KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 15.3.2019

COM(2019) 136 final

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ, RADY, EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

Unia rynków kapitałowych: postępy w budowie jednolitego rynku kapitału na rzecz silnej unii gospodarczej i walutowej

{SWD(2019) 99 final}

1.Wprowadzenie

Budowa unii rynków kapitałowych była podstawowym priorytetem Komisji pod przewodnictwem Jeana-Claude’a Junckera. Po blisko pięciu latach potrzeba większej i głębszej integracji rynków kapitałowych jest bezsporna. W grudniu 2018 r. przywódcy UE zaapelowali o to, aby do wiosny 2019 r. poczyniono ambitne postępy na drodze do unii rynków kapitałowych, nakreślone w sprawozdaniu Eurogrupy skierowanym do przywódców. Europejski Bank Centralny również wielokrotnie podkreślał potrzebę dalszych prac nad utworzeniem unii rynków kapitałowych 1 .

Podczas wiosennego posiedzenia Rady Europejskiej w dniach 21–22 marca przywódcy UE będą omawiać dalszy rozwój jednolitego rynku, w tym unii rynków kapitałowych, polityki przemysłowej i europejskiej polityki cyfrowej, przygotowując priorytetowe obszary, w których koncentrować się będą długoterminowe działania unijne w ramach następnego strategicznego programu.

Unia rynków kapitałowych stanowi konieczne uzupełnienie unii bankowej i jest niezbędna do wzmocnienia unii gospodarczej i walutowej oraz międzynarodowej roli euro 2 . Głębsza integracja rynków kapitałowych oraz bardziej zintegrowane systemy bankowe mogą pomóc w podtrzymaniu transgranicznych przepływów kapitału i inwestycji w tych państwach członkowskich, które odczuwają skutki wielkich asymetrycznych wstrząsów makroekonomicznych. Te prywatne mechanizmy podziału ryzyka odgrywają szczególnie ważną rolę w łagodzeniu wstrząsów w poszczególnych krajach w obrębie unii gospodarczej i walutowej i przyczyniają się do zmniejszenia ryzyka w sektorze finansowym. Przykładowo, nowe przepisy zwiększą zdolność unijnych firm inwestycyjnych do udzielania przedsiębiorstwom pomocy w dostępie do rynków kapitałowych, zarządzania aktywami oraz zapewniania płynności rynkowej, ułatwiając w ten sposób podział ryzyka i inwestycje w całej UE.

Unia rynków kapitałowych jest również ważnym projektem w ramach jednolitego rynku. Zwiększy ona dostępność rynków kapitałowych dla firm i obywateli – zwłaszcza w mniejszych krajach – tworząc powiązania między ich lokalnymi ekosystemami rynków kapitałowych a większymi zasobami kapitału w całej UE. Dzięki zróżnicowaniu źródeł finansowania przedsiębiorstw unijnych unia rynków kapitałowych może wspierać inwestowanie w innowacje i rozwój technologiczny, przyczyniając się w ten sposób do konkurencyjności UE w skali globalnej.

Na przykład dzięki nowym przepisom dotyczącym prospektów emisyjnych i rynków rozwoju MŚP przedsiębiorstwa będą mogły ubiegać się o dodatkowe finansowanie z całej UE, w tym poprzez wprowadzenie swoich akcji do obrotu na giełdzie w innym państwie członkowskim. Nowe podejście do restrukturyzacji zapobiegawczej umożliwi potencjalnie rentownym przedsiębiorstwom przeprowadzenie restrukturyzacji na wczesnym etapie i uniknięcie niewypłacalności oraz stworzy uczciwym przedsiębiorcom drugą szansę na rozpoczęcie nowej działalności zamiast karania ich za nieudaną pierwszą próbę biznesową. Nowy ogólnoeuropejski indywidualny produkt emerytalny oraz środki usprawniające unijny rynek funduszy inwestycyjnych stworzą obywatelom nowe możliwości oszczędzania i inwestowania. Na rynkach lokalnych nowe przepisy dotyczące obligacji zabezpieczonych zapewnią bankom stabilne i opłacalne źródło finansowania.

Odpowiednio rozwinięta unia rynków kapitałowych w UE jest również ważna z perspektywy globalnych rynków kapitałowych i dodatkowo zwiększa atrakcyjność UE jako miejsca przeznaczenia dla inwestycji zagranicznych. Stanowi to uzupełnienie programu UE na rzecz swobodnego i uczciwego handlu. Unijny system równoważności umożliwia podmiotom z państw trzecich dostęp do rynków unijnych w niektórych obszarach, pod warunkiem istnienia równoważnych norm w zakresie regulacji i nadzoru w danym państwie trzecim. Jednocześnie po wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z UE konieczny będzie dodatkowy rozwój krytycznych funkcji unii rynków kapitałowych w zakresie świadczenia usług rynku kapitałowego i nadzoru nad nimi poprzez utrzymanie płynności i unikanie regionalnego rozdrobnienia. Przykładowo, nowe przepisy dotyczące kontrahentów centralnych zapewnią bardziej spójny i rygorystyczny nadzór nad kontrahentami centralnymi w UE i w państwach trzecich. Silniejsze i bardziej zintegrowane rynki finansowe przyniosą również korzyści europejskim konsumentom, inwestorom i przedsiębiorstwom dzięki reformie unijnego systemu nadzoru. Nowoczesne ramy przeciwdziałania praniu pieniędzy zabezpieczą integralność unijnych rynków finansowych. Wybiegając w przyszłość, potrzebne będą dalsze kroki w celu zapewnienia, aby infrastruktura rynkowa nadążała za rosnącym wolumenem transakcji, aby informacje były dostępne i porównywalne, prawa inwestorów chronione i wystarczająco zharmonizowane, a także, by nie miał miejsca arbitraż regulacyjny ani równanie w dół pod względem standardów nadzoru.

Rynki kapitałowe muszą ulec przekształceniu, aby zapewnić uporządkowaną przemianę zgodnie z celami programu działań ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 oraz porozumieniem klimatycznym z Paryża. Europa przoduje w międzynarodowych wysiłkach zmierzających do realizacji tych zobowiązań. UE będzie prowadzić szybką dekarbonizację gospodarki z myślą o osiągnięciu neutralności klimatycznej w 2050 r. 3 , a potrzeba odporności na coraz poważniejsze zdarzenia związane z klimatem stanie się coraz bardziej nagląca 4 . Środki określone w planie działania na rzecz zrównoważonego finansowania 5 przyczynią się do przekierowania przepływów kapitału prywatnego i publicznego w stronę bardziej zrównoważonych inwestycji, między innymi dzięki nowym regułom, które umożliwią inwestorom podejmowanie bardziej świadomych decyzji dotyczących zrównoważonego charakteru dokonywanych przez nich inwestycji. W 2019 r. Komisja przedstawi sprawozdanie z realizacji tego planu działania.

W dzisiejszym cyfrowym świecie, aby przygotować nasze gospodarki na przyszłe wyzwania, musimy czerpać korzyści z technologii finansowej, dbając jednocześnie o ochronę konsumentów, jak wskazano w planie działania w zakresie technologii finansowej 6 . Sektor finansowy już się zmienia w związku z nowymi technologiami, takimi jak sztuczna inteligencja, duże zbiory danych czy sieci łańcuchów bloków. Technologia finansowa może efektywniej i w sposób bardziej opłacalny tworzyć wzajemne połączenia między rynkami ogólnoeuropejskimi a ekosystemami lokalnymi. Może ona również stymulować innowacje w UE i sprzyjać międzynarodowej konkurencyjności unijnych rynków kapitałowych.

Ogólnie rzecz biorąc, europejskie rynki kapitałowe nadal się rozwijały w ciągu ostatnich pięciu lat. Łączna kapitalizacja rynkowa spółek giełdowych w UE przewyższa obecnie poziom sprzed kryzysu, a odsetek pierwszych ofert publicznych z UE na rynku światowym wciąż wynosi około 30 %. Wartość notowanych papierów wartościowych emitowanych przez przedsiębiorstwa niefinansowe odnotowała wzrost w relacji do unijnego produktu krajowego brutto – z 36 % w 2014 r. do 41 % w 2018 r. Analogiczna wartość dłużnych papierów wartościowych wzrosła z 8 % do 10 %. Transgraniczna dystrybucja funduszy inwestycyjnych ze znakiem jakości UE również stopniowo rosła. Te tendencje stanowią pozytywne oznaki dalszego rozwoju europejskich rynków kapitałowych.

Źródło:    Europejski Instytut Rynków Kapitałowych, Europejski Bank Centralny, Rezerwa Federalna i obliczenia własne.

Uwagi:    Chociaż rynki UE i USA nie są w pełni porównywalne, wykres pokazuje, że rynki kapitałowe w UE-28 odpowiadają około 160 % PKB Unii, a w Stanach Zjednoczonych – 300 % PKB. Kapitalizacja rynku akcji oraz obligacje emitowane przez przedsiębiorstwa finansowe i niefinansowe – średnia dla 5 wiodących rynków w Unii Europejskiej została obliczona jako ważona względem PKB średnia dla Niderlandów, Szwecji, Irlandii, Danii i Luksemburga, przy wagach – odpowiednio – 41 %, 25 %, 17 %, 15 % i 2 %.

Patrząc z dzisiejszej perspektywy, Komisja wypełniła swoje zobowiązania. Zaproponowała podstawowe elementy składowe unii rynków kapitałowych w oparciu o trzy wzajemnie się wzmacniające wymiary: jednolity rynek UE, jasne i proporcjonalne reguły oraz skuteczny nadzór. Jednakże decydujące znaczenie dla powodzenia unii rynków kapitałowych ma aktywny udział zarówno państw członkowskich, jak i zainteresowanych stron na poziomie krajowym i unijnym. Do wzmocnienia rynków kapitałowych niezbędne są krajowe reformy i środki, a przedsiębiorstwa, uczestnicy rynku finansowego i inwestorzy powinni w pełnym zakresie korzystać z tych nowych możliwości. Przykładowo, krajowe systemy podatkowe oraz efektywność i czas trwania postępowań upadłościowych mają wyraźny wpływ na inwestycje transgraniczne i przepływy kapitałowe. W ramach europejskiego semestru kwestie tego typu są analizowane w sprawozdaniach krajowych i szereg państw członkowskich otrzymało wydane przez Radę wskazówki lub oficjalne zalecenia dotyczące takich kwestii jak preferencyjne traktowanie podatkowe finansowania dłużnego względem finansowania kapitałowego oraz postępowania upadłościowe.

2.Postępy poczynione w obecnej kadencji

Komisja zgłosiła wszystkie wnioski ustawodawcze przedstawione w planie działania na rzecz unii rynków kapitałowych i w przeglądzie śródokresowym z myślą o realizacji kluczowych elementów składowych unii rynków kapitałowych 7 . Oprócz przedstawionych poniżej wniosków Komisja przyjęła inne uzupełniające wnioski mające znaczenie dla unii rynków kapitałowych. Należy tu wymienić wnioski w sprawie wspólnej podstawy opodatkowania osób prawnych (CCTB) 8 i wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych (CCCTB), które będą wdrażane w ramach dwuetapowej procedury, oraz wniosek w sprawie ram na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do kontrahentów centralnych. Ponadto w lutym 2019 r. współprawodawcy uzgodnili ukierunkowaną reformę rozporządzenia w sprawie infrastruktury rynku europejskiego (EMIR), celem której jest ustanowienie prostszych i bardziej proporcjonalnych przepisów dotyczących instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym.

W listopadzie 2018 r. Komisja wezwała współprawodawców do sfinalizowania kluczowych elementów składowych unii rynków kapitałowych przed wyborami do Parlamentu Europejskiego, które odbędą się w maju 2019 r. Komisja z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie polityczne Parlamentu Europejskiego i Rady, które zaowocowało porozumieniem politycznym w sprawie 10 wniosków.

