KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 26.6.2020

COM(2020) 288 final

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I EUROPEJSKIEGO TRYBUNAŁU OBRACHUNKOWEGO

SKONSOLIDOWANE ROCZNE SPRAWOZDANIE FINANSOWE UNII EUROPEJSKIEJ ZA ROK BUDŻETOWY 2019

SPIS TREŚCI

WPROWADZENIE    

RAMY POLITYCZNE I FINANSOWE UNII EUROPEJSKIEJ, ZARZĄDZANIE I ROZLICZALNOŚĆ    

OŚWIADCZENIE KSIĘGOWEGO DOŁĄCZONE DO SKONSOLIDOWANEGO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO    

NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA W ROKU BUDŻETOWYM 2019    

SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE ORAZ INFORMACJE DODATKOWE    

BILANS    

SPRAWOZDANIE Z FINANSOWYCH WYNIKÓW DZIAŁALNOŚCI    

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH    

ZESTAWIENIE ZMIAN W AKTYWACH NETTO    

INFORMACJA DODATKOWA DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO    

OMÓWIENIE I ANALIZA SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO    

SPRAWOZDANIA Z WYKONANIA BUDŻETU ORAZ INFORMACJE DODATKOWE    

GLOSARIUSZ    

WYKAZ SKRÓTÓW    

WPROWADZENIE

Mam przyjemność przedstawić roczne sprawozdanie finansowe Unii Europejskiej za rok 2019. Sprawozdanie zawiera pełny przegląd finansów UE i stan wykonania budżetu UE za ostatni rok, w tym informacje na temat zobowiązań warunkowych, zobowiązań finansowych i innych zobowiązań Unii. Sprawozdanie finansowe odzwierciedla wieloletni charakter działań Unii oraz zawiera wyjaśnienia dotyczące najważniejszych danych finansowych i ich zmian. Skonsolidowane roczne sprawozdanie finansowe Unii Europejskiej wchodzi w skład zintegrowanego pakietu sprawozdawczości finansowej i sprawozdawczości w zakresie rozliczalności Komisji, i stanowi podstawowy element naszego rozwiniętego systemu rozliczalności finansowej.

Po raz kolejny okazało się, że budżet UE oznacza wartość dodaną dla obywateli, przedsiębiorstw i regionów: mimo ograniczonej kwoty, stanowiącej około 2 % wszystkich wydatków publicznych w Unii, uzupełnia on budżety państw członkowskich i wspiera nasze wspólne priorytety polityczne.

Budżet na 2019 r. był przedostatnim budżetem w ramach bieżących wieloletnich ram finansowych (WRF). Sprawnie wdrażano prawie wszystkie programy; wyjątkiem były nowe programy, takie jak Europejski program rozwoju przemysłu obronnego czy działania, w przypadku których proces ustawodawczy zakończył się w ostatnim czasie. Wykonanie budżetu UE r. wyniosło ogółem 178,8 mld EUR w środkach na zobowiązania i 159,1 mld EUR w środkach na płatności.

Zgodnie z wnioskiem Komisji Europejskiej z maja 2018 r. znaczną część budżetu na 2019 r. przeznaczono na programy mające na celu stymulację tworzenia nowych miejsc pracy, zwłaszcza dla osób młodych, oraz pobudzenie wzrostu gospodarczego, inwestycji strategicznych i procesu konwergencji. Ponadto UE dalej wspierała działania służące skutecznemu podejmowaniu wyzwań związanych z migracją, zarówno wewnątrz UE, jak i poza jej granicami.

Środki na rzecz wspierania wzrostu gospodarczego i zmniejszania różnic gospodarczych między regionami wyniosły niemal połowę zaangażowanych funduszy. W ramach finansowania unijnego przeznaczono 12,4 mld EUR na badania naukowe i innowacje w ramach programu „Horyzont 2020”, m.in. w dziedzinie obliczeń wielkiej skali. Również w innych dziedzinach budżet okazał się inwestycją na przyszłość: zapewnił wzrost wydatków na kształcenie i szkolenie o 20 % w porównaniu z 2018 r. w przypadku programu Erasmus+ i o 37 % w przypadku instrumentu „Łącząc Europę”, który wspiera infrastrukturę transportową i cyfrową. Wsparcie dla rolnictwa i obszarów wiejskich pozostało stabilne na poziomie 57,9 mld EUR, przyczyniając się również do przeciwdziałania zmianie klimatu oraz do propagowania trwałego wzrostu gospodarczego.

W budżecie na 2019 r. zapewniono niezbędną elastyczność pozwalającą zająć się wewnętrznym aspektem problemów związanych z migracją – przeznaczono łącznie 1,2 mld EUR na wsparcie Funduszu Azylu, Migracji i Integracji oraz 533 mln EUR na zarządzanie granicami i bezpieczeństwo granic z Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Przeznaczono również łączną kwotę 5 mln EUR na utworzenie nowego urzędu, Prokuratury Europejskiej, do celów ścigania przestępstw przeciwko budżetowi UE, w tym oszustw, prania pieniędzy i korupcji.

Jeszcze przed nastaniem kryzysu związanego z COVID-19 budżet UE na 2019 r. ukazał znaczenie funkcjonowania wieloletnich ram finansowych, które zapewniają niezbędne środki i elastyczność, aby działać i reagować w obliczu nadchodzących wyzwań. Ta elastyczność będzie odgrywać istotną rolę również w kolejnych wieloletnich ramach finansowych, które są najważniejszym elementem planu odbudowy dla Europy.

Skonsolidowane roczne sprawozdanie finansowe Unii Europejskiej sporządza się zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości Sektora Publicznego. Aby utrzymać te standardy Komisja nieustannie ulepsza swoje zasady i procedury, strukturę organizacyjną oraz elastyczność. Spójna i skuteczna sprawozdawczość zapewnia zgodność prawną, a także zwiększa stopień rozliczalności wydatków UE. Ułatwia ona współpracę z obywatelami i innymi zainteresowanymi stronami oraz utrzymanie ich zaufania do Unii Europejskiej.

Johannes Hahn

Komisarz ds. budżetu i zasobów ludzkich

RAMY POLITYCZNE I FINANSOWE UNII EUROPEJSKIEJ, ZARZĄDZANIE I ROZLICZALNOŚĆ

Unia Europejska (UE) jest unią, której państwa członkowskie przyznają kompetencje do osiągnięcia ich wspólnych celów. Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, praworządności, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne państwom członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn.

1.RAMY POLITYCZNE I FINANSOWE

UE realizuje cele ustanowione w Traktacie za pomocą szeregu narzędzi, jednym z których jest budżet UE. Pozostałe narzędzia to na przykład wspólne ramy legislacyjne lub wspólne strategie polityczne.

6 NACZELNYCH CELÓW

Poprzednia Komisja skoncentrowała się na dziesięciu priorytetach wyznaczonych przez byłego przewodniczącego Jeana-Claude'a Junckera i zgodnych z realizowaną wówczas unijną strategią długoterminowego wzrostu, tj. strategią „Europa 2020”:

·Pobudzenie zatrudnienia, wzrostu i inwestycji

·Połączony jednolity rynek cyfrowy

·Stabilna unia energetyczna oparta na przyszłościowej polityce w dziedzinie klimatu

·Pogłębiony i sprawiedliwszy rynek wewnętrzny oparty na wzmocnionej bazie przemysłowej

·Pogłębiona i bardziej sprawiedliwa unia gospodarcza i walutowa (UGW)

·Zrównoważona i postępowa polityka handlowa w celu wykorzystania możliwości płynących z globalizacji

·Obszar sprawiedliwości i przestrzegania praw podstawowych oparty na wzajemnym zaufaniu

·Ku nowej polityce migracji

·Silniejsza pozycja Europy na arenie międzynarodowej

·Unia demokratycznych zmian

Głównymi źródłami finansowania UE są dochody z tytułu zasobów własnych, które są uzupełniane innymi dochodami. Istnieją trzy rodzaje zasobów własnych: tradycyjne zasoby własne (takie jak cła i opłaty wyrównawcze od cukru), zasoby własne oparte na podatku od wartości dodanej (VAT) oraz zasoby oparte na dochodzie narodowym brutto (DNB). Inne dochody wynikające z działań UE (np. grzywny za naruszenie zasad konkurencji) stanowią na ogół mniej niż 10 % łącznej kwoty dochodów. Całkowita kwota zasobów własnych niezbędna do sfinansowania budżetu jest uwarunkowana łączną kwotą wydatków pomniejszoną o pozostałe dochody. W obecnych WRF całkowita kwota zasobów własnych nie może przekroczyć 1,20 % łącznego dochodu narodowego brutto (DNB) państw członkowskich.

·Zarządzanie dzielone: Komisja zarządza znaczną częścią budżetu w ramach systemu zarządzania dzielonego we współpracy z państwami członkowskimi, w szczególności w obszarach funduszy strukturalnych i rolnictwa.

·Zarządzanie bezpośrednie: Komisja może również sama zarządzać programami i może powierzyć wdrażanie określonych programów agencjom wykonawczym.

·Zarządzanie pośrednie: Zarządzanie decyzjami dotyczącymi wydatków może odbywać się również w sposób pośredni za pośrednictwem innych organów unijnych lub spoza Unii. Rozporządzenie finansowe lub umowy o przyznanie wkładu określają niezbędne mechanizmy kontroli i sprawozdawczości dla tych podmiotów, a także nadzór Komisji w przypadku powierzenia zadań związanych z wykonywaniem budżetu agencjom krajowym, Grupie Europejskiego Banku Inwestycyjnego, państwom trzecim, organizacjom międzynarodowym (np. Bankowi Światowemu lub Organizacji Narodów Zjednoczonych) i innym podmiotom (np. agencjom zdecentralizowanym UE, wspólnym przedsięwzięciom).

2.ZARZĄDZANIE I ROZLICZALNOŚĆ

2.1.STRUKTURA INSTYTUCJONALNA

UE dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i ciągłości jej polityk oraz działań. Strukturę organizacyjną tworzą instytucje, agencje i inne organy unijne, które uwzględnia się w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym UE pod warunkiem spełnienia kryteriów konsolidacji określonych w rozporządzeniu finansowym oraz zgodności z mającymi zastosowanie regułami rachunkowości (wykaz podmiotów objętych zakresem konsolidacji znajduje się w informacji dodatkowej 9 ).

Parlament Europejski pełni, wspólnie z Radą, funkcje prawodawczą i budżetową. Komisja odpowiada politycznie przed Parlamentem Europejskim. Rada pełni również funkcje kształtowania polityki i koordynacji zgodnie z ogólnym kierunkiem polityki i priorytetami Unii określonymi przez Radę Europejską.

Komisja jest odpowiedzialna za planowanie, przygotowywanie i przedstawianie wniosków w sprawie przepisów; zarządzanie politykami UE, w tym monitorowanie wdrażania przepisów UE oraz zapewnianie ich egzekwowania; przyznawanie finansowania unijnego i zarządzanie programami finansowymi; oraz reprezentowanie UE na forum międzynarodowym.

Komisja wykonuje budżet w dużej mierze we współpracy z państwami członkowskimi 4 . Wspólnie zapewniają wykorzystanie środków zgodnie z zasadami należytego zarządzania finansami. Przepisy określają również obowiązki państw członkowskich w zakresie kontroli i audytu w przypadku, gdy wspólnie wykonują one budżet, oraz wynikającą stąd odpowiedzialność. Przewidują ono także obowiązki i szczegółowe zasady dla każdej instytucji UE w odniesieniu do jej własnych wydatków.

STRUKTURA ZARZĄDZANIA KOMISJI

Komisja posiada unikalny system zarządzania z wyraźnym podziałem na struktury nadzoru politycznego i nadzoru administracyjnego oraz odpowiednio określone linie odpowiedzialności i rozliczalności finansowej 5 .

Funkcjonowanie wewnętrzne Komisji opiera się na szeregu kluczowych zasad leżących u podstaw dobrego rządzenia: jasnym określeniu ról i obowiązków, silnym zaangażowaniu w zarządzanie wynikami i zgodności z ramami prawnymi, przejrzystych mechanizmach rozliczalności, ramach regulacyjnych o wysokiej jakości i sprzyjających włączeniu społecznemu, otwartości i przejrzystości oraz na wysokich standardach zachowania etycznego.

Komisja sprawuje swoje funkcje pod przewodnictwem kolegium komisarzy, które wyznacza priorytety i ponosi ogólną odpowiedzialność polityczną za pracę Komisji. Przewodniczący Komisji decyduje o wewnętrznej organizacji Komisji tak, aby zapewnić spójność, skuteczność i kolegialność jej działania. Ustalenia wewnętrzne tworzą strukturę solidnych narzędzi kontroli i zarządzania, które pozwalają kolegium komisarzy przyjąć odpowiedzialność polityczną za pracę Komisji, a mianowicie za podejmowane przez nią decyzje, jak również za funkcje koordynacyjne, wykonawcze i zarządcze zgodnie z postanowieniami Traktatów.

Kolegium powierza operacyjne wykonanie budżetu i zarządzanie finansowe dyrektorom generalnym i szefom służb, którzy odpowiadają za strukturę administracyjną Komisji 6 . Takie zdecentralizowane podejście tworzy kulturę administracyjną, która zachęca urzędników do wzięcia odpowiedzialności za działania, nad którymi sprawują kontrolę, i wymaga od nich udzielenia zapewnienia w odniesieniu do działań, za które są odpowiedzialni.

Służby centralne wspierają dyrektorów generalnych i szefów służb w wykonywaniu ich obowiązków. W szczególności Rada Zarządzania Korporacyjnego zapewnia koordynację, nadzór, doradztwo i kierunki strategiczne w zakresie kwestii związanych z zarządzaniem korporacyjnym w obszarach obejmujących zarządzanie zasobami finansowymi i ludzkimi, zarządzanie ryzykiem, zarządzanie wynikami, zarządzanie systemem informatycznym, cyberbezpieczeństwo i bezpieczeństwo fizyczne, ciągłość działania, łączność oraz zarządzanie informacjami 7 .

Ten system zarządzania opiera się na Traktatach i na przestrzeni czasu ulegał zmianom wynikającym z konieczności dostosowania się do zmieniającego się środowiska i zachowania zgodności z najlepszymi praktykami określonymi w odpowiednich normach międzynarodowych 8 . W ramach dalszego usprawniania i zwiększania skuteczności ustaleń wprowadzonych w 2018 r. 9 uwzględniono czynności audytowe przeprowadzone przez Europejski Trybunał Obrachunkowy 10 i Służbę Audytu Wewnętrznego Komisji. Zgodnie z wymogiem określonym w rozporządzeniu finansowym (art. 247) sprawozdanie roczne z zarządzania i wykonania zawiera informacje dotyczące głównych zasad zarządzania w Komisji.

2.2.RAMY WYKONANIA BUDŻETU UE

Wdrażanie rzetelnych ram wykonania ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia silnego koncentrowania się na wynikach, wartości dodanej na poziomie europejskim i prawidłowym zarządzaniu programami UE. Ramy wykonania budżetu UE są w wysokim stopniu rozwinięte i zajmują wyższe miejsce niż system któregokolwiek z indywidualnych państw ocenianych przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w jej standardowym indeksie ram budżetowania wynikowego.

Ramy wykonania budżetu UE obejmują kilku rodzajów i poziomów celów i wskaźników strategicznych. Uwzględniają one również komplementarność i włączenie do głównego nurtu polityki (w tym w dziedzinie walki z zmianą klimatu lub równouprawnienia płci) i programów, a także kluczową rolę państw członkowskich w wykonywaniu budżetu UE.

·Cele, wskaźniki i zadania są ujęte w podstawie prawnej programów i każdego roku Komisja przedstawia sprawozdania na ich temat w dokumentach programowych towarzyszących projektowi budżetu. Te ostatnie dostarczają informacji koniecznych do zrozumienia realizacji programów i zmierzenia ich wyników; obejmuje to długoterminowe zobowiązania finansowe w ramach wieloletnich ram finansowych, wskaźniki bazowe wyników programu (punkty wyjścia działań w ramach polityki), cele (które należy osiągnąć na koniec wieloletniego okresu programowania) oraz cele cząstkowe.

·Aby zapewnić przydzielanie zasobów na realizację priorytetów oraz aby zagwarantować wysoką wydajność i wartość dodaną każdego działania, Komisja promuje zasady zadaniowości. Ponadto w ostatnich latach opracowała ona podejście, które promuje lepszą równowagę między zgodnością a wykonaniem.

·Sprawozdanie roczne z zarządzania i wykonania zawiera kompleksowy przegląd wykonania budżetu UE, zarządzania tym budżetem i jego ochrony. Zawiera również wyjaśnienie, w jaki sposób budżet UE wspiera realizację priorytetów politycznych Unii Europejskiej, objaśnienie wyników osiągniętych w ramach budżetu UE oraz roli, jaką Komisja odgrywa w zapewnianiu i promowaniu najwyższych standardów zarządzania budżetem i finansami.

Dzięki tym elementom władza budżetowa jest w stanie uwzględniać informacje o wynikach w corocznej procedurze budżetowej.

2.3.ZARZĄDZANIE FINANSAMI W KOMISJI

W Komisji role i obowiązki związane z zarządzaniem finansami są wyraźnie określone (np. w rozporządzeniu finansowym i regulaminie wewnętrznym 11 ) i odpowiednio wykonywane. Jako delegowani urzędnicy zatwierdzający dyrektorzy generalni i szefowie służb Komisji są odpowiedzialni za należyte zarządzanie finansami UE, zgodność z przepisami rozporządzenia finansowego, zarządzanie ryzykiem i ustanowienie odpowiednich ram kontroli wewnętrznej.

Kompetencje urzędników zatwierdzających obejmują cały proces zarządzania, poczynając od określenia, co należy zrobić, aby zrealizować cele polityki ustalone przez daną instytucję, aż po zarządzanie działaniami pod względem operacyjnym i należytego zarządzania finansami. Zadania mogą następnie zostać powierzone dyrektorom, kierownikom działu i innym urzędnikom, którzy tym samym stają się subdelegowanymi urzędnikami zatwierdzającymi. Każdy delegowany urzędnik zatwierdzający może korzystać ze wsparcia jednego lub dwóch dyrektorów odpowiedzialnych za zarządzanie ryzykiem i kontrolę wewnętrzną w celu prowadzenia nadzoru wdrażania systemów kontroli wewnętrznej i monitorowania tych systemów.

Centralne służby Komisji zapewniają wytyczne oraz doradztwo i promują najlepsze praktyki, w tym za pośrednictwem prac Rady Zarządzania Korporacyjnego.

Rozporządzenie finansowe zawiera wymóg sporządzenia przez każdego urzędnika zatwierdzającego rocznego sprawozdania z działalności zawierającego informacje na temat tego, co zostało osiągnięte, kontroli wewnętrznej i zarządzania finansami w danym roku. Roczne sprawozdanie z działalności zawiera oświadczenie, że zasoby wykorzystano zgodnie z zasadami należytego zarządzania finansami oraz że wprowadzono procedury kontroli dające niezbędne gwarancje legalności i prawidłowości operacji leżących u podstaw rozliczeń. Na poziomie Komisji sprawozdanie roczne z zarządzania i wykonania jest głównym instrumentem, poprzez który kolegium komisarzy przyjmuje odpowiedzialność za zarządzanie finansami budżetu UE.

Księgowy Komisji jest odpowiedzialny na szczeblu centralnym za zarządzanie zasobami finansowymi, procedury odzyskiwania należności, ustanawianie reguł rachunkowości na podstawie Międzynarodowych Standardów Rachunkowości Sektora Publicznego i metod w tym zakresie, zatwierdzanie systemów rachunkowości oraz sporządzanie sprawozdań Komisji i skonsolidowanego rocznego sprawozdania finansowego UE. Ponadto księgowy ma obowiązek podpisania rocznego sprawozdania finansowego z oświadczeniem, że przedstawia ono rzetelnie, we wszystkich istotnych aspektach, sytuację finansową, wyniki operacji oraz przepływy pieniężne Unii. Roczne sprawozdanie finansowe jest przyjmowane przez kolegium komisarzy. Księgowy sprawuje niezależną funkcję i ponosi główną odpowiedzialność, jeżeli chodzi o sprawozdawczość finansową w Komisji.

Audytor wewnętrzny Komisji to także funkcja scentralizowana i niezależna, która polega na udzielaniu niezależnych porad i wydawaniu opinii oraz zaleceń dotyczących jakości i funkcjonowania systemów kontroli wewnętrznej w Komisji, agencjach UE i innych autonomicznych organach. 

Komitet ds. Audytu zapewnia niezależność audytora wewnętrznego i monitoruje jakość audytów wewnętrznych oraz działania następcze podejmowane przez Komisję w stosunku do zaleceń z audytów wewnętrznych i zewnętrznych, a także w stosunku do ustaleń i zaleceń Europejskiego Trybunału Obrachunkowego w związku z absolutorium dotyczących wiarygodności skonsolidowanych rocznych sprawozdań finansowych. Rola doradcza komitetu przyczynia się do ogólnej dalszej poprawy skuteczności i efektywności Komisji pod względem osiągania jej celów oraz ułatwia nadzór Kolegium nad stosowanymi przez Komisję praktykami zarządzania, zarządzania ryzykiem oraz kontroli wewnętrznej.

2.4.SPRAWOZDAWCZOŚĆ FINANSOWA

Sprawozdawczość dotycząca budżetu UE jest realizowana za pomocą pakietu zintegrowanej sprawozdawczości finansowej i sprawozdawczości w zakresie rozliczalności, który łączy obszerne informacje dotyczące wykonywania, wyników, zarządzania finansami i ochrony budżetu UE. Obejmuje to skonsolidowane roczne sprawozdanie finansowe UE, sprawozdanie roczne z zarządzania i wykonania (obejmujące ocenę finansów Unii opartą na uzyskanych wynikach), roczne sprawozdanie z przeprowadzonych audytów wewnętrznych, długoterminową prognozę przyszłych wpływów i wypływów obejmującą kolejne pięć lat oraz sprawozdanie dotyczące działań następczych podjętych po absolutorium. Pakiet zintegrowanej sprawozdawczości finansowej i sprawozdawczości w zakresie rozliczalności zapewnia obywatelom pełny wgląd w sytuację finansową i operacyjną budżetu UE każdego roku.

Skonsolidowane roczne sprawozdanie finansowe UE zawiera informacje finansowe na temat działalności instytucji, agencji i innych organów UE z punktu widzenia rachunkowości memoriałowej i budżetowej. Nie obejmuje ono sprawozdań rocznych państw członkowskich.

Skonsolidowane roczne sprawozdanie finansowe UE obejmuje dwie oddzielne, choć powiązane ze sobą części:

·skonsolidowane sprawozdanie finansowe oraz

·sprawozdania z wykonania budżetu, które zawierają zbiorczą ewidencję wykonania budżetu.

Ponadto do skonsolidowanego rocznego sprawozdania finansowego UE dołącza się omówienie i analizę sprawozdania finansowego, w których podsumowano istotne zmiany i tendencje w sprawozdaniu finansowym oraz wyjaśniono istotne zagrożenia i niepewności, w obliczu których staje UE i którym musi sprostać w przyszłości.

Sprawozdawczość i rozliczalność w Komisji:

2.5.KONTROLA ZEWNĘTRZNA I PROCEDURA UDZIELANIA ABSOLUTORIUM

Zgodnie z zasadami należytego zarządzania finansami zarządzanie funduszami musi być efektywne, skuteczne i ekonomiczne. W celu zapewnienia wystarczającej pewności, że fundusze unijne są odpowiednio wykorzystywane we właściwy sposób, opracowano ramy rozliczalności oparte na wyczerpującej sprawozdawczości, audycie zewnętrznym i politycznej kontroli.

Co roku Europejski Trybunał Obrachunkowy, stosując systematyczne i szczegółowe podejście, bada wiarygodność sprawozdań, kontroluje legalność i prawidłowość wszystkich przychodów i wydatków oraz upewnia się co do należytego zarządzania finansami i rzetelności aspektów jakościowych budżetowania, w tym kwestii wykonania. Publikacja rocznego sprawozdania Europejskiego Trybunału Obrachunkowego stanowi punkt wyjścia procedury udzielania absolutorium. Audytorzy przygotowują również sprawozdania specjalne dotyczące konkretnych wydatków lub obszarów polityki lub problemów związanych z zarządzaniem lub budżetem.

Po wydaniu zalecenia przez Radę Parlament Europejski podejmuje decyzję o udzieleniu lub nieudzieleniu ostatecznej zgody znanej jako „udzielenie absolutorium budżetowego” w odniesieniu do sposobu wykonania przez Komisję budżetu UE w danym roku. Roczna procedura udzielania absolutorium zapewnia, że Komisja ponosi odpowiedzialność polityczną za wykonanie budżetu UE.

Decyzja o udzieleniu absolutorium opiera się również na zintegrowanej sprawozdawczości finansowej i sprawozdawczości w zakresie rozliczalności Komisji, na przesłuchaniach komisarzy oraz odpowiedziach udzielonych na pytania pisemne skierowane do Komisji.

OŚWIADCZENIE KSIĘGOWEGO DOŁĄCZONE DO SKONSOLIDOWANEGO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

Skonsolidowane roczne sprawozdanie finansowe Unii Europejskiej za 2019 r. sporządzono na podstawie informacji przedstawionych przez instytucje i organy na mocy art. 246 ust. 2 rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Unii Europejskiej. Niniejszym oświadczam, że sprawozdanie to zostało sporządzone zgodnie z tytułem XIII tego rozporządzenia finansowego oraz z zasadami, regułami i metodami rachunkowości określonymi w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego.

Księgowi tych instytucji i organów przekazali mi wszystkie informacje niezbędne w celu sporządzenia sprawozdania prezentującego aktywa i zobowiązania Unii Europejskiej oraz wykonanie budżetu, jak również potwierdzili ich wiarygodność.

Niniejszym poświadczam, że w oparciu o wyżej wymienione informacje oraz kontrole, które uznałem za niezbędne przed podpisaniem sprawozdania finansowego Komisji Europejskiej, mam wystarczającą pewność, że sprawozdanie rzetelnie przedstawia, we wszystkich istotnych aspektach, sytuację finansową, wyniki operacji oraz przepływy pieniężne Unii Europejskiej.

Rosa ALDEA BUSQUETS

Księgowy Komisji

18 czerwca 2020 r.

NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA W ROKU BUDŻETOWYM 2019

Wykonanie budżetu Unii na 2019 r.

Budżet UE odgrywa ważną rolę we wspieraniu realizacji unijnych polityk i priorytetów. Mimo ograniczonej kwoty, stanowiącej około 2 % wszystkich wydatków publicznych w Unii, uzupełnia on budżety państw członkowskich, wyraźnie koncentrując się na inwestycjach i dodatkowości. Stanowi kluczowe narzędzie wśród szerokiej gamy instrumentów polityki i instrumentów regulacyjnych na szczeblu europejskim, służące realizacji priorytetów politycznych uzgodnionych przez wszystkie państwa członkowskie UE, ujętych w formie wieloletnich ram finansowych obejmujących różne programy i maksymalne pułapy wydatków.

Przyjęty w dniu 12 grudnia 2018 r. budżet UE na 2019 r. potwierdza, że UE kieruje środki finansowe tam, gdzie są one potrzebne. W roku 2019, zgodnie z wnioskiem Komisji Europejskiej z maja 2018 r., największą część budżetu UE przeznaczono na stymulację tworzenia nowych miejsc pracy, zwłaszcza dla osób młodych, oraz pobudzenie wzrostu gospodarczego, inwestycji strategicznych i procesu konwergencji. UE dalej wspierała również działania służące skutecznemu podejmowaniu wyzwań związanych z migracją, zarówno wewnątrz UE, jak i poza jej granicami.

Budżet przyjęty na 2019 r. przyczynił się do wzmocnienia i odporności europejskiej gospodarki oraz propagowania solidarności i bezpieczeństwa zarówno w obrębie jej granic, jak i poza jej granicami. Budżet na 2019 r. był przedostatnim budżetem w ramach bieżących wieloletnich ram finansowych (WRF). Sprawnie wdrażano prawie wszystkie programy; wyjątkiem były nowe programy, takie jak Europejski program rozwoju przemysłu obronnego czy działania, w przypadku których proces ustawodawczy zakończył się w ostatnim czasie.

Wykonanie budżetu UE w 2019 r. wyniosło ogółem 178,8 mld EUR w środkach na zobowiązania i 159,1 mld EUR w środkach na płatności. Wykonanie to można uznać za zadowalające, biorąc pod uwagę tylko niewielkie korekty dokonywane w ciągu roku. Po przeniesieniu kwot na 2020 r. wykonanie osiągnęło poziom 99,4 % w przypadku środków na zobowiązania i 99,5 % w przypadku środków na płatności.

Środki na rzecz wspierania wzrostu gospodarczego i zmniejszania różnic gospodarczych między regionami wyniosły niemal połowę zaangażowanych funduszy. W ramach finansowania unijnego przeznaczono 12,4 mld EUR na badania naukowe i innowacje w ramach programu „Horyzont 2020”, m.in. w dziedzinie obliczeń wielkiej skali. Zwiększył się budżet na kształcenie i szkolenie (wzrost o 20 % w przypadku Erasmus+ w porównaniu z 2018 r.) oraz infrastrukturę transportową i cyfrową (wzrost o 37 % w przypadku instrumentu „Łącząc Europę”). Wsparcie dla rolnictwa i obszarów wiejskich pozostało stabilne na poziomie 57,9 mld EUR, przyczyniając się również do przeciwdziałania zmianie klimatu oraz do propagowania trwałego wzrostu gospodarczego.

W budżecie na 2019 r. przewidziano niezbędną elastyczność pozwalającą zająć się wewnętrznymi aspektami problemów związanych z migracją – przeznaczono łącznie 1,2 mld EUR na wsparcie Funduszu Azylu, Migracji i Integracji oraz 533 mln EUR na zarządzanie granicami i bezpieczeństwo granic z Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Przeznaczono również łączną kwotę 5 mln EUR na utworzenie nowego urzędu, Prokuratury Europejskiej, do celów ścigania przestępstw przeciwko budżetowi UE, w tym oszustw, prania pieniędzy i korupcji.

Sprawozdania finansowe – najważniejsze wydarzenia

Bilans

·W pozycji rzeczowych aktywów trwałych cztery satelity wyniesione na orbitę w 2018 r., w 2019 r. przeszły pomyślnie testy orbitalne. W 2019 r. dodano je do konstelacji operacyjnej, co zwiększyło liczbę satelitów do 26 – zob. informacja dodatkowa 2.2.

·Wartość aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży wzrosła o 3,0 mld EUR dzięki dalszemu finansowaniu funduszy gwarancyjnych EFIS i EFZR oraz instrumentów finansowych programu „Horyzont 2020”. Stan udzielonych pożyczek zmniejszył się o 1,3 mld EUR w następstwie spłaty przez Rumunię i Łotwę pożyczek wypłaconych w ramach bilansu płatniczego, co zostało częściowo skompensowane przez nowe pożyczki udzielone w ramach pomocy makrofinansowej – zob. informacja dodatkowa 2.4.

·Płatności zaliczkowe (tj. zaliczki wypłacone beneficjentom środków unijnych) wzrosły nieznaczenie o 1,5 mld EUR do kwoty 51,4 mld EUR – zob. informacja dodatkowa 2.5.

·Ogółem łączne kwoty należności i kwot należnych utrzymały się na poziomie zbliżonym do ubiegłorocznego i wyniosły 24,0 mld EUR – zob. informacja dodatkowa 2.6.

·Spadek długoterminowej stopy procentowej wykorzystywanej do wyceny świadczeń z tytułu świadczeń pracowniczych (tzw. stopy dyskontowej), która po raz pierwszy była ujemna, doprowadził do znacznego wzrostu, o 17,2 mld EUR, zobowiązań na koniec roku – zob. informacja dodatkowa 2.9.

·Spłata pożyczek zaciągniętych na pokrycie deficytu bilansu płatniczego w wysokości 1,5 mld EUR spowodowała zmniejszenie stanu zobowiązań finansowych, które zostało częściowo skompensowane przez nowo zaciągnięte pożyczki związane z pożyczkami udzielonymi w ramach pomocy makrofinansowej – zob. informacja dodatkowa 2.11.

·Zobowiązania i rozliczenia międzyokresowe pozostały na poziomie zbliżonym do poziomu z 2018 r. i wyniosły łącznie 94,1 mld EUR – zob. informacje dodatkowe 2.12 i 2.13.

Sprawozdanie z finansowych wyników działalności

·Po stronie przychodów odnotowano wzrost o 3,0 mld EUR zasobów własnych opartych na DNB w następstwie korekt kwot z poprzednich lat (głównie za lata 2012–2017), ponieważ podstawy DNB zaktualizowano o dane rzeczywiste. W 2019 r. dochody z grzywien wyniosły 4,3 mld EUR – zob. informacja dodatkowa 3.1/3.4.

·Wydatki poniesione w ramach zarządzania dzielonego wzrosły o 4,8 mld EUR, co wynika z poprawy realizacji programów w ramach EFRR i Funduszu Spójności w trakcie obowiązywania obecnych wieloletnich ram finansowych – zob. informacja dodatkowa 3.9.

Zobowiązania warunkowe

·W 2019 r. gwarancje budżetowe wzrosły o 2,7 mld EUR w związku z podpisaniem nowych działań w ramach EFIS i upoważnienia EBI do udzielania pożyczek na rzecz państw trzecich, gwarantowanych przez budżet UE – zob. informacja dodatkowa 4.1.1.

UNIA EUROPEJSKA

ROK BUDŻETOWY 2019

SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE ORAZ INFORMACJE DODATKOWE

Należy zauważyć, że w związku z zaokrągleniem danych liczbowych do mln EUR może się wydawać, że niektóre dane finansowe w poniższych tabelach nie sumują się.

SPIS TREŚCI

BILANS    

SPRAWOZDANIE Z FINANSOWYCH WYNIKÓW DZIAŁALNOŚCI    

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH    

ZESTAWIENIE ZMIAN W AKTYWACH NETTO    

INFORMACJA DODATKOWA DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO    

1.    ISTOTNE ZASADY (POLITYKI) RACHUNKOWOŚCI    

2.    INFORMACJE DODATKOWE DO BILANSU    

3.    INFORMACJE DODATKOWE DO SPRAWOZDANIA Z FINANSOWYCH WYNIKÓW DZIAŁALNOŚCI    

4.    ZOBOWIĄZANIA I AKTYWA WARUNKOWE    

5.    ZOBOWIĄZANIA BUDŻETOWE I PRAWNE    

6.    ZARZĄDZANIE RYZYKIEM FINANSOWYM    

7.    UJAWNIENIE INFORMACJI NA TEMAT PODMIOTÓW POWIĄZANYCH    

8.    ZDARZENIA NASTĘPUJĄCE PO DNIU BILANSOWYM    

9.    ZAKRES KONSOLIDACJI    

BILANS

*    W dniu 4 grudnia 2019 r. Parlament Europejski przyjął budżet, który przewiduje spłatę zobowiązań krótkoterminowych Unii z zasobów własnych, które zostaną pobrane lub do wniesienia których wezwane zostaną państwa członkowskie w 2020 r. Ponadto zgodnie z art. 83 regulaminu pracowniczego (rozporządzenie Rady nr 259/68 z dnia 29 lutego 1968 r. z późn. zm.) państwa członkowskie wspólnie gwarantują wypłacanie świadczeń emerytalnych i rentowych

SPRAWOZDANIE Z FINANSOWYCH WYNIKÓW DZIAŁALNOŚCI

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

ZESTAWIENIE ZMIAN W AKTYWACH NETTO

INFORMACJA DODATKOWA DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

1.ISTOTNE ZASADY (POLITYKI) RACHUNKOWOŚCI

2.PODSTAWA PRAWNA I ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Księgi rachunkowe UE prowadzi się zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii, zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1296/2013, (UE) nr 1301/2013, (UE) nr 1303/2013, (UE) nr 1304/2013, (UE) nr 1309/2013, (UE) nr 1316/2013, (UE) nr 223/2014 i (UE) nr 283/2014 oraz decyzję nr 541/2014/UE, a także uchylającym rozporządzenie (UE, Euratom) nr 966/2012 (Dz.U. L 193 z 30.7.2018, s. 1) dalej zwanym rozporządzeniem finansowym (RF).

Zgodnie z art. 80 rozporządzenia finansowego UE sporządza swoje sprawozdanie finansowe w oparciu o system rachunkowości memoriałowej bazujący na międzynarodowych standardach rachunkowości dla sektora publicznego (MSRSP). Wspomniane zasady rachunkowości przyjęte przez księgowego Komisji muszą być stosowane przez wszystkie instytucje i organy UE objęte zakresem konsolidacji, aby zapewnić wewnętrzną spójność skonsolidowanych sprawozdań finansowych UE.

Stosowanie nowych i zmienionych reguł rachunkowości UE

Nowe reguły rachunkowości UE mające zastosowanie w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się z dniem 1 stycznia 2019 r. lub później

W odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się z dniem 1 stycznia 2019 r. lub później moc obowiązującą uzyskały następujące reguły rachunkowości przyjęte przez księgowego Komisji:

·Reguła rachunkowości UE nr 20 „Połączenia podmiotów sektora publicznego”, która opiera się na MSRSP nr 40 „Połączenia podmiotów sektora publicznego”, ustanawia wymogi dotyczące klasyfikacji, uznawania i wyceny połączeń podmiotów sektora publicznego, tj. łączenia oddzielnych operacji w ramach jednego podmiotu sektora publicznego.

W ramach tej reguły rozróżnia się dwa rodzaje połączeń podmiotów sektora publicznego: łączenia i przejęcia. Łączenie oznacza połączenie podmiotów sektora publicznego, w ramach którego żadna ze stron nie przejmuje kontroli nad jedną operacją lub ich większą liczbą, lub – w przypadku gdy jedna ze stron połączenia przejmuje kontrolę – istnieją dowody potwierdzające, że przedmiotowe połączenie ma ekonomiczny charakter łączenia (w regule przedstawiono szereg wskaźników dotyczących analizy i procesu decyzyjnego umożliwiających dokonanie takiej oceny). Przejęcie oznacza połączenie podmiotów sektora publicznego, w ramach którego jedna ze stron przejmuje kontrolę nad jedną operacją lub ich większą liczbą i istnieją dowody potwierdzające, że przedmiotowe połączenie nie stanowi łączenia.

Połączenia podmiotów sektora publicznego, które są klasyfikowane jako łączenie, wykazuje się według zmodyfikowanej metody łączenia udziałów, która wymaga, aby podmiot powstały w wyniku połączenia ujmował możliwe do zidentyfikowania aktywa, zobowiązania i wszelkie udziały niekontrolujące będące przedmiotem połączenia według ich wartości bilansowej wraz z odpowiadającym im zwiększeniem lub zmniejszeniem aktywów netto (tj. nie prowadząc do powstania wartości firmy).

Połączenia podmiotów sektora publicznego, które są klasyfikowane jako przejęcia, wykazuje się według metody przejęcia, która wymaga, aby przejęte możliwe do zidentyfikowania nabyte aktywa i przejęte zobowiązania były ujmowane według ich wartości godziwej na dzień przejęcia, a udziały niekontrolujące w przejętej operacji ujmuje się według proporcjonalnego udziału możliwych do zidentyfikowania aktywów netto przejętych operacji. W przeciwieństwie do łączenia przejęcie prowadzi do powstania wartości firmy (wycenianej jako nadwyżka przekazanej zapłaty oraz wszelkich udziałów niekontrolujących nad kwotami netto na dzień przejęcia możliwych do zidentyfikowania nabytych aktywów i przejętych zobowiązań).

Reguła przewiduje odrębne wymogi informacyjne, aby umożliwić użytkownikom sprawozdania finansowego UE ocenę charakteru i skutków finansowych łączenia lub przejęcia, jak również skutków finansowych korekt ujętych w bieżącym okresie sprawozdawczym, które dotyczą takich transakcji zrealizowanych w danym okresie lub w poprzednich okresach sprawozdawczych.

   Ponieważ w przedmiotowym okresie sprawozdawczym nie przeprowadzono żadnych połączeń podmiotów sektora publicznego, nowa reguła nie ma wpływu na sprawozdanie finansowe za 2019 r.

Nowe reguły rachunkowości Unii Europejskiej przyjęte, lecz jeszcze nie obowiązujące w dniu 31 grudnia 2019 r.

Brak nowych reguł rachunkowości Unii Europejskiej przyjętych, lecz jeszcze nie obowiązujących w dniu 31 grudnia 2019 r.

3.ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Celem sprawozdania finansowego jest dostarczenie przydatnych dla szerokiego kręgu odbiorców informacji o sytuacji finansowej, wynikach i przepływach pieniężnych danego podmiotu. W przypadku UE, będącej podmiotem sektora publicznego, bardziej konkretnym celem jest dostarczenie informacji przydatnych w procesie decyzyjnym oraz wykazanie, że podmiot rozlicza się z powierzonych mu środków. Niniejszy dokument został sporządzony w oparciu o wyżej wymienione cele.

Ogólne założenia (lub zasady rachunkowości), których należy przestrzegać przy sporządzaniu sprawozdania finansowego, są określone w regule rachunkowości UE nr 1 „Sprawozdania finansowe” i są identyczne z zasadami opisanymi w Międzynarodowych Standardach Rachunkowości Sektora Publicznego (MSRSP) nr 1 i obejmują: rzetelną prezentację, zasadę memoriału, założenie kontynuowania działalności, ciągłość prezentacji, istotność, agregowanie, kompensowanie i porównywalność informacji.

Cechy jakościowe sprawozdawczości finansowej to przydatność, wierne odzwierciedlenie (wiarygodność), zrozumiałość, terminowość, porównywalność i sprawdzalność.

4.KONSOLIDACJA

Zakres konsolidacji

Skonsolidowane sprawozdania finansowe UE obejmują wszystkie znaczące jednostki kontrolowane, wspólne ustalenia umowne i jednostki stowarzyszone. Pełna lista jednostek objętych konsolidacją znajduje się w informacji dodatkowej 9. Na chwilę obecną znajdują się na niej 52 jednostki kontrolowane i 1 jednostka stowarzyszona. Jednostki kontrolowane obejmują instytucje Unii (uwzględniając Komisję, ale nie Europejski Bank Centralny) oraz agencje UE (z wyjątkiem agencji dawnego drugiego filara, tj. wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa). Za jednostkę kontrolowaną uznaje się również Europejską Wspólnotę Węgla i Stali w likwidacji. Jedyną jednostką stowarzyszoną UE jest Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI).

Jednostki objęte konsolidacją, które nie mają istotnego znaczenia dla skonsolidowanych sprawozdań finansowych UE jako całości, nie muszą podlegać konsolidacji ani być rozliczane zgodnie z metodą praw własności, jeżeli będzie się to wiązało z nadmiernym nakładem czasu lub nadmiernymi kosztami dla UE. Jednostki te określa się mianem „mniejszych jednostek” i umieszcza na osobnej liście w informacji dodatkowej 9. W 2019 r. siedem jednostek zostało zaklasyfikowanych jako takie mniejsze jednostki.

Jednostki kontrolowane

Aby określić zakres konsolidacji, stosuje się koncepcję kontroli. Do jednostek kontrolowanych zalicza się jednostki, przez które UE jest narażona na zmienne świadczenia, lub ma prawo do zmiennych świadczeń, na podstawie swojego udziału, lub ma możliwość wpływania na charakter i wysokość tych świadczeń dzięki swojej władzy nad daną jednostką. Wykonywanie tego typu uprawnień musi być możliwe na bieżąco i musi dotyczyć określonej działalności jednostki. Jednostki kontrolowane są w pełni objęte konsolidacją. Konsolidacja rozpoczyna się od samego początku objęcia kontroli, a kończy się z momentem zakończenia sprawowania kontroli.

Najpowszechniejszymi wskaźnikami sprawowania kontroli w ramach UE są: utworzenie jednostki na mocy traktatów założycielskich lub prawa wtórnego, finansowanie jednostki z budżetu UE, posiadanie praw głosu w organach zarządzających, przeprowadzanie kontroli przez Trybunał Obrachunkowy i udzielanie absolutorium przez Parlament Europejski. Dla każdej jednostki dokonuje się oceny, aby móc zadecydować, czy co najmniej jedno z wyżej wymienionych kryteriów jest wystarczające do stwierdzenia faktu sprawowania kontroli.

Wszystkie istotne transakcje i salda pomiędzy jednostkami kontrolowanymi przez UE podlegają wyeliminowaniu, a niezrealizowane zyski i straty z takich transakcji nie są istotne, więc nie zostały wyeliminowane.

Wspólne ustalenia umowne

Wspólne ustalenie umowne to umowa, w ramach której UE i druga strona lub większa ich liczba sprawują wspólną kontrolę. Współkontrola jest to określony w wiążącej umowie podział kontroli nad ustaleniem umownym, który występuje tylko wówczas, gdy decyzje dotyczące istotnej działalności wymagają jednomyślnej zgody stron sprawujących współkontrolę. Wspólne umowy mogą mieć formę wspólnych przedsięwzięć albo wspólnych operacji. Wspólne przedsięwzięcie to wspólne ustalenie umowne zorganizowane za pośrednictwem oddzielnego narzędzia, w ramach którego strony sprawujące wspólną kontrolę nad ustaleniem umownym mają udział w aktywach netto wynikających z tego ustalenia umownego. Udziały we wspólnych przedsięwzięciach wykazywane są zgodnie z metodą praw własności (zob. informacja dodatkowa 1.5.4). Wspólna operacja jest wspólnym ustaleniem umownym, w którym strony sprawujące współkontrolę nad ustaleniem umownym mają prawa do aktywów i obowiązki dotyczące zobowiązań powiązanych z ustaleniem umownym. Udziały we wspólnych operacjach wykazywane są poprzez uznawanie w sprawozdaniach finansowych UE swoich aktywów i zobowiązań, przychodów i kosztów oraz udziału we wspólnych aktywach, zobowiązaniach i przychodach oraz wspólnie ponoszonych kosztach.

Jednostki stowarzyszone

Jednostki stowarzyszone to jednostki, na które UE bezpośrednio lub pośrednio wywiera znaczący wpływ, lecz nie ma nad nimi wyłącznej ani wspólnej kontroli. Przyjmuje się, że znaczący wpływ występuje wtedy, gdy UE posiada bezpośrednio lub pośrednio przynajmniej 20 % praw głosu. Udziały w jednostkach stowarzyszonych wykazywane są metodą praw własności (zob. informacja dodatkowa 1.5.4).

Jednostki nieobjęte konsolidacją, których środkami zarządza Komisja

Środkami wspólnego systemu ubezpieczenia chorobowego dla pracowników UE, Europejskiego Funduszu Rozwoju oraz funduszu gwarancyjnego dla uczestników zarządza w ich imieniu Komisja. Z uwagi na to, że jednostki te nie są kontrolowane przez UE, nie są one jednak ujęte w jej skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym.

5.PODSTAWA SPORZĄDZENIA SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

Sprawozdania finansowe są przedkładane co roku. Rok budżetowy rozpoczyna się dnia 1 stycznia i kończy dnia 31 grudnia.

6.Waluta i zasady przeliczania

Waluta funkcjonalna i sprawozdawcza

O ile nie określono inaczej, sprawozdanie finansowe prezentowane jest w mln euro, przy czym euro jest walutą funkcjonalną UE.

Transakcje i salda

Transakcje w walutach obcych przelicza się na euro według kursu obowiązującego w dniu transakcji. Dodatnie i ujemne różnice kursowe wynikające z rozliczenia transakcji w walutach obcych oraz z ponownego przeliczenia według kursów wymiany obowiązujących na koniec roku pieniężnych składników aktywów i zobowiązań denominowanych w walutach obcych ujmuje się w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności. Różnice wynikające z przeliczenia dotyczące niepieniężnych instrumentów finansowych zaklasyfikowanych jako aktywa finansowe dostępne do sprzedaży wykazywane są w kapitale z aktualizacji wyceny.

Inne metody przeliczania stosuje się w przypadku rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, które zachowują wartość w euro według kursu na dzień zakupu.

Stan na koniec roku pieniężnych składników aktywów i zobowiązań denominowanych w walutach obcych przelicza się na euro według kursu Europejskiego Banku Centralnego (EBC) obowiązującego na dzień 31 grudnia:

Kurs wymiany EUR

7.Wykorzystanie szacunków

Zgodnie z MSRSP i ogólnie przyjętymi zasadami rachunkowości kwoty wykazane w sprawozdaniu finansowym muszą opierać się na szacunkach i założeniach kierownictwa, których podstawą są możliwie jak najbardziej wiarygodne dostępne informacje. Istotne szacunki dotyczą m.in.: kwot na zobowiązania z tytułu świadczeń pracowniczych, ryzyka finansowego związanego z należnościami oraz kwotami ujawnionymi w informacjach dodatkowych dotyczących instrumentów finansowych, naliczonych przychodów i biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów, rezerw, stopnia utraty wartości w przypadku wartości niematerialnych i prawnych, rzeczowych aktywów trwałych, możliwej do uzyskania wartości netto zapasów, aktywów i zobowiązań warunkowych. Rzeczywiste wyniki mogą nie pokrywać się z tymi szacunkami. Zmiany w zakresie szacunków znajdują odzwierciedlenie w okresie, w którym stają się one wiadome, jeżeli dana zmiana wywiera wyłącznie wpływ na dany okres, lub w tym okresie i w przyszłych okresach, jeżeli wywiera wpływ na obydwa te okresy.

8.BILANS

9.Wartości niematerialne i prawne

Składnik wartości niematerialnych i prawnych to możliwy do zidentyfikowania niepieniężny składnik aktywów, nieposiadający postaci fizycznej. Składnik wartości niematerialnych i prawnych uznaje się za możliwy do zidentyfikowania, jeżeli można go wyodrębnić (tj. można odseparować go od danego podmiotu lub wydzielić go z tego podmiotu, np. w rezultacie jego sprzedaży, przeniesienia, udzielenia licencji na korzystanie z niego, jego wynajęcia lub wymiany, indywidualnie albo w połączeniu z powiązaną umową, możliwym do zidentyfikowania składnikiem aktywów lub zobowiązaniem, niezależnie od tego, czy taki jest zamiar danego podmiotu) albo jeżeli jest on przedmiotem wiążących ustaleń (m.in. praw wynikających z umów lub innych praw przewidzianych w obowiązujących przepisach), niezależnie od tego, czy takie prawa można przenieść lub wyodrębnić z danego podmiotu lub odseparować je od innych praw i obowiązków).

Zakupione wartości niematerialne i prawne wykazywane są według kosztu historycznego pomniejszonego o zakumulowaną amortyzację i straty z tytułu utraty wartości. Wartości niematerialne i prawne powstałe w wyniku procesów wewnętrznych są kapitalizowane, gdy spełnione są odpowiednie kryteria określone w zasadach rachunkowości UE, a koszty dotyczą wyłącznie etapu wytworzenia danego składnika aktywów. Koszty, które można kapitalizować, obejmują wszystkie koszty, które da się bezpośrednio przyporządkować i które są niezbędne do opracowania, wytworzenia i przygotowania danego składnika aktywów, aby mógł on funkcjonować w sposób zgodny z zamierzeniami kierownictwa. Koszty powiązane z działalnością naukowo-badawczą, koszty prac rozwojowych oraz koszty utrzymania, których nie można kapitalizować, ujmuje się jako koszty okresu, w którym zostały poniesione.

Wartości niematerialne i prawne amortyzuje się metodą liniową przez szacowany okres ich użytkowania (od 3 do 11 lat). Szacowany okres użytkowania tych aktywów odpowiada ich okresowi ekonomicznej użyteczności lub okresowi użyteczności określonemu w drodze umowy.

10.Rzeczowe aktywa trwałe

Wszystkie rzeczowe aktywa trwałe wykazywane są według kosztu historycznego pomniejszonego o umorzenie i odpisy z tytułu utraty wartości. Koszt obejmuje wydatki, które da się bezpośrednio przyporządkować do nabycia, budowy lub przekazania składnika aktywów.

Późniejsze koszty są uwzględniane w wartości bilansowej składnika aktywów lub ujmowane jako odrębny składnik aktywów, jedynie gdy jest prawdopodobne, że przyszłe korzyści ekonomiczne lub świadczenia związane z danym składnikiem aktywów wpłyną do UE oraz pod warunkiem że możliwa jest wiarygodna wycena kosztu tego składnika aktywów. Koszty związane z naprawą i utrzymaniem wykazywane są w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności w okresie obrachunkowym, w którym zostały poniesione.

Grunty nie podlegają amortyzacji, jako że uznaje się, że mają one nieokreślony okres użytkowania. Środki trwałe w budowie nie podlegają amortyzacji, ponieważ aktywa te nie są jeszcze dostępne do użytku. Inne składniki aktywów amortyzowane są metodą liniową w celu alokacji ich kosztu pomniejszonego o ich wartość końcową przez szacunkowy okres ich użytkowania w następujący sposób:

Zyski i straty ze zbycia ustala się, porównując wpływy, pomniejszone o koszty sprzedaży, z wartością bilansową zbywanego składnika aktywów, i ujmuje się je w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności.

Leasing

Umowa leasingowa jest to umowa, na mocy której w zamian za opłatę lub serie opłat leasingodawca przekazuje leasingobiorcy prawo do użytkowania danego składnika aktywów przez uzgodniony okres. Umowy leasingowe klasyfikuje się jako umowy dotyczące leasingu finansowego albo umowy dotyczące leasingu operacyjnego.

Umowy dotyczące leasingu finansowego to umowy, w których na leasingobiorcę przenosi się zasadniczo całość ryzyka i wszystkie korzyści związane z prawem własności. Zawierając umowę dotyczącą leasingu finansowego jako leasingobiorca, aktywa objęte umową dotyczącą leasingu finansowego uznaje się za aktywa, a obowiązki wynikające z leasingu za zobowiązania od momentu, w którym okres leasingu rozpoczyna bieg. Aktywa i zobowiązania ujmuje się jako kwoty odpowiadające wartości godziwej składnika aktywów objętego umową leasingową lub – jeżeli ich wartość jest niższa – wartości bieżącej minimalnych opłat leasingowych określanych w momencie rozpoczęcia leasingu. W okresie leasingu aktywa posiadane na podstawie leasingu finansowego amortyzuje się przez okres użytkowania składnika aktywów lub przez okres leasingu, w zależności od tego, który z nich jest krótszy. Minimalne opłaty leasingowe dzieli się między koszty finansowania (część odsetkowa) a zmniejszenie kwoty niezaspokojonych zobowiązań (część kapitałowa). Koszty finansowania przydziela się do każdego okresu przypadającego w okresie leasingu, aby wygenerować stałą okresową stopę procentową w odniesieniu do pozostałego bilansu zobowiązania, które przedstawia się – w stosownych przypadkach – jako obrotowe/trwałe. Warunkowe opłaty leasingowe księguje się jako koszty w okresie, w których je poniesiono.

Leasing operacyjny to leasing inny niż leasing finansowy, tj. leasing, w ramach którego leasingodawca ponosi zasadniczo całość ryzyka i wszystkie korzyści wynikające z prawa własności do składnika aktywów. W przypadku zawarcia umowy dotyczącej leasingu operacyjnego w charakterze leasingobiorcy raty leasingu operacyjnego ujmuje się metodą liniową jako koszt w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności przez okres leasingu, przy czym w sprawozdaniu z sytuacji finansowej nie przedstawia się ani składnika aktywów będącego przedmiotem leasingu, ani zobowiązania leasingowego.

11.Utrata wartości aktywów niefinansowych

Utrata wartości to strata przyszłych korzyści ekonomicznych lub świadczeń związanych ze składnikiem aktywów wykraczająca poza systematyczne uznawanie straty przyszłych korzyści ekonomicznych lub świadczeń związanych ze składnikiem aktywów w postaci amortyzacji lub umorzenia (w stosownych przypadkach). Aktywa o nieokreślonym okresie użytkowania nie podlegają amortyzacji ani umorzeniu i są corocznie kontrolowane pod kątem utraty wartości. Składniki aktywów podlegające amortyzacji/umorzeniu analizuje się pod kątem utraty wartości za każdym razem, gdy w dniu sprawozdawczym istnieje wskazanie, że dany składnik aktywów może podlegać utracie wartości. Stratę z tytułu utraty wartości ujmuje się w kwocie, o którą wartość bilansowa składnika aktywów przewyższa jego wartość odzyskiwalną. Wartość odzyskiwalna to wartość godziwa składnika aktywów pomniejszona o koszty sprzedaży lub wartość użytkowa, w zależności od tego, która z tych wartości jest wyższa.

Wartości końcowe i okresy użytkowania wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych poddawane są przeglądowi i w razie konieczności korygowane, co najmniej raz do roku. Jeżeli przyczyny utraty wartości ujętej w poprzednich latach nie mają już zastosowania, odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości są odpowiednio odwracane.

12.Inwestycje rozliczane zgodnie z metodą praw własności

Udziały w jednostkach stowarzyszonych i wspólnych przedsięwzięciach

Inwestycje rozliczane zgodnie z metodą praw własności początkowo ujmuje się według kosztu, przy czym początkową wartość bilansową zwiększa się lub zmniejsza następnie, aby ująć dalsze wkłady, udział UE w nadwyżce lub deficycie jednostki, w której dokonano inwestycji, oraz wszelkie przypadki utraty wartości i wypłaty dywidendy. Wartość bilansowa inwestycji w sprawozdaniu finansowym na dzień bilansowy jest równa kosztowi początkowemu wraz ze wszystkimi zmianami. Udział UE w nadwyżce lub deficycie jednostki, w której dokonano inwestycji, ujmuje się w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności, a jej udział w zmianach w kapitale własnym jednostki, w której dokonano inwestycji, ujmuje się w kapitałach rezerwowych w aktywach netto. Otrzymane wypłaty z inwestycji obniżają wartość bilansową aktywów.

Jeżeli udział UE w deficycie inwestycji rozliczanej zgodnie z metodą praw własności jest równy jej udziałowi w tej inwestycji lub go przekracza, UE przestaje ujmować swój udział w przyszłych stratach („nieujęte straty”). Po zredukowaniu udziału UE do wartości zerowej na wszelkie dodatkowe straty tworzy się rezerwy, a zobowiązanie ujmuje się tylko w takiej wysokości, w jakiej UE powzięła prawny lub zwyczajowo oczekiwany obowiązek lub dokonała płatności w imieniu danej jednostki.

Jeżeli występują oznaki utraty wartości, w razie konieczności dokonuje się odpisu do niższej wartości odzyskiwalnej. Wartość odzyskiwalną określa się zgodnie z zasadami opisanymi w informacji dodatkowej 1.5.3. Jeżeli przyczyny utraty wartości przestają mieć zastosowanie w późniejszym terminie, dokonuje się odwrócenia odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości do wartości bilansowej, jaka zostałaby określona, gdyby nie dokonano żadnego odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości.

W przypadku gdy UE posiada przynajmniej 20 % funduszu kapitału inwestycyjnego, nie dąży do wywierania znaczącego wpływu. Takie fundusze traktuje się zatem jako instrumenty finansowe i klasyfikuje jako aktywa finansowe dostępne do sprzedaży.

Jednostek stowarzyszonych i wspólnych przedsięwzięć zaklasyfikowanych jako mniejsze jednostki (zob. informacja dodatkowa 1.3) nie rozlicza się według metody praw własności. Wkłady UE na rzecz tych jednostek rozlicza się jako koszty poniesione w danym okresie.

13.Aktywa finansowe

Klasyfikacja

UE klasyfikuje swoje aktywa finansowe w następujących kategoriach „aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej przez nadwyżkę lub deficyt”, „pożyczki i należności”, „inwestycje utrzymywane do terminu zapadalności” oraz „aktywa finansowe dostępne do sprzedaży”. Klasyfikacja instrumentów finansowych ustalana jest w momencie początkowego ujęcia i podlega ponownej wycenie na każdy dzień bilansowy.

(I)Aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej przez nadwyżkę lub deficyt

Składnik aktywów finansowych zalicza się do kategorii składnika aktywów „wycenianego według wartości godziwej przez nadwyżkę lub deficyt”, jeżeli został nabyty zasadniczo w celu sprzedaży w perspektywie krótkoterminowej lub jeżeli został do niej zaklasyfikowany przez jednostkę. W kategorii tej ujmuje się również instrumenty pochodne. Należące do tej kategorii aktywa uznaje się za aktywa obrotowe, jeżeli ich zbycie przewidziane jest w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.

(II)Pożyczki i należności

Pożyczki i należności to aktywa finansowe niebędące instrumentami pochodnymi, ze stałymi lub ustalonymi płatnościami, nienotowane na aktywnym rynku. Powstają one, gdy UE przekazuje środki pieniężne, towary lub usługi bezpośrednio dłużnikowi i nie ma zamiaru wprowadzać należności do obrotu lub w przypadku, gdy UE wstępuje w prawa pierwotnego kredytodawcy po dokonaniu przez UE płatności w ramach umowy gwarancji. Płatności należne w terminie do 12 miesięcy od dnia bilansowego uznaje się za aktywa obrotowe. Płatności należne w terminie przekraczającym 12 miesięcy od dnia bilansowego uznaje się za aktywa trwałe. Pożyczki i należności obejmują depozyty terminowe o pierwotnym terminie zapadalności powyżej trzech miesięcy.

(III)Inwestycje utrzymywane do terminu zapadalności

Inwestycje utrzymywane do terminu zapadalności to aktywa finansowe niebędące instrumentami pochodnymi, ze stałymi lub ustalonymi płatnościami i stałymi terminami zapadalności, które UE ma zamiar i może utrzymywać do terminu zapadalności. W ciągu ostatniego roku budżetowego UE nie utrzymywała żadnych inwestycji zaliczających się do tej kategorii.

(IV)Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży

Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży to aktywa niebędące instrumentami pochodnymi, które zostały przypisane do niniejszej kategorii lub które nie zaliczają się do żadnej z pozostałych kategorii. Klasyfikuje się je jako aktywa obrotowe lub trwałe, w zależności od okresu, przez który UE planuje je posiadać. Inwestycje w jednostkach nieobjętych konsolidacją ani nieujmowanych metodą praw własności oraz inne inwestycje kapitałowe (np. operacje w oparciu o kapitał podwyższonego ryzyka) również klasyfikuje się jako aktywa finansowe dostępne do sprzedaży.

Początkowe ujęcie i wycena

Zakup i sprzedaż aktywów finansowych sklasyfikowanych jako aktywa finansowe „wyceniane według wartości godziwej przez nadwyżkę lub deficyt”, „utrzymywane do upływu terminu zapadalności” lub „dostępne do sprzedaży”, ujmuje się na dzień transakcji, czyli dzień, w którym UE zobowiązała się kupić lub sprzedać składnik aktywów. Ekwiwalenty środków pieniężnych i pożyczki ujmuje się, gdy środki pieniężne są deponowane w instytucji finansowej lub przekazywane pożyczkobiorcom. Instrumenty finansowe ujmuje się początkowo według wartości godziwej. W przypadku wszystkich aktywów finansowych niewycenianych według wartości godziwej przez nadwyżkę lub deficyt koszty transakcji dodaje się do wartości godziwej przy początkowym ujęciu. Aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej przez nadwyżkę lub deficyt ujmuje się początkowo w wartości godziwej, a koszty transakcji ujmuje się jako koszty w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności.

W początkowym ujęciu wartość godziwa składnika aktywów finansowych odpowiada zwykle cenie transakcji (tj. wartości godziwej otrzymanej zapłaty), chyba że wartość godziwa tego instrumentu została potwierdzona poprzez porównanie z obserwacjami innych bieżących transakcji rynkowych na takich samych instrumentach lub na podstawie techniki wyceny, której zmienne obejmują jedynie dane pochodzące z obserwacji rynków (np. w przypadku niektórych kontraktów na instrumenty pochodne). Jednakże wartość godziwą udzielonej pożyczki długoterminowej, która jest nieoprocentowana lub oprocentowana poniżej rynkowych stóp procentowych, ustala się jako wartość bieżącą wszystkich przyszłych wpływów środków pieniężnych dyskontowanych w oparciu o obowiązującą rynkową stopę procentową dla podobnego instrumentu o podobnym ratingu.

Pożyczki udzielone wycenia się w ich kwocie nominalnej, którą uznaje się za wartość godziwą pożyczki. Istnieją ku temu następujące powody:

·„Otoczenie rynkowe” pożyczek UE jest bardzo specyficzne i różni się od rynku kapitałowego, na którym emitowane są obligacje komercyjne lub skarbowe. Pożyczkodawcy na rynku kapitałowym mają bowiem możliwość wyboru alternatywnych inwestycji, co znajduje swoje odzwierciedlenie w cenach rynkowych. UE jest jednak pozbawiona tej możliwości, jako że nie może ona inwestować środków na rynkach kapitałowych; pożycza ona środki tylko po to, by udzielić pożyczek o takiej samej stopie procentowej. Oznacza to, że w odniesieniu do pożyczonych przez siebie środków UE nie dysponuje innymi możliwościami udzielania pożyczek ani inwestowania tych środków. Dlatego też nie istnieją koszty alternatywne i tym samym nie ma podstawy do porównania ze stopami rynkowymi. W rzeczywistości pożyczki udzielane przez UE same w sobie stanowią osobny rynek. Zasadniczo, jako że nie można zastosować opcji kosztu alternatywnego, cena rynkowa nie oddaje rzetelnie istoty operacji udzielania pożyczek przez UE W związku z tym nie jest właściwe ustalanie wartości godziwej pożyczek UE poprzez odniesienie do obligacji komercyjnych i skarbowych.

·Ponadto, jako że nie istnieje aktywny rynek ani podobne transakcje, z którymi można by porównać operacje udzielania pożyczek przez UE, stopa procentowa stosowana przez UE do ustalenia wartości godziwej pożyczek udzielanych w ramach EFSM, pożyczek na wsparcie bilansu płatniczego oraz innych takich pożyczek, powinna być równa pobieranej stopie procentowej.

·Co więcej, w przypadku tych pożyczek, między pożyczkami udzielonymi i zaciągniętymi występują efekty równoważące z uwagi na ich charakter wzajemny (ang. back-to-back). Stąd też efektywna stopa procentowa dla pożyczki udzielonej równa się efektywnej stopie procentowej powiązanych pożyczek zaciągniętych. Poniesione przez UE koszty transakcji, którymi następnie obciąża się beneficjenta pożyczki, są bezpośrednio ujmowane w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności.

Instrumenty finansowe usuwa się z ksiąg w przypadku wygaśnięcia praw do otrzymywania przepływów pieniężnych z inwestycji oraz w przypadku, gdy UE przeniosła zasadniczo całe ryzyko i wszystkie korzyści związane z prawem własności na inny podmiot.

Późniejsza wycena

a)Aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej przez nadwyżkę lub deficyt wycenia się następnie według wartości godziwej. Zyski i straty wynikające ze zmiany wartości godziwej kategorii „instrumenty finansowe wykazywane według wartości godziwej przez nadwyżkę lub deficyt” ujmuje się w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności w okresie, w którym powstały.

b)Pożyczki i należności ujmuje się po zamortyzowanym koszcie w oparciu o metodę efektywnej stopy procentowej. W przypadku pożyczek udzielonych z pożyczonych funduszy ta sama efektywna stopa procentowa stosowana jest do udzielonych i zaciągniętych pożyczek, gdyż pożyczki te mają cechy operacji wzajemnych (ang. back-to-back), a różnice między warunkami i kwotami pożyczek udzielonych i zaciągniętych nie są istotne. Poniesione przez UE koszty transakcji, którymi następnie obciąża się beneficjenta pożyczki, są bezpośrednio ujmowane w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności.

c)Aktywa utrzymywane do upływu terminu zapadalności ujmuje się po zamortyzowanym koszcie w oparciu o metodę efektywnej stopy procentowej. UE obecnie nie posiada inwestycji utrzymywanych do terminu zapadalności.

d)Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży wycenia się następnie według wartości godziwej. Zyski i straty wynikające ze zmiany wartości godziwej aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży ujmuje się w kapitale z aktualizacji wyceny, z wyjątkiem różnic wynikających z przeliczenia walut dotyczących składników aktywów pieniężnych, które ujmuje się w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności. W przypadku usunięcia z ksiąg lub sprzedaży lub utraty wartości aktywów sklasyfikowanych jako aktywa finansowe dostępne do sprzedaży, skumulowane korekty wartości godziwej ujęte uprzednio w kapitale z aktualizacji wyceny ujmuje się w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności. Odsetki od aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży obliczone w oparciu o metodę efektywnej stopy procentowej ujmuje się w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności. Dywidendy od instrumentów kapitałowych dostępnych do sprzedaży ujmuje się po stwierdzeniu prawa UE do otrzymania płatności.

Wartość godziwą inwestycji notowanych na aktywnych rynkach ustala się w oparciu o bieżące oferowane ceny zakupu. W przypadku składników aktywów finansowych, dla których nie ma aktywnego rynku (oraz w przypadku nienotowanych papierów wartościowych i instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym), UE określa wartość godziwą w oparciu o techniki wyceny. Obejmują one wykorzystanie niedawnych transakcji na warunkach rynkowych, odniesienie do innych analogicznych instrumentów, analizę zdyskontowanych przepływów pieniężnych, modele wyceny opcji oraz inne metody wyceny powszechnie stosowane przez uczestników rynku.

Inwestycje w fundusze venture capital, sklasyfikowane jako aktywa finansowe dostępne do sprzedaży, które nie są notowane na aktywnym rynku, wycenia się według przypisanej wartości aktywów netto, którą uznaje się za równą ich wartości godziwej.

W przypadku gdy nie można w wiarygodny sposób wycenić wartości godziwej inwestycji w instrumenty kapitałowe, które nie są notowane na aktywnym rynku, inwestycje te wycenia się po koszcie pomniejszonym o straty z tytułu utraty wartości.

Utrata wartości aktywów finansowych

Utrata wartości danego składnika aktywów finansowych następuje tylko i wyłącznie wtedy, gdy istnieją obiektywne dowody na utratę wartości w związku z jednym lub większą liczbą zdarzeń, które miały miejsce po początkowym ujęciu składnika aktywów, oraz gdy zdarzenie (lub zdarzenia) powodujące stratę ma (mają) wpływ na szacunkowe przyszłe przepływy pieniężne związane z danym składnikiem aktywów finansowych, który to wpływ można w wiarygodny sposób oszacować. Dokonywany jest wówczas odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości. Na każdy dzień sprawozdawczy UE ocenia, czy istnieją obiektywne dowody utraty wartości danego składnika aktywów finansowych.

a)Aktywa wykazywane po zamortyzowanym koszcie

Jeżeli istnieją obiektywne dowody straty z tytułu utraty wartości pożyczek i należności lub inwestycji utrzymywanych do terminu zapadalności wykazywanych po zamortyzowanym koszcie, kwotę straty wycenia się jako różnicę między wartością bilansową składnika aktywów a wartością bieżącą szacunkowych przyszłych przepływów pieniężnych (z wyłączeniem przyszłych strat kredytowych, które nie zostały poniesione), dyskontowaną według pierwotnej efektywnej stopy procentowej dla składnika aktywów finansowych. Wartość bilansowa składnika aktywów jest zmniejszana, a kwota straty ujmowana jest w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności. Jeżeli pożyczka lub inwestycja utrzymywana do terminu zapadalności ma zmienne oprocentowanie, w celu wyceny straty z tytułu utraty wartości przyjmuje się stopę dyskontową odpowiadającą bieżącej efektywnej stopie procentowej określonej w umowie. Wartość bieżącą szacunkowych przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu zabezpieczonego składnika aktywów finansowych oblicza się na podstawie przepływów pieniężnych, które mogą wynikać z zajęcia, pomniejszonych o koszty uzyskania i sprzedaży zabezpieczenia, bez względu na prawdopodobieństwo zajęcia. Jeżeli w kolejnym okresie kwota straty z tytułu utraty wartości ulegnie zmniejszeniu oraz jeżeli zmniejszenie to można w obiektywny sposób powiązać ze zdarzeniem mającym miejsce po ujęciu utraty wartości, w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności dokonuje się odwrócenia uprzednio ujętego odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości.

b)Aktywa wyceniane według wartości godziwej

W przypadku inwestycji kapitałowych zaklasyfikowanych jako aktywa finansowe dostępne do sprzedaży, podczas ustalania, czy nie nastąpiła utrata wartości papierów wartościowych, należy wziąć pod uwagę istotny lub trwały (trwający przez dłuższy okres) spadek wartości godziwej papierów wartościowych poniżej ich kosztu. Jeżeli istnieją tego rodzaju dowody dla aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży, łączną kwotę straty – ustaloną jako różnica między kosztem nabycia a bieżącą wartością godziwą, pomniejszoną o wszelkie straty z tytułu utraty wartości tego składnika aktywów finansowych ujęte uprzednio w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności – usuwa się z kapitałów rezerwowych i ujmuje w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności. Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości instrumentów kapitałowych ujęte w odpowiednim sprawozdaniu z finansowych wyników działalności nie są odwracane w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności. Jeżeli w kolejnym okresie wartość godziwa instrumentu dłużnego zaklasyfikowanego jako składnik aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży wzrośnie i jeżeli wzrost ten w obiektywny sposób można powiązać ze zdarzeniem mającym miejsce po ujęciu odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości, dokonuje się odwrócenia odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności.

14.Zapasy

Zapasy wycenia się według kosztu lub według wartości netto możliwej do uzyskania, w zależności od tego, która z tych kwot jest niższa. Koszt ustala się z zastosowaniem metody FIFO („pierwsze weszło, pierwsze wyszło”). Koszt wyrobów gotowych i produkcji w toku obejmuje koszty surowców, robocizny bezpośredniej, inne koszty, które da się bezpośrednio przyporządkować, oraz powiązane pośrednie koszty produkcji (przy normalnej zdolności produkcyjnej). Możliwa do uzyskania wartość netto stanowi szacunkową cenę sprzedaży w toku zwykłej działalności gospodarczej pomniejszoną o koszty realizacji i koszty sprzedaży. Zapasy utrzymywane w celu dystrybucji nieodpłatnej lub za stawkę nominalną wycenia się według kosztu lub aktualnego kosztu odtworzenia, w zależności od tego, która z tych wartości jest niższa. Aktualny koszt odtworzenia stanowi koszt, który UE musiałaby ponieść, aby nabyć składnik aktywów na dzień sprawozdawczy.

15.Kwoty płatności zaliczkowych

Płatności zaliczkowe są formą płatności z wyprzedzeniem na rzecz beneficjenta, mającą na celu zapewnienie finansowania z góry. Może być ono rozbite na szereg płatności dokonywanych w okresie wskazanym w danej umowie, decyzji, danym porozumieniu lub akcie podstawowym. Płatność lub zaliczka musi zostać wykorzystana na cele, na które była przeznaczona, w okresie wskazanym w umowie albo podlega zwrotowi. Beneficjent, który nie poniesie kosztów kwalifikowalnych, zobowiązany jest do zwrotu UE przyznanej zaliczki. Ponieważ UE zachowuje kontrolę nad płatnościami zaliczkowymi i jest upoważniona do otrzymania zwrotu z tytułu części niekwalifikowalnej, kwotę ujmuje się jako składnik aktywów.

Płatności zaliczkowe początkowo ujmuje się w bilansie w momencie przekazania środków pieniężnych odbiorcy. Wycenia się je w kwocie przekazanej zapłaty. W kolejnych okresach płatności zaliczkowe są wyceniane w kwocie początkowo ujętej w bilansie pomniejszonej o wydatki kwalifikowalne (w tym w stosownych przypadkach kwoty szacunkowe) poniesione w danym okresie.

Odsetki od płatności zaliczkowych ujmuje się w chwili ich uzyskania zgodnie z przepisami odnośnej umowy. Szacunek przychodów z tytułu naliczonych odsetek dokonywany jest na koniec roku w oparciu o najbardziej wiarygodne dane, a następnie uwzględniany jest w bilansie.

Pozostałe zaliczki dla państw członkowskich, wynikające ze zwracania przez UE kwot wypłaconych przez państwo członkowskie jako zaliczki na rzecz beneficjentów (w tym w ramach instrumentów finansowych objętych zarządzaniem dzielonym), uwzględnia się jako aktywa i ujmuje w pozycji „Płatności zaliczkowe”. Następnie pozostałe zaliczki dla państw członkowskich wycenia się w kwocie początkowo ujętej w bilansie pomniejszonej o najlepsze możliwe oszacowanie wydatków kwalifikowanych poniesionych przez beneficjentów końcowych, obliczone na podstawie rozsądnych i mających poparcie faktograficzne założeń.

Wkłady UE do funduszy powierniczych Europejskiego Funduszu Rozwoju lub innych jednostek nieobjętych konsolidacją również klasyfikuje się jako płatności zaliczkowe, gdyż ich celem jest umożliwienie funduszowi powierniczemu finansowania działań określonych w celach danego funduszu. Wkłady UE do funduszy powierniczych wycenia się w kwocie początkowo ujętej w bilansie pomniejszonej o wydatki kwalifikowane, w tym w stosownych przypadkach kwoty szacunkowe, poniesione przez fundusz powierniczy w okresie sprawozdawczym i alokowane do wkładu UE zgodnie z umową dotyczącą danego projektu.

16.Należności z tytułu transakcji wymiany i należności z tytułu transakcji innych niż transakcje wymiany

W zasadach rachunkowości UE ustanowiono wymóg odrębnej prezentacji transakcji wymiany i transakcji innych niż transakcje wymiany. Aby odróżnić te dwie kategorie, pojęcie „należności” zastrzega się do transakcji wymiany, natomiast w odniesieniu do „transakcji innych niż transakcje wymiany”, tj. transakcji, w ramach których UE otrzymuje wartości od innej jednostki, nie przekazując bezpośrednio w zamian wartości zbliżonej, stosuje się termin „kwoty należne” (np. kwoty należne od państw członkowskich związane z zasobami własnymi).

Należności z tytułu transakcji wymiany spełniają kryteria definicji instrumentów finansowych i w związku z tym klasyfikuje się je jako pożyczki i należności i odpowiednio wycenia (zob. informacja dodatkowa 1.5.5). Ujawnienia w informacjach dodatkowych na temat instrumentów finansowych w odniesieniu do należności z tytułu transakcji wymiany obejmują naliczone przychody i czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów z tytułu transakcji wymiany, ponieważ nie są one istotne. Na podstawie doświadczeń z ubiegłych lat dokonuje się ogólnego odpisu aktualizującego wartość w odniesieniu do nierozliczonych nakazów odzyskania środków nieobjętych jeszcze żadnym określonym odpisem.

Kwoty należne z tytułu transakcji innych niż transakcje wymiany ujmuje się w wartości godziwej w dniu nabycia (skorygowanej o odsetki i kary) pomniejszonej o odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości. Odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości kwot należnych z tytułu transakcji innych niż transakcje wymiany dokonuje się, gdy istnieją obiektywne dowody na to, że UE nie będzie w stanie pobrać wszystkich należnych kwot zgodnie z pierwotnymi warunkami należności z tytułu transakcji innych niż transakcje wymiany. Kwota odpisu aktualizującego stanowi różnicę między wartością bilansową składnika aktywów a jego wartością odzyskiwalną. Kwota odpisu ujmowana jest w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności. Na podstawie doświadczeń z ubiegłych lat dokonuje się również ogólnego odpisu aktualizującego wartość w odniesieniu do nierozliczonych nakazów odzyskania środków nieobjętych jeszcze żadnym określonym odpisem. W informacji dodatkowej 1.5.14 przedstawiono informacje dotyczące ujęcia naliczonych dochodów na koniec roku. Kwoty wykazane w bilansie i ujawnione jako należności z tytułu transakcji innych niż transakcje wymiany nie są instrumentami finansowymi, ponieważ w przeciwieństwie do nich nie wynikają z umowy, która powodowałaby powstanie zobowiązań finansowych lub instrumentów kapitałowych. Niemniej jednak, w informacjach dodatkowych do sprawozdania finansowego należności z tytułu transakcji innych niż transakcje wymiany ujawnia się w stosownych przypadkach razem z należnościami z tytułu transakcji wymiany.

17.Środki pieniężne i ich ekwiwalenty

Środki pieniężne i ich ekwiwalenty są instrumentami finansowymi, które obejmują środki pieniężne w kasie, depozyty bankowe płatne na żądanie lub w krótkim terminie i inne krótkoterminowe wysoce płynne inwestycje o pierwotnym terminie zapadalności do trzech miesięcy.

18.Świadczenia pracownicze

UE zapewnia pracownikom szereg świadczeń (wynagrodzenie oraz świadczenia z tytułu zabezpieczenia społecznego). Do celów rachunkowości należy je zaklasyfikować jako krótkoterminowe świadczenia pracownicze i świadczenia po okresie zatrudnienia.

Krótkoterminowe świadczenia pracownicze

Krótkoterminowe świadczenia pracownicze to te świadczenia należne, które podlegają rozliczeniu przed upływem dwunastu miesięcy od końca okresu sprawozdawczego, w którym pracownik wykonywał pracę, takie jak wynagrodzenia, urlop wypoczynkowy, płatne zwolnienie chorobowe, a także inne krótkoterminowe dodatki pracownicze. Krótkoterminowe świadczenia pracownicze ujmowane są jako koszty, kiedy wykonywana jest związana z nimi praca. Zobowiązanie ujmuje się w kwocie, która ma być wypłacona, jeśli na UE ciąży prawny lub zwyczajowo oczekiwany obowiązek zapłaty w wyniku przeszłego zatrudnienia pracownika i jeśli zobowiązanie to można w sposób wiarygodny oszacować.

Świadczenia pracownicze po okresie zatrudnienia

UE przyznaje pracownikom szereg świadczeń po okresie zatrudnienia, które obejmują świadczenia emerytalne, rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz rentę rodzinną w ramach systemu emerytalno-rentowego dla urzędników europejskich, jak również opiekę medyczną w ramach wspólnego systemu ubezpieczenia chorobowego (zob. informacja dodatkowa 2.9). Świadczenia te przyznaje się w ramach jednego planu – który jest jednak podzielony na dwa programy – i należy traktować je podobnie, aby rzetelnie przedstawiać sytuację i odzwierciedlać rzeczywistość gospodarczą:

I.System emerytalno-rentowy urzędników europejskich: Świadczenia przyznawane w ramach tego umownego systemu 12 odnoszą się do stażu pracy, renty inwalidzkiej i rodzinnej, jak również dodatków rodzinnych, śmierci przed odejściem na emeryturę w przypadku tych pracowników, którzy pracują lub pracowali w instytucjach Unii Europejskiej, agencjach lub innych organach UE, lub członków rodzin po zmarłych urzędnikach lub emerytach. Wkład pracowników z ich wynagrodzeń w przewidywane koszty tych świadczeń wynosi jedną trzecią tych kosztów.

II.Wspólny system ubezpieczenia chorobowego (JSIS). W ramach tego systemu UE zapewnia pracownikom Komisji Europejskiej, instytucji, agencji i innych organów UE zabezpieczenie zdrowotne poprzez zwrot kosztów leczenia. Świadczenia przyznane w ramach tego systemu osobom biernym zawodowo (tj. emerytom, sierotom itp.) uznaje się za świadczenia pracownicze po okresie zatrudnienia.

UE zapewnia również członkom instytucji Unii Europejskiej świadczenia pracownicze po okresie zatrudnienia za pośrednictwem odrębnych systemów emerytalno-rentowych. Przedstawiono je w pozycji „Inne systemy świadczeń emerytalnych”. W ramach tych systemów UE zapewnia świadczenia emerytalne członkom Komisji, Trybunału Sprawiedliwości i Sądu, Europejskiego Trybunału Obrachunkowego, Rady Unii Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Sądu do spraw Służby Publicznej oraz Europejskiemu Rzecznikowi Praw Obywatelskich i Inspektorowi Ochrony Danych. UE zapewnia zabezpieczenie zdrowotne członkom instytucji Unii poprzez wspólny system ubezpieczenia chorobowego.

Wyżej wymienione świadczenia po okresie zatrudnienia uznawane są za zobowiązania UE z tytułu określonych świadczeń i oblicza się je na każdy dzień sprawozdawczy poprzez oszacowanie kwoty przyszłych świadczeń, które wypracowali pracownicy w okresie bieżącym i we wcześniejszych okresach, dyskontując tę kwotę oraz odejmując wartość godziwą wszelkich aktywów programu. Obliczanie zobowiązań z tytułu określonych świadczeń dokonywane jest corocznie w oparciu o metodę prognozowanych uprawnień jednostkowych. Wartość bieżącą zobowiązania z tytułu określonych świadczeń określa się, dyskontując szacunkowe przyszłe wypływy środków pieniężnych w oparciu o stopy procentowe obligacji państwowych denominowanych w walucie, w której zostaną wypłacone świadczenia, i których termin zapadalności jest zbliżony do terminu realizacji powiązanych zobowiązań emerytalno-rentowych.

Świadczenia po okresie zatrudnienia przyznawane pracownikom UE są włączone do jednego planu obejmującego zarówno system emerytalno-rentowy urzędników europejskich, jak i system ubezpieczenia chorobowego z prawem do ubezpieczenia w ramach wspólnego systemu ubezpieczenia chorobowego, które zależy od nabycia prawa do ubezpieczenia w ramach systemu emerytalno-rentowego. Zgodnie z warunkami tego jednego planu, jak określono w regulaminie pracowniczym, niektóre uprawnienia, takie jak prawo do opóźnionego wypłacenia emerytury lub niższego świadczenia emerytalnego w ramach systemu emerytalno-rentowego urzędników europejskich, nabywa się po 10 latach służby. Uprawnienia nabyte w ramach jednego planu przez kolejne lata służby pracownika są jednak istotnie wyższe niż te początkowo ustalone uprawnienia, co znajduje odzwierciedlenie w kolejnych corocznie nabywanych prawach emerytalno-rentowych.

Stąd też, aby zobrazować ekonomiczny charakter zaistniałej transakcji, czego wymaga wierne odzwierciedlenie będące jedną z cech jakościowych sprawozdawczości finansowej, jak określono zarówno w regule rachunkowości Unii Europejskiej nr 1, jak i w ramach koncepcyjnych MSRSP, poniesione koszty zatrudnienia ujmowane są w oparciu o metodę liniową w trakcie szacowanego okresu służby czynnej pracownika, tj. okresu od dnia, gdy praca wykonywana przez pracownika uprawniła go do świadczeń w ramach programu świadczeń (niezależnie od tego, czy świadczenia te są uzależnione od dalszej pracy, czy też nie), do dnia, począwszy od którego dalsza praca wykonywana przez pracownika nie będzie prowadziła do powstania istotnej kwoty dodatkowych świadczeń w ramach programu, poza kwotą wynikającą ze wzrostu wynagrodzeń. Podejście to jest stosowane konsekwentnie względem świadczeń przewidzianych w ramach jednego planu.

Aktualizacja wyceny zobowiązania netto z tytułu określonych świadczeń obejmuje zyski i straty aktuarialne oraz zwrot z aktywów programu; są one ujmowane bezpośrednio w aktywach netto.

UE ujmuje koszty odsetkowe netto (dochody) i inne koszty związane z programami określonych świadczeń w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności pod pozycją „Koszty personelu oraz rent i emerytur”.

Kiedy przewidziane świadczenia są zmieniane lub ograniczane, powiązana zmiana w świadczeniach, która odnosi się do przeszłego zatrudnienia bądź zysku lub straty spowodowanych ograniczeniem, ujmowana jest niezwłocznie w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności. Zyski i straty wynikające z rozliczenia są ujmowane w dniu rozliczenia. Koszty przeszłego zatrudnienia ujmuje się niezwłocznie w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności, chyba że zmiany uzależnione są od pozostawania pracowników w służbie przez określony czas (okres nabywania uprawnień).

19.Rezerwy

Rezerwy ujmuje się, gdy UE związana jest prawnym lub zwyczajowo oczekiwanym zobowiązaniem wobec osób trzecich w wyniku przeszłych zdarzeń, gdy istnieje większe prawdopodobieństwo, że w celu realizacji zobowiązania konieczny będzie wypływ środków, niż że nie będzie to konieczne, oraz gdy kwotę można wiarygodnie oszacować. Nie ujmuje się rezerw na przyszłe straty operacyjne. Kwotę rezerwy ustala się poprzez najlepsze możliwe oszacowanie kosztów, które według przewidywań trzeba będzie ponieść w celu realizacji bieżącego zobowiązania na dzień sprawozdawczy. W przypadkach, w których rezerwa odnosi się do zbioru wielu pozycji, przy szacunkowym określaniu kwoty zobowiązania uwzględnia się wszystkie możliwe wyniki oraz odpowiadające im prawdopodobieństwa (metoda „oczekiwanej wartości”).

Rezerwy na umowy rodzące obciążenia wycenia się według wartości bieżącej przewidywanych kosztów rozwiązania umowy lub przewidywanych kosztów netto kontynuacji umowy, w zależności od tego, która tych kwot kosztów jest niższa.

20.Zobowiązania finansowe

Zobowiązania finansowe są klasyfikowane jako zobowiązania finansowe wyceniane według wartości godziwej przez nadwyżkę lub deficyt, jako zobowiązania finansowe ujmowane po zamortyzowanym koszcie lub jako zobowiązania z tytułu gwarancji finansowych.

Zaciągnięte pożyczki obejmują pożyczki od instytucji kredytowych i zobowiązania potwierdzone certyfikatami. Zaciągnięte pożyczki ujmuje się początkowo w wartości godziwej, czyli w wysokości wpływów z tytułu uzyskania pożyczki (wartości godziwej otrzymanej zapłaty) po odliczeniu poniesionych kosztów transakcji, a następnie wykazuje się je po zamortyzowanym koszcie w oparciu o metodę efektywnej stopy procentowej; wszelkie różnice pomiędzy wpływami (po odliczeniu kosztów transakcji) a wartością wykupu ujmuje się w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności w okresie pożyczkowym w oparciu o metodę efektywnej stopy procentowej. W przypadku pożyczek udzielonych z pożyczonych środków metody efektywnej stopy procentowej nie można stosować do udzielonych i zaciągniętych pożyczek ze względu na zasadę istotności. Poniesione przez UE koszty transakcji, którymi następnie obciąża się beneficjenta pożyczki, są bezpośrednio ujmowane w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności.

Zobowiązania finansowe zaklasyfikowane jako wyceniane według wartości godziwej przez nadwyżkę lub deficyt obejmują instrumenty pochodne, jeśli ich wartość godziwa jest ujemna. Są księgowane w taki sam sposób jak aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej przez nadwyżkę lub deficyt; zob. informacja dodatkowa 1.5.5.

Zobowiązania z tytułu gwarancji finansowych ujmuje się początkowo według wartości godziwej, którą jest wartość otrzymanej premii. Następnie zobowiązanie z tytułu gwarancji finansowej jest aktualizowane do wyższej z dwóch wartości: najlepszego możliwego oszacowania spodziewanych kosztów, które według przewidywań trzeba będzie ponieść w celu realizacji zobowiązania z tytułu gwarancji finansowej, lub początkowo ujętej kwoty, w odpowiednich przypadkach pomniejszonej o zakumulowaną amortyzację. UE ujmuje zobowiązanie z tytułu gwarancji finansowych, gdy otrzymuje zapłatę za udzielenie gwarancji, tj. na warunkach rynkowych lub gdy wartość godziwą gwarancji można wycenić w wiarygodny sposób. Jeżeli dla bezpośrednio równoważnej umowy gwarancji nie istnieje aktywny rynek, UE ujawnia udzieloną gwarancję jako zobowiązanie warunkowe (zob. informacja dodatkowa 1.7.2) lub – gdy istnieje większe prawdopodobieństwo, że w celu realizacji zobowiązania konieczny będzie wypływ środków, niż że nie będzie to konieczne – UE ujmuje rezerwę (zob. informacja dodatkowa 1.5.11).

Zobowiązania finansowe klasyfikuje się jako zobowiązania długoterminowe, z wyjątkiem składników, których termin wymagalności przypada w terminie krótszym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego.

Fundusze powiernicze UE uznawane za część działań operacyjnych Komisji uwzględnia się w zapisach księgowych Komisji i poddaje dalszej konsolidacji w rocznych sprawozdaniach finansowych UE. W związku z tym wkłady do funduszy powierniczych UE od innych darczyńców spełniają warunki przychodów z transakcji innych niż transakcje wymiany i są ujmowane jako zobowiązania finansowe do momentu spełnienia warunków związanych z przekazywanymi wkładami, tj. poniesienia kosztów kwalifikowalnych przez fundusz powierniczy. Fundusz powierniczy musi finansować określone projekty i w momencie likwidacji zwrócić pozostałe środki. Na dzień bilansowy pozostającą kwotę zobowiązań związanych z wkładami wycenia się w kwocie otrzymanych wkładów pomniejszonej o koszty poniesione przez fundusz powierniczy, w tym w stosownych przypadkach kwoty szacunkowe. Do celów sprawozdawczych koszty netto przydziela się do wkładów innych darczyńców proporcjonalnie do wkładów netto wpłaconych na dzień 31 grudnia. Taka alokacja wkładów ma jedynie charakter orientacyjny. W przypadku likwidacji funduszu powierniczego rzeczywisty podział pozostałych zasobów zostanie określony przez zarząd funduszu powierniczego.

21.Zobowiązania

Znacząca kwota zobowiązań UE stanowi kwoty do zapłaty z tytułu zestawień poniesionych wydatków od beneficjentów dotacji lub innych form finansowania przez UE (transakcje inne niż transakcje wymiany). Są one ujmowane jako zobowiązania w kwocie roszczenia w momencie otrzymania zestawienia poniesionych wydatków. Po weryfikacji i zatwierdzeniu kosztów kwalifikowalnych zobowiązania wycenia się w wysokości zatwierdzonej i kwalifikowalnej kwoty.

Zobowiązania z tytułu zakupu towarów i usług ujmowane są w momencie otrzymania faktury w wysokości pierwotnej kwoty, a powiązane koszty ujmowane są w momencie realizacji i akceptacji dostaw i usług przez UE.

22.Rozliczenia międzyokresowe kosztów i przychodów

Transakcje i zdarzenia ujmuje się w sprawozdaniu finansowym w okresie, do którego się odnoszą. Na koniec roku, w przypadku gdy faktura nie została jeszcze wystawiona, a usługa lub dostawa została zrealizowana przez UE, lub w przypadku istnienia porozumienia umownego (np. poprzez odniesienie do traktatu), w sprawozdaniu finansowym ujmuje się naliczone przychody. Ponadto na koniec roku, w przypadku gdy faktura została wystawiona, ale usługi lub dostawy nie zostały jeszcze zrealizowane, przychody uznaje się za przychody przyszłych okresów i ujmuje w kolejnym okresie obrachunkowym.

Również koszty ujmuje się w okresie, do którego się odnoszą. Na koniec okresu obrachunkowego bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów są ujmowane w oparciu o szacowaną kwotę zobowiązań do przeniesienia przypadających na dany okres. Obliczenia biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów dokonuje się zgodnie z wydanymi przez Komisję szczegółowymi wytycznymi operacyjnymi i praktycznymi, które mają zapewnić wierne odzwierciedlenie w sprawozdaniu finansowym zjawisk ekonomicznych i innych zjawisk, które ma ono przedstawiać. Analogicznie, jeżeli za usługi lub towary, których jeszcze nie otrzymano, dokonano płatności z góry, koszty zostaną odroczone i ujęte w kolejnym okresie obrachunkowym.

23.SPRAWOZDANIE Z FINANSOWYCH WYNIKÓW DZIAŁALNOŚCI

24.Przychody

PRZYCHODY Z TRANSAKCJI INNYCH NIŻ TRANSAKCJE WYMIANY

Zdecydowana większość przychodów UE dotyczy transakcji innych niż transakcje wymiany:

Zasoby własne oparte na DNB oraz zasoby własne oparte na VAT

Przychody ujmuje się za okres, za który Komisja wysyła do państw członkowskich wezwanie do zapłaty należnych składek. Wykazywane są w wysokości „kwoty, do której wniesienia wezwano”. Ponieważ zasoby oparte na VAT i DNB bazują na szacunkach za dany rok budżetowy, można wprowadzać w nich zmiany do czasu podania ostatecznych danych przez państwa członkowskie. Wpływ zmian w zakresie wartości szacunkowych uwzględnia się przy ustalaniu nadwyżki lub deficytu netto za okres, w którym nastąpiła zmiana.

Tradycyjne zasoby własne

Kwoty należne z tytułu transakcji innych niż transakcje wymiany i powiązane przychody ujmuje się w chwili otrzymania właściwego miesięcznego wyciągu z konta „A” (obejmującego pobrane cła oraz kwoty należne, które są zabezpieczone i nie są kwestionowane) od państw członkowskich. Na dzień sprawozdawczy dochody pobrane przez państwa członkowskie za dany okres, lecz niewypłacone jeszcze Komisji, szacuje się i ujmuje jako naliczone przychody. Kwartalne wyciągi z konta „B” (obejmującego cła niepobrane i niezabezpieczone, jak również kwoty zabezpieczone zakwestionowane przez dłużnika) otrzymane od państw członkowskich ujmuje się jako przychody pomniejszone o koszty poboru, do których zatrzymania uprawnione są państwa członkowskie. Ponadto ujmuje się zmniejszenie wartości w wysokości szacunkowych środków, które mogą nie zostać odzyskane.

Grzywny

Przychód z tytułu grzywien ujmuje się po podjęciu przez UE decyzji o nałożeniu grzywny i oficjalnym powiadomieniu o takiej decyzji jej adresata. Po podjęciu decyzji o nałożeniu grzywny, od daty powiadomienia przedsiębiorstwa mają dwa miesiące na:

a)zaakceptowanie decyzji – wówczas zobowiązani są do uiszczenia grzywny we wskazanym terminie, a kwota zostaje ostatecznie pobrana przez UE; lub

b)odrzucenie decyzji – wówczas składają skargę na mocy prawa Unii.

Jednak nawet w wypadku złożenia skargi grzywna musi zostać zapłacona we wskazanym terminie trzech miesięcy, ponieważ skarga nie ma skutku zawieszającego (art. 278 TFUE). Otrzymane środki pieniężne wykorzystywane są w celu rozliczenia kwoty należnej. Za zgodą księgowego Komisji przedsiębiorstwo może jednak przedłożyć zamiast tego gwarancję bankową na odnośną kwotę. W takim przypadku grzywna pozostaje kwotą należną. Jeżeli nie otrzymano środków pieniężnych ani gwarancji, a doszło do wystąpienia wątpliwości co do wypłacalności przedsiębiorstwa, ujmuje się zmniejszenie wartości należnej kwoty.

Jeżeli przedsiębiorstwo zaskarży decyzję i dokona tymczasowej zapłaty grzywny, kwotę ujmuje się jako zobowiązanie warunkowe, lub, jeżeli wydaje się prawdopodobne, że Sąd może nie wydać wyroku korzystnego dla UE, konieczne jest ujęcie rezerwy na pokrycie związanego z tym ryzyka. W przypadku gdy przedłożona została gwarancja, należy dokonać odpowiedniego odpisu aktualizującego wartość nieuregulowanej kwoty należnej.

Uzyskane przez Komisję skumulowane odsetki z rachunków bankowych, na których zdeponowane były płatności, ujmuje się jako przychody i odpowiednio zwiększa wszelkie zobowiązania warunkowe.

Od 2010 r. Komisja zarządza wszystkimi tymczasowo zainkasowanymi grzywnami za pomocą specjalnie w tym celu utworzonego funduszu (BUFI), inwestując w instrumenty finansowe.

PRZYCHODY Z TRANSAKCJI WYMIANY

Przychody ze sprzedaży towarów i usług ujmuje się, gdy znaczące ryzyko oraz korzyści wynikające z własności towarów zostają przeniesione na kupującego. Przychody związane ze świadczeniem usług ujmuje się poprzez odniesienie do etapu realizacji transakcji na dzień sprawozdawczy.

Przychody i koszty odsetkowe

Przychody i koszty odsetkowe ujmuje się w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności w oparciu o metodę efektywnej stopy procentowej. Jest to metoda obliczenia zamortyzowanego kosztu składnika aktywów lub zobowiązań finansowych oraz alokacji przychodów lub kosztów odsetkowych w danym okresie. Obliczając efektywną stopę procentową, UE szacuje przepływy pieniężne przy uwzględnieniu wszystkich warunków umownych dotyczących danego instrumentu finansowego (na przykład opcji wcześniejszej spłaty), lecz nie bierze pod uwagę przyszłych strat kredytowych. W obliczeniach uwzględniane są wszystkie wynagrodzenia i opłaty zapłacone lub uzyskane przez strony umowy, które stanowią integralną część efektywnej stopy procentowej, koszty transakcji oraz wszelkie inne premie lub dyskonta.

Po dokonaniu odpisu aktualizującego wartość składnika aktywów finansowych lub grupy podobnych aktywów finansowych wskutek straty z tytułu trwałej utraty wartości, przychody odsetkowe ujmuje się w oparciu o stopę procentową, za pomocą której dyskontuje się przyszłe przepływy pieniężne w celu ustalenia wysokości odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości.

Przychody z tytułu dywidend

Przychody z tytułu dywidend lub podobne podziały zysku ujmuje się z chwilą powstania uprawnienia do otrzymania płatności.

25.Koszty

Koszty z tytułu transakcji innych niż transakcje wymiany stanowią większość kosztów UE. Odnoszą się one do transferów na rzecz beneficjentów i dzielą się na trzy kategorie: wierzytelności, transfery na mocy umów oraz dotacje, wkłady i darowizny uznaniowe.

Transfery ujmuje się jako koszty w okresie, w którym miały miejsce zdarzenia leżące u ich podstaw, pod warunkiem że przepisy (rozporządzenie finansowe, regulamin pracowniczy lub inne przepisy) dopuszczają tego rodzaju transfer lub została podpisana umowa dopuszczająca transfer, beneficjent spełnia wszelkie kryteria kwalifikowalności oraz możliwe jest wiarygodne oszacowanie kwoty.

Otrzymany wniosek o płatność lub zestawienie poniesionych wydatków spełniające kryteria ujmowania wykazywane są jako koszt w wysokości kwalifikowalnej kwoty. Na koniec roku poniesione koszty kwalifikowalne należne beneficjentom, lecz jeszcze przez nich nie zgłoszone, szacuje się i ujmuje jako bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów.

Koszty z tytułu transakcji wymiany wynikające z zakupu towarów i usług ujmuje się z chwilą realizacji i akceptacji dostaw przez UE. Wycenia się je po kwocie początkowej określonej na fakturze. Ponadto na dzień bilansowy koszty związane z usługami dostarczonymi w okresie, za który jeszcze nie otrzymano lub nie zaakceptowano faktury, szacuje się i ujmuje w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności.

26.AKTYWA I ZOBOWIĄZANIA WARUNKOWE

27.Aktywa warunkowe

Składnik aktywów warunkowych to składnik aktywów, który może powstać na skutek przeszłych zdarzeń i którego istnienie zostanie potwierdzone dopiero poprzez wystąpienie lub niewystąpienie niepewnego przyszłego zdarzenia lub kilku takich zdarzeń, które nie są w pełni zależne od UE. Informacje o aktywach warunkowych ujawnia się, jeśli wpływ korzyści ekonomicznych lub innych świadczeń jest prawdopodobny.

28.Zobowiązania warunkowe

Zobowiązanie warunkowe to zobowiązanie, które może powstać na skutek przeszłych zdarzeń i którego istnienie zostanie potwierdzone dopiero poprzez wystąpienie lub niewystąpienie niepewnego przyszłego zdarzenia lub kilku takich zdarzeń, które nie są w pełni zależne od UE, lub obecne zobowiązanie, które powstaje na skutek przeszłych zdarzeń, ale nie jest ujmowane w sprawozdaniu, ponieważ nie jest prawdopodobne, aby w celu wykonania zobowiązania konieczny był wypływ środków reprezentujących korzyści ekonomiczne lub świadczenia, albo, w rzadkich przypadkach, gdy kwoty zobowiązania nie można wycenić wystarczająco wiarygodnie. Zobowiązania warunkowe wykazuje się, chyba że możliwość wypływu środków zawierających w sobie korzyści ekonomiczne lub świadczenia jest odległa.

29.RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

Na podstawie informacji o przepływach pieniężnych przeprowadza się ocenę zdolności UE do generowania środków pieniężnych i ich ekwiwalentów oraz ocenę potrzeb UE w zakresie wykorzystywania tych przepływów pieniężnych.

Rachunek przepływów pieniężnych sporządzono, wykorzystując metodę pośrednią. Oznacza to, że wynik ekonomiczny w danym roku budżetowym korygowany jest o wpływ transakcji bezgotówkowych, rozliczeń międzyokresowych wynikających z przeszłych lub przyszłych operacyjnych wpływów lub płatności gotówkowych oraz pozycji przychodów lub kosztów związanych z inwestowaniem przepływów pieniężnych.

Przepływy pieniężne wynikające z transakcji w walucie obcej są ujmowane w walucie sprawozdawczej UE (euro) poprzez przeliczenie kwoty w obcej walucie według kursu wymiany euro na walutę obcą obowiązującego w dniu przepływu pieniężnego.

W przedstawionej tabeli przepływu środków pieniężnych ujęto przepływy pieniężne w danym okresie według podziału na działalność operacyjną i inwestycyjną (UE nie prowadzi działalności finansowej).

Działalność operacyjna to działalność UE, której nie zalicza się do działalności inwestycyjnej. Zalicza się do niej większość prowadzonej działalności. Pożyczek udzielanych beneficjentom (w stosownych przypadkach również powiązanych zaciąganych pożyczek) nie uważa się za działalność inwestycyjną (ani finansową), ponieważ wpisują się one w cele ogólne i tym samym dotyczą codziennej działalności UE.

Do działalności inwestycyjnej zalicza się nabywanie i zbywanie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych, jak również pozostałych inwestycji, których nie uwzględniono w ekwiwalentach środków pieniężnych. Do działalności inwestycyjnej nie zalicza się pożyczek udzielanych beneficjentom. W tej pozycji wykazane mają być rzeczywiste inwestycje, których dokonała UE.

30.INFORMACJE DODATKOWE DO BILANSU

AKTYWA

31.WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE

Powyższe kwoty odnoszą się przede wszystkim do oprogramowania komputerowego.

32.RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE

Kategoria „Sprzęt kosmiczny” obejmuje operacyjne aktywa trwałe związane z dwoma unijnymi programami kosmicznymi: globalnym systemem nawigacji satelitarnej (GNSS), tj. Galileo i EGNOS, oraz unijnym programem obserwacji i monitorowania Ziemi – Copernicus, natomiast aktywa systemów kosmicznych, które nie są jeszcze operacyjne, są uwzględniane w pozycji „Środki trwałe w budowie”.

W przypadku Galileo cztery satelity wyniesione na orbitę w 2018 r. z powodzeniem przeszły testy orbitalne. W 2019 r. dodano je do konstelacji operacyjnej, co zwiększyło łączną liczbę satelitów do 26. Operacyjne aktywa trwałe programu Galileo, obejmujące zarówno satelity, jak też instalacje naziemne, pomniejszone o zakumulowaną amortyzację, na dzień 31 grudnia 2019 r. wynosiły 2 489 mln EUR (w 2018 r.: 2 410 mln EUR). Pozostałe środki trwałe w budowie wynoszą łącznie 1 361 mln EUR (w 2018 r.: 1 324 mln EUR). Rozwój systemu Galileo będzie trwał do czasu, aż system osiągnie pełną zdolność operacyjną. Po ukończeniu konstelacja Galileo będzie obejmowała 30 satelitów (w tym 6 satelitów zapasowych).

Jeżeli chodzi o program Copernicus, żadne nowe satelity nie zaczęły działać w 2019 r. Łączna wartość operacyjnych aktywów trwałych w ramach programu Copernicus wynosi 1 153 mln EUR (w 2018 r.: 1 455 mln EUR), bez zakumulowanej amortyzacji. Kolejna kwota 1 453 mln EUR dotycząca satelitów w ramach programu Copernicus została ujęta w pozycji „Środki trwałe w budowie” (w 2018 r.: 1 207 mln EUR).

Aktywa trwałe związane z infrastrukturą naziemną europejskiego systemu wspomagania satelitarnego (EGNOS) o wartości 37 mln EUR (w 2018 r.: 52 mln EUR) również zostały ujęte w pozycji „Sprzęt kosmiczny”. Ponadto środki trwałe w budowie systemu EGNOS wynoszą 238 mln EUR (w 2018 r.: 130 mln EUR).

Aktywa związane z unijnymi programami kosmicznymi powstają przy wsparciu ze strony Europejskiej Agencji Kosmicznej.

Rzeczowe aktywa trwałe

33.INWESTYCJE ROZLICZANE ZGODNIE Z METODĄ PRAW WŁASNOŚCI

Udział UE, reprezentowanej przez Komisję, w Europejskim Funduszu Inwestycyjnym (EFI) jest traktowany jak udział w jednostce stowarzyszonej i wyceniany metodą praw własności. EFI jest instytucją finansową UE specjalizującą się w dostarczaniu kapitału wysokiego ryzyka oraz w gwarancjach na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). EFI ma siedzibę w Luksemburgu i funkcjonuje na zasadach partnerstwa publiczno-prywatnego, którego członkami są Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), UE i grupa instytucji finansowych. Na dzień 31 grudnia 2019 r. udział własnościowy UE w EFI wynosił 29,7 % (w 2018 r.: 29,7 %) i 29,7 % praw głosu (w 2018 r.: 29,7 %). Zgodnie ze swoim statutem EFI ma obowiązek przeznaczyć co najmniej 20 % swojego rocznego wyniku netto na statutowy kapitał rezerwowy, do czasu aż łączna rezerwa osiągnie 10 % kapitału subskrybowanego. Rezerwa ta nie podlega dystrybucji.

Następujące wartości bilansowe można przypisać UE w oparciu o procentowy udział:

Uzgodnienie powyższych skróconych informacji finansowych z wartością bilansową udziałów EFI przedstawia się następująco:

Na dzień 31 grudnia 2019 r. UE, reprezentowana przez Komisję, opłaciła 20 % subskrybowanych udziałów w kapitale EFI, przy czym kwota wkładu niewniesionego wobec braku wezwania była następująca:

34.AKTYWA FINANSOWE

35.Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży

Wśród posiadanych przez UE aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży na łączną kwotę 18 407 mln EUR znajdują się dłużne papiery wartościowe (np. skrypty dłużne) o wartości 14 998 mln EUR (w 2018 r.: 13 993 mln EUR), instrumenty kapitałowe na kwotę 2 801 mln EUR (w 2018 r.: 1 365 mln EUR) i inwestycje w fundusze rynku pieniężnego (takie jak jednolity fundusz EBI) w kwocie 608 mln EUR (w 2018 r.: 85 mln EUR).

Inwestycje BUFI

Tymczasowo zainkasowane grzywny związane ze sprawami z zakresu konkurencji Komisja przydziela do specjalnego funduszu (BUFI – fundusz „grzywien budżetowych”) i inwestuje w instrumenty dłużne zaklasyfikowane jako aktywa finansowe dostępne do sprzedaży.

EWWiS w likwidacji

Jeżeli chodzi o kwoty dotyczące Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS) w likwidacji, wszystkie aktywa finansowe dostępne do sprzedaży stanowią dłużne papiery wartościowe denominowane w euro i notowane na aktywnym rynku.

Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju

UE posiada udziały w formie inwestycji finansowej w kapitale Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (EBOR), w którym liczba posiadanych udziałów na dzień 31 grudnia 2019 r. wynosiła 90 044 (w 2018 r.:90 044 udziały), co stanowi 3 % łącznego subskrybowanego kapitału podstawowego. UE subskrybowała udziały na łączną kwotę 900 mln EUR w kapitale podstawowym, z czego obecnie wkład niewniesiony wobec braku wezwania wynosi 713 mln EUR. Zgodnie z porozumieniem ustanawiającym EBOR udziałowcy mają pewne ograniczenia umowne, takie jak fakt, że udziały nie są zbywalne, a ich wykup jest ograniczony do maksymalnej wysokości pierwotnej ceny nabycia.

UE wycenia inwestycje w EBOR według wartości godziwej. Pierwotną cenę nabycia uważa się za najlepszy szacunek wartości godziwej, w szczególności ze względu na ograniczenia umowne, o których mowa powyżej. Mimo że udziały EBOR nie są notowane na żadnym rynku giełdowym, w kapitale własnym jednostki, w której dokonano inwestycji, ostatnio miały miejsce transakcje (emisja kapitału według wartości nominalnej), co wskazuje, że w takiej sytuacji koszt stanowi najlepszy szacunek wartości godziwej.

FUNDUSZE GWARANCYJNE NA POTRZEBY GWARANCJI BUDŻETOWYCH

Fundusz Gwarancyjny EFIS

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie EFIS (rozporządzenie (UE) 2015/2017) Fundusz Gwarancyjny EFIS utworzono w celu zapewnienia bufora płynnościowego w odniesieniu do ewentualnych strat poniesionych przez EBI w związku z finansowaniem i operacjami inwestycyjnymi, które kwalifikują się do objęcia unijną gwarancją EFIS na mocy umowy w sprawie EFIS – zob. informacja dodatkowa 4.1.1. Fundusz Gwarancyjny EFIS jest finansowany z wkładów z budżetu UE. Środki funduszu pochodzą również ze zwrotów z zainwestowanych środków funduszu gwarancyjnego, przychodów UE uzyskanych jako wynagrodzenie za gwarancję zapewnioną w ramach umowy w sprawie EFIS oraz z kwot odzyskanych przez EBI od zalegających ze spłatami dłużników w związku z uruchomionymi wcześniej gwarancjami. Na koniec 2019 r. aktywa EFIS wyniosły 6 688 mln EUR (w 2018 r.: 5 452 mln EUR), z czego 6 654 mln EUR została zainwestowana w aktywa finansowe dostępne do sprzedaży (w 2018 r.: 5 000 mln EUR), natomiast pozostała kwota 1 879 mln EUR (w 2018 r.: 2 688 mln EUR) została już zaangażowana, a nie została jeszcze wypłacona do funduszu i ujęto ją w zobowiązaniach budżetowych pozostających do spłaty (RAL), a także ujawniono ją jako nieujęte jako koszty zobowiązania pozostające do spłaty w informacji dodatkowej 5.1. Fundusz będzie stopniowo zasilany, aż osiągnie kwotę 9,1 mld EUR, tj. 35 % łącznych zobowiązań z tytułu unijnej gwarancji EFIS.

Fundusz Gwarancyjny dla działań zewnętrznych

Fundusz Gwarancyjny dla działań zewnętrznych ma zastosowanie do pożyczek gwarantowanych przez budżet UE, w szczególności pożyczek udzielanych przez EBI poza UE, finansowanych z zasobów własnych EBI, oraz pożyczek udzielanych w ramach pomocy makrofinansowej (MFA), jak również pożyczek Euratomu udzielanych poza UE – zob. informacja dodatkowa 4.1.1. Funduszem zarządza EBI – jego celem jest zapewnienie środków na pokrycie wszelkich niespłaconych pożyczek objętych gwarancją UE. Środki funduszu pochodzą z wpłat z budżetu UE, wpływów z odsetek od zainwestowanych środków funduszu oraz kwot odzyskanych od zalegających ze spłatami dłużników, w odniesieniu do których fundusz musiał już uruchomić gwarancję. Wartość Funduszu Gwarancyjnego dla działań zewnętrznych powinna być utrzymana na docelowym poziomie odpowiadającym 9 % objętych gwarancją pożyczek niespłaconych na koniec roku. Różnicę między kwotą docelową a wartością aktywów funduszu na koniec roku pokrywa się z budżetu UE w roku N+2, zaś nadwyżkę zwraca się do budżetu UE.

Fundusz gwarancyjny EFZR

Na mocy rozporządzenia w sprawie EFZR (rozporządzenie (UE) 2017/1601) ustanowiono fundusz gwarancyjny EFZR w celu zapewnienia buforu płynnościowego na wypadek uruchomienia gwarancji unijnej udzielonej na podstawie odpowiednich umów gwarancji EFZR. Fundusz gwarancyjny EFZR jest finansowany z wkładów z budżetu UE i z wkładów z 11. EFR do budżetu UE oraz z dobrowolnych wkładów państw członkowskich i innych uczestników. Fundusz ten jest również zasilany ze zwrotów z zainwestowanych środków funduszu, kwot odzyskanych od dłużników, którzy nie wykonali zobowiązania, przychodów i wszelkich innych płatności uzyskanych przez Unię zgodnie z umowami gwarancji EFZR. Ogółem według stanu na dzień 31 grudnia 2019 r. do funduszu gwarancyjnego wpłynęło 600 mln EUR, z czego kwota 595 mln EUR została zainwestowana w aktywa finansowe dostępne do sprzedaży, a kolejna kwota 95 mln EUR (w 2018 r.: 325 mln EUR) została już zaangażowana, a nie została jeszcze wypłacona i ujęto ją w zobowiązaniach budżetowych pozostających do spłaty (RAL), a także ujawniono ją jako nieujęte jako koszty zobowiązania pozostające do spłaty w informacji dodatkowej 5.1. Fundusz gwarancyjny EFZR będzie stopniowo zasilany, aż osiągnie kwotę 750 mln EUR, tj. 50 % łącznych przyszłych zobowiązań wynikających z gwarancji EFZR, pokrywanych z budżetu UE, przy czym kwota ta będzie dalej powiększana o inne wkłady.

INSTRUMENTY FINANSOWE FINANSOWANE Z BUDŻETU UE

„Horyzont 2020”

Na mocy rozporządzenia UE ustanawiającego „Horyzont 2020” – program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji (na lata 2014–2020) ustanowiono nowe instrumenty finansowe mające na celu zwiększenie dostępu do finansowania dla podmiotów zaangażowanych w badania i innowacje. Te instrumenty to: instrument pożyczkowo-gwarancyjny InnovFin na rzecz badań naukowych i innowacji, w ramach którego Komisja dzieli ryzyko finansowe związane z portfelem nowych operacji finansowych EBI; InnovFin do celów gwarancji dla MŚP, w tym instrument gwarancji nieograniczonych co do kwoty w inicjatywie dotyczącej MŚP (SIUGI) – instrumenty gwarancyjne zarządzane przez EFI umożliwiające udzielanie gwarancji i kontrgwarancji pośrednikom finansowym w odniesieniu do nowych portfeli pożyczek (w ramach SIUGI Komisja dzieli ryzyko finansowe związane z gwarancjami udzielanymi przez państwa członkowskie, EFI i EBI); oraz instrument kapitałowy InnovFin na rzecz badań naukowych i innowacji – zapewniający inwestycje w fundusze venture capital i zarządzany przez EFI.

Mechanizm finansowania oparty na podziale ryzyka

Mechanizmem finansowania opartym na podziale ryzyka (RSFF) zarządza EBI, a portfel inwestycyjny Komisji wykorzystuje się na pokrycie ryzyka finansowego z tytułu pożyczek i gwarancji udzielonych przez EBI na rzecz kwalifikowalnych projektów badawczych. Łącznie w ramach WRF na lata 2007–2013 UE przydzieliła do RSFF do 1 mld EUR. W ramach WRF na lata 2014–2020 nie przewiduje się nowych wkładów budżetowych na rzecz RSFF. Biorąc pod uwagę fakt, że znaczna część pozostających do spłaty operacji RSFF została już spłacona, w 2019 r. EBI częściowo zwolnił gwarancję UE, co doprowadziło do zmniejszenia kwoty zobowiązania warunkowego UE ujawnionej w informacji dodatkowej 4.1.3.

Instrument „Łącząc Europę”

Zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1316/2013 instrument dłużny „Łącząc Europę” (CEF) utworzono w celu ułatwienia projektom infrastrukturalnym dostępu do finansowania w sektorach transportu, telekomunikacji i energii. Instrument jest zarządzany przez EBI w porozumieniu z UE. Dłużny instrument finansowy „Łącząc Europę” stanowi kontynuację instrumentu gwarancji kredytowych dla projektów TEN-T (LGTT) i fazy pilotażowej inicjatywy w zakresie obligacji projektowych (PBI). Instrument umożliwia podział ryzyka związanego z finansowaniem dłużnym w postaci długu uprzywilejowanego i podporządkowanego lub gwarancji oraz wsparcie w zakresie obligacji projektowych. Po dniu 19 czerwca 2019 r., od chwili wprowadzenia pierwszej zmiany w umowie o przyznanie wkładu zawartej z EBI, wszystkie operacje realizowane przez EBI w ramach instrumentu „Łącząc Europę” przypisuje się do jednego z dwóch portfeli: portfela dłużnego lub niepodlegającego sekurytyzacji portfela finansowego.

Unijne instrumenty kapitałowe na rzecz MŚP

Są to instrumenty kapitałowe finansowane w ramach programu COSME, Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji, programu MAP oraz projektu pilotażowego „Transfer technologii”, które są nadzorowane przez EFI i wspierają – poprzez inwestycje w odpowiednich wyspecjalizowanych funduszach venture capital – tworzenie i finansowanie unijnych MŚP na etapie rozpoczęcia działalności (etap start-up) i jej rozwoju.

36.Aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej przez nadwyżkę lub deficyt

UE zawiera walutowe kontrakty terminowe typu forward w celu zabezpieczenia się przed ryzykiem walutowym związanym z dłużnymi papierami wartościowymi denominowanymi w USD będącymi w posiadaniu Funduszu Gwarancyjnego EFIS. W ramach walutowych kontraktów typu forward UE przekazuje umownie uzgodnioną wartość nominalną w walucie obcej („płatności dokonywane”), jak przedstawiono w tabeli powyżej, a następnie otrzyma wartość nominalną w EUR („płatności otrzymywane”) w terminie zapadalności. Takie kontrakty na instrumenty pochodne wycenia się według wartości godziwej w dniu bilansowym i klasyfikuje jako aktywa finansowe albo zobowiązania finansowe według wartości godziwej przez nadwyżkę lub deficyt, w zależności od tego, czy wartość godziwa jest dodatnia, czy ujemna.

Pozycja „Gwarancja w odniesieniu do portfela kapitałowego” obejmuje gwarancje udzielane przez UE instytucjom finansowym w odniesieniu do portfeli inwestycji kapitałowych klasyfikowanych jako pochodne instrumenty finansowe i ujmowanych jako składnik aktywów finansowych lub zobowiązanie finansowe wyceniane według wartości godziwej przez nadwyżkę lub deficyt. Łączna kwota odpowiada zasadniczo gwarancji EFIS przyznanej przez UE na rzecz grupy EBI, w ramach której kwota bazowych inwestycji kapitałowych dokonanych przez EBI i EFI wynosi 1 420 mln EUR (w 2018 r.: 674 mln EUR). Wartość godziwa gwarancji UE na rzecz portfeli kapitałowych EFIS wyniosła 134 mln EUR (w 2018 r.: 14 mln EUR).

Hierarchia wartości godziwej aktywów finansowych wycenianych według wartości godziwej

W okresie sprawozdawczym nie występowały przesunięcia pomiędzy poziomem 1 i 2.

Uzgodnienie aktywów finansowych wycenionych przy użyciu technik wyceny z wykorzystaniem danych nieopartych na obserwowalnych danych rynkowych (poziom 3)

37.Pożyczki

38.Pożyczki na pomoc finansową

Wartość nominalna pożyczek na pomoc finansową na dzień 31 grudnia 2019 r. wyniosła 51 941 mln EUR (w 2018 r.: 53 206 mln EUR). Zmiana wartości bilansowej odpowiada zmianom naliczonych odsetek.

EFSM umożliwia przyznanie pomocy finansowej państwu członkowskiemu, które ma trudności lub jest istotnie zagrożone poważnymi trudnościami z racji nadzwyczajnych okoliczności pozostających poza jego kontrolą. Pomoc może być udzielona w formie pożyczki lub linii kredytowej. Zgodnie z konkluzjami Rady Ecofin z dnia 9 maja 2010 r. pułap tego mechanizmu ograniczono do 60 mld EUR, jednak istnieje ograniczenie prawne, zgodnie z którym łączna kwota pożyczek lub linii kredytowych jest ograniczona do marginesu dostępnego w ramach pułapu zasobów własnych. Zaciągnięte pożyczki związane z pożyczkami wypłaconymi w ramach EFSM są gwarantowane przez budżet UE. Nie przewiduje się zaangażowania EFSM w nowe programy finansowania ani zawierania przez nie nowych umów o udzielenie pożyczek.

Instrument wsparcia bilansu płatniczego jest opartym na założeniach politycznych instrumentem finansowym, który umożliwia udzielanie średnioterminowej pomocy finansowej państwom członkowskim UE, które nie przyjęły euro. Umożliwia on udzielanie pożyczek państwom członkowskim, które mają trudności lub są poważnie zagrożone trudnościami z bieżącym bilansem płatniczym lub przepływem kapitału. Maksymalna kwota pożyczek, jakich można udzielić w ramach tego instrumentu, wynosi 50 mld EUR. Zaciągnięte pożyczki związane z pożyczkami wypłaconymi w ramach bilansu płatniczego są gwarantowane przez budżet UE. W 2019 r. Rumunia spłaciła pozostałą część swojej niespłaconej pożyczki w wysokości 1 mld EUR, a Łotwa spłaciła 500 mln EUR z pozostałej do spłaty kwoty 700 mln EUR.

Pomoc makrofinansowa stanowi formę pomocy finansowej, której zakres UE rozszerzyła na państwa partnerskie zmagające się z kryzysem w bilansie płatniczym. Pomoc ta przyjmuje formę średnio- bądź długoterminowych pożyczek lub dotacji, albo odpowiedniego połączenia tych instrumentów, i zasadniczo służy uzupełnieniu finansowania zapewnianego w ramach programu dostosowań i reform wspieranego przez MFW. Pożyczki te są objęte gwarancją z Funduszu Gwarancyjnego dla działań zewnętrznych. W roku, który zakończył się dnia 31 grudnia 2019 r., dokonano dalszych wypłat pożyczek w ramach pomocy makrofinansowej na łączną kwotę 420 mln EUR, w tym 300 mln EUR dla Tunezji, 100 mln EUR dla Jordanii i 20 mln EUR dla Mołdawii – zob. również informacja dodatkowa 4.1.2.

Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom, reprezentowana przez Komisję) pożycza środki finansowe zarówno państwom członkowskim, jak i państwom spoza UE, a także podmiotom z tych państw na finansowanie projektów dotyczących instalacji energetycznych. W odniesieniu do pożyczek udzielonych przez Euratom uzyskano od osób trzecich gwarancje w wysokości 214 mln EUR (w 2018 r.: 254 mln EUR) – zob. informacja dodatkowa 4.1.2.

Pożyczki EWWiS w likwidacji nie są pożyczkami o charakterze pomocy finansowej, lecz wekslami własnymi w celu utrzymania przepływów pieniężnych równolegle do zaciągniętych pożyczek. Jednakże, podobnie jak w przypadku pożyczek o charakterze pomocy finansowej, udzielano ich z pożyczonych funduszy zgodnie z art. 54 i 56 Traktatu EWWiS na finansowanie projektów. Ostatnie weksle własne zostały w pełni spłacone w 2019 r.

Efektywne stopy procentowe udzielonych pożyczek (wyrażone jako przedział stóp procentowych) przedstawiały się następująco:

39.Inne pożyczki

Wartość nominalna innych pożyczek na dzień 31 grudnia 2019 r. wyniosła 728 mln EUR (w 2018 r.: 617 mln EUR).

Pożyczki na specjalnych warunkach z preferencyjnym oprocentowaniem udzielane są w ramach współpracy z państwami trzecimi.

Depozyty terminowe obejmują głównie kwoty o okresie zapadalności wynoszącym od 3 do 12 miesięcy, które to kwoty nie spełniają wymogów definicji ekwiwalentów środków pieniężnych.

Utrata wartości pozostałych pożyczek

Pożyczki będące przedmiotem subrogacji są pożyczkami niespłaconymi, udzielonymi przez EBI i gwarantowanymi przez budżet UE, w odniesieniu do których wszystkie prawa zostały przeniesione na UE w następstwie płatności z Funduszu Gwarancyjnego dla działań zewnętrznych lub z Funduszu Gwarancyjnego EFIS. W przypadku tych pożyczek dokonano pełnego odpisu aktualizacyjnego z tytułu wartości w kwocie 658 mln EUR (w 2018 r.: 579 mln EUR). Uruchomienia gwarancji zostały częściowo pokryte z rezerw finansowych utworzonych w latach poprzednich. Na podstawie stosownych umów zawartych między UE a EBI, EBI wszczyna w imieniu UE postępowania mające na celu odzyskanie wszelkich należnych kwot.

40.PŁATNOŚCI ZALICZKOWE

Kwoty płatności zaliczkowych w ramach różnych programów muszą być wystarczające, aby zapewnić beneficjentowi niezbędne finansowanie, które umożliwi mu rozpoczęcie projektu i kontynuowanie jego realizacji, przy jednoczesnym zabezpieczeniu interesów finansowych UE oraz uwzględnieniu ograniczeń prawnych i operacyjnych, a także ograniczeń związanych z efektywnością kosztową.

41.Płatności zaliczkowe

Płatności zaliczkowe oznaczają wypłacone pieniądze, a tym samym wykonanie środków na płatności. Jak wyjaśniono w informacji dodatkowej 1.5.7, są to zaliczki, które nie zostały jeszcze ujęte jako koszty. Chociaż płatności zaliczkowe zmniejszają w związku z tym wysokość zobowiązań pozostających do spłaty (zob. informacja dodatkowa 5.1), stanowią one koszty, które w dalszym ciągu należy zatwierdzić i uwzględnić w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności.

W przypadku zarządzania dzielonego niemal wszystkie płatności zaliczkowe odnoszą się do obecnego okresu programowania. Istnieje kwota początkowych płatności zaliczkowych, która nie zostanie rozliczona (tj. uwzględniona w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności) przed końcem tego okresu programowania i którą wykazuje się jako zaliczkowanie długoterminowe. Istnieje też kwota rocznych płatności zaliczkowych, którą rozlicza się corocznie i wykazuje się jako zaliczkowanie krótkoterminowe. W 2019 r. w ramach nowych płatności zaliczkowych wypłacono 10,5 mld EUR. W przypadku zarządzania dzielonego płatności zaliczkowe utrzymują się na stabilnym poziomie w porównaniu z rokiem 2018, z wyjątkiem spadku kwot w ramach EFRROW wynikającego z płatności zaliczkowych pozostałych z poprzedniego okresu programowania. Kwoty te zostały rozliczone w ciągu roku.

Jeżeli chodzi o zarządzanie bezpośrednie, największa część płatności zaliczkowych dotyczy pozycji związanych z badaniami (głównie program „Horyzont 2020” wdrażany przez Komisję i agencje wykonawcze UE) i wynosi 7,8 mld EUR (w 2018 r.: 6,8 mld EUR). Wzrost ten wynika z umów zawartych w 2019 r., w odniesieniu do których wniesiono płatności zaliczkowe.

W przypadku zarządzania pośredniego płatności zaliczkowe obejmują głównie programy polityki wewnętrznej, takie jak Erasmus, Galileo i EGNOS, ale także instrumenty związane ze stosunkami zewnętrznymi, takie jak ENI (Europejski Instrument Sąsiedztwa), Instrument Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju oraz IPA (Instrument Pomocy Przedakcesyjnej). Wzrost kwoty płatności zaliczkowych na rzecz organizacji międzynarodowych dotyczy głównie wymienionych powyżej instrumentów związanych ze stosunkami zewnętrznymi. Zwiększenie kwoty płatności zaliczkowych na rzecz innych podmiotów jest związane głównie z programem Erasmus wdrażanym przez agencje narodowe z uwagi na rozpoczęcie obowiązywania nowych umów w 2019 r.

Zabezpieczenia otrzymane w związku z płatnościami zaliczkowymi

Są to zabezpieczenia, których Komisja wymaga w niektórych przypadkach od beneficjentów innych niż państwa członkowskie przy wypłacie zaliczek (płatności zaliczkowych). W przypadku tego rodzaju zabezpieczeń wykazuje się dwie wartości – „wartość nominalną” i „wartość bieżącą”. W przypadku wartości nominalnej zdarzenie generujące jest związane z istnieniem zabezpieczenia. W przypadku wartości bieżącej zdarzeniem generującym zabezpieczenie jest wypłacenie płatności zaliczkowej w ramach gwarancji, po czym następuje obniżenie jej kwoty w ramach późniejszych rozliczeń. Na dzień 31 grudnia 2019 r. wartość nominalna uzyskanych gwarancji w odniesieniu do płatności zaliczkowych wynosiła 492 mln EUR, natomiast wartość bieżąca tych gwarancji – 406 mln EUR (w 2018 r.: odpowiednio 516 mln EUR i 420 mln EUR).

Niektóre kwoty płatności zaliczkowych wypłacone w ramach siódmego programu ramowego w zakresie badań i rozwoju technologicznego (7PR) i programu „Horyzont 2020” są w istocie pokrywane z funduszu gwarancyjnego dla uczestników (PGF). Jest to instrument wzajemnych gwarancji ustanowiony w celu zabezpieczenia ryzyka finansowego związanego z niedokonaniem płatności przez beneficjentów w trakcie realizacji działań pośrednich w ramach 7PR oraz programu „Horyzont 2020”. Wszyscy uczestnicy działań pośrednich otrzymujący dotację z UE wnoszą 5 % łącznej otrzymanej kwoty na poczet kapitału PGF.

Na dzień 31 grudnia 2019 r. płatności zaliczkowe objęte PGF wynosiły 2,1 mld EUR (w 2018 r.: 2 mld EUR). UE (reprezentowana przez Komisję) działa jako przedstawiciel wykonawczy udziałowców PGF, ale to oni są jego właścicielami.

Aktywa PGF na koniec roku wynosiły ogółem 2,2 mld EUR (w 2018 r.: 2,1 mld EUR). Aktywa PGF obejmują także aktywa finansowe zarządzane przez Komisję. Ponieważ PGF jest odrębną jednostką, jego aktywa nie podlegają konsolidacji w niniejszym sprawozdaniu finansowym UE.

42.Inne zaliczki dla państw członkowskich

Zaliczki dla państw członkowskich w ramach instrumentów finansowych objętych zarządzaniem dzielonym

W ramach programów finansowanych z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych można dokonywać płatności zaliczkowych z budżetu UE na rzecz państw członkowskich, aby zasilić instrumenty finansowe (tj. pożyczki, inwestycje kapitałowe lub gwarancje). Te instrumenty finansowe są tworzone i zarządzane przez państwa członkowskie, a nie Komisję. Środki pieniężne niewykorzystane w ramach tych instrumentów na koniec roku stanowią własność UE (tak jak w przypadku całego zaliczkowania) i dlatego traktuje się je jako składnik aktywów w bilansie UE.

Okres 2014–2020:

Szacuje się, że z kwoty 7 146 mln EUR wypłaconej w ramach polityki spójności kwota 3 247 mln EUR pozostała niewykorzystana na dzień 31 grudnia 2019 r. Kwota ta obejmowała wkład państw członkowskich w inicjatywę dotyczącą MŚP, instrument zachęcający sektor bankowy do udzielania MŚP dodatkowych pożyczek (wypłacono kwotę 1 198 mln EUR, która nie obejmowała kwot wciąż stanowiących płatności zaliczkowe, z czego szacuje się, że 324 mln EUR są jeszcze niewykorzystane).

W przypadku rozwoju obszarów wiejskich kwota 54 mln EUR pozostała niewykorzystana na koniec roku.

Okres 2007–2013:

Wszelkie kwoty dotyczące polityki spójności uznaje się albo za wykorzystane, albo za realokowane na inne działania, a zatem na dzień 31 grudnia 2019 r. w bilansie nie są wykazywane żadne aktywa. Należy zauważyć, że rzeczywiste wykorzystanie w ramach różnych instrumentów zostanie poddane przeglądowi w ramach procesu zamykania programów w nadchodzących latach.

Programy pomocy

Podobnie zaliczki wypłacone przez państwa członkowskie w związku z różnymi programami pomocy (pomoc państwa, środki związane z rynkiem w ramach EFRG lub środki inwestycyjne EFRROW), które nie zostały wykorzystane na koniec roku, wykazuje się w bilansie UE po stronie aktywów (zaliczki). Komisja oszacowała wartość tych zaliczek w oparciu o informacje dostarczone przez państwa członkowskie; odpowiednie kwoty ujęto w podpozycji „Programy pomocy” powyżej.

Okres 2014–2020:

Na koniec roku niewykorzystane kwoty szacowano na 2 044 mln EUR, jeżeli chodzi o politykę spójności, oraz na 1 460 mln EUR, jeżeli chodzi o rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich.

Okres 2007–2013:

Szacuje się, że 130 mln EUR wypłaconych w kontekście rozwoju obszarów wiejskich pozostało niewykorzystanych na koniec 2019 r.

43.NALEŻNOŚCI Z TYTUŁU TRANSAKCJI WYMIANY I NALEŻNOŚCI Z TYTUŁU TRANSAKCJI INNYCH NIŻ TRANSAKCJE WYMIANY

44.Należności z tytułu transakcji innych niż transakcje wymiany

45.Należności od państw członkowskich

Największa kwota ujęta w pozycji „Trwałe” dotyczy kwot należnych od państw członkowskich, przy czym znaczny wzrost tej kwoty odnotowano w związku z postępowaniem w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego prowadzonym przeciwko Zjednoczonemu Królestwu (UK) (zob. wyjaśnienia poniżej) – w ubiegłym roku kwota ta, która opiewa na 2,1 mld EUR, była ujęta w pozycji „Obrotowe”. Podobnie jak w latach ubiegłych, w pozycji „Trwałe” ujęto również kwoty związane z niewykonanymi decyzjami w ramach kontroli zgodności rozliczeń w odniesieniu do Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) oraz Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Odzyskiwanie kwot związanych z tymi decyzjami odbywa się w ratach rocznych.

Opisane powyżej przeniesione kwoty z pozycji „Obrotowe” do pozycji „Trwałe” tłumaczy również istotne zmniejszenie bieżących kwot należnych od państw członkowskich. Spadek ten wynika również z faktu, że w 2019 r. nie przewiduje się otrzymania żadnych zasobów własnych w związku z budżetem korygującym w porównaniu z 2018 r. – zob. poniżej.

Kwoty należne związane z zasobami własnymi

„Rachunek A” oznacza miesięczne zestawienia, w których państwa członkowskie przekazują Komisji informacje o ustalonych kwotach należności w ramach tradycyjnych zasobów własnych, które to należności nie zostały jeszcze odzyskane. Na tradycyjne zasoby własne (TZW) składają się cła i opłaty wyrównawcze od cukru pobierane przez państwa członkowskie w imieniu Komisji.

Według stanu na koniec roku „rachunek A” utrzymywał się zasadniczo na poziomie zbliżonym do 3 mld EUR, jednak zarówno w 2018 r., jak i w 2019 r. bilans obejmował dodatkowe kwoty TZW związane z postępowaniem w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego prowadzonym przeciwko Zjednoczonemu Królestwu (zob. wyjaśnienia poniżej) oraz z innymi sprawozdaniami z inspekcji TZW. Ponieważ zastosowanie mają odsetki za zwłokę w wysokości 1,2 mld EUR (w 2018 r.: 1,3 mld EUR), kwoty te są zatem ujmowane również w niniejszym rocznym sprawozdaniu finansowym (zob. informacje dodatkowe 2.6.2 i 3.7).

Jeżeli chodzi o postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, dnia 8 marca 2018 r. Komisja przesłała do Zjednoczonego Królestwa wezwanie do usunięcia uchybienia (naruszenie nr 2018/2008), ponieważ Zjednoczone Królestwo nie wywiązało się z przewidzianego w prawie Unii obowiązku udostępnienia budżetowi UE prawidłowej kwoty tradycyjnych zasobów własnych. Ponieważ Zjednoczone Królestwo nie udzieliło zadowalającej odpowiedzi ani na wezwanie do usunięcia uchybienia, ani na uzasadnioną opinię przesłaną w dniu 24 września 2018 r., w dniu 6 marca 2019 r. Komisja potwierdziła swoją decyzję o wniesieniu sprawy o uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i wytoczyła powództwo w tym zakresie w dniu 7 marca 2019 r. Sprawa miała swój początek w sprawozdaniu OLAF z 2017 r., w którym wykazano, że importerzy w Zjednoczonym Królestwie unikali płacenia znacznych kwot należności celnych, wykorzystując fikcyjne i fałszywe faktury oraz nieprawidłowe deklaracje wartości celnej przy wwozie. Na podstawie metodyki opracowanej przez OLAF i JRC oraz w oparciu o dostępne informacje Komisja szacuje, że efektem naruszania przepisów unijnych przez Zjednoczone Królestwo w okresie od listopada 2011 r. do października 2017 r. były straty w budżecie UE wynoszące 2,1 mld EUR (netto, tj. po odliczeniu od kwoty brutto wynoszącej 2,7 mld EUR kosztów poboru, które mają zostać zatrzymane przez Zjednoczone Królestwo). Zjednoczone Królestwo nie akceptuje metody zastosowanej przez Komisję do oszacowania powyższych strat. Dotychczasowy przebieg toczącego się postępowania sądowego i udostępnione do tej pory informacje sugerują, że postępowanie to będzie miało długoterminowy charakter. Dlatego też zarówno kwotę główną wynoszącą 2,1 mld EUR, jak i szacunkowe odsetki za zwłokę wynoszące 1,1 mld EUR naliczone do końca 2019 r. (w porównaniu z odsetkami w wysokości 0,7 mld EUR naliczonymi i zatwierdzonymi do końca 2018 r.) zaklasyfikowano jako aktywa długoterminowe.

W rachunku tym Komisja dodatkowo uwzględniła należności w wysokości 0,2 mld EUR w zakresie ustalonych ceł oraz odsetki za zwłokę, których kwotę obliczono na podstawie najnowszych dostępnych informacji. Kwota 0,7 mld EUR początkowo zatwierdzona w 2018 r. została skorygowana w dół po otrzymaniu nowych informacji od organów Zjednoczonego Królestwa w 2019 r. (zob. informacje dodatkowe 2.6.2 i 3.7).

„Odrębny rachunek” oznacza rachunek, na którym przedstawia się ustalone należności, których nie ujęto na rachunku A, ponieważ nie zostały odzyskane przez państwa członkowskie i nie objęto ich żadnym zabezpieczeniem (lub jeżeli zabezpieczenie zostało przekazane, a należności i tak zostały zakwestionowane). Należności te podlegają utracie wartości na podstawie informacji przekazywanych co roku przez państwa członkowskie. Kwoty te utrzymywały się zasadniczo na zbliżonym poziomie na koniec każdego roku, jak wykazano powyżej.

„Należne zasoby własne” w 2018 r. oznaczają kwoty należne powstałe w związku z budżetem korygującym nr 6/2018 przyjętym w dniu 12 grudnia 2018 r. Odpowiednie kwoty zostały zapisane przez państwa członkowskie w pierwszym dniu roboczym stycznia 2019 r. Nie stwierdzono istnienia żadnej takiej kwoty w odniesieniu do 2019 r.

Należności związane z EFRG i rozwojem obszarów wiejskich

Pozycja ta obejmuje przede wszystkim kwoty należne od państw członkowskich na dzień 31 grudnia 2019 r., na podstawie kwot zadeklarowanych i poświadczonych przez państwa członkowskie na dzień 15 października 2019 r. Kwoty należne powstałe w okresie między zadeklarowaniem tych kwot a dniem 31 grudnia 2019 r. podlegają oszacowaniu. Komisja szacuje także wysokość odpisu aktualizującego wartość w odniesieniu do kwot należnych od beneficjentów, których odzyskanie jest mało prawdopodobne. Ujęcie takiej korekty nie oznacza, że Komisja odstępuje od odzyskania tych kwot w przyszłości. W korekcie uwzględnia się także odliczenie w wysokości 20 %, które odpowiada kwocie, którą państwa członkowskie mają prawo zatrzymać na pokrycie kosztów administracyjnych.

46.Należności z tytułu grzywien za naruszenie zasad konkurencji

Płatności tymczasowe dotyczą głównie wpływów gotówkowych od przedsiębiorstw, które jednak wniosły odwołanie lub wciąż mają możliwość wniesienia do unijnych sądów odwołania od decyzji w sprawie nałożenia grzywien. W związku z możliwością zwrotu tych kwot ukaranym przedsiębiorstwom ujmuje się zobowiązania warunkowe (zob. informacja dodatkowa 4.1.4).

Ukarane przedsiębiorstwa, które wniosły lub planują wnieść odwołanie, mają możliwość albo dokonać płatności tymczasowych, albo dostarczyć Komisji gwarancje bankowe. W przypadku grzywien niezainkasowanych na koniec roku Komisja zaakceptowała gwarancje finansowe, których łączna wartość wynosi 11 133 mln EUR (w 2018 r.: 9 354 mln EUR).

Kwoty odpisów z tytułu utraty wartości odzwierciedlają indywidualną ocenę przeprowadzoną przez Komisję w odniesieniu do kwot grzywien niezainkasowanych ani nie objętych gwarancją, których Komisja nie spodziewa się odzyskać.

Wzrost kwot należnych z tytułu grzywien za naruszenie zasad konkurencji jest spowodowany głównie jedną znaczącą grzywną
(1 494 mln EUR) – przedsiębiorstwo pokryło tę grzywnę przy wykorzystaniu gwarancji bankowej zatwierdzonej przez Komisję. Pozostała część wzrostu wynikająca z innych grzywien za naruszenie zasad konkurencji nałożonych w ciągu roku (2 597 mln EUR) została w dużej mierze zrównoważona grzywnami, które zostały ostatecznie zainkasowane w 2019 r. (zob. informacja dodatkowa 2.8.1).

47.Naliczone przychody i czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów

Naliczone przychody obejmują kwotę 1,4 mld EUR (w 2018 r.: 1,1 mld EUR), którą Komisja spodziewa się odzyskać od państw członkowskich w obszarze spójności. Odzyskanie będzie wynikiem badania i zatwierdzenia rocznych sprawozdań finansowych przedłożonych przez państwa członkowskie na początku 2020 r. Tę procedurę zatwierdzenia rocznych sprawozdań finansowych państw członkowskich wprowadzono w obszarze spójności w odniesieniu do okresu programowania 2014–2020.

48.Należności z tytułu transakcji wymiany

Pozycja „Trwałe odsetki za zwłokę” obejmuje postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, o którym mowa w informacji dodatkowej 2.6.1.1. W 2018 r. odsetki te ujęto w pozycji „Obrotowe”.

Pozostałe należności obrotowe odnoszą się głównie do odsetek za zwłokę. Spadek w 2019 r. jest spowodowany głównie sklasyfikowaniem odsetek dotyczących postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego jako trwałych i skorygowaniem w dół TZW przedstawionych w sprawozdaniach z inspekcji (zob. informacja dodatkowa 2.6.1.1).

49.ZAPASY

50.ŚRODKI PIENIĘŻNE I ICH EKWIWALENTY

51.Rachunki bankowe na potrzeby wykonania budżetu

W tej pozycji ujęto wszelkie środki pieniężne, które Komisja przechowuje na rachunkach bankowych w poszczególnych państwach członkowskich i państwach EFTA (administracja finansowa lub bank centralny), jak również na rachunkach bieżących w bankach komercyjnych, na rachunkach zaliczkowych, a także na rachunkach środków podręcznych (petty cash). Saldo środków pieniężnych na koniec 2019 r. wynika z następujących głównych elementów:

·Kwota grzywien nałożonych przez Komisję w związku z naruszeniami reguł konkurencji, tj. 2,6 mld EUR, ostatecznie zainkasowana w 2019 r., ale jeszcze nieuwzględniona w żadnym budżecie korygującym, została również ujęta w saldzie środków pieniężnych na koniec roku.

·Saldo środków obejmuje również niewykorzystane jeszcze środki na płatności z tytułu dochodów przeznaczonych na określony cel i inne środki na płatności w wysokości 9,7 mld EUR z budżetu na 2019 r.

52.Środki pieniężne związane z instrumentami finansowymi

Kwoty wykazane w tej pozycji obejmują przede wszystkim ekwiwalenty środków pieniężnych, którymi w imieniu Komisji zarządzają powiernicy w celu wdrażania określonych programów za pomocą instrumentów finansowych finansowanych z budżetu UE oraz środki pieniężne i ich ekwiwalenty utrzymywane w funduszach gwarancyjnych związanych z gwarancjami budżetowymi (zob. informacja dodatkowa 2.4.1). Środki pieniężne należące do instrumentów finansowych i funduszy gwarancyjnych mogą zostać wykorzystane jedynie na dane programy.

53.Środki pieniężne związane z grzywnami

Środki te obejmują kwoty otrzymane w związku z grzywnami nałożonymi przez Komisję, w przypadku których postępowanie jest nadal w toku. Kwoty te znajdują się na specjalnych rachunkach depozytowych, które wykorzystywane są wyłącznie do tego celu. W przypadkach, gdy została złożona skarga lub kiedy nie wiadomo, czy druga strona złoży skargę, odnośną kwotę wykazuje się jako zobowiązanie warunkowe w informacji dodatkowej 4.1.4.

Od 2010 r. Komisja zarządza wszelkimi kolejnymi tymczasowo zainkasowanymi grzywnami, korzystając z funduszu BUFI i inwestując dostępne środki w instrumenty finansowe zaklasyfikowane jako aktywa finansowe dostępne do sprzedaży (zob. informacja dodatkowa 2.4.1).

ZOBOWIĄZANIA

54.ŚWIADCZENIA EMERYTALNO-RENTOWE ORAZ INNE ŚWIADCZENIA PRACOWNICZE

Zobowiązania z tytułu systemu świadczeń pracowniczych netto

Wzrost łącznych zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych wynika głównie ze wzrostu zobowiązań netto systemu emerytalno-rentowego urzędników europejskich, będącego największym istniejącym systemem. Do wzrostu wspomnianych zobowiązań związanych z systemem emerytalno-rentowym urzędników europejskich doszło głównie z uwagi na straty aktuarialne spowodowane zmianami w założeniach finansowych wprowadzonymi w związku z gwałtownym spadkiem nominalnej stopy dyskontowej. Ponadto z uwagi na fakt, że nominalną stopę dyskontową koryguje się o poziom inflacji, aby uzyskać rzeczywistą stopę dyskontową, w tym roku rzeczywista stopa dyskontowa była po raz pierwszy ujemna – co oznacza, że jakakolwiek kwota jest obecnie warta więcej niż w przyszłości: doprowadziło to do znaczącego wzrostu kwoty zobowiązania na koniec roku (zob. informacja dodatkowa 2.9.3). Niższa stopa dyskontowa wywarła podobny wpływ na pozostałe mniejsze systemy.

Ponadto prawa nabyte w ciągu roku z tytułu zatrudnienia przewyższają świadczenia wypłacone w ciągu roku. Odnotowano również wzrost spowodowany rocznym kosztem odsetek (odwrócenie dyskonta zobowiązań) oraz straty aktuarialne wynikające z korekty założeń.

55.System emerytalno-rentowy urzędników europejskich

To zobowiązanie z tytułu określonych świadczeń to wartość bieżąca przewidywanych przyszłych płatności, których UE musi dokonać w celu wywiązania się z zobowiązań emerytalno-rentowych wynikających z pracy wykonywanej przez pracowników w okresie bieżącym i w okresach ubiegłych. System ma jednak charakter bieżący, w związku z czym wszystkie płatności, które corocznie muszą zostać dokonane z systemu, są co roku uwzględniane w budżecie UE.

Zgodnie z art. 83 regulaminu pracowniczego świadczenia przewidziane w pracowniczym systemie emerytalno-rentowym pokrywane są z budżetu UE. System ten ma charakter systemu umownego, a państwa członkowskie wspólnie gwarantują wypłacanie tych świadczeń. Obowiązkowe składki emerytalne odejmuje się od wynagrodzeń podstawowych czynnych pracowników – obecnie stanowią one 9,7 % wynagrodzenia. Składki te uznaje się za dochód budżetowy w danym roku i wkład w ogólne finansowanie wydatków UE; zob. również informacja dodatkowa 3.6.

Zobowiązania w ramach systemu emerytalno-rentowego wyceniono na podstawie liczby pracowników objętych systemem emerytalno-rentowym urzędników europejskich (pracownicy aktywni zawodowo, pracownicy na emeryturze, byli pracownicy aktywni zawodowo przebywający obecnie na rencie z tytułu niezdolności do pracy oraz osoby pozostające na utrzymaniu zmarłych pracowników) na dzień 31 grudnia 2019 r. oraz obowiązujących na ten dzień zasad określonych w regulaminie pracowniczym. Wycena ta została przeprowadzona w oparciu o metody określone w MSRSP 39 (a zatem zgodnie z 12. regułą rachunkowości UE).

56.Inne systemy świadczeń emerytalnych

Pozycja ta obejmuje zobowiązania emerytalno-rentowe wobec członków i byłych członków Komisji, Trybunału Sprawiedliwości (oraz Sądu), Trybunału Obrachunkowego, Rady i Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej oraz Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich i Europejskiego Inspektora Ochrony Danych. W pozycji tej ujęto również zobowiązanie dotyczące świadczeń emerytalno-rentowych dla posłów do Parlamentu Europejskiego.

57.Wspólny system ubezpieczenia chorobowego

Oprócz powyższych systemów świadczeń emerytalnych dokonuje się również wyceny w celu oszacowania zobowiązań UE związanych ze wspólnym systemem ubezpieczenia chorobowego (JSIS) w odniesieniu do kosztów opieki zdrowotnej, które trzeba ponieść po okresie aktywności pracowników (z odliczeniem ich składek). Jak wskazano w informacji dodatkowej 1.5.10, przy obliczaniu wysokości tych zobowiązań uwzględnia się całkowity okres służby czynnej, co zapewnia spójne uwzględnienie obu systemów – systemu emerytalno-rentowego i systemu ubezpieczenia chorobowego – składających się na pracowniczy program świadczeń po okresie zatrudnienia. Biorąc pod uwagę obowiązek wiernego przedstawienia ekonomicznego charakteru zaistniałej sytuacji, zgodnie zarówno z regułą rachunkowości UE, jak i z MSRSP, przy przypisywaniu świadczeń do okresów służby nie przyjęliśmy bardziej rygorystycznej interpretacji MSRSP 39. Naliczanie kosztów zatrudnienia w przypadku wspólnego systemu ubezpieczenia chorobowego w pełnym zakresie przez okres 10 lat w odniesieniu do wszystkich urzędników, a nie za okres czynnej służby pracownika,
skutkowałoby wzrostem kwoty zobowiązania z tytułu określonych świadczeń na koniec roku o
4,3 mld EUR. Jak już wspomniano, takie bardziej rygorystyczne podejście nie byłoby jednak zgodne z cechą jakościową, jaką jest wierne odzwierciedlenie, a zatem nie uznano by, że dostarcza ono wiarygodnych informacji zgodnie z regułą rachunkowości UE nr 1 i koncepcyjnymi ramami MSRSP. Szacunek ten jest bardzo wrażliwy na zmianę bieżącego statusu administracyjnego personelu (w szczególności na liczbę członków zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę na czas określony, co do których przewiduje się, że w przyszłości uzyskają status urzędnika).

Zmiany wartości bieżącej zobowiązanie z tytułu określonych świadczeń pracowniczych

Wartość bieżąca zobowiązania z tytułu określonych świadczeń to wartość zdyskontowana przewidywanych przyszłych płatności, których dokonanie wymagane jest do wywiązania się z zobowiązań wynikających z pracy wykonywanej przez pracowników w okresie bieżącym i w okresach ubiegłych.

Poniżej przedstawiono analizę zmian zobowiązań z tytułu określonych świadczeń w bieżącym roku:

Koszt bieżącego zatrudnienia stanowi wzrost wartości bieżącej zobowiązań z tytułu określonych świadczeń wynikający z bieżącego zatrudnienia członków w bieżącym roku.

Koszt odsetek odnosi się do wzrostu w ciągu danego okresu wartości bieżącej zobowiązania z tytułu określonych świadczeń na skutek tego, że termin rozliczenia świadczeń zbliżył się o jeden okres.

Zyski i straty aktuarialne wynikające z korekt założeń odnoszą się do skutków różnic pomiędzy oczekiwaniami przedstawionymi w założeniach na 2019 r. sporządzonych w ubiegłym roku a tym, co faktycznie nastąpiło w 2019 r.

Zyski i straty aktuarialne wynikające z założeń aktuarialnych (zmiennych demograficznych, takich jak rotacja pracowników i umieralność, i finansowych, takich jak stopy dyskontowe i oczekiwane poziomy wzrostu wynagrodzeń) powstają, gdy założenia te są aktualizowane, aby odzwierciedlić zmiany w podstawowych uwarunkowaniach.

Świadczenia (np. świadczenia emerytalno-rentowe lub zwroty kosztów leczenia) wypłaca się w trakcie roku zgodnie z zasadami systemu. Wypłata tych świadczeń prowadzi do spadku zobowiązań z tytułu określonych świadczeń.

Aktywa programu

Założenia aktuarialne – świadczenia pracownicze

Podstawowe założenia aktuarialne zastosowane do wyceny dwóch głównych systemów świadczeń pracowniczych UE przedstawiono poniżej:

Współczynniki umieralności na 2018 i 2019 r. oparto na tablicy trwania życia unijnych urzędników służby cywilnej (EULT 2018).

Nominalną stopę dyskontową określa się jako wartość dochodowości obligacji zerokuponowych denominowanych w euro (o okresie zapadalności wynoszącym 22 lata zgodnie ze stanem na grudzień 2019 r. w przypadku systemu emerytalno-rentowego urzędników europejskich i 26 lat w przypadku wspólnego systemu ubezpieczenia chorobowego). Zastosowana stopa inflacji to przewidywana stopa inflacji w równoważnym okresie. Następnie określa się ją empirycznie, w oparciu o przewidywane wartości określone w indeksowanych obligacjach na europejskich rynkach finansowych. Rzeczywistą stopę dyskontową oblicza się na podstawie nominalnej stopy dyskontowej i przewidywanej długoterminowej stopy inflacji.

Choć spadek rzeczywistej stopy dyskontowej, tj. różnicy między nominalną stopą dyskontową a oczekiwaną stopą inflacji, obserwowano już od kilku lat, w 2019 r. był on szczególnie gwałtowny. Spadek rzeczywistej stopy dyskontowej wynika głównie z obniżenia poziomu nominalnej stopy dyskontowej, co jest zgodne z globalną tendencją, jaką można zaobserwować na rynkach finansowych. Ponieważ oczekiwana stopa inflacji zmniejszyła się tylko nieznacznie, spadek nominalnej stopy dyskontowej nie został zrównoważony i przełożył się na istotne obniżenie rzeczywistej stopy dyskontowej, co doprowadziło do sytuacji, w której stopa ta po raz pierwszy przyjęła wartość ujemną, przyczyniając się do znacznej straty aktuarialnej wynikającej z założeń finansowych.

Analizy wrażliwości

Analiza wrażliwości opiera się na symulacjach, które podlegają zmianom – przy założeniu, że pozostałe czynniki pozostają niezmienione –wartości odpowiednich założeń i obserwacji reakcji modelu.

Wspólny system ubezpieczenia chorobowego – wrażliwość

Zmiana o dziesięć punktów bazowych w zakładanych wskaźnikach charakteryzujących tendencje dotyczące kosztów leczenia miałaby następujące skutki:

Zmiana zakładanej stopy dyskontowej o dziesięć punktów bazowych (0,1 %) miałaby następujące skutki:

Zmiana zakładanej stopy wzrostu wynagrodzeń o dziesięć punktów bazowych (0,1 %) miałaby następujące skutki:

Zmiana o jeden rok przyjętego wieku emerytalnego miałaby następujące skutki: