KOMISJA EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 24.7.2019
COM(2019) 354 final
2019/0161(COD)
Wniosek
ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
w sprawie ram zarządzania instrumentem budżetowym na rzecz konwergencji i konkurencyjności dla strefy euro
KOMISJA EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 24.7.2019
COM(2019) 354 final
2019/0161(COD)
Wniosek
ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
w sprawie ram zarządzania instrumentem budżetowym na rzecz konwergencji i konkurencyjności dla strefy euro
UZASADNIENIE
1.KONTEKST WNIOSKU
•Przyczyny i cele wniosku
Wkrótce po tym, gdy dziesięć lat temu kryzys światowy uderzył w UE i strefę euro, Unia musiała stawić czoła gwałtownemu pogorszeniu jej sytuacji gospodarczej i społecznej. Kryzys finansowy w krótkim czasie przekształcił się w kryzys gospodarczy i zadłużeniowy w strefie euro. W związku z tym podjęto działania w celu zachowania stabilności i integralności strefy euro. Działania te zostały od tego czasu uzupełnione i zintensyfikowane przez różne inicjatywy mające na celu wyeliminowanie słabych punktów w architekturze wspólnego obszaru walutowego w perspektywie długoterminowej. Mimo że poczyniono znaczne postępy, zgodnie z zaleceniami zawartymi w sprawozdaniu pięciu przewodniczących z czerwca 2015 r. oraz w Dokumencie otwierającym debatę na temat pogłębienia unii gospodarczej i walutowej z dnia 31 maja 2017 r., nadal istnieją pewne istotne luki. Jeden z wniosków płynących z kryzysu jest taki, że państwa członkowskie, których walutą jest euro, powinny w dalszym ciągu zwiększać odporność swoich gospodarek poprzez ukierunkowane reformy strukturalne i inwestycje, aby wspierać konwergencję i konkurencyjność strefy euro jako całości.
W związku z powyższym na szczycie państw strefy euro, który odbył się w dniu 14 grudnia 2018 r. (w rozszerzonym składzie 27 państw), przywódcy Unii upoważnili Eurogrupę do prac nad kilkoma kwestiami w celu przyczynienia się do realizacji unii gospodarczej i walutowej, a zwłaszcza do prac nad koncepcją, zasadami wdrażania i harmonogramem instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności dla strefy euro i – na zasadzie dobrowolności – dla państw członkowskich uczestniczących w mechanizmie kursowym (ERM II). Instrument ten będzie częścią budżetu Unii i zostanie przyjęty na podstawie stosownego wniosku ustawodawczego Komisji, który w razie potrzeby będzie można zmienić. Podczas szczytu państw strefy euro wskazano również, że instrument powinien podlegać kryteriom i wskazówkom strategicznym ze strony państw członkowskich należących do strefy euro. Podsumowując sytuację po czterech latach od publikacji sprawozdania pięciu przewodniczących, w komunikacie Komisji „Pogłębienie unii gospodarczej i walutowej” z dnia 12 czerwca 2019 r. 1 nakreślono drogę ku pogłębieniu unii gospodarczej i walutowej. Podkreślono w nim w szczególności, że instrument budżetowy na rzecz konwergencji i konkurencyjności przyczyniłby się do zwiększenia odporności unii gospodarczej i walutowej przez wspieranie spójnych pakietów reform i inwestycji mających na celu sprostanie wyzwaniom w zakresie konkurencyjności i konwergencji w państwach członkowskich należących do strefy euro. W swoim komunikacie Komisja wskazała również, że jest gotowa zaproponować nowe rozporządzenie na podstawie art. 136 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w sprawie ram zarządzania takim instrumentem, przy pełnym poszanowaniu prerogatyw Komisji w odniesieniu do wykonania budżetu i realizacji programu. W dniu 14 czerwca 2019 r. Eurogrupa uzgodniła podstawowe ustalenia dotyczące kluczowych elementów przyszłego instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności dla państw członkowskich należących do strefy euro i – na zasadzie dobrowolności – dla państw członkowskich uczestniczących w ERM II 2 . Podczas szczytu państw strefy euro w dniu 21 czerwca 2019 r. przywódcy z zadowoleniem przyjęli porozumienie i podkreślili potrzebę pracy nad wszystkimi nierozstrzygniętymi kwestiami w celu zapewnienia autonomii podejmowania decyzji przez państwa członkowskie należące do strefy euro 3 .
W tym celu w proponowanym rozporządzeniu ustanawia się ramy zarządzania nowym instrumentem budżetowym na rzecz konwergencji i konkurencyjności dla strefy euro. Instrument ten zostanie włączony do Programu wspierania reform 4 . Ramy zarządzania będą zawierać wytyczne polityki gospodarczej w zakresie reform i inwestycji, które mają być wspierane przez nowy instrument budżetowy zgodnie z ogólnymi ramami koordynacji polityki gospodarczej Unii.