Reforma regulacyjna stanowi jednak jedynie część wymaganych zmian. To dlatego w planie działania na rzecz unii rynków kapitałowych i w przeglądzie śródokresowym uwzględniono – oprócz programu działań legislacyjnych – szereg środków o charakterze nieustawodawczym, które Komisja wprowadziła 9 . Środki te same w sobie mają duże znaczenie dla zwiększenia zaufania inwestorów, wzmocnienia kluczowej infrastruktury rynkowej i otwarcia nowych kanałów finansowania.

Było zawsze jasne, że w pełni rozwinięta unia rynków kapitałowych nie powstanie od razu. Wprowadzone dotychczas środki zaczynają wywierać wpływ, jednak potrzeba jeszcze czasu, aby w pełni zmaterializowały się korzyści płynące z wniosków ustawodawczych przedstawionych przez Komisję, a ich skutki dały się odczuć w praktyce. Rolą organów krajowych i uczestników rynku jest teraz wykorzystanie możliwości stworzonych przez reformy unii rynków kapitałowych, z korzyścią dla unii gospodarczej i walutowej oraz szerzej pojętej gospodarki UE.

3.Pełne wykorzystanie jednolitego rynku dzięki nowym europejskim produktom, oznaczeniom i paszportom

Komisja zaproponowała sześć środków ustawodawczych w celu wprowadzenia nowych ogólnounijnych przepisów dotyczących produktów, oznaczeń i paszportów. W sprawie pięciu wniosków nastąpiło albo ich przyjęcie, albo zawarcie porozumienia politycznego przez Parlament Europejski i Radę. Konieczne są pilne postępy w odniesieniu do pozostałego jednego wniosku.

·Rozporządzenia w sprawie europejskich funduszy venture capital i w sprawie europejskich funduszy na rzecz przedsiębiorczości społecznej, przyjęte przez współprawodawców w październiku 2017 r., mają służyć pobudzeniu inwestycji w projekty realizowane z udziałem kapitału wysokiego ryzyka i projekty społeczne. Ułatwią one inwestorom inwestowanie w innowacyjne małe i średnie przedsiębiorstwa poprzez rozszerzenie zakresu rozporządzeń na wszystkich zarządzających funduszami, niezależnie od ich wielkości, oraz poprzez poszerzenie zakresu przedsiębiorstw, w które można inwestować.

·Przyjęte w grudniu 2017 r. rozporządzenie harmonizujące ramy prawne sekurytyzacji, tworzące podstawy prostej, przejrzystej i standardowej sekurytyzacji, przyczynia się do budowy zaufania na rynku sekurytyzacji, zapobiega ponownemu popełnianiu błędów z przeszłości i odciąża bilanse banków. Opracowywany jest zestaw regulacyjnych i wykonawczych standardów technicznych w celu określenia szczegółów zreorganizowanych ram sekurytyzacji oraz zapewnienia ich jasności i spójnego stosowania z myślą o osiągnięciu celów politycznych. Oprócz rozporządzenia w sprawie sekurytyzacji zmieniono ramy ostrożnościowe dla banków i ubezpieczycieli w celu ustanowienia ściślejszego powiązania między ryzykownością pozycji sekurytyzacyjnej a wymaganym kapitałem regulacyjnym.

·Rozporządzenie w sprawie ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego, co do którego w grudniu 2018 r. osiągnięto porozumienie polityczne, wprowadza ogólnounijny dobrowolny produkt emerytalny, który może stanowić uzupełnienie krajowych ustawowych i pracowniczych programów emerytalnych dla zainteresowanych takim rozwiązaniem obywateli. Zapewni im ono większy wybór sposobów oszczędzania na emeryturę i – uzupełniając państwowe i pracownicze systemy emerytalne – pomoże w rozwiązywaniu problemów demograficznych wynikających ze starzenia się społeczeństwa.

·W lutym 2019 r. współprawodawcy osiągnęli porozumienie polityczne w sprawie wspólnych przepisów dotyczących obligacji zabezpieczonych. Zharmonizowane przepisy, których podstawę stanowią krajowe rygorystyczne normy i najlepsze praktyki, przyczynią się do rozwoju obligacji zabezpieczonych jako stabilnego i opłacalnego źródła finansowania dla banków unijnych. Dzięki temu zwiększą one zdolność finansowania gospodarki realnej przez banki. Zapewnią one również inwestorom większy wybór bezpieczniejszych możliwości inwestowania.

·W lutym 2019 r. współprawodawcy osiągnęli porozumienie w sprawie pakietu dotyczącego ułatwienia transgranicznej dystrybucji funduszy zbiorowego inwestowania. Nowe przepisy sprawią, że transgraniczna dystrybucja funduszy będzie prostsza, szybsza i tańsza. Stanie się tak dzięki większej przejrzystości wymogów krajowych, ograniczeniu formalności administracyjnych i zharmonizowaniu rozbieżnych przepisów krajowych. Zapewni to inwestorom większy wybór i ograniczy ponoszone przez nich koszty, bez uszczerbku dla należnej im ochrony.

·Przyjęcie wniosku dotyczącego rozporządzenia w sprawie finansowania społecznościowego, będącego nadal przedmiotem negocjacji między współprawodawcami, umożliwiłoby platformom ubieganie się o licencję unijną w oparciu o jeden zestaw przepisów, a zatem sprawiłoby, że platformy finansowania społecznościowego mogłyby świadczyć swoje usługi w całej UE. Proponowane ramy poprawiłyby dostęp do innowacyjnej formy finansowania dla przedsiębiorstw potrzebujących funduszy, w szczególności przedsiębiorstw typu start-up, przy jednoczesnym zapewnieniu inwestorom silnych środków ochrony.

Aby stworzyć nowe kanały finansowania przedsiębiorstw, Komisja przeanalizowała również kwestię europejskich zabezpieczonych skryptów dłużnych dla niewielkich i średniej wielkości kredytów oraz kredytów infrastrukturalnych. Sprzyjając stosowaniu kredytów udzielanych małym i średnim przedsiębiorstwom oraz kredytów infrastrukturalnych jako zabezpieczenia, europejskie zabezpieczone skrypty dłużne wykraczają poza tradycyjne rodzaje zabezpieczeń stosowane w przypadku obligacji zabezpieczonych. Europejskie zabezpieczone skrypty dłużne mogłyby zatem poprawić zdolność banków do udzielania kredytów, w szczególności małym i średnim przedsiębiorstwom, i w ten sposób potencjalnie pobudzać wzrost przedsiębiorstw i tworzenie miejsc pracy. W oparciu o wskazówki Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego, konsultacje z zainteresowanymi stronami z sektora prywatnego oraz studium wykonalności Komisja będzie nadal badać, czy konieczne są dalsze działania na szczeblu UE.

Z myślą o zwiększeniu zaufania inwestorów detalicznych Komisja zbadała dystrybucję produktów inwestycyjnych. W ramach tej oceny zidentyfikowano szereg wyzwań, z którymi muszą się zmierzyć konsumenci zainteresowani inwestowaniem. Niektóre z tych wyzwań zostały już uwzględnione w niedawnych zmianach w prawodawstwie UE poprawiających przejrzystość i wzmacniających ochronę inwestorów detalicznych. Komisja będzie nadal monitorować i oceniać skuteczność i adekwatność ram regulacyjnych dotyczących inwestorów detalicznych, w tym w ramach przeglądu dyrektywy w sprawie rynków instrumentów finansowych i rozporządzenia w sprawie detalicznych produktów zbiorowego inwestowania i ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych.

Komisja analizuje również szereg instrumentów, które mogłyby pomóc inwestorom detalicznym uczestniczyć w rynkach kapitałowych. Programy akcjonariatu pracowniczego zapewniają inwestorom detalicznym pewne doświadczenie w inwestowaniu w akcje. Inwestycyjne rachunki oszczędnościowe, ze wsparciem w postaci przejrzystych warunków, mogą ogólniej pomóc w ograniczeniu obciążeń administracyjnych i zachęcić inwestorów do uczestnictwa w rynkach kapitałowych. Komisja będzie nadal pracować wspólnie z zainteresowanymi stronami z sektora prywatnego nad rozwojem tych instrumentów.

Również w obszarze inwestycji detalicznych Komisja bada aktualne oparte na technologii interfejsy cyfrowe, które mogłyby pomagać osobom fizycznym wyszukiwać odpowiednie i opłacalne detaliczne produkty inwestycyjne w rzetelny, przejrzysty i wiarygodny sposób. W ramach analizy, której wyników należy się spodziewać jeszcze w tym roku, ocenione zostaną możliwe scenariusze opracowania internetowego narzędzia cyfrowego, które mogłoby stanowić dla inwestorów detalicznych wsparcie w ich decyzjach inwestycyjnych.

Ponadto Komisja przeprowadziła badanie dotyczące potencjalnych przeszkód podatkowych dla inwestycji transgranicznych dokonywanych przez fundusze emerytalno-rentowe i zakłady ubezpieczeń na życie. Komisja zamierza omówić wyniki tego badania z państwami członkowskimi w celu dobrowolnego usunięcia wszelkich zidentyfikowanych przeszkód przed ewentualnym podjęciem działań prawnych.

4.Wspieranie przedsiębiorstw i inwestorów dzięki jaśniejszym i prostszym przepisom

Komisja zaproponowała pięć środków ustawodawczych w celu zapewnienia prostszych, jaśniejszych i bardziej proporcjonalnych przepisów dotyczących przedsiębiorców, firm i instytucji finansowych. W sprawie czterech wniosków nastąpiło albo ich przyjęcie, albo zawarcie porozumienia politycznego przez Parlament Europejski i Radę. Konieczne są dalsze postępy w odniesieniu do pozostałego jednego wniosku.

·Rozporządzenie w sprawie prospektu emisyjnego, przyjęte przez współprawodawców w czerwcu 2017 r., ogranicza biurokratyczne wymogi dla przedsiębiorstw poszukujących możliwości finansowania poprzez uproszczenie zasad opracowywania prospektu emisyjnego i sprawienie, że będzie on bardziej zrozumiały dla inwestorów.

·W lutym 2019 r. współprawodawcy osiągnęli porozumienie w sprawie bardziej proporcjonalnych i uwzględniających ryzyko przepisów dotyczących firm inwestycyjnych. Nowe przepisy zapewnią równe warunki działania dużym instytucjom finansowym o znaczeniu systemowym, które będą podlegać takim samym przepisom i takiemu samemu nadzorowi jak banki, oraz wprowadzą prostsze i mniej uciążliwe reguły ostrożnościowe dla firm inwestycyjnych niemających znaczenia systemowego. To zrównoważone podejście pobudzi konkurencję i zwiększy inwestycje przy jednoczesnym zachowaniu stabilności finansowej.

·W grudniu 2018 r. osiągnięto porozumienie polityczne w sprawie dyrektywy dotyczącej ram prawnych restrukturyzacji zapobiegawczej, drugiej szansy i środków zwiększających skuteczność postępowań restrukturyzacyjnych, upadłościowych i w zakresie umorzenia. Pomoże ona potencjalnie rentownym przedsiębiorstwom doświadczającym trudności finansowych przeprowadzić skuteczną restrukturyzację oraz umożliwi uczciwym przedsiębiorcom skorzystanie z drugiej szansy po zakończeniu postępowania upadłościowego. Ma to decydujące znaczenie dla zapewnienia dynamicznego otoczenia biznesowego, które również sprzyja innowacjom, pozwala uniknąć niepotrzebnych likwidacji, utraty know-how i miejsc pracy oraz zapobiega akumulacji kredytów zagrożonych.

·W marcu 2019 r. współprawodawcy osiągnęli porozumienie w sprawie nowych przepisów, które ułatwią finansowanie małych przedsiębiorstw za pośrednictwem rynków kapitałowych. Proponowane przepisy ograniczą biurokratyczne przeszkody dla małych i średnich przedsiębiorstw szukających dostępu do „rynków rozwoju MŚP”, nowej kategorii platform obrotu przeznaczonych dla małych emitentów, dzięki wprowadzeniu bardziej proporcjonalnego podejścia wspierającego dopuszczenie małych i średnich przedsiębiorstw do obrotu giełdowego. Celem wniosku jest również zapewnienie ochrony inwestorów i integralności rynku.

·Potrzebne są dalsze prace, aby osiągnąć porozumienie w zakresie wniosku dotyczącego rozporządzenia w sprawie prawa właściwego dla skutków przelewu wierzytelności wobec osób trzecich. Rozporządzenie to znacznie zwiększy pewność prawa – i tym samym będzie sprzyjać inwestycjom transgranicznym – poprzez określenie, które prawo krajowe ma zastosowanie do skutków wobec stron trzecich w przypadku transgranicznego przelewu wierzytelności.

Jako inwestorzy długoterminowi ubezpieczyciele odgrywają istotną rolę w finansowaniu gospodarki realnej poprzez większe inwestycje kapitałowe. Komisja przyjęła zmianę w założeniach koncepcyjnych Wypłacalność II dotyczącą traktowania ostrożnościowego kwalifikujących się niepublicznych instrumentów kapitałowych i niepublicznej emisji instrumentów dłużnych. Ponadto Komisja przyjęła bardziej zindywidualizowane podejście ostrożnościowe do długoterminowych inwestycji kapitałowych dokonywanych przez firmy ubezpieczeniowe. Zmiany te są obecnie poddawane kontroli przez współprawodawców. Dzięki tym zmianom dokonywane przez ubezpieczycieli inwestycje w kwalifikujące się niepubliczne instrumenty kapitałowe będą obecnie objęte niższym wymogiem kapitałowym, w szczególności w przypadku gdy takie inwestycje kwalifikują się jako długoterminowe inwestycje kapitałowe. Co więcej, w przypadku niepublicznej emisji instrumentów dłużnych, Komisja dopuszcza w nowych przepisach rozwiązania alternatywne w stosunku do wykorzystywania ratingów zewnętrznych na potrzeby obliczania wymogów kapitałowych. Zlikwiduje to obecne niedogodności niepublicznej emisji instrumentów dłużnych w porównaniu z obligacjami korporacyjnymi posiadającymi rating inwestycyjny.

Komisja dokonała przeglądu funkcjonowania rynków obligacji korporacyjnych w UE. W przypadku większych przedsiębiorstw obligacje korporacyjne są ważnym sposobem finansowania dłużnego na większą skalę. W ostatnim dziesięcioleciu zwiększyła się emisja obligacji korporacyjnych w UE przez przedsiębiorstwa niefinansowe, jednak instrument ten ma wciąż niewykorzystany potencjał jako narzędzie finansowania przedsiębiorstw. Komisja powołała grupę ekspertów w celu przeprowadzenia oceny unijnych rynków instrumentów korporacyjnych. Grupa ta miała za zadanie przeprowadzenie przekrojowej analizy rynków obligacji korporacyjnych i wydanie zaleceń dotyczących sposobu poprawy ich funkcjonowania. Komisja podjęła już działania w oparciu o zalecenia grupy ekspertów, takie jak przyjęcie wniosku ustawodawczego w sprawie wspierania dopuszczenia małych i średnich przedsiębiorstw do obrotu giełdowego, aby ograniczyć obciążenie administracyjne dla emitentów obligacji korporacyjnych. Ocena rynków obligacji korporacyjnych będzie również, w stosownych przypadkach, stanowić wkład w przyszłe przeglądy prawodawstwa UE.

Komisja zobowiązała się również do określenia i propagowania najlepszych praktyk w zakresie emisji niepublicznej. Rynki niepublicznej emisji instrumentów dłużnych mogą zwiększyć dostępność finansowania dla nienotowanych na giełdzie średnich przedsiębiorstw. Badanie 10 wykazało, że niepubliczna emisja instrumentów dłużnych ukierunkowana na inwestorów instytucjonalnych może w przyszłości odgrywać większą rolę w finansowaniu średnich przedsiębiorstw. W badaniu tym podkreślono również znaczny potencjał wzrostu, jeżeli chodzi o emisje niepubliczne w UE, z uwagi na nowe rynki krajowe i zwiększenie działalności transgranicznej. W oparciu o wnioski z badania Komisja zachęca państwa członkowskie do wspierania rozwoju emisji niepublicznych jako alternatywnego źródła finansowania.

Oprócz działań już podjętych przez Komisję prowadzonych jest szereg działań, które stanowić będą wkład w przyszłe prace Komisji. Zaliczają się do nich badanie finansowania łańcucha dostaw oraz badanie mające na celu ocenę zakresu badań nad MŚP oraz wpływu nowych przepisów dyrektywy w sprawie rynków instrumentów finansowych na rozdział płatności na badania.

Aby wykorzystać potencjał innowacji, Komisja zwróciła się również do grupy ekspertów 11 o dokonanie oceny przepisów dotyczących innowacyjnych modeli biznesowych i technologii. Wyniki badań i analiz muszą zostać jeszcze poddane przeglądowi, a decyzja o wszelkich ewentualnych działaniach następczych będzie już należała do Komisji w kolejnej kadencji.

Europejska Rada ds. Innowacji, obecnie w końcowej fazie pilotażowej, połączy programy unijne w punkt kompleksowej obsługi dla innowatorów o dużym potencjale, przystosowany do potrzeb związanych z przełomowymi i radykalnymi innowacjami. Ma ona osiągnąć pełną zdolność działania wraz z uruchomieniem następnego unijnego programu w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont Europa”, w ramach którego będzie zapewniać dotacje i finansowanie mieszane (połączenie dotacji i finansowania kapitałowego) w celu wypełnienia luk rynkowych w finansowaniu innowacji wysokiego ryzyka i przyciągnięcia inwestycji prywatnych.

Stabilne otoczenie inwestycyjne ma zasadnicze znaczenie dla pobudzania inwestycji w UE. W dniu 19 lipca 2018 r. Komisja przyjęła komunikat, w którym wyjaśniła, w jaki sposób prawo UE chroni inwestycje i jak inwestorzy mogą dochodzić przed krajowymi organami administracji i sądami praw przysługujących im na mocy przepisów unijnych 12 .

Ochrona inwestycji stała się jeszcze ważniejsza w świetle wyroku w sprawie Achmea z dnia 6 marca 2018 r. Potwierdził on pogląd Komisji, że inwestorzy unijni nie mogą opierać się na wewnątrzunijnych dwustronnych umowach inwestycyjnych, a w szczególności, że zawarte w tych umowach postanowienia dotyczące arbitrażu w sporach pomiędzy inwestorem a państwem są niezgodne z prawem UE. W następstwie dialogu między Komisją a państwami członkowskimi w styczniu 2019 r. wszystkie państwa członkowskie zobowiązały się do rozwiązania wewnątrzunijnych dwustronnych umów inwestycyjnych, a większość państw członkowskich zobowiązała się do podjęcia działań w celu zapewnienia, by Traktat karty energetycznej nie mógł być stosowany jako podstawa arbitrażu między inwestorami a państwami członkowskimi UE.

5.Skuteczniejszy nadzór nad unijnymi rynkami kapitałowymi

Komisja zaproponowała dwa środki ustawodawcze w celu zapewnienia bardziej zintegrowanego i skutecznego nadzoru nad rynkami kapitałowymi, który ma kluczowe znaczenie dla unii rynków kapitałowych i jest koniecznym warunkiem większej integracji finansowej i większego udziału sektora prywatnego w podziale ryzyka. W sprawie jednego wniosku osiągnięto porozumienie polityczne. Konieczne są pilne postępy w odniesieniu do pozostałego jednego wniosku:

·Zmienione przepisy dotyczące bardziej rygorystycznego nadzoru nad kontrahentami centralnymi, uzgodnione w marcu 2019 r., w celu wzmocnienia stabilności finansowej UE. Ta reforma sprawi, że Europejski System Nadzoru Finansowego będzie na tyle odporny, iż będzie w stanie przewidywać i ograniczać ryzyko stwarzane przez unijnych kontrahentów centralnych i przez kontrahentów centralnych o znaczeniu systemowym spoza UE, którzy świadczą usługi klientom unijnym.

·Poczyniono znaczne postępy w negocjacjach w sprawie reformy europejskich organów nadzorczych, dzięki której europejski nadzór finansowy będzie silniejszy i bardziej zintegrowany, oraz w sprawie wniosku dotyczącego wzmocnienia ram nadzorczych w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, zmieniającego pierwotny wniosek z września 2018 r. 13  Komisja wzywa Parlament Europejski i Radę do pilnego zawarcia porozumienia politycznego i jest gotowa niezmiennie dowodzić swego pełnego poparcia dla tego celu.

Skuteczny nadzór ma znaczenie dla pobudzenia inwestycji detalicznych, ponieważ oszczędzający muszą być przekonani, że potencjalne inwestycje zapewnią zwrot adekwatny do podejmowanego ryzyka. W styczniu 2019 r., na wniosek Komisji, trzy europejskie organy nadzorcze opublikowały wyniki pierwszej dokonanej przez nie kompleksowej analizy kosztów i wyników głównych kategorii produktów inwestycyjnych dla oszczędzających, m.in. funduszy wspólnego inwestowania, produktów ubezpieczeniowych i emerytalnych oraz produktów strukturyzowanych. Pierwsze wyniki stanowią punkt wyjścia przyszłych ocen i dalszego opracowywania wymogów w zakresie sprawozdawczości, w tym – w stosownych przypadkach – ewentualnego rozszerzenia zakresu stosowania i ulepszenia metodyki.

6.Zrównoważone finansowanie

Komisja przyjęła trzy wnioski ustawodawcze w celu umożliwienia unijnemu sektorowi finansowemu torowania drogi ku neutralnej dla klimatu, zasobooszczędnej i odpornej gospodarce o obiegu zamkniętym. Parlament Europejski i Rada osiągnęły porozumienie polityczne w sprawie dwóch z nich. Nadal konieczne są postępy w odniesieniu do jednego z trzech wniosków ustawodawczych:

·Współprawodawcy nadal naradzają się nad ujednoliconym unijnym systemem klasyfikacji (systematyką) określającym, które rodzaje działalności gospodarczej uznaje się za zrównoważone pod względem środowiskowym. Dzięki niemu inwestorzy i inne podmioty gospodarcze uzyskają jasność co do tego, które rodzaje działalności można uznać za „ekologiczne”. Będzie on również stanowił podstawę norm i oznaczeń dotyczących zrównoważonych produktów finansowych. Komisja zaproponowała, aby do końca 2021 r. poddać ocenie stosowność rozszerzenia systematyki w taki sposób, aby objęła ona inne cele w zakresie zrównoważonego rozwoju, w szczególności cele społeczne.

·W marcu 2019 r. osiągnięto porozumienie polityczne w sprawie rozporządzenia dotyczącego ujawniania informacji odnoszących się do zrównoważonych inwestycji i zagrożeń dla zrównoważonego rozwoju. Nowe przepisy wprowadzą spójność i jasność co do tego, w jaki sposób inwestorzy instytucjonalni powinni uwzględniać czynniki z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Przepisy te zwiększą również przejrzystość strategii inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego dla inwestorów końcowych.

·Ponadto w lutym 2019 r. współprawodawcy osiągnęli porozumienie polityczne w sprawie rozporządzenia dotyczącego unijnych wskaźników referencyjnych transformacji klimatycznej i wskaźników referencyjnych dostosowanych do porozumienia paryskiego. Te nowe normy rynkowe będą odzwierciedlać ślad węglowy przedsiębiorstw i dostarczą inwestorom jaśniejszych informacji o tym, w jaki sposób ich inwestycje przyczyniają się do walki ze zmianą klimatu.

Znacznie zaawansowane są również prace nad szeregiem środków o charakterze nieustawodawczym z dziedziny zrównoważonego finansowania. Należą do nich: opracowanie przez grupę ekspertów technicznych systematyki w zakresie zrównoważonego finansowania w celu określenia rodzajów działalności gospodarczej zrównoważonej środowiskowo, co będzie stanowić wkład w proces legislacyjny związany z wnioskiem Komisji dotyczącym ujednoliconego unijnego systemu klasyfikacji, sprawozdanie grupy ekspertów na temat ujawniania informacji związanych z klimatem oraz prace techniczne nad normą unijną dotyczącą obligacji ekologicznych. W oparciu o sprawozdanie grupy ekspertów technicznych Komisja aktualizuje również niewiążące wytyczne w sprawie podawania przez przedsiębiorstwa informacji niefinansowych i opublikuje je do połowy 2019 r. Trwają również prace nad stworzeniem podstaw przyszłego oznakowania ekologicznego UE dla produktów finansowych oraz – wspólnie z Europejskim Urzędem Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych – oceną ewentualnego uwzględniania zrównoważoności w ratingach. Ponadto Europejski Urząd Nadzoru Bankowego, Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych oraz Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego analizują wykonalność włączenia zrównoważoności do wymogów ostrożnościowych.

7.Lokalne rynki kapitałowe

Pobudzenie lokalnych rynków kapitałowych jest głównym celem unii rynków kapitałowych. Silne rynki lokalne są szczególnie korzystne dla średnich przedsiębiorstw, które są wystarczająco duże, by korzystać z lokalnych rynków kapitałowych, lecz zbyt małe, by poszukiwać kapitału za granicą. Bliskość geograficzna obniża koszty transakcji, sprzyja pokonywaniu barier kulturowych między przedsiębiorcami i pomaga inwestorom w zrozumieniu wspieranych przez nich przedsiębiorstw. Zwiększa ona również możliwości efektywnego wykorzystania lokalnych oszczędności.

Rozwijanie lokalnych rynków kapitałowych wymaga uzupełniających się działań na poziomie państw członkowskich, działań transgranicznych i inicjatyw regionalnych, jak również działań na szczeblu UE. Na szczeblu krajowym podejmowanych jest wiele działań, do których należą krajowe strategiczne plany rozwoju rynków kapitałowych, usprawnianie otoczenia biznesowego i wsparcie publiczne w zakresie dostępu do finansowania. Działająca w ramach Komisji Służba ds. Wspierania Reform Strukturalnych zapewnia tym inicjatywom krajowym wsparcie techniczne. Zachęca się do współpracy regionalnej w celu otwarcia rynków i propagowania powiązań transgranicznych, ułatwiania inwestycji zagranicznych i dopuszczania przedsiębiorstw do obrotu giełdowego za granicą, powiązania infrastruktur rynkowych i regionalnej harmonizacji przepisów. Na poziomie UE instrumenty finansowe oferowane przez Europejski Bank Inwestycyjny przyczyniają się do rozwoju lokalnych rynków kapitałowych poprzez zwiększenie dostępności produktów finansowych i wypełnianie luk w finansowaniu odczuwanych przez małe i średnie przedsiębiorstwa.

8.Podsumowanie

Komisja przedstawiła już środki, do których zobowiązała się na początku kadencji i w przeglądzie śródokresowym z myślą o wprowadzeniu podstawowych elementów składowych unii rynków kapitałowych. Te środki o charakterze ustawodawczym i nieustawodawczym stanowią ważny krok w stronę bardziej wydajnych i płynnych rynków kapitałowych w UE, na których firmy i inwestorzy mogą uzyskać dostęp do finansowania rynkowego na równych warunkach, niezależnie od ich fizycznej lokalizacji w obrębie jednolitego rynku. Umożliwiając inwestorom i przedsiębiorstwom transgraniczny dostęp do możliwości inwestowania i uzyskania finansowania, unia rynków kapitałowych zwiększa udział sektora prywatnego w podziale ryzyka, ogranicza ryzyko w obrębie systemu finansowego i pomaga łagodzić wstrząsy gospodarcze w strefie euro i poza nią. Rynki kapitałowe o wysokim stopniu integracji wzmacniają jednolity rynek, wspierają program swobodnego i uczciwego handlu oraz sprawiają, że UE staje się jeszcze bardziej atrakcyjnym miejscem docelowym dla inwestycji w zmieniającym się i coraz bardziej złożonym środowisku geopolitycznym.

Przez całą kadencję Komisja współpracowała ściśle z Parlamentem Europejskim i Radą i poczyniła znaczne postępy w odniesieniu do wielu wniosków. Ważne jest, aby współprawodawcy nadal dążyli do zapewnienia, by wszystkie przepisy będące jeszcze przedmiotem prac legislacyjnych zostały jak najszybciej przyjęte. Komisja będzie w dalszym ciągu wspierać te starania. Same przepisy nie umożliwią jednak realizacji unii rynków kapitałowych. Państwa członkowskie, organy krajowe, zainteresowane strony z sektora prywatnego – wszystkie te podmioty odgrywają decydującą rolę w tworzeniu unii rynków kapitałowych.

Chociaż działania Komisji zaczęły już przynosić skutki, upłynie trochę czasu, zanim pełne skutki dadzą się odczuć w praktyce. Wyraźna jest jednak potrzeba dalszych prac, aby wprowadzić w UE dynamiczną unię rynków kapitałowych. W każdym przypadku przyszłe działania będą musiały uwzględniać wpływ, jaki wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z UE wywrze na rynki kapitałowe, oraz inne krótko- lub średnioterminowe wyzwania gospodarcze i społeczne. Zaliczają się do nich fundamentalne – i najprawdopodobniej szybkie – zmiany wynikające z dekarbonizacji gospodarki i zmiany klimatu oraz rozwój technologiczny.

Wzywa się Radę Europejską do odnowienia jej zaangażowania na rzecz unii rynków kapitałowych i do udzielenia poparcia tym staraniom w jej kolejnym strategicznym programie. Ma to zasadnicze znaczenie dla jednolitego rynku, unii gospodarczej i walutowej oraz silnego euro, a w ostatecznym rozrachunku – dla konkurencyjności UE w skali globalnej.

4. Przegląd postępów w zakresie dossier ustawodawczych dotyczących unii rynków kapitałowych
OPIS POLITYKI	Parlament Europejski	Rada Unii Europejskiej
UNIA RYNKÓW KAPITAŁOWYCH
Sekurytyzacja	Tekst przyjęty	Tekst przyjęty
Prospekt emisyjny	Tekst przyjęty	Tekst przyjęty
Europejskie fundusze venture capital (EuVECA)	Tekst przyjęty	Tekst przyjęty
Ogólnoeuropejski indywidualny produkt emerytalny (OIPE)	Porozumienie polityczne	Porozumienie polityczne
Obligacje zabezpieczone	Porozumienie polityczne	Porozumienie polityczne
Finansowanie społecznościowe	Mandat negocjacyjny	Brak porozumienia
Transgraniczna dystrybucja funduszy zbiorowego inwestowania	Porozumienie polityczne	Porozumienie polityczne
Przegląd przepisów dotyczących firm inwestycyjnych	Porozumienie polityczne	Porozumienie polityczne
Restrukturyzacja zapobiegawcza, druga szansa i skuteczność procedur	Porozumienie polityczne	Porozumienie polityczne
Wspieranie rynków rozwoju MŚP	Porozumienie polityczne	Porozumienie polityczne
Prawo właściwe dla skutków przelewu wierzytelności wobec osób trzecich	Mandat negocjacyjny	Brak porozumienia
Przegląd przepisów dotyczących Europejskich Urzędów Nadzoru, w tym wzmocnione przepisy dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy	Mandat negocjacyjny	Mandat negocjacyjny
Rozporządzenie w sprawie infrastruktury rynku europejskiego (nadzór)	Porozumienie polityczne	Porozumienie polityczne
ZRÓWNOWAŻONE FINANSOWANIE
Zrównoważone finansowanie: systematyka	Brak porozumienia	Brak porozumienia
Zrównoważone finansowanie: ujawnianie informacji	Porozumienie polityczne	Porozumienie polityczne
Zrównoważone finansowanie: niskoemisyjność i pozytywny wpływ na emisyjność	Porozumienie polityczne	Porozumienie polityczne
INNE WNIOSKI MAJĄCE ZNACZENIE DLA UNII RYNKÓW KAPITAŁOWYCH
Wspólna skonsolidowana podstawa opodatkowania osób prawnych	Sprawozdanie przyjęte	Brak porozumienia
Rozporządzenie w sprawie infrastruktury rynku europejskiego (REFIT)	Porozumienie polityczne	Porozumienie polityczne
Działania naprawcze oraz restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja kontrahentów centralnych	Mandat negocjacyjny	Brak porozumienia

(1)

Zob., przykładowo, słowo wstępne Mario Draghiego, prezesa Europejskiego Banku Centralnego, na posiedzeniu komisji ECON Parlamentu Europejskiego w Brukseli w dniu 28 stycznia 2019 r. ( https://www.ecb.europa.eu/press/key/date/2019/html/ecb.sp190128~8b43137b4f.en.html ).

(2)

W dniu 25 stycznia 2019 r. Komisja rozpoczęła ukierunkowane konsultacje na temat euro i rynków walutowych, będące jednym z głównych działań następczych w związku z komunikatem Komisji z grudnia 2018 r. „W kierunku wzmocnienia międzynarodowej roli euro”. Celem tych konsultacji, które zakończą się w dniu 31 marca, jest uzyskanie opinii zainteresowanych stron na temat roli euro na rynkach walutowych i dokonanie oceny, czy transakcje w euro są przeprowadzane efektywnie i w oparciu o odpowiednią płynność rynkową.

(3)

COM(2018) 773 „Czysta planeta dla wszystkich – Europejska długoterminowa wizja strategiczna dobrze prosperującej, nowoczesnej, konkurencyjnej i neutralnej dla klimatu gospodarki”.

(4)

Globalne ocieplenie o 1,5 °C – sprawozdanie specjalne IPCC (Międzyrządowego Zespołu ds. Zmiany Klimatu) na temat skutków globalnego ocieplenia o 1,5 °C w stosunku do poziomu sprzed epoki przemysłowej i związanych z tym globalnych ścieżek redukcji emisji gazów cieplarnianych w kontekście wzmocnienia światowej reakcji na zagrożenie zmianą klimatu, zrównoważonego rozwoju i działań na rzecz eliminacji ubóstwa.

(5)

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Banku Centralnego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Plan działania: finansowanie zrównoważonego wzrostu gospodarczego”, COM(2018) 97 final z 8.03.2018 r.

(6)

   „Plan działania w zakresie technologii finansowej: w kierunku bardziej konkurencyjnego i innowacyjnego europejskiego sektora finansowego” – COM(2018) 109 final.

(7)

Komunikat „Plan działania na rzecz tworzenia unii rynków kapitałowych”, COM(2015) 468 z 30.09.2015 r.; komunikat „W sprawie śródokresowego przeglądu planu działania na rzecz unii rynków kapitałowych”, COM(2017) 292 z 8.06.2017 r.

(8)

CCTB ma stanowić remedium na obecne preferencyjne traktowanie finansowania dłużnego w opodatkowaniu osób prawnych dzięki wprowadzeniu ulgi z tytułu wzrostu i inwestycji (AGI), która przyniesie przedsiębiorstwom takie same korzyści podatkowe z tytułu finansowania kapitałowego jak te, które uzyskują one w związku z finansowaniem dłużnym. AGI przyczynia się do powstania silnej unii rynków kapitałowych, tworząc bardziej neutralne i sprzyjające inwestycjom otoczenie podatkowe.

(9)

Zob. załącznik 1, dokument roboczy służb Komisji SWD(2019) 99.

(10)

Zob. strona internetowa Komisji na temat unijnych rynków emisji niepublicznych .

(11)

Grupa ekspertów ds. przeszkód regulacyjnych dla innowacji finansowych.

(12)

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady „Ochrona inwestycji wewnątrzunijnych”, COM(2018) 547 final.

(13)

Komisja przedstawiła wniosek zmieniający pierwotny wniosek dotyczący Europejskiego Urzędu Nadzoru w celu skoncentrowania w obrębie Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego uprawnień w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy w odniesieniu do sektora finansowego oraz wzmocnienia kompetencji tego urzędu, aby zadbać o to, by ryzyko prania pieniędzy było objęte skutecznym i spójnym nadzorem ze strony wszystkich właściwych organów oraz by organy te współpracowały ze sobą i wymieniały się informacjami.