opinii, wydanej na podstawie art. 228 ust. 2 akapit pierwszy WE.

30      Należy podnieść, że pomiędzy ogłoszeniem ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii a upływem terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii w tej sprawie minęły trzy sezony kąpielowe. Nawet jeżeli, jak podnosi rząd hiszpański, wykonanie wspomnianego wyroku wiąże się z przeprowadzeniem złożonych i długoterminowych działań, należy stwierdzić, że taki termin jest wystarczający na podjęcie środków w celu wykonania wyroku Trybunału zgodnie z art. 228 WE.

31      Argumenty podniesione przez rząd hiszpański, oparte na złożoności i czasie koniecznym na przeprowadzenie niezbędnych działań w celu wykonania ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii, nie mogą zatem prowadzić do oddalenia niniejszej skargi.

32      Co się tyczy działań podjętych przez Królestwo Hiszpanii w celu wykonania wspomnianego wyroku, najnowsze dane statystyczne przedłożone Trybunałowi potwierdzają, że zanotowano pewien wzrost odsetka wód w kąpieliskach zgodnych z obowiązującymi wartościami, określonymi zgodnie z dyrektywą, osiągając 85,1% w sezonie kąpielowym 2002. Jednakże bezsporne jest, że wody w kąpieliskach na wodach wewnętrznych na terytorium Hiszpanii nadal nie są zgodne ze wspomnianymi obowiązującymi wartościami.

33      Komisja zaznaczyła również, że w ostatnich latach rząd hiszpański zmniejszał sukcesywnie liczbę kąpielisk urządzonych na wodach wewnętrznych, nie podając uzasadnienia ich likwidacji. Jej zdaniem w 1998 r. zlikwidowanych zostało 39 kąpielisk, w 1999 r. 10 kąpielisk, a w 2000 r. 14. Ilość kąpielisk urządzonych na wodach wewnętrznych spadła z 302 w 1996 r. do 202 w 2000 r. Wynika z tego, że Królestwo Hiszpanii stara się wykonać ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii nie przez poprawę jakości wód w kąpieliskach, ale stosując wybieg polegający na ograniczeniu ilości kąpielisk.

34      Bez orzekania w przedmiocie zasadności tego argumentu wystarczy podnieść, że nie jest on właściwy dla stwierdzenia uchybienia w tej sprawie, ponieważ Komisja oparła niniejszą skargę na liczbach podanych w sprawozdaniach rocznych i powtórzonych w pkt 20 i 21 niniejszego wyroku, które nie uwzględniają kąpielisk wykreślonych z listy kąpielisk.

35      W świetle ogółu powyższych rozważań należy stwierdzić, że nie podejmując środków niezbędnych do zapewnienia, aby jakość wód w kąpieliskach na wodach wewnętrznych na terytorium Hiszpanii była zgodna z wartościami dopuszczalnymi określonymi zgodnie z art. 3 dyrektywy, pomimo zobowiązań ciążących na nim na mocy art. 4 tej dyrektywy, Królestwo Hiszpanii nie podjęło wszystkich środków w celu wykonania ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii i z tego powodu uchybiło zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy art. 228 WE.

 W przedmiocie ustalenia okresowej kary pieniężnej

 Argumenty stron

36      Opierając się na metodzie obliczenia wskazanej w komunikacie Komisji 96/C 242/07 z dnia 21 sierpnia 1996 r. dotyczącym wykonania art. [228] traktatu (Dz.U. C 242, s. 6) oraz w komunikacie Komisji 97/C 63/02 z dnia 28 lutego 1997 r. w sprawie metody obliczania okresowej kary pieniężnej, o której mowa w art. [228] traktatu WE (Dz.U. C 63, s. 2), Komisja zwróciła się do Trybunału o nałożenie na Królestwo Hiszpanii okresowej kary pieniężnej w wysokości 45 600 EUR za każdy dzień opóźnienia w wykonaniu ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii, od dnia ogłoszenia wyroku Trybunału w niniejszej sprawie do dnia wykonania ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii.

37      Komisja uważa, że nałożenie okresowej kary pieniężnej jest środkiem najbardziej odpowiednim, by doprowadzić do usunięcia w jak najkrótszym czasie stwierdzonego naruszenia, oraz że w niniejszej sprawie kara w wysokości 45 600 EUR za każdy dzień opóźnienia jest stosowna do wagi i okresu trwania naruszenia, uwzględniając także konieczność zapewnienia skuteczności kary. Kwota ta została wyliczona poprzez pomnożenie kwoty bazowej 500 EUR przez współczynnik 4 (w skali od 1 do 20) w odniesieniu do wagi naruszenia, przez współczynnik 2 (w skali od 1 do 3) w odniesieniu do czasu trwania naruszenia oraz przez współczynnik 11,4 (oparty na produkcie krajowym brutto danego państwa członkowskiego i liczbie głosów w Radzie Unii Europejskiej), który ma odzwierciedlać możliwości finansowe tego państwa członkowskiego.

