1.

2.

2.1

2.2

2.3

2.3.1

2.3.2

2.3.3

3.

4.

5.

5.1

5.1.1

5.1.2

5.1.3

5.2

5.2.1

5.2.2

5.2.3

5.2.4

5.2.5

5.3

5.4

6.

6.1

6.2

6.2.1

6.2.2

7.

7.1

7.2

7.3

8.

9.

ZAŁĄCZNIK I

ZAŁĄCZNIK II

ZAŁĄCZNIK III

ZAŁĄCZNIK VI

1.

Łączność jest podstawowym elementem cyfrowej transformacji. Ma strategiczne znaczenie dla wzrostu gospodarczego i innowacyjności we wszystkich sektorach gospodarki Unii oraz dla spójności społecznej i terytorialnej.

2.

Unia wyznaczyła ambitne cele w zakresie łączności w komunikacie w sprawie społeczeństwa gigabitowego (1), komunikacie „Kształtowanie cyfrowej przyszłości Europy” (2), komunikacie w sprawie cyfrowego kompasu (3) oraz we wniosku dotyczącym decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej program polityki „Droga ku cyfrowej dekadzie” do 2030 r (4). (wniosek w sprawie programu polityki dotyczący cyfrowej dekady).

3.

W komunikacie w sprawie społeczeństwa gigabitowego Komisja określiła następujące cele w zakresie łączności na rok 2025: a) wszystkie gospodarstwa domowe w Unii, zarówno na obszarach wiejskich, jak i miejskich, powinny mieć dostęp do internetu o prędkości pobierania danych wynoszącej co najmniej 100 Mb/s, z możliwością modernizacji do prędkości 1 Gb/s; b) podmioty stanowiące siłę napędową rozwoju społeczno-gospodarczego, takie jak przedsiębiorstwa prowadzące intensywną działalność w internecie, szkoły, szpitale i administracja publiczna, powinny mieć możliwość korzystania z prędkości pobierania danych wynoszącej co najmniej 1 Gb/s oraz z prędkości przesyłania danych wynoszącej co najmniej 1 Gb/s oraz c) na wszystkich obszarach miejskich i głównych szlakach komunikacyjnych należy zapewnić niezakłócony dostęp do sieci 5G (5).

4.

W komunikacie „Kształtowanie cyfrowej przyszłości Europy” wyjaśniono, że sformułowanie „100 Mb/s, z możliwością zwiększenia do prędkości gigabitowej” odzwierciedla prognozy Komisji, zgodnie z którymi w trakcie obecnej dekady gospodarstwa domowe będą w coraz większym stopniu potrzebować internetu o przepustowości 1 Gb/s (6).

5.

W komunikacie w sprawie cyfrowego kompasu stwierdzono, że jeden z celów w zakresie łączności na 2030 r. będzie polegał na zagwarantowaniu objęcia wszystkich gospodarstw domowych w Unii siecią gigabitową (7) oraz zapewnieniu, aby wszystkie zaludnione obszary znajdowały się w zasięgu sieci 5G (8). We wniosku w sprawie programu polityki dotyczącego cyfrowej dekady podkreślono, że „[s]połeczne zapotrzebowanie na przepustowość potrzebną do wysyłania i pobierania danych stale rośnie. Do 2030 r. sieci o gigabitowej przepustowości powinny stać się dostępne na przystępnych warunkach dla wszystkich, którzy potrzebują lub chcą takiej przepustowości” (9).

6.

Aby osiągnąć cele Unii na lata 2025 i 2030, konieczne są odpowiednie inwestycje. Takie inwestycje są realizowane przede wszystkim przez inwestorów prywatnych i w razie potrzeby mogą być uzupełniane środkami publicznymi zgodnie z zasadami pomocy państwa.

7.

Pandemia COVID-19 uwypukliła znaczenie wydajnych sieci łączności elektronicznej dla ludzi, przedsiębiorstw i instytucji publicznych. W dniu 27 maja 2020 r. Komisja przedstawiła swój wniosek dotyczący szeroko zakrojonego planu odbudowy w celu złagodzenia gospodarczych i społecznych skutków pandemii – NextGenerationEU (10). Jednym z elementów tego planu jest Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) ustanowiony na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/241 (11). Jednym z kluczowych priorytetów RRF jest wspieranie transformacji cyfrowej za pomocą środków w zakresie łączności, których celem jest w szczególności zmniejszenie przepaści cyfrowej między obszarami miejskimi i wiejskimi oraz zaradzenie niedoskonałościom rynku w odniesieniu do rozwoju wydajnych sieci. W rozporządzeniu (UE) 2021/241 wymaga się, aby każde państwo członkowskie przeznaczyło co najmniej 20 % przyznanych funduszy na środki wspierające transformację cyfrową.

8.

Ponadto sieci komunikacji elektronicznej mogą pomóc w osiągnięciu celów zrównoważonego rozwoju. Unijny cel osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. określony w komunikacie (12) w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu oraz w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1119 (13) nie może zostać zrealizowany bez fundamentalnej transformacji cyfrowej społeczeństwa. Jednym z zasadniczych elementów transformacji cyfrowej Unii jest rozwój bezpiecznych i wydajnych sieci łączności elektronicznej, które w istotny sposób przyczyniają się do realizacji głównych celów środowiskowych Unii. Jednocześnie niezbędne będzie zwiększenie zrównoważonego charakteru oraz zasobo- i energooszczędności samych sieci łączności elektronicznej.

9.

Sektor łączności elektronicznej przeszedł dogłębny proces liberalizacji i obecnie podlega regulacji sektorowej. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1972 (14) stanowi ramy regulacyjne dla łączności elektronicznej.

10.

Polityka konkurencji, a w szczególności zasady pomocy państwa, ma do odegrania ważną rolę w realizacji celów strategii cyfrowej i opracowaniu skoordynowanej strategii inwestycyjnej w zakresie łączności. Celem kontroli pomocy państwa w sektorze łączności szerokopasmowej jest zagwarantowanie, że dzięki pomocy państwa zwiększy się zasięg i wykorzystanie łączności szerokopasmowej w porównaniu z tym, co miałoby miejsce bez interwencji państwa, a równocześnie wspieranie usług wyższej jakości oferowanych po bardziej przystępnych cenach i prokonkurencyjnych inwestycji. Każda interwencja ze strony państwa powinna w możliwie jak największym stopniu ograniczać ryzyko wyparcia prywatnych inwestycji, modyfikowania komercyjnych czynników zachęcających do inwestycji, a ostatecznie wywołania zakłóceń konkurencji sprzecznych ze wspólnym interesem.

11.

W 2020 r. Komisja rozpoczęła ocenę wytycznych w sprawie sieci szerokopasmowych z 2013 r (15)., aby ocenić, czy nadal spełniają one swoje zadanie. Wyniki tej oceny (16) wykazały, że choć – ogólnie rzecz biorąc – wspomniane wytyczne dowiodły swojej skuteczności, należy wprowadzić w nich ukierunkowane korekty, aby uwzględnić niedawne zmiany rynkowe i technologiczne, a także aby wziąć pod uwagę najnowsze zmiany legislacyjne i aktualne priorytety (17).

12.

W celu zapobiegania sytuacjom, w których pomoc państwa skutkuje lub grozi nadmiernym zakłóceniem konkurencji na rynku wewnętrznym i znacząco wpływa na handel między państwami członkowskimi, art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej („Traktat”) ustanawia zakaz pomocy państwa. W niektórych przypadkach jednak taka pomoc może być zgodna z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107 ust. 2 i ust. 3 Traktatu.

13.

Państwa członkowskie są zobowiązane do zgłoszenia Komisji każdego planu przyznania pomocy państwa zgodnie z art. 108 ust. 3 Traktatu, chyba że pomoc dotyczy jednej z kategorii wyłączonych z obowiązku zgłoszenia zgodnie z art. 109 Traktatu (18).

14.

Niniejsze wytyczne zawierają wskazówki dotyczące tego, w jaki sposób Komisja będzie oceniać na podstawie art. 106 ust. 2, art. 107 ust. 2 lit a) i art. 107 ust. 3 lit. c) Traktatu zgodność pomocy państwa na budowę i rozpowszechnianie stacjonarnych i ruchomych sieci i usług szerokopasmowych.

15.

Interwencje państwa niespełniające jednego z warunków określonych w art. 107 ust. 1 Traktatu nie stanowią pomocy państwa. W związku z tym nie podlegają one ocenie zgodności opisanej w niniejszych wytycznych.

16.

W szczególności pomocy państwa nie stanowi finansowanie unijne zarządzane centralnie przez instytucje, agencje, wspólne przedsięwzięcia lub inne organy Unii, które nie znajduje się bezpośrednio ani pośrednio pod kontrolą państwa członkowskiego (19).

17.

Pomocy na budowę i rozpowszechnianie sieci i usług szerokopasmowych nie można przyznawać przedsiębiorstwom znajdującym się w trudnej sytuacji, których definicja zawarta jest w wytycznych Komisji dotyczących pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw niefinansowych znajdujących się w trudnej sytuacji (20).

18.

Przy ocenie pomocy na rzecz przedsiębiorstwa, na którym ciąży obowiązek zwrotu pomocy wynikający z wcześniejszej decyzji Komisji uznającej pomoc za niezgodną z prawem i z rynkiem wewnętrznym, Komisja uwzględni kwotę pomocy nadal pozostającą do zwrotu (21).

19.

Do celów niniejszych wytycznych stosuje się podane poniżej definicje:

20.

Do celów oceny pomocy państwa w niniejszych wytycznych stosuje się rozróżnienie między stacjonarnymi ultraszybkimi sieciami dostępowymi, ruchomymi sieciami dostępowymi oraz sieciami dosyłowymi, szerzej opisanymi w sekcjach 2.3.1, 2.3.2 i 2.3.3 poniżej. Pojęć „stacjonarne ultraszybkie sieci dostępowe” i „ruchome sieci dostępowe” używa się wymiennie z pojęciami – odpowiednio – „sieci stacjonarne” oraz „sieci ruchome”. Wszystkie prędkości, o których wspomina się w niniejszych wytycznych, oznaczają prędkości w warunkach szczytowego obciążenia sieci;

21.

Na obecnym etapie rozwoju technologicznego istnieją różne rodzaje stacjonarnych ultraszybkich sieci dostępowych, takie jak: a) sieci światłowodowe (FTTx) (23); oraz b) zaawansowane unowocześnione sieci kablowe wykorzystujące co najmniej standard „DOCSIS 3.0” (24). Sieci bezprzewodowe takie jak niektóre stacjonarne bezprzewodowe sieci dostępowe (25) oraz sieci satelitarne (26) także mogą być w stanie zapewniać stacjonarne ultraszybkie usługi szerokopasmowe.

22.

Na obecnym etapie rozwoju rynku i technologii współistnieje kilka generacji technologii ruchomych (27).

23.

Przejście na każdą nową generację technologii ruchomych odbywa się zwykle stopniowo (28). Na obecnym etapie w niektórych częściach Unii nadal budowane są sieci 4G, a budowa niesamodzielnych sieci 5G opiera się na istniejących sieciach 4G LTE i LTE Advanced (29). Oczekuje się, że w przyszłości sieci 5G będą stopniowo stawały się w coraz większym stopniu samodzielne i nie będą bazowały na istniejących sieciach 4G. Oczekuje się, że samodzielne sieci 5G zapewnią wydajniejsze usługi ruchome, w tym mniejsze opóźnienia i większe możliwości transmisji, oraz umożliwią wprowadzenie zaawansowanych scenariuszy użytkowania i zastosowań.

24.

Aby zapewnić skuteczne i wydajne wykorzystanie widma radiowego, państwa członkowskie do poszczególnych praw do wykorzystania widma radiowego mogą dołączyć warunki, takie jak obowiązki w zakresie zasięgu i jakości usług. Takie obowiązki mogą obejmować wymogi dotyczące zasięgu geograficznego, zasięgu pod względem odsetka ludności i zasięgu mierzonego stopniem pokrycia szlaków transportowych i określonej minimalnej jakości usług (30).

25.

Sieci dosyłowe są niezbędne do utrzymania zarówno stacjonarnych, jak i ruchomych sieci dostępowych. Sieci dosyłowe mogą być oparte na rozwiązaniach miedzianych, światłowodowych, mikrofalowych i satelitarnych (31).

26.

W niektórych przypadkach państwa członkowskie mogą klasyfikować usługę szerokopasmową jako usługę świadczoną w ogólnym interesie gospodarczym („UOIG”) zgodnie z art. 106 ust. 2 Traktatu (32) i zapewniać wsparcie na rzecz budowy sieci umożliwiającej świadczenie takich usług. Rekompensata kosztów poniesionych w celu świadczenia takiej UOIG nie stanowi pomocy państwa, jeżeli spełnione są łącznie cztery warunki określone w wyroku w wyroku Altmark (33). Rekompensata z tytułu świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym, która stanowi pomoc państwa, będzie oceniana zgodnie z zasadami mającymi zastosowanie do pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych („pakiet UOIG”) (34).

27.

Niniejsze wytyczne ilustrują jedynie definicję UOIG i dotyczą zastosowania zasad określonych w pakiecie UOIG do sieci szerokopasmowych, biorąc pod uwagę specyfikę sektorową.

28.

Jeżeli chodzi o definicję faktycznej UOIG, Komisja wyjaśniła, że państwa członkowskie nie mogą nałożyć określonych obowiązków świadczenia usługi publicznej na działalność, która jest już prowadzona lub może być prowadzona w zadowalający sposób i na warunkach zgodnych z interesem publicznym określonym przez państwo, np. pod względem ceny, obiektywnych cech jakościowych, ciągłości i dostępu do danej usługi, przez przedsiębiorstwa funkcjonujące w normalnych warunkach rynkowych (35).

29.

Stosując tę zasadę w odniesieniu do sektora łączności szerokopasmowej, przy ocenianiu, czy w danym przypadku nie popełniono oczywistego błędu w kontekście klasyfikacji danej usługi jako UOIG, Komisja bierze pod uwagę następujące elementy:

30.

Komisja uzna pomoc państwa na budowę i rozpowszechnianie sieci i usług szerokopasmowych za zgodną z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107 ust. 3 lit. c) Traktatu wyłącznie, jeżeli pomoc ta przyczynia się do rozwoju niektórych rodzajów działalności gospodarczej lub niektórych regionów gospodarczych (warunek pierwszy) oraz o ile pomoc ta nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem (warunek drugi).

31.

Przeprowadzając ocenę zgodności, Komisja zbada następujące dwa aspekty:

32.

W ramach ostatniego kroku Komisja porówna stwierdzone negatywne skutki pomocy dla rynku wewnętrznego z jej pozytywnymi skutkami dla wspieranych rodzajów działalności gospodarczej.

33.

Etapy przeprowadzanej przez Komisję oceny pomocy na budowę i rozpowszechnianie sieci i usług szerokopasmowych opisano bardziej szczegółowo w sekcjach 5 do 8.

34.

Komisja uznaje rynek stacjonarnych usług szerokopasmowych za odrębny od rynku ruchomych usług szerokopasmowych (43). W związku z tym zasady oceny mogą się różnić w zależności od rynku (44).

35.

Państwa członkowskie muszą wskazać rodzaje działalności gospodarczej, których prowadzenie stanie się łatwiejsze w wyniku udzielenia pomocy, np. budowa sieci stacjonarnych do celów świadczenia wydajnych stacjonarnych usług szerokopasmowych lub budowa sieci ruchomych do celów świadczenia usług głosowych i wysokowydajnych usług szerokopasmowych. Państwa członkowskie muszą również wyjaśnić, w jaki sposób wspierają rozwój tych rodzajów działalności.

36.

Pomoc na budowę sieci stacjonarnych i ruchomych może ułatwić rozwój wielu rodzajów działalności gospodarczej poprzez poprawę łączności i dostępu do sieci i usług szerokopasmowych dla ogółu społeczeństwa, przedsiębiorstw i organów administracji publicznej. Taka pomoc może ułatwić rozwój działalności gospodarczej na obszarach, na których taka działalność nie istnieje albo jest zapewniona jedynie na poziomie, który nie zaspokaja w wystarczającym stopniu potrzeb użytkowników końcowych.

37.

Pomoc można uznać za przyczyniającą się do rozwoju działalności gospodarczej, tylko jeśli wywołuje efekt zachęty.

38.

Pomoc wywołuje efekt zachęty, jeżeli skłania beneficjenta do zmiany zachowania w kwestii rozwoju określonej działalności gospodarczej wspieranej z tej pomocy, której beneficjent ten nie prowadziłby w tych samych ramach czasowych lub którą prowadziłby w ograniczony lub inny sposób lub w innej lokalizacji, gdyby pomoc ta nie została udzielona.

39.

Pomoc nie może służyć finansowaniu kosztów działalności, którą przedsiębiorstwo i tak by prowadziło. Nie może ona także rekompensować zwykłego ryzyka związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej (45).

40.

Udowodnienie efektu zachęty wynikającego z pomocy na budowę sieci stacjonarnych lub ruchomych oznacza weryfikację poprzez sporządzanie map i konsultacje publiczne zgodnie z sekcjami 5.2.2.4.1 i 5.2.2.4.2, czy zainteresowane strony zainwestowały lub zamierzają zainwestować w, odpowiednio, sieci stacjonarne lub ruchome na obszarach docelowych w odpowiednim horyzoncie czasowym. Jeżeli na danym obszarze można byłoby zrealizować równoważną inwestycję w tym samym czasie bez przyznawania pomocy, można uznać, że pomoc nie ma efektu zachęty. Na przykład w przypadku, gdy przedsiębiorstwo podlega zobowiązaniom prawnym, takim jak obowiązki w zakresie zasięgu i jakości usług związane z prawami do wykorzystywania określonego widma radiowego na potrzeby rozbudowy telefonii komórkowej, pomocy państwa nie można wykorzystać do wypełnienia takich zobowiązań, ponieważ jest mało prawdopodobne, że wywoła ona efekt zachęty, a tym samym nie będzie zgodna z rynkiem wewnętrznym. W stosownych przypadkach można jednak rozważyć możliwość udzielenia zgodnej pomocy państwa w zakresie, w jakim jest to konieczne do zapewnienia jakości usługi wykraczającej poza wymogi wynikające z takich obowiązków.

41.

Jeżeli pomoc państwa, warunki z nią związane (w tym model finansowania pomocy, jeśli stanowi on jej nieodłączny element) lub finansowana z niej działalność wiążą się z naruszeniem przepisu lub ogólnej zasady prawa Unii, pomoc nie może zostać uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym (46). Może to mieć miejsce w sytuacji, w której udzielenie pomocy jest uzależnione bezpośrednio lub pośrednio od pochodzenia produktów lub sprzętu, np. z uwagi na ustanowienie wymogu zakupu przez beneficjenta produktów wyprodukowanych w kraju.

42.

Państwa członkowskie muszą opisać, czy pomoc przyniesie pozytywne skutki, a jeżeli tak, również wyjaśnić, w jaki sposób.

43.

Państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o opracowaniu interwencji państwa w taki sposób, by przyczyniały się one do zmniejszenia przepaści cyfrowej. Mogą one zdecydować się na interwencję w celu skorygowania nierówności społecznych lub regionalnych lub osiągnięcia celów związanych z równością, tzn. w celu poprawienia dostępu wszystkich członków społeczeństwa do podstawowego środka komunikacji i udziału w życiu społecznym, a to przyczynia się do poprawy spójności społecznej i terytorialnej. Ponadto państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o opracowaniu interwencji państwa w taki sposób, by przyczyniały się one również do realizacji celów polityki cyfrowej Unii, wspierały osiąganie celów Unii w zakresie Zielonego Ładu i promowały zrównoważone inwestycje ekologiczne we wszystkich sektorach.

44.

Pomoc państwa musi być ukierunkowana na sytuacje, w których jej przyznanie może przyczynić się do istotnej poprawy sytuacji, a rynek nie jest w stanie samodzielnie dokonać stosownych zmian w tym zakresie.

45.

Interwencja państwa może okazać się niezbędna, jeżeli w przypadku jej nieprzeprowadzenia rynek nie jest w stanie zapewnić społeczeństwu efektywnego rezultatu. Do takiej sytuacji może dojść na przykład wówczas, gdy nie podejmuje się pewnych inwestycji, mimo że korzyści dla społeczeństwa przeważają nad ich kosztami (47). W takich przypadkach przyznanie pomocy państwa może przynieść pozytywne efekty i poprawić ogólną efektywność poprzez dostosowanie ekonomicznych czynników zachęty dla zainteresowanych stron.

46.

W sektorze łączności szerokopasmowej jedna z form niedoskonałości rynku może być związana z pozytywnymi efektami zewnętrznymi, które nie są wykorzystywane wewnętrznie przez operatorów rynku. Na przykład, choć sieci stacjonarne i ruchome pełnią funkcję kluczowych elementów zapewniających możliwość świadczenia usług dodatkowych i sprzyjających innowacyjności, ogólne korzyści związane z ich wykorzystywaniem będą prawdopodobnie przewyższały korzyści gospodarcze, jakie sieci te przynoszą dla podmiotów inwestujących w ich rozwijanie, w szczególności w regionach oddalonych, regionach o niskiej gęstości zaludnienia lub regionach niezamieszkałych. W związku z tym rynek może nie generować wystarczających inwestycji prywatnych w sieci stacjonarne i ruchome, zwłaszcza na niektórych obszarach.

47.

Z racji korzyści wynikających z zagęszczenia budowa sieci szerokopasmowych jest zazwyczaj bardziej opłacalna tam, gdzie potencjalny popyt jest wyższy i bardziej skoncentrowany, czyli na obszarach o większej gęstości zaludnienia. Ze względu na wysokie koszty stałe inwestycji wraz ze spadkiem gęstości zaludnienia następuje znaczny wzrost kosztów jednostkowych. W związku z tym objęcie zasięgiem sieci szerokopasmowych rozwijanych na warunkach rynkowych jest opłacalne zazwyczaj tylko w przypadku części populacji. Pomoc państwa może, przy spełnieniu pewnych warunków, korygować niedoskonałości rynku, przyczyniając się tym samym do usprawnienia funkcjonowania rynków.

48.

Niedoskonałość rynku może również istnieć w sytuacji, w której w ramach istniejącej lub planowanej sieci użytkownikom końcowym oferowano by połączenie jakości usług i ceny na poziomie niższym niż optymalny (48). Może do tego dojść: a) w przypadku braku możliwości zapewnienia określonym kategoriom użytkowników dostępu do zadowalającej jakości usługi lub b) zwłaszcza jeżeli brak jest uregulowanych cen obowiązujących za hurtowy dostęp – ceny detaliczne mogą być wyższe od cen za takie same usługi oferowane na obszarach lub w regionach państwa członkowskiego, które są wprawdzie bardziej konkurencyjne, lecz pod innymi względami – porównywalne.

49.

Jeżeli jednak państwo miałoby przyznawać pomoc na budowę sieci stacjonarnych i ruchomych na obszarach, na których podmioty działające na rynku w zwykłych okolicznościach zdecydowałyby się na inwestycje lub już ich dokonały, mogłoby to przede wszystkim w znaczący sposób osłabić czynniki zachęcające inwestorów prywatnych do inwestowania.

50.

Ponadto w sytuacji, gdy rynki funkcjonują sprawnie, lecz osiągniętego wyniku nie uważa się za zadowalający z perspektywy polityki spójności, pomoc państwa może być niezbędna do skorygowania nierówności społecznych lub regionalnych, aby uzyskać bardziej pożądany, sprawiedliwy wynik rynkowy. W takich okolicznościach dobrze ukierunkowana interwencja państwa w sieci szerokopasmowe może przyczynić się do zmniejszenia przepaści cyfrowej (49).

51.

Samo występowanie niedoskonałości rynku w określonym kontekście nie jest wystarczającym uzasadnieniem interwencji państwa. Pomoc państwa powinna być ukierunkowana wyłącznie na niedoskonałość rynku, która nie jest przedmiotem działań o mniej zakłócającym charakterze podejmowanych w ramach innych polityk i środków, np. środków administracyjnych lub zobowiązań regulacyjnych dotyczących skutecznego i efektywnego wykorzystywania widma radiowego, w tym obowiązków w zakresie zasięgu i jakości usług związanych z prawami do wykorzystywania widma radiowego.

52.

Aby dodatkowo zminimalizować potencjalny zaburzający wpływ pomocy na konkurencję, interwencje państwa mogą być objęte okresem ochrony inwestycji prywatnych, który może trwać maksymalnie 7 lat (50).

53.

Pomoc powinna koncentrować się na obszarach, na których nie istnieje sieć stacjonarna mogąca zaspokoić potrzeby użytkowników końcowych lub na których nie planuje się w sposób wiarygodny budowy żadnej tego rodzaju sieci w odpowiednim horyzoncie czasowym.

54.

Na obecnym etapie rozwoju rynku i biorąc pod uwagę określone potrzeby użytkowników końcowych, niedoskonałość rynku może pojawić się, jeżeli rynek nie zapewnia i prawdopodobnie nie będzie zapewniał użytkownikom końcowym prędkości pobierania danych wynoszącej co najmniej 1 Gb/s oraz prędkości przesyłania danych wynoszącej co najmniej 150 Mb/s (51).

55.

Przy przeprowadzaniu oceny służącej ustaleniu prawdopodobieństwa, że dany rynek będzie w stanie zapewnić prędkość pobierania danych na poziomie co najmniej 1 Gb/s oraz prędkość przesyłania danych na poziomie co najmniej 150 Mb/s, należy wziąć pod uwagę wiarygodne plany budowy tego rodzaju sieci w odpowiednim horyzoncie czasowym (zgodnie z sekcją 5.2.2.4.3).

56.

Dlatego też Komisja uważa, że na obszarach, na których istnieje lub – zgodnie z wiarygodnymi planami – ma zostać wybudowana przynajmniej jedna sieć stacjonarna zapewniająca prędkość pobierania danych na poziomie co najmniej 1 Gb/s oraz prędkość przesyłania danych na poziomie co najmniej 150 Mb/s, lub na obszarach, na których funkcjonujące obecnie sieci mogą zostać zmodernizowane w taki sposób, aby zapewniały prędkość pobierania danych na poziomie co najmniej 1 Gb/s oraz prędkość przesyłania danych na poziomie co najmniej 150 Mb/s, nie występuje niedoskonałość rynku. Uznaje się, że sieć nadaje się do modernizacji pozwalającej zapewnić takie prędkości, jeżeli może ona zapewnić taką wydajność przy marginalnych inwestycjach, takich jak modernizacja aktywnych elementów infrastruktury.

57.

Interwencja państwa mająca na celu budowę alternatywnej sieci na obszarach opisanych w pkt 56 mogłaby zakłócić dynamikę rynku. Z tego względu Komisja prawdopodobnie negatywnie oceni pomoc państwa na budowę dodatkowej sieci na takich obszarach.

58.

