KOMISJA EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 23.3.2020
COM(2020) 104 final
SPRAWOZDANIE KOMISJI
DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO, KOMITETU REGIONÓW I EUROPEJSKIEGO BANKU INWESTYCYJNEGO
w sprawie wdrażania komunikatu Komisji pt. „Silniejsze i odnowione partnerstwo strategiczne z regionami najbardziej oddalonymi UE”
1. Wprowadzenie
W niniejszym sprawozdaniu dokonano przeglądu postępów w realizacji założeń komunikatu pt. „Silniejsze i odnowione partnerstwo strategiczne z regionami najbardziej oddalonymi UE” („komunikat”) 1 .
Regiony najbardziej oddalone UE – Gwadelupa, Gujana Francuska, Martynika, Majotta, wyspa Reunion oraz Saint-Martin (Francja), Azory i Madera (Portugalia) i Wyspy Kanaryjskie (Hiszpania) – podlegają stałym ograniczeniom związanym z ich oddaleniem, niewielkimi rozmiarami, podatnością na zmianę klimatu i charakterem wyspiarskim 2 , które hamują ich wzrost i rozwój. To właśnie w tym kontekście Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (art. 349 TFUE) przewiduje specyficzne środki wsparcia dla regionów najbardziej oddalonych, w tym dostosowane warunki stosowania prawa Unii w tych regionach oraz warunki dostępu do programów UE.
Regiony najbardziej oddalone, które są rozproszone po Oceanie Atlantyckim, basenie Morza Karaibskiego, Ameryce Łacińskiej i Oceanie Indyjskim, zapewniają UE wyjątkowe atuty: bogatą różnorodność biologiczną, strategiczne położenie dla prowadzenia działalności w dziedzinach przestrzeni kosmicznej i astrofizyki, rozległe morskie strefy ekonomiczne, bliskość innych kontynentów.
W październiku 2017 r. Komisja przyjęła komunikat dotyczący wzmocnienia partnerstwa z regionami najbardziej oddalonymi i odpowiednimi państwami członkowskimi oraz zwiększenia jej zaangażowania we wspieranie tych regionów na ścieżce wzrostu. W kwietniu 2018 r. Rada z zadowoleniem przyjęła komunikat i zwróciła się do Komisji o kontynuowanie prac nad specyficznymi środkami na rzecz tych regionów zgodnie z art. 349 TFUE 3 .
W niniejszym sprawozdaniu przedstawiono działania podjęte przez Komisję, regiony najbardziej oddalone i odpowiednie państwa członkowskie w sektorach wskazanych w komunikacie 4 , zwrócono uwagę na osiągnięcia 5 oraz zasugerowano skoncentrowanie się na działaniach z zakresu przeciwdziałania skutkom zmiany klimatu, ochrony różnorodności biologicznej, wprowadzenia gospodarki o obiegu zamkniętym i propagowania większego wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Wyzwania te mają kluczowe znaczenie dla tych regionów, co stwierdzono w inicjatywie przewodniej Europejski Zielony Ład 6 , w której podkreślono, że Komisja poświęci szczególną uwagę regionom najbardziej oddalonym, biorąc pod uwagę ich podatność na zmianę klimatu i klęski żywiołowe oraz ich wyjątkowe atuty, takie jak różnorodność biologiczna i odnawialne źródła energii. Ponadto w sprawozdaniu podkreślono potrzebę wzmożenia wysiłków w innych kluczowych sektorach, takich jak niebieska gospodarka i łączność.
Nowe zarządzanie oparte na silnym partnerstwie
Od 2017 r., jak określono w komunikacie, Komisja systematycznie uwzględnia problemy i interesy regionów najbardziej oddalonych w kształtowaniu polityki.
W 2018 r. Komisja uwzględniła specyfikę regionów najbardziej oddalonych w swoich 21 wnioskach dotyczących programów UE na lata 2021–2027 w szeregu sektorów, w tym w zakresie polityki spójności oraz w sektorach rolnictwa, rybołówstwa, badań, środowiska, transportu i łączności cyfrowej oraz współpracy międzynarodowej. W związku z tym Komisja stworzyła nowe możliwości i zapewniła przepisy dostosowane do potrzeb tych regionów w większości programów UE.
W 2019 r. w kontekście sprawozdań krajowych w ramach europejskiego semestru Komisja zaleciła, aby Francja, Portugalia i Hiszpania inwestowały fundusze polityki spójności w swoje regiony najbardziej oddalone, koncentrując się na kluczowych sektorach powiązanych z kwestiami takimi jak gospodarka o obiegu zamkniętym, łączność, umiejętności i wczesne kończenie nauki. W zaleceniach Rady dla poszczególnych krajów wezwano te państwa członkowskie do korzystania z Funduszy Spójności z uwzględnieniem dysproporcji regionalnych i sytuacji regionów najbardziej oddalonych. W odpowiednich sprawozdaniach krajowych na rok 2020 r. podkreślono również specyfikę regionów najbardziej oddalonych.
Komisja przeanalizowała możliwy wpływ negocjowanych umów handlowych na kluczowe sektory gospodarki regionów najbardziej oddalonych 7 . W rezultacie porozumienie polityczne z 2019 r. w sprawie części dotyczącej handlu układu o stowarzyszeniu między UE a Mercosurem zawiera klauzulę ochronną mającą na celu ochronę produkcji lokalnej regionów najbardziej oddalonych. Specyfika regionów najbardziej oddalonych jest obecnie przedmiotem analizy w trwającym przeglądzie prawodawstwa w dziedzinie pomocy państwa i specjalnych systemów podatkowych tych regionów.
Komisja konsultowała się z regionami najbardziej oddalonymi w sprawie ich potrzeb i zapewniła odpowiednio dostosowane wsparcie. Komisja skonsultowała się na przykład z regionami najbardziej oddalonymi w sprawie ich potrzeb w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu i odzwierciedliła je w zaproszeniu do składania wniosków w ramach programu LIFE 8 w 2019 r. Ponadto zorganizowała dwa wydarzenia mające na celu wspieranie tych regionów w kształtowaniu strategii niebieskiego wzrostu 9 . Regiony najbardziej oddalone zwiększyły starania w zakresie wyrażenia swoich interesów poprzez udzielenie około 30 odpowiedzi na konsultacje publiczne. Co więcej, Komisja dotarła do mieszkańców regionów najbardziej oddalonych za pośrednictwem dialogów obywatelskich: w 2018 r. na Martynice i Wyspach Kanaryjskich, w 2019 r. na Azorach i Maderze.
W ramach unijnych funduszy polityki spójności, rolnictwa, rybołówstwa oraz polityki morskiej przeznaczono znaczne środki na wsparcie lokalnych inwestycji na rzecz umocnienia partnerstwa z regionami najbardziej oddalonymi i odpowiednimi państwami członkowskimi, w szczególności w kwestii konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), zatrudnienia i włączenia społecznego, ochrony środowiska i łączności 10 . Wsparcie z tych funduszy w latach 2014–2020 wynosi ponad 13 mld EUR.
Komisja ustanowiła dwie grupy zadaniowe, których głównym zadaniem jest zapewnianie wsparcia wyspie Reunion w zakresie transformacji energetycznej oraz Wyspom Kanaryjskim w zakresie gospodarowania odpadami, zapewniając współpracę służb Komisji z zainteresowanymi stronami na szczeblu krajowym i regionalnym.
Urząd Statystyczny UE (Eurostat) opracował stronę internetową poświęconą danym dotyczącym regionów najbardziej oddalonych 11 . W 2019 r. Komisja rozpoczęła badanie mające na celu poprawę jakości danych oraz zwiększenie poziomu wiedzy w zakresie zrównoważonego zarządzania rybołówstwem i ochrony zasobów rybnych w tych regionach. Urząd statystyczny Francji współpracuje z Saint-Martin i Sint Maarten w celu gromadzenia danych na poziomie lokalnym. Urząd statystyczny Portugalii prowadzi współpracę z Maderą i Azorami w zakresie danych dotyczących rolnictwa, morza i transportu – Azory podnoszą jakość danych dotyczących niebieskiej gospodarki, a Wyspy Kanaryjskie danych dotyczących produkcji lokalnej.
Komisja uwzględniła obawy regionów najbardziej oddalonych w niespotykanej dotąd liczbie unijnych inicjatyw, a regiony podwoiły wysiłki, aby zapewnić wkład w kształtowanie polityki. Istnieje możliwość dalszego eksplorowania potencjału grup zadaniowych. Gromadzenie danych na poziomie regionów najbardziej oddalonych jest potrzebne do tego, by wspierać kształtowanie polityki dostosowanej do tych regionów.
2. Wykorzystywanie atutów regionów najbardziej oddalonych
W komunikacie podkreślono atuty regionów najbardziej oddalonych – w tym niebieską gospodarkę, różnorodność biologiczną, odnawialne źródła energii – oraz przedstawiono działania mające na celu zwiększanie możliwości w tych sektorach z myślą o wspieraniu wzrostu.
Niebieska gospodarka
Komisja zwiększyła rolę ram prawnych i finansowych w propagowaniu niebieskiej gospodarki w regionach najbardziej oddalonych, przy jednoczesnym zapewnieniu zrównoważonej gospodarki zasobami i ekosystemami morskimi. W 2018 r. Komisja dokonała przeglądu unijnych wytycznych w sprawie pomocy państwa, aby zezwolić na zapewnianie wsparcia publicznego dla nabywania statków rybackich w regionach najbardziej oddalonych, które podlegałoby szeregowi warunków mających zagwarantować zrównoważone rybołówstwo.
Komisja zaproponowała ponadto szczególne środki dla regionów najbardziej oddalonych w Europejskim Funduszu Morskim i Rybackim na lata 2021–2027, w tym budżet przeznaczony dla tych regionów zarówno na inwestycje strukturalne, jak i na rekompensatę dodatkowych kosztów. Komisja zaproponowała również, aby każde państwo członkowskie opracowało plan działania, w którym przedstawi sposób sprostania wyzwaniom w zakresie rybołówstwa i zrównoważonej niebieskiej gospodarki w swoich regionach najbardziej oddalonych.
W 2019 r. Komisja stworzyła komitet doradczy ds. regionów najbardziej oddalonych, który ma konsultować się z zainteresowanymi stronami z tych regionów w kwestiach związanych z rybołówstwem, oraz zapewniła, aby układ o stowarzyszeniu między UE a Mercosurem zobowiązywał strony do walki z nielegalnymi połowami. W odniesieniu do zdolności połowowej floty w 2019 r. Komisja zaprezentowała ocenę systemu „wjazdu/wyjazdu” w ramach wspólnej polityki rybołówstwa. W komunikacie w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu z grudnia 2019 r. Komisja podkreśliła centralną rolę niebieskiej gospodarki w przeciwdziałaniu zmianie klimatu i ogłosiła, że zamierza przedstawić propozycje sposobów bardziej zrównoważonego gospodarowania obszarami morskimi.
Rada przyjęła konkluzje w sprawie oceanów i mórz, w których podkreśliła znaczenie europejskiej polityki morskiej i rybołówstwa we wspieraniu niebieskiej gospodarki regionów najbardziej oddalonych oraz podatność tych regionów na zmianę klimatu, która wpływa na ich wybrzeża, ekosystemy i różnorodność biologiczną 12 .
Regiony najbardziej oddalone kształtują strategie niebieskiej gospodarki, których celem jest zapewnienie zrównoważonego korzystania z zasobów morskich i zachowanie różnorodności biologicznej – postępy są nierównomierne i różnią się pod względem zakresu i ukierunkowania. Niektóre regiony – w szczególności Azory, Madera, Wyspy Kanaryjskie i wyspa Reunion – pracują nad usprawnieniem planowania przestrzennego obszarów morskich w celu lepszego wykorzystania oceanów, przy wsparciu Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego. Wiele regionów opracowało środki wsparcia, takie jak instrumenty finansowe na rzecz podmiotów działających na niewielką skalę (linia kredytowa dla małych przedsiębiorstw na Maderze, kredyty dla małych podmiotów w Gujanie Francuskiej, pomoc w zakresie nabywania statków na Majotcie) oraz rozwój umiejętności (Martynika, Azory, Madera).
Regiony najbardziej oddalone dokonują dalszych inwestycji w sektorach wschodzących, takich jak monitorowanie i badanie obszarów morskich (Obserwatorium Atlantyckie na Azorach) lub energia z morskich źródeł odnawialnych (platforma PLOCAN na Wyspach Kanaryjskich). Wszystkie regiony najbardziej oddalone wspierały zrównoważony rozwój rybołówstwa w ramach projektu ORFISH. Niektóre z tych regionów prowadzą działania na rzecz rozwoju zrównoważonej niebieskiej turystyki, np. na Morzu Karaibskim.
Aby pobudzić niebieski wzrost, regiony potrzebują dostosowanych do ich potrzeb, kompleksowych strategii niebieskiej gospodarki obejmujących sektory tradycyjne i innowacyjne. W tym względzie ważne jest koncentrowanie się na innowacyjnych działaniach, poszerzanie wiedzy naukowej w zakresie rybołówstwa i obszarów morskich oraz maksymalizacja wsparcia unijnego i krajowego.
Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich
Propozycja Komisji dotycząca reformy wspólnej polityki rolnej na lata 2021–2027 zawiera szczególne warunki i odstępstwa odzwierciedlające potrzeby regionów najbardziej oddalonych. W propozycjach przewidziano, że krajowe plany strategiczne będą uwzględniały specyfikę regionów najbardziej oddalonych oraz że regiony te będą korzystały z maksymalnych stóp dofinansowania w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz z szeregu konkretnych, korzystnych warunków.
Ponadto Komisja zaproponowała kontynuację unijnego programu rolnego POSEI dla regionów najbardziej oddalonych, tym samym utrzymując płatności bezpośrednie na rzecz rolników w tych regionach. W latach 2017–2019 w ramach programu POSEI objęto wsparciem sektory produkcji rolnej i zatrudnienia w regionach najbardziej oddalonych, zagwarantowano dostawę wybranych produktów rolnych do tych regionów oraz zmniejszono dodatkowe koszty transportu takich produktów.
Przy wsparciu ze współfinansowanych przez UE programów rozwoju obszarów wiejskich regiony najbardziej oddalone zapewniały młodym rolnikom wsparcie w zakresie uprawy i wprowadzania do obrotu takich produktów, jak: awokado, banany i trzcina cukrowa, oraz opracowywały środki w zakresie rolnictwa i ochrony środowiska oraz inicjatywy LEADER 13 . W środkach tych kładzie się duży nacisk na poprawę warunków życia ludności wiejskiej.
Kilka regionów najbardziej oddalonych opracowało systemy jakości w odniesieniu do produktów rolnych w połączeniu ze środkami w zakresie wprowadzania do obrotu. Inne inwestowały w nowe technologie rolnicze, takie jak uprawa roślin i warzyw bez gleby na Saint-Martin, wykorzystanie zdalnie sterowanych statków powietrznych na Azorach oraz testowanie wykorzystania zasobów organicznych w Gujanie Francuskiej. Rząd francuski opracowuje również narzędzia zarządzania ryzykiem, na przykład w odniesieniu do produkcji bananów.
Rolnictwo pozostaje sektorem o kluczowym znaczeniu: zapewnianie jakości i innowacji w produkcji lokalnej, uczciwy dochód dla rolników i optymalizacja narzędzi wsparcia stanowią kluczowe wyzwania, którym będzie trzeba stawić czoła.
Różnorodność biologiczna
Aby wspierać regiony najbardziej oddalone w zachowywaniu ich wyjątkowej różnorodności biologicznej w 2019 r. Komisja wystosowała zaproszenie do składania projektów dostosowanych do potrzeb i możliwości tych regionów (Life4BEST). Komisja zaproponowała, aby w ramach programu LIFE na lata 2021–2027 zapewnić wsparcie dla przyrody i różnorodności biologicznej w regionach najbardziej oddalonych oraz szczególnie uwzględniać te regiony w kryteriach udzielenia zamówień dla tego programu. Projekty w zakresie różnorodności biologicznej kwalifikują się ponadto do finansowania w ramach wniosku Komisji dotyczącego Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2021–2027.
Komisja zwróciła uwagę na wyjątkową różnorodność biologiczną regionów najbardziej oddalonych w swoim Zielonym Ładzie, w którym przedstawiono zmianę klimatu jako jeden z kluczowych czynników utraty różnorodności biologicznej.
Francja zintensyfikowała wysiłki na rzecz wspierania różnorodności biologicznej w swoich regionach najbardziej oddalonych poprzez specjalny plan działania (2018 r.). Francuska Agencja ds. Różnorodności Biologicznej zapewnia wsparcie dla ponad 80 projektów w regionach najbardziej oddalonych. Portugalia finansowała projekty na rzecz wsparcia dla rezerwatów biosfery na Azorach i Maderze. Gujana Francuska, wyspa Reunion, Gwadelupa i Majotta ustanawiają regionalne agencje ds. różnorodności biologicznej. Martynika rozpoczęła realizację programu na rzecz zachowania i docenienia różnorodności biologicznej (2019 r.), natomiast wyspa Reunion i Azory zapewniają ochronę lokalnych siedlisk i gatunków endemicznych przy wsparciu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 14 i programu LIFE.
Ponadto regiony najbardziej oddalone zintensyfikowały swoją współpracę w zakresie różnorodności biologicznej z krajami i terytoriami zamorskimi lub państwami trzecimi w ramach programów INTERREG.
W regionach najbardziej oddalonych znajduje się znaczna część różnorodności biologicznej UE, która stanowi jeden z ich głównych atutów. Zachowanie różnorodności biologicznej tych regionów przy jednoczesnym badaniu jej potencjału wymaga podjęcia zrównoważonych i skoordynowanych wysiłków we wszystkich obszarach polityki.
Gospodarka o obiegu zamkniętym
Komisja odniosła się wyraźnie do regionów najbardziej oddalonych w programie prac 2018–2020 dla programu LIFE. Jednym z tematów poruszonych w tym programie prac jest gospodarowanie odpadami. Ponadto na wniosek Wysp Kanaryjskich i przy wsparciu ze strony Hiszpanii Komisja ustanowiła grupę zadaniową, której zadaniem jest określenie przeszkód i opracowanie rozwiązań w zakresie usprawnienia zbiórki odpadów, ich ponownego wykorzystania, recyklingu i identyfikowalności na tych wyspach, we współpracy z administracją na szczeblu europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym. Komisja zaproponowała ponadto, aby Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego zapewniał wsparcie dla przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym w latach 2021–2027.
W swoich wnioskach z października 2019 r. na temat gospodarki o obiegu zamkniętym Rada podkreśliła potrzebę uwzględnienia szczególnej sytuacji regionów najbardziej oddalonych oraz zapewnienia uczciwego i integracyjnego przejścia. Ponadto w marcu 2020 r. Komisja przyjęła nowy plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, obejmujący cały cykl życia produktów i koncentrujący się na sektorach o wysokiej intensywności, w którym zwrócono szczególną uwagę na specyfikę regionów najbardziej oddalonych.
W 2019 r. Francja wyraziła zamiar dążenia do niewytwarzania odpadów na swoich terytoriach zamorskich 15 . Francuskie regiony opracowują regionalne plany zapobiegania powstawaniu odpadów i gospodarowania nimi; Azory dokonały przeglądu swojego regionalnego planu strategicznego w zakresie odpadów.
Większość regionów najbardziej oddalonych uwzględnia w planach działania dotyczących gospodarki o obiegu zamkniętym kwestie zrównoważonej produkcji i konsumpcji oraz zrównoważonego gospodarowania odpadami. Szereg regionów opracowało projekty na rzecz wprowadzenia modeli gospodarki o obiegu zamkniętym, ograniczenia odpadów i wyeliminowania odpadów tworzyw sztucznych. W latach 2018–2019 większość francuskich regionów najbardziej oddalonych wystosowała zaproszenia do składania projektów na rzecz rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym przy wsparciu ze strony francuskiej agencji ds. ochrony środowiska i energii. Na przykład wyspa Reunion wdrożyła 22 projekty związane z gospodarką o obiegu zamkniętym dotyczące różnych kwestii – począwszy od projektowania i cyklu życia produktów, a skończywszy na recyklingu; Martynika stworzyła usługi naprawcze i zorganizowała kampanie informacyjne na temat ograniczania odpadów.
Regiony najbardziej oddalone mogą dużo zyskać na wprowadzaniu modeli gospodarki o obiegu zamkniętym jako koniecznego warunku zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Duże znaczenie ma przyspieszenie działań w zakresie gospodarowania odpadami, w szczególności w zakresie obiegu zamkniętego w gospodarowaniu bioodpadami i przetwarzaniu ich oraz w ograniczaniu odpadów poprzez ponowne wykorzystanie lub naprawę.
Zmiana klimatu
W swojej ocenie unijnej strategii przystosowawczej z 2018 r. Komisja podkreśliła przeniesienia nacisku z gromadzenia wiedzy na wykorzystywanie jej do kształtowania działań w regionach najbardziej oddalonych. Jak ogłoszono w komunikacie w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu, Komisja zamierza przyjąć ambitną strategię UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu. W programie prac na lata 2018–2020 dla programu LIFE wyraźnie ustanowiono projekty na rzecz zapewnienia gotowości regionów najbardziej oddalonych na wypadek ekstremalnych zdarzeń pogodowych. W tym kontekście program LIFE zapewnia wsparcie dla Gwadelupy i Gujany Francuskiej w zakresie odtwarzania ich ekosystemów z myślą o zapewnieniu ochrony ich terytoriów przed skutkami zmiany klimatu, takimi jak podnoszenie się poziomu morza.
Ponadto Komisja zaproponowała, by uznać zmianę klimatu za jeden ze swoich priorytetów inwestycyjnych w Europejskim Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2021–2027 16 . Komisja przeznaczyła ponadto 49 mln EUR z Funduszu Solidarności Unii Europejskiej na wsparcie odbudowy Saint-Martin i Gwadelupy, które poważnie ucierpiały w wyniku huraganów Irma i Maria w 2017 r. Fundusz ten uruchomiono również w celu zapewnienia wsparcia dla Azorów, w które w październiku 2019 r. uderzył huragan Lorenzo 17 .
W 2019 r. Francja mianowała delegata, aby przyspieszyć realizację działań na rzecz zapobiegania i przystosowania prowadzonych we francuskich regionach najbardziej oddalonych. We wrześniu 2019 r. Azory przyjęły regionalny program na rzecz zmiany klimatu, natomiast w 2018 r. Wyspy Kanaryjskie ustanowiły Obserwatorium Zmiany Klimatu.
Regiony najbardziej oddalone są szczególnie narażone na gwałtowne zdarzenia pogodowe związane ze zmianą klimatu. Należy podjąć zrównoważone i skoordynowane działania na wszystkich szczeblach oraz we wszystkich obszarach polityki, ukierunkowując inwestycje na zwiększenie zdolności przystosowawczych do zmiany klimatu, wzmocnienie odporności na zmianę klimatu, zapobieganie jej i gotowość na nią.
Energia
UE przyjęła przepisy mające wspierać energię ze źródeł odnawialnych i efektywność energetyczną. Na przykład w dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii z 2018 r. 18 , której transpozycja ma nastąpić do połowy 2021 r., uznano rolę społeczności lokalnych w przejściu na czystą energię – rolę o szczególnym znaczeniu na obszarach odizolowanych takich jak regiony najbardziej oddalone.
W kontekście inicjatywy dotyczącej czystej energii na wyspach UE Komisja doradza Gwadelupie, Azorom i Wyspom Kanaryjskim w zakresie opracowywania strategii i projektów dotyczących czystej energii oraz promuje wiedzę regionów najbardziej oddalonych na temat energii ze źródeł odnawialnych na dorocznym forum inicjatywy na Wyspach Kanaryjskich w 2018 r. Ponadto w 2019 r. Komisja wprowadziła wspierany przez „Horyzont 2020” instrument 19 na rzecz uruchomienia środków w wysokości co najmniej 100 mln EUR w projektach w zakresie zrównoważonej energii na europejskich wyspach, w tym w regionach najbardziej oddalonych, oraz zobowiązała się w swoim komunikacie w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu do rozwijania długoterminowych ram polityki, aby przyspieszyć przejście wysp UE wspierane przez państwa członkowskie.
Od 2021 r. instrument „Łącząc Europę” ma zapewnić ważne możliwości dla regionów najbardziej oddalonych: preferencyjną stawkę dla robót z zakresu energii (oraz z zakresu cyfryzacji i transportu) oraz szczególne uwzględnienie w kryteriach udzielania zamówień. Komisja zaproponowała ponadto skoncentrowanie inwestycji Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w latach 2021–2027 na środkach w zakresie efektywności energetycznej oraz na energii ze źródeł odnawialnych jako jednym z jego priorytetów na rzecz bardziej zielonej Europy.
Na wniosek wyspy Reunion Komisja ustanowiła w 2018 r. grupę zadaniową ds. transformacji energetycznej, w skład której wchodzą reprezentanci służb krajowych i regionalnych oraz sektora prywatnego, która opracuje plan działania na rzecz poprawy koordynacji między różnymi inicjatywami.
W 2019 r. Francja wystosowała zaproszenia w celu wspierania obszarów niepołączonych z kontynentem: ponad jedną trzecią z budżetu wynoszącego 530 mln EUR przeznaczono na wsparcie dla ludności potrzebującej. Hiszpania zapewnia wsparcie na rzecz szkoleń i rozpowszechniania wiedzy w zakresie energii ze źródeł odnawialnych i efektywności energetycznej na Wyspach Kanaryjskich.
Regiony najbardziej oddalone wprowadziły własne strategie na rzecz ograniczania emisji gazów cieplarnianych i zwiększania wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych oraz efektywności energetycznej. Opracowały również projekty finansowane ze środków unijnych lub krajowych, takie jak wytwarzanie energii elektrycznej z wykorzystaniem energii słonecznej lub biomasy (Martynika, Gwadelupa, Gujana Francuska) oraz inteligentne mikrosieci (wyspa Reunion). Wiele regionów najbardziej oddalonych inwestowało w elektromobilność. Od 2017 r. Wyspy Kanaryjskie ponad dwukrotnie wydłużyły czas, przez jaki wyspa El Hierro korzysta w 100 % z energii ze źródeł odnawialnych.
Biorąc pod uwagę zależność regionów najbardziej oddalonych od przywożonych paliw kopalnych, potrzebne są stałe wysiłki pozwalające przyspieszyć transformację energetyczną, w szczególności inwestowanie w inteligentne sieci energetyczne i magazynowanie, w odnawialne źródła energii, w tym energię morską, w czyste rozwiązania transportowe oraz w efektywność energetyczną, tym samym przyczyniając się do zwiększenia niezależności energetycznej w tych oddalonych regionach oraz do wypracowania neutralności emisyjnej.
3. Umożliwienie rozwoju i tworzenie nowych miejsc pracy
W komunikacie zaproponowano działania na rzecz odblokowania wzrostu w regionach najbardziej oddalonych, w tym inwestycje w badania naukowe i innowacje, przedsiębiorczość, rozwój umiejętności oraz połączenia cyfrowe i transportowe.
Badania naukowe i innowacje
Aby zwiększyć potencjał regionów najbardziej oddalonych w zakresie badań naukowych, Komisja wystosowała specjalne zaproszenie dotyczące działań w zakresie koordynacji i wsparcia w ramach unijnego programu badawczego „Horyzont 2020”. W rezultacie powstał projekt FORWARD zrzeszający uniwersytety, przemysł, społeczeństwo obywatelskie i rządy wszystkich regionów najbardziej oddalonych w celu zidentyfikowania ich potencjału badawczego, określania obszarów doskonałości i wspierania ich uczestnictwa w międzynarodowych projektach badawczych.
Ponadto Komisja zaproponowała, aby unijny program „Horyzont Europa” na lata 2021–2027 objął swoimi działaniami w zakresie „rozszerzania uczestnictwa i rozpowszechniania doskonałości” również regiony najbardziej oddalone. Ponadto w latach 2021–2027 regiony te mogą korzystać z nowego instrumentu na rzecz międzyregionalnych inwestycji innowacyjnych w ramach Europejskiej współpracy terytorialnej, aby uczestniczyć w globalnych łańcuchach wartości i zwiększyć swoje powiązania z innymi regionami europejskimi we wspólnych obszarach inteligentnej specjalizacji.
Większość regionów najbardziej oddalonych ocenia swoje strategie inteligentnej specjalizacji 20 , aby dostosować swoje ekosystemy innowacji do najbardziej obiecujących sektorów. Azory, Madera i Wyspy Kanaryjskie opracowują transregionalną strategię specjalizacji dla Makaronezji. Regiony najbardziej oddalone opracowały inicjatywy na rzecz wspierania integracji lokalnych podmiotów w międzynarodowych sieciach badań badawczych oraz na rzecz zwiększenia ich uczestnictwa w badaniach naukowych finansowanych przez UE (np. Plan umiędzynarodowienia nauki i technologii na Azorach). Francja podjęła dalsze wysiłki na rzecz zwiększenia potencjału innowacyjnego swoich regionów najbardziej oddalonych za pośrednictwem francuskiego Wielkiego planu inwestycyjnego na lata 2018–2022.
Sektory docelowe różnią się w poszczególnych regionach. Niektóre regiony skoncentrowały się na niebieskiej gospodarce, na przykład przy pomocy realizowanego w ramach programu „Horyzont 2020” projektu dotyczącego wpływu transportu morskiego, turystyki, energii i akwakultury na zmianę klimatu, obejmującego regiony Makaronezji i Karaibów. Inne natomiast inwestowały w przestrzeń kosmiczną – przykładowo Azory i Portugalia dokonały inwestycji w nowy międzynarodowy kosmodrom oraz portugalską agencję kosmiczną na wyspie Santa Maria. Inne regiony inwestowały w transformację energetyczną (działania na rzecz dekarbonizacji systemów energetycznych na wyspie Reunion i na Wyspach Kanaryjskich), opiekę zdrowotną (Madera, Gwadelupa) oraz w rozwój zasobów rolnych lub produktów kosmetycznych opartych na substancjach naturalnych (Gujana Francuska).
Rozwój potencjału regionów najbardziej oddalonych w zakresie badań naukowych i innowacji ma kluczowe znaczenie dla pobudzenia wzrostu w tych regionach. Zwiększenie uczestnictwa tych regionów w międzynarodowych sieciach badawczych oraz w globalnych łańcuchach wartości, zarówno w Europie, jak i z państwami trzecimi, może pomóc regionom najbardziej oddalonym w usprawnianiu ich systemów innowacji i tworzeniu miejsc pracy.
Zatrudnienie, kształcenie i szkolenie
Fundusze polityki spójności i polityki rolnej UE zapewniają znaczne wsparcie dla rozwoju społecznego w regionach najbardziej oddalonych 21 .
We wniosku Komisji dotyczącym Europejskiego Funduszu Społecznego Plus na lata 2021–2027 zagwarantowano najwyższe stopy dofinansowania dla regionów najbardziej oddalonych, ustanowiono dodatkową alokację o specjalnym przeznaczeniu w celu wspierania zatrudnienia, kształcenia i włączenia społecznego w tych regionach oraz przewidziano przeznaczenie 15 % krajowego komponentu na wspieranie osób młodych w regionach najbardziej oddalonych, w których występuje znaczny odsetek młodzieży niekształcącej się, niepracującej ani nieszkolącej się.
W 2018 r. Komisja zwiększyła dostęp do mikrofinansowania we francuskich regionach najbardziej oddalonych poprzez zwiększenie gwarancji w ramach programu Unii Europejskiej na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych w odniesieniu do ADIE – stowarzyszenia wspierającego małych przedsiębiorców. Ponadto Komisja jeszcze bardziej zwiększyła środki przeznaczone na Inicjatywę na rzecz zatrudnienia ludzi młodych dla Francji, w tym jej regionów najbardziej oddalonych, a także środki Europejskiego Funduszu Społecznego dla Hiszpanii, w tym Wysp Kanaryjskich.
W tym samym roku w ramach programu Erasmus+ Komisja zwiększyła miesięczną dotację dla mieszkańców regionów najbardziej oddalonych oraz dotacje na pokrycie kosztów podróży dla obywateli Majotty i wyspy Reunion 22 . Komisja rozszerzyła również szczególne warunki programu Erasmus+ w odniesieniu do obywateli regionów najbardziej oddalonych na Europejski Korpus Solidarności. W swoim wniosku dotyczącym Erasmus+ na lata 2021–2027 Komisja zobowiązała się do zwiększenia uczestnictwa regionów najbardziej oddalonych w programach mobilności, również z państwami sąsiadującymi, oraz do monitorowania tego uczestnictwa.
Francja dokonała przeglądu swojego ustawodawstwa 23 z myślą o opracowaniu umów dotyczących przygotowania zawodowego zawieranych z sąsiadującymi państwami trzecimi. Większość regionów najbardziej oddalonych – Martynika, wyspa Reunion, Azory, Madera, Wyspy Kanaryjskie – opracowało plany działania na rzecz pobudzenia przedsiębiorczości w ramach projektu GROWRUP realizowanego w ramach INTERREG, skierowanego do bezrobotnych w sektorach niebieskiej i zielonej gospodarki. Gujana Francuska stworzyła możliwość uzyskania tytułu inżyniera w dziedzinie lotnictwa i kosmonautyki, wyspa Reunion inwestuje w uniwersytet w swoim regionie, Azory rozpoczęły szereg inicjatyw na rzecz promowania zatrudnienia osób młodych.
Podnoszenie umiejętności, w szczególności wśród osób młodych, ma zasadnicze znaczenie dla zaspokojenia potrzeb rynku pracy i zwiększenia szans obywateli na zatrudnienie. Dalsze inwestycje w mobilność międzynarodową usprawniłyby współpracę z państwami sąsiadującymi i wspierałyby integrację regionalną.
Konkurencyjność, przedsiębiorczość i jednolity rynek
Polityka spójności i polityka rolna UE zapewniają znaczne wsparcie na rzecz zwiększania konkurencyjności MŚP w regionach najbardziej oddalonych 24 .
Aby zwiększyć dostęp tych regionów do finansowania, Europejskie Centrum Doradztwa Inwestycyjnego przeanalizowało sytuację każdego regionu i zaproponowało sposoby maksymalizacji wsparcia finansowego, w tym ze strony Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych 25 . Komisja zachęcała do prowadzenia dyskusji z władzami na szczeblu krajowym i regionalnym oraz z instytucjami finansowymi na temat proponowanych rozwiązań i zachęcała do ich wdrażania. Ponadto we wniosku dotyczącym Programu InvestEU Komisja zachęca państwa członkowskie do rozwiązywania problemu niedoskonałości rynku w regionach najbardziej oddalonych z wykorzystaniem programu w celu przyciągnięcia inwestycji prywatnych i zwiększania efektu mnożnikowego finansowania.
W 2019 r. Komisja wystosowała zaproszenie do składania wniosków w ramach programu „Erasmus” dla młodych przedsiębiorców, zachęcając wnioskodawców do włączania podmiotów z regionów najbardziej oddalonych. W rezultacie pierwszy punkt kontaktowy na Martynice wspiera lokalnych przedsiębiorców. We wniosku Komisji w sprawie Programu na rzecz jednolitego rynku na lata 2021–2027 dodatkowo podkreślono potrzebę lepszej integracji regionów najbardziej oddalonych z rynkiem wewnętrznym. Ponadto Komisja zaproponowała, aby Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w dalszym ciągu zapewniał specjalną alokację w celu zrównoważenia dodatkowych kosztów ponoszonych przez przedsiębiorstwa zlokalizowane w tych regionach. Wsparcie z Europejskiej Sieci Przedsiębiorczości jest dostępne na Azorach, Maderze, Wyspach Kanaryjskich, Martynice, Gwadelupie i wyspie Reunion.
Francja wspierała przedsiębiorstwa w regionach najbardziej oddalonych za pomocą szczególnych programów podatkowych lub warunków finansowania. Wyspy Kanaryjskie i Martynika sporządziły strategie internacjonalizacji. Niektóre regiony zintensyfikowały stosunki handlowe z sąsiadującymi państwami trzecimi. Na przykład Gwadelupa zapewniała wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie wywozu do Stanów Zjednoczonych Ameryki; wyspa Reunion stworzyła usługę na rzecz wspierania przedsiębiorstw typu start-up w Mozambiku oraz instrumenty finansowe dla MŚP objętych wsparciem przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Majotta i wyspa Reunion ustanawiają technopolie.
Należy zintensyfikować wysiłki na wszystkich szczeblach na rzecz pobudzenia przedsiębiorczości i zwiększenia konkurencyjności w sektorach o wysokim potencjale, takich jak różnorodność biologiczna i niebieska gospodarka.
Dostępność cyfrowa
W 2017 r. Komisja uruchomiła unijną sieć biur kompetencji w zakresie łączności szerokopasmowej, aby wesprzeć państwa członkowskie i regiony w projektowaniu i wdrażaniu strategii na rzecz wprowadzania łączności szerokopasmowej na obszarach nieobsługiwanych przez sieci komercyjne. Komisja zachęcała regiony najbardziej oddalone do uczestnictwa w tej sieci i zaleciła, aby państwa członkowskie wspierały ich zaangażowanie. Komisja zatwierdziła również dwa duże projekty dotyczące ultraszybkiej sieci szerokopasmowej na wyspie Reunion (2018 r.) i Martynice (2019 r.), które mają być wspierane przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. W swoim wniosku dotyczącym programu „Cyfrowa Europa” na lata 2021–2027 Komisja wzięła pod uwagę konkretne podmioty prowadzące działalność w sektorze cyfryzacji w regionach najbardziej oddalonych i wyróżniła te regiony w kryteriach udzielania zamówień. Dodatkowo w ramach instrumentu „Łącząc Europę” na lata 2021–2027 do objęcia wsparciem kwalifikowały się będą projekty wspierające nowe lub zmodernizowane sieci szkieletowe, w tym podmorskie kable między państwami członkowskimi oraz między Unią a państwami trzecimi. Ponadto orientacyjny wykaz projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania w dziedzinie infrastruktury łączności cyfrowej towarzyszących wnioskowi w sprawie instrumentu „Łącząc Europę” 26 zmienionym przez Parlament Europejski i Radę 27 obejmuje nowy kabel podmorski łączący Maderę, Azory i Portugalię kontynentalną. Projekty w zakresie łączności cyfrowej w regionach najbardziej oddalonych mogą skorzystać z wyższej stopy dofinansowania.
Francja podniosła umiejętności cyfrowe poprzez inwestowanie w centra szkoleniowe, natomiast Madera i Wyspy Kanaryjskie opracowały nowe kursy. W 2019 r. Portugalia utworzyła grupę roboczą w celu przygotowania planu wymiany kabli podmorskich między swoimi regionami najbardziej oddalonymi a kontynentalną częścią terytorium. Ponadto Madera i Gujana Francuska planowały podłączenie się do podmorskiego kabla łączącego Portugalię z Brazylią przy wsparciu z UE wynoszącym 26,5 mln EUR.
Zwiększanie cyfryzacji regionów najbardziej oddalonych poprzez zapewnienie dobrej łączności z UE i państwami trzecimi jest ważne w kontekście umożliwiania tym regionom korzystania z jednolitego rynku cyfrowego oraz prowadzenia międzynarodowej działalności gospodarczej. Sieć biur kompetencji w zakresie łączności szerokopasmowej może pomóc regionom najbardziej oddalonym we wzmocnieniu ich zdolności do realizacji projektów w tym sektorze poprzez wymianę dobrych praktyk i wsparcie techniczne.
Transport
Komisja zaproponowała przepisy szczegółowe dla regionów najbardziej oddalonych w ramach instrumentu „Łącząc Europę” na lata 2021–2027: prowadzone w tych regionach prace w zakresie transportu, takie jak dotyczące tworzenia połączeń z portami lotniczymi, wodnymi i węzłami miejskimi, kwalifikują się do objęcia finansowaniem i można zastosować wobec nich wyższą stopę dofinansowania.
Ponadto Komisja zaproponowała, aby w drodze wyjątku regiony najbardziej oddalone mogły korzystać ze środków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2021–2027 do inwestowania w infrastrukturę portów lotniczych. W 2019 r. Komisja przedstawiła również regionom najbardziej oddalonym analizę ich potrzeb w zakresie łączności, określając potencjalne projekty związane z infrastrukturą i usługami.
Komisja zamierza zaproponować przegląd wytycznych w sprawie transeuropejskiej sieci transportowej w 2021 r. oraz przeanalizować konkretne problemy regionów najbardziej oddalonych w tym kontekście. Co więcej, Europejski Bank Inwestycyjny zainwestował odpowiednio 100 mln EUR i 60 mln EUR w porty lotnicze wyspy Reunion i Gwadelupy przy wsparciu ze środków Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych.
Regiony najbardziej oddalone w dalszym ciągu usprawniały wewnętrzną infrastrukturę transportu drogowego i morskiego przy wsparciu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Usprawnienia obejmowały zwiększenie bezpieczeństwa infrastruktury drogowej i rozwój transportu publicznego na Maderze, w Gujanie Francuskiej i na Majotcie oraz poprawę dostępu do różnych wysp na Azorach. Ponadto Gujana Francuska ustanawia nowe szlaki transportu morskiego z państwami trzecimi, a Gwadelupa nowe połączenia lotnicze ze Stanami Zjednoczonymi.
Niezbędne są stałe wysiłki na szczeblu unijnym, krajowym i regionalnym, aby wesprzeć łączność w regionach najbardziej oddalonych. Istotne w tym względzie jest opracowanie solidnej rezerwy projektów i optymalizacja dostępnego wsparcia.
4. Zacieśnianie przez regiony najbardziej oddalone współpracy w sąsiedztwie i poza nim
Wniosek Komisji dotyczący Europejskiej współpracy terytorialnej w latach 2021–2027 ma na celu ułatwienie współpracy między regionami najbardziej oddalonymi a ich sąsiadami dzięki wyodrębnionemu budżetowi i elastycznym zasadom współpracy dostosowanym do instrumentu zewnętrznego finansowania. W tym kontekście regiony najbardziej oddalone wymieniły dobre praktyki w celu ułatwienia realizacji wspólnych projektów w 2019 r. i utworzyły wspólną platformę obejmującą zewnętrzne programy.
UE rozpoczęła negocjacje z państwami Afryki, Karaibów i Pacyfiku w sprawie porozumienia zastępującego umowę z Kotonu z mandatem negocjacyjnym uwzględniającym konieczność rozważenia obaw i sytuacji regionów najbardziej oddalonych. Porozumienie to ma duże znaczenie dla kształtowania współpracy w zakresie kwestii globalnych, takich jak zarządzanie oceanami.
W 2019 r. Gwadelupa została członkiem Organizacji Państw Wschodniokaraibskich, a Saint-Martin zwróciło się z wnioskiem o zostanie obserwatorem. Gujana Francuska rozpoczęła badanie dotyczące przeszkód napotykanych przez lokalne działalności gospodarcze, natomiast Martynika i wyspa Reunion poparły internacjonalizację lokalnych przedsiębiorstw, a wyspa Reunion i Majotta poparły mobilność studentów do państw trzecich. Regiony najbardziej oddalone uczestniczyły w projektach współpracy regionalnej ze swoimi sąsiadami dotyczącej np. transportu, zdrowia, niebieskiej turystki, umiejętności. Regiony Makaronezji wzmocniły współpracę z Republiką Zielonego Przylądka, Mauretanią i Senegalem za pośrednictwem projektu Heksagon w ramach programu współpracy terytorialnej. W latach 2018 i 2019 państwa Morza Karaibskiego wraz z regionami najbardziej oddalonymi w tym obszarze zaangażowały się we wspólne przedsięwzięcie mające na celu przeprowadzenie testów systemu wczesnego ostrzegania przed tsunami.
Z powodu migracji niektóre regiony najbardziej oddalone stoją w obliczu istotnych wyzwań społeczno-gospodarczych. W tym kontekście programy krajowe wspierane za pośrednictwem funduszy UE obejmują szereg specjalnych działań. Na przykład z unijnego Funduszu Azylu, Migracji i Integracji oraz Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego zapewniono wsparcie na rzecz rozpatrywania wniosków o udzielenie azylu w Gujanie Francuskiej, opracowania europejskiego systemu nadzorowania granic na Azorach i Maderze oraz integrację migrantów w społeczeństwie i na rynku pracy na Wyspach Kanaryjskich. Francja utworzyła na Majotcie służby wyspecjalizowane w kwestii migracji. Na Maderze z funduszy polityki spójności udzielono wsparcia na rzecz projektów na rzecz zapewnienia opieki zdrowotnej, kształcenia, zabezpieczenia społecznego i miejsc zamieszkania obywatelom Wenezueli. Jeżeli chodzi o mobilność względem państw sąsiadujących, UE odnowiła stosunki z Marokiem, co potwierdziła Rada Stowarzyszenia UE-Maroko z czerwca 2019 r.
Budowanie zaufania do państw sąsiadujących oraz opracowywanie uniwersalnych praktyk wspólnego korzystania z zasobów ma kluczowe znaczenie dla wykorzystania nowych możliwości współpracy. Wsparcie dla realizacji tego celu mogłyby stanowić platformy zrzeszające zarówno zainteresowane strony Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, jak i Europejskiego Funduszu Rozwoju. Umowy w sprawie partnerstwa na rzecz mobilności mogłyby ułatwić integrację regionalną.
5. Podsumowanie
Realizacja założeń komunikatu z 2017 r. pt. „Silniejsze i odnowione partnerstwo strategiczne z regionami najbardziej oddalonymi UE” odbywa się zgodnie z planem. W zaledwie nieco ponad dwa lata komunikat przyczynił się do powstania konkretnych korzyści dla regionów najbardziej oddalonych.
Komisja wywiązała się ze swoich zobowiązań, stwarzając konkretne możliwości dla regionów najbardziej oddalonych w ramach szerokiego zakresu programów UE, nieustannie dostosowując do ich potrzeb i interesów przepisy, politykę i narzędzia UE oraz udzielając tym regionom ukierunkowanego wsparcia. Istotne jest, aby Parlament Europejski i Rada przyjęły programy UE na lata 2021–2027, które zapewniają dostosowany dostęp i szczególne warunki dla regionów najbardziej oddalonych proponowane przez Komisję.
Regiony najbardziej oddalone oraz odpowiednie państwa członkowskie odgrywają w tym procesie ważną rolę, przyjmując regionalne i krajowe strategie oraz opracowując konkretne inicjatywy w celu realizacji założeń komunikatu, jak również wyrażając swoją opinię w procesie kształtowaniu polityki.
Biorąc pod uwagę poczynione postępy, pełna realizacja założeń komunikatu wymaga przyspieszenia i skoncentrowania wysiłków podejmowanych na wszystkich szczeblach w kluczowych sektorach: przeciwdziałania skutkom zmiany klimatu, ochrony różnorodności biologicznej, wprowadzania gospodarki o obiegu zamkniętym i przejścia na energię ze źródeł odnawialnych. Inwestycje w te sektory są szczególnie istotne, aby zapewnić zrównoważony wzrost gospodarczy w tych zagrożonych, odległych i odizolowanych regionach UE. W związku z tym Komisja będzie zwracać szczególną uwagę na rolę regionów najbardziej oddalonych w Zielonym Ładzie, uwzględniając słabszą pozycję tych regionów oraz ich atuty. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego stanowi istotne źródło finansowania inwestycji w tych sektorach.
Ponadto konieczne jest kontynuowanie wysiłków mających na celu dalszy rozwój niebieskiej gospodarki i zwiększanie łączności w regionach najbardziej oddalonych. Inwestowanie w umiejętności pozostaje kluczowym czynnikiem wsparcia tworzenia miejsc pracy i przedsiębiorczości we wszystkich sektorach.
Solidne partnerstwo i ścisła współpraca między Unią Europejską, regionami najbardziej oddalonymi oraz odpowiednimi państwami członkowskimi pozostają kluczowe dla wykorzystania potencjału tych oddalonych regionów oraz wspierania ich przejścia na zieloną gospodarkę, w której ludzi stawia się na pierwszym miejscu. Chociaż sytuacje poszczególnych regionów najbardziej oddalonych są bardzo różne, nadal jest jeszcze dużo do zrobienia, aby zniwelować nierówności między tymi regionami i kontynentem europejskim.
Docieranie do regionów najbardziej oddalonych przyczynia się do budowania sprzyjającej włączeniu Unii Europejskiej, która nie pozostawia nikogo w tyle. Z kolei regiony najbardziej oddalone – dzięki ich wyjątkowym atutom – mogą znacznie przyczynić się do kształtowania bardziej zielonej, neutralnej dla klimatu i zrównoważonej Unii Europejskiej.
COM(2017) 623 final.
Wszystkie regiony najbardziej oddalone – z wyjątkiem Gujany Francuskiej, która znajduje się w Ameryce Łacińskiej – są wyspami lub archipelagami.
Konkluzje Rady do Spraw Ogólnych z kwietnia 2018 r.
Sprawozdanie obejmuje działania podjęte od czasu przyjęcia komunikatu.
W załącznikach przedstawiono działania podjęte przez każdy region najbardziej oddalony i odpowiednie państwo członkowskie.
Europejski Zielony Ład – komunikat Komisji COM(2019) 640 final z 11.12.2019.
W decyzji Rady (UE) 2020/13 w sprawie wytycznych negocjacyjnych dotyczących umów o partnerstwie gospodarczym z państwami i regionami Afryki, Karaibów i Pacyfiku przewidziano, że umowy te „określa[ją] konkretne środki na rzecz produktów pochodzących z [regionów najbardziej oddalonych], mające na celu ich włączenie do handlu wewnątrzregionalnego”.
L’Instrument Financier pour l’Environnement.
Forum Regionów Najbardziej Oddalonych ds. Gospodarki Morskiej i Rybołówstwa w latach 2018 i 2019.
https://cohesiondata.ec.europa.eu/2014-2020/2014-2020-RUPs-OR-EU-planned-investment/8gwq-ke5u
Zilustrowane regiony i miasta: https://ec.europa.eu/eurostat/cache/RCI/#?vis=outermost.economy&lang=en
Konkluzje Rady o oceanach i morzach z dnia 19 listopada 2019 r.
Programme LEADER: Liaison entre actions de développement de l'économie rurale.
W latach 2014–2020 w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego przeznaczono ponad 54 mln EUR na różnorodność biologiczną w regionach najbardziej oddalonych.
Trajectoire outre-mer 5.0.
Całkowite planowane wsparcie ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na rzecz zmiany klimatu we wszystkich regionach najbardziej oddalonych w latach 2014–2020 wynosi około 1,1 mld EUR.
W grudniu 2019 r. wpłacono zaliczkę na poczet przewidywanej pomocy w ramach Funduszu Solidarności Unii Europejskiej.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dz.U. L 328 z 21.12.2018, s. 82).
https://www.nesoi.eu/
Wprowadzanie strategii inteligentnej specjalizacji na rzecz wspierania regionów i państw członkowskich w ich transformacji gospodarczej jest warunkiem wstępnym do korzystania z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w latach 2014–2020.
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny i Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich łącznie przeznaczyły ponad 3 mld EUR na wspieranie włączenia społecznego, kształcenia, szkolenia zawodowego i zatrudnienia w regionach najbardziej oddalonych w latach 2014–2020.
https://cohesiondata.ec.europa.eu/2014-2020/2014-2020-RUPs-OR-EU-planned-investment/8gwq-ke5u
Poprzez utworzenie wyjątkowych dotacji na pokrycie kosztów podróży dla mieszkańców podróżujących z odległości ponad 8 000 km.
„Loi relative à la liberté de choisir son avenir professionnel” z 5.09.2018.
W latach 2014–2020 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich współfinansują projekty na rzecz wspierania konkurencyjności MŚP w regionach najbardziej oddalonych o wartości 1,5 mld EUR.
https://cohesiondata.ec.europa.eu/2014-2020/2014-2020-RUPs-OR-EU-planned-investment/8gwq-ke5u
https://ec.europa.eu/regional_policy/sources/policy/themes/outermost-regions/pdf/rup_2019/invest_platform_feasibillity_study_en.pdf
Część V załącznika do wniosku w sprawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego instrument „Łącząc Europę” – COM(2018) 438 final.
Posiedzenie trójstronne w sprawie rozporządzenia ustanawiającego instrument „Łącząc Europę” z dnia 7 marca 2019 r.
KOMISJA EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 23.3.2020
COM(2020) 104 final
ZAŁĄCZNIK
do
SPRAWOZDANIA KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO, KOMITETU REGIONÓW I EUROPEJSKIEGO BANKU INWESTYCYJNEGO
w sprawie wdrażania komunikatu Komisji pt. „Silniejsze i odnowione partnerstwo strategiczne z regionami najbardziej oddalonymi UE”
Spis treści
1. Francja
2. Gwadelupa
3. Gujana Francuska
4. Martynika
5. Wyspa Reunion
6. Saint-Martin
7. Majotta
8. Portugalia
9. Azory
10. Madera
11. Hiszpania
12. Wyspy Kanaryjskie
1.Francja
Z uwagi na swoją strukturę instytucjonalną Francja wyznacza strategiczne ramy polityki publicznej w wielu sektorach objętych zakresem stosowania komunikatu dotyczącego regionów najbardziej oddalonych zarówno na szczeblu krajowym, jak i lokalnym.
·Przyjęcie w czerwcu 2018 r. w następstwie przeprowadzonych w 2017 r. konsultacji „niebieskiej księgi” dotyczącej francuskich regionów najbardziej oddalonych oraz krajów i terytoriów zamorskich.
·Rozpoczęcie w kwietniu 2019 r. realizacji planu Overseas 5.0 trajectory ukierunkowanego na dążenie do osiągnięcia neutralności pod względem emisji, zerowej ilości odpadów oraz zanieczyszczeń pochodzenia rolnego, a także na zapewnienie braku wykluczenia i braku podatności na zagrożenia.
·Usprawnianie gromadzenia danych w regionach najbardziej oddalonych, szczególnie na Majotcie, oraz współpraca z władzami Saint-Martin w celu zaspokojenia szczególnych potrzeb tego obszaru.
Niebieska gospodarka
·Opracowywanie we współpracy z regionami i lokalnymi zainteresowanymi stronami dokumentu strategicznego dla każdego basenu morskiego, który musi być gotowy do końca 2020 r., w ramach wdrażania krajowej strategii na rzecz mórz i wybrzeży z 2017 r. mającej na celu wspieranie „niebieskiego wzrostu” oraz ochronę środowiska morskiego.
Różnorodność biologiczna
·Przyjęcie w lipcu 2018 r. planu działania na rzecz zachowania różnorodności biologicznej.
·Organizacja Światowego Kongresu Ochrony Przyrody w Marsylii (czerwiec 2020 r.), który ma przyczynić się do rozwoju współpracy z regionami Afryki, Karaibów i Oceanu Spokojnego w zakresie propagowania wspólnych celów w umowach międzynarodowych dotyczących takich kwestii jak ochrona raf koralowych.
·Planowanie oddelegowania przedstawicieli francuskiego Urzędu ds. Różnorodności Biologicznej do francuskich regionów najbardziej oddalonych, aby współpracowali z lokalnymi agencjami ds. różnorodności biologicznej.
·Powołanie w kwietniu 2019 r. krajowej służby odpowiadającej za projekty gospodarcze promujące różnorodność biologiczną w Gujanie Francuskiej.
Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich
·Wdrażanie funduszu ubezpieczeń wzajemnych w zakresie zarządzania ryzykiem w rolnictwie zaplanowanego na następny okres programowania na lata 2021–2027 zgodnie z ustawą o prawdziwej równości na obszarach zamorskich 1 .
·Omawianie narzędzi zarządzania ryzykiem z ubezpieczycielami, aby do końca obecnego okresu programowania objąć ich zakresem uprawy, szczególnie bananów.
Zmiana klimatu
·Przyjęcie drugiego krajowego planu przystosowania się do zmiany klimatu (grudzień 2018 r.) nakreślającego wyzwania, którym muszą stawić czoła terytoria zamorskie, szczególnie w zakresie gromadzenia danych, zachowania różnorodności biologicznej i zasobów naturalnych oraz turystyki i dźwigni finansowych.
·Wyznaczenie w kwietniu 2019 r. międzyresortowego delegata ds. poważnych zagrożeń na terytoriach zamorskich.
Zatrudnienie, kształcenie i szkolenie
·Przeprowadzenie i opublikowanie w czerwcu 2019 r. badania na temat mobilności młodych rezydentów obszarów zamorskich, w ramach którego utworzono zestawienia głównych podmiotów i systemów mobilności.
·Wprowadzenie możliwości podpisywania umów o pracę zezwalających na uzyskanie kwalifikacji zawodowych w państwach sąsiadujących z regionami najbardziej oddalonymi w myśl ustawy o wolności wyboru ścieżki zawodowej 2 .
Energia
·Współpraca z samorządami terytorialnymi Gwadelupy, Martyniki, Gujany Francuskiej, Majotty i wyspy Reunion w kwestii rewizji ich wieloletnich planów energetycznych.
·Podpisanie umowy o ekologicznej transformacji w celu wsparcia ekologicznej transformacji na szczeblu lokalnym na wyspie Reunion (kwiecień 2019 r.) i w Gujanie Francuskiej (lipiec 2019 r.).
·Przeznaczenie w 2019 r. środków w wysokości 530 mln EUR na kolejne pięć lat dla wszystkich francuskich obszarów niepołączonych z kontynentalną siecią elektryczną, aby kontrolować zapotrzebowanie na energię elektryczną: przeznaczenie 35 % pomocy dla konsumentów w niepewnej sytuacji, także w regionach najbardziej oddalonych.
Gospodarka o obiegu zamkniętym
·Zakończenie w lutym 2020 r. badania nad optymalizacją środków europejskich przeznaczonych na projekty dotyczące gospodarowania odpadami, sprzyjające tworzeniu gospodarki o obiegu zamkniętym w regionach najbardziej oddalonych.
Konkurencyjność, przedsiębiorczość i jednolity rynek
·Obniżenie progów dla projektów dotyczących innowacji w regionach najbardziej oddalonych, aby mogły uzyskać dostęp do krajowego wsparcia finansowego. Rozszerzenie w czerwcu 2019 r. pożyczki przeznaczonej dla regionów najbardziej oddalonym na przedsiębiorstwa prowadzące działalność przez okres krótszy niż trzy lata oraz poprawa warunków finansowania tej pożyczki.
·Planowanie wystosowania zaproszenia do wyrażenia zainteresowania, opiewającego na kwotę 15 mln EUR, na projekty dotyczące innowacji we francuskich regionach najbardziej oddalonych oraz krajach i terytoriach zamorskich w pierwszym kwartale 2020 r.
Dostępność cyfrowa
·Sfinansowanie 15 ośrodków kształcenia w swoich regionach najbardziej oddalonych w celu rozwijania umiejętności cyfrowych.
Współpraca w sąsiedztwie i poza nim
·Uchwalenie ustawy zwiększającej skuteczność sposobów działania służb państwowych w zakresie kontrolowania imigracji i udzielania azylu (wrzesień 2018 r.); rozpoczęcie realizacji programu pilotażowego w zakresie przetwarzania wniosków o udzielenie azylu w Gujanie Francuskiej w kwietniu 2018 r.
·Ustanowienie dowództwa operacyjnego na Majotcie oraz powołanie międzyresortowej grupy dochodzeniowej specjalizującej się w finansowych aspektach nielegalnej imigracji.
2.Gwadelupa
Gwadelupa czyni postępy we wdrażaniu komunikatu dotyczącego regionów najbardziej oddalonych, koncentrując się na energii ze źródeł odnawialnych i efektywności energetycznej.
Niebieska gospodarka
·Otwarcie na wyspie Marie-Galante stoczni w maju 2019 r., aby zapewnić szkolenie z zakresu lokalnego know-how w kontekście wspierania zrównoważonego rybołówstwa.
·Przeprowadzenie projektu pilotażowego ORFISH (2017–2019) sprzyjającego wymianie informacji na temat technik połowowych o małym wpływie na środowisko wśród rybaków ze wszystkich regionów najbardziej oddalonych i próby zmniejszenia presji na przybrzeżne zasoby rybne (przy współfinansowaniu z UE na poziomie 90 %).
Rolnictwo
·Rozpoczęcie realizacji w 2019 r. w Stanach Zjednoczonych projektu służącego promocji i sprzedaży napojów alkoholowych oraz produktów rolno-spożywczych we współpracy z przedsiębiorstwami z sektora, Business France oraz francuskim Ministerstwem ds. Terytoriów Zamorskich.
Różnorodność biologiczna
·Prace nad ustanowieniem regionalnej agencji ds. różnorodności biologicznej.
Gospodarka o obiegu zamkniętym
·Wprowadzenie w październiku 2018 r. regionalnego „planu zerowej ilości odpadów do 2035 r.”, aby obniżyć ilość odpadów na mieszkańca oraz zależność energetyczną, a także stworzyć osiem punktów zbiórki odpadów.
·Wspieranie lokalnych przedsiębiorstw w przetwarzaniu odpadów metalowych oraz pojazdów uszkodzonych w wyniku huraganów Irma i Maria w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Energia
·Wprowadzenie w czerwcu 2018 r. stacji ładowania pojazdów czerpiących energię ze słońca w celu propagowania wykorzystania nadmiaru energii słonecznej.
·Rozpoczęcie realizacji projektu instalacji fotowoltaicznej w zakładzie gospodarowania odpadami komunalnymi (marzec 2019 r.), aby obniżyć emisje i poprawić efektywność energetyczną.
·Utworzenie w lutym 2019 r. nowej elektrowni zasilającej oświetlenie przestrzeni publicznych na poziomie gmin, która ma obniżyć zużycie energii o 75 %; poprawa oświetlenia przestrzeni publicznych w dwóch gminach przy wsparciu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Badania naukowe i innowacje
·Montaż rejestratorów fal, aby lepiej zapobiegać poważnym zagrożeniom naturalnym związanym z morzem (marzec 2019 r.).
·Instalacja nowych urządzeń do diagnostyki nowotworów i otwarcie pierwszego ośrodka zarządzania diagnostyką nowotworów na Karaibach w czerwcu 2018 r.
Transport
·Uruchomienie nowego połączenia lotniczego między Pointe-à-Pitre a Nowym Jorkiem w lutym 2020 r., w celu poprawy jakości sieci połączeń.
Współpraca w sąsiedztwie i poza nim
·Dołączenie do Organizacji Państw Wschodniokaraibskich w 2019 r.
·Rozpoczęcie realizacji projektu („Gotowi razem”) na rzecz skuteczniejszej koordynacji pomocy w przypadku klęsk żywiołowych na Karaibach.
3.Gujana Francuska
Gujana Francuska czyni stopniowe postępy w zakresie osiągania celów określonych w komunikacie, koncentrując się na kształceniu i szkoleniu oraz zrównoważonym użytkowaniu zasobów. Wiele inicjatyw znajduje się obecnie w fazie planowania.
Niebieska gospodarka
·Opracowanie regionalnej strategii w zakresie niebieskiej gospodarki w grudniu 2019 r.
·Utworzenie instrumentu finansowego w formie programu pożyczek na kwotę 4,7 mln EUR, skierowanego do małych przedsiębiorstw, również w sektorze rybołówstwa.
·Przekształcenie w stałą usługę projektu usług doradczych dla lokalnych rybaków kierowanego przez regionalną agencję rozwoju oraz samorząd terytorialny.
Rolnictwo
·Ukończenie badania i rozpoczęcie przygotowania projektu pilotażowego dotyczącego rolnictwa eksperymentalnego, który ma na celu rozmieszczenie stacji badawczych służących opracowaniu metod bardziej wydajnego korzystania z zasobów organicznych.
Różnorodność biologiczna
·Prace nad ustanowieniem regionalnej agencji ds. różnorodności biologicznej.
Gospodarka o obiegu zamkniętym
·Przygotowywanie przy wsparciu francuskiej Agencji Ochrony Środowiska i Zarządzania Energią (ADEME) regionalnego planu zapobiegania powstawaniu odpadów i gospodarowania nimi.
Energia
·Budowanie nowych systemów energetycznych wykorzystujących biomasę, aby do 2023 r. zaspokoić zapotrzebowanie równe 40 megawatom oraz uwzględniać rosnący popyt i wzrost demograficzny.
Badania naukowe i innowacje
·Zorganizowanie w kwietniu 2018 r. forum badań naukowych i innowacji zrzeszającego zainteresowane strony z samorządów terytorialnych, sektorów badawczych i biznesowych, aby wnieść wkład w trwający przegląd jej strategii inteligentnej specjalizacji.
·Podpisanie z francuskim klastrem perfumeryjno-kosmetycznym umowy mającej przyczynić się do stymulacji lokalnych badań nad występującymi na Gujanie substancjami naturalnymi i opracowania produktów opartych na lokalnych zasobach roślinnych, m.in. w partnerstwie między ośrodkami uniwersyteckimi (listopad 2018 r.).
Zatrudnienie, kształcenie i szkolenie
·Podpisanie umowy z regionalnymi instytucjami oświatowymi, stowarzyszeniem na rzecz szkoleń w dziedzinie lotnictwa AFMAé oraz przedsiębiorstwem Ariane Group prowadzącym działalność w sektorze lotniczym i kosmicznym w sprawie opracowania programu studiów licencjackich w dziedzinie przemysłu lotniczego i kosmicznego na 2020 r.
·Rozpoczęcie realizacji projektu, którego celem jest zatrudnienie 300 młodych osób w lokalnych przedsiębiorstwach we współpracy z francuską federacją pracodawców MEDEF oraz krajową agencją pośrednictwa pracy Pôle emploi (czerwiec 2019 r.); ustanowienie punktu kontaktowego udzielającego lokalnym przedsiębiorstwom porad w zakresie integracji zawodowej.
Dostępność cyfrowa
·Przygotowywanie wprowadzenia podwodnych kabli łączących Gujanę Francuską z podwodnym przewodem światłowodowym EllaLink, który połączy Europę z Ameryką Łacińską w 2020 r. i będzie operacyjny w 2021 r. przy wsparciu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
·Przygotowywanie środków mających na celu przekształcenie regionu w strefę działalności gospodarczej związanej z przechowywaniem danych na serwerach („centrum danych”).
·Wprowadzanie sieci szerokopasmowych na 17 odizolowanych obszarach, a w kwietniu 2019 r. nabycie pasma satelitarnego ułatwiającego łączność cyfrową szkół zlokalizowanych na obszarach oddalonych.
·Stworzenie w Saint Laurent du Maroni (na obszarach interesu gospodarczego i obszarach oddalonych) 44 punktów dostępu do sieci przy wsparciu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Transport
·Opracowywanie wielkoskalowego projektu służącego utworzeniu pasów przeznaczonych dla transportu publicznego w mieście stołecznym Cayenne.
·Wytyczanie nowych połączeń promowych między Saint Laurent du Maroni i Albiną w Surinamie przy wsparciu INTERREG.
Współpraca w sąsiedztwie i poza nim
·Rozpoczęcie badania służącego ocenie potrzeb lokalnych przedsiębiorstw oraz środków poprawiających wymianę z obszarami sąsiedzkimi.
4.Martynika
Martynika wdraża postanowienia komunikatu, osiągając wyniki w takich dziedzinach jak gospodarka o obiegu zamkniętym, energia, konkurencyjność, a także zatrudnienie, kształcenie i szkolenie.
Niebieska gospodarka
·Zaplanowanie na początek 2020 r. studium wykonalności dotyczącego ustanowienia instytutu akwakultury.
·Potwierdzenie rozpoczęcia realizacji nowych programów szkoleniowych dotyczących rybołówstwa i dziedzin związanych z niebieską gospodarką w specjalnym ośrodku szkolenia zawodowego (POLE MER).
Różnorodność biologiczna
·Podpisanie umowy ramowej w sprawie ustanowienia programu ochrony przyrody oraz zwiększenia wiedzy i świadomości na temat rezerwatu przyrody z samorządem terytorialnym, rezerwatem przyrody oraz władzami francuskimi w czerwcu 2019 r.
Gospodarka o obiegu zamkniętym
·Rozpoczęcie konsultacji publicznych i przyjęcie (pod koniec 2019 r.) planu zapobiegania powstawaniu odpadów i gospodarowania odpadami w celu utorowania drogi dla lokalnej strategii dotyczącej gospodarki o obiegu zamkniętym.
·Rozpoczęcie kampanii informacyjnych promujących walkę z marnowaniem żywności w lokalnych szkołach w celu zwiększenia świadomości uczniów w zakresie zrównoważonego rozwoju.
·Rozpoczęcie w 2018 r. podnoszącej świadomość kampanii „Kaz Zéro gaspi” w ramach tygodnia ekologicznej konsumpcji.
·Prace nad realizacją 14 projektów, w tym badań nad ponownym wykorzystaniem sprzętu medycznego i mebli do zastosowań medycznych, utworzeniem mobilnego obiektu oferującego usługi naprawcze („wozu naprawczego”) oraz zwiększeniem zasięgu obiektu świadczącego usługi naprawcze, oferującego warsztaty („kawiarenki naprawczej”).
Energia
·Rozpoczęcie projektu na rzecz wsparcia instalacji paneli fotowoltaicznych w 2017 r. w celu poprawy niezależności energetycznej, a w 2019 r. wystosowanie dwóch zaproszeń do składania wniosków dotyczących budowy energooszczędnych budynków.
·Wprowadzanie sieci energooszczędnego oświetlenia przestrzeni publicznych, aby do 2020 r. osiągnąć oszczędność energii elektrycznej na poziomie co najmniej 30 %.
·Rozpoczęcie realizacji pięcioletniego programu wspierania oszczędności energii, na który przeznaczono środki w wysokości 100 mln EUR, w ramach którego skoncentrowano się na realizacji około 60 działań na rzecz ograniczenia zużycia energii elektrycznej (2019–2023).
·Ustanowienie w 2019 r. platformy informacyjnej 3 poświęconej kwestii transformacji energetycznej, zawierającej również informacje na temat mobilności, energii ze źródeł odnawialnych, instalacji domowych oraz termoizolacji.
·Zainstalowanie stacji ładowania pojazdów elektrycznych zasilanych wyłącznie energią słoneczną w ramach projektu Green Drive.
·Planowanie stopniowego uruchomienia 250 stacji ładowania energią słoneczną w ramach programu „Madin’ Drive”.
Zatrudnienie, kształcenie i szkolenie
·Zorganizowanie w marcu 2019 r. konkursu dla uczniów zawodu w trakcie szkolenia zawodowego.
·Zorganizowanie w czerwcu 2019 r. lokalnych targów pracy i kształcenia poświęconych przede wszystkim kwestii rekrutacji cyfrowej.
Konkurencyjność, przedsiębiorczość i jednolity rynek
·Przyjęcie w 2017 r. lokalnego programu rozwoju gospodarczego, innowacji i umiędzynarodowienia zapewniającego finansowanie na rzecz usprawnienia produkcji, poprawy wyników i umiejętności przystosowania zawodowego; utworzenie partnerstwa w celu świadczenia usług informacyjnych na rzecz przedsiębiorstw.
·Zapoczątkowanie w 2018 r. corocznego trzydniowego forum biznesowego „OSE!” umożliwiającego znanym przedsiębiorstwom tworzenie sieci kontaktów i udzielanie wskazówek dotyczących zakładania działalności gospodarczej.
Dostępność cyfrowa
·Prace nad wprowadzeniem światłowodu łączącego instytucje oświatowe przy wsparciu Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, a przy wsparciu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – światłowodowych sieci szerokopasmowych o dużej prędkości.
·Zaprezentowanie „cyfrowego miasteczka” podczas forum „OSE!” w 2019 r. w celu promowania wprowadzania cyfryzacji w lokalnych przedsiębiorstwach, m.in. drukowania przestrzennego.
Współpraca w sąsiedztwie i poza nim
·Zorganizowanie trzech Rad Ministrów Organizacji Państw Wschodniokaraibskich w dziedzinach zdrowia, edukacji i środowiska.
·Rozpoczęcie realizacji projektu na rzecz wspierania handlu we wschodnich Karaibach w styczniu 2018 r. w celu zapewnienia wsparcia 30 lokalnym przedsiębiorstwom przy wywozie do państw karaibskich.
·Współpraca w charakterze partnera w projekcie Odyssea (luty 2019 r.) realizowanym w dziedzinie niebieskiej gospodarki, ukierunkowanego na rozwój niebieskiej turystyki i zwiększenie wzrostu na Karaibach.
5.Wyspa Reunion
Wyspa Reunion koncentruje swoje działania wokół szeregu sektorów uwzględnionych w komunikacie. Szczególny nacisk kładzie na kwestie dotyczące gospodarki o obiegu zamkniętym i niebieskiej gospodarki, energii, badań naukowych i współpracy z państwami sąsiadującymi.
Niebieska gospodarka
·Rozpoczęcie realizacji projektu w zakresie planowania przestrzennego obszarów morskich (2018–2020) w południowo-zachodnim basenie Oceanu Indyjskiego (OCEAN MÉTISS) we współpracy z władzami państwowymi, Komisją Oceanu Indyjskiego i Komisją Europejską.
·Otwarcie w marcu 2019 r. „Niebieskiego Instytutu”, który ma koordynować i kształtować politykę publiczną w dziedzinie niebieskiej gospodarki.
Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich
·Opracowywanie modelu w zakresie rolnictwa, w ramach którego promuje się lokalną produkcję i umożliwia transformację agroekologiczną (projekt AGRIPEI 2030).
Różnorodność biologiczna
·Zapewnienie szkoleń i wsparcia na potrzeby uruchomienia projektów finansowanych z unijnych programów LIFE i BEST w latach 2018 i 2019.
·Zrealizowanie przy wsparciu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego projektów w zakresie ochrony gatunków zagrożonych: błotniaka malgaskiego oraz gatunków roślin (projekt ESPECES).
Gospodarka o obiegu zamkniętym
·Opracowanie we współpracy z władzami państwowymi oraz samorządem terytorialnym regionalnego planu zapobiegania powstawaniu odpadów i gospodarowania nimi, w ramach którego określono cele regionalne, takie jak np. neutralność pod względem ilości odpadów oraz zapewnienie koordynacji.
·Opracowanie regionalnego planu działania w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym w celu określenia wizji strategicznej i konkretnych środków na rzecz osiągnięcia celu neutralności pod względem ilości odpadów.
·Wdrożenie 22 projektów związanych z gospodarką o obiegu zamkniętym (luty 2018 r. – czerwiec 2019 r.) dotyczących różnych kwestii – począwszy od projektowania i cyklu życia produktów, a skończywszy na recyklingu.
·Uczestniczenie w projekcie REPLACE (od sierpnia 2019 r., finansowanym przez Interreg Europa) mającym na celu określenie i wdrożenie polityki w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym.
Energia
·Powołanie w lutym 2018 r. grupy zadaniowej ds. transformacji energetycznej we współpracy z władzami państwowymi i Komisją Europejską.
·Realizowanie dwóch projektów przy wsparciu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego:
oprojektu SOLARPLEXUS służącego opracowaniu innowacyjnego systemu zapewniającego obszarom oddalonym dostęp do usług w zakresie energii elektrycznej, wody i komunikacji;
oprojektu MICRO-MAFATE NETWORK służącego testowaniu w cyrku Mafate małej sieci energetycznej pozwalającej osiągnąć niezależność energetyczną.
·Prowadzenie od 2018 r. prac termomodernizacyjnych w 18 szkołach średnich.
·Opracowywanie zrównoważonych ekologicznie pojazdów, m.in. hulajnóg elektrycznych na potrzeby mobilności miejskiej przy wsparciu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (projekt VELOCE z marca 2018 r.).
Badania naukowe i innowacje
·Realizowanie projektu VALOBIO (wspieranego ze środków Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego, od maja 2019 r.) przy użyciu innowacyjnej metody przekształcania wyrzucanych do morza produktów ubocznych pochodzenia rybnego w płynne nawozy organiczne wykorzystywane w rolnictwie zrównoważonym.
·Rozpoczęcie oceny swojej strategii inteligentnej specjalizacji w kwietniu 2019 r. w celu przeanalizowania potencjału regionu w kontekście różnych obszarów i identyfikacji nisz rynkowych o znaczeniu strategicznym.
Zatrudnienie, kształcenie i szkolenie
·Uruchomienie projektu CAMPUS SUD w listopadzie 2017 r. w celu przeorganizowania i rozszerzenia oferty regionalnego uniwersytetu, a także utworzenia technopolii (projekt „Vallée Blanche”) przy wsparciu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Konkurencyjność, przedsiębiorczość i jednolity rynek
·Utworzenie funduszu Financière Région Réunion, na który przeznaczono 50 mln EUR (ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Banku Inwestycyjnego, środków regionalnych), mającego na celu wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) za pomocą pożyczek i instrumentów w postaci kapitału private equity. Od czerwca 2019 r. z funduszu przekazano środki o wartości 13 mln EUR na rzecz 135 MŚP.
·Uczestnictwo w projekcie REACT wspieranym przez program „Horyzont 2020”, którego celem jest dekarbonizacja systemów energetycznych wyspy.
Dostępność cyfrowa
·Finalizowanie prac w zakresie wprowadzania sieci szerokopasmowych, które mają dotrzeć do wszystkich nieobjętych nimi obszarów do końca 2022 r., przy wsparciu ze strony Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (główny projekt 2019 r.).
Współpraca w sąsiedztwie i poza nim
·Realizowanie projektu (TIS AEDES OI, w ramach INTERREG) obejmującego badania nad techniką kontrolowania komara tygrysiego.
·Wzmacnianie zdolności struktur prywatnych i publicznych w krajach partnerskich poprzez wysyłanie lokalnych absolwentów do tych państw przy wsparciu INTERREG.
·Zawarcie umów ramowych z obszarami sąsiadującymi w ramach programu „Ocean Indyjski” INTERREG (np. w kwietniu 2019 r. z Seszelami), które przyczyniły się do poprawy koordynacji w obszarach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.
·Stworzenie w lipcu 2019 r. usługi wsparcia przedsiębiorstw w Mozambiku, aby przyczynić się do umiędzynaradawiania lokalnych przedsiębiorstw oraz współpracy regionalnej.
6.Saint-Martin
Saint-Martin realizuje założenia komunikatu w sprawie regionów najbardziej oddalonych, szczególnie w kontekście odbudowy wyspy po huraganie Irma. Skupia się zatem na odbudowie lepszej infrastruktury i odpowiedniej reakcji na zmianę klimatu.
Niebieska gospodarka
·Zapewnianie profesjonalnego szkolenia w zakresie powiązanej działalności morskiej od 2018 r.
Rolnictwo
·Planowanie wprowadzenia innowacyjnych rozwiązań w rolnictwie jak np. uprawa bez gleby oraz inwestowanie w możliwe do zdemontowania w przypadku złej pogody elementy zabudowy gospodarstw hodowlanych.
Gospodarka o obiegu zamkniętym
·Podnoszenie świadomości na temat recyklingu i sortowania odpadów oraz prowadzenie działań komunikacyjnych w tym zakresie, a także tworzenie punktów zbiórki odpadów i prowadzenie wspólnych dla całej wyspy badań (przy wsparciu programu INTERREG Karaiby) mających na celu poprawę gospodarowania odpadami.
Zmiana klimatu
·Uruchomienie w 2018 r. systemu zarządzania ryzykiem związanym z kataklizmami, w ramach którego prowadzone są ćwiczenia ostrzegawcze, działania z zakresu podnoszenia świadomości publicznej, oceny systemów ostrzegających oraz w ramach którego nabyto radar meteorologiczny w celu poprawy skuteczności prognoz pogody (INTERREG Karaiby).
Energia
·Rozpoczęcie wstępnych studiów wykonalności dotyczących zasobów geotermalnych na wyspach Saba, Sint Eustatius i Saint Kitts oraz wzajemnych połączeń elektrycznych między wyspami w celu propagowania wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych (INTERREG Karaiby, lipiec 2019 r.).
Dostępność cyfrowa
·Tworzenie w ramach odbudowy podziemnych sieci światłowodowych w celu poprawy łączności cyfrowej między wszystkimi rejonami.
·Prowadzenie wstępnych studiów wykonalności dotyczących wzajemnych połączeń cyfrowych między wyspami północnej części Wysp Nawietrznych (północne wyspy archipelagu Małych Antyli ).
Współpraca w sąsiedztwie regionów najbardziej oddalonych i poza nim
·Przyznanie statusu obserwatora w Organizacji Państw Wschodniokaraibskich.
7.Majotta
Majotta realizuje założenia komunikatu z 2017 r., kładąc szczególny nacisk na niebieską gospodarkę.
Niebieska gospodarka
·Powołanie w 2018 r. grupy roboczej, której zadaniem było przygotowanie regionalnej strategii dotyczącej niebieskiej gospodarki: gromadzenie danych dotyczących sektorów niebieskiej gospodarki oraz organizacja wymian informacji na temat niebieskiego wzrostu z zainteresowanymi stronami (szkolenia, turystyka, rybołówstwo i akwakultura).
·Sporządzanie projektu w zakresie regionalnego planowania przestrzennego, zawierającego specjalny dział poświęcony planowaniu przestrzeni morskich, jako podstawy wszystkich działań związanych z wybrzeżem.
·Opracowywanie, wraz z organami krajowymi, planu zarządzania flotą oraz centralnego planu dla akwakultury.
·Inwestowanie we wcześniej opuszczone zakłady akwakultury i wspieranie potencjału lokalnych zainteresowanych stron.
Różnorodność biologiczna
·Ustanawianie regionalnej agencji ds. różnorodności biologicznej we współpracy z organami krajowymi.
Energia
·Wdrażanie projektu pilotażowego zakładającego wykorzystanie pojazdów elektrycznych i stacji ładowania zasilanych wyłącznie energią słoneczną w celu zapewnienia zrównoważonego transportu (2019 r.).
·Badanie potencjału fotowoltaiki w szkołach i budynkach publicznych, ponieważ energia słoneczna jest najważniejszym źródłem energii ze źródeł odnawialnych w regionie.
Konkurencyjność, przedsiębiorczość i jednolity rynek
·Rozpoczęcie w 2017 r. projektu technopolii, który ma zrzeszać przedsiębiorstwa produkcyjne i usługowe z sektorów zaawansowanych technologii, aby zwiększyć zdolność tych przedsiębiorstw w zakresie prowadzenia działalności na jednolitym rynku.
Transport
·Praca nad międzymiastowym projektem ustanawiającym trzy linie autobusowe w celu połączenia południowej, centralnej i północnej części Majotty ze stolicą Mamoudzou i zakładającym utworzenie do 2021 r. potencjalnych połączeń morskich w celu poprawy łączności.
·Rozpoczęcie realizacji projektu na rzecz poprawy bezpieczeństwa na lotnisku w Majotcie w 2018 r. dzięki Europejskiemu Funduszowi Rozwoju Regionalnego.
Współpraca w sąsiedztwie i poza nim
·Podpisanie umowy mającej na celu umożliwienie studentom z Majotty korzystanie z mobilności w państwach Afryki Wschodniej w obszarach technologii cyfrowej, animacji i kultury (luty 2019 r.).
8.Portugalia
W celu realizacji założeń komunikatu z 2017 r. Portugalia prowadzi ścisłą współpracę z regionami autonomicznymi – Azorami i Maderą – w szczególności w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym, zmiany klimatu oraz badań naukowych.
·Rozwinięcie współpracy między krajowym urzędem statystycznym a departamentami regionalnych urzędów statystycznych Azorów i Madery w latach 2018–2019 w celu poprawy gromadzenia danych i zarządzania nimi, w szczególności w obszarach rolnictwa oraz transportu morskiego i lotniczego.
Gospodarka o obiegu zamkniętym
·Udzielenie wsparcia na projekty promujące skuteczniejsze wykorzystanie zasobów na Maderze i Azorach w ramach krajowego funduszu ochrony środowiska w latach 2018–2019.
·Ułatwienie uczestnictwa obywateli Madery i Azorów w wydarzeniach poświęconych kwestiom gospodarki o obiegu zamkniętym oraz zmiany klimatu odbywających się w kontynentalnej części Portugalii (wyższe zwroty kosztów).
Zmiana klimatu
·Zapewnienie wsparcia na rzecz projektów promujących montaż stacji ładowania pojazdów elektrycznych na Azorach poprzez zaproszenie do składania wniosków w ramach funduszu ochrony środowiska w latach 2018 i 2019.
·Przekazanie Maderze i Azorom środków finansowych w ramach programu „Środowisko, zmiana klimatu i gospodarka niskoemisyjna”.
·Organizacja sesji na Maderze i Azorach w marcu 2019 r. w celu zaprezentowania grantu w ramach Mechanizmu Finansowego EOG 4 .
Różnorodność biologiczna
·Wystosowanie w 2019 r. zaproszenia do składania projektów mających na celu promowanie modeli zrównoważonego rozwoju we wszystkich portugalskich rezerwatach biosfery, z których pięć znajduje się na Maderze i Azorach.
Badania naukowe i innowacje
·Rozpoczęcie we wrześniu 2018 r. międzynarodowego programu wystrzeliwania satelitów w celu utworzenia międzynarodowego kosmodromu na wyspie Santa Maria należącej do archipelagu Azorów. ma zacząć funkcjonować do końca 2021 r.
·Ustanowienie Portugalskiej Agencji Kosmicznej z siedzibą na wyspie Santa Maria na Azorach w marcu 2019 r.
Dostępność cyfrowa
·Utworzenie w maju 2019 r. grupy roboczej „Przewody podwodne CAM – kontynentalna część Portugalii, Azory i Madera”, której zadaniem było znalezienie najlepszego sposobu zastąpienia przewodów podwodnych zapewniających połączenia komunikacyjne między Maderą i Azorami a kontynentalną częścią Portugalii. Grupa przedstawiła wnioski w grudniu 2019 r.
Transport
·Zaproponowanie włączenia lotnisk w Funchal, Porto Santo i Ponta Delgada w zakres sieci bazowej transeuropejskiej sieci transportowej w odpowiedzi na konsultacje w sprawie zmiany wytycznych dotyczących transeuropejskiej sieci transportowej.
9.Azory
Azory realizują założenia komunikatu z 2017 r., kładąc nacisk głównie na niebieską gospodarkę, a także energię i badania.
·Gromadzenie danych dotyczących zatrudnienia i działalności w sektorze rybołówstwa na wszystkich wyspach.
Niebieska gospodarka
·Utworzenie w 2018 r. grupy roboczej w celu ustanowienia Obserwatorium atlantyckiego, które ma posłużyć do prowadzenia badań naukowych w zakresie obszarów morskich, w tym badań dotyczących ochrony, badań i monitorowania obszarów morskich oraz ich wykorzystania do celów społeczno-gospodarczych.
·Realizacja projektu MarSP (2018–2019) w celu opracowania projektów w zakresie planowania przestrzennego obszarów morskich na Azorach, Maderze i Wyspach Kanaryjskich.
·Zakończenie projektu MISTIC SEAS II i koordynowanie projektu MISTIC SEAS III (2019 r.), w ramach którego przeprowadzona zostanie ocena dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej.
·Uczestnictwo w projekcie AQUA-LIT (2019 r.) dotyczącym zapobiegania zaśmiecaniu wód morskich w związku z działalnością w dziedzinie akwakultury i usuwania śmieci z zakładów akwakultury.
·Rozpoczęcie realizacji projektu pilotażowego „E-log” (2019 r.) zapewniającego elektroniczne monitorowanie połowów na małą skalę oraz wsparcie dla podmiotów lokalnych.
·Promowanie Deklaracji Azorów dotyczącej obrony połowu tuńczyka wędami (październik 2018 r.), aby zwiększyć świadomość w zakresie technik zrównoważonego połowu.
·Ustanowienie szkoły morskiej (2019 r.) w celu podnoszenia kwalifikacji i wspierania szkoleń i uczestnictwo, w ramach programu Erasmus, w projekcie MATES (w latach 2018–2021), mającym na celu propagowanie strategii na rzecz nabywania umiejętności z zakresu technologii morskiej.
Rolnictwo
·Planowanie zakończenia w 2020 r. prac nad „Planem strategicznym dla sektora mleczarskiego”, który ma posłużyć do zidentyfikowania nowych rynków i promowania innowacji i umiędzynarodowienia produktów mleczarskich.
·Wsparcie wykorzystania zdalnie sterowanych statków powietrznych na potrzeby gospodarki leśnej (współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich).
Różnorodność biologiczna
·Prace nad oceną zanieczyszczenia spowodowanego obecnością tworzyw sztucznych w wodach głębinowych dzięki wsparciu w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (PLASTDEEP 2019).
·Realizacja trzech projektów wspieranych w ramach unijnego programu LIFE: LIFE VIDALIA (2018–2023) na rzecz ochrony gatunków flory zagrożonych wyginięciem; LIFE-IP AZORES NATURA (2019–2027) na rzecz ochrony siedlisk i gatunków chronionych; oraz LIFE Beetles (początek w 2020 r.) w celu ograniczenia zagrożeń dla gatunków zagrożonych.
·Wdrażanie projektu MOVE I (2018–2021) i rozpoczęcie realizacji projektu MOVE ON (2019–2022) zgodnie z europejską strategią ochrony różnorodności biologicznej w celu utworzenia zestawienia i dokonania oceny stanu ekosystemów i usług ekosystemowych.
·Objęcie wsparciem projektu BIOINVENT w celu zbadania różnorodności mikrobiologicznej gleb w ekosystemach trawiastych na Azorach i projektu MARFOR w celu zbadania dynamiki reakcji lasów podmorskich na zmianę klimatu (oba w latach 2017–2020).
Zmiana klimatu
·Zatwierdzenie regionalnego programu zapobiegania zmianie klimatu we wrześniu 2019 r., którego celem jest zminimalizowanie emisji gazów cieplarnianych i ograniczenie narażenia na zagrożenia klimatyczne.
Gospodarka o obiegu zamkniętym
·Planowanie wdrożenia programu zarządzania turystyką na rzecz zrównoważonego rozwoju w sektorze.
Energia
·Wprowadzenie „Azorskiej strategii energetycznej 2030” w październiku 2018 r., aby wykorzystać potencjał zasobów naturalnych oraz nowych technologii; prace nad „Azorskim planem działania na rzecz racjonalizacji zużycia energii”.
·Przyjęcie „Planu działania na rzecz elektromobilności na Azorach” na lata 2018–2024, który obejmuje obsługę punktów ładowania pojazdów elektrycznych na dziewięciu wyspach.
·Opracowywanie agendy transformacji energetycznej wspieranej w ramach inicjatywy „Czysta energia dla wysp UE”. Analizowanie wykorzystania kabli podmorskich do połączenia sieci energetycznych na wyspach.
·Uczestniczenie w projekcie „Horyzont 2020” (na lata 2019–2021) dotyczącym energii geotermalnej z głęboko położonych złóż oraz w projekcie INTERREG E-MOBICITY (na lata 2019–2023) na rzecz optymalizacji polityki publicznej w zakresie elektromobilności na obszarach miejskich.
Badania naukowe i innowacje
·Uruchomienie we wrześniu 2018 r. międzynarodowego kosmodromu na wyspie Santa Maria, który powinien zacząć pełnić swoją funkcję pod koniec 2021 r.
·Zatwierdzenie w 2018 r. „Planu na rzecz umiędzynarodowienia nauki i technologii”, którego celem jest promowanie nauki i przyciąganie projektów i partnerstw zewnętrznych.
·Zatwierdzenie w 2018 r. inicjatywy Transfer+ i uczestniczenie w projekcie FANBest, aby promować transfer technologii w lokalnych MŚP, w szczególności w zakresie niebieskiej gospodarki.
Zatrudnienie, kształcenie i szkolenie
·Promowanie zatrudnienia w ramach inicjatyw INOVAR (od marca 2019 r.) na rzecz młodych bezrobotnych, Berço de Emprego (aktualizacja w 2019 r.) dotyczącej czasowych zastępstw oraz Movemprego (w 2020 r.) w celu promowania mobilności geograficznej zasobów ludzkich.
Dostępność cyfrowa
·Rozpoczęcie w 2018 r. realizacji planu działania na rzecz kultury naukowej i technologicznej, w ramach którego zapewniano wsparcie dla zakładania pracowni szkolnych do prowadzenia zajęć z informatyki, robotyki i programowania.
Transport
·Ogłoszenie międzynarodowego przetargu na budowę jednego statku do przewozu pasażerów, pojazdów i ładunku w celu zapewnienia połączenia między wszystkimi wyspami przez cały rok (styczeń 2019 r.).
Współpraca w sąsiedztwie i poza nim
·Uczestnictwo w projekcie dotyczącym obserwacji Ziemi z uwzględnieniem kwestii morskich (ang. Marine-Earth Observation), który ma na celu opracowanie specjalnej technologii opartej na usługach pochodnych w ramach programu Copernicus z myślą o podnoszeniu świadomości na temat zagadnień morskich.
10.Madera
Madera czyni postępy w zakresie realizacji założeń komunikatu z 2017 r., kładąc nacisk na kwestie dotyczące niebieskiej gospodarki, gospodarki o obiegu zamkniętym, zmiany klimatu, badań, energii elektrycznej, zatrudnienia i umiejętności.
Niebieska gospodarka
·Uruchomienie w 2018 r. linii kredytowej INVESTE RAM 2020 – instrumentu finansowego mającego na celu ułatwienie dostępu do środków finansowych dla podmiotów działających na niewielką skalę (20 mln EUR).
·Opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego środowiska morskiego – narzędzia gospodarki terytorialnej, którego celem jest promowanie zrównoważonej niebieskiej gospodarki.
·Utworzenie w 2019 r. konsorcjum ds. Zintegrowanego Międzynarodowego Centrum Szkoleń Morskich na Maderze, które ma rozpocząć prowadzenie szkoleń w 2020 r.
Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich
·Wprowadzenie w 2018 r. przepisów ustanawiających komisję techniczną ds. oceny zgodności produktów rolnych i żywności z Madery w celu zapewnienia, aby produkty objęte systemem jakości UE były zgodne z przepisami UE.
Różnorodność biologiczna
·Zwiększenie skuteczności zarządzania obszarami chronionymi oraz obszarami należącymi do sieci Natura 2000 (od 2017 r.) poprzez przeprowadzenie przeglądu i aktualizacji planów zarządzania, strategii i obszarów sklasyfikowanych.
Gospodarka o obiegu zamkniętym
·Opracowanie w 2019 r. agendy regionalnej na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym w celu złagodzenia wpływu na środowisko w dążeniu do osiągnięcia zrównoważonego wzrostu gospodarczego.
·Przygotowanie „Strategii w zakresie odpadów na lata 2020–2030” w celu lepszego gospodarowania odpadami (2019 r.).
Zmiana klimatu
·Przyspieszenie wdrożenia strategii regionalnej w zakresie przystosowywania się do zmiany klimatu poprzez projekty objęte wsparciem INTERREG oraz unijnym programem LIFE i rozpoczęcie jej aktualizacji.
·Opracowywanie oprogramowania komputerowego oraz systemów do oceny zagrożeń związanych z pożarami lasów, zapobiegania im i łagodzenia ich skutków oraz poprawy zarządzania pożarami lasów dzięki wsparciu z Funduszu Spójności.
Energia
·Wdrożenie projektu pt. „Zrównoważone Porto Santo – niewielka wyspa bez złóż paliw kopalnych” (ang. „Sustainable Porto Santo – Smart Fossil Free Island”) (2019 r.) mającego propagować wykorzystanie pojazdów elektrycznych oraz inteligentnych systemów ładowania.
·Prowadzenie prac finalizacyjnych w zakresie rozbudowy hydroelektrowni Calheta III przy wsparciu z Funduszu Spójności.
·Uczestnictwo w kilku unijnych projektach z zakresu energetyki, w tym ENERMAC (2017–2019), dotyczących planowania strategii na potrzeby wdrażania infrastruktury energii ze źródeł odnawialnych.
·Promowanie ekologicznego transportu dzięki wsparciu z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: zakup 5 elektrycznych mikrobusów i 25 ekologicznych autobusów (2019 r.).
Badania naukowe i innowacje
·Nawiązanie współpracy w ramach projektu SMART4HEALTH w 2019 r., którego celem jest umożliwienie obywatelom zarządzania własnymi danymi dotyczącymi zdrowia i prowadzenie rejestrów tych danych w UE i poza nią.
·Dokonanie ponownej oceny strategii regionalnej na rzecz inteligentnej specjalizacji (2019 r.), aby przygotować się do wprowadzenia strategii 2.0 na lata 2021–2027.
Zatrudnienie, kształcenie i szkolenie
·Opracowanie środków wsparcia dla bezrobotnych, w tym programów mających na celu tworzenie miejsc pracy dla osób młodych, takich jak PROJOVEM. Utworzenie w 2018 r. 118 nowych miejsc pracy dzięki 68 projektom zatwierdzonym w ramach programu na rzecz motywowania osób bezrobotnych do podejmowania działalności gospodarczej. W 2018 r. środki te posłużyły za wsparcie dla 5 512 osób.
Dostępność cyfrowa
·Podpisanie umowy na dostawę nowego połączenia telekomunikacyjnego w podwodnym przewodzie światłowodowym między Maderą a częścią kontynentalną Portugalii w 2018 r.
·Opracowanie kursów na rzecz poprawy umiejętności cyfrowych w szkołach (w latach 2018–2019) w ramach „Planu strategicznego na rzecz innowacji edukacyjnej w szkołach”, w tym projektów STEM (nauki przyrodnicze, technologia, inżynieria i matematyka).
·Realizacja projektu pt. „Future Classroom Lab” w latach 2018–2019, w ramach którego zapewnia się pomoce do zajęć z robotyki w szkołach.
Transport
·Zatwierdzenie planu działania na rzecz mobilności zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju na Maderze (czerwiec 2019 r.). Plan ma stanowić wsparcie w zakresie przejścia na korzystanie z ekologicznego i bezpiecznego transportu.
Współpraca w sąsiedztwie i poza nim
·Ponowne przeprowadzenie w 2018 r. szczytu archipelagu Makaronezji, który sprzyja debacie na temat wspólnych wyzwań związanych ze środowiskiem i zmianą klimatu, gospodarką morza, propagowaniem handlu i inwestycji, szkoleniami oraz mobilnością studentów i nauczycieli.
·Uczestnictwo w projekcie INTEGRA, którego celem jest integracja rynkowa oraz rozwój gospodarczy i społeczny sąsiedztwa Makaronezji, zatwierdzonym w czerwcu 2019 r. (INTERREG Madera–Azory–Wyspy Kanaryjskie–program MAC).
11.Hiszpania
Hiszpania realizuje założenia komunikatu z 2017 r. we współpracy z regionem najbardziej oddalonym – Wyspami Kanaryjskimi – w ramach konstytucyjnego podziału kompetencji.
Gospodarka o obiegu zamkniętym
·Uczestnictwo w powołaniu grupy zadaniowej ds. odpadów w listopadzie 2018 r. oraz jej kolejnych spotkaniach za pośrednictwem Ministerstwa ds. Ekologicznej Transformacji oraz Departamentu Ceł i Akcyz; wspieranie wdrażania jej planu działania.
·Przeprowadzenie analizy Kompleksowego planu Wysp Kanaryjskich w zakresie odpadów (PIRCAN) na lata 2018–2025.
Energia
·Wspieranie działań mających na celu wprowadzenie energii ze źródeł odnawialnych na wyspach, oszczędzanie energii, poprawę efektywności energetycznej oraz promowanie mobilności zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju, w tym aukcje energii ze źródeł odnawialnych, wzajemne połączenia między wyspami oraz stacji ładowania elektrycznego dla pojazdów, w ramach unijnego pakietu „Czysta energia dla wszystkich Europejczyków”.
·Opracowanie i wsparcie szkoleń oraz działań z zakresu popularyzacji technologicznej w obszarze energii ze źródeł odnawialnych.
12.Wyspy Kanaryjskie
Wyspy Kanaryjskie realizują założenia komunikatu z 2017 r. z naciskiem na energię, badania naukowe oraz gospodarkę o obiegu zamkniętym.
·Opracowywanie od lipca 2018 r. oficjalnych danych dotyczących lokalnej produkcji poprzez umowę z lokalnym Instytutem statystycznym (ISTAC).
Niebieska gospodarka
·Utworzenie grupy roboczej ds. niebieskiej gospodarki w lutym 2018 r. Przeprowadzenie analizy mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń dla wszystkich sektorów niebieskiej gospodarki, aby utorować drogę dla strategii na rzecz niebieskiej gospodarki, której wdrożenie zaplanowano na pierwszą połowę 2020 r.
Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich
·Wdrożenie strategii mającej na celu zróżnicowanie produktów na podstawie ich jakości w celu zwiększenia konsumpcji, promowania produkcji ekologicznej oraz ułatwienia kontaktów między sektorem rolno-spożywczym a administracją.
Gospodarka o obiegu zamkniętym
·Rozpoczęcie w 2017 r. realizacji projektu dotyczącego wytwórni biogazu dzięki wsparciu z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, który ma zapewnić wykorzystanie odpadów pochodzących od zwierząt gospodarskich.
·Uczestnictwo w tworzeniu grupy zadaniowej ds. odpadów w listopadzie 2018 r., która ma ułatwić komunikację między zainteresowanymi stronami na wszystkich szczeblach (europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym), oraz w opracowywaniu planu działania na rzecz usprawnienia gospodarowania odpadami.
·Utworzenie w lutym 2018 r. grupy roboczej ds. gospodarki o obiegu zamkniętym, której zadaniem jest przeprowadzenie wstępnego rozeznania w sytuacji na wyspach.
·Przyjęcie w sierpniu 2018 r. wytycznych i zaleceń dotyczących ograniczenia i recyklingu jednorazowych odpadów z tworzyw sztucznych.
·Zatwierdzenie w kwietniu 2019 r. strategii Wysp Kanaryjskich dotyczącej tworzyw sztucznych.
Zmiana klimatu
·Inauguracja w lipcu 2018 r. działalności Obserwatorium Zmiany Klimatu Wysp Kanaryjskich – organu ds. doradztwa w zakresie zadań, uczestnictwa w działaniach i ich opracowywania.
·Zaktualizowanie regionalnej strategii dotyczącej zmiany klimatu.
Energia
·Uczestnictwo w inicjatywie „Czysta energia dla wysp UE”: zorganizowanie drugiego Forum czystej energii dla wysp UE na Lanzarote w listopadzie 2018 r.; w ramach tej inicjatywy La Palma wdraża projekt pilotażowy.
·Montaż na platformie PLOCAN w 2019 r. dwóch innowacyjnych prototypów pozwalających na wykorzystanie energii wiatrowej.
Badania naukowe i innowacje
·Realizowanie unijnego projektu badawczego FORWARD, który ma przyczynić się do zwiększenia uczestnictwa wszystkich regionów najbardziej oddalonych w międzynarodowych sieciach i programach badawczych.
·Ponowne rozpoczęcie realizacji projektu RIS3-Net2 (jako liderzy projektu) w październiku 2019 r. w ramach programu INTERREG Madera–Azory–Wyspy Kanaryjskie (MAC) w celu określenia wspólnych ram na rzecz transregionalnych strategii RIS3.
·Uczestnictwo w projekcie SOCLIMPACT, mającym na celu modelowanie skutków zmiany klimatu oraz jej wpływu społeczno-gospodarczego na europejskie wyspy w kontekście sektorów niebieskiej gospodarki.
·Uczestnictwo w projekcie REACT wspieranym w ramach programu „Horyzont 2020”, którego celem jest dekarbonizacja systemów energetycznych wysp.
Zatrudnienie, kształcenie i szkolenie
·Realizacja od stycznia 2017 r. projektu GROW RUP, współfinansowanego przez Interreg Europa, którego celem jest walka z bezrobociem długotrwałym w obszarze zielonej i niebieskiej gospodarki.
Konkurencyjność, przedsiębiorczość i jednolity rynek
·Rozpoczęcie wdrażania w styczniu 2018 r. strategii operacyjnej na rzecz umiędzynarodowienia gospodarki Wysp Kanaryjskich w celu zwiększenia konkurencyjności przedsiębiorstw i pobudzenia przedsiębiorczości.
Dostępność cyfrowa
·Wystosowanie dwóch zaproszeń do składania wniosków, aby wesprzeć rozmieszczenie infrastruktury szerokopasmowej o wysokiej przepustowości (lata 2018 i 2019).
·Wspieranie organizacji w zakresie przeprowadzania szkoleń dotyczących umiejętności cyfrowych poprzez realizację łącznie 71 projektów (lata 2017–2019).
Współpraca w sąsiedztwie i poza nim
·Realizacja projektu MAC HEXAGONE w ramach INTERREG we współpracy z Maderą i Azorami, który ma przyczynić się do intensyfikacji współpracy z sąsiadującą Mauretanią, Senegalem i Republiką Zielonego Przylądka poprzez zwiększenie koordynacji między programami realizowanymi w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego a programami realizowanymi w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju w tym obszarze (zakończenie w grudniu 2022 r.).
·Wdrożenie projektu VALCONMAC w ramach INTERREG koncentrującego się na ochronie i rozwoju siedlisk leśnych na archipelagu Makaronezji na Oceanie Atlantyckim.