W ramach Programu wspierania reform celem instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności jest promowanie spójności w Unii poprzez zapewnienie państwom członkowskim należącym do strefy euro wsparcia finansowego dla reform i inwestycji określonych w spójnych pakietach. Rozporządzenie, którego dotyczy wniosek, ma na celu uregulowanie kwestii zarządzania tym instrumentem budżetowym i należy je interpretować w związku z Programem wspierania reform.
W tym kontekście Radzie, w której miałyby prawo głosu tylko państwa członkowskie należące do strefy euro, powierzono by zadania dotyczące: (i) ogólnej strategii i nadzoru w odniesieniu do reform i inwestycji w strefie euro; oraz (ii) wytycznych dla poszczególnych krajów w odniesieniu do celów reform i inwestycji, które mają być wspierane przez instrument budżetowy. W rozporządzeniu, którego dotyczy wniosek, przewidziano w szczególności, że w ramach Zalecenia w sprawie polityki gospodarczej w strefie euro (zwanego dalej „zaleceniem dla strefy euro”) Rada (po przeprowadzeniu dyskusji na forum Eurogrupy) ustala co roku strategiczne kierunki dotyczące priorytetów strefy euro w zakresie reform i inwestycji. Wyznaczając kierunki strategiczne, Rada może zasięgać opinii uczestników szczytu państw strefy euro. Następnie Rada przyjmowałaby zalecenie zawierające wytyczne dla poszczególnych krajów, skierowane do wszystkich państw członkowskich należących do strefy euro, dotyczące celów reform i inwestycji, które mają być wspierane w ramach instrumentu budżetowego. W ramach instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności państwa członkowskie należące do strefy euro mogą podjąć decyzję o przedłożeniu wniosków dotyczących pakietów reform i inwestycji; przedkładając spójne pakiety reform i inwestycji w ramach instrumentu budżetowego, państwa członkowskie strefy euro będą musiały brać pod uwagę zarówno kierunki strategiczne, jak i wytyczne dla poszczególnych krajów. W odniesieniu do państw członkowskich, których walutą nie jest euro, które uczestniczą w ERM II i na zasadzie dobrowolności chcą uczestniczyć w instrumencie budżetowym na rzecz konwergencji i konkurencyjności, należy opracować odpowiednie rozwiązania w sposób zgodny z ramami określonymi w niniejszym rozporządzeniu.
Proponowane ramy zarządzania instrumentem budżetowym na rzecz konwergencji i konkurencyjności dla strefy euro stanowią reakcję na potrzebę wzmocnienia koordynacji polityki gospodarczej w strefie euro oraz potrzebę wspierania reform i inwestycji, które są odpowiedzią na wyzwania stojące przed strefą euro jako całością i przyczyniają się do jej konwergencji gospodarczej i społecznej.
Spójność z przepisami obowiązującymi w tej dziedzinie polityki
Ramy zarządzania instrumentem budżetowym na rzecz konwergencji i konkurencyjności będą spójne z dobrze ugruntowanym procesem europejskiego semestru obejmującym nadzór nad politykami gospodarczymi Unii i ich koordynację. Wdrożenie ram zarządzania określonych w niniejszym rozporządzeniu zostanie również dostosowane do harmonogramu europejskiego semestru.
Rada będzie przyjmować roczne kierunki strategiczne jako integralną część zalecenia dla strefy euro, które jest zatwierdzane przez Radę Europejską przed jego przyjęciem przez Radę. Jako wkład w kierunki strategiczne Komisja poinformuje Radę o tym, w jaki sposób w poprzednich latach stosowano się do tych kierunków, zwiększając w ten sposób spójność wytycznych dotyczących polityki.
Wytyczne dla państw członkowskich należących do strefy euro będą uwzględniać kierunki strategiczne i będą w pełni spójne z zaleceniami dla poszczególnych krajów, które są przyjmowane równolegle w ramach europejskiego semestru, w stosownych przypadkach po przedyskutowaniu ich w odpowiednich komitetach określonych w Traktacie. W szczególności wytyczne dla poszczególnych krajów określą konkretne cele reform i inwestycji (spośród tych wskazanych w zaleceniach dla poszczególnych krajów), w odniesieniu do których każde państwo członkowskie strefy euro może zaproponować spójny pakiet reform i inwestycji w ramach instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności. Wytyczne dla poszczególnych państw członkowskich nie będą zatem stanowiły dodatku do zaleceń dla poszczególnych krajów: ich funkcją będzie określenie priorytetów w obrębie tych zaleceń pod kątem wsparcia w ramach instrumentu budżetowego. Ze względów efektywności przedmiotowe wytyczne dla poszczególnych państw skierowane do wszystkich państw członkowskich strefy euro będą przyjmowane jako jedno zalecenie. W stosownych przypadkach wytyczne przewidziane w proponowanym rozporządzeniu będą należycie uwzględniać program dostosowań makroekonomicznych, któremu w danym momencie może podlegać państwo członkowskie.
•Spójność z innymi politykami Unii
Rozporządzenie, którego dotyczy wniosek, zapewni ramy zarządzania regulujące wytyczne polityki gospodarczej w odniesieniu do pakietów reform i inwestycji, które będą przedkładane w ramach instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności dla strefy euro. Będzie ono również spójne z proponowanymi unijnymi programami odnoszącymi się do inwestycji, takimi jak fundusze polityki spójności UE, instrument „Łącząc Europę” i InvestEU, oraz zapewni komplementarność i synergię z nimi.
Rozporządzenie, którego dotyczy wniosek, opiera się na założeniach przedstawionych w Dokumencie otwierającym debatę na temat pogłębienia unii gospodarczej i walutowej z dnia 31 maja 2017 r. 5 i jest zgodne z komunikatem Komisji „Pogłębienie unii gospodarczej i walutowej w Europie: podsumowanie po czterech latach od publikacji sprawozdania pięciu przewodniczących” z dnia 12 czerwca 2019 r., w którym nakreślono drogę ku pogłębieniu unii gospodarczej i walutowej. Planuje się, że instrument budżetowy będzie częścią budżetu Unii, a jego wielkość zostanie określona w kontekście negocjacji w sprawie wieloletnich ram finansowych 2021–2027. Rozporządzenie, którego dotyczy wniosek, jest również spójne z celami tych wieloletnich ram finansowych.
Proponowane rozporządzenie nie naruszy prerogatyw Komisji w odniesieniu do wykonania budżetu i realizacji programu.
2.PODSTAWA PRAWNA, POMOCNICZOŚĆ I PROPORCJONALNOŚĆ
•Podstawa prawna
Podstawą wniosku jest art. 136 ust. 1 lit. b) w połączeniu z art. 121 ust. 6 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Art. 136 ust. 1 lit. b) TFUE stanowi, że w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania unii gospodarczej i walutowej Rada może, zgodnie z odpowiednimi procedurami, o których mowa w art. 121 i 126 TFUE, przyjąć środki w odniesieniu do państw członkowskich należących do strefy euro w celu określenia kierunków, w zakresie w jakim ich to dotyczy, polityki gospodarczej, czuwając nad zgodnością tych kierunków z kierunkami przyjętymi dla całej Unii oraz zapewniając nadzór nad nimi.
Art. 121 ust. 6 TFUE stanowi, że Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, mogą przyjąć szczegółowe zasady procedury wielostronnego nadzoru, o której mowa w tym przepisie.
Zgodnie z art. 136 ust. 1 lit. b) TFUE rozporządzenie, którego dotyczy wniosek, ma na celu określenie wytycznych polityki gospodarczej państw członkowskich należących do strefy euro poprzez ustanowienie przepisów dotyczących ram zarządzania przyszłym instrumentem budżetowym na rzecz konwergencji i konkurencyjności w ramach Programu wspierania reform. Beneficjentami instrumentu są państwa członkowskie strefy euro. Procedura, o której mowa w art. 121 ust. 6 TFUE, stanowi odpowiednią procedurę do celów przyjęcia rozporządzenia, którego dotyczy wniosek, biorąc pod uwagę przedmiot wniosku.
•Pomocniczość (w przypadku kompetencji niewyłącznych)
Rozporządzenie, którego dotyczy wniosek, jest zgodne z zasadą pomocniczości, ponieważ odnosi się jedynie do działań, których cele nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez same państwa członkowskie („test niewystarczalności na poziomie krajowym”), a interwencja Unii pozwala na lepsze osiągnięcie tych celów w porównaniu z działaniami samych państw członkowskich („komparatywny test skuteczności”).
W związku z tym wytyczne polityki, takie jak kierunki strategiczne dla strefy euro jako całości oraz określanie ukierunkowanych indywidualnych celów reform i inwestycji, które mogą również przyczynić się do ogólnej konwergencji i konkurencyjności strefy euro, to rzeczywiście działania, które można lepiej sformułować i wdrożyć na szczeblu Unii niż na szczeblu państw członkowskich. Zgodnie z ich rolą w zakresie koordynacji polityki gospodarczej, zapisaną w Traktatach, Komisja jest najbardziej kompetentna, aby podjąć inicjatywę, a Rada – aby podejmować decyzje w tych kwestiach.
Ponadto wzmocnienie roli członków Rady reprezentujących państwa członkowskie należące do strefy euro w odniesieniu do ram zarządzania przyszłym instrumentem budżetowym na rzecz konwergencji i konkurencyjności zwiększy również zbiorową odpowiedzialność strefy euro za odpowiednie środki koordynacji polityki gospodarczej przyjęte na mocy niniejszego rozporządzenia. Jest to zgodne z zawartą w Traktacie zasadą, że koordynacja polityk gospodarczych stanowi „przedmiot wspólnego zainteresowania”.
Kierunki strategiczne i wytyczne dla poszczególnych krajów, które mają zostać przyjęte na podstawie niniejszego wniosku, ograniczają się do zapewnienia państwom członkowskim należącym do strefy euro wytycznych, przy czym wybór rzeczywistych reform i inwestycji pozostaje w gestii danego państwa członkowskiego. W związku z tym proponowane rozporządzenie nie narusza prawa każdego z państw członkowskich do decydowania o tym, jakie działania są konieczne lub stosowne na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym; rozporządzenie, którego dotyczy wniosek, jest zgodne z zasadą, że realizacja reform i inwestycji pozostaje kompetencją krajową, a państwa członkowskie są odpowiedzialne za ten proces na odpowiednim szczeblu sprawowania rządów.
•Proporcjonalność
Wniosek jest zgodny z zasadą proporcjonalności, ponieważ jest odpowiednim środkiem do osiągnięcia celu, jakim jest ustanowienie ram zarządzania instrumentem budżetowym na rzecz konwergencji i konkurencyjności dla strefy euro. Wniosek nie wykracza poza to, co jest konieczne do ustanowienia tych ram zarządzania, ponieważ nie można zastosować mniej restrykcyjnych środków w celu określenia wytycznych polityki gospodarczej w odniesieniu do priorytetów i celów reform i inwestycji państw członkowskich. Kierunki strategiczne i wytyczne dla poszczególnych krajów, które mają zostać wydane w ramach proponowanych ram zarządzania, to akty nieposiadające mocy wiążącej i ograniczające się do określania odrębnych cech reform i inwestycji, jakie to reformy i inwestycje państwa członkowskie należące do strefy euro mogą z kolei, według własnego uznania, przedstawić jako pakiet w ramach instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności. Ponadto w rozporządzeniu, którego dotyczy wniosek, określa się jedynie ogólną treść, spójność i harmonogram takich kierunków strategicznych i wytycznych dla poszczególnych krajów. Biorąc pod uwagę te elementy wniosku, proponowane rozporządzenie jest środkiem proporcjonalnym do osiągnięcia celu, ponieważ wykorzystuje jedynie działania współmierne do jego celów.
•Wybór instrumentu
Proponowanych unijnych ram zarządzania nie można wprowadzić w drodze dyrektyw lub dobrowolnych instrumentów. W związku z tym właściwe jest tutaj zastosowanie rozporządzenia.
3.WYNIKI KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI
Wniosek uwzględnia opinie wyrażone przez Parlament Europejski i przez uczestników szczytu państw strefy euro.
W sprawozdaniu z własnej inicjatywy Parlament Europejski przedstawił swoje stanowisko w sprawie planu działania na rzecz mechanizmu zdolności fiskalnej dla strefy euro (sprawozdanie Böge/Berès – 2015/2344 (INI), sprawozdanie z dnia 16 lutego 2017 r.).
Uczestnicy szczytu państw euro w grudniu 2018 r. upoważnili Eurogrupę do prac nad koncepcją, zasadami wdrażania i harmonogramem instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności dla strefy euro „na podstawie odpowiedniego wniosku Komisji, który zostanie w razie potrzeby zmieniony”. Powszechnie rozumiano, że wnioskiem tym jest wniosek dotyczący Programu wspierania reform przedstawiony przez Komisję w maju 2018 r. W szczególności w oświadczeniu ze szczytu państw strefy euro w grudniu 2018 r. zaapelowano, by instrument budżetowy na rzecz konwergencji i konkurencyjności podlegał kryteriom i wskazówkom strategicznym ze strony państw członkowskich należących do strefy euro.
W dniu 14 czerwca 2019 r. Eurogrupa uzgodniła podstawowe ustalenia dotyczące ogólnych elementów przyszłego instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności dla strefy euro i wezwała do ujednolicenia w „akcie dodatkowym” ustaleń dotyczących ram zarządzania dla państw członkowskich należących do strefy euro. Ponadto na szczycie państw strefy euro w dniu 21 czerwca 2019 r. zauważono, że w ramach zarządzania tym instrumentem musi zostać zagwarantowana „autonomia podejmowania decyzji” państw członkowskich strefy euro.
W tym względzie jedynie oddzielne rozporządzenie na mocy art. 136 TFUE mogłoby zagwarantować autonomię ram zarządzania, jak określono w Traktacie. Po pierwsze, jedynie w odrębnym rozporządzeniu na mocy art. 136 TFUE można ustanowić środki zarządzania gospodarczego, w których określa się strategiczne kierunki i cele reform i inwestycji państw członkowskich należących do strefy euro, istotne z punktu widzenia przyszłego instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności. Po drugie, jedynie w rozporządzeniu na mocy art. 136 TFUE można zapewnić państwom członkowskim strefy euro mechanizmy podejmowania decyzji w dziedzinie koordynacji polityki gospodarczej.