Na obszarach, na których istnieją co najmniej dwie niezależne stacjonarne ultraszybkie sieci lub budowa takich sieci jest w wiarygodny sposób planowana, usługi szerokopasmowe są zwykle świadczone w warunkach konkurencji (konkurencja oparta na infrastrukturze). Z tego względu przynajmniej jedna z tych sieci prawdopodobnie rozwinie się w stopniu umożliwiającym jej zapewnianie prędkości pobierania danych na poziomie co najmniej 1 Gb/s oraz prędkości przesyłania danych na poziomie co najmniej 150 Mb/s bez konieczności interwencji państwa.

59.

Prawdopodobieństwo, że sieci na obszarach opisanych w pkt 58 rozwiną się w stopniu umożliwiającym im zapewnianie prędkości pobierania danych na poziomie co najmniej 1 Gb/s oraz prędkości przesyłania danych na poziomie co najmniej 150 Mb/s, może jednak być również uzależnione od nakładów inwestycyjnych niezbędnych do budowy sieci zapewniających takie prędkości, biorąc pod uwagę aktualny stan rozwoju technologicznego. W rezultacie na tych obszarach:

60.

Komisja uważa, że niedoskonałość rynku występuje na obszarach, na których nie istnieje sieć ruchoma mogąca zaspokoić potrzeby użytkowników końcowych lub nie planuje się w sposób wiarygodny budowę takiej sieci w odpowiednim horyzoncie czasowym (55).

61.

Obecne i przyszłe aplikacje służące do komunikacji w coraz większym stopniu opierają się na wydajnych sieciach ruchomych, które są dostępne na dużym obszarze geograficznym (56). Użytkownicy końcowi mają potrzebę komunikowania i dostępu do informacji, będąc „w ruchu”. Oczekuje się, że w miarę upływu czasu rozwiną się nowe formy działalności gospodarczej, które wymagają płynnego dostępu online do wydajnych ruchomych usług. Oczekuje się, że zmianie tej będzie towarzyszył rozwój sieci ruchomych zapewniający stopniowe zwiększanie ich łączności. W niektórych przypadkach brak lub niedostateczna łączność ruchoma może mieć negatywny wpływ na niektóre rodzaje działalności gospodarczej, takie jak działalność przemysłowa, rolnicza lub turystyczna bądź mobilność oparta na sieci. Taka sytuacja może również stwarzać ryzyko dla bezpieczeństwa publicznego (57). Problem ten może dotykać w szczególności regionów oddalonych lub obszarów o niskiej gęstości zaludnienia bądź niezamieszkanych.

62.

Na obszarze, na którym istnieje już co najmniej jedna sieć ruchoma mogąca zaspokoić potrzeby użytkowników końcowych lub planuje się w sposób wiarygodny budowę takiej sieci w odpowiednim horyzoncie czasowym, pomoc państwa na budowę dodatkowej sieci ruchomej mogłaby nadmiernie zakłócić dynamikę rynku.

63.

Przyznanie pomocy państwa na budowę sieci ruchomej na obszarach, o których mowa w pkt 62, może zostać uznane za konieczne w przypadku wykazania łącznego spełnienia warunków, że: a) istniejąca lub w wiarygodny sposób planowana sieć ruchoma nie zapewnia użytkownikom końcowym możliwości korzystania z usług, których jakość byłaby wystarczająca do zaspokojenia ich zmieniających się potrzeb oraz b) interwencja państwa umożliwi świadczenie usług o odpowiedniej jakości, co będzie wiązało się z istotną poprawą sytuacji, która nie mogłaby nastąpić w wyniku działania rynku (58).

64.

Interwencja państwa może okazać się konieczna w określonych okolicznościach w celu zaradzenia określonym niedoskonałościom rynku związanym ze zidentyfikowanymi przypadkami użycia nawet w przypadku istnienia sieci ruchomej 4G lub 5G, jeżeli taka sieć nie zapewnia i prawdopodobnie nie będzie zapewniać użytkownikom końcowym usług o jakości wystarczającej do zaspokojenia ich zmieniających się potrzeb. Takie przypadki użycia odnoszące się do nowych form działalności gospodarczej i nowych rodzajów usług mogą wymagać: a) płynnego dostępu online (na przykład w przypadku opartej na sieci i zautomatyzowanej mobilności wzdłuż szlaków transportowych); b) pewnych minimalnych prędkości i przepustowości; c) innych szczególnych cech, takich jak mniejsze opóźnienia, wirtualizacja sieci lub zdolność do łączenia wielu terminali w kontekście przemysłowym lub rolniczym.

65.

Co do zasady, nawet w przypadku wystąpienia niedoskonałości rynku pomoc państwa nie może zostać przyznana oraz nie można korzystać z niej w celu wywiązania się z zobowiązań prawnych, takich jak obowiązki związane z prawem do korzystania z widma. Pomoc państwa można jednak przyznać – w stosownych przypadkach i w zakresie, w jakim jest to konieczne – w celu zapewnienia dodatkowej jakości usług wymaganej do zaspokojenia wykazanych potrzeb użytkowników końcowych, wykraczającej poza to, co jest już wymagane do wywiązania się z takich zobowiązań prawnych. Tego rodzaju pomoc można przyznać w zakresie, w jakim jest ona niezbędna do pokrycia dodatkowych kosztów wymaganych do zapewnienia lepszej jakości usług.

66.

W przypadku gdy na danym obszarze istnieje lub będzie istnieć w odpowiednim horyzoncie czasowym co najmniej jedna sieć ruchoma, która może zaspokoić zmieniające się potrzeby użytkowników końcowych (zob. pkt 61, 63 i 64), przyznanie pomocy państwa na budowę dodatkowej ruchomej sieci szerokopasmowej o porównywalnym potencjale doprowadziłoby zasadniczo do niedopuszczalnego zakłócenia konkurencji oraz wyparłoby inwestycje prywatne. Komisja prawdopodobnie oceni takie interwencje państwa negatywnie.

67.

Sieci dosyłowe stanowią warunek konieczny rozwoju sieci dostępowych. Sieci dosyłowe mogą stymulować konkurencję w obszarach dostępu z korzyścią dla wszystkich sieci i technologii dostępowych. Wydajne sieci dosyłowe mogą stymulować inwestycje prywatne, których celem jest podłączenie użytkowników końcowych, pod warunkiem że zapewnia ona hurtowy dostęp wszystkim podmiotom ubiegającym się o dostęp i technologiom na otwartych, przejrzystych i niedyskryminujących warunkach. W przypadku braku inwestycji prywatnych pomoc państwa na budowę sieci dosyłowych może okazać się niezbędna do pobudzenia konkurencji i inwestycji na poziomie dostępowym, ponieważ umożliwia podmiotom ubiegającym się o dostęp rozwijanie sieci dostępowych i oferowanie usług łączności użytkownikom końcowym.

68.

Ponieważ sieci dosyłowe transportują dane z różnych stacjonarnych lub ruchomych sieci dostępowych, wymagają one znacznie większej pojemności transmisyjnej niż poszczególne sieci dostępowe. Sieci dosyłowe muszą być przystosowane do znacznego zwiększenia ich przepustowości w trakcie ich cyklu życia. Jest to spowodowane potrzebami użytkowników końcowych oraz nieustanną, przeprowadzaną w szybkim tempie modernizacją stacjonarnych lub ruchomych sieci dostępowych wiążącą się z koniecznością zapewnienia lepszej transmisji danych i większej wydajności (m.in. na potrzeby nowych generacji technologii ruchomych). Aby uniknąć sytuacji, w której sieć dosyłowa stanie się wąskim gardłem, konieczne może być zwiększanie jej przepustowości równolegle z budową wydajnych stacjonarnych lub ruchomych sieci dostępowych. Niedoskonałość rynku może zatem występować w sytuacji, w której istniejąca lub planowana zdolność dosyłowa nie jest w stanie pokryć zapotrzebowania związanego z oczekiwanym rozwojem odpowiednich stacjonarnych lub ruchomych sieci dostępowych, biorąc pod uwagę potrzeby aktualnych i przyszłych użytkowników końcowych. Na obecnym etapie rozwoju technologicznego wzrost zapotrzebowania na przepustowość może zostać zazwyczaj zaspokojony przez światłowodowe sieci dosyłowe lub sieci dosyłowe oparte na innych technologiach, które są w stanie zapewnić taki sam poziom wydajności i niezawodności jak światłowodowe sieci dosyłowe. Dlatego też brak sieci dosyłowej lub sytuacja, w której istniejąca lub w wiarygodny sposób planowana sieć nie opiera się na światłowodach ani na innych technologiach, które są w stanie zapewnić taki sam poziom wydajności i niezawodności jak światłowody, może świadczyć o występowaniu niedoskonałości rynku.

69.

Niezależnie od technologii leżącej u podstaw istniejącej sieci dosyłowej, niedoskonałość rynku może wystąpić, jeżeli ta sieć dosyłowa oferuje połączenie jakości usług i cen na poziomie niższym niż optymalny. Na przykład państwo członkowskie może wykazać, że warunki dostępu do istniejącej sieci dosyłowej mogłyby uniemożliwić rozwój nowych lub wydajniejszych stacjonarnych lub ruchomych sieci dostępowych, ponieważ pewne kategorie podmiotów ubiegających się o dostęp nie są w odpowiedni sposób obsługiwane (59) lub ponieważ ceny za hurtowy dostęp mogą być wyższe od cen za takie same usługi na obszarach państwa członkowskiego, które są wprawdzie bardziej konkurencyjne, lecz pod innymi względami – porównywalne, a problemu tego nie można rozwiązać za pomocą regulacji sektorowych (60).

70.

W celu zidentyfikowania konieczności przeprowadzenia interwencji państwa na danym obszarze państwa członkowskie muszą zweryfikować na podstawie szczegółowych map sporządzonych i konsultacji publicznych przeprowadzonych zgodnie z sekcjami 5.2.2.4.1 i 5.2.2.4.2 wydajność stacjonarnych sieci dostępowych, ruchomych sieci dostępowych lub sieci dosyłowych, które istnieją na danym obszarze docelowym lub których budowę w wiarygodny sposób planuje się w odpowiednim horyzoncie czasowym.

71.

Państwa członkowskie mają znaczną swobodę w określaniu obszarów docelowych. Zachęca się je jednak do uwzględnienia warunków gospodarczych, geograficznych i społecznych przy określaniu tych obszarów.

72.

Przy sporządzaniu szczegółowych map państwa członkowskie muszą zidentyfikować obszary geograficzne (obszary docelowe), które będą kwalifikowały się do objęcia interwencją w postaci udzielenia pomocy państwa, na podstawie obiektywnego odwzorowania parametrów wydajności sieci istniejących lub wiarygodnie planowanych w danym obszarze.

73.

Jeżeli chodzi o pomoc państwa mającą na celu wsparcie budowę stacjonarnych sieci dostępowych lub ruchomych sieci dostępowych, proces sporządzania map musi spełniać oba następujące kryteria:

74.

Państwa członkowskie mogą uwzględnić najlepsze praktyki dotyczące metod sporządzania map, opisane w załączniku I.

75.

Jeżeli chodzi o pomoc państwa mającą na celu wsparcie budowę sieci dosyłowych, państwa członkowskie muszą określić parametry wydajności istniejących sieci dosyłowych lub sieci dosyłowych, które w wiarygodny sposób planuje się wybudować w odpowiednim horyzoncie czasowym. Jeżeli budowa sieci obejmuje równocześnie budowę sieci dostępowej i sieci dosyłowej niezbędnej do zapewnienia funkcjonowania sieci dostępowej, sporządzenie odrębnych map sieci dosyłowych nie jest wymagane.

76.

Państwa członkowskie muszą udostępnić publicznie metodykę i podstawowe kryteria techniczne stosowane przy sporządzaniu map obszaru docelowego (na przykład kryteria dotyczące współczynnika wykorzystania i obciążenia komórki).

77.

Zaleca się przeprowadzenie konsultacji z krajowym organem regulacyjnym, jak określono w sekcji 5.2.4.6.

78.

Państwa członkowskie muszą opublikować do celów konsultacyjnych główne cechy planowanej interwencji państwa oraz wykaz obszarów docelowych zidentyfikowanych w trakcie sporządzania map (64). Wspomniane informacje muszą zostać udostępnione na publicznie dostępnej stronie internetowej (65) na poziomie lokalnym i krajowym.

79.

W ramach konsultacji publicznych należy zaprosić zainteresowane strony do a) zgłaszania uwag na temat planowanej interwencji państwa, jej struktury i głównych cech oraz b) przedstawiania udokumentowanych informacji na temat sieci, które na obszarze docelowym istnieją lub których budowa jest w wiarygodna sposób planowany w odpowiednim horyzoncie czasowym (66).

80.

Wyznaczając odpowiedni horyzont czasowy, państwa członkowskie muszą uwzględnić wszystkie aspekty, co do których można zasadnie oczekiwać, że będą miały wpływ na czas budowy nowej sieci (tj. czas wymagany na przeprowadzenie procedury wyboru, ewentualne działania prawne i odwołania, czas na uzyskanie praw drogi i pozwoleń, inne zobowiązania wynikające z ustawodawstwa krajowego, dostępność zdolności w zakresie robót inżynieryjnych itp.). Jeżeli budowa planowanej sieci finansowanej przez państwo (do chwili jej uruchomienia) trwa dłużej niż pierwotnie szacowano, należy sporządzić nowe mapy i ponownie przeprowadzić konsultacje publiczne.

81.

Niezależnie od tego, czy w trakcie sporządzania map państwu członkowskiemu udało się już zebrać informacje na temat przyszłych planów inwestycyjnych, w toku konsultacji publicznych należy zawsze uwzględniać rezultaty ostatniego procesu sporządzania map. Jest to konieczne, aby zminimalizować ewentualne nadmierne zakłócenia konkurencji w stosunku do przedsiębiorstw, które już zapewniają dostęp do sieci lub świadczą usługi na obszarach docelowych, oraz przedsiębiorstw, które opracowały już wiarygodne plany inwestycyjne na odpowiedni horyzont czasowy.

82.

Konsultacje publiczne muszą trwać co najmniej 30 dni. Po zakończeniu konsultacji publicznych państwo członkowskie musi w ciągu jednego roku rozpocząć konkurencyjną procedurę wyboru lub realizację przedmiotowego projektu (67) w przypadku modeli inwestycji bezpośrednich. Jeżeli w tym terminie państwo członkowskie nie rozpocznie konkurencyjnej procedury wyboru lub nie przystąpi do realizacji projektu finansowanego przez państwo, musi przeprowadzić nowe konsultacje publiczne, zanim będzie mogło rozpocząć konkurencyjną procedurę wyboru lub przystąpić do realizacji projektu finansowanego przez państwo.

83.

Zaleca się zasięgnięcie opinii krajowego organu regulacyjnego w kwestii wyników konsultacji publicznych (68).

84.

Istnieje ryzyko, że samo tylko „wyrażenie zainteresowania” przyszłymi planami inwestycji prywatnych na obszarze docelowym przez zainteresowaną stronę w ramach konsultacji publicznych może opóźnić rozwój sieci szerokopasmowych, jeżeli taka inwestycja prywatna nie zostanie następnie zrealizowana, a interwencja państwa zostanie wstrzymana.

85.

Aby zmniejszyć ryzyko uniemożliwienia interwencji państwa na podstawie przyszłych planów inwestycyjnych, które nie zostaną zrealizowane, państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o zwróceniu się do danych zainteresowanych stron o dostarczenie, w ramach czasowych, które są odpowiednie i proporcjonalne do poziomu wymaganych informacji, dowodów potwierdzających wiarygodność ich planów inwestycyjnych (69). Dowody mogą obejmować na przykład szczegółowy plan budowy w podziale na etapy (na przykład co sześć miesięcy), wykazujący, że inwestycja zostanie zakończona w odpowiednim horyzoncie czasowym i zapewni podobną wydajność jak planowana sieć finansowana przez państwo.

86.

Na potrzeby oceny wiarygodności deklarowanej wydajności i zasięgu państwa członkowskie mogą stosować te same kryteria, które były stosowane do oceny wydajności istniejących sieci, tam gdzie jest to uzasadnione i właściwe.

87.

Oceniając wiarygodność przyszłych planów inwestycyjnych, państwa członkowskie mogą wziąć pod uwagę zwłaszcza następujące kryteria:

88.

Jeżeli państwo członkowskie uzna, że plany inwestycji prywatnych są wiarygodne, może podjąć decyzję o zaproponowaniu danym zainteresowanym stronom podpisania umów zobowiązaniowych, które mogłyby obejmować zobowiązanie do składania sprawozdań z postępów w realizacji wyznaczonych etapów.

89.

Obowiązkiem danych zainteresowanych stron jest dostarczanie istotnych informacji zgodnie z odpowiednimi przepisami unijnymi (70) lub krajowymi.

90.

Państwo członkowskie powinno skonsultować się z krajowym organem regulacyjnym w sprawie oceny wiarygodności przyszłych planów inwestycyjnych dokonanej przez państwo członkowskie (71).

91.

Państwo członkowskie powinno przekazać wyniki swojej oceny i jej uzasadnienie wszystkim zainteresowanym stronom, które przedłożyły informacje na temat swoich planów inwestycji prywatnych.

92.

Jeżeli państwo członkowskie uzna, że przedłożone plany inwestycji prywatnych są wiarygodne i w związku z tym odpowiedni obszar został wyłączony z zakresu interwencji państwa, może podjąć decyzję o nałożeniu na zainteresowane strony, które przedłożyły te plany, obowiązku regularnego składania sprawozdań z realizacji etapów budowy sieci i świadczenia usług.

93.

Jeżeli państwo członkowskie zidentyfikuje odstępstwa od przedłożonego planu świadczące o tym, że projekt nie zostanie zrealizowany, lub ma wystarczające powody, by wątpić, że inwestycja zostanie ukończona zgodnie z deklaracją, może podjąć decyzję o zażądaniu od danych zainteresowanych stron dostarczenia dalszych informacji, które wykażą ciągłą wiarygodność zadeklarowanej inwestycji.

94.

Jeżeli państwo członkowskie ma poważne wątpliwości, czy inwestycja zostanie ukończona zgodnie z deklaracją, może w dowolnym momencie w odpowiednim horyzoncie czasowym podjąć decyzję o włączeniu obszarów objętych inwestycją do nowych konsultacji publicznych w celu sprawdzenia, czy kwalifikują się one do objęcia interwencją państwa.

95.

Państwo członkowskie musi wykazać, że pomoc jest właściwa, aby zaradzić stwierdzonej niedoskonałości rynku i osiągnąć cele, których realizacji pomoc ta ma służyć. Pomoc państwa uznaje się za niewłaściwą, jeżeli ten sam rezultat można osiągnąć za pomocą innych środków, które zakłócałyby funkcjonowanie rynku w mniejszym stopniu.

96.

Pomoc państwa nie jest jedynym instrumentem polityki, jakim dysponują państwa członkowskie w celu stymulowania inwestycji w budowę sieci szerokopasmowych. Państwa członkowskie mogą stosować inne, mniej zakłócające środki, takie jak środki administracyjne i regulacyjne lub instrumenty rynkowe.

97.

Aby pomoc można było uznać za właściwą, sieci stacjonarne i ruchome finansowane przez państwo muszą zapewniać znacznie wyższe parametry w porównaniu z istniejącymi sieciami. Sieci stacjonarne i ruchome finansowane przez państwo powinny w związku z tym zapewnić skokową zmianę. Skokowa zmiana zostaje zapewniona, jeżeli w wyniku interwencji państwa dochodzi do spełnienia następujących warunków: a) budowa sieci stacjonarnej lub ruchomej finansowanej przez państwo stanowi znaczącą nową inwestycję (72); oraz b) sieć finansowana przez państwo stwarza znaczące nowe możliwości na rynku pod względem dostępności, przepustowości, prędkości (73) i konkurencyjności usług szerokopasmowych.

98.

Wydajność sieci finansowanej przez państwo należy porównać z najwyższą wydajnością istniejących sieci. Wiarygodne plany inwestycyjne muszą zostać uwzględnione przy ocenie skokowej zmiany wyłącznie wówczas, gdy same w sobie zapewniłyby podobne parametry wydajności jak finansowana przez państwo sieć planowana na obszarach docelowych w odpowiednim horyzoncie czasowym.

99.

Jeżeli chodzi o pomoc państwa na rzecz stacjonarnych sieci dostępowych, istnienie skokowej zmiany ocenia się na podstawie rozróżnienia między rodzajami obszarów docelowych, w zależności od dostępności stacjonarnych ultraszybkich sieci.

100.

Obszary białe to obszary, na których nie istnieje żadna stacjonarna ultraszybka sieć ani budowa takiej sieci nie jest w sposób wiarygodny planowana w odpowiednim horyzoncie czasowym.

101.

Obszary szare to obszary, na których istnieje tylko jedna stacjonarna ultraszybka sieć lub budowa takiej sieci jest w sposób wiarygodny planowana w odpowiednim horyzoncie czasowym.

102.

Aby interwencja państwa mogła doprowadzić do skokowej zmiany na obszarach białych i szarych, musi spełniać łącznie następujące warunki:

103.

Zasadniczo planowana interwencja powinna być zaprojektowana tak, aby cały obszar docelowy był biały albo szary.

104.

Mając jednak na względzie skuteczność, w przypadkach, w których dokonanie podziału obszarów na obszary białe i szare nie jest uzasadnione, państwa członkowskie mogą wybrać obszary docelowe, które są częściowo białe, a częściowo szare. Na takich obszarach, jeżeli część użytkowników końcowych jest już obsługiwana przez jedną stacjonarną ultraszybką sieć (lub będzie obsługiwana przez taką sieć w odpowiednim horyzoncie czasowym), państwo członkowskie musi zapewnić, aby interwencja państwa nie doprowadziła do nadmiernego zakłócenia konkurencji względem istniejącej sieci.

105.

Odpowiednim rozwiązaniem może być zezwolenie na ograniczone nadbudowanie istniejącej stacjonarnej ultraszybkiej sieci łączącej użytkowników końcowych na obszarze szarym wchodzącym w skład obszaru mieszanego. W takich sytuacjach cały obszar docelowy może być traktowany jako biały do celów oceny interwencji państwa, o ile państwo członkowskie wykaże łączne spełnienie następujących warunków:

106.

Komisja będzie oceniała adekwatność interwencji na obszarach mieszanych w poszczególnych przypadkach.

107.

Obszary czarne to obszary, na których istnieją przynajmniej dwie stacjonarne ultraszybkie sieci lub budowa takich sieci jest w sposób wiarygodny planowana w odpowiednim horyzoncie czasowym.

108.

O ile interwencja państwa spełnia warunki przewidziane w sekcji 5.2.2.1, sieć finansowana przez państwo musi spełniać łącznie następujące warunki:

109.

Sieć ruchoma finansowana przez państwo musi zapewnić skokową zmianę pod względem dostępności, przepustowości, prędkości i konkurencyjności usług ruchomych, co może sprzyjać wprowadzaniu nowych innowacyjnych usług (76).

110.

Jak wskazano w sekcji 2.3.2, proces przechodzenia na korzystanie z każdego nowego standardu IMT co do zasady dokonuje się stopniowo. Pomiędzy dwoma pełnymi, kolejnymi standardami IMT istnieją pośrednie systemy hybrydowe, które zazwyczaj są bardziej wydajne od swoich poprzedników. Na przykład system łączności komórkowej 4G LTE pod wieloma względami przewyższa sieć 4G, a samodzielna sieć 5G jest bardziej wydajna niż niesamodzielna sieć 5G. Podobnie każdy nowy standard IMT zapewnia nowe możliwości (77). Choć wszystkie standardy IMT zapewniają możliwość świadczenia ruchomych usług głosowych, tylko najnowsze generacje pozwalają na świadczenie wydajnych mobilnych usług szerokopasmowych, m.in. gwarantują mniejsze opóźnienia i większą pojemność transmisyjną.

111.

Ponieważ zapewnienie nowych możliwości wymaga większej przepustowości, na potrzeby nowych standardów IMT konieczne są nowe częstotliwości. Ponieważ jednak częstotliwości są zasobem rzadkim, proces ich przydzielania w Unii do celów świadczenia usług ruchomych odbywa się w drodze aukcji lub innych konkurencyjnych procedur wyboru i wiąże się z koniecznością uiszczenia stosownych opłat. Jeżeli w wyniku procesu przydzielania widma wdrażany jest nowy standard IMT, można oczekiwać, że sieci ruchome wykorzystujące tę technologię zapewnią znaczące nowe możliwości w porównaniu z istniejącymi sieciami ruchomymi. Dostawcy usług ruchomych są skłonni zaakceptować znaczne koszty początkowe związane z uzyskaniem nowych praw do wykorzystywania widma na potrzeby nowych standardów IMT tylko wtedy, gdy zgodnie z ich oczekiwaniami nowy standard IMT będzie oferować lepsze możliwości, które z czasem pozwolą im uzyskać zwrot z takiej inwestycji. Na tej podstawie Komisja uznała, że dodatkowe cechy sieci 4G w stosunku do poprzednich generacji stanowią skokową zmianę (78). Podobnie sieci 5G, a zwłaszcza samodzielne sieci 5G, co do zasady mają dodatkowe możliwości funkcjonalne, takie jak ultraniskie opóźnienia, wysoka niezawodność i możliwość zarezerwowania części sieci dla konkretnego zastosowania oraz zagwarantowania określonej jakości usług. Dzięki tym funkcjom sieci 5G, a zwłaszcza samodzielne sieci 5G, będą mogły obsługiwać nowe usługi (np.: monitorowanie stanu zdrowia i działalność służb ratunkowych, sterowanie maszynami w fabrykach w czasie rzeczywistym, inteligentne sieci do zarządzania energią odnawialną, oparta na sieci i zautomatyzowana mobilność, precyzyjne wykrywanie usterek i szybka interwencja), co pozwoli zapewnić skokową zmianę w porównaniu z poprzednimi generacjami technologii ruchomych. Oczekuje się, że technologie ruchome nowej generacji (takie jak sieć 6G) zapewnią w przyszłości jeszcze większe możliwości.

112.

Finansowana przez państwo sieć dosyłowa musi zapewniać skokową zmianę w porównaniu z istniejącymi sieciami. Skokowa zmiana zostaje zapewniona, jeżeli w wyniku interwencji państwa sieć dosyłowa objęta dofinansowaniem stanowi znaczącą inwestycję w infrastrukturę sieci dosyłowej i zapewnia możliwość odpowiedniego zaspokojenia zwiększających się potrzeb stacjonarnych lub ruchomych sieci dostępowych. Taka sytuacja może mieć miejsce, jeżeli finansowana przez państwo sieć dosyłowa – w odróżnieniu od istniejących sieci – opiera się na światłowodach lub na innych technologiach, które są w stanie zapewnić taki sam poziom wydajności jak światłowody. Jeżeli istniejące sieci opierają się na światłowodach lub technologiach o zbliżonej wydajności, skokową zmianę można uzyskać np. dzięki odpowiedniemu zwymiarowaniu zdolności dosyłowej, co będzie uzależnione od specyficznej, zmieniającej się sytuacji na obszarach docelowych.

113.

Jeżeli interwencja państwa obejmuje zarówno sieci dosyłowe, jak i sieci dostępowe (stacjonarne lub ruchome), sieć dosyłowa musi zostać zwymiarowana w taki sposób, aby zapewniała możliwość zaspokojenia potrzeb sieci dostępowych.

114.

Państwa członkowskie powinny wybrać najodpowiedniejsze technologie zgodnie z zasadą neutralności technologicznej, biorąc pod uwagę charakterystykę i potrzeby obszarów docelowych, w szczególności w sytuacji, gdy wdrożenie sieci światłowodowych lub sieci o zbliżonej wydajności jest niewykonalne ze względów technicznych lub ekonomicznych.

115.

Państwa członkowskie muszą wykazać, że pomoc jest proporcjonalna do rozwiązywanego problemu. Zasadniczo muszą one udowodnić, że taka sama zmiana zachowania nie zostałaby osiągnięta przy mniejszej pomocy i mniejszych zakłóceniach. Pomoc uznaje się za proporcjonalną, jeżeli jej kwota jest ograniczona do niezbędnego minimum, a potencjalne zakłócenia konkurencji są zminimalizowane, zgodnie z zasadami określonymi w niniejszej sekcji.

116.

Pomoc państwa uznaje się za proporcjonalną, jeżeli jej kwota jest ograniczona do minimum niezbędnego do zaistnienia działalności gospodarczej objętej pomocą.

117.

Bez uszczerbku dla obowiązujących przepisów dotyczących zamówień publicznych pomoc musi być przyznawana na podstawie otwartej, przejrzystej i niedyskryminującej konkurencyjnej procedury wyboru, zgodnie z zasadami zamówień publicznych (79). Poszanowana musi być przy tym zasada neutralności technologicznej, jak określono w sekcji 5.2.4.2.

118.

Pomoc państwa uznaje się za proporcjonalną i ograniczoną do niezbędnego minimum, jeżeli przyznaje się ją w drodze konkurencyjnej procedury wyboru, która przyciąga wystarczającą liczbę uczestników. Jeżeli liczba uczestników lub liczba kwalifikujących się ofert nie jest wystarczająca, państwo członkowskie musi powierzyć niezależnemu audytorowi ocenę zwycięskiej oferty (w tym kalkulację kosztów).

119.

W zależności od okoliczności odpowiednie mogą być różne procedury. Na przykład w przypadku interwencji charakteryzujących się wysoką złożonością techniczną państwa członkowskie mogą zdecydować się na zastosowanie procedury dialogu konkurencyjnego z potencjalnymi oferentami, mając na celu zapewnienie najbardziej odpowiedniej koncepcji interwencji.

120.

Państwo członkowskie musi zapewnić wybór oferty najkorzystniejszej ekonomicznie (80). W tym celu państwo członkowskie musi ustalić obiektywne, przejrzyste i niedyskryminujące jakościowe kryteria przyznania oraz z góry określić względną wagę każdego z kryteriów.

121.

Jakościowe kryteria przyznania mogą obejmować m.in. wydajność sieci (w tym jej bezpieczeństwo), zasięg geograficzny, to, w jakim stopniu dane podejście technologiczne jest podejściem nieulegającym dezaktualizacji, wpływ proponowanego rozwiązania na konkurencję (w tym warunki hurtowego dostępu i ceny za hurtowy dostęp) (81) oraz całkowity koszt własności (82).

122.

Państwa członkowskie mogą rozważyć przyznanie dodatkowych punktów preferencyjnych za spełnienie kryteriów dotyczących oddziaływania na klimat i efektywności środowiskowej sieci (83), odpowiednio pod względem neutralności klimatycznej sieci, m.in. jej śladu węglowego, oraz wpływu sieci na główne elementy kapitału naturalnego, tj. powietrze, wodę, gleby i różnorodność biologiczną. Państwa członkowskie mogą również zawrzeć w kryteriach zobowiązanie wybranego oferenta do wdrożenia proporcjonalnych środków łagodzących w przypadku, gdy sieć może mieć negatywny wpływ na środowisko.

123.

Jeżeli pomoc przyznawana jest bez przeprowadzenia konkurencyjnej procedury wyboru organowi publicznemu, który buduje sieć szerokopasmową i zarządza nią na poziomie hurtowym (84) bezpośrednio lub za pośrednictwem jednostki wewnętrznej (model inwestycji bezpośredniej), państwo członkowskie musi w podobny sposób uzasadnić wybór sieci i rozwiązania technologicznego (85).

124.

Wszelkich koncesji lub innych form powierzenia osobie trzeciej projektowania, budowy lub obsługi sieci taki organ publiczny lub taka jednostka wewnętrzna musi udzielać w oparciu o otwartą, przejrzystą i niedyskryminującą konkurencyjną procedurę wyboru. Procedura musi być zgodna z zasadami zamówień publicznych, opierać się na najkorzystniejszej ekonomicznie ofercie i odbywać się z poszanowaniem zasady neutralności technologicznej, bez uszczerbku dla obowiązujących przepisów dotyczących zamówień publicznych.

125.

Zgodnie z zasadą neutralności technologicznej interwencja państwa nie może faworyzować czy też wykluczać żadnej konkretnej technologii zarówno przy wyborze beneficjentów, jak i przy zapewnianiu dostępu hurtowego. Ponieważ istnieją różne rozwiązania technologiczne, w procedurze przetargowej nie należy faworyzować czy też wykluczać żadnej konkretnej technologii lub platformy sieciowej. Oferenci powinni mieć możliwość zaoferowania wymaganych usług przy wykorzystaniu lub połączeniu technologii, które uznają za najbardziej odpowiednie. Pozostaje to bez uszczerbku dla możliwości ustalania przez państwa członkowskie pożądanej wydajności, w tym efektywności energetycznej sieci, przed rozpoczęciem procedury i przyznawania punktów preferencyjnych najodpowiedniejszemu rozwiązaniu technologicznemu lub połączeniu rozwiązań technologicznych, na podstawie obiektywnych, przejrzystych i niedyskryminujących kryteriów, zgodnie z sekcją 5.2.4.1. Finansowana przez państwo sieć musi umożliwić dostęp na sprawiedliwych i niedyskryminujących warunkach wszystkim podmiotom ubiegającym się o dostęp, niezależnie od wykorzystywanej technologii.

126.

Wykorzystanie istniejącej infrastruktury jest jednym z głównych czynników, który może przyczynić się do zmniejszenia kosztu budowy nowej sieci szerokopasmowej oraz ograniczenia jej wpływu na środowisko.

127.

Państwa członkowskie powinny zachęcać przedsiębiorstwa wyrażające gotowość do udziału w konkurencyjnej procedurze wyboru do wykorzystywania wszelkiej dostępnej istniejącej infrastruktury. Państwa członkowskie powinny także zachęcać te przedsiębiorstwa do przekazywania szczegółowych informacji na temat istniejącej infrastruktury będącej ich własnością lub podlegającej ich kontroli (86) na obszarze planowanej interwencji. Informacje te powinny zostać przekazane w odpowiednim terminie, tak aby mogły zostać uwzględnione przy przygotowywaniu ofert. Jeżeli jest to proporcjonalne, biorąc pod uwagę m.in. wielkość obszaru interwencji, dostępność informacji i dostępny czas, państwa członkowskie powinny uzależnić udział w procedurze wyboru od przekazania tych informacji (87). Informacje te mogą obejmować w szczególności: a) informacje na temat lokalizacji i przebiegu infrastruktury; b) informacje na temat rodzaju i aktualnego sposobu użytkowania infrastruktury; c) informacje na temat punktu kontaktowego oraz d) informacje na temat warunków użytkowania infrastruktury, o ile są dostępne (88).

128.

Państwa członkowskie zobowiązane są udostępnić wszelkie znajdujące się w ich posiadaniu informacje (89) na temat istniejącej infrastruktury, która mogłaby zostać wykorzystana przy wdrażaniu sieci szerokopasmowych na obszarze interwencji. Państwa członkowskie zachęca się do korzystania z pojedynczych punktów informacyjnych ustanowionych na podstawie art. 4 ust. 2 dyrektywy (UE) 2014/61.

129.

Skuteczny dostęp hurtowy osób trzecich do finansowanych sieci jest warunkiem niezbędnym każdego środka pomocy państwa. Dostęp hurtowy umożliwia w szczególności przedsiębiorstwom będącym stronami trzecimi konkurowanie z wybranym oferentem, co wzmacnia konkurencję i zwiększa możliwość wyboru na obszarach objętych przedmiotowym środkiem. Dostęp hurtowy zapobiega także tworzeniu regionalnych monopoli usług. Umożliwiając rozwój konkurencji na obszarze docelowym, dostęp hurtowy zapewnia również rozwój rynku na tym obszarze w perspektywie długoterminowej. Dostęp ten nie jest uzależniony od jakiejkolwiek wstępnej analizy rynku w rozumieniu rozdziału III dyrektywy (UE) 2018/1972. Niemniej jednak rodzaj zobowiązania do zapewnienia dostępu hurtowego, które nakłada się na sieć finansowaną przez państwo, powinien być dostosowany do zestawu obowiązków dotyczących dostępu określonych w ramach regulacji sektorowych. Ponieważ jednak beneficjenci pomocy korzystają przy budowie sieci nie tylko z zasobów własnych, ale również z funduszy publicznych, powinni oferować szerszy zakres produktów hurtowego dostępu niż zakres, do którego krajowe organy regulacyjne zobowiązały przedsiębiorstwa o znaczącej pozycji rynkowej. Dostęp hurtowy tego typu powinien być przyznany jak najwcześniej, przed rozpoczęciem świadczenia odnośnych usług, a jeżeli operator sieci zamierza również świadczyć usługi detaliczne – co najmniej sześć miesięcy przed uruchomieniem tych usług.

130.

Sieć finansowana przez państwo musi oferować przedsiębiorstwom skuteczny dostęp na sprawiedliwych i niedyskryminujących warunkach. Może to oznaczać konieczność modernizacji i zwiększenia przepustowości istniejącej infrastruktury w stosownych przypadkach oraz budowę wystarczającej nowej infrastruktury (np. kanałów na tyle obszernych, aby można było umieścić w nich wystarczającą liczbę sieci, oraz dostosowanych do różnych topologii sieci) (90).

131.

Państwa członkowskie muszą wskazać warunki i ceny produktów hurtowego dostępu w dokumentacji konkurencyjnej procedury wyboru oraz muszą zamieszczać te informacje na ogólnodostępnej stronie internetowej na szczeblu krajowym lub regionalnym. Ogół społeczeństwa powinien mieć możliwość dostępu do strony internetowej bez żadnych ograniczeń, w tym bez uprzedniej rejestracji użytkownika.

132.

Aby zapewnić skuteczny dostęp hurtowy i umożliwić podmiotowi ubiegającemu się o dostęp świadczenie usług, należy zapewnić dostęp hurtowy także do elementów sieci, które nie były finansowane przez państwo lub które mogły nie zostać wdrożone przez beneficjenta pomocy (91).

133.

Skuteczny dostęp hurtowy należy przyznawać na co najmniej 10 lat w odniesieniu do wszystkich aktywnych produktów z wyjątkiem wirtualnego uwolnienia lokalnej pętli abonenckiej (VULA).

134.

Dostęp oparty o VULA musi być przyznawany na czas równy pełnemu okresowi eksploatacji infrastruktury, którą zastępuje VULA (92).

135.

Dostępu do nowej infrastruktury (takiej jak kanały, słupy, szafki uliczne lub światłowody ciemne) należy udzielać przez pełen okres eksploatacji danego elementu sieci (93). W przypadku przyznania pomocy państwa na nową infrastrukturę, musi ona być na tyle obszerna, aby zaspokoić aktualne i zmieniające się potrzeby podmiotów ubiegających się o dostęp (94). Wymóg ten ma charakter uzupełniający i pozostaje bez uszczerbku dla zobowiązań regulacyjnych, które mogą zostać nałożone przez krajowy organ regulacyjny.

136.

Państwa członkowskie muszą konsultować się z krajowymi organami regulacyjnymi w kwestiach dotyczących produktów hurtowego dostępu, warunków i cen. Krajowe organy regulacyjne zachęca się do przedstawiania wytycznych, jak określono w sekcji 5.2.4.6.

137.

Takie same warunki dostępu muszą mieć zastosowanie do całej sieci finansowanej przez państwo, w tym także do tych części sieci, w których wykorzystuje się istniejącą infrastrukturę. Zobowiązania dotyczące dostępu należy wykonywać niezależnie od jakichkolwiek zmian w zakresie własności sieci finansowanej przez państwo, zarządzania nią lub jej obsługi.

138.

Jeżeli beneficjent pomocy lub podmioty ubiegające się o dostęp, którzy przyłączają się do sieci finansowanej przez państwo, wykorzystują zasoby własne, mogą oni zdecydować o rozbudowie swoich sieci na obszary przyległe znajdujące się poza obszarem docelowym. Podmioty ubiegające się o dostęp mogą dokonać takiej rozbudowy na podstawie zobowiązania do zapewnienia dostępu hurtowego. Jeżeli nie są one powiązane z beneficjentem pomocy, mogą dokonywać tego rodzaju rozbudowy na obszary przyległe bez żadnych ograniczeń. Podmiot ubiegający się o dostęp uznaje się za niepowiązany z beneficjentem pomocy, jeżeli oba te podmioty nie są częścią tej samej grupy ani nie posiadają udziałów wzajemnych w swoich przedsiębiorstwach. Beneficjenci pomocy mogą uzyskać zgodę na dokonanie rozbudowy, jeżeli zostanie zapewniona zgodność ze wszystkimi następującymi środkami zabezpieczającymi łącznie:

139.

Jeżeli w wyniku konsultacji publicznych ujawnione zostaną dowody świadczące o istnieniu ryzyka wywołania innych znaczących zakłóceń konkurencji, beneficjentowi pomocy należy zakazać dokonywania rozbudowy.

140.

Sieć finansowana przez państwo musi zapewniać przynajmniej dostęp do strumienia bitów, dostęp do światłowodu ciemnego oraz dostęp do infrastruktury, w tym do szafek ulicznych, słupów, masztów, wież i kanałów.

141.

Ponadto państwa członkowskie muszą zagwarantować, aby sieć finansowana przez państwo zapewniała co najmniej fizyczne uwolnienie pętli lub VULA. Aby można było uznać go za odpowiedni produkt hurtowego dostępu, każdy produkt VULA musi zostać zatwierdzony z wyprzedzeniem przez krajowy organ regulacyjny lub inny właściwy organ.

142.

Sieć finansowana przez państwo musi zapewniać przynajmniej a) produkty hurtowego dostępu, o których mowa w pkt 140 oraz w lit. b) fizyczne uwolnienie pętli.

143.

Państwa członkowskie mogą uznać za stosowne, aby odstąpić od nałożenia obowiązku zapewnienia fizycznego uwolnienia pętli na rzecz ustanowienia wymogu zapewnienia VULA. W takim przypadku państwa członkowskie muszą poinformować o zamiarze odstąpienia od nałożenia obowiązku zapewnienia fizycznego uwolnienia pętli i przedstawić uzasadnienie tej decyzji w toku konsultacji publicznych. Państwa członkowskie muszą wykazać, że zastąpienie obowiązku zapewnienia fizycznego uwolnienia pętli wymogiem zapewnienia VULA nie wiąże się z ryzykiem nadmiernego zakłócenia konkurencji, biorąc pod uwagę wyniki konsultacji publicznych oraz cechy danego rynku i obszaru (96). Na tej podstawie Komisja oceni, czy zapewnienie VULA zamiast fizycznego uwolnienia pętli pozwoli zagwarantować proporcjonalność pomocy.

144.

Sieć finansowana przez państwo musi zapewniać rozsądny zbiór produktów hurtowego dostępu odpowiedni do zapewnienia skutecznego dostępu do dotowanej sieci, biorąc pod uwagę cechy danego rynku. Obejmuje to przynajmniej roaming oraz dostęp do słupów, masztów, wież i kanałów. Sieć finansowana przez państwo będzie musiała zapewniać – gdy tylko staną się one dostępne – produkty dostępu niezbędne do zapewnienia możliwości wykorzystywania bardziej zaawansowanych funkcji (97) sieci ruchomych, takich jak sieci 5G i przyszłe generacje sieci ruchomych (98).

145.

Sieć finansowana przez państwo musi zapewniać co najmniej jedną usługę aktywną i dostęp do słupów, masztów, wież, kanałów i światłowodu ciemnego.

146.

W razie potrzeby państwa członkowskie muszą przewidzieć rozwinięcie wystarczającej przepustowości na potrzeby nowej infrastruktury (np. kanałów na tyle obszernych, aby można było umieścić w nich światłowody pozwalające zaspokoić oczekiwane potrzeby wszystkich podmiotów ubiegających się o dostęp), aby zapewnić skuteczny dostęp na sprawiedliwych i niedyskryminacyjnych warunkach.

147.

Na zasadzie odstępstwa od warunków określonych w sekcji 5.2.4.4.2 państwa członkowskie mogą ograniczyć dostarczanie niektórych produktów hurtowego dostępu do przypadków uzasadnionego żądania ze strony podmiotu ubiegającego się o dostęp, jeżeli dostarczenie takich produktów mogłoby w sposób nieproporcjonalny podwyższyć koszty inwestycji, nie przynosząc znaczących korzyści w postaci większej konkurencji.

148.

Aby Komisja mogła zatwierdzić takie odstępstwo, państwa członkowskie muszą uzasadnić jego zastosowanie charakterem tej konkretnej interwencji. Uzasadnienie powinno opierać się na odpowiednio udokumentowanych i obiektywnych kryteriach, takich jak niska gęstość zaludnienia danych obszarów, rozmiar obszaru docelowego lub wielkość beneficjentów pomocy (99). W odniesieniu do każdego produktu dostępu, który nie będzie dostarczany, państwo członkowskie musi wykazać – za pomocą szczegółowych i obiektywnych obliczeń kosztów – że jego dostarczenie spowodowałoby nieproporcjonalny wzrost kosztów interwencji.

149.

Żądanie podmiotu ubiegającego się o dostęp uznawane jest za uzasadnione, jeżeli: a) podmiot ubiegający się o dostęp dostarcza biznesplan, który uzasadnia rozwój danego produktu w ramach sieci finansowanej przez państwo; oraz b) na tym samym obszarze geograficznym żadne inne przedsiębiorstwo nie oferuje porównywalnego produktu dostępu w cenie zbliżonej do cen obowiązujących na obszarach o większej gęstości zaludnienia (100).

150.

Jeżeli żądanie dostępu jest uzasadnione, dodatkowe koszty zapewnienia takiego dostępu musi ponieść beneficjent pomocy.

151.

Przy ustalaniu cen produktów hurtowego dostępu państwa członkowskie muszą zapewnić, aby cena hurtowego dostępu w odniesieniu do każdego produktu opierała się na jednym z następujących punktów odniesienia i na zasadach ustalania cen:

152.

Należy zasięgać opinii krajowego organu regulacyjnego w kwestii produktów hurtowego dostępu oraz warunków hurtowego dostępu, w tym cen oraz powiązanych sporów, jak określono w sekcji 5.2.4.6.

153.

Kwotę pomocy na interwencje państwa wspierające budowę sieci stacjonarnej i ruchomej ustala się często na zasadzie ex ante, aby pokryć oczekiwaną lukę w finansowaniu w całym okresie eksploatacji infrastruktury objętej pomocą.

154.

W takim przypadku, ponieważ zasadniczo brak jest pewności co do wysokości przyszłych kosztów i przychodów, państwa członkowskie powinny ściśle monitorować wdrażanie każdego projektu finansowanego przez państwo (101) przez cały okres eksploatacji infrastruktury objętej pomocą i zapewnić mechanizm wycofania. Wspomniany mechanizm umożliwia należyte uwzględnienie informacji, których beneficjent pomocy nie był w stanie wziąć pod uwagę w pierwotnym biznesplanie przy ubieganiu się o pomoc państwa. Czynniki, które mogą mieć wpływ na rentowność projektu, a które mogą być trudne lub nawet niemożliwe do ustalenia ex ante z odpowiednią dokładnością, to na przykład: a) rzeczywiste koszty budowy sieci; b) rzeczywiste przychody z usług podstawowych; c) rzeczywisty poziom penetracji usługami oraz d) rzeczywiste przychody z usług innych niż podstawowe (102).

155.

Państwa członkowskie muszą stosować mechanizm wycofania przez cały okres eksploatacji infrastruktury objętej pomocą, jeżeli kwota pomocy w ramach projektu przekracza 10 mln EUR. Państwa członkowskie muszą określić zasady działania mechanizmu w jasny i przejrzysty sposób w dokumentacji konkurencyjnej procedury wyboru.

156.

Wycofanie nie jest konieczne, jeżeli projekt jest realizowany przy użyciu modelu inwestycji bezpośredniej, w którym publiczna sieć wyłącznie hurtowa jest budowana i obsługiwana przez organ publiczny, a jej jedynym celem jest zapewnienie uczciwego i niedyskryminującego dostępu wszystkim przedsiębiorstwom (103).

157.

Ponieważ różne czynniki mogą mieć pozytywny albo negatywny wpływ na biznesplan beneficjenta pomocy, mechanizm wycofania należy opracować w taki sposób, aby uwzględnić i zrównoważyć dwa cele: a) powinien on umożliwiać państwu członkowskiemu odzyskanie kwot przekraczających rozsądny zysk (104); b) nie powinien zagrażać motywacji przedsiębiorstw do udziału w konkurencyjnej procedurze wyboru (105) i do dążenia do oszczędności kosztowej (przyrostu wydajności) przy budowie sieci. Aby osiągnąć odpowiednią równowagę między tymi dwoma celami, państwa członkowskie powinny wprowadzić kryteria motywacyjne związane z przyrostem wydajności (106).

158.

Kwota motywacyjna może wynosić maksymalnie 30 % rozsądnego zysku. Państwa członkowskie nie powinny dochodzić wycofania żadnego dodatkowego zysku równego temu progowi lub niższego od niego (tj. rozsądnego zysku powiększonego o kwotę motywacyjną (107)). Każdy zysk przekraczający ten próg musi zostać podzielony między beneficjenta pomocy a państwo członkowskie na podstawie intensywności pomocy wynikającej z rezultatu konkurencyjnej procedury wyboru (108).

159.

W mechanizmach wycofania należy również uwzględniać zyski osiągnięte z innych transakcji dotyczących sieci finansowanej przez państwo. Na przykład w przypadku gdy przedsiębiorstwo zostało utworzone specjalnie w celu budowy lub obsługi sieci finansowanej przez państwo, jeżeli istniejący udziałowiec tego przedsiębiorstwa sprzedaje całość lub część swoich udziałów w tym przedsiębiorstwie w ciągu siedmiu lat od ukończenia sieci lub w ciągu 10 lat od przyznania pomocy, państwo członkowskie musi odzyskać każdą kwotę, o jaką przychody ze sprzedaży przekraczają cenę, przy której udziałowiec osiągnąłby rozsądny zysk (109).

160.

W celu zapewnienia, aby pomoc pozostawała proporcjonalna i nie prowadziła do nadmiernej rekompensaty ani subsydiowania skrośnego działalności nieobjętej pomocą, beneficjent pomocy musi zapewnić prowadzenie oddzielnej księgowości tak, aby wyraźnie wyodrębnione zostały koszty budowy i obsługi sieci oraz przychody z eksploatacji sieci budowanej przy wsparciu państwa.

161.

Krajowe organy regulacyjne odgrywają szczególnie istotną rolę w opracowywaniu najbardziej odpowiednich interwencji państwa w celu wspierania budowy sieci szerokopasmowych. Krajowe organy regulacyjne nabyły wiedzę techniczną i specjalistyczną w związku z zasadniczą rolą, jaką im przypisano w regulacjach sektorowych, i mają największe kompetencje do wspierania organów publicznych w zakresie opracowywania interwencji państwa.

162.

Państwa członkowskie zachęca się do systematycznego angażowania krajowych organów regulacyjnych w proces opracowywania, wdrażania i monitorowania interwencji państwa, w szczególności, m.in., w zakresie: a) identyfikacji obszarów docelowych (sporządzanie map i konsultacje publiczne), b) oceny spełnienia wymogów w zakresie skokowej zmiany oraz c) mechanizmów rozwiązywania konfliktów, w szczególności w przypadku sporów dotyczących któregokolwiek z tych aspektów.

163.

Biorąc pod uwagę szczególną wiedzę specjalistyczną krajowych organów regulacyjnych na temat funkcjonowania rynków krajowych, państwa członkowskie muszą konsultować się z krajowymi organami regulacyjnymi, które są najbardziej kompetentne, aby udzielić im wsparcia w zakresie: a) produktów hurtowego dostępu, warunków korzystania z tych produktów i ustalania ich ceny (sekcja 5.2.4.4) oraz b) istniejącej infrastruktury podlegającej regulacjom ex ante (sekcja 5.2.4.3). Jeżeli krajowemu organowi regulacyjnemu przyznano niezbędne kompetencje do zaangażowaniasię w interwencje państwa związane z budową sieci szerokopasmowych, państwo członkowskie powinno przesłać temu organowi szczegółowy opis środków pomocy co najmniej dwa miesiące przed zgłoszeniem pomocy państwa, aby zapewnić mu odpowiedni czas na wydanie opinii.

164.

Zgodnie z najlepszymi praktykami, bez uszczerbku dla kompetencji krajowych organów regulacyjnych wynikających z ram regulacyjnych, krajowe organy regulacyjne mogą wydawać wytyczne dla władz lokalnych dotyczące m.in. przeprowadzania analizy rynku oraz definicji produktów hurtowego dostępu i cen za dostęp hurtowy. W takich wytycznych należy uwzględnić ramy regulacyjne i zalecenia wydane przez Komisję (110).

165.

Oprócz krajowych organów regulacyjnych państwa członkowskie mogą także konsultować się z krajowymi organami ochrony konkurencji, np. aby uzyskać doradztwo na temat tego, jak stworzyć przedsiębiorstwom równe warunki działania oraz uniknąć przyznawania nieproporcjonalnie dużej części środków publicznych jednemu przedsiębiorstwu, a tym samym wzmacniania jego pozycji na rynku (która już może być dominująca) (111).

166.

Państwa członkowskie mogą tworzyć krajowe ośrodki kompetencji takie jak biura kompetencji w zakresie łączności szerokopasmowej, które mogą udzielać organom publicznym wsparcia przy opracowywaniu interwencji państwa na rzecz rozwoju sieci szerokopasmowych (112).

167.

Państwa członkowskie muszą spełniać wymogi przejrzystości, sprawozdawczości i monitorowania, jak określono w sekcji 7.

168.

Pomoc na budowę sieci stacjonarnych i ruchomych może mieć negatywne skutki pod względem zakłóceń na rynku i wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi.

169.

Komisja ocenia wagę zakłócenia konkurencji i wpływu na wymianę handlową pod względem skutków dla konkurentów i potencjalnego efektu wypierania inwestycji prywatnych. Wsparcie publiczne może również zachęcać lokalnych dostawców usług do korzystania z usług oferowanych przez sieć finansowaną przez państwo, a nie z usług świadczonych na warunkach rynkowych. Ponadto jeżeli istnieje prawdopodobieństwo, że beneficjent pomocy będzie przedsiębiorstwem, które już posiada dominującą pozycję na rynku lub może ją uzyskać w wyniku inwestycji publicznej, pomoc mogłaby osłabić presję konkurencyjną, jaką mogą wywierać konkurenci. Nawet jeśli zakłócenia można uznać za ograniczone na poziomie indywidualnym, łącznie programy pomocy mogą jednak prowadzić do dużych zakłóceń.

170.

Komisja porówna pozytywne skutki planowanej pomocy dla wspieranych rodzajów działalności gospodarczej z jej faktycznymi i potencjalnymi negatywnymi skutkami dla konkurencji i warunków wymiany handlowej. Aby pomoc państwa można było uznać za zgodną z rynkiem wewnętrznym, pozytywne skutki muszą przewyższać jej negatywne skutki.

171.

Po pierwsze Komisja oceni pozytywne skutki pomocy dla wspieranych rodzajów działalności gospodarczej, w tym jej wkład w osiągnięcie celów polityki cyfrowej. Państwo członkowskie musi wykazać na podstawie scenariusza alternatywnego, że środek ma pozytywne skutki w porównaniu z sytuacją, która miałaby miejsce bez przyznania pomocy. Jak wskazano w sekcji 5.2.1, pozytywne skutki mogą obejmować osiągnięcie celów interwencji państwa, takich jak uruchomienie na rynku nowej sieci zapewniającej dodatkową przepustowość i prędkość, a także niższe ceny i większe możliwości wyboru dla użytkowników końcowych oraz wyższą jakość i innowacyjność. Zapewni to użytkownikom końcowym również większy dostęp do zasobów on-line i będzie prawdopodobnie stymulować wzrost popytu. Przyczyni się to także do zakończenia procesu tworzenia jednolitego rynku cyfrowego oraz przyniesie korzyści całej gospodarce Unii.

172.

Ponadto Komisja może również w stosownych przypadkach wziąć pod uwagę, czy pomoc przynosi inne pozytywne skutki, na przykład poprawę efektywności energetycznej eksploatacji sieci lub wkład w realizację polityk Unii takich jak Europejski Zielony Ład.

173.

Po drugie państwa członkowskie muszą wykazać, że negatywne skutki są ograniczone do niezbędnego minimum. Przy opracowywaniu środka z uwzględnieniem konieczności, adekwatności i proporcjonalności pomocy (sekcje 5.2.2, 5.2.3,5.2.4) państwa członkowskie powinny wziąć pod uwagę na przykład wielkość projektów, indywidualne i całkowite kwoty pomocy, cechy beneficjentów (np. czy mają znaczącą pozycję rynkową), oraz cechy obszarów docelowych (np. liczbę wydajnych sieci istniejących lub w wiarygodny sposób planowanych sieci na danym obszarze). Aby umożliwić Komisji ocenę prawdopodobnych negatywnych skutków, zachęca się państwa członkowskie do przedstawiania każdej oceny skutków, jaką dysponują, jak również ocen ex post przeprowadzonych dla podobnych realizowanych wcześniej programów.

174.

Dostępność sieci szerokopasmowej stanowi warunek konieczny możliwości wykupienia abonamentu na usługi szerokopasmowe. W niektórych przypadkach może to jednak nie wystarczać do zapewnienia, aby potrzeby użytkowników końcowych (o których mowa w szczególności w pkt 53 i 61), zostały zaspokojone oraz aby urzeczywistniły się korzyści dla całego społeczeństwa.

175.

Może być to spowodowane stosunkowo niską skłonnością użytkowników końcowych do wykupienia abonamentu na usługi szerokopasmowe. Taka niska skłonność może wynikać z różnych powodów, w tym z: a) ekonomicznego wpływu kosztów wykupienia abonamentu na usługi szerokopasmowe dla użytkowników końcowych ogółem lub dla niektórych kategorii użytkowników końcowych znajdujących się w niepewnej sytuacji oraz b) braku świadomości korzyści, z jakimi będzie wiązało się wykupienie abonamentu na usługi szerokopasmowe.

176.

Środki po stronie popytu takie jak bony służą zmniejszeniu kosztów ponoszonych przez użytkowników końcowych i mogą być przydatne do zaradzenia konkretnej niedoskonałości rynku pod względem penetracji dostępnymi usługami szerokopasmowymi. Powszechny i przystępny cenowo dostęp do łączności generuje pozytywne efekty zewnętrzne, ponieważ może przyspieszyć wzrost gospodarczy i innowacje we wszystkich sektorach gospodarki. W przypadku gdy nie można zapewnić przystępnego cenowo dostępu do usług szerokopasmowych zadowalającej jakości, na przykład ze względu na wysokie ceny detaliczne, pomoc państwa może usunąć taką niedoskonałość rynku. W takich przypadkach przyznanie pomocy państwa może przynieść pozytywne efekty.

177.

Bony nie stanowią pomocy dla użytkowników końcowych, w tym konsumentów indywidualnych, jeżeli ci użytkownicy końcowi nie prowadzą działalności gospodarczej wchodzącej w zakres stosowania art. 107 ust. 1 Traktatu. Bony mogą jednak stanowić pomoc w odniesieniu do użytkowników końcowych, jeżeli prowadzą oni działalność gospodarczą wchodzącą w zakres stosowania art. 107 ust. 1 Traktatu. W większości przypadków pomoc ta może jednak wchodzić w zakres rozporządzenia w sprawie pomocy de minimis (113), biorąc pod uwagę ograniczoną wartość bonów.

178.

Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej potwierdza, że w przypadku przyznania korzyści użytkownikom końcowym, takim jak konsumenci indywidualni, którzy nie prowadzą działalności gospodarczej, korzyść taka może nadal równać się korzyści przyznanej niektórym przedsiębiorstwom i w związku z tym może stanowić pomoc państwa na podstawie art. 107 ust. 1 Traktatu (114).

179.

Z tego względu bony mogą stanowić pomoc na rzecz przedsiębiorstw z sektora łączności elektronicznej, które będą w stanie podnieść jakość lub rozszerzyć zakres usług oferowanych z wykorzystaniem istniejących sieci szerokopasmowych, co pozwoli im na wzmocnienie swojej pozycji rynkowej ze szkodą dla innych przedsiębiorstw z sektora łączności szerokopasmowej. Te przedsiębiorstwa podlegają kontroli pomocy państwa, jeżeli korzyść, jaką uzyskują, przekracza poziom de minimis.

180.

Środki w postaci bonów nie mogą być stosowane na obszarach, na których nie istnieje sieć zapewniająca możliwość świadczenia kwalifikujących się usług.

181.

Celem bonów społecznych jest wspieranie niektórych indywidualnych konsumentów w nabywaniu lub utrzymywaniu usług szerokopasmowych. Można je uznać za zgodne z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107 ust. 2 lit. a) Traktatu jako stanowiące „pomoc o charakterze socjalnym [przyznawaną] indywidualnym konsumentom, pod warunkiem że jest przyznawana bez dyskryminacji związanej z pochodzeniem produktów”.

182.

Aby można było uznać je za zgodne z art. 107 ust. 2 lit. a) Traktatu, bony społeczne muszą być zastrzeżone dla określonych kategorii indywidualnych konsumentów, których sytuacja finansowa uzasadnia przyznanie pomocy ze względów socjalnych (np. rodziny o niskich dochodach, studenci, uczniowie itp.) (115). W tym celu państwa członkowskie muszą określić – na podstawie obiektywnych kryteriów – kategorie konsumentów, którzy mają zostać objęci programami bonów społecznych (116).

183.

Kosztami kwalifikowalnymi mogą być opłata miesięczna, standardowe (117) koszty uruchomienia oraz koszty niezbędnego końcowego urządzenia telekomunikacyjnego, którego konsument potrzebuje, aby uzyskać dostęp do usług szerokopasmowych. Kosztami kwalifikowalnymi mogą być również koszty okablowania wewnątrz budynków i pewnego ograniczonego wdrożenia infrastruktury na terenie prywatnej nieruchomości konsumenta lub nieruchomości publicznej znajdującej się w pobliżu prywatnej nieruchomości konsumenta, o ile prace te są niezbędne dla świadczenia usługi i pomocne w tym.

184.

Z bonów społecznych można skorzystać w celu wykupienia abonamentu na nowe usługi szerokopasmowe lub przedłużenia istniejących abonamentów („kwalifikujące się usługi”).

185.

Wymóg unikania jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na pochodzenie produktów (zob. pkt 181) zostaje spełniony przez przestrzeganie zasady neutralności technologicznej. Konsumenci muszą mieć możliwość wykorzystania bonów społecznych do nabycia kwalifikujących się usług szerokopasmowych od dowolnego dostawcy, który jest w stanie je świadczyć, niezależnie od technologii wykorzystywanej do świadczenia usługi. Programy bonów społecznych muszą zapewniać równe traktowanie wszystkich możliwych dostawców usług i oferować konsumentom jak najszerszy wybór dostawców. W tym celu państwo członkowskie musi utworzyć internetowy rejestr wszystkich kwalifikujących się dostawców usług lub wdrożyć równoważną metodę alternatywną w celu zapewnienia otwartości, przejrzystości i niedyskryminującego charakteru interwencji państwa. Konsumenci muszą mieć możliwość uzyskania informacji o wszystkich przedsiębiorstwach, które są w stanie świadczyć kwalifikujące się usługi. Wszystkie przedsiębiorstwa, które są w stanie świadczyć kwalifikujące się usługi szerokopasmowe na podstawie obiektywnych i przejrzystych kryteriów (np. zdolności do spełnienia minimalnych wymogów dotyczących świadczenia takich usług) muszą mieć możliwość ubiegania się o wpis do rejestru online lub skorzystania z jakiejkolwiek alternatywnej lokalizacji wybranej przez państwo członkowskie. Rejestr (lub wybrana alternatywna lokalizacja) może również zapewniać dodatkowe informacje pomocne konsumentom, takie jak rodzaj usług świadczonych przez poszczególne przedsiębiorstwa.

186.

Państwa członkowskie muszą przeprowadzić konsultacje publiczne dotyczące najważniejszych właściwości programu. Konsultacje publiczne muszą trwać co najmniej 30 dni.

187.

Państwa członkowskie mogą wprowadzić dodatkowe mechanizmy zabezpieczające w celu uniknięcia ewentualnego niewłaściwego wykorzystywania bonów społecznych przez konsumentów, dostawców usług lub innych beneficjentów. Przykładowo, w niektórych przypadkach, gdy dotowane jest jedynie wykupienie nowych kwalifikujących się usług, konieczne mogą być dodatkowe mechanizmy zabezpieczające służące zapewnieniu, aby bony społeczne nie były wykorzystywane do wykupowania usług szerokopasmowych, jeżeli inny członek tego samego gospodarstwa domowego posiada już abonament na kwalifikującą się usługę.

188.

Ponadto państwa członkowskie muszą spełniać wymogi określone w sekcji 7 w zakresie przejrzystości, sprawozdawczości i monitorowania.

189.

Bony na łączność mogą być przeznaczone dla szerszych kategorii użytkowników końcowych (np. bony na łączność dla wszystkich konsumentów lub dla określonych przedsiębiorstw takich jak małe i średnie przedsiębiorstwa), aby zachęcać do korzystania z usług szerokopasmowych przyczyniających się do rozwoju działalności gospodarczej. Środki takie można uznać za zgodne z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107 ust. 3 lit. c) Traktatu.

190.

Komisja uzna takie środki za zgodne z rynkiem wewnętrznym, jeżeli przyczyniają się do rozwoju działalności gospodarczej (pierwszy warunek) bez wywierania niekorzystnego wpływu na warunki wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem (drugi warunek).

191.

Komisja uważa, że programy bonów na łączność, które skutecznie przyczyniają się do rozpowszechniania określonego rodzaju usług szerokopasmowych, mogą ułatwić rozwój wielu rodzajów działalności gospodarczej poprzez poprawę łączności i dostępności usług szerokopasmowych w przypadku wystąpienia niedoskonałości rynku związanej z penetracją odpowiednimi usługami (118).

192.

Państwa członkowskie muszą wykazać, że programy bonów na łączność wywołują efekt zachęty.

193.

Bony na łączność powinny pokrywać maksymalnie 50 % kosztów kwalifikowalnych (119). Kosztami kwalifikowalnymi mogą być opłata miesięczna, standardowe koszty uruchomienia oraz koszty niezbędnego końcowego urządzenia telekomunikacyjnego, którego użytkownik końcowy potrzebuje, aby uzyskać dostęp do usług szerokopasmowych. Kosztami kwalifikowalnymi mogą być również koszty okablowania wewnątrz budynków i pewnego ograniczonego wdrożenia infrastruktury na terenie prywatnych nieruchomości użytkownika końcowego lub nieruchomości publicznej znajdującej się w pobliżu prywatnych nieruchomości użytkownika końcowego, o ile prace te są niezbędne dla świadczenia usługi i pomocne w tym.

194.

Pomoc państwa powinna być ukierunkowana na sytuacje, w których jej przyznanie może przyczynić się do istotnej poprawy sytuacji, a rynek nie jest w stanie samodzielnie dokonać stosownych zmian w tym zakresie, tj. w przypadku gdy pomoc jest niezbędna do wyeliminowania niedoskonałości rynku pod względem penetracji odpowiednimi usługami szerokopasmowymi. Na przykład jeżeli programy bonów na łączność nie służą zaspokojeniu potrzeb użytkowników końcowych pod względem rozpowszechniania usług szerokopasmowych (np. jeżeli bony są niewłaściwie wykorzystywane do wspierania budowy sieci zamiast pobudzania popytu) lub nie są zgodne z zasadą neutralności technologicznej, takie programy nie byłyby odpowiednim instrumentem polityki. W takich przypadkach pomoc w formie bonów mogłaby niekorzystnie wpływać na warunki wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem, a zatem prawdopodobnie nie zostałaby uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym.

195.

Bonów na łączność nie można wykorzystywać do utrzymania istniejących już usług. Bony mogą być wykorzystywane do wykupienia nowej usługi lub ulepszenia już posiadanej usługi. Tam gdzie bony na łączność mogą być wykorzystywane do zakupu ulepszonej usługi w ramach istniejącego abonamentu, państwa członkowskie muszą wykazać, że program bonów nie skutkuje nadmiernym zakłóceniem konkurencji na szczeblu detalicznym i hurtowym i że nie doprowadzi np. do uzyskania nieproporcjonalnych nieoczekiwanych zysków przez niektórych operatorów, wyrządzając jednocześnie szkodę innym operatorom.

196.

Bony na łączność muszą być neutralne pod względem technologicznym. Użytkownicy końcowi muszą mieć możliwość użycia bonów na łączność do nabycia kwalifikowalnych usług szerokospasmowych od dowolnego dostawcy, który jest w stanie je świadczyć, niezależnie od technologii wykorzystywanej do świadczenia usługi. Programy bonów na łączność muszą zapewniać równe traktowanie wszystkich możliwych dostawców usług i oferować użytkownikom końcowym jak najszerszy wybór dostawców. W tym celu państwo członkowskie musi utworzyć internetowy rejestr wszystkich kwalifikujących się dostawców usług lub wdrożyć równoważną metodę alternatywną w celu zapewnienia otwartości, przejrzystości i niedyskryminującego charakteru interwencji państwa. Użytkownicy końcowi muszą mieć możliwość uzyskania takich informacji o wszystkich przedsiębiorstwach, które są w stanie świadczyć kwalifikujące się usługi. Wszystkie przedsiębiorstwa, które są w stanie świadczyć kwalifikujące się usługi na podstawie obiektywnych i przejrzystych kryteriów (jak np. możliwość spełnienia minimalnych wymogów odnośnie świadczenia takich usług), muszą mieć możliwość ubiegania się o wpis do rejestru online lub skorzystania z jakiejkolwiek alternatywnej lokalizacji wybranej przez państwo członkowskie. Rejestr (lub wybrana alternatywna lokalizacja) może również zapewniać dodatkowe informacje pomocne użytkownikom końcowym, takie jak rodzaj usługi świadczonej przez poszczególne przedsiębiorstwa.

197.

Aby zminimalizować zakłócenia na rynku, państwa członkowskie muszą przeprowadzić ocenę rynku w celu zidentyfikowania kwalifikujących się dostawców obecnych na danym obszarze i zebrania informacji na potrzeby obliczenia ich udziału w rynku. W toku oceny rynku należy ustalić, czy program bonów na łączność może przynieść nieproporcjonalną korzyść niektórym dostawcom ze szkodą dla innych, potencjalnie wzmacniając ich (lokalną) pozycję dominującą. Ocena rynku musi również mieć na celu ustalenie rzeczywistej potrzeby wdrożenia programu bonów na łączność poprzez porównanie sytuacji na obszarach interwencji z sytuacją na innych obszarach państwa członkowskiego lub Unii. Aby ocenić program bonów i podjąć decyzję w kwestii jego wdrożenia, można również zbadać tendencje w zakresie korzystania z usług szerokopasmowych przez użytkowników końcowych.

198.

Państwa członkowskie muszą przeprowadzić konsultacje publiczne dotyczące najważniejszych właściwości programu. Konsultacje publiczne muszą trwać co najmniej 30 dni.

199.

Aby się kwalifikować, dostawca usług szerokopasmowych, który jest zintegrowany pionowo i ma udział w rynku detalicznym przekraczający 25 %, musi oferować na odpowiednim rynku hurtowego dostępu produkty hurtowego dostępu, które umożliwią każdemu podmiotowi ubiegającemu się o dostęp możliwość świadczenia kwalifikujących się usług na otwartych, przejrzystych i niedyskryminujących warunkach. Cena hurtowego dostępu musi być ustalona zgodnie z zasadami określonymi w sekcji 5.2.4.4.4.

200.

Aby ograniczyć niekorzystny wpływ na konkurencję, okres obowiązywania programu bonów na łączność co do zasady nie może przekraczać trzech lat (120). Termin ważności bonów dla indywidualnych użytkowników końcowych nie może przekraczać dwóch lat.

201.

Ponadto państwa członkowskie muszą spełniać wymogi określone w sekcji 7 w zakresie przejrzystości, sprawozdawczości i monitorowania.

202.

Państwa członkowskie muszą zamieszczać następujące informacje w prowadzonym przez Komisję module dotyczącym przejrzystości przyznawania pomocy państwa (121) lub na kompleksowej stronie internetowej dotyczącej pomocy państwa na szczeblu krajowym lub regionalnym:

203.

Informacje, o których mowa w pkt 202 lit b), muszą zostać opublikowane w terminie sześciu miesięcy od daty przyznania pomocy lub, w przypadku pomocy w formie korzyści podatkowych, w ciągu jednego roku od daty, do której wymagane jest złożenie deklaracji podatkowej (122).

204.

Państwa członkowskie muszą zorganizować swoje kompleksowe strony internetowe dotyczące pomocy państwa, o których mowa w pkt 202, w taki sposób, który umożliwia łatwy dostęp do tych informacji. W przypadku pomocy niezgodnej z prawem, ale uznanej następnie za zgodną z rynkiem wewnętrznym, państwa członkowskie muszą opublikować te informacje w terminie sześciu miesięcy od dnia przyjęcia przez Komisję decyzji uznającej pomoc za zgodną z rynkiem wewnętrznym.

205.

Aby umożliwić egzekwowanie zasad pomocy państwa zgodnie z Traktatem, stosowne informacje muszą być dostępne przez co najmniej 10 lat od dnia przyznania pomocy. Informacje muszą być publikowane w niezastrzeżonym formacie arkusza kalkulacyjnego, który umożliwia skuteczne przeszukiwanie danych, ich ekstrakcję, pobieranie i łatwe publikowanie w internecie, na przykład w formacie CSV lub XML. Ogół społeczeństwa musi mieć możliwość dostępu do strony internetowej bez żadnych ograniczeń, w tym bez konieczności wcześniejszej rejestracji użytkownika.

206.

Komisja opublikuje na swojej stronie internetowej linki do stron internetowych dotyczących pomocy państwa na szczeblu krajowym lub regionalnym, o których mowa w pkt 202.

207.

Na podstawie rozporządzenia Rady (UE) 2015/1589 (123) i rozporządzenia Komisji (WE) nr 794/2004 (124) państwa członkowskie są zobowiązane do przekazywania Komisji sprawozdań rocznych dotyczących poszczególnych środków pomocy zatwierdzonych na podstawie niniejszych wytycznych.

208.

Oprócz sprawozdań rocznych, o których mowa w pkt 207, państwa członkowskie muszą co dwa lata przedkładać Komisji sprawozdanie zawierające kluczowe informacje na temat środków pomocy zatwierdzonych na podstawie niniejszych wytycznych, zgodnie z załącznikiem III.

209.

Państwa członkowskie muszą prowadzić szczegółową dokumentację dotyczącą wszystkich środków pomocy. Dokumentacja ta musi zawierać wszystkie informacje niezbędne do ustalenia, czy spełnione są wszystkie warunki zgodności określone w niniejszych wytycznych. Państwa członkowskie muszą przechowywać tę dokumentację przez 10 lat od daty przyznania pomocy i na żądanie przekazać ją Komisji.

210.

Aby dodatkowo ograniczyć zakłócenia konkurencji i wymiany handlowej, Komisja może zażądać poddania programów ocenie ex post mającej na celu: a) sprawdzenie, czy zrealizowano założenia i dotrzymano warunków, ze względu na które pomoc uznano za zgodną z rynkiem wewnętrznym; b) zweryfikowanie efektywności środka pomocy w świetle określonych uprzednio celów; c) zweryfikowanie jego wpływu na rynki i konkurencję oraz sprawdzenie, czy w czasie obowiązywania programu pomocy nie wystąpiły nadmierne zakłócenia, które byłyby sprzeczne z interesem Unii (125).

211.

Przeprowadzenie oceny ex post będzie konieczne w przypadku programów pomocy o dużym budżecie, programów zawierających nowatorskie elementy lub programów, w których przewidziano istotne zmiany rynkowe, technologiczne lub regulacyjne. W każdym razie ocena ex post będzie wymagana w przypadku programów, w ramach których budżet na pomoc państwa lub zaksięgowane wydatki przekraczają 150 mln EUR w danym roku lub 750 mln EUR w całym okresie ich realizacji. Cały okres realizacji programów obejmuje łączny okres obowiązywania danego programu oraz wcześniejszych programów służących realizacji podobnego celu i obejmujących ten sam obszar geograficzny, począwszy od dnia publikacji niniejszych wytycznych. Biorąc pod uwagę cele oceny, a także aby nie nakładać w związku z nią nadmiernego obciążenia na państwa członkowskie i mniejsze projekty dotyczące pomocy, wymóg przeprowadzenia oceny ex post obowiązuje wyłącznie w odniesieniu do programów pomocy, których łączny okres obowiązywania przekracza trzy lata, począwszy od dnia publikacji niniejszych wytycznych.

212.

Od wymogu przeprowadzenia oceny ex post można odstąpić w przypadku programów pomocy będących bezpośrednimi następcami programów służących realizacji zbliżonego celu i odnoszących się do tego samego obszaru geograficznego, które to programy zostały już poddane ocenie i w odniesieniu do których sporządzono już końcowe sprawozdanie oceniające zgodnie z planem oceny zatwierdzonym przez Komisję, przy czym sprawozdanie to nie zawierało żadnych negatywnych ustaleń. Każdy program, w przypadku którego końcowe sprawozdanie oceniające okaże się niezgodne z zatwierdzonym planem oceny, musi zostać zawieszony ze skutkiem natychmiastowym.

213.

Celem oceny jest weryfikacja realizacji przyjętych założeń i spełnienia warunków leżących u podstaw zgodności programu z rynkiem wewnętrznym, w szczególności weryfikacja konieczności zastosowania środka pomocy i jego skuteczności w świetle jego celów ogólnych i szczegółowych. W ocenie należy uwzględnić także wpływ danego programu na konkurencję i wymianę handlową.

214.

W przypadku programów pomocy objętych wymogiem oceny, o której mowa w pkt 211, państwa członkowskie muszą zgłosić projekt planu oceny, który będzie stanowił integralną część przeprowadzanej przez Komisję oceny programu. Plan należy zgłosić:

215.

Projekt planu oceny musi być zgodny ze wspólnymi zasadami metodycznymi ustanowionymi przez Komisję (126). Państwa członkowskie muszą opublikować plan oceny zatwierdzony przez Komisję.

216.

Ocena ex post musi zostać przeprowadzona przez eksperta, który jest niezależny od organu przyznającego pomoc, na podstawie planu oceny. W ramach każdej oceny należy sporządzić przynajmniej jedno okresowe i jedno końcowe sprawozdanie z oceny. Państwa członkowskie muszą opublikować oba sprawozdania.

217.

Końcowe sprawozdanie z oceny należy przekazać Komisji w odpowiednim terminie, najpóźniej na dziewięć miesięcy przed datą wygaśnięcia programu pomocy, tak by Komisja mogła ocenić ewentualne przedłużenie okresu jego obowiązywania. Termin ten może zostać skrócony w przypadku programów powodujących uruchomienie wymogu oceny w ciągu ostatnich dwóch lat ich wdrażania. Dokładny zakres i zasady każdej oceny zostaną określone w decyzji o zatwierdzeniu programu pomocy. W zgłoszeniu wszelkich późniejszych środków pomocy o podobnym celu należy opisać, w jaki sposób uwzględniono wyniki oceny.

218.

Komisja będzie stosować zasady przedstawione w niniejszych wytycznych od dnia następującego po dniu ich publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

219.

Komisja będzie stosować zasady przedstawione w niniejszych wytycznych w odniesieniu do zgłoszonej pomocy, względem której musi podjąć decyzję po dacie publikacji niniejszych wytycznych w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, nawet w przypadku gdy dana pomoc została zgłoszona przed tą datą.

220.

Zgodnie z zawiadomieniem Komisji w sprawie określenia zasad mających zastosowanie do oceny środków pomocy państwa niezgodnych z prawem (127) Komisja zastosuje wobec pomocy przepisy obowiązujące w momencie przyznawania pomocy niezgodnej z prawem. Komisja będzie stosowała zasady przedstawione w niniejszych wytycznych odpowiednio w odniesieniu do niezgodnej z prawem pomocy przyznanej po dacie ich publikacji.

221.

Na podstawie art. 108 ust. 1 Traktatu Komisja proponuje państwom członkowskim następujące stosowne środki: