Strasburg, dnia 16.4.2019

JOIN(2019) 6 final

WSPÓLNY KOMUNIKAT DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Unia Europejska, Ameryka Łacińska i Karaiby: partnerska współpraca na rzecz wspólnej przyszłości




Wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego i Rady:
Unia Europejska, Ameryka Łacińska i Karaiby: partnerska współpraca na rzecz wspólnej przyszłości

W szerzej pojętym obszarze atlantyckim Unia będzie rozszerzać współpracę i budować silniejsze partnerstwa z Ameryką Łacińską i Karaibami w oparciu o wspólne wartości i interesy. 

- Globalna strategia na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej 1

1. Wprowadzenie

Unia Europejska (UE), Ameryka Łacińska i Karaiby, które łączy historia i wiele wspólnych wartości, mogą poszczycić się długoletnim udanym partnerstwem. Od 1999 r. UE, Amerykę Łacińską i Karaiby wiąże partnerstwo strategiczne oparte na zobowiązaniu do poszanowania podstawowych wolności, zrównoważonego rozwoju i solidnego międzynarodowego porządku opartego na zasadach. Od ponad dwudziestu lat partnerstwo to stanowi platformę wzajemnie korzystnej współpracy. Jest ono siłą napędową zmian i inkubatorem nowych pomysłów.

W ciągu ostatnich dziesięcioleci integracja między UE a Ameryka Łacińską i Karaibami osiągnęła bezprecedensowy poziom. UE podpisała umowy o stowarzyszeniu, umowy o wolnym handlu lub umowy o dialogu politycznym i współpracy z 27 z 33 państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów 2 . UE i państwa Ameryki Łacińskiej i Karaibów mają często zgodne stanowisko na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych i ściśle ze sobą współpracują w zakresie porozumienia klimatycznego z Paryża 3 i Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 4 . Blisko sześć milionów osób z UE, Ameryki Łacińskiej i Karaibów mieszka i pracuje po drugiej stronie Atlantyku 5 , a ponad jedna trzecia studentów z Ameryki Łacińskiej i Karaibów studiujących zagranicą wybrała uczelnie w UE.

Gospodarki są ze sobą mocno powiązane. UE jest trzecim co do wielkości partnerem handlowym Ameryki Łacińskiej i Karaibów; całkowita wartość handlu towarami między regionami wzrosła z 185,5 mld EUR w 2008 r. do 225,4 mld EUR w 2018 r., a wartość handlu usługami między nimi wyniosła w 2017 r. blisko 102 mld EUR. UE jest pierwszym inwestorem w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach: w 2017 r. wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych wyniosła 784,6 mld EUR, natomiast wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych Ameryki Łacińskiej i Karaibów w UE w ostatnich latach znacznie wzrosła do 273 mld EUR w 2017 r. 6

UE jest największym udzielającym pomocy w ramach współpracy na rzecz rozwoju w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach: 3,6 mld EUR w formie dotacji na programy dwustronne i regionalne w latach 2014–2020 7 . W ciągu ostatnich 20 lat UE przekazała ponad 1,2 mld EUR na pomoc humanitarną dla ofiar sytuacji kryzysowych wywołanych przez człowieka lub klęsk żywiołowych w tym regionie. Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) inwestuje w osiąganie celów zrównoważonego rozwoju w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, z uwzględnieniem łagodzenia zmiany klimatu i przystosowywania się do niej. W latach 2014–2018 całkowita kwota pożyczek wyniosła 3,4 mld EUR 8 .

W tym kontekście w niniejszym komunikacie zaproponowano wzmocnienie partnerstwa politycznego UE z Ameryką Łacińską i Karaibami, przedstawiono wizję silniejszego i nowoczesnego partnerstwa między tymi regionami — w świetle zmieniających się warunków globalnych i regionalnych. W komunikacie nakreślono strategiczny kierunek działania zewnętrznego UE z Ameryką Łacińską i Karaibami, zgodnie z zasadami określonymi w globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej, z Europejskim konsensusem w sprawie rozwoju 9 , Agendą na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, komunikatem w sprawie strategii „Handel z korzyścią dla wszystkich” i wytycznymi negocjacyjnymi na potrzeby umowy o partnerstwie między UE i grupą państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) 10 .

Dzisiejsza szybko ewoluująca sytuacja geopolityczna rodzi nowe wyzwania i stwarza możliwości dla partnerstwa, przemawiając jeszcze mocniej za skuteczniejszą współpracą regionalną i dwustronną, nowoczesnym partnerstwem skoncentrowanym na handlu, inwestycjach i współpracy sektorowej. Te globalne zmiany w obu regionach wymagają ambitnego i innowacyjnego podejścia wykraczającego poza tradycyjną logikę darczyńca-beneficjent oraz w duchu Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030. Wartość wymiany handlowej między Chinami a Ameryką Łacińską i Karaibami wzrosła z 10 mld USD w 2000 r. do 244 mld USD w 2017 r. Chiny rywalizują z UE jako drugi partner handlowy Ameryki Łacińskiej, a w szerszym ujęciu stały się partnerem o rosnącym znaczeniu dla tego regionu. Z czasem tradycyjna rola i wpływ Stanów Zjednoczonych w tym regionie również uległy zmianie.

Jednocześnie Ameryka Łacińska i Karaiby stają w obliczu nowej dynamiki, takiej jak konieczność reagowania na potrzeby cyfrowej i zintegrowanej gospodarki światowej, presja związana z potrzebą ochrony środowiska i wspierania wzrostu gospodarczego, a przy tym zapewnienie sprawiedliwych wyników społecznych lub obawa związana z utrzymaniem długofalowej tendencji polegającej na konsolidacji demokracji i zrównoważonego rozwoju.

Za sprawą swojego modelu regionalnej integracji gospodarczej i łączności UE może być ważnym partnerem Ameryki Łacińskiej i Karaibów w stawianiu czoła tym wyzwaniom. UE udziela pełnej pomocy dyplomatycznej, humanitarnej i gospodarczej na rzecz rozwiązywania bieżących kryzysów w niektórych państwach Ameryki Łacińskiej i Karaibów oraz będzie nadal propagować zasady demokracji i poszanowanie praw człowieka w stosunkach z państwami Ameryki Łacińskiej i Karaibów. W szerszym ujęciu UE oraz Ameryka Łacińska i Karaiby powinny współpracować na rzecz zachowania wielostronności i ładu globalnego opartego na zasadach, łącząc siły w celu realizacji ambitnych programów.

Partnerstwo powinno koncentrować się na czterech wzajemnie powiązanych priorytetach, jakimi są: dobrobyt, demokracja, odporność i skuteczne globalne zarządzanie. W ramach każdego z tych priorytetów w komunikacie proponuje się szereg obszarów i konkretnych inicjatyw na rzecz realizacji tego programu, wdrażanych za sprawą bardziej strategicznego i ukierunkowanego zaangażowania UE w tym regionie.

2. Obrona wspólnych wartości i interesów

2.1 Partnerstwo na rzecz dobrobytu

Aby ożywić gospodarkę i wspierać wzrost gospodarczy, konieczne będą ukierunkowane i zdecydowane działania. UE powinna kontynuować współpracę z krajami Ameryki Łacińskiej i Karaibów w ich wysiłkach, aby rozwiązać utrzymujące się problemy makroekonomiczne w regionie, oraz zróżnicować i zaktualizować różne modele gospodarcze, tak aby były odpowiednie w warunkach globalizacji. Osiągnięcie trwałych rezultatów zależy również od połączenia sił w celu zmniejszenia nierówności społeczno-ekonomicznych dzięki tworzeniu godnych miejsc pracy, dopilnowaniu, aby globalizacja była korzystna dla wszystkich, a także przejściu na zieloną gospodarkę o obiegu zamkniętym.

Zgodnie z tymi zasadami UE powinna bardziej zaangażować się w partnerstwo z Ameryką Łacińską i Karaibami w następujących obszarach:

Ułatwianie handlu i inwestycji wewnątrz regionu i między regionami. W ramach współpracy UE powinna w pierwszej kolejności zakończyć negocjacje w sprawie umów o stowarzyszeniu, handlu i partnerstwie gospodarczym, ratyfikować je i w pełni wprowadzić w życie. Należy podjąć niezbędne kroki w celu poprawy otoczenia biznesowego i warunków inwestycyjnych w regionie. Należy wykorzystać możliwości wynikające z tych umów: bardziej skuteczne zamówienia rządowe, lepszy dostęp do rynku, innowacyjność i konkurencyjność, handel wewnątrz regionu oraz integracja z globalnymi łańcuchami dostaw. Efektywna i zrównoważona ochrona praw własności intelektualnej zwiększa możliwości w zakresie współpracy badawczej oraz sprzyja konkurencyjności i innowacyjności. Jednocześnie umowy handlowe powinny sprzyjać zrównoważonemu rozwojowi, przestrzeganiu praw człowieka i dobrym rządom: UE powinna współpracować z państwami Ameryki Łacińskiej i Karaibów na rzecz sprawniejszego wykonywania postanowień dotyczących kwestii społecznych, prawa pracy i ochrony środowiska w istniejących umowach, zgodnie z ich wspólnym zobowiązaniem do realizacji Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, a także powinna promować odpowiedzialne zarządzanie globalnymi łańcuchami dostaw.