Oprócz zapewnienia „autonomii decyzji”, o której mówiono podczas szczytu państw strefy euro, wniosek na mocy art. 136 TFUE ujednoliciłby zarządzanie instrumentem w odniesieniu do strefy euro w sposób zgodny z prerogatywami Komisji dotyczącymi wykonania budżetu i realizacji programu (w odniesieniu do przyszłego instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności).
·Sprawność regulacyjna i uproszczenie
Wniosek nie jest związany z działaniami dotyczącymi sprawności regulacyjnej i uproszczeń oraz nie pociąga za sobą konieczności poniesienia kosztów przestrzegania przepisów ze strony MŚP lub innych podmiotów.
·Prawa podstawowe
Wniosek nie będzie miał bezpośredniego wpływu na poszanowanie i ochronę praw podstawowych Unii, ponieważ rozporządzenie ustanawia jedynie ramy zarządzania gospodarczego. Kierunki strategiczne i środki przyjęte przez Radę (zalecenia) na podstawie rozporządzenia, którego dotyczy wniosek, nie mają mocy wiążącej i są skierowane do państw członkowskich.
4.WPŁYW NA BUDŻET
Wniosek pozostanie bez wpływu na budżet Unii.
5.ELEMENTY FAKULTATYWNE
•Szczegółowe objaśnienia poszczególnych przepisów wniosku
W proponowanym rozporządzeniu ustanawia się ramy zarządzania dla instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności dla strefy euro. W tym kontekście ogólnym przedmiotem i zakresem stosowania rozporządzenia, którego dotyczy wniosek, są ramy zarządzania instrumentem budżetowym na rzecz konwergencji i konkurencyjności dla państw członkowskich należących do strefy euro w ramach Programu wspierania reform. W związku z tym zakres stosowania rozporządzenia rozciąga się na państwa członkowskie należące do strefy euro (art. 1).
Proponowane rozporządzenie przewiduje dwa odrębne rodzaje środków, które mogą zostać przyjęte przez Radę, co jasno określono w jego celach (art. 3). W odniesieniu do całej strefy euro, po dyskusji w ramach Eurogrupy, Rada może przyjąć strategiczne kierunki dotyczące priorytetów strefy euro w zakresie reform i inwestycji; natomiast w odniesieniu do poszczególnych państw członkowskich należących do strefy euro Rada może formułować wytyczne dla poszczególnych krajów określające cele reform i inwestycji istotnych w kontekście instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności, które to reformy i inwestycje dane państwo członkowskie może zaproponować Komisji w ramach tego instrumentu budżetowego. Wytyczne dla poszczególnych krajów będą zgodne z kierunkami strategicznymi dla strefy euro oraz zaleceniami dla poszczególnych krajów, które są przyjmowane w ramach europejskiego semestru na rzecz koordynacji polityki gospodarczej, w stosownych przypadkach po przedyskutowaniu ich w odpowiednich komitetach określonych w Traktacie.
Wniosek przewiduje włączenie strategicznych kierunków dotyczących priorytetów strefy euro w zakresie reform i inwestycji do zalecenia dla strefy euro (art. 4). Przed przyjęciem przez Radę, stanowiącą większością kwalifikowaną na podstawie zalecenia Komisji, kierunków strategicznych jako integralnej części zalecenia dla strefy euro konieczna będzie dyskusja na forum Eurogrupy. Uzgodnione podejście byłoby również zatwierdzane co roku na szczycie państw strefy euro. Rozporządzenie, którego dotyczy wniosek, wymaga od Komisji także informowania Rady o tym, w jaki sposób zastosowano się do kierunków strategicznych w poprzednich latach, co umożliwi Radzie uwzględnienie postępów we wdrażaniu polityk przy formułowaniu strategicznych kierunków na następny rok.
Ramy zarządzania znajdują również odzwierciedlenie w szczegółowym przepisie dotyczącym zalecenia Rady (art. 5), które to zalecenie zawiera wytyczne dla poszczególnych krajów skierowane do wszystkich państw członkowskich należących do strefy euro. Wytyczne dla poszczególnych krajów powinny być spójne z wytycznymi zawartymi w zaleceniach dla poszczególnych krajów odnoszącymi się do danego państwa członkowskiego albo powinny należycie uwzględniać każdą decyzję Rady zatwierdzającą program dostosowań makroekonomicznych. Zalecenie Rady zawierające wytyczne dla poszczególnych krajów zostaje przyjęte kwalifikowaną większością głosów na podstawie zalecenia Komisji. Kierunki strategiczne (art. 4) oraz wytyczne dla poszczególnych krajów mogą zostać wykorzystane przez państwa członkowskie w ramach instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności. Oba te elementy posłużą państwom członkowskim jako podstawa dla ich ewentualnych propozycji spójnych pakietów reform i inwestycji w ramach instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności. Decyzja o uczestnictwie i przedstawieniu kwalifikujących się pakietów reform i inwestycji, które miałyby zostać objęte wsparciem z instrumentu budżetowego, należy do państwa członkowskiego
W ramach instrumentu budżetowego możliwe jest ustalenie minimalnej stopy współfinansowania krajowego jako pewnego odsetka całkowitych kosztów reform i inwestycji. W tym kontekście art. 6 stanowi, że na podstawie oceny Komisji Rada określi – do celów modulacji stopy współfinansowania krajowego w ramach przyszłego instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności – które państwa członkowskie są uważane za doświadczające poważnego pogorszenia koniunktury gospodarczej. Przepis ten pozostaje bez uszczerbku dla stosowania art. 2 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 1467/97 zmienionego rozporządzeniem Rady (WE) nr 1056/2004 i rozporządzeniem Rady (UE) nr 1177/2014 6 .
W rozporządzeniu, którego dotyczy wniosek, ponownie potwierdzono zasadę głosowania przewidzianą w art. 136 ust. 2 TFUE w odniesieniu do kierunków strategicznych i zaleceń Rady: tylko członkowie Rady reprezentujący państwa członkowskie należące do strefy euro będą uprawnieni do głosowania (art. 7).
Aby wzmocnić dialog między instytucjami Unii, w szczególności między Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją, oraz aby zapewnić większą przejrzystość i rozliczalność, proponowane rozporządzenie określa parametry dialogu gospodarczego z udziałem Parlamentu Europejskiego, Rady i Eurogrupy (art. 8). Zgodnie z tymi ramami właściwa komisja Parlamentu Europejskiego może zorganizować dialog gospodarczy i zwrócić się do przewodniczącego Rady i do Eurogrupy o omówienie środków przyjętych na podstawie tego rozporządzenia.
Aby dokonać przeglądu skuteczności rozporządzenia, którego dotyczy wniosek, Komisja jest zobowiązana do publikowania sprawozdania i przekazywania go Parlamentowi Europejskiemu i Radzie co cztery lata, począwszy od 2023 r. (art. 9).
2019/0161 (COD)
Wniosek
ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
w sprawie ram zarządzania instrumentem budżetowym na rzecz konwergencji i konkurencyjności dla strefy euro
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 136 ust. 1 lit. b) w związku z art. 121 ust. 6,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym 7 ,
uwzględniając opinię Europejskiego Banku Centralnego 8 ,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1)Koordynacja polityk gospodarczych państw członkowskich stanowi przedmiot wspólnego zainteresowania. Państwa członkowskie, których walutą jest euro, mają szczególny interes w tym, by ich polityki gospodarcze sprzyjały należytemu funkcjonowaniu unii gospodarczej i walutowej oraz aby unikać polityk, które jej zagrażają w kontekście ogólnych wytycznych sformułowanych przez Radę, i są za te kwestie szczególnie odpowiedzialne.
(2)Aby zapewnić właściwe funkcjonowanie unii gospodarczej i walutowej, państwa członkowskie, których walutą jest euro, powinny wprowadzić środki mające na celu zwiększenie odporności ich gospodarek poprzez ukierunkowane reformy strukturalne i inwestycje. Na szczycie państw strefy euro w grudniu 2018 r. upoważniono Eurogrupę do prac nad koncepcją, zasadami wdrażania i harmonogramem instrumentu budżetowego na rzecz konkurencyjności i konwergencji. Aby zapewnić, że państwa członkowskie przeprowadzają reformy strukturalne i inwestycje w sposób konsekwentny, spójny i dobrze skoordynowany, konieczne jest ustanowienie ram zarządzania, które umożliwią Radzie określanie strategicznych kierunków dotyczących priorytetów w zakresie reform i inwestycji, jakie mają realizować w strefie euro państwa członkowskie. Takie ramy zwiększyłyby konwergencję i konkurencyjność strefy euro. Rada powinna również przedstawiać wytyczne dla poszczególnych krajów w odniesieniu do konkretnych celów reform i inwestycji państw członkowskich, których walutą jest euro, które to reformy i inwestycje mogą być wspierane przez instrument budżetowy na rzecz konwergencji i konkurencyjności. Ponieważ takie ramy są specyficzne dla państw członkowskich, których walutą jest euro, tylko członkowie Rady reprezentujący te państwa członkowskie powinni uczestniczyć w głosowaniach na mocy niniejszego rozporządzenia.
(3)Na szczeblu Unii europejski semestr na rzecz koordynacji polityki gospodarczej stanowi ramy służące określaniu krajowych priorytetów w zakresie reform w państwach członkowskich oraz monitorowaniu realizacji tych priorytetów. Niniejsze rozporządzenie odpowiada na potrzebę zapewnienia spójności między priorytetami w zakresie reform i inwestycji dla strefy euro jako całości a, z jednej strony, z celami reform i inwestycji poszczególnych państw członkowskich, których walutą jest euro, oraz, z drugiej strony, z europejskim semestrem.
(4)Co roku w ramach zalecenia w sprawie polityki gospodarczej w strefie euro Rada powinna określać strategiczne kierunki dotyczące priorytetów strefy euro w zakresie reform i inwestycji. Kierunki strategiczne powinny być przyjmowane przez Radę stanowiącą większością kwalifikowaną na podstawie zalecenia Komisji, po omówieniu przez Eurogrupę priorytetów w zakresie reform i inwestycji, które uznaje ona za stosowne i odpowiednie do uwzględnienia. Swoją rolę będzie odgrywał także doroczny szczyt państw strefy euro.
(5)W celu zapewnienia, aby kierunki strategiczne odzwierciedlały gromadzone doświadczenia w zakresie wdrażania instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności, Komisja powinna, obok swojego zalecenia w sprawie kierunków strategicznych, przedstawić Radzie – w ramach zalecenia dotyczącego polityki gospodarczej w strefie euro – informacje o tym, w jaki sposób w poprzednich latach stosowano się do tych kierunków strategicznych.
(6)Państwa członkowskie, których walutą jest euro, mogą podjąć decyzję o przedłożeniu propozycji pakietów reform i inwestycji w ramach instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności. W tym celu Rada przyjmie zalecenie zawierające wytyczne dla poszczególnych krajów dotyczące celów reform i inwestycji, które mogą otrzymać wsparcie w ramach instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności w państwach członkowskich, których walutą jest euro. Przedmiotowe zalecenie Rady powinno być zgodne z kierunkami strategicznymi przyjętymi na podstawie niniejszego rozporządzenia oraz zaleceniami dla poszczególnych krajów, które są przyjmowane równolegle w ramach europejskiego semestru na rzecz koordynacji polityki gospodarczej, w stosownych przypadkach po przedyskutowaniu ich w odpowiednich komitetach określonych w Traktacie. Należy w nim odpowiednio uwzględnić również każdy program dostosowań makroekonomicznych zatwierdzony zgodnie ze stosownymi przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 472/2013 9 .
(7)Zalecenie Rady zawierające wytyczne dla poszczególnych krajów dotyczące celów reform i inwestycji w państwach członkowskich, których walutą jest euro, przyjmowane kwalifikowaną większością głosów, powinno opierać się na zaleceniu Komisji. Proces ten powinien pozostawać bez uszczerbku dla dobrowolnego charakteru uczestnictwa państw członkowskich, których walutą jest euro, w instrumencie budżetowym na rzecz konwergencji i konkurencyjności oraz bez uszczerbku dla prerogatyw Komisji w zakresie wdrażania tego instrumentu.
(8)Zgodnie z ramami zarządzania określonymi w niniejszym rozporządzeniu Rada powinna określać kierunki strategiczne dla strefy euro jako całości i przedstawiać wytyczne dla poszczególnych krajów dotyczące celów pakietów reform i inwestycji w poszczególnych państwach członkowskich, których walutą jest euro. Komisja wykonuje budżet Unii zgodnie z art. 317 TFUE, co obejmuje zarządzanie programami wydatków. Nie powinno to mieć wpływu na obowiązki Komisji w odniesieniu do instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności [w ramach Programu wspierania reform] na mocy rozporządzenia (UE) XXXX/XX.
(9)Bez uszczerbku dla stosowania art. 2 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 1467/97 ze zmianami, na podstawie oceny Komisji Rada ustala, do celów modulacji stóp współfinansowania krajowego przewidzianych w rozporządzeniu (UE) XXXX/XX [rozporządzenie w sprawie Programu wspierania reform], które państwa członkowskie doświadczają poważnego pogorszenia koniunktury gospodarczej.
(10)W celu zacieśnienia dialogu między instytucjami Unii, w szczególności między Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją, oraz zapewnienia większej przejrzystości i odpowiedzialności w kontekście dialogu gospodarczego właściwa komisja Parlamentu Europejskiego może zaprosić przewodniczącego Rady, przewodniczącego Komisji, a w razie potrzeby również przewodniczącego Eurogrupy, do wzięcia udziału w debacie w tej komisji w celu omówienia środków wprowadzonych na podstawie niniejszego rozporządzenia.
(11)Komisja powinna składać w regularnych odstępach czasu sprawozdania Parlamentowi Europejskiemu i Radzie na temat skuteczności niniejszego rozporządzenia.
(12)Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, jakim jest przyczynienie się do właściwego funkcjonowania europejskiej unii gospodarczej i walutowej oraz do konwergencji i konkurencyjności w strefie euro poprzez ustanowienie ram zarządzania instrumentem budżetowym na rzecz konwergencji i konkurencyjności, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na skalę działania możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
ROZDZIAŁ I
Przepisy ogólne
Artykuł 1
Przedmiot i zakres stosowania
1.W niniejszym rozporządzeniu ustanawia się przepisy dotyczące ram zarządzania instrumentem budżetowym na rzecz konwergencji i konkurencyjności dla strefy euro w ramach Programu wspierania reform na mocy rozporządzenia (UE) XXX/XX 10 .
2.Niniejsze rozporządzenie stosuje się do państw członkowskich, których walutą jest euro.
Artykuł 2
Definicje
Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:
a)„zalecenia dla poszczególnych krajów” oznaczają zalecenia Rady kierowane do każdego państwa członkowskiego zgodnie z art. 121 ust. 2 i art. 148 ust. 4 TFUE w kontekście europejskiego semestru na rzecz koordynacji polityki gospodarczej;
b)„zalecenie dla strefy euro” oznacza zalecenie Rady w sprawie polityki gospodarczej w strefie euro zgodnie z art. 136 w związku z art. 121 ust. 2 TFUE.
Artykuł 3
Cele
Niniejsze rozporządzenie przyczynia się do konwergencji i konkurencyjności gospodarek państw członkowskich, których walutą jest euro, poprzez określenie ram zarządzania istotnych dla instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności, w których ustala się:
a)strategiczne kierunki dotyczące priorytetów strefy euro jako całości w zakresie reform i inwestycji;
b)wytyczne dla poszczególnych krajów dotyczące celów reform i inwestycji istotnych w kontekście instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności zgodnie z zaleceniami dla poszczególnych krajów.
Artykuł 4
Kierunki strategiczne dla strefy euro
1.Na podstawie zalecenia Komisji i po dyskusji w ramach Eurogrupy Rada określa corocznie, jako część zalecenia dla strefy euro, strategiczne kierunki dotyczące priorytetów strefy euro w zakresie reform i inwestycji.
2.Jednocześnie oprócz zalecenia, o którym mowa w ust. 1, Komisja informuje Radę o tym, w jaki sposób państwa członkowskie zastosowały się do tych kierunków strategicznych z poprzednich lat.
Artykuł 5
Wytyczne dla poszczególnych krajów
1.Rada, na zalecenie Komisji, przyjmuje corocznie zalecenie skierowane do wszystkich państw członkowskich, których walutą jest euro, określające wytyczne dla poszczególnych krajów dotyczące celów reform i inwestycji na potrzeby pakietów reform i inwestycji, które to pakiety państwa członkowskie mogą następnie przedkładać na mocy rozporządzenia (UE) XXXX/XX [rozporządzenie w sprawie Programu wspierania reform].
2.Zalecenie, o którym mowa w ust. 1, jest spójne ze strategicznymi kierunkami, o których mowa w art. 4, oraz z zaleceniami dla danego państwa członkowskiego. W zaleceniu, o którym mowa w ust. 1, Rada należycie uwzględnia każdy program dostosowań makroekonomicznych zatwierdzony zgodnie z art. 7 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 472/2013.
Artykuł 6
Poważne pogorszenie koniunktury gospodarczej
W stosownych przypadkach w zaleceniu, o którym mowa w art. 5 ust. 1, ustala się w oparciu o ocenę Komisji, do celów modulacji stóp współfinansowania krajowego przewidzianych w rozporządzeniu (UE) XXXX/XX [rozporządzenie w sprawie Programu wspierania reform], czy dane państwo członkowskie doświadcza poważnego pogorszenia koniunktury gospodarczej.
Niniejszy artykuł pozostaje bez uszczerbku dla stosowania art. 2 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 1467/97.
Artykuł 7
Głosowanie w Radzie
1.W odniesieniu do środków, o których mowa w niniejszym rozporządzeniu, w głosowaniu biorą udział tylko członkowie Rady reprezentujący państwa członkowskie, których walutą jest euro.
2.Większość kwalifikowaną członków Rady, o których mowa w ust. 1, określa się zgodnie z art. 238 ust. 3 lit. a) TFUE.
Artykuł 8
Dialog gospodarczy
W celu zacieśnienia dialogu między instytucjami Unii, w szczególności między Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją, oraz zapewnienia większej przejrzystości i odpowiedzialności właściwa komisja Parlamentu Europejskiego może zaprosić przewodniczącego Rady, przewodniczącego Komisji, a w razie potrzeby również przewodniczącego Eurogrupy, do wzięcia udziału w debacie w tej komisji w celu omówienia środków wprowadzonych na podstawie niniejszego rozporządzenia.
Artykuł 9
Przegląd
1.Najpóźniej do dnia 31 grudnia 2023 r. i co cztery lata po tym terminie Komisja publikuje sprawozdanie dotyczące stosowania niniejszego rozporządzenia. W sprawozdaniu tym ocenia się skuteczność niniejszego rozporządzenia.
2.Komisja przekazuje to sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
Artykuł 10
Wejście w życie
Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane w państwach członkowskich zgodnie z Traktatami.
Sporządzono w Brukseli dnia […] r.
W imieniu Parlamentu Europejskiego W imieniu Rady
Przewodniczący Przewodniczący