5. WNIOSKI

5.1. Finlandia

5.2. Szwecja

1. WPROWADZENIE

Na podstawie art. 142 Aktu przystąpienia Austrii, Finlandii i Szwecji do Unii Europejskiej 1 Komisja zezwoliła Finlandii i Szwecji na przyznanie długoterminowej pomocy krajowej dla rolnictwa w północnych regionach w celu zachowania działalności rolniczej. Pomoc ta jest nazywana pomocą nordycką („pomoc”).

Niniejsze sprawozdanie przedkłada się Radzie zgodnie z wymogiem sprawozdawczości określonym w art. 143 ust. 2 Aktu przystąpienia, który stanowi, że Komisja przedstawia Radzie rok po przystąpieniu, a następnie co pięć lat, sprawozdanie dotyczące udzielonych pozwoleń i wyników pomocy przyznanej na podstawie tych pozwoleń. Poprzednie sprawozdania przedstawiono w latach 1996, 2002 2 , 2007 3 , 2012 4 i 2017 5 .

2. ZASADY OGÓLNE POMOCY NORDYCKIEJ

2.1. Cele pomocy

Pomocy udziela się w szczególności w celu zachowania tradycyjnej produkcji produktów podstawowych i przetworzonych odpowiadających w szczególny sposób warunkom klimatycznym danych regionów, poprawy struktur produkcji, wprowadzania do obrotu i przetwarzania produktów rolnych, ułatwienia usuwania takich produktów oraz w celu zapewnienia odpowiedniej ochrony środowiska i terenów wiejskich.

2.2. Pozwolenia Komisji

Pomoc została zatwierdzona decyzją C(2009) 3067, zmienioną decyzją C(2009) 9122, decyzją C(2013) 2809 i decyzją C(2015) 2790, a następnie decyzją (UE) 2018/672 notyfikowaną jako dokument C(2016) 8419 w przypadku Finlandii oraz decyzją C/2010/6050 i decyzją (UE) 2018/479 notyfikowaną jako dokument C(2018) 1622 w przypadku Szwecji. Przedłużenie programu dla Finlandii na lata 2022–2027 nastąpiło na mocy decyzji Komisji (UE) 2021/2312 notyfikowanej jako dokument C(2021) 8773, która nie jest objęta obowiązkiem sprawozdawczym w ramach niniejszego pięcioletniego sprawozdania.

Podstawowe warunki są ustalone w art. 142 ust. 3 Aktu przystąpienia; łączna kwota przyznanej pomocy powinna być wystarczająca do zachowania działalności rolniczej na obszarach północnych, ale nie może powodować, by całkowite wsparcie przekroczyło poziom wsparcia w przedakcesyjnym okresie odniesienia określony w pozwoleniach. Ponadto pomoc nie może być powiązana z przyszłą produkcją ani prowadzić do wzrostu produkcji w stosunku do poziomów odniesienia określonych przez Komisję.

2.3. Regiony objęte pomocą

Regiony objęte pomocą (rys. 1) zostały określone w odpowiednich decyzjach; są to obszary położone na północ od 62 równoleżnika i obejmują niektóre przyległe obszary położone na południe od tego równoleżnika, charakteryzujące się podobnymi warunkami klimatycznymi, powodującymi, że prowadzenie działalności rolniczej jest szczególnie trudne. Czynniki brane pod uwagę przy określaniu tych obszarów to niska gęstość zaludnienia (maksymalnie 10 osób/km2), wykorzystywana powierzchnia użytków rolnych jako odsetek całkowitej powierzchni (<10 %), udział gruntów wykorzystywanych do uprawy roślin przeznaczonych do spożycia przez ludzi w ogólnej powierzchni użytków rolnych (≤ 20 %) oraz gminy otoczone gminami leżącymi na wyżej wymienionych obszarach (nawet jeśli nie spełniają tych samych wymogów).

W Finlandii obszar objęty pomocą, którego dotyczy niniejsze sprawozdanie, pokrywa 1 417 140 hektarów (ha) użytków rolnych (55,5 % całkowitej wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych), a w Szwecji 335 881 ha użytków rolnych (11 % całkowitej wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych).

Wykres 1: Fińskie (C1–C4) i szwedzkie (1–3) obszary objęte pomocą.

2.4. Związek z produkcją

Pomoc ograniczona jest do niektórych sektorów rolnych, określonych dla każdego państwa członkowskiego w odpowiedniej decyzji.

Pomoc jest przyznawana na podstawie jednostek produkcyjnych – albo dużych jednostek przeliczeniowych (DJP), albo liczby hektarów – z wyjątkiem wsparcia na produkcję i transport mleka, w przypadku których wsparciem objęte są dostarczone i przetransportowane ilości. Fińska pomoc na hodowlę reniferów przyznawana jest od sztuki.

Pomoc nie może być powiązana z przyszłą produkcją ani prowadzić do wzrostu produkcji w stosunku do okresu odniesienia. Okresy odniesienia są określone w odpowiedniej decyzji dla każdego państwa członkowskiego w zależności od sektora.

3. POMOC NORDYCKA W FINLANDII W LATACH 2016–2020

3.1. Przyznane pozwolenia

Tabela 1: Pomoc zatwierdzona w 2016 r. zgodnie z decyzją C(2015) 2790

		Maksymalna wielkość średnia dozwolonej pomocy / jednostka 6	Jednostka	Maksymalna kwota pomocy dozwolona dla poszczególnych kategorii (mln EUR) 7	Maksymalna liczba kwalifikujących się czynników produkcji

1. MLEKO		10,9	centy/kg	193,7	1 776 765 t 8

2. PRZEŻUWACZE				97,7
Bydło	9	546	EUR/DJP		181 000 DJP
Maciorki i kozy		584	EUR/DJP
Konie		252	EUR/DJP

3. ŚWINIE I DRÓB	10	266	EUR/DJP	37,0

4. OGRODNICTWO				25,4
Szklarnie	11	11,3	EUR/m2		202,9 ha
Przechowywanie produktów ogrodniczych	12	18,5	EUR/m3

5. PRODUKCJA ROŚLINNA				58,3
Ogólna pomoc związana z areałem	13	37	EUR/ha		881 825 ha
Pomoc w odniesieniu do niektórych roślin uprawnych	14	145	EUR/ha		62 475 ha
Pomoc dla młodych rolników	15	36	EUR/ha

6. INNE RODZAJE POMOCY				14,9
Renifery	16	36	EUR/zwierzę		171 100 sztuk
Pomoc na transport mleka i mięsa	17
Zabezpieczenie usług związanych z produkcją zwierzęcą	18
Pomoc na przechowywanie dzikich jagód i grzybów	19	0,10–0,42	EUR/kg
Inne rodzaje pomocy	20

Tabela 2: Pomoc zatwierdzona w okresie 2017–2020 zgodnie z decyzją (UE) 2018/672 notyfikowaną jako dokument C(2016) 8419

Kategoria pomocy	Sektory produkcji	Maksymalna średnia roczna pomoc w okresie od dnia 1 stycznia 2017 r. do dnia 31 grudnia 2021 r. (mln EUR) 21	Maksymalna roczna liczba kwalifikujących się czynników produkcji
1. Hodowla zwierząt	Mleko krowie, bydło, maciorki i kozy, konie, trzoda chlewna i drób	433,7, w tym 216,9 na mleko krowie	227 200 krów mlecznych 181 000 innych DJP 139 200 DJP świń i drobiu
2. Produkcja roślinna	Pola i uprawy szklarniowe, przechowywanie produktów ogrodniczych	110,5	944 300 ha w przypadku produkcji roślinnej, z czego 481 200 ha użytków zielonych; 203 ha upraw szklarniowych
3. Inne rodzaje pomocy	Pomoc na rzecz reniferów, transportu mleka i mięsa, niezbędnych usług w zakresie produkcji zwierzęcej, przechowywania dzikich jagód i grzybów	19,7	171 100 reniferów
POMOC OGÓŁEM		563,9

3.2. Wypłacona pomoc

Pomoc nordycka

W okresie sprawozdawczym roczna pomoc nordycka wypłacona w Finlandii była zgodna z maksymalnymi poziomami określonymi w decyzjach. Łączne kwoty wypłaconej pomocy utrzymywały się na umiarkowanie stałym poziomie w całym okresie sprawozdawczym. W okresie sprawozdawczym uproszczono kategorie sprawozdań dotyczących pomocy, a format poniższych tabel odpowiada stosownym wymogom.

Tabela 3: Pomoc nordycka wypłacona w Finlandii w 2016 r. (mln EUR)

Sektor objęty wsparciem	2016
Mleko	161,10
Przeżuwacze	72,66
Świnie i drób	17,41
Ogrodnictwo	16,80
Produkcja roślinna	9,99
Inne rodzaje pomocy	14,30
Ogółem	292,26

Tabela 4: Pomoc nordycka wypłacona w Finlandii w latach 2017–2020 (mln EUR)

Sektor objęty wsparciem	2017	2018	2019	2020
Hodowla zwierząt	258,51	259,49	255,15	253,31
Produkcja roślinna	34,06	33,31	33,27	32,66
Inne rodzaje pomocy	7,60	7,00	6,90	6,98
Ogółem	300,17	299,80	295,32	292,95

Całkowite wsparcie na obszarze objętym pomocą nordycką

Rolnictwo na obszarach objętych programem pomocy korzysta również z instrumentów finansowanych przez UE. Szczególne znaczenie dla sektora rolnego na obszarach objętych pomocą mają wsparcie dla obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania (obszarów z ograniczeniami naturalnymi) i środki rolnośrodowiskowe. W decyzji (UE) 2018/672 notyfikowanej jako dokument C(2016) 8419, ustalono maksymalny poziom ogólnego wsparcia na obszarze objętym pomocą na 1 118,9 mln EUR (poziom z 1993 r.). W tabeli 3 pokazano, że pomoc wypłacona na obszarze objętym pomocą w latach 2016–2020 była zgodna z maksymalnym pułapem określonym w decyzji.

Tabela 5: Zestawienie całkowitej rocznej pomocy wypłaconej na obszarze objętym pomocą w Finlandii, w tym pomocy UE (mln EUR)

Rok	Pomoc bezpośrednia, w pełni finansowana przez UE	Obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania, w tym pomoc krajowa zgodnie z zasadami pomocy państwa	Wsparcie w ramach środków rolnośrodowiskowych	Pomoc nordycka	Ogółem
2016	288,70	314,10	169,00	292,26	1 064,06
2017	239,90	311,60	155,80	300,17	1 007,47
2018	239,90	311,60	155,20	299,80	1 006,50
2019	236,30	309,80	155,30	295,32	996,72
2020	236,50	307,90	155,60	292,95	992,95

3.3. Wielkość produkcji na obszarze objętym pomocą nordycką

Sektor mleczarski

Produkcja mleka jest najważniejszym sektorem wspieranym w ramach programu pomocy nordyckiej w Finlandii. W okresie sprawozdawczym około 80 % fińskiego mleka wyprodukowano na obszarze objętym pomocą, a udział w całkowitej produkcji krajowej utrzymywał się na umiarkowanie stałym poziomie w całym okresie sprawozdawczym. Produkcja jest skoncentrowana na obszarze C2 (zob. rys. 1).

W okresie sprawozdawczym wielkość produkcji mleka na obszarze objętym pomocą utrzymywała się na stałym poziomie. Poza obszarem objętym pomocą nordycką produkcja spadła o 6 %. W tym kontekście stabilność poziomów produkcji na obszarze objętym pomocą pokazuje, że program pomocy skutecznie spełnił swój cel, jakim było utrzymanie działalności rolniczej w północnych regionach, zgodnie z decyzjami.

Przeżuwacze

W okresie sprawozdawczym około 81 % fińskiej produkcji wołowiny miało miejsce na obszarze objętym pomocą nordycką. Produkcja utrzymała się na stałym poziomie w całym okresie sprawozdawczym, wykazując jedynie wahania w granicach 2 %. Obszar C2 (zob. rys. 1) charakteryzował się najwyższą wielkością produkcji wynoszącą około 60 % produkcji wołowiny na obszarze objętym pomocą nordycką. Stabilność poziomów produkcji świadczy o tym, że pomoc spełniła swój cel, jakim jest utrzymanie działalności rolniczej na obszarze objętym pomocą zgodnie z decyzjami.

Świnie i drób

W skali kraju około połowa produkcji mięsa wieprzowego ma miejsce na obszarze objętym pomocą nordycką. Produkcja zmniejszyła się o około 6 % w latach 2016–2020 na obszarze objętym pomocą. W pozostałej części kraju spadek produkcji był jednak nieco większy. Ten kontrast ilustruje rolę, jaką pomoc nordycka odgrywa w utrzymaniu produkcji rolnej. Produkcja mięsa wieprzowego koncentruje się w najbardziej wysuniętym na południe regionie objętym pomocą (C1, zob. rys. 1), przy czym nieco ponad 70 % całej produkcji na obszarze objętym pomocą odbywa się w tym regionie.

W okresie sprawozdawczym produkcja mięsa drobiowego (w tym brojlerów i indyków) utrzymywała się na umiarkowanie stałym poziomie. Produkcja drobiu koncentruje się w regionie C1 objętym pomocą (zob. rys. 1).

Ogrodnictwo

W okresie sprawozdawczym produkcja ogrodnicza utrzymywała się na umiarkowanie stałym poziomie; całkowita produkcja wahała się w granicach ok. 3 %.

W sprawozdaniach dotyczących ogrodnictwa rozróżnia się dane dotyczące obszarów objętych krótkoterminową (2–7 miesięcy) i długoterminową produkcją szklarniową (7+ miesięcy). Analiza danych wyróżnionych na tym poziomie wskazuje na bardziej znaczące zmiany.

W okresie sprawozdawczym na obszarze objętym pomocą produkcja ogrodnicza krótkoterminowa zmniejszyła się o 7 %. W skali kraju około połowa krótkoterminowej produkcji ogrodniczej miała miejsce na obszarze objętym pomocą, przy czym produkcja koncentruje się w regionie C1 objętym pomocą (zob. rys. 1).

W okresie sprawozdawczym na obszarze objętym pomocą produkcja ogrodnicza długoterminowa zwiększyła się o ok. 5 %. Około 59 % krajowej produkcji długoterminowej miało miejsce na obszarze objętym pomocą, przy czym produkcja koncentrowała się w regionie C1 objętym pomocą (zob. rys. 1).

Zmiany w produkcji ogrodniczej pokazują, że program pomocy spełnił swój cel, jakim było utrzymanie produkcji rolnej, ponieważ całkowita produkcja szklarniowa utrzymała się na umiarkowanie stałym poziomie, pomimo pewnych zmian, które można wyróżnić dopiero na bardziej szczegółowym poziomie analizy.

Produkcja roślinna

Produkcja zbóż i buraków cukrowych koncentruje się głównie w regionach A i B (zob. rys. 1), poza obszarem objętym pomocą. Dane dotyczące poziomów produkcji roślinnej nie są dostępne w podziale na regiony wsparcia. Można jednak stwierdzić, że ze względu na warunki klimatyczne i geograficzne poziom produkcji roślinnej jest znacznie niższy na obszarze objętym pomocą w porównaniu z południową częścią kraju.

Z kolei uprawa trawy koncentruje się w regionach północnych, ponieważ trawa jest często uprawiana w gospodarstwach hodujących bydło. W porównaniu z produkcją roślinną, uprawa trawy jest stosunkowo tańsza na obszarze objętym pomocą. W skali kraju ponad połowa upraw przeznaczonych na paszę dla zwierząt jest produkowana na obszarze objętym pomocą, a większość ziemniaków skrobiowych uprawia się w regionach C1 i C2 objętych pomocą (zob. rys. 1).

Inne rodzaje pomocy

Program pomocy nordyckiej w Finlandii obejmuje wsparcie na hodowlę reniferów przyznawane od sztuki. W okresie sprawozdawczym przestrzegano maksymalnej liczby kwalifikujących się czynników produkcji określonych w decyzji. Pozostała część innych rodzajów pomocy nie jest bezpośrednio powiązana z produkcją.

Wnioski dotyczące wielkości produkcji

Podsumowując, pomoc nordycka pomaga utrzymać stabilny poziom produkcji na obszarze objętym pomocą w Finlandii. Całkowita produkcja w sektorach objętych wsparciem pozostała na stosunkowo stałym poziomie na obszarze objętym pomocą w okresie sprawozdawczym. W okresie sprawozdawczym skutecznie przestrzegano maksymalnej liczby kwalifikujących się czynników produkcji w poszczególnych kategoriach produkcji.

3.4. Rozwój gospodarki rolnej w regionach objętych pomocą nordycką

W okresie sprawozdawczym w Finlandii było około 47 000 gospodarstw, z czego 58 % na obszarze objętym pomocą. Liczba ta stanowi spadek o 8 % w stosunku do poziomu bazowego z 2015 r. W okresie sprawozdawczym liczba gospodarstw zmniejszyła się we wszystkich sektorach i regionach objętych pomocą. Rozwój był nieco szybszy w najbardziej wysuniętych na południe regionach C1 i C2P objętych pomocą (zob. rys. 1) niż w pozostałej części obszaru objętego pomocą.

Liczba gospodarstw produkujących mleko zmniejszała się szybciej niż krajowe tempo spadku liczby gospodarstw. Nawet po otrzymaniu pomocy tempo spadku liczby gospodarstw produkujących mleko na obszarze objętym pomocą i w pozostałej części kraju było w przybliżeniu równe: mniej więcej co czwarte gospodarstwo produkujące mleko zaprzestało działalności w okresie sprawozdawczym. W regionie C4 objętym pomocą (zob. rys. 1) zamknięto około co trzecie gospodarstwo mleczne. Niekorzystny rozwój gospodarki rolnej w sektorze mleczarskim skutecznie ilustruje kontekst gospodarczy, w którym stosowana jest pomoc nordycka, jak również jej wpływ: pomimo zmniejszającej się liczby gospodarstw, produkcja została utrzymana na stałym poziomie.

Zmiany w gospodarstwach produkujących mięso wołowe następowały wolniej niż zmiany w gospodarstwach produkujących mleko. Tempo zmian na obszarze objętym pomocą jest różne w poszczególnych regionach objętych pomocą. W regionie C2P (zob. rys. 1) zamknięto ponad jedną piątą wszystkich gospodarstw produkujących wołowinę, natomiast w regionie C1 (zob. rys. 1) w okresie sprawozdawczym działalność zakończyło jedynie 2 % gospodarstw produkujących wołowinę. Z kolei w skali kraju liczba gospodarstw produkujących wołowinę zmniejszyła się o ponad 8 %. Różnica ta ilustruje rolę pomocy nordyckiej w utrzymaniu produkcji.

Liczba gospodarstw drobiowych na obszarze objętym pomocą pozostała w okresie sprawozdawczym dość stała, co ponownie pokazuje wpływ pomocy na utrzymanie produkcji rolnej w regionach północnych.

Mimo programu pomocy w niektórych sektorach na obszarze objętym pomocą zaobserwowano wiele przypadków wycofania się z działalności, co częściowo wynika z fatalnych warunków ekonomicznych dla rolników i niskiej rentowności rolnictwa w Finlandii. Liczba gospodarstw rolnych zmniejszyła się znacznie w okresie sprawozdawczym (np. -45 % w regionie C2P i -35 % w C3, zob. rys. 1), ale względne tempo spadku wynika częściowo z niewielkiej bezwzględnej liczby gospodarstw rolnych na obszarze objętym pomocą. Na obszarach poza obszarem objętym pomocą liczba gospodarstw rolnych zmniejszyła się o 11 %. Ponadto zmniejszyła się również liczba gospodarstw ogrodniczych (-19 % w skali kraju, -23 % w regionie C3, zob. rys. 1).

Dodatkowo znacznie zmniejszyła się liczba gospodarstw chowu świń. W północnych regionach C2P i C3 znajduje się tylko kilka gospodarstw chowu świń, a w najbardziej na północ wysuniętym regionie C4 nie ma żadnego (zob. rys. 1 dotyczący obszarów).

Znaczenie pomocy krajowej dla całkowitego zysku gospodarstwa było zróżnicowane w zależności od sektora produkcji i regionów objętych pomocą. We wszystkich sektorach im dalej na północ, tym bardziej wzrasta znaczenie pomocy. W latach 2016–2019 znaczenie to było najwyższe w sektorze produkcji mleka (10,4 % zysku w regionie C1, 11,5 % w C2, 12 % w C2P, 19,2 % w C3) i gospodarstwach zajmujących się hodowlą bydła (10 % w C1, 11,3 % w C2, 16,2 % w C3). Są to również sektory, w których w okresie sprawozdawczym liczba gospodarstw utrzymała się na w miarę stałym poziomie, co obrazuje rolę pomocy nordyckiej w utrzymaniu produkcji rolnej na północy. Znaczenie dla całkowitego zysku gospodarstwa było najniższe w ogrodnictwie (1,1 % w C1, 1,2 % w C2).

Według instytutu badań ekonomicznych Pellervo Economic Research trudno jest określić bezpośredni wpływ pomocy nordyckiej na ogólną sytuację gospodarczą na obszarze objętym pomocą, ponieważ czynniki takie jak inna pomoc, polityka i czynniki społeczne również odgrywają rolę w jej kształtowaniu. W świetle danych dotyczących zatrudnienia i liczby przedsiębiorstw można jednak ustalić, że północne regiony C (zob. rys. 1) znajdują się w niekorzystnej sytuacji w porównaniu z najbardziej wysuniętym na południe regionem rolniczym A (zob. rys. 1). Zatrudnienie w rolnictwie jest proporcjonalnie bardziej wyższe na obszarze objętym pomocą (np. około 8 % całkowitego zatrudnienia w regionie C2) niż w pozostałej części kraju (np. 0,8 % w regionie A). Wysoki udział zatrudnienia w rolnictwie w całkowitym zatrudnieniu na obszarze objętym pomocą nordycką podkreśla znaczenie krajowego wsparcia dla tego sektora na północy.

Kontynuacja produkcji rolnej na obszarze objętym pomocą doprowadziła do zachowania wielu usług środowiskowych i otwartego krajobrazu rolniczego, który jest rzadkością w regionie zdominowanym przez lasy. Znacząco przyczynia się to do zmniejszenia erozji i wypłukiwania składników odżywczych i ma pozytywny wpływ na różnorodność biologiczną. Należy zauważyć, że bez pomocy nordyckiej możliwe jest, że produkcja rolna byłaby jeszcze bardziej skoncentrowana w południowej części kraju, co zintensyfikowałoby przenoszenie składników odżywczych do dróg wodnych.

4. POMOC NORDYCKA W SZWECJI W LATACH 2016–2020

4.1. Przyznane pozwolenia

W okresie sprawozdawczym zmieniono wymogi sprawozdawcze w odniesieniu do przyznanych pozwoleń w celu uproszczenia systemu pomocy. Informacje dotyczące pozwoleń przyznanych na lata w okresie sprawozdawczym przekazano zgodnie z odpowiednimi decyzjami i przedstawiono w tabelach 6 i 7 poniżej. Decyzją C(2010) 6050 zezwolono Szwecji na wypłatę 318,67 mln SEK/rok (ok. 33,37 mln EUR/rok 22 ) w 2016 i 2017 r., co przedstawiono w tabeli 6 poniżej. Od 1 stycznia 2018 r., decyzją Komisji (UE) 2018/479 notyfikowaną jako dokument C(2018) 1622, zezwolono Szwecji na wypłatę 422,92 mln SEK/rok (ok. 40,51 mln EUR/rok 23 ). Roczne kwoty maksymalne uznaje się za roczne średnie pomocy przyznanej w okresie pięciu lat kalendarzowych objętych decyzją (UE) 2018/479.

Tabela 6: Pomoc zatwierdzona w okresie 2016–2017 zgodnie z decyzją C(2010) 6050, zmienioną decyzją C(2015) 6592.

		Maksymalna dopuszczalna średnia pomoc / jednostkę 24	Jednostka	Maksymalna dopuszczalna pomoc (mln SEK/rok) 25	Maksymalna liczba kwalifikujących się czynników produkcji
1. Sektor mleczarski				299,87	450 000 ton
- mleko krowie		0,73	SEK/kg
- kozy	26	500	SEK/sztuka
- pomoc na transport mleka krowiego	27	0,039	SEK/kg
2. Świnie i drób	28	1 350	SEK/DJP	13,60	16 532 DJP
- świnie przeznaczone do uboju - lochy - kury nioski
3. Miękkie owoce i warzywa	29	2 800	SEK/ha	1,00	750 ha
4. Ziemniaki		2 500	SEK/ha	4,20	2 910 ha

Tabela 7: Pomoc zatwierdzona zgodnie z decyzją (UE) 2018/479 notyfikowaną jako dokument C(2018) 1622 w okresie 2018–2022

	Maksymalna średnia roczna kwota pomocy na okres pięciu lat, od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. (w mln SEK)	Maksymalna roczna liczba kwalifikujących się czynników produkcji lub kwot 30
Mleko krowie i pomoc na transport mleka krowiego		450 000 000 kg
Kozy, świnie przeznaczone do uboju, lochy, kury nioski		17 000 DJP
Miękkie owoce, warzywa i ziemniaki		3 660 hektarów
POMOC OGÓŁEM	422,92 31

4.2. Wypłacona pomoc

Pomoc nordycka

W okresie sprawozdawczym roczna pomoc nordycka wypłacona w Szwecji była zgodna z maksymalnymi poziomami określonymi w decyzjach. W 2018 r. wypłacona pomoc wzrosła o jedną trzecią (zgodnie z zatwierdzonymi zwiększonymi poziomami zgodnie z decyzją (UE) 2018/479, a w kolejnych latach odnotowano marginalne wzrosty. W okresie sprawozdawczym uproszczono kategorie sprawozdań dotyczących pomocy, a format poniższych tabel odpowiada stosownym wymogom.

Tabela 8: Pomoc nordycka dla Szwecji według sektorów, w mln SEK

Na lata 2016–2017 maksymalna dozwolona pomoc wynosiła 318,67 mln SEK 32 . Na lata 2018–2020 maksymalna dozwolona kwota wynosiła 422,92 mln SEK 33 . Poniższa tabela pokazuje, że przestrzegano maksymalnych wartości.

Sektor objęty wsparciem	2016	2017	2018	2019	2020
Mleko 34	291,79	283,43	374,92	378,72	383,18
Świnie, drób, kozy	13,51	13,44	23,39	22,23	23,68
Miękkie owoce, warzywa, w tym ziemniaki	4,77	4,7	6,11	5,94	5,81
Ogółem	310,07	301,57	404,42	406,89	412,67

Całkowite wsparcie na obszarze objętym pomocą nordycką

Rolnictwo na obszarach objętych programem pomocy może również korzystać z instrumentów finansowanych przez UE, zwłaszcza w ramach obu filarów WPR (tabela 9). W ramach środków drugiego filaru szczególne znaczenie mają wsparcie dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi i środki rolno-środowiskowo-klimatyczne. W decyzji C(2010)6050 ani w decyzji (UE) 2018/479 nie ustalono pułapu łącznego wsparcia dla regionu objętego pomocą. W ramach programu rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014–2022, wsparcie płodozmianu można było stosować tylko poza obszarami z ograniczeniami naturalnymi. Wsparcie środowiskowe dla płodozmianu na obszarach z ograniczeniami naturalnymi (w odniesieniu do zobowiązań z okresu programowania 2007–2013) było zatem stopniowo zmniejszane aż do jego zakończenia w 2018 r. Od 2003 r. prowadzone są działania następcze ex post dotyczące poziomu pomocy UE.

Tabela 9: Zestawienie pomocy wypłaconej w Szwecji, w tym pomocy wspólnotowej, w mln SEK

Rodzaj pomocy	2016	2017	2018	2019	2020
Płatności wyrównawcze (obszary z ograniczeniami naturalnymi)	587,22	593,73	591,12	597,81	599,25
Wsparcie w ramach środków rolnośrodowiskowych (płodozmian)	36,60	21,69	-	-	-
Pomoc nordycka	310,07 35	301,57 36	404,42 37	406,89 38	412,67 39
Ogółem	933,89	916,99	995,54	1 004,70	1 011,92

Całkowite łączne wsparcie, z pewnymi wahaniami, nieznacznie wzrosło w ciągu ostatnich pięciu lat, ale od 1997 r. konsekwentnie utrzymywało się poniżej poziomu odniesienia i mieściło się w tym samym przedziale.

4.3. Wielkość produkcji na obszarze objętym pomocą

Sektor mleczarski

Mleko jest najważniejszym produktem rolnym na tym obszarze, z udziałem około 13 % całkowitej szwedzkiej produkcji mleka. Udział ten w dużej mierze pozostał taki sam przez okres pięciu lat, ale zmniejszył się z poziomu 15 % w roku odniesienia 1991. W okresie sprawozdawczym średnia kwota wypłacana na produkcję mleka krowiego wynosiła 342 mln SEK rocznie (w porównaniu ze średnią 267 mln SEK w latach 2011–2015) zgodnie ze zwiększonymi dozwolonymi poziomami określonymi w decyzji (UE) 2018/479.

W okresie sprawozdawczym na obszarze objętym pomocą produkcja mleka zmniejszyła się o około 3,9 % (spadek o 3,1 % w skali kraju). Spadek ten był relatywnie stały w całym okresie sprawozdawczym. Wsparcie na transport wypłacono średnio w odniesieniu do 362 778 ton rocznie (wobec średnio 386 202 ton/rok w poprzednim okresie pięcioletnim). Fakt, że na obszarze objętym pomocą odnotowano jedynie spadek produkcji podobny do spadku w pozostałej części kraju, podkreśla wpływ pomocy na utrzymanie produkcji w trudniejszych warunkach panujących na północy.

Świnie i drób

W okresie pięciu lat na tym obszarze nieznacznie wzrosła produkcja trzody chlewnej. Problemem dla producentów wieprzowiny w północnej Szwecji jest niska liczba rzeźni. Oznacza to duże odległości od gospodarstwa do rzeźni oraz mniejszą możliwość wyboru rzeźni przez rolnika czy też negocjacji cen uboju. W odniesieniu do loch przeznaczonych do produkcji prosiąt, odnotowano pewne niewielkie wahania co do liczby loch oraz gospodarstw w tym okresie, zgodnie ze zmianami w płatnościach. Roczna produkcja (średnio 11 436 DJP) pozostaje znacznie poniżej całkowitego dopuszczalnego czynnika produkcji (17 000 DJP).

Produkcja jaj wykazywała wahania w poszczególnych latach okresu sprawozdawczego. Roczne wahania mogą zależeć od momentu, w którym kury są zastępowane nowymi. Produkcja jaj w północnych częściach Szwecji jest w dużym stopniu uzależniona od pasz zbożowych, ponieważ warunki do uprawy zbóż są mniej wydajne niż w południowych częściach Szwecji.

Miękkie owoce i warzywa

Corocznie wsparcie otrzymywały gospodarstwa produkujące miękkie owoce i warzywa, o średnim obszarze 341 ha, co stanowi spadek o 5 % w stosunku do poprzedniego okresu pięcioletniego. Obszar ten ulegał wahaniom, podobnie jak produkcja w ciągu ostatnich pięciu lat, i wynosi mniej niż połowę maksymalnej liczby kwalifikujących się czynników produkcji.

Wnioski dotyczące wielkości produkcji

Jeżeli chodzi o mleko, wielkość produkcji utrzymała się na dość stałym poziomie, dyskontując niewielki wzrost w 2020 r. zgodnie z tendencją krajową. Sytuacja w dwóch pozostałych sektorach pozostaje dość stabilna, choć wielkość produkcji zmienia się z roku na rok. We wszystkich sektorach skutecznie przestrzega się maksymalnej liczby kwalifikujących się czynników produkcji.

4.4. Rozwój gospodarki rolnej w regionie objętym pomocą

Szwedzki obszar objęty pomocą charakteryzuje się niską i malejącą gęstością zaludnienia, ograniczeniami pod względem możliwości rozwoju gospodarczego i niekorzystnymi warunkami dla rolnictwa. Struktura gospodarstw rolnych cechuje się mniejszymi, bardziej rozproszonymi i nieregularnymi polami niż przeciętnie w Szwecji. Podwyższa to koszty, także koszty transportu w obrębie gospodarstw rolnych ze względu na odległości pomiędzy polami. W odniesieniu do najbardziej wysuniętych na północ okręgów objętych programem pomocy nordyckiej, udział w produkcji krajowej (w regionalnym produkcie krajowym brutto – RPKB) wykazuje tendencję spadkową z niewielkimi wahaniami rocznymi, od 1995 r. do 2015 r., a od tego czasu udział spłaszczony (regionalny produkt regionalny brutto dla omawianych okręgów wyrażony jako udział w krajowym PKB ogółem wynosi ok. 13 %).

Kluczowym produktem rolnym na tym obszarze jest mleko, którego produkcja stanowi ok. 13 % całkowitej produkcji mleka w Szwecji (w porównaniu z 15 % w 1991 r.). Liczba producentów zmniejszyła się o 20 % zarówno na danym obszarze, jak i w całym kraju od 2016 do 2020 r., podczas gdy liczba krów zmniejszyła się o 10 % na obszarze w porównaniu z 8 % w skali kraju. Produkcja mleka zmniejszała się w wolniejszym tempie (-3,9 %), ale szybciej niż w kraju ogółem (-3,1 %). Na obszarze objętym pomocą produkcja mleka w 2020 r. była o 15 000 ton mniejsza niż w 2016 r. Pomimo pomocy nordyckiej i innej przyznanej pomocy, rentowność gospodarstw rolnych na obszarze objętym pomocą była znacznie niższa w porównaniu z południową i środkową częścią kraju. Na obszarze objętym pomocą, który jest zdominowany przez lasy, grunty użytkowane rolniczo przyczyniają się do utrzymania otwartego krajobrazu, co sprzyja różnorodności biologicznej. Praktyki rolnicze na obszarach objętych wsparciem charakteryzują się mniej intensywną produkcją, ponieważ głównymi formami uprawy są tutaj łąki i pastwiska. Zazwyczaj praktyki te wiążą się z małą ilością stosowanych pestycydów i nawozów. Dlatego wpływ na środowisko jest mniejszy niż w przypadku działalności rolniczej w innych częściach kraju.

Mimo że na omawianym obszarze w latach 2016–2020 odnotowano niewielki wzrost liczby ludności, był on znacznie niższy niż wzrost liczby ludności w pozostałej części kraju, w związku z czym zwiększyła się różnica między liczbą ludności na obszarach północnych a całym krajem. Od 1990 r. liczba mieszkańców w regionie objętym wsparciem malała. Spadek wyniósł 3 %, w porównaniu z rosnącą liczbą ludności w pozostałych regionach Szwecji (18 %).

5. WNIOSKI

W niniejszym sprawozdaniu przedstawiono pozwolenia udzielone Finlandii i Szwecji w odniesieniu do pomocy nordyckiej w latach 2016–2020 i osiągnięte wyniki. Sprawozdanie zostało opracowane w oparciu o dane dostarczone przez organy państw członkowskich zgodnie z art. 143 ust. 2 Aktu przystąpienia.

5.1. Finlandia

Jeżeli chodzi o realizację fińskiego programu pomocy nordyckiej, Komisja zauważa, że:

1.w odniesieniu do zgodności z maksymalną kwotą pomocy dopuszczoną w pozwoleniach Komisji: całkowita kwota wypłaconej pomocy i całkowite wsparcie na obszarze objętym pomocą nordycką w latach 2016–2020 były zgodne z maksymalną dopuszczalną kwotą pomocy określoną w decyzji C(2009) 3067 zmienionej decyzjami C(2009) 9122, C(2013) 2809 i C(2015) 2790, a następnie w decyzji Komisji (UE) 2018/672 notyfikowanej jako dokument C(2016) 8419.

2.w odniesieniu do zgodności z maksymalną liczbą kwalifikujących się czynników produkcji: całkowita produkcja w sektorach objętych wsparciem pozostała na umiarkowanie stałym poziomie na obszarze objętym pomocą w okresie sprawozdawczym. W okresie sprawozdawczym przestrzegano maksymalnej liczby kwalifikujących się czynników produkcji.

3.w odniesieniu do osiągnięcia celów programu pomocy: ogólnie rzecz biorąc, pomoc w Finlandii przyczyniła się do utrzymania produkcji rolnej na obszarze objętym pomocą i odegrała rolę we wspieraniu zatrudnienia na tym obszarze. Pomoc ma szczególne znaczenie dla produkcji mleka i wołowiny, której większość odbywa się na obszarze objętym pomocą.

5.2. Szwecja

Jeżeli chodzi o realizację szwedzkiego programu pomocy nordyckiej, Komisja zauważa, że:

1.w odniesieniu do zgodności z maksymalną kwotą pomocy dopuszczoną w pozwoleniach Komisji: całkowita kwota pomocy nordyckiej wypłaconej w latach 2016–2020 była zgodna z pułapem maksymalnej dopuszczalnej kwoty pomocy zatwierdzonej w decyzji C(2010) 6050, a następnie decyzji (UE) 2018/479 notyfikowanej jako dokument C(2018) 1622.

2.w odniesieniu do zgodności z maksymalną liczbą kwalifikujących się czynników produkcji: we wszystkich sektorach otrzymujących pomoc nordycką maksymalna liczba kwalifikujących się czynników produkcji objętych pomocą była respektowana;

3.w odniesieniu do osiągnięcia celów programu pomocy: po przeglądzie programu w 2010 r. produkcja mleka w obszarze objętym pomocą utrzymywała się na stałym poziomie w pierwszych czterech latach okresu sprawozdawczego, a w latach 2019–2020 nieznacznie wzrosła. Pozostałe kategorie produkcji utrzymywały w miarę stałą wielkość.

W przypadku obu krajów kontynuacja produkcji rolnej przyczynia się do zachowania otwartego, dobrze zarządzanego krajobrazu rolniczego na obszarze objętym pomocą nordycką, gdzie przeważają lasy. Utrzymanie otwartego krajobrazu ma pozytywny wpływ na różnorodność biologiczną i atrakcyjność krajobrazu. Utrzymanie produkcji rolnej ma również pozytywny wpływ na żywotność oddalonych obszarów wiejskich.

Na podstawie informacji przekazanych przez organy krajowe Komisja stwierdza, że organy w sposób zadowalający zastosowały się do decyzji C(2009) 3067, zmienionej decyzjami C(2009) 9122, C(2013) 2809 i C(2015) 2790. Decyzja (UE) 2018/672 notyfikowana jako dokument nr C(2016) 8419, dotycząca Finlandii, oraz decyzja C(2010) 6050, a następnie decyzja (UE) 2018/479, notyfikowana jako dokument C(2018) 1622, dotycząca Szwecji, w sprawie pomocy dla regionów północnych w zadowalający sposób.

(1) Dz.U. C 241 z 29.8.1994, s. 9.

(2) Finlandia COM(2002) 102 z 25.2.2002, Szwecja COM(2002) 105 z 1.3.2002.

(3) Finlandia COM(2007) 459 z 31.7.2007, Szwecja COM(2007) 416 z 31.7.2007.

(4) COM(2012) 358 final z 29.6.2012.

(5) COM(2017) 189 final z 24.4.2017.

(6) Wielkość pomocy na jednostkę może różnić się w zależności od regionu w granicach maksymalnej wielkości średniej.

(7)

Maksymalna całkowita wypłacona pomoc nie może przekroczyć 382 mln EUR rocznie.

(8)

Maksymalna kwalifikowalna wielkość pomocy na rok kalendarzowy i na rok kontyngentowy 2014/2015.

(9) Krowy mamki, jałówki, byki w wieku > 6 miesięcy oraz poddane ubojowi jałówki, byki i woły w regionach C3 i C4.

(10) Pomoc niezwiązana z wielkością produkcji. Ilość referencyjna nie przekracza 139 200 DJP.

(11) Pomoc na uprawy szklarniowe może być zróżnicowana w zależności od długości okresu wegetacyjnego.

(12) Pomoc może być zróżnicowana stosownie do normy technicznej obiektu przeznaczonego do przechowywania.

(13) Ogólna pomoc związana z areałem dla wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych w regionach C2–C4.

(14) W oparciu o powierzchnię upraw zbóż (z wyjątkiem jęczmienia, owsa i zbóż mieszanych) i innych upraw roślinnych (roślin o nasionach oleistych i innych upraw roślin oleistych, roślin białkowych i włóknistych), buraków cukrowych, ziemniaków skrobiowych i jabłek w regionach C1, C2 i C2 – północ. Pomoc w odniesieniu do warzyw w uprawie polowej można wypłacać w regionach C1–C4.

(15) Pomoc dla młodych rolników z tytułu wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych w regionach C1–C4.

(16) W regionach C3 i C4.

(17) Mleko: Kainuu i prowincje Laponia i Koillismaa (północno-wschodnia Finlandia). Mięso: Prowincja Laponii.

(18) Pomoc może być wypłacana na usługi w zakresie utrzymania warunków operacyjnych produkcji zwierzęcej na obszarach, gdzie odległości są dłuższe niż średnia.

(19) Maksymalna kwota pomocy: pomoc jest przyznawana dla ilości przechowywanych na koniec czerwca do następujących kwot maksymalnych: 0,34 EUR/kg malin moroszek, 0,10 EUR/kg innych dzikich jagód i 0,42 EUR/kg grzybów dziko rosnących.

(20) Skolt, naturalne źródła utrzymania i hodowla reniferów.

(21) Ilość referencyjna dla pomocy niezwiązanej z wielkością produkcji w odniesieniu do trzody chlewnej i drobiu.

(22) Kurs 1 EUR = 9,55 SEK według danych Europejskiego Banku Centralnego dla średniego kursu od 4 stycznia 2016 r. do 29 grudnia 2017 r.

(23) W tym przeliczeniu zastosowano kurs 1 EUR = 10,44 SEK w oparciu o średni kurs wymiany w latach 2018–2020 zarejestrowany przez EBC.

(24) Wielkość pomocy na jednostkę może różnić się w zależności od regionu w granicach maksymalnej wielkości średniej.

(25) Maksymalna dopuszczalna pomoc: 318,67 mln SEK.

(26) Tylko kozy wykorzystywane do produkcji mleka Szacuje się, że produkcja mleka wynosi 800 kg mleka na kozę rocznie.

(27) Między gospodarstwem a punktem gromadzenia lub pierwszym punktem przetwarzania.

(28) Gdzie 1 kura nioska to 0,01 DJP, locha to 0,33 DJP, a świnia przeznaczona do uboju to 0,10 DJP.

(29) Z wyjątkiem ziemniaków.

(30) Współczynniki przeliczeniowe na duże jednostki przeliczeniowe inwentarza (DJP): koza to 0,15 DJP, świnia przeznaczona do uboju to 0,10 DJP, locha to 0,33 DJP, a kura nioska to 0,01 DJP.

(31) Z czego maksymalnie kwotę 395,9 mln SEK wsparcia można przyznać na kategorię mleko krowie i pomoc na transport mleka krowiego.

(32) Decyzja C(2010) 6050, zmieniona decyzją C(2015) 6592.

(33) Decyzja (UE) 2018/479, notyfikowana jako dokument nr C(2018) 1622.

(34) W tym wsparcie na transport.

(35) Poziom odniesienia: 318,67 mln SEK.

(36) Poziom odniesienia: 318,67 mln SEK.

(37) Poziom odniesienia: 422,92 mln SEK.

(38) Poziom odniesienia: 422,92 mln SEK.

(39) Poziom odniesienia: 422,92 mln SEK.