Aby stworzyć lepszy kontekst dla wspierania handlu i inwestycji między UE a Ameryką Łacińską i Karaibami, UE oraz Ameryka Łacińska i Karaiby powinny wspólnie promować większą przejrzystość, w szczególności w czasie negocjowania nowych lub zmienionych umów handlowych oraz przez wspieranie udziału społeczeństwa obywatelskiego w realizacji tych umów.

Umowy powinny być również instrumentem promowania zbieżności przepisów w kwestiach sanitarnych i fitosanitarnych w celu ułatwienia wymiany towarów między państwami Ameryki Łacińskiej i Karaibów a UE oraz wspierania wysokich standardów w zakresie bezpieczeństwa żywności, zdrowia zwierząt i zdrowia roślin. W odniesieniu do zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe w ramach podejścia „Jedno zdrowie” bieżące działania zapewnią państwom Ameryki Łacińskiej i Karaibów wsparcie w opracowywaniu i wdrażaniu ich krajowych planów działania „Jedno zdrowie” na rzecz zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.

Aby pobudzić handel wewnątrzregionalny i ułatwić inwestycje, UE powinna wspierać wysiłki na rzecz integracji w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, takie jak Sojusz Pacyfiku, m.in. przez dzielenie się swoimi doświadczeniami w zakresie znoszenia barier pozataryfowych w handlu oraz promowania zbieżności i harmonizacji przepisów. Należy kontynuować reformę systemu rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem w ramach Komisji Narodów Zjednoczonych do spraw Międzynarodowego Prawa Handlowego w celu ustanowienia stałego wielostronnego trybunału inwestycyjnego. UE rozważa również możliwość zawarcia umów o ochronie inwestycji z kluczowymi partnerami. UE powinna zachęcać do ratyfikacji i wykonania umowy Światowej Organizacji Handlu (WTO) o ułatwieniach w handlu jako siły napędowej handlu transgranicznego. UE powinna również zachęcać partnerów do przystąpienia do Porozumienia w sprawie zamówień rządowych.

Wspieranie transformacji w kierunku zielonej gospodarki. Regiony powinny odgrywać wiodącą rolę w przejściu na bardziej zrównoważoną produkcję i konsumpcję. Szczególnie obiecująco przedstawia się współpraca i wzajemne uczenie się w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, zasobooszczędności i efektywności energetycznej oraz gospodarki o obiegu zamkniętym. Unijne badania, technologia i wiedza ekspercka, m.in. w zakresie wykorzystania prywatnego finansowania na rzecz zrównoważonego wzrostu 11 , mogłyby pomóc państwom Ameryki Łacińskiej i Karaibów uwolnić ich ogromny potencjał w zakresie zrównoważonej energii wodnej, wiatrowej, słonecznej, oceanicznej i geotermalnej i jednocześnie wzmocnić odporność energetyczną oraz tworzyć miejsca pracy i możliwości biznesowe. Współpraca w zakresie obliczeń wielkiej skali mogłaby przyczynić się do modernizacji przemysłu energetycznego. Z uwagi na szczególne podatności wysp karaibskich na zagrożenia UE powinna promować zewnętrzny wymiar inicjatywy „Czysta energia dla wysp w UE” 12 oraz wspierać i przyciągać inwestycje w energię z odnawialnych źródeł i efektywność energetyczną. Europejski Bank Inwestycyjny mógłby przyczynić się do tych przemian, zapewniając długoterminowe finansowanie i odpowiednią wiedzę techniczną.

Promowanie niebieskiej gospodarki. Ściślejsza współpraca na rzecz niebieskiej gospodarki i zrównoważone wykorzystywanie zasobów morskich, m.in. przez utworzenie morskich obszarów chronionych na Oceanie Południowym, stworzyłyby sprzyjające warunki dla wzrostu, zwłaszcza w społecznościach zamieszkujących obszary przybrzeżne i wyspiarskie, oraz przyczyniłyby się do przystosowania się do zmiany klimatu i jej łagodzenia. Wspólne normy i otwarty dostęp do danych dotyczących oceanów mają kluczowe znaczenie dla rozwoju niebieskiej gospodarki i poprawy zarządzania oceanami.

Ułatwianie przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym. Solidna i oparta na dowodach polityka środowiskowa i normy środowiskowe mają kluczowe znaczenie dla trwałego wzrostu gospodarczego. Szczególną uwagę należy zwrócić na tworzywa sztuczne, odpady morskie i zrównoważone gospodarowanie chemikaliami i odpadami. Zapewnienie zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi może zapewnić długoterminowy dobrobyt regionów. Obie strony skorzystałyby na kontynuowaniu dialogu i współpracy w zakresie surowców, aby znaleźć trwałe rozwiązanie w obliczu rosnącego popytu na surowce. Podstawę tej współpracy stanowi stworzona w 2017 r. cyfrowa platforma rozwoju minerałów. Oba regiony mogłyby połączyć siły w promowaniu odpowiedzialnych łańcuchów wartości w przemyśle, aby pomóc przedsiębiorstwom w przestrzeganiu norm w zakresie odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej, które przyczyniają się do zrównoważonego rozwoju.

Promowanie zrównoważonych i inteligentnych miast. Z uwagi na fakt, że zdecydowana większość mieszkańców obu regionów mieszka w miastach 13 , niezmiennie ważne jest promowanie zrównoważonych miast i działanie na szczeblu lokalnym. UE oraz Ameryka Łacińska i Karaiby mogą skorzystać z wymiany badań i doświadczeń w obszarze zrównoważonej urbanizacji, np. z rozwiązań opartych na środowisku naturalnym, niskoemisyjnych rozwiązań w zakresie mobilności lub odbudowy miejskich ekosystemów. Można by zwiększyć zakres udanej współpracy między miastami w zakresie zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich, czego przykładem jest Światowe Porozumienie Burmistrzów w sprawie Klimatu i Energii.

Promowanie godnej pracy oraz konkurencyjnych i odpowiedzialnych przedsiębiorstw. Priorytetem współpracy muszą pozostać propagowanie godnej pracy i poszanowanie norm pracy i środowiska, w szczególności zgodność z konwencjami Międzynarodowej Organizacji Pracy. Oba regiony przyczyniły się do przyjęcia międzynarodowych norm pracy i powinny teraz wspólnie działać na rzecz ich wdrożenia, m.in. wolności zrzeszania się i eliminowania pracy dzieci. W drodze wymiany najlepszych praktyk UE mogłaby podzielić się swoimi pozytywnymi doświadczeniami związanymi z dialogiem z partnerami społecznymi. Kluczowym wyzwaniem w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, gdzie zatrudnienie nieformalne stanowi ponad 40 % całkowitego zatrudnienia nierolniczego, jest przejście na gospodarkę formalną 14 .

Ściślejsza współpraca powinna zwiększyć wydajność mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (MMŚP). Konkretne działania w tym kierunku zapewniające korzyści zarówno konsumentom, jak i producentom po obu stronach obejmują pełne wykorzystanie postanowień umów o stowarzyszeniu, handlu i partnerstwie gospodarczym między UE a Ameryką Łacińską i Karaibami. Należy kontynuować wspólne prace nad propagowaniem uzgodnionych na szczeblu międzynarodowym norm dotyczących społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i odpowiedzialnego prowadzenia działalności w regionach, w tym Wytycznych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) dla przedsiębiorstw wielonarodowych i Wytycznych Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) dotyczących biznesu i praw człowieka.

Współpraca w tej dziedzinie będzie opierać się na realizowanych obecnie z powodzeniem programach, wspieraniu wywiadu gospodarczego, sieci MMŚP i przedsiębiorstwach typu start-up w obu regionach. UE powinna również zachęcać do współpracy między mikroprzedsiębiorstwami oraz małymi i średnimi przedsiębiorstwami w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach a Europejską Siecią Przedsiębiorczości. Klastry i sieci przedsiębiorstw Ameryki Łacińskiej i Karaibów mogłyby skorzystać z Europejskiej Platformy Współpracy Klastrów.

Inwestowanie w wiedzę, innowacje i kapitał ludzki. Oba regiony powinny wykorzystać możliwości, jakie stwarza program „Horyzont 2020” i proponowany przyszły program „Horyzont Europa”, promujące mobilność, szkolenie i rozwój kariery naukowców w ramach działania „Maria Skłodowska-Curie”, doskonałość naukową oraz wspierające wspólne rozwiązania globalnych wyzwań we wspólnej przestrzeni badawczej. UE mogłaby nadal dzielić się swoim doświadczeniem w zakresie: kontaktów między środowiskiem naukowym a sektorem prywatnym, transferu technologii i pomysłów z bazy badawczej do przedsiębiorstw typu start-up i przemysłu oraz promowania inteligentnej specjalizacji i innowacji na szczeblu regionalnym.

UE jest gotowa podjąć wspólne działania i rozwijać kapitał ludzki niezbędny do sprostania wymogom szybko zmieniających się technologii, cyfryzacji i przedsiębiorczości. Oba regiony powinny kontynuować współpracę w obszarze edukacji wyższej, wykorzystując program Erasmus+, angażując się w więcej wymian w ramach szkolnictwa wyższego i w budowanie zdolności, a także zacieśniając dialog regionalny między środowiskiem akademickim a podmiotami kształtującymi politykę. Mogłyby one pogłębić współpracę w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego, aby odpowiedzieć na związane z przeobrażającą się gospodarką światową zapotrzebowanie na umiejętności oraz aby włączyć się we współpracę przyczyniającą się do godnego zatrudnienia, dywersyfikacji i konkurencyjności strategicznych sektorów gospodarki.