38      Królestwo Hiszpanii podnosi, że dzienna okresowa kara pieniężna nie jest odpowiednim mechanizmem, zapewniającym wykonanie ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii. Ta kara byłaby nadal stosowana, nawet jeżeli państwo członkowskie podjęłoby wszystkie środki konieczne do wykonania tego wyroku. Należałoby zaczekać na dane dotyczące kolejnego sezonu kąpielowego, aby sprawdzić, czy osiągnięty wynik jest wynikiem oczekiwanym. Komisja powinna była zbadać celowość zaproponowania rocznej kary pieniężnej, której wysokość byłaby uzależniona od udostępnionych wyników każdego sezonu kąpielowego. Nałożenie dziennej okresowej kary pieniężnej w celu zmuszenia do wykonania zobowiązania, które może być zrealizowane wyłącznie z roku na rok, nie ma sensu.

39      Posiłkowo Królestwo Hiszpanii podnosi, że wysokość zaproponowanej okresowej kary pieniężnej jest w każdym razie wygórowana. Co się tyczy współczynnika czasu trwania naruszenia, niewielka ilość sezonów kąpielowych, które upłynęły od czasu ogłoszenia ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii, uzasadnia przyjęcie współczynnika 1, a nie 2. Co się tyczy współczynnika wagi naruszenia, należy uwzględnić fakt, że w dniu wniesienia skargi w niniejszej sprawie odsetek kąpielisk na wodach wewnętrznych na terytorium Hiszpanii odpowiadających obowiązującym wartościom określonym w dyrektywie osiągnął 79,2%. Należy również uwzględnić, że Królestwo Hiszpanii nie korzystało z dziesięcioletniego terminu na wdrożenie, jakim dysponowały inne państwa członkowskie. Uwzględniając te dwie przesłanki, należy obniżyć współczynnik w odniesieniu do wagi naruszenia z 4 do 2. Po zastosowaniu tych dwóch poprawek do obliczenia wysokości dziennej okresowej kary pieniężnej jej kwota będzie wynosić 11 400 EUR.

 Ocena Trybunału

40      Ze względu na to, że Trybunał stwierdził, iż Królestwo Hiszpanii nie zastosowało się do jego wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii, może nałożyć na nie na podstawie art. 228 ust. 2 akapit trzeci WE obowiązek zapłaty ryczałtu lub okresowej kary pieniężnej.

41      W tej kwestii należy przypomnieć, że propozycje Komisji stanowią jedynie użyteczny punkt odniesienia, nie mogą jednak wiązać Trybunału. Zadaniem Trybunału jest określić, w ramach przysługujących mu uprawnień do swobodnej oceny, wysokość okresowej kary pieniężnej w ten sposób, by była ona, po pierwsze, stosowna do okoliczności sprawy, a po drugie, proporcjonalna do stwierdzonego uchybienia oraz do możliwości finansowych zainteresowanego państwa członkowskiego (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Grecji, pkt 89 i 90).

42      Jest sprawą oczywistą, że okresowa kara pieniężna może zachęcić będące w zwłoce państwo członkowskie do zakończenia stwierdzonego uchybienia w możliwie najszybszym terminie. W celu nałożenia jej w niniejszym przypadku należy, po pierwsze, rozważyć częstotliwość proponowanej kary, po drugie, ustalić, czy jej wysokość będzie miała charakter stały czy degresywny, oraz po trzecie, obliczyć jej dokładną wysokość.

43      Co się tyczy częstotliwości okresowej kary pieniężnej zaproponowanej w tej sprawie, należy przypomnieć, że zgodnie ze zmienionym art. 13 dyrektywy określenie stanu wód w kąpieliskach odbywa się co roku. Na podstawie tego przepisu państwa członkowskie zobowiązane są przekazać co roku Komisji sprawozdanie dotyczące wdrożenia dyrektywy. Sprawozdanie należy przekazać Komisji przed upływem danego roku.

44      Wynika z tego, że ewentualne stwierdzenie zaprzestania naruszenia może mieć miejsce raz w roku przy złożeniu wspomnianego sprawozdania.

45      Dzienna okresowa kara pieniężna mogłaby być więc naliczana za okres, w którym wymagania ustalone w dyrektywie zostały już spełnione, nawet jeżeli stwierdzenie wykonania dyrektywy byłoby możliwe dopiero w terminie późniejszym. W takiej sytuacji państwo członkowskie mogłoby zatem być zobowiązane do zapłaty okresowej kary pieniężnej za okresy, w których naruszenie w rzeczywistości było już zakończone.

46      W konsekwencji okresowa kara pieniężna powinna być nałożona nie na bazie stawki dziennej, ale rocznej, po złożeniu rocznego sprawozdania dotyczącego wykonania dyrektywy przez dane państwo członkowskie.

47      Co się tyczy stałej wysokości okresowej kary pieniężnej zaproponowanej przez Komisję, należy podnieść, że – jak zauważył rzecznik generalny w pkt 66 i 67 opinii – państwa członkowskie napotykają szczególne trudności w całkowitym wykonaniu dyrektywy.

48      Uwzględniając tę trudność, można założyć, że pozwanemu państwu członkowskiemu uda się znacząco zwiększyć stopień wykonania dyrektywy, chociaż w krótkoterminowej perspektywie czasu nie uda mu się jej wykonać w całości. Jeżeli ustalona zostałaby stała wysokość okresowej kary pieniężnej, byłaby ona wymagalna w całości dopóty, dopóki określone państwo członkowskie nie wykonałoby dyrektywy w całości.

49      W takich okolicznościach kara, która nie uwzględniałaby ewentualnego postępu osiągniętego przez państwo członkowskie w wykonaniu jego zobowiązań, nie byłaby ani dostosowana do okoliczności, ani proporcjonalna do stwierdzonego uchybienia.

50      Aby okresowa kara pieniężna była dostosowana do okoliczności sprawy i proporcjonalna do stwierdzonego uchybienia, jej wysokość musi uwzględniać postęp, jaki pozwane państwo członkowskie osiągnęło w wykonaniu ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii. W tym celu należy nałożyć na to państwo obowiązek zapłaty rocznej kary pieniężnej w wysokości obliczonej z uwzględnieniem odsetka kąpielisk na hiszpańskich wodach wewnętrznych, w których jakość wody nie jest jeszcze zgodna z wartościami dopuszczalnymi określonymi w dyrektywie.

51      Kara będzie należna z chwilą ustalenia jakości wód w kąpieliskach osiągniętej w pierwszym sezonie kąpielowym po ogłoszeniu niniejszego wyroku oraz, jeżeli będzie taka potrzeba, z chwilą przedstawienia kolejnych danych rocznych.

52      Co się tyczy wysokości okresowej kary pieniężnej, podstawowymi kryteriami, które należy uwzględnić, są, co do zasady, czas trwania naruszenia, waga naruszenia i możliwości finansowe danego państwa członkowskiego (zob. ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Grecji, pkt 92).

53      Co się tyczy czasu trwania naruszenia, należy stwierdzić, że wykonanie ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii przez zainteresowane państwo członkowskie jest trudne w krótkim okresie czasu. W niniejszym przypadku jego wykonanie wymaga ustalenia problemów, opracowania planów działań i realizacji tych planów. W tej sytuacji należy uwzględnić między innymi fakt, że dyrektywy wspólnotowe dotyczące zamówień publicznych wymagają opracowania bardzo dokładnych specyfikacji ogólnych warunków zamówienia przed ogłoszeniem przetargów i że żadne zmiany nie mogą być do nich wnoszone w późniejszym okresie. Ponadto dyrektywy te narzucają instytucjom zamawiającym pewne terminy, które nie mogą być skrócone, i ograniczają możliwość zastosowania procedur przyśpieszonych.

54      Uwzględniając powyższe, należy stwierdzić, że współczynnik 2 (w skali od 1 do 3), zaproponowany przez Komisję ze względu na czas trwania naruszenia w niniejszym przypadku, jest zbyt surowy, i że współczynnik 1,5 jest bardziej stosowny.

55      Co się tyczy wagi naruszenia, należy oddalić argument rządu hiszpańskiego, zgodnie z którym w celu ustalenia wysokości okresowej kary pieniężnej należałoby uwzględnić fakt, że w chwili wniesienia niniejszej skargi 79,2% danych kąpielisk było już zgodnych z dopuszczalnymi wartościami określonymi w dyrektywie. Z akt sprawy wynika, że w swojej propozycji Komisja uwzględniła już stopień wykonania dyrektywy przez władze hiszpańskie, które podniosły odsetek wód w kąpieliskach spełniających wymagania dyrektywy z 54,5% w 1992 r. do 79,2% w 2000 r.

56      Należy również oddalić argument rządu hiszpańskiego oparty na fakcie, że nie korzystał on z dziesięcioletniego terminu na wykonanie dyrektywy, z jakiego korzystały inne państwa członkowskie. W momencie przystępowania do Wspólnot Europejskich Królestwo Hiszpanii mogło bowiem zwrócić się o okres przejściowy. Ponieważ nie wystąpiło z takim wnioskiem, nie może dzisiaj podnosić swojej bezczynności na poparcie wniosku o obniżenie wysokości okresowej kary pieniężnej.

57      Należy ponadto przypomnieć, że zapewnienie zgodności jakości wody w kąpieliskach z wartościami dopuszczalnymi określonymi w dyrektywie ma na celu zapewnienie ochrony zdrowia publicznego i środowiska. Ze względu na to, że uchybienie stwierdzone w pkt 35 niniejszego wyroku może zagrażać zdrowiu ludzi i wyrządzić szkodę środowisku, ma ono istotne znaczenie.

58      Biorąc powyższe pod uwagę, należy uznać, że zaproponowany przez Komisję współczynnik 4 (w skali od 1 do 20) właściwie odzwierciedla wagę naruszenia.

59      Propozycja Komisji, by kwotę bazową pomnożyć przez współczynnik 11,4, oparty na produkcie krajowym brutto Królestwa Hiszpanii i liczbie jego głosów w Radzie, stanowi odpowiedni sposób odzwierciedlenia jego możliwości finansowych, przy zachowaniu racjonalnego zróżnicowania między państwami członkowskimi (zob. ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Grecji, pkt 88).

60      Pomnożenie kwoty bazowej 500 EUR przez współczynniki 11,4 (w odniesieniu do możliwości finansowych), 4 (w odniesieniu do wagi naruszenia) i 1,5 (w odniesieniu do czasu trwania naruszenia) daje kwotę 34 200 EUR dziennie, tj. 12 483 000 EUR rocznie. Kwota ta uwzględnia fakt, że 20% danych kąpielisk nie odpowiada wartościom dopuszczalnym określonym w dyrektywie, wobec tego należy podzielić ją przez 20, aby uzyskać kwotę odpowiadającą 1% takich kąpielisk, tzn. 624 150 EUR rocznie.

61      Szczególne okoliczności niniejszego przypadku zostaną zatem stosownie uwzględnione, jeżeli okresowa kara pieniężna zostanie ustalona w wysokości 624 150 EUR za każdy rok i za każdy 1% kąpielisk, które nie są zgodne z wartościami dopuszczalnymi określonymi zgodnie z dyrektywą.

62      W konsekwencji na Królestwo Hiszpanii należy nałożyć obowiązek zapłaty na rzecz Komisji, na konto „Zasoby własne Wspólnoty Europejskiej”, okresowej kary pieniężnej w wysokości 624 150 EUR za każdy rok i za każdy 1% kąpielisk na hiszpańskich wodach wewnętrznych, dla których brak zgodności z wartościami dopuszczalnymi określonymi zgodnie z dyrektywą zostanie stwierdzony dla danego roku, począwszy od dnia ustalenia jakości wód w kąpieliskach osiągniętej w pierwszym sezonie kąpielowym następującym po ogłoszeniu niniejszego wyroku do roku, w którym ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii zostanie w pełni wykonany.

 W przedmiocie kosztów

63      Zgodnie z art. 69 § 2 regulaminu kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Komisja wniosła o obciążenie Królestwa Hiszpanii kosztami postępowania, a to ostatnie przegrało sprawę w zasadniczej części, należy obciążyć je kosztami postępowania.

Z powyższych względów

TRYBUNAŁ (w pełnym składzie)

orzeka, co następuje:

1)      Nie podejmując środków niezbędnych do zapewnienia, aby jakość wód w kąpieliskach na wodach wewnętrznych na terytorium Hiszpanii była zgodna z wartościami dopuszczalnymi określonymi zgodnie z art. 3 dyrektywy Rady 76/160/EWG z dnia 8 grudnia 1975 r. dotyczącej jakości wody w kąpieliskach, pomimo zobowiązań ciążących na nim na mocy art. 4 tej dyrektywy, Królestwo Hiszpanii nie podjęło wszystkich środków w celu wykonania wyroku Trybunału z dnia 12 lutego 1998 r. w sprawie C‑92/96 Komisja przeciwko Hiszpanii i z tego powodu uchybiło zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy art. 228 WE.

2)      Na Królestwo Hiszpanii nakłada się obowiązek zapłaty na rzecz Komisji Wspólnot Europejskich, na konto „Zasoby własne Wspólnoty Europejskiej”, okresowej kary pieniężnej w wysokości 624 150 EUR za każdy rok i za każdy 1% kąpielisk na hiszpańskich wodach wewnętrznych, dla których brak zgodności z wartościami dopuszczalnymi określonymi zgodnie z dyrektywą 76/160 zostanie stwierdzony dla danego roku, począwszy od dnia ustalenia jakości wód w kąpieliskach osiągniętej w pierwszym sezonie kąpielowym następującym po ogłoszeniu niniejszego wyroku do roku, w którym ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii zostanie w pełni wykonany.

3)      Królestwo Hiszpanii zostaje obciążone kosztami postępowania.

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 25 listopada 2003 r.

* Język postępowania: hiszpański.