KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 5.7.2023

COM(2023) 416 final

2023/0232(COD)

Wniosek

DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie monitorowania i odporności gleb (prawo o monitorowaniu gleb)

{SEC(2023) 416 final} - {SWD(2023) 416 final} - {SWD(2023) 417 final} - {SWD(2023) 418 final} - {SWD(2023) 423 final}

UZASADNIENIE

1.KONTEKST WNIOSKU

•Przyczyny i cele wniosku

Zdrowe gleby mają zasadnicze znaczenie dla rolników i całego ekosystemu agronomicznego. Utrzymanie lub zwiększenie żyzności gleby w perspektywie długoterminowej przyczynia się do stabilnych lub nawet większych plonów z upraw, pasz i biomasy wymaganej w sektorach biogospodarki niespożywczej, przyczyniając się do odchodzenia naszej gospodarki od paliw kopalnych, 3 a także zapewnia rolnikom długoterminowe bezpieczeństwo produkcji i perspektywy biznesowe. Dostępność zdrowych i żyznych gleb i gruntów ma kluczowe znaczenie dla przejścia na zrównoważoną biogospodarkę, a zatem może pomóc w zwiększeniu i zachowaniu wartości gruntów. Środki mające na celu zwiększenie żyzności gleby mogą również obniżyć koszty operacyjne gospodarstw rolnych, takie jak koszty nakładów lub maszyn. Rolnicy mogą otrzymać wsparcie finansowe na niektóre praktyki, np. w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR) lub wniosku dotyczącego unijnych ram certyfikacji usuwania dwutlenku węgla 4 .

Degradacja gleby szkodzi również zdrowiu ludzi. Pył zawieszony w powietrzu wytwarzany w wyniku erozji wietrznej wywołuje lub nasila choroby układu oddechowego i układu krążenia. Uszczelnione gleby wydłużają czas trwania wysokich temperatur podczas fal upałów i mają mniejszą zdolność do pochłaniania zanieczyszczeń. Zanieczyszczone gleby mają również wpływ na bezpieczeństwo żywności. Na przykład około 21 % gleb rolnych w UE w poziomie próchniczym zawiera stężenia kadmu, które przekraczają limit dla wód podziemnych. Wartość rekreacyjną środowiska i przyrody, powiązana ze zdrowiem fizycznym i psychicznym, również zależy od zdrowych gleb, na których gospodaruje się w sposób zrównoważony. Jest to cenne zarówno na obszarach wiejskich, jak i na miejskich, gdzie stosowanie zrównoważonych praktyk gospodarowania może przyczynić się do stworzenia zdrowych zielonych przestrzeni i ograniczenia wysp ciepła, poprawy jakości powietrza i warunków mieszkaniowych. Poprawa zdrowia gleb ma kluczowe znaczenie dla zwiększenia odporności UE na niekorzystne zdarzenia i przystosowanie się do zmiany klimatu. Odporność Europy na zmianę klimatu zależy od poziomu zawartości materii organicznej w glebie i jej żyzności, zdolności do retencji i filtrowania wody oraz odporności na erozję. Agrotechniki węglochłonne pomagają składować CO2 w glebie i przyczyniają się do łagodzenia zmiany klimatu. Zdolność gleby do zatrzymywania wody pomaga zarówno zapobiegać zagrożeniom związanym z klęskami żywiołowymi, jak i reagować na nie. Gdy gleby mogą wchłonąć więcej opadów, zmniejsza to intensywność powodzi i łagodzi negatywne skutki okresów suszy. Również niektóre bakterie glebowe, stanowiące część różnorodności biologicznej zdrowych gleb, mogą pomóc roślinom tolerować suszę.

Wraz z rosnącymi zagrożeniami pogodowymi i klimatycznymi wzrasta ryzyko pożarów lasów w całej Europie. Warunki, które zwiększają ryzyko pożaru, będą nasilać się wraz ze zmianą klimatu, w szczególności z ciepłem i wilgotnością ekosystemów, w tym gleb. Zdrowe gleby o funkcjonalnej zdolności do retencji wody wspierają również zdrowe ekosystemy leśne, które są bardziej odporne na pożary lasów. Jednocześnie pożary lasów mogą powodować degradację gleby, prowadząc do zwiększonego ryzyka erozji gleby, osuwisk i powodzi. Wzmocnienie bazy wiedzy na temat gleb może przyczynić się do poprawy ocen ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi, w których uznaje się wieloaspektowe role, jakie gleby odgrywają w łagodzeniu ryzyka klęsk żywiołowych. Środki mające na celu wzmocnienie zdrowia gleb budują odporność na przyszłe stresy spowodowane zmianą klimatu.

Znaczenie zdrowia gleb uznano również na poziomie globalnym. UE podjęła zobowiązania w kontekście międzynarodowym trzech konwencji z Rio, aby zająć się kwestią gleb dotkniętych pustynnieniem (konwencja ONZ w sprawie zwalczania pustynnienia), przyczynić się do łagodzenia zmiany klimatu (ramowa konwencja ONZ w sprawie zmian klimatu) i sprawić, aby gleby stanowiły ważne siedlisko dla różnorodności biologicznej (Konwencja o różnorodności biologicznej). Rekultywacja, utrzymanie i poprawa zdrowia gleb jest celem nowych globalnych ram różnorodności biologicznej z Kunming-Montrealu.

Zdrowie gleb bezpośrednio przyczynia się również do osiągnięcia kilku celów zrównoważonego rozwoju ONZ 16 , w szczególności celu 15.3. Ma to na celu zwalczenie pustynnienia, rekultywację zdegradowanych terenów i gleb, w tym terenów dotkniętych pustynnieniem, suszami i powodziami, dążenie do budowy świata, w którym nie będzie występować proces degradacji gleb w 2030 r.

•Spójność z przepisami obowiązującymi w tej dziedzinie polityki

–Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030, w której określono cele w zakresie dalszej ochrony przyrody w UE, a w szczególności wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych 19 (prawo o odbudowie zasobów przyrodniczych). Celem zaproponowanego prawa o odbudowie zasobów przyrodniczych jest objęcie środkami odtworzenia co najmniej 20 % unijnych obszarów lądowych i morskich do 2030 r., a do 2050 r. – wszystkich ekosystemów wymagających odbudowy. Istnieje wiele synergii między proponowanym prawem o odbudowie zasobów przyrodniczych a niniejszym wnioskiem w sprawie zdrowia gleb. Zatem proponowane prawo o odbudowie zasobów przyrodniczych i niniejszy wniosek wzajemnie się wzmacniają.

–W planie działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń przedstawiono wizję, zgodnie z którą do 2050 r. zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby zostanie ograniczone do poziomów nieuznawanych już za szkodliwe dla zdrowia i ekosystemów naturalnych. Niniejszy wniosek jest spójny z wnioskami mającymi na celu zmianę i wzmocnienie kluczowych obowiązujących przepisów UE w sektorze powietrza i wody oraz przepisów dotyczących działalności przemysłowej.

–Plan działania dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, w którym zapowiedziano redukcję mikrodrobin plastiku oraz ocenę dyrektywy w sprawie osadów ściekowych regulującej jakość osadów wykorzystywanych w rolnictwie.

–Strategia w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności, w której uznano, że chemikalia są nieodzowne dla dobrostanu współczesnego społeczeństwa, ale także określono cel, jakim jest lepsza ochrona obywateli i środowiska przed ewentualnymi niebezpiecznymi właściwościami chemikaliów.

•Spójność z innymi politykami Unii

2.PODSTAWA PRAWNA, POMOCNICZOŚĆ I PROPORCJONALNOŚĆ

•Podstawa prawna

–zachowanie, ochrona i poprawa jakości środowiska;

–ochrona zdrowia ludzkiego;

–ostrożne i racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych;

–promowanie na płaszczyźnie międzynarodowej środków zmierzających do rozwiązywania regionalnych lub światowych problemów w dziedzinie środowiska, w szczególności zwalczania zmian klimatu.

Wniosek nie zawiera środków mających wpływ na użytkowanie gruntów.

Zważywszy, że jest to obszar kompetencji dzielonych między UE a państwa członkowskie, unijne działanie musi być zgodne z zasadą pomocniczości.

•Pomocniczość (w przypadku kompetencji niewyłącznych)

Działanie na poziomie UE jest uzasadnione ze względu na skalę i transgraniczny charakter problemu, wpływ degradacji gleby w całej UE oraz ryzyko dla środowiska, gospodarki i społeczeństwa.

Degradacja gleby jest często błędnie postrzegana jako kwestia czysto lokalna, a skutki transgraniczne są niedoszacowane. Przyczyny i skutki tego problemu wykraczają poza granice państw i ograniczają świadczenie usług ekosystemowych w wielu państwach, ponieważ gleba jest zmywana przez wodę lub zdmuchiwana przez wiatr. Substancje zanieczyszczające mogą być przenoszone w powietrzu, wodach powierzchniowych i gruntowych, mogą przemieszczać się ponad granicami i wpływać na żywność.

W sposób, który jest rzadko dostrzegany lub przyjmowany do wiadomości, zdrowe gleby mają zasadnicze znaczenie dla sprostania globalnym wyzwaniom społecznym. Gleby odgrywają istotną rolę w obiegu składników odżywczych, węgla i wody, a granice fizyczne i polityczne ewidentnie nie stanowią przeszkody dla tych procesów.

W związku z tym potrzebne są skoordynowane środki ze strony wszystkich państw członkowskich, aby zrealizować wizję zapewnienia zdrowia wszystkich gleb do 2050 r., jak określono w Strategii UE na rzecz ochrony gleb 2030, oraz zapewnić glebom zdolność do świadczenia usług ekosystemowych w całej UE w perspektywie długoterminowej.

Jeżeli nie powstrzymamy szybko obecnego poziomu degradacji gleb i nie zregenerujemy ich w celu przywrócenia im zdrowia, nasz system żywnościowy stanie się mniej wydajny i coraz bardziej podatny na zmianę klimatu oraz będzie uzależniony od zasobochłonnych nakładów. Indywidualne działania państw członkowskich okazały się niewystarczające, aby tej sytuacji zaradzić, ponieważ degradacja gleby trwa, a nawet się pogarsza.

Biorąc pod uwagę, że niektóre aspekty zdrowia gleb prawodawstwo UE obejmuje jedynie w niewielkim stopniu, konieczne są dodatkowe działania UE w celu uzupełnienia obecnych wymogów i wypełnienia luk w polityce.

Wniosek ma na celu stworzenie warunków do podejmowania działań na rzecz zrównoważonego gospodarowania glebami i przeciwdziałania kosztom ich degradacji. Cele proponowanego działania można łatwiej osiągnąć na poziomie UE ze względu na jego skalę i skutki, jakie przyniesie. Konieczne są skoordynowane działania na wystarczająco dużą skalę, aby monitorować gleby i gospodarować nimi w sposób zrównoważony w celu skorzystania z synergii i przyrostu skuteczności i wydajności. Konieczne są również skoordynowane działania, aby wypełnić zobowiązania dotyczące zdrowia gleb podjęte zarówno na szczeblu UE, jak i na szczeblu globalnym. Istnieje ryzyko, że jeśli gleby nie będą odpowiednio chronione, UE i jej państwa członkowskie nie wywiążą się z międzynarodowych i europejskich zobowiązań w ramach Europejskiego Zielonego Ładu zakresie środowiska, zrównoważonego rozwoju i klimatu. Działanie na szczeblu UE ma ponadto zasadnicze znaczenie dla wyeliminowania potencjalnych zakłóceń na rynku wewnętrznym i nieuczciwej konkurencji między przedsiębiorstwami, ponieważ w niektórych państwach członkowskich obowiązują mniej rygorystyczne wymogi środowiskowe.

•Proporcjonalność

•Wybór instrumentu

3.WYNIKI OCEN EX POST, KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI I OCEN SKUTKÓW

•Oceny ex post/oceny adekwatności obowiązującego prawodawstwa

•Konsultacje z zainteresowanymi stronami

•Gromadzenie i wykorzystanie wiedzy eksperckiej

•Ocena skutków

W ocenie skutków warianty strategiczne opisano z wykorzystaniem pięciu kluczowych elementów:

1) definicja zdrowia gleb i tworzenie okręgów glebowych,

2) monitorowanie zdrowia gleb,

3) zrównoważone gospodarowanie glebami,

4) identyfikacja, rejestracja, badanie i ocena zanieczyszczonych terenów,

5) rekultywacja (regeneracja) gleb w celu przywrócenia im zdrowia oraz remediacja zanieczyszczonych terenów.

Warianty opracowano dla każdego z pięciu elementów składowych poprzez modulowanie elastycznością i harmonizacją, aby w różnym stopniu odpowiadały znaczącym potencjalnym rozwiązaniom. Jeden wariant został opracowany w taki sposób, aby zapewnić państwom członkowskim najwyższy stopień elastyczności, drugi z najwyższym stopniem harmonizacji, a trzeci zapewnia pośredni stopień harmonizacji i elastyczności. Wariant 1 jest tylko scenariuszem monitorowania bez środków dotyczących zrównoważonego gospodarowania glebami, regeneracji i remediacji, ale został odrzucony na wczesnym etapie, ponieważ uznano go za niewystarczający do osiągnięcia celów i spełnienia oczekiwań zainteresowanych stron.

Preferowany wariant łączył najbardziej skuteczne, wydajne i spójne pod względem politycznym warianty wybrane z każdego elementu składowego. W odniesieniu do wszystkich elementów składowych, z wyjątkiem remediacji zanieczyszczonych terenów, wybrano wariant 3 przewidujący pośredni poziom elastyczności i harmonizacji (oraz bardzo elastyczny wariant 2 w odniesieniu do remediacji). Preferowany wariant będący wynikiem oceny skutków opierał się na podejściu etapowym, które dałoby państwom członkowskim czas na wprowadzenie mechanizmów umożliwiających najpierw ocenę stanu gleb, a następnie podjęcie decyzji w sprawie niezbędnych środków regeneracji, gdy wnioski będą już dostępne. .

Preferowany wariant opracowano w taki sposób, aby zaradzić kosztom degradacji gleby, w szczególności wynikającej z tego utracie usług ekosystemowych. Zapewni to, że UE osiągnie swoje cele polityczne, takie jak zdrowe gleby oraz dążenie do osiągnięcia ambicji zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń do 2050 r., w sposób racjonalny pod względem kosztów. Największe korzyści wynikają z unikania kosztów poprzez przeciwdziałanie degradacji gleby. Najwyższe koszty wiążą się z wdrażaniem środków na rzecz zrównoważonego gospodarowania glebami i ich regeneracji. Korzyści płynące z inicjatywy oszacowano na około 74 mld EUR rocznie. Łączne koszty wyniosłyby około 28–38 mld EUR rocznie. W przypadku zanieczyszczonych terenów roczny koszt jest wysoce niepewny. Szacuje się, że środki te wyniosą 1,9 mld EUR na identyfikację i zbadanie zanieczyszczonych terenów oraz 1 mld EUR rocznie na remediację zanieczyszczonych terenów.

Chociaż niemożliwe było ilościowe określenie i określenie wartości pieniężnej wszystkich skutków, stosunek korzyści do kosztów preferowanego wariantu oszacowano w sposób konserwatywny i ostrożny na 1,7. Zobowiązuje to również państwa członkowskie do zapewnienia udziału społeczeństwa, w szczególności ze strony gospodarujących glebami rolników i leśników.

Przejście na zrównoważone gospodarowanie glebami wymaga inwestycji w celu czerpania długoterminowych korzyści ze zdrowych gleb, z punktu widzenia środowiska, gospodarki i społeczeństwa. Pomyślne wdrożenie preferowanego wariantu wymaga wykorzystania różnych źródeł finansowania na szczeblu europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym. W związku z tym niniejszy wniosek został opublikowany wraz z dokumentem roboczym służb Komisji zawierającym przegląd możliwości finansowania dostępnych w ramach wieloletniego budżetu UE na lata 2021–2027 na ochronę, zrównoważone gospodarowanie glebami i ich regenerację. Państwa członkowskie nadal dzielą się również wiedzą, doświadczeniem i wiedzą fachową na kilku wzajemnie powiązanych platformach UE dotyczących zdrowia gleb.

Wniosek odpowiada wariantowi preferowanemu w odniesieniu do wszystkich elementów składowych z wyjątkiem elementu składowego dotyczącego rekultywacji gleb. Wniosek jest mniej wymagający w kategoriach regeneracji gleb niż preferowany wariant zawarty w ocenie skutków, co ma na celu zmniejszenie obciążenia państw członkowskich, właścicieli gruntów i zarządców gruntów. W szczególności wniosek nie nakłada na państwa członkowskie obowiązku tworzenia nowych programów zawierających środki lub planów dotyczących ochrony zdrowia gleb. Ponieważ podejście to może wiązać się jednak ze zwiększonym ryzykiem nieosiągnięcia celu, jakim są zdrowe gleby do 2050 r., proponuje się, aby Komisja przeprowadziła analizę potrzeby określenia bardziej szczegółowych wymogów w celu rekultywacji/regeneracji niezdrowych gleb do 2050 r. w kontekście wczesnej oceny dyrektywy zaplanowanej na 6 lat po jej wejściu w życie. Analiza ta będzie opierać się na wymianie poglądów z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami oraz uwzględniać wnioski z oceny zdrowia gleb, postępy w zrównoważonym gospodarowaniu glebami oraz postęp wiedzy na temat kryteriów wskaźników zdrowia gleb.

•Sprawność regulacyjna i uproszczenie

•Prawa podstawowe

4.WPŁYW NA BUDŻET

5.ELEMENTY FAKULTATYWNE

•Plany wdrożenia i monitorowanie, ocena i sprawozdania

•Dokumenty wyjaśniające (w przypadku dyrektyw)

•Szczegółowe objaśnienia poszczególnych przepisów wniosku

2023/0232 (COD)

Wniosek

DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie monitorowania i odporności gleb (prawo o monitorowaniu gleb)

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 192 ust. 1,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 29 ,

uwzględniając opinię Komitetu Regionów 30 ,

stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)Gleba jest podstawowym, ograniczonym, nieodnawialnym i niezastąpionym zasobem, który ma kluczowe znaczenie dla gospodarki, środowiska i społeczeństwa.

(2)Zdrowe gleby są w dobrym stanie chemicznym, biologicznym i fizycznym, tak że mogą zapewniać usługi ekosystemowe, które są niezbędne dla ludzi i środowiska, takie jak bezpieczna, bogata w składniki odżywcze żywność w wystarczającej ilości, biomasa, czysta woda, obieg składników odżywczych, składowanie dwutlenku węgla i siedliska na potrzeby różnorodności biologicznej. 60–70 % gleb w Unii znajduje się jednak w stanie pogorszonym i nadal ulega degradacji.

(3)Degradacja gleby kosztuje Unię dziesiątki miliardów euro rocznie. Zdrowie gleb wpływa na zapewnianie usług ekosystemowych, które przynoszą istotne korzyści gospodarcze. Zrównoważone gospodarowanie glebami i ich regeneracja mają zatem sens ekonomiczny i mogą znacznie podnieść cenę i wartość gruntów w Unii.

(4)W ramach Europejskiego Zielonego Ładu 31 określono ambitny plan działania zmierzający do przekształcenia Unii w sprawiedliwe i dostatnie społeczeństwo żyjące w nowoczesnej, zasobooszczędnej i konkurencyjnej gospodarce, mający na celu ochronę, zachowanie i poprawę kapitału naturalnego Unii oraz ochronę zdrowia i dobrostanu obywateli. W ramach Europejskiego Zielonego Ładu Komisja przyjęła unijną strategię na rzecz bioróżnorodności 2030 32 , strategię „Od pola do stołu” 33 , plan działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń 34 , strategię UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu 35 oraz Strategię UE na rzecz ochrony gleb 2030 36 .

(5)Unia jest zaangażowana ponadto w realizację Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 oraz określonych w niej celów zrównoważonego rozwoju 37 . Zdrowe gleby przyczyniają się bezpośrednio do osiągnięcia kilku celów zrównoważonego rozwoju, w szczególności celu zrównoważonego rozwoju nr 2 (zero głodu), celu zrównoważonego rozwoju nr 3 (dobre zdrowie i jakość życia), celu zrównoważonego rozwoju nr 6 (czysta woda i warunki sanitarne), celu zrównoważonego rozwoju nr 11 (zrównoważone miasta i społeczności), celu zrównoważonego rozwoju nr 12 (odpowiedzialna konsumpcja i produkcja), celu zrównoważonego rozwoju nr 13 (działania w dziedzinie klimatu) oraz celu zrównoważonego rozwoju nr 15 (życie na lądzie). Cel zrównoważonego rozwoju 15.3 polega na zwalczaniu pustynnienia, rekultywacji zdegradowanych gruntów i gleb, w tym dotkniętych pustynnieniem, suszami i powodziami oraz dążeniu do budowy świata, w którym do 2030 r. nie będzie występować proces degradacji gleb.

(6)Unia i jej państwa członkowskie, jako strony Konwencji o różnorodności biologicznej, zatwierdzonej decyzją Rady 93/626/EWG 38 , uzgodniły na 15.. Konferencji Stron „globalne ramy różnorodności biologicznej z Kunmingu/Montrealu” 39 , które obejmują szereg ukierunkowanych na działania globalnych celów do 2030 r., mających znaczenie dla zdrowia gleb. Wkład przyrody na rzecz ludzi, w tym zdrowie gleb, należy rekultywować, utrzymać i powiększyć.

(7)Unia i jej państwa członkowskie, jako strony Konwencji ONZ w sprawie zwalczania pustynnienia (UNCCD), zatwierdzonej decyzją Rady 98/216/WE 40 , zobowiązały się do zwalczania pustynnienia i do łagodzenia skutków suszy w dotkniętych nimi państwach. Trzynaście państw członkowskich 41 zadeklarowało się jako „strony dotknięte” na mocy konwencji ONZ w sprawie zwalczania pustynnienia.

(8)W kontekście Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) grunty i glebę uznaje się jednocześnie za źródło i pochłaniacze dwutlenku węgla. Unia i państwa członkowskie jako strony zobowiązały się do promowania zrównoważonego zarządzania pochłaniaczami i rezerwuarami dwutlenku węgla, do ich ochrony i rozszerzania.

(9)Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 stanowi, że istotne jest, aby wzmóc wysiłki na rzecz ochrony żyzności gleb, ograniczenia erozji gleb i zwiększenia w nich zawartości materii organicznej przez przyjmowanie praktyk zrównoważonego gospodarowania glebami. Stanowi również, że konieczne jest poczynienie znacznych postępów w zakresie identyfikacji miejsc z zanieczyszczoną glebą, rekultywacji zdegradowanych gleb, określania warunków ich dobrego stanu ekologicznego, wprowadzania celów w zakresie rekultywacji oraz poprawy monitorowania zdrowia gleb.

(10)Strategia UE na rzecz ochrony gleb 2030 określa długoterminową wizję, zgodnie z którą do 2050 r. wszystkie ekosystemy glebowe w UE będą w dobrym stanie, a tym samym będą bardziej odporne. Mające kluczowe znaczenie zdrowe gleby przyczyniają się do realizacji celów UE polegających na osiągnięciu neutralności klimatycznej, rozwoju czystej (bio)gospodarki o obiegu zamkniętym, odwróceniu procesu utraty różnorodności biologicznej, ochronie zdrowia ludzi, powstrzymaniu pustynnienia i odwróceniu procesu degradacji gleby.

(11)Finansowanie ma zasadnicze znaczenie dla umożliwienia przejścia na zdrowe gleby. Wieloletnie ramy finansowe zapewniają szereg możliwości finansowania ochrony gleb, zrównoważonego gospodarowania nimi i ich regeneracji. „Pakt na rzecz zdrowych gleb w Europie” to jedna z pięciu misji UE w ramach programu „Horyzont Europa”; jest on poświęcony w szczególności promowaniu zdrowia gleb. Misja „Gleby” jest kluczowym instrumentem wdrażania niniejszej dyrektywy. Jego celem jest przewodzenie transformacji w kierunku zdrowych gleb poprzez finansowanie ambitnego programu badań naukowych i innowacji, utworzenie sieci 100 żywych laboratoriów i sztandarowych projektów na obszarach wiejskich i miejskich, przyspieszenie opracowania zharmonizowanych ram monitorowania gleb oraz zwiększenie świadomości na temat znaczenia gleb. Inne programy unijne, które uwzględniają cele przyczyniające się do tworzenia zdrowych gleb, to wspólna polityka rolna, fundusze polityki spójności, program działań na rzecz środowiska i klimatu, program prac „Horyzont Europa”, Instrument Wsparcia Technicznego, Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz InvestEU.

(12)W Strategii UE na rzecz ochrony gleb 2030 zapowiedziano, że Komisja przedstawi wniosek ustawodawczy w sprawie zdrowia gleb, który pozwoli zrealizować cele strategii na rzecz ochrony gleb i osiągnąć zdrowy stan gleb w całej UE do 2050 r. W rezolucji z dnia 28 kwietnia 2021 r. w sprawie ochrony gleb 42 Parlament Europejski podkreślił znaczenie ochrony gleb i promowania zdrowych gleb w Unii, nie zapominając, że degradacja trwa pomimo ograniczonych i nierównomiernych działań w niektórych państwach członkowskich. Parlament Europejski wezwał Komisję, aby z pełnym poszanowaniem zasady pomocniczości opracowała ogólnounijne wspólne ramy prawne dotyczące ochrony i zrównoważonego użytkowania gleby, uwzględniające wszystkie główne zagrożenia dla gleb.

(13)W konkluzjach z dnia 23 października 2020 r. 43 Rada poparła Komisję w zintensyfikowaniu wysiłków na rzecz lepszej ochrony gleb i różnorodności biologicznej gleb jako nieodnawialnego zasobu o zasadniczym znaczeniu.

(14)W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1119 44 określono wiążący cel polegający na osiągnięciu neutralności klimatycznej w Unii do 2050 r., a co za tym idzie ujemnego bilansu emisyjnego oraz na priorytetowym traktowaniu szybkich i przewidywalnych redukcji emisji, przy jednoczesnym zwiększaniu pochłaniania przez naturalne pochłaniacze. Zrównoważone gospodarowanie glebami prowadzi do większej sekwestracji dwutlenku węgla, a w większości przypadków przynosi dodatkowe korzyści ekosystemom i różnorodności biologicznej. W komunikacie Komisji w sprawie zrównoważonego obiegu węgla 45 podkreślono potrzebę jasnej i przejrzystej identyfikacji działań, które w sposób jednoznaczny przyczyniają się do usuwania dwutlenku węgla z atmosfery, jak unijne ramy certyfikacji usuwania dwutlenku węgla z naturalnych ekosystemów, w tym z gleb. Co więcej, zmienione rozporządzenie w sprawie użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa nie tylko wskazuje węgiel w glebie jako mający kluczowe znaczenie w osiągnięciu celów na drodze do Europy neutralnej dla klimatu, ale również wzywa państwa członkowskie do przygotowania systemu monitorowania zasobów węgla w glebie, z wykorzystaniem m.in. zbioru danych ramowych dotyczących użytkowania gruntów i pokrycia terenu (LUCAS).

(15)W komunikacie Komisji w sprawie przystosowania się do zmiany klimatu 46 podkreślono, że zastosowanie rozwiązań opartych na zasobach przyrody na lądzie, w tym przywrócenie gąbczastych właściwości gleby, pozwoli poprawić zaopatrzenie w czystą wodę słodką, zmniejszy ryzyko powodzi i złagodzi skutki susz. Należy również zmaksymalizować zdolność gleb do zatrzymywania i oczyszczania wody oraz do ograniczania zanieczyszczeń.

(16)Przyjęty przez Komisję plan działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń określa wizję na 2050 r., kiedy to zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby zostanie ograniczone do poziomów nieuznawanych już za szkodliwe dla zdrowia i ekosystemów naturalnych, z poszanowaniem ograniczeń naszej planety, a w efekcie doprowadzi do zbudowania nietoksycznego środowiska.

(17)W komunikacie Komisji w sprawie zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i zwiększenia odporności systemów żywnościowych 47 podkreślono, że zrównoważona gospodarka żywnościowa ma zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa żywnościowego. Zdrowe gleby sprawiają, że unijny system żywnościowy jest bardziej odporny poprzez zagwarantowanie podstawy dla bogatej w składniki odżywcze i zapewnianej w wystarczającej ilości żywności.

(18)Konieczne jest ustanowienie środków monitorowania i oceny zdrowia gleb, zrównoważonego gospodarowania glebami oraz rozwiązania problemu zanieczyszczonych terenów w celu osiągnięcia zdrowych gleb do 2050 r., utrzymania ich w dobrym stanie i osiągnięcia celów Unii w zakresie klimatu i różnorodności biologicznej, zapobiegania suszom i klęskom żywiołowym oraz reagowania na nie, ochrony zdrowia ludzkiego oraz zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i żywności.

(19)W glebach kryje się ponad 25 % zasobów całej różnorodności biologicznej i stanowią one drugi pod względem wielkości rezerwuar węgla na naszej planecie. Ze względu na swoją zdolność do wychwytywania i składowania dwutlenku węgla zdrowe gleby przyczyniają się do osiągnięcia celów Unii w zakresie zmiany klimatu. Zdrowe gleby stanowią również siedlisko sprzyjające rozwojowi organizmów oraz mają kluczowe znaczenie dla zwiększenia różnorodności biologicznej i stabilności ekosystemów. Różnorodność biologiczna pod ziemią i na ziemi jest ściśle powiązana i współdziała ze sobą poprzez wzajemne relacje (np. grzyby mikoryzowe, które łączą korzenie roślin).

(20)Powodzie, pożary roślinności i ekstremalne zdarzenia pogodowe stanowią ryzyko klęsk żywiołowych budzące największe zaniepokojenie w całej Europie. Obawy związane z suszami i niedoborem wody w całej Unii szybko rosną. W 2020 r. 24 państwa członkowskie uznały susze i niedobór wody za najważniejsze nowe lub związane z klimatem ryzyko wystąpienia klęsk żywiołowych, w porównaniu z zaledwie 11 państwami członkowskimi, które tak uważały w 2015 r. Zdrowe gleby mają zasadnicze znaczenie dla odporności na susze i katastrofy naturalne. Praktyki, które zwiększają retencję wody i dostępność składników odżywczych w glebach, poprawiają strukturę gleb, różnorodność biologiczną gleb i sekwestrację dwutlenku węgla, zwiększają odporność ekosystemów, roślin i upraw, tak aby mogły one przetrwać susze, katastrofy naturalne, fale upałów i ekstremalne zdarzenia pogodowe, które w przyszłości staną się coraz częstsze ze względu na zmianę klimatu, i odbudować się po nich. Z kolei bez właściwego gospodarowania glebami susze i katastrofy naturalne powodują degradację gleby i sprawiają, iż stan gleb się pogarsza. Poprawa zdrowia gleb pomaga w łagodzeniu strat w gospodarce i zmniejsza liczbę ofiar śmiertelnych spowodowanych ekstremalnymi zjawiskami klimatycznymi, które wygenerowały straty w latach 1980–2021 wynoszące około 560 mld EUR i spowodowały ponad 182 000 ofiar śmiertelnych w Unii.

(21)Zdrowe gleby bezpośrednio przyczyniają się do poprawy zdrowia i dobrostanu ludzi. Zdrowe gleby dostarczają bezpiecznej i bogatej w składniki odżywcze żywności oraz są w stanie filtrować zanieczyszczenia, a tym samym zachować jakość wody pitnej. Zanieczyszczenie gleb może szkodzić zdrowiu ludzkiemu poprzez połknięcie, wdychanie lub kontakt ze skórą. Narażenie ludzi na zdrową florę drobnoustrojów glebowych jest korzystne dla rozwoju układu odpornościowego oraz odporności na niektóre choroby i alergie. Zdrowe gleby wspomagają wzrost drzew, kwiatów i traw oraz tworzą zieloną infrastrukturę, która zapewnia wartość estetyczną, dobrostan i jakość życia.

(22)Degradacja gleb wpływa na żyzność, plony, odporność na szkodniki i odżywczą jakość żywności. Ponieważ 95 % naszej żywności produkowanej jest bezpośrednio lub pośrednio na glebach, a liczba ludności na świecie stale rośnie, kluczowe znaczenie ma utrzymanie dobrego stanu tych ograniczonych zasobów naturalnych, aby zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe w perspektywie długoterminowej oraz zabezpieczyć produktywność i rentowność unijnego rolnictwa. Praktyki zrównoważonego gospodarowania glebami utrzymują lub poprawiają zdrowie gleb i przyczyniają się do zrównoważoności i odporności systemu żywnościowego.

(23)Długoterminowym celem dyrektywy jest osiągnięcie zdrowych gleb do 2050 r. Jako etap pośredni, biorąc pod uwagę ograniczoną wiedzę na temat stanu gleb oraz skuteczności i kosztów działań mających na celu regenerację ich zdrowia, w dyrektywie przyjmuje się podejście etapowe. Na pierwszym etapie nacisk zostanie położony na ustanowienie ram monitorowania gleb i ocenę sytuacji gleb w całej UE. Obejmie on również wymogi dotyczące ustanowienia środków mających na celu zrównoważone gospodarowanie glebami i rekultywację zdegradowanych gleb po ustaleniu ich stanu, ale bez nakładania obowiązku osiągnięcia zdrowych gleb do 2050 r. ani celów pośrednich. To proporcjonalne podejście umożliwi odpowiednie przygotowanie, zachęty i uruchomienie zrównoważonego gospodarowania glebami oraz rekultywację niezdrowych gleb. Na drugim etapie, gdy tylko dostępne będą wyniki pierwszej oceny analizy gleb i tendencji, Komisja podsumuje postępy w realizacji celu na 2050 r. i związane z nimi doświadczenia, a w razie potrzeby zaproponuje przegląd dyrektywy w celu przyspieszenia postępów do 2050 r. 

(24)Przeciwdziałanie presji wywieranej na gleby i określenie odpowiednich środków mających na celu utrzymanie zdrowia gleb lub regenerację ich zdrowia wymaga uwzględnienia różnorodności typów gleb, szczególnych warunków lokalnych i klimatycznych oraz użytkowania gruntów lub pokrycia terenu. Właściwe jest zatem, aby państwa członkowskie ustanowiły okręgi glebowe. Okręgi glebowe powinny stanowić podstawowe jednostki zarządzania na potrzeby gospodarowania glebami oraz wprowadzania środków w celu spełnienia wymogów określonych w niniejszej dyrektywie, w szczególności w odniesieniu do monitorowania i oceny zdrowia gleb. Należy określić liczbę, zasięg geograficzny i granice okręgów glebowych dla każdego państwa członkowskiego, aby ułatwić wdrożenie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) .../... 48 +. W każdym państwie członkowskim powinna istnieć minimalna liczba okręgów glebowych, z uwzględnieniem wielkości danego państwa członkowskiego. Ta minimalna liczba okręgów glebowych dla każdego państwa członkowskiego powinna odpowiadać liczbie jednostek terytorialnych NUTS 1 ustanowionej w rozporządzeniu (WE) nr 1059/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady 49 .

(25)Aby zapewnić odpowiednie zarządzanie glebami, państwa członkowskie powinny być zobowiązane do wyznaczenia właściwego organu dla każdego okręgu glebowego. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość wyznaczenia wszelkich dodatkowych właściwych organów na odpowiednim szczeblu, w tym na szczeblu krajowym lub regionalnym.

(26)Aby dysponować wspólną definicją zdrowia gleb, konieczne jest określenie minimalnego wspólnego zestawu mierzalnych kryteriów, które w przypadku ich nieprzestrzegania prowadzą do krytycznej utraty zdolności gleb do funkcjonowania jako niezbędnego systemu życia i do świadczenia usług ekosystemowych. Kryteria te powinny odzwierciedlać istniejący poziom gleboznawstwa i się na nim opierać.

(27)W celu opisania degradacji gleb konieczne jest określenie wskaźników glebowych, które można zmierzyć lub oszacować. Nawet jeżeli istnieje znaczna zróżnicowanie typów gleb, warunków klimatycznych i użytkowania gruntów, obecna wiedza naukowa pozwala na określenie kryteriów na szczeblu Unii w odniesieniu do niektórych z tych wskaźników glebowych. Państwa członkowskie powinny jednak mieć możliwość dostosowania kryteriów w przypadku niektórych z tych wskaźników glebowych w oparciu o szczególne warunki krajowe lub lokalne oraz możliwość określenia kryteriów dla innych wskaźników glebowych, dla których na tym etapie nie można ustanowić wspólnych kryteriów na szczeblu UE. W przypadku tych wskaźników, dla których nie można obecnie określić jasnych kryteriów, które rozróżniałyby stan dobry i zły, wymagane są jedynie monitorowanie i ocena. Ułatwi to opracowanie takich kryteriów w przyszłości.

(28)Aby stworzyć zachęty, państwa członkowskie powinny ustanowić mechanizmy uznawania wysiłków podejmowanych przez właścicieli gruntów i zarządców gruntów na rzecz utrzymania gleby w dobrym stanie, w tym w formie certyfikacji zdrowia gleb, która by uzupełniała unijne ramy regulacyjne dotyczące usuwania dwutlenku węgla oraz wspierała wdrażanie kryteriów zrównoważonego rozwoju energii ze źródeł odnawialnych określone w art. 29 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 50 . Komisja powinna ułatwiać certyfikację zdrowia gleb między innymi poprzez wymianę informacji i promowanie najlepszych praktyk, podnoszenie świadomości i ocenę wykonalności rozbudowywania systemów certyfikacji na szczeblu Unii. Należy w jak największym stopniu wykorzystać synergie między różnymi systemami certyfikacji w celu zmniejszenia obciążeń administracyjnych dla podmiotów ubiegających się o odpowiednie certyfikaty.

(29)Niektóre gleby mają szczególne cechy charakterystyczne, ponieważ są z natury nietypowe i stanowią rzadkie siedliska dla różnorodności biologicznej lub unikalnych krajobrazów, albo dlatego, że zostały znacznie zmienione przez człowieka. Cechy te należy uwzględnić w kontekście definicji zdrowych gleb i wymogów dotyczących osiągnięcia dobrego stanu gleb.

(30)Gleby są ograniczonym zasobem podlegającym stale rosnącej konkurencji do różnych zastosowań. Przejmowanie gruntów jest procesem często napędzanym potrzebami związanymi z rozwojem gospodarczym, przekształcającymi obszary naturalne i półnaturalne (w tym grunty rolne i leśne, ogrody i parki) w sztuczne zagospodarowanie terenu, przy wykorzystaniu gleby jako platformy do budowy budynków i infrastruktury, jako bezpośredniego źródła surowców lub jako archiwum dziedzictwa historycznego. Transformacja ta może spowodować utratę, często nieodwracalną, zdolności gleb do świadczenia innych usług ekosystemowych (dostarczanie żywności i biomasy, obieg wody i składników odżywczych, podstawa różnorodności biologicznej i składowania dwutlenku węgla). W szczególności przejmowanie gruntów często wywiera skutki na najbardziej żyzne gleby rolne, co zagraża bezpieczeństwu żywnościowemu. Uszczelniona gleba naraża również osiedla ludzkie na większe fale powodziowe i bardziej dotkliwe skutki występowania wysp ciepła. W związku z tym konieczne jest monitorowanie przejmowania gruntów i uszczelniania gleb oraz ich wpływu na zdolność gleb do świadczenia usług ekosystemowych. Należy również ustanowić pewne zasady łagodzenia skutków przejmowania gruntów w ramach zrównoważonego gospodarowania glebami.

(31)Ocena zdrowia gleb w oparciu o sieć monitorowania powinna być dokładna, przy jednoczesnym utrzymaniu kosztów takiego monitorowania na rozsądnym poziomie. Należy zatem ustanowić kryteria dla punktów pomiarowych reprezentatywnych dla warunków glebowych w różnych typach gleb, warunkach klimatycznych i przeznaczeniach gruntów. Siatkę punktów pomiarowych należy określić za pomocą metod geostatystycznych i musi ona być wystarczająco gęsta, aby zapewnić oszacowanie obszaru zdrowych gleb na poziomie krajowym, przy niepewności nieprzekraczającej 5 %. Uznaje się powszechnie, iż wartość ta zapewnia rzetelne statystycznie oszacowanie oraz wystarczającą pewność, że cel został osiągnięty.

(32)Komisja powinna pomagać i wspierać państwa członkowskie w monitorowaniu zdrowia gleb, kontynuując i usprawniając regularne pobieranie próbek gleb in situ oraz powiązane pomiary gleby (LUCAS) w ramach badania terenowego użytkowania gruntów i pokrycia terenu (LUCAS). W tym celu program LUCAS zostanie rozszerzony i zmodernizowany, aby w pełni dostosować go do szczególnych wymogów jakościowych, które należy spełnić do celów niniejszej dyrektywy. Aby zmniejszyć obciążenia, państwa członkowskie powinny mieć możliwość uwzględnienia danych dotyczących zdrowia gleb objętych badaniem w ramach rozszerzonego badania gleb LUCAS. Wspierane w ten sposób państwa członkowskie powinny przyjąć niezbędne rozwiązania prawne w celu zapewnienia, by Komisja mogła przeprowadzać takie pobieranie próbek gleb in situ, w tym na polach prywatnych, zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami krajowymi lub unijnymi.

(33)Komisja opracowuje usługi teledetekcji w kontekście programu Copernicus jako programu zorientowanego na użytkowników, wspierając tym samym również państwa członkowskie. W celu poprawy terminowości i skuteczności monitorowania zdrowia gleb, a także – w stosownych przypadkach – państwa członkowskie powinny wykorzystywać dane z teledetekcji, w tym wyniki z usług programu Copernicus, do monitorowania odpowiednich wskaźników glebowych i do oceny zdrowia gleb. Komisja i Europejska Agencja Środowiska powinny wspierać badania i opracowywanie produktów teledetekcji gleb, aby pomóc państwom członkowskim w monitorowaniu odpowiednich wskaźników glebowych. 

(34)W oparciu o istniejące unijne obserwatorium gleb i jego modernizację Komisja powinna utworzyć cyfrowy portal danych dotyczących zdrowia gleb, który powinien być zgodny z europejską strategią w zakresie danych 51 i z przestrzeniami danych UE, a który powinien być ośrodkiem zapewniającym dostęp do danych dotyczących gleb pochodzących z różnych źródeł. Portal ten powinien przede wszystkim zawierać wszystkie dane zgromadzone przez państwa członkowskie i Komisję zgodnie z wymogami niniejszej dyrektywy. Powinna być również możliwa dobrowolna integracja z portalem innych istotnych danych dotyczących gleb, zgromadzonych przez państwa członkowskie lub jakąkolwiek inną stronę (w szczególności danych wynikających z projektów w ramach programu „Horyzont Europa” i misji „Pakt na rzecz zdrowych gleb w Europie”), pod warunkiem że dane te spełniają określone wymogi dotyczące formatu i specyfikacji. Komisja powinna określić te wymogi w drodze aktów wykonawczych.

(35)Konieczna jest również poprawa harmonizacji systemów monitorowania gleb stosowanych w państwach członkowskich oraz wykorzystanie synergii między unijnymi i krajowymi systemami monitorowania w celu uzyskania bardziej porównywalnych danych w całej Unii.

(36)W celu jak najszerszego możliwego wykorzystania danych dotyczących zdrowia gleb, uzyskanych w wyniku monitorowania prowadzonego na podstawie niniejszej dyrektywy, państwa członkowskie powinny być zobowiązane do ułatwiania dostępu do takich danych odpowiednim zainteresowanym stronom, takim jak rolnicy, leśnicy, właściciele gruntów i władze lokalne.

(37)Aby utrzymać lub poprawić zdrowie gleb, należy nimi gospodarować w sposób zrównoważony. Zrównoważone gospodarowanie glebami umożliwi długoterminowe świadczenie usług związanych z glebami, w tym poprawę jakości powietrza i wody oraz bezpieczeństwa żywnościowego. Należy zatem ustanowić zasady zrównoważonego gospodarowania glebami w celu ukierunkowania praktyk gospodarowania glebami.

(38)Instrumenty gospodarcze, w tym instrumenty w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR), które zapewniają wsparcie rolnikom, odgrywają kluczową rolę w przechodzeniu na zrównoważone gospodarowanie glebami rolnymi oraz, w mniejszym stopniu, glebami leśnymi. WPR ma na celu wspieranie zdrowia gleb poprzez wdrażanie warunkowości, ekoprogramów i działań dotyczących rozwoju obszarów wiejskich. Wsparcie finansowe dla rolników i leśników stosujących praktyki zrównoważonego gospodarowania glebami może być również generowane przez sektor prywatny. Dobrowolne etykiety dotyczące zrównoważonego charakteru w przemyśle spożywczym, drzewnym, biopochodnym i energetycznym, ustanowione na przykład przez prywatne zainteresowane strony, mogą uwzględniać zasady zrównoważonego gospodarowania glebami określone w niniejszej dyrektywie. Może to umożliwić producentom żywności, drewna i innym producentom biomasy, którzy przestrzegają tych zasad w swojej produkcji, uwzględnienie ich w wartości swoich produktów. Za pośrednictwem żywych laboratoriów i sztandarowych projektów misji „Gleby” zapewnione zostaną dodatkowe środki finansowe na sieć rzeczywistych miejsc do testowania, prezentowania i zwiększania skali rozwiązań, w tym w zakresie agrotechnik węglochłonnych. Bez uszczerbku dla zasady „zanieczyszczający płaci” państwa członkowskie powinny udzielać wsparcia i doradzać, aby pomóc właścicielom gruntów i użytkownikom gruntów, których dotyczą działania podejmowane na podstawie niniejszej dyrektywy, uwzględniając w szczególności potrzeby i ograniczone możliwości małych i średnich przedsiębiorstw.

(39)Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 52 państwa członkowskie muszą opisać w swoich planach strategicznych WPR sposób, w jaki struktura środowiskowa i klimatyczna tych planów ma przyczyniać się do realizacji już ustalonych długoterminowych celów krajowych określonych w aktach prawnych, wymienionych w załączniku XIII, lub wynikających z nich, oraz w jaki sposób ma być z nimi spójna.

(40)Aby zapewnić wdrożenie najlepszych praktyk zrównoważonego gospodarowania glebami, państwa członkowskie powinny być zobowiązane do ścisłego monitorowania wpływu praktyk gospodarowania glebami oraz do dostosowania w razie potrzeby praktyk i zaleceń, uwzględniając nową wiedzę wynikającą z badań naukowych i innowacji. W tym względzie oczekuje się cennego wkładu misji programu „Horyzont Europa” „Pakt na rzecz zdrowych gleb w Europie”, a w szczególności jej żywych laboratoriów i działań wspierających monitorowanie gleb, edukację o glebach i zaangażowanie obywateli.

(41)Regeneracja przywraca zdegradowane tereny do zdrowego stanu. Przy określaniu środków regeneracji gleb państwa członkowskie powinny być zobowiązane do uwzględnienia wyników oceny zdrowia gleb oraz do dostosowania tych środków do specyfiki sytuacji, rodzaju, użytkowania i stanu gleb oraz do warunków lokalnych, klimatycznych i środowiskowych.

(42)Aby zapewnić synergię między różnymi środkami przyjętymi na podstawie innych przepisów Unii, które mogą mieć wpływ na zdrowie gleb, a środkami, które mają zostać wprowadzone w celu zrównoważonego gospodarowania glebami i ich regeneracji w Unii, państwa członkowskie powinny zapewnić spójność zrównoważonych praktyk gospodarowania glebami i ich regeneracji z krajowymi planami odbudowy przyjętymi zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE).../...+ 53 ; planami strategicznymi, które mają zostać sporządzone przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki rolnej zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2021/2115, kodeksami dobrych praktyk rolniczych i programami działania dla wyznaczonych stref zagrożenia przyjętych zgodnie z dyrektywą Rady 91/676/EWG 54 , środkami ochronnymi i priorytetowymi ramami działania ustanowionymi dla obszarów Natura 2000 zgodnie z dyrektywą Rady 92/43/EWG 55 , środkami służącymi osiągnięciu dobrego stanu ekologicznego i chemicznego jednolitych części wód uwzględnionymi w planach gospodarowania wodami w dorzeczu przygotowanych zgodnie z dyrektywą 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 56 , środkami zarządzania ryzykiem powodziowym ustanowionymi zgodnie z dyrektywą 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 57 , planami postępowania w przypadku suszy promowanymi w strategii UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu 58 , krajowymi programami działania ustanowionymi zgodnie z art. 10 Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zwalczania pustynnienia, celami określonymi w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/841 59 i rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/842 60 , zintegrowanymi krajowymi planami w dziedzinie energii i klimatu ustanowiony zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 61 , krajowymi programami ograniczania zanieczyszczenia powietrza przygotowanymi na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2284 62 , ocenami ryzyka i planowaniem zarządzania ryzykiem związanym z klęskami lub katastrofami zgodnie z decyzją nr 1313/2013/UE 63 oraz z krajowymi planami działania ustanowionymi zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE).../... 64 +. Zrównoważone praktyki gospodarowania glebami i ich regeneracji powinny być w miarę możliwości zintegrowane z tymi programami, planami i środkami w zakresie, w jakim przyczyniają się one do osiągnięcia ich celów. W związku z tym odpowiednie wskaźniki i dane, takie jak wskaźniki rezultatu związane z glebami na podstawie rozporządzenia w sprawie WPR oraz dane statystyczne dotyczące nakładów i produktów rolnych zgłaszane na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2379 65 , powinny być dostępne dla właściwych organów odpowiedzialnych za zrównoważone praktyki gospodarowania glebami i regenerację gleb oraz za ocenę zdrowia gleb w celu wzajemnego powiązania tych danych i wskaźników, a tym samym umożliwienia jak najdokładniejszej oceny skuteczności wybranych środków.

(43)Zanieczyszczone tereny są spuścizną dziesięcioleci działalności przemysłowej w UE i mogą prowadzić do zagrożeń dla zdrowia ludzkiego i środowiska obecnie i w przyszłości. W związku z tym należy najpierw zidentyfikować i zbadać potencjalnie zanieczyszczone tereny, a następnie, w przypadku potwierdzonego zanieczyszczenia, ocenić ryzyko i wprowadzić środki w celu wyeliminowania niedopuszczalnego ryzyka. Badanie gleb może udowodnić, że potencjalnie zanieczyszczony teren w rzeczywistości nie jest zanieczyszczony. W takim przypadku dany teren nie powinien być już oznaczany przez państwo członkowskie jako potencjalnie zanieczyszczony, chyba że istnieje podejrzenie zanieczyszczenia na podstawie nowych dowodów.

(44)W celu zidentyfikowania potencjalnie zanieczyszczonych terenów państwa członkowskie powinny gromadzić dowody m.in. poprzez badania historyczne, wcześniejsze incydenty i wypadki przemysłowe, pozwolenia środowiskowe i zgłoszenia dokonywane przez społeczeństwo lub organy.

(45)Aby zapewnić terminowe i skuteczne przeprowadzanie badań gleb na potencjalnie zanieczyszczonych terenach, państwa członkowskie powinny, oprócz obowiązku określenia terminu, w którym badania te powinny być prowadzone, powinny być zobowiązane do określenia konkretnych zdarzeń, które również powodują wszczęcie takiego dochodzenia. Takie zdarzenia inicjujące mogą obejmować wniosek o wydanie lub przegląd pozwolenia środowiskowego lub budowlanego, lub zezwolenia wymaganego zgodnie z przepisami Unii lub przepisami krajowymi, działania związane z wydobywaniem gleby, zmiany użytkowania gruntów lub transakcje dotyczące gruntów lub nieruchomości. Badania gleby mogą odbywać się na różnych etapach, takich jak badanie dokumentacji, wizyta na miejscu, badanie wstępne lub rozpoznawcze, bardziej szczegółowe lub opisowe badanie oraz badania terenowe lub laboratoryjne. W stosownych przypadkach sprawozdania bazowe i środki monitorowania wdrożone zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE 66 mogą również kwalifikować się jako badania gleby. 

(46)Aby uwzględnić koszty, korzyści i specyfikę lokalną, potrzebna jest elastyczność w zakresie zarządzania potencjalnie zanieczyszczonymi terenami i zanieczyszczonymi terenami. Państwa członkowskie powinny zatem przynajmniej przyjąć podejście oparte na analizie ryzyka w odniesieniu do zarządzania potencjalnie zanieczyszczonymi terenami i terenami zanieczyszczonymi, z uwzględnieniem różnic między tymi dwiema kategoriami, i które umożliwiałoby przydział środków z uwzględnieniem szczególnego kontekstu środowiskowego, gospodarczego i społecznego. Decyzje należy podejmować w oparciu o charakter i zakres potencjalnych zagrożeń dla zdrowia ludzkiego i środowiska wynikających z narażenia na zanieczyszczenia gleb (np. narażenie grup szczególnie wrażliwych, takich jak kobiety w ciąży, osoby z niepełnosprawnościami, osoby starsze i dzieci). Ocena kosztów i korzyści podjęcia środków remediacji powinna być dodatnia. Optymalne rozwiązanie w zakresie środków remediacji powinno być zrównoważone i wybrane w ramach zrównoważonego procesu decyzyjnego uwzględniającego skutki środowiskowe, gospodarcze i społeczne. Zarządzanie potencjalnie zanieczyszczonymi i zanieczyszczonymi terenami powinno być zgodne z zasadami „zanieczyszczający płaci”, ostrożności i proporcjonalności. Państwa członkowskie powinny określić szczegółową metodykę ustalania ryzyka związanego z zanieczyszczonymi terenami. Państwa członkowskie powinny również określić, co jest niedopuszczalnym zagrożeniem ze strony zanieczyszczonego terenu w oparciu o wiedzę naukową, zasadę ostrożności, specyfikę lokalną oraz obecne i przyszłe użytkowanie gruntów. W celu ograniczenia do poziomu dopuszczalnego dla zdrowia ludzkiego i środowiska zagrożenia, jakie stwarzają zanieczyszczone tereny, państwa członkowskie powinny wprowadzić odpowiednie środki zmniejszające ryzyko, w tym środki remediacji. Powinna istnieć możliwość zakwalifikowania środków wprowadzonych na podstawie innych przepisów Unii jako środków zmniejszających ryzyko na mocy niniejszej dyrektywy, jeżeli środki te skutecznie zmniejszają ryzyko stwarzane przez zanieczyszczone tereny.

(47)Środki podejmowane na podstawie niniejszej dyrektywy powinny również uwzględniać inne cele polityki UE, takie jak cele określone w [rozporządzeniu (UE) xxxx/xxxx 67 +], które mają zapewnić bezpieczne i zrównoważone dostawy surowców krytycznych dla europejskiego przemysłu.

(48)Przejrzystość jest zasadniczym elementem polityki dotyczącej gleb i zapewnia odpowiedzialność publiczną oraz świadomość społeczną, uczciwe warunki rynkowe i monitorowanie postępów. W związku z tym państwa członkowskie powinny utworzyć i prowadzić krajowy rejestr zanieczyszczonych terenów i potencjalnie zanieczyszczonych terenów, zawierający informacje dotyczące konkretnego miejsca, który powinien być publicznie dostępny w internetowej bazie danych przestrzennych zawierającej odniesienia geograficzne. Rejestr powinien zawierać informacje niezbędne do informowania społeczeństwa o istnieniu potencjalnie zanieczyszczonych terenów i zanieczyszczonych terenów oraz o zarządzaniu nimi. Ponieważ występowanie zanieczyszczenia gleb nie zostało jeszcze potwierdzone, a jedynie na potencjalnie zanieczyszczonych terenach występuje takie podejrzenie, należy odpowiednio poinformować o różnicy między zanieczyszczonymi a potencjalnie zanieczyszczonymi terenami, aby uniknąć niepotrzebnych obaw.

(49)Art. 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) zobowiązuje państwa członkowskie do ustanowienia środków niezbędnych do zapewnienia skutecznej ochrony sądowej w dziedzinach objętych prawem Unii. W związku z tym zgodnie z Konwencją o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska 68 (konwencja z Aarhus) członkowie zainteresowanej społeczności powinni mieć dostęp do wymiaru sprawiedliwości, aby mogli przyczynić się do ochrony prawa do życia w środowisku, które jest odpowiednie dla zdrowia i ogólnego dobrostanu.

(50)Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1024 69 upoważnia do udostępniania danych sektora publicznego w bezpłatnych i otwartych formatach. Głównym celem jest dalsze wzmacnianie unijnej gospodarki opartej na danych poprzez zwiększenie ilości danych sektora publicznego dostępnych do ponownego wykorzystania, zapewnienie uczciwej konkurencji i łatwego dostępu do rynków powstałych w oparciu o informacje sektora publicznego, a także zwiększenie skali transgranicznych innowacji opartych na danych. Główną zasadą jest to, że dane rządowe powinny przestrzegać zasady otwartości w fazie projektowania i otwartości domyślnej. Dyrektywa 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 70 ma na celu zapewnienie prawa dostępu do informacji o środowisku w państwach członkowskich zgodnie z Konwencją z Aarhus. Konwencja z Aarhus i dyrektywa 2003/4/WE obejmują szeroki zakres zobowiązań związanych zarówno z udostępnianiem na wniosek informacji o środowisku, jak i z aktywnym rozpowszechnianiem takich informacji. Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 71 ma również szeroki zakres stosowania, obejmujący rozpowszechnianie informacji przestrzennych, w tym również zbiorów danych dotyczących różnych zagadnień z zakresu środowiska. Ważne jest, aby przepisy niniejszej dyrektywy dotyczące dostępu do informacji oraz zasady dotyczące wymiany danych stanowiły uzupełnienie tych dyrektyw, a nie tworzyły odrębny system prawny. Dlatego też przepisy niniejszej dyrektywy dotyczące informowania społeczeństwa oraz informacji o monitorowaniu procesu wdrażania powinny pozostać bez uszczerbku dla dyrektyw (UE) 2019/1024, 2003/4/WE i 2007/2/WE.

(51)W celu zapewnienia niezbędnego dostosowania przepisów dotyczących monitorowania zdrowia gleb, zrównoważonego gospodarowania glebami i zarządzania zanieczyszczonymi terenami należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w odniesieniu do zmiany niniejszej dyrektywy w celu dostosowania do postępu naukowo-technicznego metod monitorowania zdrowia gleb, wykazu zasad zrównoważonego gospodarowania glebami, orientacyjnego wykazu środków zmniejszających ryzyko, etapów i wymogów dotyczących oceny ryzyka określonej dla danego terenu oraz zawartości rejestru zanieczyszczonych i potencjalnie zanieczyszczonych terenów. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa 72 . W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(52)W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszej dyrektywy uprawnienia wykonawcze należy powierzyć Komisji w celu określenia formatu, struktury i szczegółowych ustaleń dotyczących przekazywania Komisji danych i informacji drogą elektroniczną. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 73 .

(53)Komisja powinna przeprowadzić opartą na dowodach ocenę oraz, w stosownych przypadkach, dokonać przeglądu niniejszej dyrektywy sześć lat po jej wejściu w życie na podstawie wyników oceny zdrowia gleb. W ocenie należy w szczególności zbadać potrzebę ustanowienia bardziej szczegółowych wymogów, aby zadbać o regenerację niezdrowych gleb oraz osiągnąć cel, jakim jest uzyskanie zdrowych gleb do 2050 r. Ocena powinna również obejmować potrzebę dostosowania definicji zdrowych gleb do postępu naukowo-technicznego przez dodanie przepisów dotyczących niektórych wskaźników lub kryteriów opartych na nowych dowodach naukowych odnoszących się do ochrony gleb lub ze względu na specyficzny problem państwa członkowskiego wynikający z nowych warunków środowiskowych lub klimatycznych. Zgodnie z pkt 22 Porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie lepszego stanowienia prawa ocena ta powinna opierać się na następujących kryteriach: skuteczności, efektywności, odpowiedniości, spójności i unijnej wartości dodanej oraz powinna służyć jako podstawa oceny skutków ewentualnych dalszych działań.

(54)Skoordynowane środki ze strony wszystkich państw członkowskich są niezbędne, aby osiągnąć cel, jakim jest zdrowie wszystkich gleb do 2050 r. oraz zapewnić świadczenie usług ekosystemowych przez gleby w całej UE w perspektywie długoterminowej. Indywidualne działania państw członkowskich okazały się niewystarczające, ponieważ degradacja gleby trwa, a nawet się pogarsza. Ponieważ cele niniejszej dyrektywy nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na skalę i skutki działania możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(55)Zgodnie ze wspólną deklaracją polityczną państw członkowskich i Komisji z dnia 28 września 2011 r. dotyczącą dokumentów wyjaśniających 74 państwa członkowskie zobowiązały się do złożenia, w uzasadnionych przypadkach, wraz z powiadomieniem o transpozycji, jednego lub większej liczby dokumentów wyjaśniających związki między elementami dyrektywy a odpowiadającymi im częściami krajowych instrumentów transpozycyjnych. W odniesieniu do niniejszej dyrektywy ustawodawca uznaje, że przekazanie takich dokumentów jest uzasadnione,

PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:

Rozdział I

Przepisy ogólne

Artykuł 1

Cel i przedmiot

1.Celem dyrektywy jest wprowadzenie solidnych i spójnych ram monitorowania gleb dla wszystkich gleb w całej UE oraz stała poprawa zdrowia gleb w Unii z myślą o osiągnięciu zdrowych gleb do 2050 r. i utrzymaniu gleb w zdrowym stanie, tak aby mogły one dostarczać wielu usług ekosystemowych na skalę wystarczającą do zaspokojenia potrzeb środowiskowych, społecznych i gospodarczych, zapobiegania skutkom zmiany klimatu i utraty różnorodności biologicznej oraz łagodzenia tych skutków, zwiększenia odporności na klęski żywiołowe i bezpieczeństwa żywnościowego oraz ograniczenia zanieczyszczenia gleb do poziomów, które nie są już uznawane za szkodliwe dla zdrowia ludzi i środowiska.

2.Niniejsza dyrektywa ustanawia środki dotyczące:

a)monitorowania i oceny zdrowia gleb;

b)zrównoważonego gospodarowania glebami;

c)zanieczyszczonych terenów.

Artykuł 2

Zakres stosowania

Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do wszystkich gleb na terytorium państw członkowskich.

Artykuł 3

Definicje

Do celów niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:

1)„gleba” oznacza wierzchnią warstwę skorupy ziemskiej usytuowaną między skałą macierzystą a powierzchnią lądu, składającą się z cząstek mineralnych, materii organicznej, wody, powietrza i organizmów żywych;

2)„ekosystem” oznacza dynamiczny zespół roślin, zwierząt, mikroorganizmów oraz ich nieożywione środowisko wspólnie tworzące jednostkę funkcjonalną;

3)„usługi ekosystemowe” oznaczają pośredni wkład ekosystemów w gospodarcze, społeczne, kulturalne i inne korzyści, które ludzie czerpią z tych ekosystemów;

4)„zdrowie gleb” oznacza stan fizyczny, chemiczny i biologiczny gleby decydujący o jej zdolności do funkcjonowania jako niezbędny żywy system i do zapewniania usług ekosystemowych;

5)„zrównoważone gospodarowanie glebami” oznacza praktyki gospodarowania glebami utrzymujące lub ulepszające usługi ekosystemowe zapewniane przez glebę bez uszczerbku dla funkcji umożliwiających te usługi lub bez szkody dla innych właściwości środowiska;

6)„praktyki gospodarowania glebami” oznaczają praktyki, które mają wpływ na właściwości fizyczne, chemiczne lub biologiczne gleby;

7)„gleby gospodarowane” oznaczają gleby, w odniesieniu do których stosuje się praktyki gospodarowania glebami;

8)„okręg glebowy” oznacza część terytorium państwa członkowskiego wyznaczoną przez to państwo członkowskie zgodnie z niniejszą dyrektywą;

9)„ocena zdrowia gleby” oznacza ocenę zdrowia gleby na podstawie pomiaru lub oszacowania wskaźników glebowych;

10)„zanieczyszczony teren” oznacza wyznaczony obszar jednej lub kilku działek, na którym potwierdzono występowanie zanieczyszczenia gleb spowodowanego punktową działalnością antropogeniczną;

11)„wskaźnik glebowy” oznacza parametr opisujący fizyczną, chemiczną lub biologiczną cechę zdrowia gleb;

12)„ląd” oznacza powierzchnię Ziemi, która nie jest pokryta wodą;

13)„pokrywa lądowa” oznacza fizyczne i biologiczne pokrycie powierzchni Ziemi;

14)„grunty naturalne” oznaczają obszar, na którym działalność człowieka nie zmieniła w istotny sposób jego podstawowych funkcji ekologicznych i składu gatunkowego;

15)„grunty półnaturalne” oznaczają obszar, na którym zespoły ekologiczne zostały w znacznym stopniu zmodyfikowane pod względem składu, równowagi lub funkcji w wyniku działalności człowieka, ale który zachowuje potencjalnie wysoką wartość pod względem różnorodności biologicznej i zapewnianych przez niego usług ekosystemowych;

16)„grunty sztuczne” oznaczają grunty wykorzystywane jako platforma do budowy i infrastruktury lub jako bezpośrednie źródło surowców lub jako archiwum dziedzictwa historycznego kosztem zdolności gleb do zapewniania innych usług ekosystemowych;

17)„przejmowanie gruntów” oznacza przekształcanie gruntów naturalnych i półnaturalnych w grunty sztuczne;

18)„funkcja przejścia” oznacza zasadę matematyczną umożliwiającą przeliczenie wartości pomiaru przeprowadzonego przy użyciu metodyki innej niż metodyka referencyjna na wartość, która zostałaby uzyskana przez przeprowadzenie pomiaru gleby przy użyciu metodyki referencyjnej;

19)„zainteresowana społeczność” oznacza społeczność, która jest lub może być dotknięta degradacją gleby lub ma interes w procedurach decyzyjnych związanych z realizacją obowiązków wynikających z niniejszej dyrektywy, w tym właścicieli gruntów i użytkowników gruntów, a także organizacje pozarządowe propagujące ochronę zdrowia ludzi lub środowiska i spełniające wszelkie wymogi przewidziane w prawie krajowym;

20)„zanieczyszczenie gleby” oznacza obecność chemikaliów lub substancji w glebie w stężeniu, które może być szkodliwe dla zdrowia ludzi lub środowiska;

21)„substancja zanieczyszczająca” oznacza substancję, która może powodować zanieczyszczenie gleby;

22)„regeneracja” oznacza działanie celowe mające na celu zmianę stanu gleby ze zdegradowanego na zdrowy;

23)„ryzyko” oznacza możliwość wystąpienia szkodliwych skutków dla zdrowia ludzi lub środowiska, wynikających z narażenia na zanieczyszczenie gleby;

24)„badanie gleby” oznacza proces mający na celu ocenę obecności i stężenia substancji zanieczyszczających w glebie, przeprowadzany zazwyczaj na różnych etapach;

25)„jednoznaczne geograficznie” oznacza informacje przywoływane i przechowywane w sposób umożliwiający ich mapowanie i lokalizację z określoną precyzją i dokładnością;

26)„remediacja gleby” oznacza działanie polegające na regeneracji, która zmniejsza, izoluje lub unieruchamia stężenie substancji zanieczyszczających w glebach.

Artykuł 4

Okręgi glebowe

1.Państwa członkowskie ustanawiają okręgi glebowe na całym swoim terytorium.

Liczba okręgów glebowych dla każdego państwa członkowskiego odpowiada co najmniej liczbie jednostek terytorialnych NUTS 1 ustanowionych na mocy rozporządzenia (WE) nr 1059/2003.

2.Ustalając zasięg geograficzny okręgów glebowych, państwa członkowskie mogą uwzględnić istniejące jednostki administracyjne i dążą do jednorodności w obrębie każdego okręgu glebowego w odniesieniu do następujących parametrów:

a)typ gleby określony w światowej bazie referencyjnej zasobów glebowych 75 ;

b)warunki klimatyczne;

c)strefa środowiskowa opisana w sprawozdaniu Alterra 2281 76 ;

d)użytkowanie gruntów lub pokrycia terenu zgodnie z programem badania terenowego użytkowania gruntów i pokrycia terenu (LUCAS).

Artykuł 5

Właściwe organy

Państwa członkowskie wyznaczają właściwe organy odpowiedzialne na odpowiednim szczeblu za wykonywanie obowiązków określonych w niniejszej dyrektywie.

Państwa członkowskie wyznaczają jeden właściwy organ dla każdego okręgu glebowego ustanowionego zgodnie z art. 4.

Rozdział II

Monitorowania i oceny zdrowia gleb

Artykuł 6

Ramy monitorowania zdrowia gleb i przejmowania gruntów

1.Państwa członkowskie ustanawiają ramy monitorowania z uwzględnieniem okręgów glebowych ustanowionych zgodnie z art. 4 ust. 1, aby zapewnić regularne i dokładne monitorowanie zdrowia gleb zgodnie z niniejszym artykułem oraz załącznikami I i II.

2.Państwa członkowskie monitorują zdrowie gleb i przejmowanie gruntów w każdym okręgu glebowym.

3.Ramy monitorowania opierają się na następujących elementach:

a)wskaźniki glebowe i kryteria zdrowia gleb, o których mowa w art. 7;

b)punkty pobierania próbek gleby określone zgodnie z art. 8 ust. 2;

c)ewentualny pomiar gleby przeprowadzony przez Komisję zgodnie z ust. 4 niniejszego artykułu;

d)ewentualne dane i produkty z teledetekcji, o których mowa w ust. 5 niniejszego artykułu;

e)wskaźniki przejmowania gruntów i uszczelniania gleby, o których mowa w art. 7 ust. 1.

4.Komisja, z zastrzeżeniem zgody zainteresowanych państw członkowskich, przeprowadza regularne pomiary gleby na próbkach gleby pobranych in situ na podstawie odpowiednich wskaźników i metodyk, o których mowa w art. 7 i 8, w celu wsparcia monitorowania zdrowia gleb przez państwa członkowskie. W przypadku gdy państwo członkowskie wyrazi zgodę zgodnie z niniejszym ustępem, zapewnia ono Komisji możliwość takiego pobrania próbek gleby in situ.

5.Komisja i Europejska Agencja Środowiska (EEA) wykorzystują istniejące dane i produkty satelitarne dostarczone w ramach komponentu Copernicus unijnego programu kosmicznego ustanowionego rozporządzeniem (UE) 2021/696 w celu zbadania i opracowania produktów z teledetekcji dotyczących gleby, aby wspierać państwa członkowskie w monitorowaniu odpowiednich wskaźników glebowych.

6.Na podstawie istniejących danych i w ciągu dwóch lat od wejścia w życie niniejszej dyrektywy Komisja i EEA ustanawiają portal danych cyfrowych dotyczących zdrowia gleb, który umożliwia dostęp w georeferencyjnym formacie przestrzennym co najmniej do dostępnych danych dotyczących zdrowia gleb wynikających z:

a)pomiarów gleby, o których mowa w art. 8 ust. 2;

b)pomiarów gleby, o których mowa w ust. 4 niniejszego artykułu;

c)odpowiednich danych i produktów z teledetekcji dotyczących gleby, o których mowa w ust. 5 niniejszego artykułu.

7.Portal danych cyfrowych dotyczących zdrowia gleb, o którym mowa w ust. 6, może również umożliwiać dostęp do danych dotyczących zdrowia gleb innych niż dane, o których mowa w tym ustępie, jeżeli dane te udostępniono lub zgromadzono zgodnie z formatami lub metodami ustanowionymi przez Komisję na podstawie ust. 8.

8.Komisja przyjmuje akty wykonawcze w celu ustanowienia formatów lub metod udostępniania lub gromadzenia danych, o których mowa w ust. 7, lub włączania tych danych do portalu danych cyfrowych dotyczących zdrowia gleb. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 21.

Artykuł 7

Wskaźniki glebowe, kryteria zdrowego stanu gleby oraz wskaźniki przejmowania gruntów i uszczelniania gleby

1.Podczas monitorowania i oceny zdrowia gleb państwa członkowskie stosują wskaźniki glebowe i kryteria zdrowia gleb wymienione w załączniku I.

Podczas monitorowania przejmowania gruntów państwa członkowskie stosują wskaźniki przejmowania gruntów i uszczelniania gleby, o których mowa w załączniku I.

2.Państwa członkowskie mogą dostosować wskaźniki glebowe i kryteria zdrowia gleb, o których mowa w załączniku I część A, zgodnie ze specyfikacjami, o których mowa w załączniku I część A kolumny druga i trzecia.

3.Państwa członkowskie określają zanieczyszczenia organiczne w odniesieniu do wskaźnika glebowego związane z zanieczyszczeniem gleby, o którym mowa w załączniku I część B.

4.Państwa członkowskie ustalają kryteria zdrowia gleb w odniesieniu do wskaźników glebowych wymienionych w załączniku I część B zgodnie z przepisami określonymi w załączniku I część B kolumna trzecia.

5.Państwa członkowskie mogą ustanowić dodatkowe wskaźniki glebowe i wskaźniki przejmowania gruntów, w tym między innymi opcjonalne wskaźniki i wskaźniki wymienione w załączniku I część C i D, do celów monitorowania („dodatkowe wskaźniki glebowe” i „dodatkowe wskaźniki przejmowania gruntów”).

6.Państwa członkowskie informują Komisję o ustaleniu lub dostosowaniu wskaźników glebowych, wskaźników przejmowania gruntów i kryteriów zdrowia gleb zgodnie z ust. 2–5 niniejszego artykułu.

Artykuł 8

Pomiary i metodyki

1.Państwa członkowskie określają punkty pobierania próbek, stosując metodykę określoną w załączniku II część A.

2.Państwa członkowskie przeprowadzają pomiary gleby, pobierając próbki gleby w punktach pobierania próbek, o których mowa w ust. 1, oraz gromadzą, przetwarzają i analizują dane w celu ustalenia:

a)wartości wskaźników glebowych określonych w załączniku I;

b)w stosownych przypadkach – wartości dodatkowych wskaźników glebowych;

c)wartości wskaźników przejmowania gruntów i uszczelniania gleby wymienionych w załączniku I część D.

3.Państwa członkowskie stosują:

a)metodyki ustalania lub szacowania wartości wskaźników glebowych określone w załączniku II część B;

b)minimalne kryteria metodologiczne ustalania wartości wskaźników przejmowania gruntów i uszczelniania gleby określone w załączniku II część C;

c)wszelkie wymogi ustanowione przez Komisję zgodnie z ust. 6.

Państwa członkowskie mogą stosować metodyki inne niż wymienione w akapicie pierwszym lit. a) i b), pod warunkiem że dostępne są zatwierdzone funkcje przejścia zgodnie z wymogami załącznika II część B kolumna czwarta.

4.Państwa członkowskie zapewniają, aby pierwsze pomiary gleby przeprowadzono najpóźniej do dnia ... (Urząd Publikacji: proszę wstawić datę = cztery lata od daty wejścia w życie dyrektywy).

5.Państwa członkowskie zapewniają przeprowadzanie nowych pomiarów gleby co najmniej raz na pięć lat.

Państwa członkowskie zapewniają, aby wartość wskaźników przejmowania gruntów i uszczelniania gleby była aktualizowana co najmniej raz w roku.

6.Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 20 w celu zmiany załącznika II, aby dostosować wymienione w nim metodyki referencyjne do postępu naukowo-technicznego, w szczególności w przypadku gdy wartości wskaźników glebowych można ustalić za pomocą teledetekcji, o której mowa w art. 6 ust. 5.

Artykuł 9

Ocena zdrowia gleb

1.Państwa członkowskie oceniają zdrowie gleb we wszystkich swoich okręgach glebowych na podstawie danych zgromadzonych w kontekście monitorowania, o którym mowa w art. 6, 7 i 8, w odniesieniu do każdego ze wskaźników glebowych, o których mowa w załączniku I część A i B.

Państwa członkowskie uwzględniają również dane zgromadzone w kontekście badań gleby, o których mowa w art. 14.

Państwa członkowskie zapewniają, aby oceny zdrowia gleb przeprowadzano co najmniej raz na pięć lat oraz aby pierwszą ocenę zdrowia gleb przeprowadzono do dnia … (Urząd Publikacji: proszę wstawić datę = pięć lat od daty wejścia w życie dyrektywy).

2.Glebę uznaje się za zdrową zgodnie z niniejszą dyrektywą, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:

a)wartości wszystkich wskaźników glebowych wymienionych w załączniku I część A spełniają kryteria określone w nim i, w stosownych przypadkach, dostosowane zgodnie z art. 7;

b)wartości wszystkich wskaźników glebowych wymienionych w załączniku I część B spełniają kryteria określone zgodnie z art. 7 („zdrowa gleba”).

Na zasadzie odstępstwa od akapitu pierwszego w ocenie gleb na obszarze lądowym wymienionym w załączniku I kolumna czwarta nie uwzględnia się wartości określonych w kolumnie trzeciej dla tego obszaru lądowego.

Gleba jest niezdrowa, jeżeli co najmniej jedno z kryteriów, o których mowa w ust. 1, nie jest spełnione („niezdrowa gleba”).

3.Państwa członkowskie analizują wartości wskaźników glebowych wymienionych w załączniku I część C i oceniają, czy doszło do krytycznej utraty usług ekosystemowych, biorąc pod uwagę odpowiednie dane i dostępną wiedzę naukową.

Państwa członkowskie analizują wartości wskaźników przejmowania gruntów i uszczelniania gleby wymienionych w załączniku I część D oraz oceniają ich wpływ na utratę usług ekosystemowych oraz na cele ustanowione w rozporządzeniu (UE) 2018/841.

4.Na podstawie oceny zdrowia gleb przeprowadzonej zgodnie z niniejszym artykułem właściwy organ, w stosownych przypadkach we współpracy z organami lokalnymi, regionalnymi i krajowymi, określa w każdym okręgu glebowym obszary, na których występują niezdrowe gleby, oraz informuje o tym opinię publiczną zgodnie z art. 19.

5.Państwa członkowskie ustanawiają mechanizm dobrowolnej certyfikacji zdrowia gleb dla właścicieli i zarządców gruntów, zgodnie z warunkami określonymi w ust. 2 niniejszego artykułu.

Komisja może przyjmować akty wykonawcze w celu zharmonizowania formatu certyfikacji zdrowia gleb. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 21.

6.Państwa członkowskie przekazują dane dotyczące zdrowia gleb i oceny, o których mowa w art. 6–9, odpowiednim właścicielom gruntów i zarządcom gruntów na ich wniosek, w szczególności w celu wsparcia rozwoju doradztwa, o którym mowa w art. 10 ust. 3.

Rozdział III

Zrównoważone gospodarowanie glebami

Artykuł 10

Zrównoważone gospodarowanie glebami

1.Od dnia (Urząd Publikacji: proszę wstawić datę = cztery lata od daty wejścia w życie dyrektywy) państwa członkowskie wprowadzają co najmniej następujące środki, biorąc pod uwagę typ, użytkowanie i stan gleby:

a)określenie zrównoważonych praktyk gospodarowania glebami zgodnych z wymienionymi w załączniku III zasadami zrównoważonego gospodarowania glebami, które to praktyki mają być stopniowo wdrażane na wszystkich glebach gospodarowanych, oraz, na podstawie wyników ocen gleby przeprowadzonych zgodnie z art. 9, praktyk regeneracji, które mają być stopniowo wdrażane na glebach niezdrowych w państwach członkowskich;

b)określenie praktyk gospodarowania glebami i innych praktyk negatywnie wpływających na zdrowie gleb, których to praktyk gospodarujący glebami powinni unikać.

Przy określaniu praktyk i środków, o których mowa w niniejszym ustępie, państwa członkowskie uwzględniają programy, plany, cele i środki wymienione w załączniku IV, a także najnowszą istniejącą wiedzę naukową, w tym wyniki misji „Pakt na rzecz zdrowych gleb w Europie” w ramach programu „Horyzont Europa”.

Państwa członkowskie określają synergie z programami, planami i środkami określonymi w załączniku IV. Dane z monitorowania zdrowia gleb, wyniki ocen zdrowia gleb, analiza, o której mowa w art. 9, oraz środki zrównoważonego gospodarowania glebami wykorzystuje się przy opracowywaniu programów, planów i środków określonych w załączniku IV.

Państwa członkowskie zapewniają, aby proces opracowywania praktyk, o których mowa w akapicie pierwszym, był otwarty, włączający i skuteczny oraz aby zainteresowana społeczność, w szczególności właściciele i zarządcy gruntów, była angażowana w ich opracowywanie oraz aby miała możliwość wzięcia w nim udziału na wczesnym etapie i w skuteczny sposób.

2.Państwa członkowskie zapewniają gospodarującym glebami, właścicielom gruntów i właściwym organom łatwy dostęp do bezstronnego i niezależnego doradztwa w zakresie zrównoważonego gospodarowania glebami, działań szkoleniowych i budowania zdolności.

Państwa członkowskie wprowadzają również następujące środki:

a)promowanie świadomości na temat wielorakich korzyści średnio- i długoterminowych wynikających ze zrównoważonego gospodarowania glebami oraz potrzeby zrównoważonego gospodarowania glebami;

b)promowanie badań naukowych i wdrażanie całościowych koncepcji gospodarowania glebami;

c)udostępnianie regularnie aktualizowanych map dostępnych instrumentów finansowania i działań wspierających wdrażanie zrównoważonego gospodarowania glebami.

3.Państwa członkowskie regularnie oceniają skuteczność środków wprowadzonych zgodnie z niniejszym artykułem oraz, w stosownych przypadkach, dokonują przeglądu i rewizji tych środków, uwzględniając monitorowanie i ocenę zdrowia gleb, o których to działaniach mowa w art. 6–9.

4.Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 20 w celu zmiany załącznika III, aby dostosować zasady zrównoważonego gospodarowania glebami w celu uwzględnienia postępu naukowo-technicznego.

Artykuł 11

Zasady ograniczania przejmowania gruntów

Państwa członkowskie zapewniają przestrzeganie następujących zasad w przypadku przejmowania gruntów:

a)unikanie lub ograniczanie w miarę możliwości technicznych i gospodarczych utraty zdolności gleby do zapewniania wielu usług ekosystemowych, w tym produkcji żywności, przez:

(i)ograniczenie w miarę możliwości obszaru objętego przejmowaniem gruntów, oraz

(ii)wybór obszarów, na których utrata usług ekosystemowych zostałaby zminimalizowana, oraz

(iii)prowadzenie przejmowania gruntów w sposób minimalizujący negatywny wpływ na glebę;

b)zrekompensowanie w miarę możliwości utraty zdolności gleby do zapewniania wielu usług ekosystemowych.

Rozdział IV

Zanieczyszczone tereny

Artykuł 12

Podejście oparte na ocenie ryzyka

1.Państwa członkowskie zarządzają ryzykiem dla zdrowia ludzi i środowiska stwarzanym przez potencjalnie zanieczyszczone tereny i zanieczyszczone tereny oraz utrzymują je na dopuszczalnym poziomie, uwzględniając środowiskowe, społeczne i gospodarcze skutki zanieczyszczenia gleby oraz środki zmniejszające ryzyko wprowadzone zgodnie z art. 15 ust. 4.

2.Do dnia … (Urząd Publikacji: proszę wstawić datę = cztery lata od daty wejścia w życie dyrektywy) państwa członkowskie ustanawiają podejście oparte na analizie ryzyka w odniesieniu do:

a)identyfikacji potencjalnie zanieczyszczonych terenów zgodnie z art. 13;

b)badania potencjalnie zanieczyszczonych terenów zgodnie z art. 14;

c)gospodarowania zanieczyszczonymi terenami zgodnie z art. 15.

3.Wymóg określony w ust. 2 pozostaje bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych wymogów wynikających z przepisów unijnych lub krajowych.

4.Zainteresowanej społeczności zapewnia się wczesne i skuteczne możliwości:

a)udziału w ustanawianiu i konkretnym stosowaniu podejścia opartego na analizie ryzyka określonego w niniejszym artykule;

b)dostarczania informacji istotnych dla identyfikacji potencjalnie zanieczyszczonych terenów zgodnie z art. 13, badania potencjalnie zanieczyszczonych terenów zgodnie z art. 14 oraz gospodarowania zanieczyszczonymi terenami zgodnie z art. 15;

c)zażądania korekty informacji zawartych w rejestrze zanieczyszczonych i potencjalnie zanieczyszczonych terenów zgodnie z art. 16.

Artykuł 13

Identyfikacja potencjalnie zanieczyszczonych terenów

1.Państwa członkowskie systematycznie i aktywnie identyfikują wszystkie tereny, w przypadku których na podstawie dowodów zgromadzonych za pomocą wszelkich dostępnych środków podejrzewa się zanieczyszczenie gleby („potencjalnie zanieczyszczone tereny”).

2.Przy identyfikacji potencjalnie zanieczyszczonych terenów państwa członkowskie biorą pod uwagę następujące kryteria:

a)prowadzenie aktywnej lub nieaktywnej działalności stwarzającej ryzyko potencjalnego zanieczyszczenia;

b)prowadzenie działalności, o której mowa w załączniku I do dyrektywy 2010/75/UE;

c)prowadzenie zakładu, o którym mowa w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/18/UE 77 ;

d)prowadzenie działalności, o której mowa w załączniku III do dyrektywy 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 78 ;

e)wystąpienie potencjalnie zanieczyszczającego wypadku, katastrofy, klęski, awarii lub wycieku;

f)wszelkie inne zdarzenia mogące spowodować zanieczyszczenie gleby;

g)wszelkie informacje wynikające z monitorowania zdrowia gleb prowadzonego zgodnie z art. 6, 7 i 8.

Do celów akapitu pierwszego lit. a) państwa członkowskie ustanawiają wykaz działalności stwarzającej ryzyko potencjalnego zanieczyszczenia. Działalność tę można dalej sklasyfikować w zależności od ryzyka spowodowania zanieczyszczenia gleby na podstawie dowodów naukowych.

3.Państwa członkowskie zapewniają, aby wszystkie potencjalnie zanieczyszczone tereny zostały zidentyfikowane do dnia (Urząd Publikacji: proszę wstawić datę = siedem lat od daty wejścia w życie dyrektywy) i aby do tego dnia zostały należycie wpisane do rejestru, o którym mowa w art. 16.

Artykuł 14

Badanie potencjalnie zanieczyszczonych terenów

1.Państwa członkowskie zapewniają, aby wszystkie potencjalnie zanieczyszczone tereny zidentyfikowane zgodnie z art. 13 były poddane badaniu gleby.

2.Państwa członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące terminu, treści, formy i priorytetów badań gleby. Przepisy te ustanawia się zgodnie z podejściem opartym na analizie ryzyka, o którym mowa w art. 12, oraz wykazem działalności stwarzającej ryzyko potencjalnego zanieczyszczenia, o którym to wykazie mowa w art. 13 ust. 2 akapit drugi.

W stosownych przypadkach państwa członkowskie mogą uznać sprawozdania bazowe i środki monitorowania wdrożone zgodnie z dyrektywą 2010/75/UE za badanie gleby.

3.Państwa członkowskie określają również konkretne zdarzenia, które stanowią powód do przeprowadzenia badania przed upływem terminu określonego zgodnie z ust. 2.

Artykuł 15

Ocena ryzyka i zarządzanie zanieczyszczonymi terenami

1.Państwa członkowskie określają szczegółową metodykę ustalania ryzyka specyficznego dla danego zanieczyszczonego terenu. Metodyka ta opiera się na etapach i wymogach dotyczących oceny ryzyka specyficznego dla danego terenu wymienionych w załączniku VI.

2.Państwa członkowskie określają, co stanowi niedopuszczalne ryzyko dla zdrowia ludzi i środowiska wynikające z zanieczyszczonych terenów, uwzględniając istniejącą wiedzę naukową, zasadę ostrożności, specyfikę lokalną oraz obecne i przyszłe użytkowanie gruntów.

3.W odniesieniu do każdego zanieczyszczonego terenu określonego zgodnie z art. 14 lub w jakikolwiek inny sposób odpowiedzialny właściwy organ przeprowadza ocenę danego terenu w odniesieniu do obecnego i planowanego użytkowania gruntów mającą na celu ustalenie, czy zanieczyszczony teren stwarza niedopuszczalne ryzyko dla zdrowia ludzi lub środowiska.

4.Na podstawie wyników oceny, o której mowa w ust. 3, odpowiedzialny właściwy organ wprowadza odpowiednie środki w celu sprowadzenia ryzyka dla zdrowia ludzi i środowiska do dopuszczalnego poziomu („środki zmniejszające ryzyko”).

5.Środki zmniejszające ryzyko mogą obejmować środki, o których mowa w załączniku V. Przy podejmowaniu decyzji w sprawie odpowiednich środków zmniejszających ryzyko właściwy organ bierze pod uwagę koszty, korzyści, skuteczność, trwałość i wykonalność techniczną dostępnych środków zmniejszających ryzyko.

6.Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 20 w celu zmiany załączników V i VI, aby dostosować do postępu naukowo-technicznego wykaz środków zmniejszających ryzyko i wymogów dotyczących oceny ryzyka specyficznego dla danego terenu.

Artykuł 16

Rejestr

1.Do dnia … (Urząd Publikacji: proszę wstawić datę = cztery lata od daty wejścia w życie dyrektywy) państwa członkowskie zgodnie z ust. 2 sporządzają rejestr zanieczyszczonych i potencjalnie zanieczyszczonych terenów.

2.Rejestr ten zawiera informacje określone w załączniku VII.

3.Rejestr jest zarządzany przez odpowiedzialny właściwy organ oraz jest regularnie poddawany przeglądowi i aktualizowany.

4.Państwa członkowskie podają do wiadomości publicznej rejestr i informacje, o których mowa w ust. 1 i 2. Właściwy organ może odmówić ujawnienia jakichkolwiek informacji lub je ograniczyć, jeżeli spełnione są warunki określone w art. 4 dyrektywy 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 79 .

Rejestr jest udostępniany w internetowej bazie georeferencyjnych danych przestrzennych.

5.Komisja przyjmuje akty wykonawcze określające format rejestru. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 21.

Rozdział V

Finansowanie, informowanie opinii publicznej i sprawozdawczość państw członkowskich

Artykuł 17

Finansowanie unijne

Ze względu na z natury priorytetowy charakter ustanowienia monitorowania gleby oraz zrównoważonego zarządzania glebami i ich regeneracji wdrożenie niniejszej dyrektywy jest wspierane przez istniejące unijne programy finansowe zgodnie z obowiązującymi w nich zasadami i warunkami.

Artykuł 18

Sprawozdawczość państw członkowskich

1.Co pięć lat państwa członkowskie przekazują Komisji i EEA drogą elektroniczną następujące dane i informacje:

a)dane i wyniki z monitorowania i oceny zdrowia gleb prowadzonego zgodnie z art. 6–9;

b)analizę tendencji w zakresie zdrowia gleb w odniesieniu do wskaźników wymienionych w załączniku I części A, B i C oraz wskaźników przejmowania gruntów i uszczelniania gleby wymienionych w załączniku I część D zgodnie z art. 9;

c)podsumowanie postępów w zakresie:

(i)wdrażania zasad zrównoważonego gospodarowania glebami zgodnie z art. 10;

(ii)rejestracji, identyfikacji i badania zanieczyszczonych terenów oraz zarządzania nimi zgodnie z art. 12–16;

d)dane i informacje zawarte w rejestrze, o którym mowa w art. 16.

Pierwsze sprawozdania składa się do dnia … (Urząd Publikacji: proszę wstawić datę = pięć lat i sześć miesięcy od daty wejścia w życie dyrektywy).

2.Państwa członkowskie zapewniają Komisji i EEA stały dostęp do informacji i danych, o których mowa w ust. 1.

3.Państwa członkowskie zapewniają Komisji dostęp online do:

a)aktualnego wykazu i danych przestrzennych swoich okręgów glebowych, o których mowa w art. 4, do dnia … (Urząd Publikacji: proszę wstawić datę = dwa lata i trzy miesiące od daty wejścia w życie dyrektywy);

b)aktualnego wykazu właściwych organów, o których mowa w art. 5, do dnia … (Urząd Publikacji: proszę wstawić datę = dwa lata i trzy miesiące od daty wejścia w życie dyrektywy);

c)środków i praktyk zrównoważonego gospodarowania glebami, o których to środkach i praktykach mowa w art. 10, do dnia … (Urząd Publikacji: proszę wstawić datę = cztery lata i trzy miesiące od daty wejścia w życie dyrektywy).

4.Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów wykonawczych określających format i warunki przekazywania informacji, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 21.

Artykuł 19

Informowanie opinii publicznej

1.Państwa członkowskie podają do wiadomości publicznej dane uzyskane w wyniku monitorowania prowadzonego na podstawie art. 8 i oceny przeprowadzonej na podstawie art. 9 niniejszej dyrektywy zgodnie z przepisami art. 11 dyrektywy 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 80 w odniesieniu do danych jednoznacznych geograficznie oraz zgodnie z art. 5 dyrektywy (UE) 2019/1024 w odniesieniu do innych danych.

2.Komisja zapewnia, aby dane dotyczące zdrowia gleb udostępniane za pośrednictwem portalu danych cyfrowych dotyczących zdrowia gleb, o którym mowa w art. 6, były podawane do publicznej wiadomości zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1725 81 i rozporządzeniem (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady 82 .

3.Państwa członkowskie zapewniają, aby informacje, o których mowa w art. 18 niniejszej dyrektywy, były dostępne i podawane do publicznej wiadomości zgodnie z dyrektywą 2003/4/WE, dyrektywą 2007/2/WE i dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1024 83 .

4.Ujawnienia jakichkolwiek informacji wymaganych na mocy niniejszej dyrektywy można odmówić lub je ograniczyć, jeżeli spełnione są warunki określone w art. 4 dyrektywy 2003/4/WE.

Rozdział VI

Przekazanie uprawnień i procedura komitetowa

Artykuł 20

Wykonywanie przekazanych uprawnień

1.Powierzenie Komisji uprawnień do przyjmowania aktów delegowanych podlega warunkom określonym w niniejszym artykule.

2.Uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych, o których mowa w art. 8, 10, 15 i 16, powierza się Komisji na czas nieokreślony od dnia wejścia w życie niniejszej dyrektywy.

3.Przekazanie uprawnień, o którym mowa w art. 8, 10, 15 i 16, może zostać w dowolnym momencie odwołane przez Parlament Europejski lub przez Radę. Decyzja o odwołaniu kończy przekazanie określonych w niej uprawnień. Decyzja o odwołaniu staje się skuteczna następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub w późniejszym terminie określonym w tej decyzji. Nie wpływa ona na ważność już obowiązujących aktów delegowanych.

4.Przed przyjęciem aktu delegowanego Komisja konsultuje się z ekspertami wyznaczonymi przez każde państwo członkowskie zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa.

5.Niezwłocznie po przyjęciu aktu delegowanego Komisja przekazuje go równocześnie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

6.Akt delegowany przyjęty na podstawie art. 8, 10, 15 i 16 wchodzi w życie tylko wówczas, gdy ani Parlament Europejski, ani Rada nie wyraziły sprzeciwu w terminie dwóch miesięcy od przekazania tego aktu Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, lub gdy, przed upływem tego terminu, zarówno Parlament Europejski, jak i Rada poinformowały Komisję, że nie wniosą sprzeciwu. Termin ten przedłuża się o dwa miesiące z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.

Artykuł 21

Komitet

1.Komisję wspomaga komitet. Komitet ten jest komitetem w rozumieniu rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

2.W przypadku odesłania do niniejszego ustępu stosuje się art. 5 rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

Rozdział VII

Przepisy końcowe

Artykuł 22

Dostęp do wymiaru sprawiedliwości

Państwa członkowskie zapewniają, aby zgodnie z prawem krajowym członkowie społeczeństwa, którzy mają wystarczający interes lub powołują się na naruszenie prawa, mieli dostęp do procedury odwoławczej przed sądem lub innym niezależnym i bezstronnym organem ustanowionym przez prawo, w celu zakwestionowania materialnej lub proceduralnej legalności oceny zdrowia gleb, środków wprowadzonych na podstawie niniejszej dyrektywy i wszelkiego zaniechania działania ze strony właściwych organów.

Państwa członkowskie określają, co stanowi wystarczający interes i naruszenie prawa, zgodnie z celem, jakim jest zapewnienie społeczeństwu szerokiego dostępu do wymiaru sprawiedliwości. Do celów ust. 1 wszelkie organizacje pozarządowe promujące ochronę środowiska i spełniające wszelkie kryteria prawa krajowego uznaje się za mające prawa, które mogą zostać naruszone, a ich interes uznaje się za wystarczający.

Procedury odwoławcze, o których mowa w ust. 1, są bezstronne, oparte na zasadzie równości, terminowe i bezpłatne lub niedyskryminacyjne ze względu na koszty oraz przewidują odpowiednie i skuteczne środki odwoławcze, w tym w stosownych przypadkach nakazy sądowe.

Państwa członkowskie zapewniają społeczeństwu dostęp do praktycznych informacji na temat dostępu do procedur administracyjnych i procedur kontroli sądowej, o których mowa w niniejszym artykule.

Artykuł 23

Kary

1.Bez uszczerbku dla obowiązków państw członkowskich na wynikających z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/99/WE państwa członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące kar nakładanych w przypadku naruszenia przez osoby fizyczne i prawne przepisów krajowych przyjętych na podstawie niniejszej dyrektywy i zapewniają wykonywanie tych przepisów. Przewidziane kary muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

2.Kary, o których mowa w ust. 1, obejmują kary pieniężne proporcjonalne do obrotu osoby prawnej lub dochodu osoby fizycznej, która dopuściła się naruszenia. Wysokość takich kar pieniężnych wylicza się w taki sposób, aby skutecznie pozbawiały one osobę, która odpowiada za naruszenie, korzyści ekonomicznych uzyskanych w wyniku tego naruszenia. W przypadku naruszenia popełnionego przez osobę prawną takie kary pieniężne muszą być proporcjonalne do rocznego obrotu tej osoby prawnej w danym państwie członkowskim, z uwzględnieniem między innymi specyfiki małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP).

3.Państwa członkowskie zapewniają, aby kary ustanowione na podstawie niniejszego artykułu należycie uwzględniały, w stosownych przypadkach, następujące elementy:

a)charakter, wagę i skalę naruszenia;

b)umyślny lub nieumyślny charakter naruszenia;

c)populację lub środowisko, na którą lub na które naruszenie wpłynęło, mając na uwadze wpływ naruszenia na osiągnięcie celu, jakim jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzi i środowiska.

4.Państwa członkowskie bez zbędnej zwłoki powiadamiają Komisję o przepisach i środkach, o których mowa w ust. 1, a także o wszelkich późniejszych zmianach, które ich dotyczą.

Artykuł 24

Ocena i przegląd

1.Do dnia (Urząd Publikacji: proszę wstawić datę = sześć lat od daty wejścia w życie dyrektywy) Komisja przeprowadza ocenę niniejszej dyrektywy, aby ocenić postępy w osiąganiu jej celów oraz potrzebę zmiany jej przepisów w celu ustanowienia bardziej szczegółowych wymogów na potrzeby zapewnienia regeneracji niezdrowych gleb oraz zdrowia wszystkich gleb do 2050 r. W ocenie tej uwzględnia się między innymi następujące elementy:

a)doświadczenie zdobyte w ramach wdrażania niniejszej dyrektywy;

b)dane i informacje, o których mowa w art. 18;

c)odpowiednie dane naukowe i analityczne, w tym wyniki projektów badawczych finansowanych przez Unię;

d)analizę luki pozostałej do osiągnięcia zdrowych gleb do 2050 r.;

e)analizę ewentualnej potrzeby dostosowania do postępu naukowo-technicznego przepisów niniejszej dyrektywy, w szczególności w odniesieniu do następujących kwestii:

(i)definicji zdrowych gleb;

(ii)ustanowienia kryteriów dotyczących wskaźników glebowych wymienionych w załączniku I część C;

(iii)dodania nowych wskaźników glebowych do celów monitorowania.

2.Komisja przedstawia sprawozdanie zawierające główne wyniki oceny, o której mowa w ust. 1, Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu i Komitetowi Regionów.

Artykuł 25

Transpozycja

1.Państwa członkowskie wprowadzają w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy do dnia … [Urząd Publikacji: proszę wstawić datę = dwa lata od daty wejścia w życie dyrektywy]. Niezwłocznie przekazują Komisji tekst tych przepisów.

Przepisy przyjęte przez państwa członkowskie zawierają odniesienie do niniejszej dyrektywy lub odniesienie takie towarzyszy ich urzędowej publikacji. Metody dokonywania takiego odniesienia określane są przez państwa członkowskie.

2.Państwa członkowskie przekazują Komisji tekst podstawowych przepisów prawa krajowego przyjętych w dziedzinie objętej niniejszą dyrektywą.

Artykuł 26

Wejście w życie

Niniejsza dyrektywa wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Artykuł 27

Adresaci

Niniejsza dyrektywa skierowana jest do państw członkowskich.

Sporządzono w Brukseli dnia […] r.

OCENA SKUTKÓW FINANSOWYCH REGULACJI

1.STRUKTURA WNIOSKU/INICJATYWY

1.1.Tytuł wniosku/inicjatywy

1.2.Obszary polityki, których dotyczy wniosek/inicjatywa

1.3.Wniosek/inicjatywa dotyczy:

1.4.Cel(e)

1.4.1.Cel(e) ogólny(e)

1.4.2.Cel(e) szczegółowy(e)

1.4.3.Oczekiwane wyniki i wpływ

1.4.4.Wskaźniki dotyczące realizacji celów

1.5.Uzasadnienie wniosku/inicjatywy

1.5.1.Potrzeby, które należy zaspokoić w perspektywie krótko- lub długoterminowej, w tym szczegółowy terminarz przebiegu realizacji inicjatywy

1.5.2.Wartość dodana z tytułu zaangażowania Unii Europejskiej (może wynikać z różnych czynników, na przykład korzyści koordynacyjnych, pewności prawa, większej efektywności lub komplementarności). Na potrzeby tego punktu „wartość dodaną z tytułu zaangażowania Unii” należy rozumieć jako wartość wynikającą z unijnej interwencji, wykraczającą poza wartość, która zostałaby wytworzona przez same państwa członkowskie.

1.5.3.Główne wnioski wyciągnięte z podobnych działań

1.5.4.Spójność z wieloletnimi ramami finansowymi oraz możliwa synergia z innymi właściwymi instrumentami

1.5.5.Ocena różnych dostępnych możliwości finansowania, w tym zakresu przegrupowania środków

1.6.Czas trwania i wpływ finansowy wniosku/inicjatywy

1.7.Planowane metody wykonania budżetu

2.ŚRODKI ZARZĄDZANIA

2.1.Zasady nadzoru i sprawozdawczości

2.2.System zarządzania i kontroli

2.2.1.Uzasadnienie dla systemu zarządzania, mechanizmów finansowania wykonania, warunków płatności i proponowanej strategii kontroli

2.2.2.Informacje dotyczące zidentyfikowanego ryzyka i systemów kontroli wewnętrznej ustanowionych w celu jego ograniczenia

2.2.3.Oszacowanie i uzasadnienie efektywności kosztowej kontroli (relacja kosztów kontroli do wartości zarządzanych funduszy powiązanych) oraz ocena prawdopodobnego ryzyka błędu (przy płatności i przy zamykaniu)

2.3.Środki zapobiegania nadużyciom finansowym i nieprawidłowościom

3.SZACUNKOWY WPŁYW FINANSOWY WNIOSKU/INICJATYWY

3.1.Działy wieloletnich ram finansowych i linie budżetowe po stronie wydatków, na które wniosek/inicjatywa ma wpływ

3.2.Szacunkowy wpływ finansowy wniosku na środki

3.2.1.Podsumowanie szacunkowego wpływu na środki operacyjne

3.2.2.Przewidywany produkt finansowany ze środków operacyjnych

3.2.3.Podsumowanie szacunkowego wpływu na środki administracyjne

3.2.3.1.Szacowane zapotrzebowanie na zasoby ludzkie

3.2.4.Zgodność z obowiązującymi wieloletnimi ramami finansowymi

3.2.5.Udział osób trzecich w finansowaniu

3.3.Szacunkowy wpływ na dochody

1.STRUKTURA WNIOSKU/INICJATYWY

1.1.Tytuł wniosku/inicjatywy

1.2.Obszary polityki, których dotyczy wniosek/inicjatywa 

1.3.Wniosek/inicjatywa dotyczy:

 nowego działania 

 nowego działania, będącego następstwem projektu pilotażowego/działania przygotowawczego 84  

 przedłużenia bieżącego działania 

 połączenia lub przekształcenia co najmniej jednego działania pod kątem innego/nowego działania 

1.4.Cel(e)

1.4.1.Cel(e) ogólny(e)

1.4.2.Cel(e) szczegółowy(e)

1.4.3.Oczekiwane wyniki i wpływ

Należy wskazać, jakie efekty przyniesie wniosek/inicjatywa beneficjentom/grupie docelowej.

1.4.4.Wskaźniki dotyczące realizacji celów

Należy wskazać wskaźniki stosowane do monitorowania postępów i osiągnięć.

1.5.Uzasadnienie wniosku/inicjatywy

1.5.1.Potrzeby, które należy zaspokoić w perspektywie krótko- lub długoterminowej, w tym szczegółowy terminarz przebiegu realizacji inicjatywy

1.5.2.Wartość dodana z tytułu zaangażowania Unii Europejskiej (może wynikać z różnych czynników, na przykład korzyści koordynacyjnych, pewności prawa, większej efektywności lub komplementarności). Na potrzeby tego punktu „wartość dodaną z tytułu zaangażowania Unii” należy rozumieć jako wartość wynikającą z unijnej interwencji, wykraczającą poza wartość, która zostałaby wytworzona przez same państwa członkowskie.

1.5.3.Główne wnioski wyciągnięte z podobnych działań

1.5.4.Spójność z wieloletnimi ramami finansowymi oraz możliwa synergia z innymi właściwymi instrumentami

1.5.5.Ocena różnych dostępnych możliwości finansowania, w tym zakresu przegrupowania środków

1.6.Czas trwania i wpływ finansowy wniosku/inicjatywy

 Ograniczony czas trwania

–    Okres trwania wniosku/inicjatywy: od [DD/MM]RRRR r. do [DD/MM]RRRR r.

–    Okres trwania wpływu finansowego: od RRRR r. do RRRR r. w odniesieniu do środków na zobowiązania oraz od RRRR r. do RRRR r. w odniesieniu do środków na płatności.

 Nieograniczony czas trwania

–Wprowadzenie w życie z okresem rozruchu odpowiadającym dwuletniemu okresowi transpozycji

–po którym następuje faza operacyjna.

1.7.Planowane metody wykonania budżetu 

 Bezpośrednie zarządzanie przez Komisję

– w ramach jej służb, w tym za pośrednictwem jej pracowników w delegaturach Unii;

–    przez agencje wykonawcze;

 Zarządzanie dzielone z państwami członkowskimi

 Zarządzanie pośrednie poprzez przekazanie zadań związanych z wykonaniem budżetu:

– państwom trzecim lub organom przez nie wyznaczonym;

– organizacjom międzynarodowym i ich agencjom (należy wyszczególnić);

– EBI oraz Europejskiemu Funduszowi Inwestycyjnemu;

–organom, o których mowa w art. 70 i 71 rozporządzenia finansowego;

– organom prawa publicznego;

– podmiotom podlegającym prawu prywatnemu, które świadczą usługi użyteczności publicznej, o ile są im zapewnione odpowiednie gwarancje finansowe;

– podmiotom podlegającym prawu prywatnemu państwa członkowskiego, którym powierzono realizację partnerstwa publiczno-prywatnego i zapewniono odpowiednie gwarancje finansowe;

– podmiotom lub osobom odpowiedzialnym za wykonanie określonych działań w dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa na mocy tytułu V Traktatu o Unii Europejskiej oraz określonym we właściwym podstawowym akcie prawnym.

–W przypadku wskazania więcej niż jednego trybu należy podać dodatkowe informacje w części „Uwagi”.

Uwagi

2.ŚRODKI ZARZĄDZANIA

2.1.Zasady nadzoru i sprawozdawczości

Określić częstotliwość i warunki

2.2.System zarządzania i kontroli

2.2.1.Uzasadnienie dla systemu zarządzania, mechanizmów finansowania wykonania, warunków płatności i proponowanej strategii kontroli

2.2.2.Informacje dotyczące zidentyfikowanego ryzyka i systemów kontroli wewnętrznej ustanowionych w celu jego ograniczenia

2.2.3.Oszacowanie i uzasadnienie efektywności kosztowej kontroli (relacja kosztów kontroli do wartości zarządzanych funduszy powiązanych) oraz ocena prawdopodobnego ryzyka błędu (przy płatności i przy zamykaniu)

2.3.Środki zapobiegania nadużyciom finansowym i nieprawidłowościom

Określić istniejące lub przewidywane środki zapobiegania i ochrony, np. ze strategii zwalczania nadużyć finansowych.

3.SZACUNKOWY WPŁYW FINANSOWY WNIOSKU/INICJATYWY