Rozwój gospodarki cyfrowej. Współpraca cyfrowa powinna mieć zasadnicze znaczenie, gdyż pomoże gospodarkom w obu regionach czerpać korzyści z nowych technologii i jednocześnie wspierać innowacje i cyfryzację.

Należy wspierać dostosowanie regulacyjne zgodnie z długoterminową wizją jednolitego rynku cyfrowego w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, w takich obszarach jak m.in. 5G, internet rzeczy, sztuczna inteligencja, normalizacja technologii na potrzeby transformacji cyfrowej, europejskie globalne systemy nawigacji satelitarnej i program Copernicus oraz ich zastosowania przemysłowe, a także inwestycje w infrastrukturę danych o dużej prędkości. Unijny jednolity rynek cyfrowy dostarcza modele, które mogłyby być interesujące dla regionu Ameryki Łacińskiej i Karaibów, m.in. w zakresie bezpieczeństwa danych i identyfikacji elektronicznej. Do pozostałych obiecujących obszarów współpracy należy cyberbezpieczeństwo, administracja elektroniczna, handel elektroniczny, platformy cyfrowe, płatności transgraniczne i zarządzanie internetem. Ponadto ważne jest, aby zwiększyć konwergencję między UE a państwami Ameryki Łacińskiej i Karaibów w zakresie ochrony danych osobowych, jako sposób na dalsze ułatwienie przepływu danych i współpracy między właściwymi organami.

Nowy podwodny kabel światłowodowy, zbudowany przy wsparciu UE i inwestorów prywatnych, połączy Amerykę Łacińską z Europą i zapewni szybką łączność szerokopasmową oraz pobudzi wymianę gospodarczą, naukową i edukacyjną między tymi dwoma regionami. Należy sprawdzić możliwości polepszenia łączności w Ameryce Centralnej i na Karaibach.

Poprawa jakości sieci połączeń poprzez lotnictwo i inne rodzaje transportu. Negocjowanie nowych kompleksowych umów o transporcie lotniczym nie tylko poprawi dostęp do rynku, ale stworzy również nowe możliwości rynkowe i zapewni sprawiedliwe i przejrzyste warunki rynkowe w oparciu o jasne ramy regulacyjne. Takie umowy zapewniłyby także większą liczbę połączeń i lepsze ceny dla pasażerów oraz ułatwiłyby dalszą współpracę w obszarach takich jak bezpieczeństwo lotnicze, ochrona lotnictwa, kwestie społeczne i środowisko. Można by rozważyć współpracę w zakresie innych rodzajów transportu, takich jak transport kolejowy i morski oraz zrównoważone i inteligentne systemy mobilności w miastach.

Wykorzystanie technologii kosmicznych. Przestrzeń kosmiczna to rozwijający się obszar współpracy o wciąż niewykorzystanym potencjale. Obecnie operacyjne są dwa europejskie globalne systemy nawigacji satelitarnej: Galileo i EGNOS. Powiązany łańcuch wartości jest w stanie zapewnić najnowszą wiedzę fachową, know-how i technologię, którymi można się dzielić. Copernicus, unijny program obserwacji Ziemi, może również pomóc w rozwiązywaniu problemów społecznych, począwszy od ochrony środowiska i zmiany klimatu po rolnictwo i rozwój miast. Na zasadzie wzajemności można by w pełni wykorzystać umowy dotyczące współpracy w ramach programu Copernicus 15 , które zapewniają swobodny, pełny i otwarty dostęp do danych.

Partnerstwo na rzecz dobrobytu:

·ułatwianie zrównoważonego handlu i inwestycji między regionami i wewnątrz regionu, dokończenie tworzenia sieci umów handlowych i inwestycyjnych, a także zapewnienie ich szybkiej ratyfikacji i pełnego wdrożenia, w tym przepisów dotyczących kwestii społecznych, prawa pracy i ochrony środowiska;

·wspieranie wysiłków na rzecz integracji regionalnej przez uruchomienie konkretnej współpracy w zakresie wspólnych celów z inicjatywami takimi jak Sojusz Pacyfiku;

·promowanie zielonej gospodarki, m.in. przez wspieranie przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, a także przez wspólne działania na rzecz rozwoju niebieskiej gospodarki oraz zrównoważonego i odpowiedzialnego gospodarowania zasobami naturalnymi, w tym surowcami;

·wspieranie lepszych warunków pracy i wzrostu wydajnych i odpowiedzialnych mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw, praca na rzecz zwiększenia zgodności z międzynarodowymi normami pracy oraz promowanie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw;

·zwiększenie inwestycji w wiedzę, innowacje i kapitał ludzki, działania na rzecz utworzenia wspólnej przestrzeni badawczej UE, Ameryki Łacińskiej i Karaibów w ramach programu „Horyzont 2020” i jego następcy (programu „Horyzont Europa”);

·rozwój gospodarki cyfrowej i łączności między tymi dwoma regionami, ściślejsza współpraca i promowanie dostosowania regulacyjnego w kluczowych obszarach oraz wspieranie rozwoju infrastruktury w ramach szybkiej łączności szerokopasmowej;

·rozszerzenie zakresu współpracy w obszarze transportu lotniczego i morskiego, systemów mobilności w miastach zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju, przestrzeni kosmicznej i obserwacji Ziemi.

2.2. Partnerstwo na rzecz demokracji

Demokracja i prawa człowieka leżą u podstaw partnerstwa UE oraz Ameryki Łacińskiej i Karaibów. UE będzie w dalszym ciągu bronić demokratycznych zasad i praworządności oraz propagować je w stosunkach z Ameryką Łacińską i Karaibami. Partnerstwo między UE a Ameryką Łacińską i Karaibami powinno opierać się na wartościach i odpowiadać na wezwanie obywateli do zapewnienia skuteczniejszego dobrego rządzenia. Priorytetem polityki zewnętrznej UE pozostanie propagowanie demokratycznych systemów politycznych, które spełniają oczekiwania obywateli. Braki w zakresie zarządzania, demokracji, praw człowieka i praworządności, równouprawnienia płci, korupcja lub zmniejszające się możliwości udziału ogółu społeczeństwa i społeczeństwa obywatelskiego stanowią podstawowe wyzwanie dla skuteczności działań na rzecz rozwoju podejmowanych przez społeczeństwo. Oba regiony skorzystają na współpracy na rzecz silniejszych instytucji demokratycznych, wzmocnionej praworządności, większej przejrzystości i odpowiedzialności instytucji publicznych oraz lepszej ochrony praw człowieka.

W tym celu w stosunkach z Ameryką Łacińską i Karaibami UE powinna skoncentrować się na:

Zwiększeniu poszanowania praw człowieka, ze szczególnym naciskiem na: wolność wyrażania opinii i zrzeszania się; równouprawnienie płci i wzmocnienie pozycji dziewcząt i kobiet; niedyskryminację, w tym w odniesieniu do mniejszości, takich jak lesbijki, geje, osoby biseksualne, transpłciowe i interseksualne (LGBTI), ludy tubylcze i osoby niepełnosprawne; dzieci i młodzież, prawa gospodarcze, społeczne i kulturalne, w tym prawa do ziemi, wody i urządzeń sanitarnych, prawa mieszkaniowe i prawa pracownicze; bezstronność sądownictwa i skuteczność systemów wymiaru sprawiedliwości; zaprzestanie stosowania tortur i zniesienie kary śmierci. UE powinna zatem kontynuować bliską współpracę z odpowiednimi organami Organizacji Państw Amerykańskich oraz z państwami Ameryki Łacińskiej i Karaibów w celu wzmocnienia międzynarodowego systemu praw człowieka.

Wzmocnieniu pozycji społeczeństwa obywatelskiego jako jednego z fundamentów każdego systemu demokratycznego oraz przeciwdziałaniu ograniczeniom i zagrożeniom dla przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego, praw człowieka i obrońców środowiska, dziennikarzy i działaczy związków zawodowych, m.in. przez promowanie sprzyjającego otoczenia prawnego i politycznego, które pozwoli im na swobodne i bezpieczne działanie, oraz przez umożliwienie im w większym stopniu konstruktywnego udziału w podejmowaniu decyzji, dostępu do wymiaru sprawiedliwości i informacji.

Promowaniu równości płci i wzmocnieniu pozycji wszystkich kobiet i dziewcząt, obejmującym ochronę, wykonywanie i promowanie praw politycznych, społecznych i gospodarczych kobiet oraz uwzględnienie kwestii równości płci we wszystkich formach współpracy między UE a Ameryką Łacińską i Karaibami. W ramach partnerstwa należy w pierwszej kolejności zająć się alarmująco wysokim poziomem przemocy ze względu na płeć, w oparciu o doświadczenia zdobyte między innymi w ramach inicjatywy „Spotlight” rozpoczętej przez UE i Organizację Narodów Zjednoczonych w 2018 r.

Zapewnieniu wiarygodnych i przejrzystych instytucji demokratycznych i procesów wyborczych sprzyjających włączeniu społecznemu. UE powinna nadal organizować obserwacje wyborów i wizyty ekspertów oraz będzie wspierać – na każde żądanie – działania wzmacniające systemy wyborcze partnerów we współpracy z Organizacją Państw Amerykańskich. UE oraz Ameryka Łacińska i Karaiby powinny zintensyfikować współpracę i wymianę doświadczeń we wszystkich tych obszarach, również w zakresie zagrożeń wynikających z dezinformacji.

Wzmacnianiu praworządności oraz walce z korupcją, praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. W celu aktualizacji i unowocześnienia przepisów oraz wzmocnienia instytucji nadzoru można służyć wiedzą fachową i udostępniać zdolność techniczną. UE powinna we współpracy z partnerami z Ameryki Łacińskiej i Karaibów promować ratyfikację i skuteczne wdrażanie odpowiednich umów międzynarodowych. Problem korupcji występuje zarówno w UE, jak i w państwach Ameryki Łacińskiej i Karaibów. Ambitne przepisy w zakresie przejrzystości i zwalczania korupcji są częścią procesu modernizacji układów o stowarzyszeniu z Chile i Meksykiem oraz negocjacji z Mercosurem.

Wspieraniu skutecznych instytucji publicznych przez łączenie wysiłków na rzecz zwiększenia skuteczności instytucji publicznych, lepszej mobilizacji dochodów krajowych, przeprowadzenia reform fiskalnych i zapewnienia służby publicznej opartej na wynikach. Priorytetowo należy traktować wzmocnienie pozycji władz lokalnych, modernizację administracji i poprawę świadczenia usług.

Partnerstwo na rzecz demokracji:

·priorytetowe traktowanie większego poszanowania praw człowieka i zasad demokratycznych przez wzmocnienie współpracy na szczeblu regionalnym i dwustronnym oraz współpracę z państwami Ameryki Łacińskiej i Karaibów w celu koordynowania działań na rzecz praw człowieka w odpowiednich organach ONZ;

·wspieranie prężnie działającego społeczeństwa obywatelskiego, m.in. przez opowiadanie się za większą przestrzenią publiczną dla dziennikarzy i obrońców praw człowieka oraz obrońców środowiska naturalnego, a także domaganie się ich znaczącego udziału w podejmowaniu decyzji;

·zmniejszenie niedopuszczalnie wysokiego poziomu przemocy ze względu na płeć, współpraca z państwami Ameryki Łacińskiej i Karaibów w zakresie promowania praw politycznych, społecznych i gospodarczych kobiet i dziewcząt oraz wspieranie wysiłków, aby położyć kres przemocy wobec nich;

·zwiększenie wsparcia na rzecz funkcjonowania demokratycznych, odpowiedzialnych i przejrzystych instytucji oraz organizowania sprawiedliwych i wolnych procesów wyborczych w formie doradztwa ekspertów i obserwacji wyborów;

·zintensyfikowanie wspólnych prac na rzecz zwalczania korupcji, prania pieniędzy i finansowania terroryzmu i zapewnienie pomocy technicznej, wymiany najlepszych praktyk oraz promowanie ratyfikacji i wdrażania stosownych umów międzynarodowych.

2.3. Partnerstwo na rzecz odporności

Spójność społeczna jest stale zagrożona w kontekście globalizacji, nierówności społecznych, szybkiej urbanizacji, zmiany klimatu, degradacji środowiska, powtarzających się i nasilających się klęsk, przepływów migracyjnych i przymusowych wysiedleń. Wszystkie te wyzwania stwarzają konkretne problemy dla państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji i mogą być przedmiotem wymiany doświadczeń i najlepszych praktyk między tymi dwoma regionami.

Aby utrzymać postęp w zakresie rozwoju, UE proponuje wielowymiarowe i dostosowane do potrzeb podejście do kwestii odporności państwa, społeczeństwa i ekosystemów w stosunkach między tymi dwoma regionami. Zgodnie z celami zrównoważonego rozwoju współpraca UE z Ameryką Łacińską i Karaibami powinna koncentrować się na następujących zagadnieniach:

Program w zakresie odporności na zmianę klimatu mający na celu zarządzanie ryzykiem związanym ze zmianą klimatu, zwłaszcza w małych rozwijających się państwach wyspiarskich na Karaibach, oraz promowanie podejścia ekosystemowego wspierającego przechodzenie na gospodarkę niskoemisyjną. Przyszła współpraca może opierać się na podejściu zastosowanym w programie EUROCLIMA+ 16 oraz na finansowaniu przez EBI projektów inwestycyjnych przyczyniających się do działań w dziedzinie klimatu i ochrony środowiska.

Dla obu regionów korzystne powinno okazać się zapewnienie spójności przepływów finansowych ze ścieżką prowadzącą do niskiej emisji gazów cieplarnianych i rozwoju odpornego na zmianę klimatu, na przykład dzięki ustanowieniu przepisów dotyczących inwestycji w technologie niskoemisyjne.

Bardzo ważna jest współpraca w zakresie rozwoju zrównoważonych systemów żywnościowych. Kluczowym elementem powinna pozostać konsolidacja środków dostosowawczych i łagodzących w sektorze rolnictwa.

Unijny mechanizm ochrony ludności oraz Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego mogą uzupełniać działania pomocowe w zakresie zmniejszania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, m.in. przez wdrażanie ram z Sendai dotyczących ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych w latach 2015–2030.

Środowisko i bioróżnorodność. W Ameryce Łacińskiej i na Karaibach znajduje się 40 % różnorodności biologicznej na świecie i region ten plasuje się pod tym względem na siódmej pozycji pośród 25 kluczowych obszarów światowej różnorodności biologicznej 17 . Do kluczowych wyzwań środowiskowych należy utrata różnorodności biologicznej, eksploatacja niezrównoważona, gospodarowanie zasobami naturalnymi oraz degradacja gruntów, lasów, środowiska wodnego i przybrzeżnego, co ma znaczący wpływ na usługi ekosystemowe i dobrostan grup szczególnie wrażliwych, w tym społeczności tubylczych i lokalnych. Popyt globalny na towary zwiększa presję na zasoby naturalne i prowadzi do poważnego wylesiania i degradacji środowiska naturalnego, co ma wpływ na źródła utrzymania i rozwój. Omawiane partnerstwo powinno wspierać zrównoważone gospodarowanie zasobami naturalnymi w tych regionach, m.in. gruntami, lasami i wodą, a także ochronę ekosystemów i zrównoważone łańcuchy dostaw produktów rolnych. Powinno ono także wspierać realizację planu działań krótkoterminowych w zakresie odbudowy ekosystemu, przyjętego w ramach Konwencji o różnorodności biologicznej (1992 r.), strategicznego planu na rzecz różnorodności biologicznej na lata 2011–2020 i ram różnorodności biologicznej po 2020 r., a także innych zobowiązań międzynarodowych i wielostronnych umów środowiskowych.

Zwalczanie nierówności. Utrzymujące się nierówności utrudniają spójność społeczną, co prowadzi do utraconych możliwości w zakresie wzrostu gospodarczego, przestępczości i przemocy, a także obniża zaufanie do instytucji, a w ostatecznym rozrachunku prowadzi do osłabienia demokracji i praworządności. Współczynnik Giniego w Ameryce Łacińskiej malał: z 0,543 w 2002 r. do 0,466 w 2017 r., ale w ostatnich latach tempo spadku uległo spowolnieniu 18 . W 2017 r. liczba osób żyjących w ubóstwie wyniosła 184 mln (30,2 % ludności), a odsetek osób żyjących w skrajnym ubóstwie nadal rósł (62 mln, 10,2 % ludności, co stanowi najwyższy odsetek od 2008 r.) 19 . W nadchodzących latach wspólne zaangażowanie na rzecz spójności społecznej powinno przełożyć się na ściślejszy dialog, w tym na wymianę dobrych praktyk w tym obszarze.

Oba regiony powinny zacieśnić współpracę w zakresie sprawiedliwych i skutecznych systemów podatkowych i ochrony socjalnej jako podstawowych instrumentów wspierania wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu i zwalczania nierówności. Byłaby to kontynuacja rodzącej się współpracy w zakresie dobrego zarządzania budżetem, która charakteryzuje się wysokim poziomem zaangażowania w walkę z oszustwami podatkowymi, uchylaniem się od opodatkowania i unikaniem opodatkowania. Przy pomocy takich programów jak EuroSOCIAL obie strony mogłyby wymieniać się doświadczeniami w zakresie opodatkowania, polityki redystrybucji i świadczenia usług społecznych, m.in. przez korzystanie z innowacyjnych środków w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach w obszarze cyfryzacji procesu przestrzegania przepisów prawa podatkowego. Oba regiony powinny rozpocząć dialog na temat spójności społecznej. Powinny kontynuować współpracę w celu zapewnienia wprowadzenia w przyszłości ewoluujących globalnych norm dotyczących przejrzystości i wymiany informacji, sprawiedliwego opodatkowania i minimalnych norm w zakresie przeciwdziałania erozji bazy podatkowej i przenoszeniu zysków 20 .

Bezpieczeństwo obywateli i walka z przestępczością zorganizowaną. Oba regiony powinny pogłębić dialog na temat bezpieczeństwa obywateli, gdyż pozwala on na wymianę doświadczeń oraz pomaga dostrzec możliwości dalszej współpracy, m.in. w obszarze konsekwencji humanitarnych przestępczości zorganizowanej 21 . Taki dialog mógłby opierać się na seminariach UE-Wspólnota Państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów (CELAC) dotyczących bezpieczeństwa obywateli oraz na pozytywnych dwustronnych i regionalnych programach współpracy w dziedzinie narkotyków (np. program współpracy w dziedzinie polityki antynarkotykowej – COPOLAD, program dotyczący szlaku kokainowego) i międzynarodowej przestępczości zorganizowanej (np. EL PAcCTO). Ponadto, biorąc pod uwagę skalę tego problemu, należy rozpocząć współpracę w terenie między organami ścigania w obu regionach oraz agencjami, takimi jak EUROPOL, Agencja Unii Europejskiej ds. Szkolenia w Dziedzinie Ścigania (CEPOL), Wspólnota Sił Policyjnych Kontynentów Amerykańskich (AMERIPOL), Wspólnota Karaibska (CARICOM) i Karaibska Agencja Wykonawcza ds. Przestępczości i Bezpieczeństwa (IMPACS). Należy również kontynuować współpracę w zakresie zapobiegania czynnikom powodującym przestępczość, takim jak ubóstwo, wykluczenie społeczne i niewłaściwe zarządzanie zasobami naturalnymi.

Migracja i mobilność. To ludzie tworzą silne więzi między UE a Ameryką Łacińską i Karaibami. Jednocześnie oba regiony stoją w obliczu wyzwań związanych z migracją i mogłyby skorzystać z wymiany doświadczeń i dobrych praktyk. Kryzys w Wenezueli spowodował największe przemieszczenie się osób w najnowszej historii Ameryki Łacińskiej, w wyniku czego ponad trzy miliony Wenezuelczyków mieszkają obecnie za granicą 22 , co pogłębiło tradycyjne tendencje związane z migracją na kontynencie.

UE powinna dążyć do pogłębienia dialogu i współpracy dotyczącej takich zagadnień jak migracja i mobilność między oboma regionami, w szczególności aby zapobiegać migracji nieuregulowanej, handlowi ludźmi, zwiększyć liczbę powrotów i readmisji, wzmocnić zarządzanie granicami, bezpieczeństwo dokumentów, integrację migrantów na rynkach pracy i w społeczeństwach oraz zapewnić ochronę osobom potrzebującym. W oparciu o wiedzę fachową w obu regionach należy kontynuować współpracę międzyregionalną w zakresie wielostronnego zarządzania migracją i mobilnością, m.in. w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Odporność instytucji ma zasadnicze znaczenie dla dobrego zarządzania politycznego i gospodarczego oraz dla zapewnienia poszanowania praworządności. Kwestią odporności należy zająć się na wielu poziomach – na poziomie państwa, społeczeństwa i wspólnoty. Instytucje samorządowe na szczeblu lokalnym i społeczeństwo obywatelskie często stanowią podstawę, dzięki której odporność może zaistnieć i rozprzestrzenić się na poziomie wspólnoty. UE powinna usprawnić sektorowy dialog polityczny z państwami Ameryki Łacińskiej i Karaibów poprzez wykorzystanie najlepszych praktyk UE w zakresie promowania odporności.

Współpraca kulturalna może pomóc sprawić, aby wspólna różnorodność kulturowa i bogate dziedzictwo zarówno UE, jak i Ameryki Łacińskiej i Karaibów stały się źródłem zasobów potrzebnych dla rozwoju społecznego i wzrostu gospodarczego. UE proponuje stosowanie w polityce kulturalnej podejścia opartego na kontaktach międzyludzkich skierowanego do podmiotów działających w sektorze kultury oraz promowanie partnerstw, koprodukcji i wymian w ramach trzech filarów: (i) wspieranie kultury jako siły napędowej rozwoju społeczno-gospodarczego, (ii) promowanie kultury i dialogu międzykulturowego na rzecz pokojowych stosunków między społecznościami oraz (iii) wzmocnienie współpracy w zakresie dziedzictwa kulturowego. Pozwoli to regionom wykorzystać ich ogromny potencjał w sektorze kultury i sektorze kreatywnym, m.in. w projektowaniu, usługach cyfrowych, modzie, muzyce i sztukach audiowizualnych.

Partnerstwo na rzecz odporności:

·promowanie zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi i ekosystemami i dalsze wspieranie wdrażania strategicznego planu na rzecz różnorodności biologicznej oraz ram dotyczących różnorodności na okres po 2020 r.;

·ułatwianie koordynacji i pogłębienie współpracy w zakresie zarządzania klęskami żywiołowymi i ochrony ludności;

·pogłębienie dialogu i współpracy w zakresie spójności społecznej, ochrony socjalnej, dobrego zarządzania w kwestiach podatkowych i regulacji systemu finansowego;

·zacieśnienie współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa i walki z przestępczością zorganizowaną poprzez pogłębiony dialog międzyregionalny na temat bezpieczeństwa obywateli i poprzez współpracę między organami ścigania;

·nasilenie dialogu i współpracy w zakresie migracji i mobilności, m.in. w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych;

·promowanie współpracy kulturalnej przez wspieranie programów wymiany międzyludzkiej, prowadzenie dialogów międzykulturowych oraz wspieranie projektów dotyczących koprodukcji i partnerstw w sektorze kultury i sektorze kreatywnym.

2.4 Partnerstwo na rzecz skutecznego globalnego zarządzania

Motywem przewodnim partnerstwa między UE a Ameryką Łacińską i Karaibami powinno być nadal zachowanie, reforma i wzmocnienie skutecznego multilateralizmu. Oba regiony reprezentują łącznie prawie jedną trzecią członków ONZ, znaczną liczbę członków grupy G-20 i dwie trzecie członków OECD.

Aby przyczynić się do skutecznego globalnego zarządzania i dalszego kształtowania agendy międzynarodowej, UE oraz Ameryka Łacińska i Karaiby mogłyby połączyć siły na szczeblu wielostronnym w następujących celach:

Wzmocnienie wielostronnego systemu. UE oraz Ameryka Łacińska i Karaiby powinny nadal wspierać wysiłki Sekretarza Generalnego ONZ zmierzające do kompleksowej reformy systemu ONZ, w tym Rady Bezpieczeństwa, a także do restrukturyzacji Zgromadzenia Ogólnego i Rady Społeczno-Gospodarczej. Priorytetem powinno pozostać wsparcie dla Międzynarodowego Trybunału Karnego.

Pogłębienie współpracy w zakresie pokoju i bezpieczeństwa. Historia przezwyciężania konfliktów między państwami sprawia, że UE jest naturalnym partnerem dla Ameryki Łacińskiej i Karaibów w propagowaniu pokojowego rozstrzygania sporów; wspólnie regiony te mogą działać na rzecz wspierania procesów mediacji i pojednania. UE powinna pozostać zaangażowana we współpracę na rzecz wykonania porozumienia pokojowego w Kolumbii.

Państwa Ameryki Łacińskiej i Karaibów również odgrywają wiodącą rolę w zawieraniu umów w sprawie ram udziału, aby uczestniczyć w prowadzonych przez UE operacjach w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO) (Chile i Kolumbia) oraz wnosić wkład w niektóre z tych operacji (Brazylia, Argentyna i Republika Dominikańska).

Należy również bliżej współpracować nad szeregiem kwestii związanych z bezpieczeństwem, takich jak zagrożenia hybrydowe, bezpieczeństwo cybernetyczne, reforma sektora bezpieczeństwa, bezpieczeństwo granic, handel ludźmi, przestępczość zorganizowana i handel bronią, broni strzelecką i lekką oraz przeciwdziałanie radykalizacji postaw i terroryzmowi. Konieczne są dalsze wysiłki, aby wdrożyć ustalenia z sesji specjalnej Zgromadzenia Ogólnego ONZ w 2016 r. poświęconej problemowi narkotyków na świecie.

Decyzja państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów, aby stać się strefą wolną od broni jądrowej 23 sprawia, że region ten jest kluczowym partnerem w osiąganiu celów Traktatu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej oraz w doprowadzeniu do ratyfikacji i wdrożenia traktatu o handlu bronią.

Wspieranie wielostronnego zarządzania w zakresie klimatu i środowiska. UE oraz Ameryka Łacińska i Karaiby, odgrywające główną rolę w przyjęciu porozumienia klimatycznego z Paryża w 2015 r., muszą podjąć wspólne działania zmierzające do skutecznego wprowadzenia w życie porozumienia i do transformacji energetycznej na świecie. Regiony te powinny zmobilizować partnerów do rozwiązania kryzysowej sytuacji dotyczącej różnorodności biologicznej i współpracować na rzecz bardziej skutecznego wprowadzania w życie wielostronnych umów środowiskowych, m.in. celów z Aichi, strategicznego planu na rzecz różnorodności biologicznej oraz solidnych ram dotyczących różnorodności biologicznej na okres po roku 2020. Przyszła współpraca międzynarodowa może opierać się na doświadczeniach związanych z takimi inicjatywami, jak światowy sojusz na rzecz przeciwdziałania zmianie klimatu 24 i partnerstwa strategiczne UE na rzecz wykonania porozumienia klimatycznego z Paryża 25 .

