a)

społeczny wymiar edukacji, o którym mówi pierwsza zasada europejskiego filaru praw socjalnych, zakłada, że każda osoba ma prawo do dobrego jakościowo, włączającego kształcenia, szkolenia i uczenia się przez całe życie w celu utrzymania i nabywania umiejętności, które pozwolą jej w pełni uczestniczyć w życiu społecznym i skutecznie radzić sobie ze zmianami na rynku pracy (1);

b)

oenzetowski cel zrównoważonego rozwoju 4 zakłada zapewnienie wszystkim edukacji wysokiej jakości oraz promowanie uczenia się przez całe życie. Jak głosi dokument Komisji pt. „W kierunku zrównoważonej Europy 2030”, „wszyscy doświadczamy zmian i wszystko wokół nas się zmienia. Edukacja, nauka, technologia, badania naukowe i innowacje są niezbędne do osiągnięcia zrównoważonej gospodarki UE, która wypełniałaby cele zrównoważonego rozwoju”;

c)

w dniu 22 maja 2018 r. Rada przyjęła konkluzje w sprawie kroków ku urzeczywistnieniu wizji europejskiego obszaru edukacji (2), w których to konkluzjach stwierdziła, że podstawą europejskiego obszaru edukacji powinna być ciągłość uczenia się przez całe życie, i podkreśliła, że inicjatywy w ramach europejskiego obszaru edukacji powinny dotyczyć wszystkich poziomów i rodzajów kształcenia i szkolenia, w tym uczenia się dorosłych oraz kształcenia i szkolenia zawodowego;

d)

starzenie się ludności w Europie, rosnąca w społeczeństwie długowieczność oraz potrzeba sprzyjania współpracy międzypokoleniowej, przyspieszające zmiany na rynku pracy, wyłaniające się formy pracy, a także przenikanie technologii cyfrowych do wszystkich dziedzin życia codziennego powodują wzrost popytu na nowe umiejętności oraz na wyższy poziom umiejętności, wiedzy i kompetencji; tym pilniejsza staje się potrzeba poprawy lub reorientacji umiejętności wszystkich osób, które nie opanowały umiejętności podstawowych lub nie zdobyły kwalifikacji zapewniających szanse na zatrudnienie i aktywność obywatelską;

e)

w świetle dużych zmian zachodzących obecnie na rynkach pracy tym ważniejsze staje się włączające, dobre jakościowo kształcenie i szkolenie – zapewniane na wszystkich etapach życia – Unia zaś stoi przed koniecznością poprawy i reorientacji umiejętności, która wymaga strategicznych podejść do uczenia się przez całe życie i do rozwoju umiejętności; część danych wskazuje, że już w 2022 r. 54 % wszystkich pracowników będzie potrzebować znacznej poprawy lub reorientacji umiejętności (3);

f)

w ostatniej dekadzie poziom odniesienia (benchmark) w dziedzinie uczenia się dorosłych przewidziany w strategicznych ramach kształcenia i szkolenia ET 2020 wykazuje stagnację: w 2017 r. jakąś formę uczenia się podjęło w ostatnim czasie 10,9 % dorosłych, podczas gdy poziom odniesienia na 2020 r. wynosi 15 % (4);

g)

w zaleceniach dla poszczególnych krajów wydawanych w ramach europejskiego semestru poprawa i reorientacja umiejętności oraz uczenie się przez całe życie to jedno z kluczowych wyzwań wskazanych do podjęcia w przyszłości wielu państwom członkowskim;

h)

w 2017 r. w Unii liczba osób dorosłych w wieku od 25 do 64 lat, które przerwały formalną edukację przed ukończeniem kształcenia średniego II stopnia, wyniosła 61 milionów (5); jednocześnie w tym samym roku odsetek osób wcześnie kończących kształcenie i szkolenie wyniósł 10,6 % i jest teraz bliski celowi ustalonemu na 2020 r., czyli wskaźnikowi poniżej 10 % (choć wskaźniki dla poszczególnych państw znacznie się różnią); 43 % ludności Unii ma niewystarczający poziom umiejętności cyfrowych, a 17 % nie ma ich wcale (6); ok. 20 % ludności dorosłej w krajach uczestniczących w Badaniu Umiejętności Osób Dorosłych OECD (PIAAC) (7) ma problemy z podstawowymi umiejętnościami, takimi jak rozumienie i tworzenie informacji oraz rozumowanie matematyczne. Należy więc pilnie zwrócić uwagę na ofertę dla tych dorosłych;

i)

nie istnieją uniwersalne rozwiązania; osoby pracujące, bezrobotne, bierne zawodowo oraz liczne różniące się od siebie podgrupy mają właściwe sobie potrzeby; ocena i walidacja umiejętności i kompetencji migrantów i uchodźców legalnie przebywających w UE oraz poprawa i reorientacja ich umiejętności przyspieszą ich wchodzenie na rynek pracy i ich płynną integrację w nowych społecznościach;

j)

inwestowanie w poprawę i reorientację umiejętności może przynieść istotne skutki gospodarcze, w tym wyższą produktywność i wzrost gospodarczy; ludność o wyższych umiejętnościach i kompetencjach zdolną do stymulowania innowacji i postępu technologicznego (8); wzrost dochodów podatkowych i mniejsze wydatki publiczne z uwagi na lepsze zdrowie ludzi, zaangażowanie społeczne i obywatelskie, a także niższy poziom przestępczości (9);

k)

w przypadku poszczególnych osób poprawa i reorientacja umiejętności mogą skutkować większymi szansami na zatrudnienie, wyższymi zarobkami, lepszym zdrowiem i dobrostanem, większą aktywnością obywatelską i lepszym włączeniem społecznym. Jednak poszczególne osoby i pracodawcy mogą nie doceniać tych skutków i co za tym idzie, niedostatecznie inwestować w poprawę i reorientację umiejętności, dlatego należy ustanowić właściwe zachęty, by zwiększać świadomość i motywację do podejmowania dalszego kształcenia i szkolenia;

l)

w związku z tym w dniu 19 grudnia 2016 r. Rada przyjęła zalecenie w sprawie ścieżek poprawy umiejętności: nowe możliwości dla dorosłych („zalecenie”) (10), w którym zaapelowała o strategiczne, skoordynowane podejście w celu zapewniania 61 milionom (11) unijnych dorosłych o niskich umiejętnościach i/lub niskich kwalifikacjach spójnych możliwości uczenia się, zakładające wspieranie dorosłych o niskim poziomie umiejętności i kwalifikacji we wzmacnianiu podstawowych umiejętności (tzn. rozumienia i tworzenia informacji, rozumowania matematycznego oraz kompetencji cyfrowych) i/lub w nabywaniu szerszego zestawu umiejętności, wiedzy i kompetencji oraz osiągnięciu wyższych kwalifikacji;

m)

zalecenie w sprawie ścieżek poprawy umiejętności dorosłych zaleca państwom członkowskim, by oferowały dorosłym o niskich umiejętnościach i/lub niskich kwalifikacjach dostęp do możliwości poprawy umiejętności, bazując na łatwo dostępnej ścieżce złożonej z trzech etapów: ocena umiejętności pozwalająca zidentyfikować bieżące umiejętności i zapotrzebowanie na poprawę; dostosowana do potrzeb oferta uczenia się i mentoringu pozwalająca uaktualnić umiejętności i uzupełnić deficyty; a także możliwość walidacji i uznania nabytych umiejętności, wiedzy i kompetencji w celu zdobycia kwalifikacji lub dostępu do zatrudnienia.

a)

w niektórych państwach członkowskich przyjęcie zalecenia przyczyniło się do krajowej debaty i do krytycznego przeglądu obowiązujących programów;

b)

niektóre państwa członkowskie inicjują nowe programy na rzecz poprawy i reorientacji umiejętności osób dorosłych, zgodnie z celami zalecenia;

c)

większość zgłoszonych działań skupia się na dorosłych bezrobotnych, jednak niektóre państwa członkowskie koncentrują się także na wsparciu dla zatrudnionych pracowników o niskich umiejętnościach – stanowiących znaczny odsetek grupy docelowej;

d)

wiele państw członkowskich korzysta z różnych form wsparcia oferowanych przez programy UE.

a)

ustanowiły trwałe, długoterminowe działania na rzecz poprawy i reorientacji umiejętności osób dorosłych w ramach szerszego podejścia strategicznego do rozwijania umiejętności przez całe życie;

b)

przyjęły spójne strategiczne podejście do zapewniania podstawowych umiejętności osobom dorosłym o niskich umiejętnościach i/lub niskich kwalifikacjach, oparte na koordynacji działań i partnerstwie między wszystkimi stosownymi zaangażowanymi podmiotami w ramach całościowych strategii lub planów działań na rzecz umiejętności;

c)

promowały partnerstwa z myślą o podejściu całościowym, obejmującym stosowne podmioty, w tym partnerów społecznych z różnych obszarów polityki (polityki społecznej, zatrudnienia, kształcenia i szkolenia), po to by integrować oferty na rzecz podstawowych umiejętności z innymi usługami adresowanymi do dorosłych o niskich umiejętnościach i/lub niskich kwalifikacjach;

d)

uświadamiały pracodawcom, zwłaszcza małym i średnim przedsiębiorcom, wagę poprawy i reorientacji umiejętności oraz fakt istnienia mechanizmów wsparcia na rzecz rozwoju umiejętności osób dorosłych i zachęcały ich do promowania i oferowania pracownikom możliwości szkoleń;

e)

skoncentrowały ofertę szczególnie na pomaganiu beneficjentom w nabyciu przynajmniej minimalnego poziomu trzech podstawowych umiejętności: rozumienia i tworzenia informacji, rozumowania matematycznego oraz kompetencji cyfrowych, a także innych kluczowych kompetencji istotnych dla aktywnego udziału w życiu zrównoważonego społeczeństwa i dla trwałego zatrudnienia;

f)

w stosownym przypadku zapewniły, by oferta taka składała się z trzech etapów: oceny umiejętności; elastycznej oferty uczenia się dostosowanej do potrzeb, a także z walidacji i uznawania umiejętności, wiedzy i kompetencji;

g)

oferowały beneficjentom możliwości uczenia się dostosowane do indywidualnych potrzeb, rozpoznanych w ramach oceny umiejętności, i oparte na informacjach dotyczących możliwości na rynku pracy;

h)

zapewniły działania informacyjne, uświadamiające, doradztwo i środki wsparcia, w tym zachęty, by zapewnić pomyślne podjęcie inicjatywy;

i)

rozważyły rozwijanie synergii między skutecznymi politykami i działaniami na rzecz ograniczenia zjawiska wczesnego kończenia nauki a tymi, które służą zmniejszeniu odsetka dorosłych o niskich umiejętnościach i/lub niskich kwalifikacjach, np. między działaniami w ramach gwarancji dla młodzieży i działaniami w ramach ścieżek poprawy umiejętności dorosłych;

j)

oceniły wpływ swoich działań na postępy grupy docelowej w zdobywaniu umiejętności i kwalifikacji, o których mowa w zaleceniu.

a)

nadal wspierała wdrażanie zalecenia w sprawie ścieżek poprawy umiejętności dorosłych, w tym poprzez wzajemne uczenie się państw członkowskich i stosownych interesariuszy oraz poprzez szczegółowe zaproszenia do składania wniosków, koncentrując się zwłaszcza na pomocy państwom członkowskim w podejmowaniu wyzwań wskazanych w sprawozdaniu podsumowującym, i zbadała potencjał bardziej znaczącej, nowatorskiej roli krajowych koordynatorów ds. uczenia się dorosłych;

b)

ułatwiała międzysektorową współpracę i koordynację działań na szczeblu europejskim poprzez powiązanie z innymi inicjatywami i poprzez programy finansowe Unii oraz wymianę sprawdzonych rozwiązań poprzez zorganizowane wzajemne uczenie się i poprzez narzędzia takie jak elektroniczna platforma na rzecz uczenia się dorosłych w Europie (EPALE) lub Europass;

c)

opracowując propozycje polityczne, w tym ramy współpracy na okres po roku 2020, uwzględniła również długoterminowe wyzwanie, którym jest uczenie się dorosłych, oraz problem dorosłych o nieaktualnych lub niskich umiejętnościach lub kwalifikacjach, którzy potrzebują dostępu do ścieżek poprawy umiejętności dorosłych;

d)

współpracowała z podmiotami Unii (Cedefop, Europejska Fundacja Kształcenia) oraz z organizacjami międzynarodowymi, takimi jak OECD, ONZ i Unesco, i korzystała z ich wiedzy specjalistycznej, by reagować na wyzwanie, którym jest poprawa i reorientacja umiejętności, w tym poprzez stosowne badania i analizy z zakresu uczenia się dorosłych oraz poprzez oceny umiejętności (np. PIAAC).