Wzmocnienie międzynarodowego zarządzania oceanami. Ściślejsza współpraca w zakresie skutecznego stosowania Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza (UNCLOS) oraz umów wykonawczych do tej konwencji stworzyłaby warunki sprzyjające zrównoważonemu zarządzaniu oceanami i niebieskiej gospodarce. Ważna będzie współpraca na rzecz stałego rozwoju prawnie wiążącego międzynarodowego instrumentu w ramach Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza dotyczącego ochrony i zrównoważonego wykorzystywania morskiej różnorodności biologicznej na obszarach znajdujących się poza jurysdykcją krajową oraz w zakresie zwalczania nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych połowów. Potrzebna jest wzmocniona współpraca w ramach organizacji regionalnych i wielostronnych związanych z oceanami, w tym w zakresie rybołówstwa, oraz wspieranie rozwoju wiedzy naukowej i doradztwa naukowego.

Realizacja Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030. UE, Ameryka Łacińska i Karaiby odegrały kluczową rolę w kształtowaniu tego wielostronnego programu na rzecz zrównoważonego rozwoju i powinny również odgrywać wiodącą rolę w jego realizacji. Jak określono w Programie działań z Addis Abeby, aby osiągnąć cele zrównoważonego rozwoju należy w pełni wykorzystać dostępne środki realizacji, w tym wewnętrzne przepływy inwestycyjne ze środków publicznych i prywatnych.

Reforma Światowej Organizacji Handlu. W kontekście międzynarodowych tendencji protekcjonistycznych należy podwoić wspólne wysiłki, aby utrzymać otwarty, niedyskryminacyjny i oparty na zasadach wielostronny system handlowy, którego fundamentem jest silna i dobrze funkcjonująca WTO, w celu reformy funkcji tej organizacji związanych ze stanowieniem zasad, monitorowaniem i rozstrzyganiem sporów.

Wzmocnienie odporności makroekonomicznej na świecie. Zasadnicze znaczenie dla zapewnienia mocnego, trwałego, zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu gospodarczego na świecie ma pogłębiona wymiana poglądów na temat rozwoju sytuacji makroekonomicznej oraz odpowiednich strategii politycznych na całym świecie i w obu regionach.

Partnerstwo na rzecz skutecznego globalnego zarządzania na szczeblu wielostronnym:

·Wspieranie dalszego udziału Ameryki Łacińskiej i Karaibów w misjach i operacjach UE w dziedzinie wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO) oraz bliższa współpraca na rzecz bezpieczeństwa i pokoju na świecie;

·dążenie do pełnego wdrożenia reformy systemu ONZ na rzecz pokoju i bezpieczeństwa, zrównoważonego rozwoju i zarządzania;

·połączenie sił i domaganie się pełnego wdrożenia porozumienia klimatycznego z Paryża i uzyskanie globalnego wsparcia na rzecz przejścia na czystą energię oraz na rzecz solidnych ram dotyczących różnorodności biologicznej na okres po roku 2020;

·rozwijanie dalszej współpracy między dwoma regionami w zakresie zarządzania oceanami, w tym stosowanie Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza, oraz w zakresie zwalczania nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych połowów;

·odgrywanie wiodącej roli w realizacji Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030;

·opracowanie wspólnego programu na rzecz wzmocnienia wielostronnego systemu handlowego przez skuteczne wdrożenie porozumień WTO i reformę tej organizacji.

3. Przejście od wizji do działań

Przekucie wizji na działania w celu skutecznego wdrożenia określonego powyżej programu wymagać będzie od UE oraz Ameryki Łacińskiej i Karaibów przedłużenia ich form zaangażowania. W nadchodzących latach UE, kierując się priorytetami określonymi w niniejszym komunikacie, będzie dążyć do przyjęcia bardziej strategicznego podejścia w stosunkach z państwami Ameryki Łacińskiej i Karaibów, udoskonalając formę zaangażowania politycznego w tym regionie i korzystając z narzędzi handlu, inwestycji i współpracy.

3.1. Bardziej strategiczne zaangażowanie polityczne

Działaniom zewnętrznym UE z państwami Ameryki Łacińskiej i Karaibów powinien przyświecać wynikający z zasad pragmatyzm. Uniwersalne podejście do partnerstwa nie pasuje do różnych realiów panujących w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach; kraje partnerskie mają różne priorytety polityczne, potrzeby i środki. Utrzymując obecne poziomy zaangażowania – wielostronne, między dwoma regionami, subregionalne, dwustronne – UE powinna dążyć do pogłębienia współpracy z zainteresowanymi grupami regionalnymi i krajami, które pragną i są zdolne zwiększyć zaangażowanie na rzecz wspólnych celów.

Stosunki UE z Ameryką Łacińską i Karaibami powinny w dalszym ciągu opierać się na dialogu politycznym UE z różnymi krajami i grupami regionalnymi w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach. Dialog ten powinien pomóc określić wspólne priorytety, interesy i nowe możliwości współpracy. Układy o stowarzyszeniu zawarte lub będące przedmiotem negocjacji z kilkoma krajami 26 oraz umowa o dialogu politycznym i współpracy z Kubą, podpisana w 2016 r., umocowały dialog polityczny w wielu obszarach, zapewniając odpowiednie ramy instytucjonalne dla zacieśnienia współpracy w kwestiach dwustronnych i regionalnych.

Priorytetem w stosunkach UE z państwami Ameryki Łacińskiej i Karaibów powinno pozostać wspieranie integracji regionalnej, co wynika z przekonania i doświadczenia, że integracja wewnątrzregionalna przynosi większe poczucie bezpieczeństwa, korzyści gospodarcze i społeczne. Obejmuje to mechanizmy transregionalne takie jak CELAC, a także wysiłki subregionalne, takie jak Sojusz Pacyfiku, Mercosur, System Integracji Środkowoamerykańskiej (SICA) i Karaibskie Forum Państw AKP (CARIFORUM) / Wspólnotę Karaibską (CARICOM).

Partnerstwo między UE a Ameryką Łacińską i Karaibami powinno stać się bardziej widoczne na szczeblu światowym, a także lepiej chronić i dostarczać globalne dobra publiczne, w tym przez zajmowanie wspólnych stanowisk na forach wielostronnych. Należy w szerszym zakresie korzystać z nieformalnych konsultacjach między UE a państwami Ameryki Łacińskiej i Karaibów przed ważnymi konferencjami międzynarodowymi. Współpraca wielostronna powinna stać się stałym punktem dialogu na wszystkich szczeblach z partnerami z Ameryki Łacińskiej i Karaibów.

Zaangażowanie polityczne i wspólne podejścia obu regionów służą również wspieraniu demokracji, pokoju i bezpieczeństwa oraz rozwiązywaniu sytuacji kryzysowych. W latach 80-tych XX w. Ameryka Łacińska i Europa połączyły siły w ramach Grupy z Contadory, aby promować pokój w Ameryce Centralnej, kładąc podwaliny pod porozumienia pokojowe Esquipulas II. Międzynarodowa grupa kontaktowa ds. Wenezueli jest kolejnym przykładem inicjatywy zrzeszającej członków z tych dwóch regionów w celu promowania rozwiązań politycznych, demokratycznych i pokojowych w związku z kryzysową sytuacją w tym państwie, gdzie skutki kryzysu są odczuwalne daleko poza granicami Wenezueli. Grupa ta kieruje się wartościami wspólnymi dla UE oraz Ameryki Łacińskiej i Karaibów, a jej działania wiążą się z potrzebą utrzymania demokracji, praworządności i poszanowania praw człowieka w tych regionach. Reprezentuje ona wspólnie wypracowane podejście oparte na zasadach, które ucieleśnia politykę zagraniczną UE: współpracując z partnerami regionalnymi i międzynarodowymi, dąży do stworzenia warunków sprzyjających wypracowaniu rozwiązania politycznego w drodze wolnych i uczciwych wyborów i dostarczanie pomocy zgodnie z zasadami humanitarnymi. UE jest również gotowa, aby włączyć się do międzynarodowych działań na rzecz odbudowy instytucji i gospodarki tego państwa, jak tylko przywrócona zostanie demokracja. Należy promować wspólne działania dyplomatyczne oparte na wielostronnych i integracyjnych ramach jako narzędzie w stosunkach między obydwoma regionami, aby poradzić sobie z sytuacjami kryzysowymi.

Mając świadomość, że w dzisiejszym świecie obecni są różni międzynarodowi gracze zabiegający o wpływy, obecność w gospodarce lub nawet modele polityczne i społeczne, UE powinna wyróżniać się za sprawą swojej polityki opartej na wartościach i promować zasadę komplementarności i wzajemnych korzyści. Wykluczająca wizja międzynarodowych stosunków, w której ktoś zyskuje kosztem drugiego, jest szkodliwa dla obu regionów; propozycja UE dla Ameryki Łacińskiej i Karaibów opiera się na otwartej regionalizacji i rozwiązaniach korzystnych dla wszystkich.

UE powinna realizować odpowiedzialną politykę handlową i inwestycyjną w stosunkach z Ameryką Łacińską i Karaibami, korzystając z umów handlowych w celu promowania interesów gospodarczych UE oraz wartości międzynarodowych leżących u podstaw partnerstwa między UE a Ameryką Łacińską i Karaibami, uczestnicząc we wspieraniu demokracji, dobrobytu i odporności oraz kształtowaniu bardziej sprzyjającej włączeniu społecznemu i zrównoważonej globalizacji.

3.2 Współpraca o dużej sile oddziaływania

Aby przełożyć wspólne cele na działania i pomóc wykorzystać potencjał partnerstwa między UE a Ameryką Łacińską i Karaibami, UE powinna współpracować z partnerami z państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów w celu wdrożenia proponowanych w niniejszym komunikacie kompleksowych ram współpracy. Ramy te powinny odnosić się do przedstawionych powyżej czterech priorytetowych obszarów, jakimi są dobrobyt, demokracja, odporność i skuteczne globalne zarządzanie. Potwierdzają one konieczność podjęcia zdecydowanych działań w zakresie wspólnych interesów, w które to działania regiony angażują się jako równorzędni partnerzy.

Nowe kompleksowe ramy powinny być:

·dostosowane do indywidualnych potrzeb, z uwzględnieniem różnych realiów w poszczególnych regionach;

·zgodne z priorytetami politycznymi, służące osiągnięciu wspólnych celów i interesów partnerstwa (partnerstw) między UE a Ameryką Łacińską i Karaibami, jak postanowiono w trakcie dialogów politycznych odbywających się na różnych poziomach stosunków między UE a Ameryką Łacińską i Karaibami oraz w drodze konsultacji z sektorem prywatnym i grupami społeczeństwa obywatelskiego;

·kompleksowe, wykorzystujące różne obszary polityki i instrumenty do reagowania na program partnerstwa o coraz szerszym zakresie i na coraz bardziej złożone wyzwania;

·spójne, gwarantujące, aby różne strategie polityczne i instrumenty działań zewnętrznych UE w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach przyczyniały się do osiągania coraz szerzej zakrojonych celów partnerstwa UE – Ameryka Łacińska i Karaiby.

Kluczowym elementem nowych ram będzie współpraca w celu realizacji Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 oraz innych wspólnych zobowiązań międzynarodowych, przy zaangażowaniu na szczeblu lokalnym, krajowym, regionalnym i globalnym, oraz z udziałem społeczeństwa obywatelskiego. Dobrym przykładem takiego zaangażowania jest dialog na temat zrównoważonego rozwoju ustanowiony na mocy umów zawartych z kilkoma krajami.

W trakcie prac w ramach europejskiego konsensusu na rzecz rozwoju UE powinna nadal współpracować z państwami Ameryki Łacińskiej i Karaibami na różnych poziomach rozwoju w coraz bardziej zróżnicowany i dopasowany do potrzeb sposób, koncentrując się na państwach najbardziej potrzebujących, zwłaszcza na państwach najmniej rozwiniętych, znajdujących się w niepewnej sytuacji lub w stanie konfliktu, gdzie możliwość zebrania środków finansowych jest najmniejsza.

Uznając utrzymujące się słabości i ograniczenia strukturalne, z którymi boryka się wiele krajów o średnim dochodzie dążących do osiągnięcia w nich zrównoważonego rozwoju, UE powinna dążyć do wykorzystania wzajemnych korzyści płynących ze współpracy i wspólnego dobrobytu. UE powinna kontynuować ukierunkowaną współpracę na rzecz rozwoju w stosownych przypadkach i angażować się w dialog polityczny, a także wymieniać się doświadczeniami i wiedzą fachową w takich kwestiach, jak eliminacja ubóstwa, rządzenie, kryzys uchodźczy i inne wspólne interesy.

Dialogi i inicjatywy dotyczące współpracy w zakresie porządku publicznego i reformy publicznej będą uwzględniać różnorodność krajów partnerskich, wspierać wzajemne interesy oraz określać wspólne priorytety i wyzwania. UE uznaje również ważną rolę współpracy bardziej zaawansowanych państw rozwijających się w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach z innymi krajami rozwijającymi się, a także ich wpływu na globalne dobra publiczne i wyzwania. Państwa te potrzebują w mniejszym stopniu preferencyjnych form pomocy lub nie potrzebują ich wcale, dlatego UE powinna rozwijać z nimi innowacyjną współpracę w celu wdrożenia na świecie Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030.

Aby wspierać nowe ramy współpracy, UE powinna w pełni i w sposób komplementarny wykorzystywać szereg swoich instrumentów i programów, jednocześnie wprowadzając innowacyjne środki służące realizacji celów partnerstwa między UE a Ameryką Łacińską i Karaibami. Szczególne znaczenie powinny mieć:

·dialogi polityczne na rzecz określenia i stymulowania wzajemnych oczekiwań UE i państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów w zakresie krajowych reform, dwustronnej, regionalnej i wielostronnej współpracy;

·wymiana wiedzy i wiedzy fachowej w kwestiach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, w tym w zakresie polityki publicznej, wzmocnienia instytucjonalnego i otoczenia regulacyjnego;

·promowanie i wykorzystywanie finansowania publicznego i prywatnego w celu uwolnienia inwestycji o wysokim ekonomicznym, środowiskowym i społecznym zwrocie, w tym poprzez finansowanie mieszane i wsparcie inwestycji, a także poprzez zorganizowany dialog na rzecz poprawy klimatu inwestycyjnego skoncentrowany na krajach będących w najtrudniejszej sytuacji.

·współpraca trójstronna, która mobilizuje i zwiększa możliwości współpracy, w tym na rzecz osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju.

Europejski Bank Inwestycyjny i instytucje finansowania rozwoju w państwach członkowskich odgrywają istotną rolę w finansowaniu zrównoważonego rozwoju w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, w kontekście ograniczonych napływów oficjalnej pomocy rozwojowej.

Współpraca między UE a Ameryką Łacińską i Karaibami skorzystałaby na udoskonaleniu jej narzędzi dzięki uproszczonej strukturze instrumentów finansowania zewnętrznego i większej elastyczności w sprostaniu wyzwaniom i maksymalizacji możliwości wynikających z partnerstwa między obydwoma regionami.

3.3. Nasze społeczeństwa za sterem

UE powinna w dalszym ciągu promować bliskie kontakty ze społeczeństwem obywatelskim, ośrodkami analitycznymi, samorządami lokalnymi, sektorem przedsiębiorstw, organizacjami pracodawców i pracowników, organizacjami kulturalnymi, środowiskiem akademickim i osobami młodymi. Takie zaangażowanie powinno nadal dostarczać informacji na potrzeby dialogu politycznego i dialogu dotyczącego konkretnych dziedzin polityki między UE a Ameryką Łacińską i Karaibami, zapewniając, aby odpowiadały one na obawy obywateli w obu regionach. Celem inicjatyw w zakresie współpracy powinna być niezmiennie zdolność społeczeństwa obywatelskiego do angażowania się w skuteczne działania wspierające i do opowiadania się za odpowiedzialnością i przejrzystością rządów. Ważną rolę odgrywa tutaj również Fundacja UE-Ameryka Łacińska i Karaiby.

Wymiar parlamentarny jest zasadniczym elementem zaangażowania politycznego UE i Ameryki Łacińskiej i Karaibów. W przyszłości należy utrzymać konstruktywną i aktywną rolę Parlamentu Europejskiego i innych organów parlamentarnych w ramach partnerstwa międzyregionalnego.

UE powinna kontynuować ścisłą współpracę z organizacjami regionalnymi i międzyregionalnymi, takimi jak Komisja Gospodarcza ONZ ds. Ameryki Łacińskiej i Karaibów (ECLAC), Organizacja Państw Amerykańskich, Iberoamerykański Sekretariat Generalny, Instytut Współpracy między Włochami a Ameryką Łacińską, Międzyamerykański Bank Rozwoju lub Bank Rozwoju Ameryki Łacińskiej.

4. W kierunku wspólnego programu

W niniejszym komunikacie przedstawiono szereg propozycji, jak wzmocnić partnerstwo między Unią Europejską a Ameryką Łacińską i Karaibami. Dano w nim wyraz temu, jak bardzo UE jest zainteresowana zacieśnieniem stosunków z państwami Ameryki Łacińskiej i Karaibów oraz grupami regionalnymi, a także pozostaniem stałym i wiarygodnym partnerem tego regionu.

UE stoi na stanowisku, że partnerstwo to powinno w większym stopniu wspierać wartości i żywotne interesy – dobrobyt, demokrację, odporność i skuteczne globalne zarządzanie – oraz lepiej i w bardziej ukierunkowany sposób wykorzystywać różne wymiary stosunków między UE a Ameryką Łacińską i Karaibami. UE będzie działać na rzecz większego strategicznego zaangażowania politycznego, intensyfikując działania w ramach partnerstwa z tymi krajami lub grupami regionalnymi, które chcą uczynić więcej dla osiągnięcia wspólnych celów. Będzie dążyć do realizacji opartych na zasadach i postępowych polityk handlowych i inwestycyjnych, współpracując z Ameryką Łacińską i Karaibami w celu zachowania i reformy silnego wielostronnego systemu handlowego. UE będzie współpracować w zakresie działań, które będą miały duży wpływ w ramach wspólnych priorytetów i Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030.

Partnerstwo między UE a Ameryką Łacińską i Karaibami wykracza daleko poza sferę rządową. Więzi ludzkie między regionami rozwijają się dziś bardzo dynamicznie; to obywatele budują pomosty między regionami, angażują się w badania i innowacje, tworzą nowe miejsca pracy i rozliczają decydentów. Należy zrobić więcej, aby pomóc im wykorzystać ich potencjał.

Powinno to doprowadzić do podjęcia bardziej połączonych i spójnych działań zewnętrznych UE w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach dzięki jednoczeniu mocnych stron i łączeniu zasobów. Wykonanie założeń niniejszego komunikatu będzie przebiegać w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi UE, których różnorodne powiązania z regionem Ameryki Łacińskiej i Karaibów wzmacniają wyjątkowy charakter partnerstwa między Unią i tym regionem. W miarę możliwości należy rozważać wspólne programowanie i inicjatywy, aby zwiększyć skuteczność działań zewnętrznych Europy.

Taka właśnie jest wizja UE dotycząca przyszłości jej partnerstwa z Ameryką Łacińską i Karaibami. Dialog z partnerami z Ameryki Łacińskiej i Karaibów umożliwi połączenie sił na rzecz wspólnej przyszłości.



Wykaz akronimów (w porządku alfabetycznym)

5G

piąta generacja (komunikacja za pomocą telefonii komórkowej)

AKP

państwa Afryki, Karaibów i Pacyfiku

AMERIPOL

Comunidad de Policías de América

Wspólnota Sił Policyjnych Kontynentów Amerykańskich

BIZ

bezpośrednie inwestycje zagraniczne

CARICOM IMPACS

Karaibska Agencja Wykonawcza ds. Przestępczości i Bezpieczeństwa

CELAC

Wspólnota Państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów

CEPOL

Agencja Unii Europejskiej ds. Szkolenia w Dziedzinie Ścigania

COPOLAD

Programa de Cooperación entre América Latina, el Caribe y la Unión Europea en Políticas sobre Drogas

Program współpracy między

Ameryką Łacińską, Karaibami i Unią Europejską

w zakresie polityki antynarkotykowej

EBI

Europejski Bank Inwestycyjny

ECLAC

Komisja Gospodarcza ONZ ds. Ameryki Łacińskiej i Karaibów

EGNOS

europejski system wspomagania satelitarnego

EL PAcCTO

Europa Latinoamérica Programa de Asistencia contra el Crimen Transnacional Organizado

Program wsparcia Europa–Ameryka Łacińska na rzecz walki z transgraniczną przestępczością zorganizowaną

EUR

Euro - €

EUROCLIMA+

Programa Regional de Sostenibilidad Ambiental y Cambio Climático para América Latina

Regionalny program dotyczący zrównoważonego rozwoju środowiska i zmiany klimatu dla Ameryki Łacińskiej

EUROPOL

Agencja Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania

EUROsociAL

Programa para la Cohesión Social en América Latina

Program na rzecz spójności społecznej w Ameryce Łacińskiej

G20

grupa G-20

IDB

Międzyamerykański Bank Rozwoju

LAC

Ameryka Łacińska i Karaiby

LGBTI

Lesbijki, geje, osoby biseksualne, transpłciowe i interseksualne

MMŚP

mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa

NDC

ustalony na poziomie krajowym wkład

ODA

oficjalna pomoc rozwojowa

OECD

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju

ONZ

Organizacja Narodów Zjednoczonych

OPA

Organizacja Państw Amerykańskich

SDG

Cel(e) zrównoważonego rozwoju

SICA

Sistema de la Integración Centroamericana

System Integracji Środkowoamerykańskiej

UE

Unia Europejska

WPBiO

Wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony (UE)

WTO

Światowa Organizacja Handlu

(1)

Wspólna wizja, wspólne działanie: silniejsza Europa. Globalna strategia na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej (2016 r.)

(2)

Wszystkie państwa Ameryki Łacińskiej i Karaibów z wyjątkiem Argentyny, Boliwii, Brazylii, Paragwaju, Urugwaju i Wenezueli. Najważniejsze z nich to umowy o stowarzyszeniu z Meksykiem, Chile i Ameryką Centralną, umowa o partnerstwie gospodarczym z Karaibskim Forum Państw AKP (CARIFORUM) i umowy o wolnym handlu z Kolumbią, Peru i Ekwadorem.

(3)

Porozumienie klimatyczne z Paryża (2015 r.)

(4)

Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 (2015 r.)

(5)

Sprawozdanie ONZ z 2017 r. na temat międzynarodowej migracji.

(6)

Eurostat, 2019 r. Inwestycje UE w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach przewyższają łączną wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych UE w Chinach (176,1 mld EUR, z wyjątkiem Hong Kongu), Indiach (76,7 mld EUR) i Rosji (216,1 mld EUR).

(7)

Koncentrując się na kluczowych obszarach, takich jak bezpieczeństwo i praworządność, zrównoważenie środowiskowe i zmiana klimatu, rolnictwo, bezpieczeństwo żywnościowe i żywieniowe, wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu i tworzeniu miejsc pracy, reforma zarządzania finansami publicznymi, modernizacja sektora publicznego oraz integracja regionalna.

(8)

Roczne sprawozdania EBI są dostępne na stronie http://www.eib.org/en/infocentre/publications/all/index.htm .

(9)

 Nowy Europejski konsensus w sprawie rozwoju: „Nasz świat, nasza godność, nasza przyszłość”, Dz.U. 2017/C 210/01.

(10)

Handel z korzyścią dla wszystkich: W kierunku bardziej odpowiedzialnej polityki handlowej i inwestycyjnej, COM (2015) 0497. Wytyczne negocjacyjne dotyczące Umowy o partnerstwie między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a grupą państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku, z drugiej strony, RADA (2018) 8094/18/ADD1. Niniejszy komunikat należy również czytać w kontekście zawartych lub obecnie negocjowanych porozumień między UE i poszczególnymi państwami Ameryki Łacińskiej i Karaibów lub subregionami. Porozumienia te obejmują praktycznie cały region, dzięki czemu stanowią ważny instrument realizowania koncepcji określonej w niniejszym komunikacie.

(11)

Zgodnie z planem działania Komisji na rzecz finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego. „Plan działania: finansowanie zrównoważonego wzrostu gospodarczego” COM (2018) 97.

(12)

Inicjatywa zapewnia długoterminowe ramy ułatwiające wyspom generowanie własnej zrównoważonej, niedrogiej energii.

(13)

W 2018 r. odsetek ludności mieszkającej na obszarach miejskich wynosił 81 % w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach w porównaniu z 74 % w Europie. Departament Spraw Gospodarczych i Społecznych ONZ (2018 r.), Revision of World Urbanization Prospects (Przegląd perspektyw urbanizacji na świecie).

(14)

Według MOP nieformalne zatrudnienie stanowiło w 2014 r. 46,8 % całkowitego zatrudnienia poza sektorem rolnictwa. W 2012 r. gospodarka nieformalna w UE-27stanowiła 18,4 %. Komisja Europejska & OECD (2017 r.), Policy Brief on Informal Entrepreneurship (Informator dotyczący nieformalnej przedsiębiorczości)

(15)

Do tej pory podpisano umowy z Brazylią, Chile i Kolumbią.

(16)

EUROCLIMA+ jest programem finansowanym przez UE, który wspiera wdrożenie porozumienia klimatycznego z Paryża, http://euroclimaplus.org/  

(17)

Międzyamerykański Bank Rozwoju (2012 r.) Leveraging opportunities for sustaining growth: IDB biodiversity platform for the Latin America and the Caribbean (Zwiększanie możliwości utrzymania wzrostu gospodarczego: Platforma na rzecz różnorodności biologicznej stworzona przez Międzyamerykański Bank Rozwoju (IDB) dla Ameryki Łacińskiej i Karaibów).

(18)

ECLAC (2018 r.), Social Panorama of Latin America.

(19)

ECLAC, Social Panorama of Latin America, 2018 r. (Panorama społeczna Ameryki Łacińskiej).

(20)

 Zjawisko erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków dotyczy strategii unikania opodatkowania, w których wykorzystuje się luki w przepisach podatkowych i rozbieżności między tymi przepisami w celu sztucznego przenoszenia zysków do krajów z zerowym lub niskim podatkiem (OECD).

(21)

Zgodnie z deklaracją przyjętą na 2. spotkaniu ministrów spraw zagranicznych CELAC-UE w lipcu 2018 r. oraz ze strategią z 2014 r. w sprawie bezpieczeństwa obywateli.

(22)

UNHCR (2019)

(23)

Traktat o zakazie broni jądrowej w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach (traktat z Tlatelolco), obowiązujący od 1968 r.

(24)

Światowy sojusz na rzecz przeciwdziałania zmianie klimatu jest inicjatywą UE mającą pomagać krajom znajdującym się w najtrudniejszej sytuacji na świecie, w tym małym rozwijającym się państwom wyspiarskim i krajom najsłabiej rozwiniętym, w przeciwdziałaniu zmianie klimatu.

(25)

Inicjatywa ta nadaje tempo współpracy UE z głównymi gospodarkami na świecie, głównie z państwami z grupy G-20, w zakresie polityki przeciwdziałania zmianie klimatu, przede wszystkim przez dążenie do utrzymywania ustalonych na poziomie krajowym wkładów do porozumienia paryskiego.

(26)

Meksyk, Chile, Ameryka Centralna, MERCOSUR.