KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 2.5.2018

COM(2018) 321 final

KOMUNIKAT KOMISJI

Nowoczesny budżet dla Unii, która chroni, wspiera i broni

Wieloletnie ramy finansowe na lata 2021-2027

{SWD(2018) 171 final}

1.NOWY, NOWOCZESNY BUDŻET DLA UNII 27 PAŃSTW

Co siedem lat Unia Europejska decyduje o swoim przyszłym długoterminowym budżecie – wieloletnich ramach finansowych. Kolejny taki budżet, obowiązujący od 1 stycznia 2021 r., będzie pierwszym budżetem Unii Europejskiej składającej się z 27 państw członkowskich.

To decydujący moment dla naszej Unii. Jest to dla państw członkowskich i instytucji Unii Europejskiej szansa na zjednoczenie się wokół jasnej wizji przyszłości Europy. Jest to czas, by jednoznacznie pokazać, że Unia jest gotowa poprzeć swoje deklaracje czynami koniecznymi do realizacji tej wspólnej wizji. Nowoczesny, ukierunkowany budżet UE przyczyni się do urzeczywistnienia pozytywnego programu działań zaproponowanego przez przewodniczącego Komisji Jeana-Claude’a Junckera w orędziu o stanie Unii wygłoszonym przed Parlamentem Europejskim w dniu 14 września 2016 r. 1 . Program ten został uzgodniony przez przywódców 27 państw członkowskich w Bratysławie w dniu 16 września 2016 r. oraz w deklaracji rzymskiej przyjętej w dniu 25 marca 2017 r. Nowoczesny, ukierunkowany budżet UE pomoże Unii działać na dużą skalę w sprawach istotnych, a na mniejszą w kwestiach mniej ważnych, zgodnie z deklaracją rzymską.

Negocjacje w sprawie przyszłych wieloletnich ram finansowych odbywają się w czasie nie tylko nowej dynamiki, ale i wielkich wyzwań dla Unii. Unia podjęła stanowcze działania w następstwie kryzysu finansowego i gospodarczego, aby położyć solidne podwaliny pod trwałe ożywienie gospodarcze. Obecnie odnotowuje się wzrost gospodarczy, powstają też nowe miejsca pracy. Coraz większy nacisk kładzie się na skuteczne i sprawiedliwe działania w sprawach, które są naprawdę istotne w codziennym życiu obywateli. Ważne jest też, aby ich skutki odczuli mieszkańcy wszystkich państw członkowskich Unii. Apel przewodniczącego Junckera o przezwyciężenie podziałów i uczynienie Unii bardziej zjednoczoną, silniejszą i bardziej demokratyczną 2 powinien więc znaleźć odzwierciedlenie w strukturze nowego budżetu.

Wybory dokonane w nadchodzących miesiącach zadecydują o kształcie Unii na kolejne dziesięciolecia. Stawka jest wysoka. Zmiany technologiczne i demograficzne prowadzą do przemian gospodarczych i społecznych. Zmiana klimatu i ograniczone zasoby zmuszają nas do zastanowienia się, w jaki sposób możemy zapewnić, by nasz styl życia był zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju. W wielu częściach Europy utrzymuje się wysoki poziom bezrobocia, zwłaszcza wśród młodych ludzi. Nowe zagrożenia dla bezpieczeństwa wymagają nowych rozwiązań. Kryzys uchodźczy, wywołany przez wojnę i terror w sąsiedztwie Europy, pokazał, że musimy wzmocnić naszą zdolność do zarządzania presjami migracyjnymi i zająć się podstawowymi przyczynami migracji. Sytuacja geopolityczna jest coraz bardziej niestabilna, a wartości i zasady demokracji, na jakich opiera się nasza Unia, są poddawane próbie.

Przedstawione dziś przez Komisję wnioski ustawodawcze dotyczące wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027 pomogą w podjęciu tych wyzwań i wykorzystaniu szans. Są one wynikiem otwartej i pluralistycznej debaty. Komisja przedstawiła warianty przyszłego budżetu UE w komunikacie z dnia 14 lutego 2018 r. 3 Uważnie wysłuchała uwag Parlamentu Europejskiego 4 , państw członkowskich, parlamentów narodowych, beneficjentów unijnego finansowania i innych zainteresowanych stron. Podczas przeprowadzonych na początku tego roku konsultacjach publicznych zebrano ponad 11 000 odpowiedzi.

Komisja występuje z propozycją nowego, nowoczesnego długoterminowego budżetu, ściśle dostosowanego do priorytetów politycznych Unii 27 państw członkowskich. Proponowany budżet łączy nowe instrumenty ze zmodernizowanymi programami, aby efektywnie realizować priorytety Unii i sprostać nowym wyzwaniom. Wnioski Komisji pokazują też, w jaki sposób można uprościć i zreformować finansowanie budżetu, aby stworzyć silniejsze powiązanie z priorytetami politycznymi. Opracowano je z myślą o wywarciu szczególnie znaczącego wpływu na proces tworzenia zamożnej, bezpiecznej i spójnej Europy. W tym celu są one skoncentrowane na obszarach, w których Unia może zdziałać najwięcej.

W każdym obszarze Komisja proponuje poziom finansowania, który będzie potrzebny, aby zaspokoić nasze wspólne ambicje. Wnioski ustawodawcze dotyczące poszczególnych przyszłych programów finansowych zostaną przedstawione w nadchodzących tygodniach.

Propozycje Komisji uwzględniają również – w realistyczny i zrównoważony sposób – skutki, jakie ma dla budżetu, wystąpienie z Unii Zjednoczonego Królestwa. Odejście tak ważnego płatnika do budżetu UE będzie miało skutki finansowe, co trzeba uwzględnić w przyszłych ramach finansowych. Utrzymanie poziomu wsparcia, który odpowiada naszym ambicjom we wszystkich priorytetowych obszarach, wymagać będzie wniesienia dodatkowych wkładów przez wszystkie państwa członkowskie w sprawiedliwy i zrównoważony sposób. Równocześnie nie wolno szczędzić wysiłków, aby uczynić budżet UE bardziej efektywnym. Komisja proponuje oszczędności w niektórych głównych obszarach wydatkowania, a także reformy w całym budżecie, aby go usprawnić i optymalnie wykorzystać każde euro.

Europa znajduje się w trakcie największej w tym pokoleniu debaty na temat swojej przyszłości. Debata ta rozpoczęła się od Białej księgi w sprawie przyszłości Europy, opublikowanej przez Komisję w dniu 1 marca 2017 r. 5 , a zakończy podczas nieformalnego spotkania przywódców w Sybinie, w Rumunii w dniu 9 maja 2019 r. Na kilka tygodni przed wyborami europejskimi przywódcy 27 państw członkowskich i Parlament Europejski będą musieli opowiedzieć się za Europą, jakiej pragną, i zapewnić Unii środki do realizacji tego celu. Osiągnięcie do tej pory znaczącego postępu w sprawie przyszłego długoterminowego budżetu stanowić będzie jasny dowód stanowczości i determinacji we wspólnym działaniu.

Rok 2019 będzie nowym początkiem dla Unii 27 państw członkowskich. Musimy być do tego przygotowani. Niewiele jest czasu na wprowadzenie nowych ram i dopilnowanie, by nowe programy były gotowe już od pierwszego dnia służyć obywatelom i przedsiębiorstwom w UE. Nowy budżet UE będzie prostszy, bardziej elastyczny i lepiej ukierunkowany. Budżet, któremu przyświecać będą zasady dobrobytu, zrównoważonego rozwoju 6 , solidarności i bezpieczeństwa. Budżet dla Unii Europejskiej, która chroni, wspiera i broni. Budżet, który jednoczy, a nie dzieli. Budżet, który jest sprawiedliwy dla wszystkich państw członkowskich. Budżet na przyszłość Europy. Już teraz musimy zacząć nad nim pracować.

2.MODERNIZACJA BUDŻETU UE

Budżet UE od dawna stanowi istotne źródło inwestycji sprzyjających wzrostowi w całej Europie. Nawet w czasach kryzysu pozwolił on Unii wspierać wzrost i tworzenie miejsc pracy oraz zachęcać do długoterminowych inwestycji i reform gospodarczych. Utworzenie Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (tzw. „Fundusz Junckera”) dobrze pokazuje, w jaki sposób budżet UE był w stanie zapewnić niezwykle potrzebny impuls dla ożywienia gospodarczego Europy w krytycznym momencie. Budżet UE odegrał też decydującą rolę w działaniach będących odpowiedzią na wiele poważnych wyzwań, od przepływów migracyjnych na wielką skalę po zagrożenia dla bezpieczeństwa i zmianę klimatu.

Ostatnie doświadczenia obnażyły pewne słabości obecnych ram finansowych. Pomimo pewnej poprawy budżet UE jest wciąż zbyt sztywny. Brak elastyczności uniemożliwia Europie wystarczająco szybką i skuteczną reakcję w prędko zmieniającym się świecie. Złożone i zróżnicowane zasady finansowania utrudniają dostęp do unijnych funduszy i odwracają uwagę od tego, co naprawdę istotne: osiągania wyników w praktyce. Środki pieniężne są rozłożone na zbyt wiele programów i instrumentów, zarówno w obrębie budżetu, jak i poza nim. Można by w większym stopniu zmodernizować i uprościć dwie największe grupy wydatków w budżecie: wspólną politykę rolną i politykę spójności. Wiele nowych priorytetów służących Unii, która chroni, wspiera i broni, wymaga nowych, odpowiednio dostosowanych instrumentów, aby urzeczywistnić ambitne plany.

Najważniejsze przesłanie płynące z szeroko zakrojonych konsultacji prowadzonych przez Komisję jest jasne i wyraźne. Bardziej zjednoczona, silniejsza i bardziej demokratyczna Europa potrzebuje nowego, nowoczesnego budżetu. Potrzebuje też świeżego spojrzenia, aby odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób budżet ten może przynosić korzyści wszystkim mieszkańcom Unii. Gruntowny przegląd wydatków 7 , jaki przeprowadziła Komisja, pomógł wskazać rozwiązania, które sprawdziły się w przeszłości i powinny zostać zachowane w następnym budżecie. Przegląd ujawnił jednak także obszary, w których konieczna jest reforma, aby uwolnić pełen potencjał budżetu UE. W oparciu o tę ocenę Komisja proponuje nowoczesne ramy oraz zestaw nowych i zreformowanych programów, o których kształcie zadecydowały następujące zasady:

·Większy nacisk na europejską wartość dodaną. Budżet UE jest skromny w zestawieniu z wielkością europejskiej gospodarki i budżetów krajowych. Dlatego niezwykle istotne jest inwestowanie w dziedzinach, w których Unia może zaoferować rzeczywistą europejską wartość dodaną w stosunku do wydatków publicznych na szczeblu krajowym. Łączenie zasobów może przynieść efekty, których nie mogłyby osiągnąć działające samodzielnie państwa członkowskie. 8 Przykładem mogą być nowatorskie projekty badawcze, które przyciągają najlepszych naukowców z całej Europy, lub działania pozwalające młodym ludziom i małym przedsiębiorstwom na pełne wykorzystanie możliwości jednolitego rynku i gospodarki cyfrowej. Innym przykładem na łączenie zasobów, które umożliwia bardziej skuteczne działanie, jest rola katalizatora kluczowych inwestycji strategicznych. Inwestycje te są kluczem do przyszłego dobrobytu Europy i jej wiodącej roli w osiąganiu globalnych celów zrównoważonego rozwoju. To samo dotyczy wyposażenia Unii w odpowiednie środki, aby mogła zapewnić ochronę swoim obywatelom w szybko zmieniającym się świecie, gdzie wiele najbardziej palących problemów ma charakter ponadgraniczny.

·Lepiej funkcjonujący i bardziej przejrzysty budżet. Komisja proponuje bardziej spójne, ukierunkowane i przejrzyste ramy. Struktura budżetu będzie jaśniejsza i ściślej powiązana z priorytetami. Komisja proponuje zmniejszenie liczby programów o ponad jedną trzecią, na przykład przez łączenie razem rozdrobnionych źródeł finansowania w nowych zintegrowanych programach oraz radykalne usprawnienie korzystania z instrumentów finansowych. 

·Mniej biurokracji dla beneficjentów. Komisja proponuje uspójnienie zasad za pomocą jednolitego zbioru przepisów 9 . Dzięki temu radykalnie zmniejszy się obciążenie administracyjne beneficjentów i instytucji zarządzających. Ułatwi to uczestnictwo w unijnych programach i przyspieszy wdrażanie. Ułatwi też różnym programom i instrumentom współdziałanie celem zwiększenia wpływu budżetu UE. Komisja wystąpi ponadto z wnioskiem o uproszczenie i usprawnienie zasad pomocy państwa, aby ułatwić łączenie instrumentów z budżetu UE z finansowaniem krajowym.

·Bardziej elastyczny, lepiej funkcjonujący budżet. W niestabilnym środowisku geopolitycznym Europa musi być w stanie szybko i skutecznie reagować na nieprzewidziane zapotrzebowania. Komisja proponuje usprawnienie budżetu w oparciu o istniejące mechanizmy. Oznacza to zwiększenie elastyczności w obrębie programów i między nimi, wzmocnienie narzędzi zarządzania kryzysowego oraz utworzenie nowej „rezerwy Unii” umożliwiającej reagowanie na nieprzewidziane wydarzenia i nagłe sytuacje nadzwyczajne w obszarach takich jak bezpieczeństwo i migracja.

·Budżet, który przynosi efekty. Budżet UE można uznać za sukces tylko wówczas, gdy przynosi konkretne efekty w praktyce. Komisja proponuje położenie większego nacisku na wyniki we wszystkich programach, w tym przez wyznaczenie wyraźniejszych celów i skupienie się na mniejszej liczbie wskaźników skuteczności działania, zapewniających wyższą jakość. Ułatwi to monitorowanie i mierzenie wyników, a w razie potrzeby – wprowadzanie zmian.

Planowanie przyszłych programów to zaledwie pierwszy krok. Prawdziwym testem będzie sprawdzenie, czy programy te przynoszą efekty w praktyce. Dlatego priorytetem jest skuteczne i wydajne wdrożenie programów przyszłej generacji. Odpowiedzialność za to ponoszą wspólnie Komisja, państwa członkowskie, władze regionalne i wszyscy zaangażowani w zarządzanie unijnym budżetem.

Istotne jest też wzmocnienie powiązania między unijnym finansowaniem a poszanowaniem praworządności. UE jest wspólnotą opartą na praworządności, co oznacza również, że niezależne sądy na poziomie krajowym i unijnym mają za zadanie strzec poszanowania wspólnych przepisów i regulacji oraz ich wdrażania we wszystkich państwach członkowskich. Poszanowanie praworządności jest koniecznym warunkiem należytego zarządzania finansami i efektywnego finansowania ze środków unijnych. Dlatego Komisja występuje z propozycją nowego mechanizmu chroniącego budżet UE przed ryzykiem finansowym związanym z uogólnionymi brakami w zakresie praworządności.

3.BUDŻET NA RZECZ PRIORYTETÓW EUROPY

Przyszły długoterminowy budżet będzie budżetem, który służy realizacji unijnych priorytetów. Wnioski ustawodawcze Komisji przewidują dopasowanie struktury i programów budżetu UE, tak by były w pełni zgodne z pozytywnym programem Unii na okres po 2020 r., uzgodnionym w Bratysławie i Rzymie. Nowa struktura przyszłych wieloletnich ram finansowych zapewni większą przejrzystość, jeśli chodzi o cele unijnego budżetu oraz sposób, w jaki poszczególne jego części będą się przyczyniać do osiągania tych celów. Zapewni także elastyczność niezbędną do reagowania na zmieniające się potrzeby.

Programy zostaną skupione wokół najważniejszych tematycznych priorytetów wydatkowych. Priorytety te odpowiadać będą działom w formalnej strukturze budżetu. W obrębie każdego priorytetu programy zostaną pogrupowane według polityk, co znajdzie odzwierciedlenie w tytułach rocznego budżetu. Zapewni to większą jasność co do sposobu, w jaki programy te będą się przyczyniać do osiągania celów polityki.

W praktyce formalna struktura budżetu to jednak nie wszystko. Wiele priorytetów Unii ma złożony i wieloaspektowy charakter. Niemożliwe byłoby uwzględnienie każdego aspektu w jednym tylko programie. Wnioski Komisji przewidują, że inwestycje z wielu programów będą łączone, aby realizować kluczowe priorytety horyzontalne w obszarach takich jak gospodarka cyfrowa, zrównoważony rozwój, bezpieczeństwo, migracja, kapitał ludzki i umiejętności, a także wsparcie dla małych przedsiębiorstw i innowacji. Komisja proponuje uproszczenie tych interakcji między programami w przyszłych ramach finansowych, aby zapewnić znacznie bardziej spójne działania w odpowiedzi na stojące przed Europą wyzwania. W poniższych sekcjach przedstawiono najważniejsze reformy i programy w ramach każdego priorytetu wydatkowego.

Bardziej szczegółowe informacje na temat celów, struktury i europejskiej wartości dodanej poszczególnych programów zawarto w załączniku do niniejszego komunikatu.

Nowe wieloletnie ramy finansowe na lata 2021-2027:
Nowoczesny budżet dla Unii, która chroni, wspiera i broni

Przyszły dobrobyt Europy zależy od decyzji inwestycyjnych, jakie dzisiaj podejmujemy. Budżet UE od dawna stanowi istotne źródło inwestycji w całej Europie. Zwiększenie obecnie inwestycji w obszarach takich jak badania naukowe, infrastruktura strategiczna, transformacja cyfrowa oraz jednolity rynek będzie miało decydujące znaczenie dla uwolnienia przyszłego wzrostu i podjęcia wspólnych wyzwań, takich jak obniżenie emisyjności i zmiany demograficzne.

Nowy europejski program badawczy „Horyzont Europa” pomoże Europie utrzymać się w czołówce światowych badań naukowych i innowacji. Jak podkreślono w sprawozdaniu grupy wysokiego szczebla pod przewodnictwem Pascala Lamy 11 , inwestowanie w badania naukowe pozwoli Unii konkurować z innymi rozwiniętymi i wschodzącymi gospodarkami, zapewnić przyszły dobrobyt obywatelom i zachować wyjątkowy model społeczny. W oparciu o sukces programu „Horyzont 2020”, nowy program będzie wspierał doskonałość w dziedzinie badań naukowych oraz kładł większy nacisk na innowacje, na przykład przez rozwijanie prototypów, a także dzięki aktywom niematerialnym i prawnym oraz transferowi wiedzy i technologii. Nowa Europejska Rada ds. Innowacji zapewni punkt kompleksowej obsługi dla innowatorów o dużym potencjale, aby uczynić Europę liderem pod względem innowacji tworzących rynki.

W oparciu o sukces Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych jako katalizatora prywatnych inwestycji w całej Europie Komisja proponuje utworzenie nowego, w pełni zintegrowanego funduszu inwestycyjnego, InvestEU. W ten sposób stosunkowo ograniczone środki publiczne mogą być wykorzystane do zmobilizowania znaczących zasobów prywatnych na niezwykle potrzebne inwestycje. W InvestEU, w ramach jednej udoskonalonej struktury zgromadzone zostaną wszystkie centralnie zarządzane instrumenty finansowe wewnątrz UE. Głównym partnerem wykonawczym tego funduszu będzie Grupa Europejskiego Banku Inwestycyjnego, ale do realizacji programów będą się też przyczyniać inni partnerzy, tacy jak krajowe banki prorozwojowe. To nowe podejście ograniczy nakładanie się działań, uprości dostęp do finansowania i zmniejszy obciążenie administracyjne. Przewiduje się, że przy wkładzie z budżetu UE w wysokości 15,2 mld EUR 12 InvestEU przyciągnie ponad 650 mld EUR dodatkowych inwestycji w całej Europie.

Infrastruktura transgraniczna jest podstawą jednolitego rynku, ponieważ pomaga w swobodnym przemieszczaniu się towarów, usług, przedsiębiorstw i obywateli. Dzięki zreformowanemu instrumentowi „Łącząc Europę” Unia nadal inwestować będzie w transeuropejskie sieci transportowe, cyfrowe i energetyczne. Przyszły program będzie lepiej wykorzystywał efekt synergii między infrastrukturą transportową, cyfrową i energetyczną, na przykład przez rozwijanie infrastruktury paliw alternatywnych lub zrównoważonych inteligentnych sieci stanowiących podstawę jednolitego rynku cyfrowego i unii energetycznej. Uwzględniając udane podejście zastosowane w obecnym okresie programowania, część środków przydzielonych w ramach Funduszu Spójności (11,3 mld EUR) zostanie przeniesiona do instrumentu „Łącząc Europę” z przeznaczeniem na projekty w dziedzinie transportu oferujące największą europejską wartość dodaną.

Aby zniwelować obecną lukę inwestycyjną w dziedzinie technologii cyfrowych, Komisja proponuje utworzenie nowego programu „Cyfrowa Europa” w celu kształtowania i wspierania transformacji cyfrowej społeczeństwa i gospodarki Europy. Zmiany technologiczne i cyfryzacja powodują przemianę naszego przemysłu, społeczeństwa, pracy i kariery, jak również edukacji i systemów opieki społecznej. Wspierając strategiczne projekty w takich wiodących dziedzinach, jak sztuczna inteligencja, superkomputery, cyberbezpieczeństwo czy cyfryzacja przemysłu, a także dzięki inwestycjom w zakresie umiejętności cyfrowych nowy program przyczyni się do dokończenia budowy jednolitego rynku cyfrowego, będącego zasadniczym priorytetem Unii. Komisja proponuje w następnych wieloletnich ramach finansowych wzrost nakładów na badania naukowe, innowacje i inwestycje cyfrowe w ramach zarządzania bezpośredniego łącznie o 64 %. Uzupełnieniem tych inwestycji będą projekty w dziedzinie badań naukowych, innowacji i technologii cyfrowych wspierane ze środków europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.

Inwestowanie w przyszłość

W mld EUR, ceny bieżące

Uwaga: W porównaniu z wieloletnimi ramami finansowymi na lata 2014–2020 dla UE-27 (dane szacunkowe)

Źródło: Komisja Europejska

W pełni zintegrowany program kosmiczny połączy wszystkie działania w tym wysoce strategicznym obszarze. W ten sposób zapewnione zostaną spójne ramy dla przyszłych inwestycji, umożliwiające lepszą promocję i większą elastyczność. Poprawa skuteczności ostatecznie przyczyni się do wprowadzenia nowych, powiązanych z badaniami kosmicznymi usług, które przyniosą korzyści wszystkim obywatelom UE. Z budżetu UE nadal finansowany będzie także wkład Europy w rozwój projektu międzynarodowego eksperymentalnego reaktora termojądrowego (ITER), którego celem jest stworzenie źródła rentownej i przyjaznej dla środowiska energii na przyszłość.

Komisja proponuje również ustanowienie nowego, specjalnego programu, który ma wspierać sprawne funkcjonowanie jednolitego rynku – największego atutu Europy, jeśli chodzi o generowanie wzrostu na zglobalizowanych rynkach – oraz przyczyniać się do rozwoju unii rynków kapitałowych. W oparciu o powodzenie obecnego programu na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (COSME) Komisja proponuje zwiększenie wsparcia dla małych przedsiębiorstw, które są motorem naszej gospodarki, aby mogły się rozwijać i rozszerzać działalność ponad granicami. Wprowadzając narzędzia informacyjne i nowe normy oraz wspierając współpracę organów administracji, nowy program pomoże przedsiębiorstwom i konsumentom lepiej wykorzystywać potencjał jednolitego rynku.

Komisja proponuje odnowienie i wzmocnienie programu „Cła”, aby wspierać dalszą cyfryzację i modernizację unii celnej, która w tym roku obchodzi 50 rocznicę powstania. Równolegle program Fiscalis wspierać będzie pogłębioną współpracę między administracjami podatkowymi, w tym wspólną walkę z oszustwami podatkowymi i unikaniem opodatkowania.

	II. SPÓJNOŚĆ I WARTOŚCI
Inwestycje w obszarach: ·Rozwój regionalny i spójność ·Dokończenie budowy unii gospodarczej i walutowej ·Zasoby ludzkie, spójność społeczna i wartości

Warunki ekonomiczne i społeczne w całej Europie ulegają poprawie i w wielu częściach Unii notuje się wysokie wskaźniki zatrudnienia. W niektórych częściach Europy wciąż jednak odczuwa się skutki kryzysu gospodarczego. Zaległości niektórych regionów zwiększyły się, częściowo na skutek globalizacji i transformacji cyfrowej. W Unii utrzymują się duże różnice, a społeczeństwo zmaga się z nowymi wyzwaniami. Budżet UE odgrywa zasadniczą rolę w przyczynianiu się do zrównoważonego wzrostu gospodarczego i spójności społecznej oraz w promowaniu wspólnych wartości i poczucia przynależności do UE.

Komisja proponuje unowocześnienie i wzmocnienie polityki spójności 13 . We współpracy z innymi programami fundusze te nadal oferować będą istotne wsparcie dla państw członkowskich i regionów Europy. Celem jest zwiększenie konwergencji, ograniczenie różnic gospodarczych, społecznych i terytorialnych wewnątrz państw członkowskich i w Europie, a także wsparcie realizacji priorytetów politycznych uzgodnionych w Bratysławie i Rzymie.

Polityka spójności odgrywać będzie coraz ważniejszą rolę we wspieraniu trwającego procesu reform gospodarczych w państwach członkowskich. Komisja proponuje wzmocnienie powiązania między budżetem UE i europejskim semestrem na rzecz koordynacji polityki gospodarczej, który uwzględnia specyfikę poszczególnych regionów. Wraz z corocznymi zaleceniami dla poszczególnych krajów Komisja przedstawi specjalne wytyczne dotyczące inwestycji, zarówno przed rozpoczęciem procesu programowania, jak i w połowie tego okresu, aby zapewnić jasny plan inwestycji w reformy, które są kluczowe dla przyszłego dobrobytu.

Regiony różnią się znacznie pod względem warunków ekonomicznych i społecznych. Mimo że na wielu obszarach odnotowano istotną pozytywną konwergencję, w przypadku niektórych regionów w ostatnich latach różnice pogłębiły się, nawet w stosunkowo zamożnych państwach. Te tendencje powinny znaleźć odzwierciedlenie w polityce spójności, tak aby żaden region nie został w tyle. Relatywny poziom produktu krajowego brutto na mieszkańca pozostanie głównym kryterium przydziału środków – ponieważ najważniejszym celem polityki spójności jest i pozostanie pomoc państwom członkowskim i regionom w nadrobieniu zaległości pod względem gospodarczym i strukturalnym wobec reszty UE – ale inne czynniki, takie jak bezrobocie (zwłaszcza bezrobocie młodzieży), zmiana klimatu oraz przyjmowanie i integracja migrantów, również będą brane pod uwagę. Komisja proponuje też podwyższenie poziomów współfinansowania krajowego, aby lepiej odzwierciedlały obecne realia gospodarcze. Zaletą tego będzie zwiększone poczucie odpowiedzialności na szczeblu krajowym, realizacja inwestycji o większej skali i poprawa ich jakości. Należyta uwaga zostanie poświęcona specyficznym cechom regionów najbardziej oddalonych i obszarów słabo zaludnionych.

Nowe ramy prawne umożliwią też tworzenie bardziej skutecznych powiązań z innymi unijnymi programami. Państwa członkowskie będą mogły na przykład przekazać część przydzielonych im środków do funduszu InvestEU, aby uzyskać dostęp do gwarancji zapewnianych przez budżet UE. Będą też mogły finansować projekty opatrzone pieczęcią doskonałości, uznane w programie „Horyzont Europa” za projekty na międzynarodowym poziomie doskonałości w ich regionach. Dzięki temu łatwiej będzie zapewnić, by inwestycje w infrastrukturę były dobrze skoordynowane z innymi unijnymi inwestycjami w kluczowych obszarach, takich jak badania naukowe i innowacje, sieci cyfrowe, obniżenie emisyjności, infrastruktura społeczna i umiejętności.

Zgodnie z deklaracjami Komisji z grudnia 2017 r. 14 przyszłości budżetu UE nie można oddzielić od celu utworzenia bardziej stabilnej i efektywnej unii gospodarczej i walutowej, z korzyścią dla Unii jako całości. Na mocy Traktatów wszystkie państwa członkowskie UE są częścią unii gospodarczej i walutowej, także państwa członkowskie objęte derogacją lub klauzulą opt-out, a zatem wszystkie uczestniczą w procesie europejskiego semestru. Na mocy Traktatów euro jest walutą UE, a konwergencja i stabilność gospodarcza są celami Unii jako całości. Dlatego narzędzia służące wzmocnieniu unii gospodarczej i walutowej nie mogą być oddzielone od ogólnej architektury finansowej Unii, lecz muszą stanowić jej nieodłączną część.

Budżet UE ma też decydującą rolę do odegrania, jeżeli chodzi o wywiązanie się z obietnic złożonych przez przywódców na Szczycie Społecznym w Göteborgu w listopadzie 2017 r. Oznacza to wzmocnienie wymiaru socjalnego Unii, między innymi przez wprowadzenie w życie Europejskiego filaru praw socjalnych. W ramach polityki spójności budżet wzmocnionego i zrestrukturyzowanego Europejskiego Funduszu Społecznego w omawianym okresie wynosić będzie około 100 mld EUR, a więc około 27 % wydatków na spójność. Fundusz ten zapewniać będzie ukierunkowane wsparcie na zatrudnienie młodzieży, podnoszenie i zmianę kwalifikacji pracowników, włączenie społeczne i ograniczanie ubóstwa. Aby zmaksymalizować wpływ finansowania w tym obszarze, Komisja proponuje połączenie zasobów Europejskiego Funduszu Społecznego, Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych, Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym, programu na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych oraz programu w dziedzinie zdrowia w jeden kompleksowy instrument.

Komisja proponuje położenie większego nacisku na młodzież w następnych wieloletnich ramach finansowych. W tym celu ponad dwukrotnie zwiększony zostanie budżet programu Erasmus+ i wzmocniony zostanie Europejski Korpus Solidarności. Program Erasmus+, który jest jednym z najbardziej znanych sukcesów Unii, w dalszym ciągu wspierać będzie działania zapewniające możliwości nauki i mobilności dla młodzieży. Nacisk zostanie położony na włączenie społeczne i dotarcie do większej liczby młodych ludzi ze środowisk defaworyzowanych. Dzięki temu więcej młodych ludzi będzie mogło przenieść się do innego kraju, aby uczyć się lub pracować. Budżet silniejszego programu Erasmus+ w omawianym okresie osiągnie poziom 30 mld EUR i obejmie także kwotę 700 mln EUR na bilety Interrail dla młodzieży. Komisja proponuje również ustanowienie jednego Europejskiego Korpusu Solidarności, do którego włączony zostanie obecny Europejski Ochotniczy Korpus Pomocy Humanitarnej. Zapewni on Europejczykom wyjątkową możliwość zaangażowania się w działalność humanitarną na rzecz osób potrzebujących w Europie i poza nią.

Komisja występuje z wnioskiem o utworzenie nowego Funduszu „Sprawiedliwość, Prawa i Wartości”, obejmującego programy „Prawa i Wartości” oraz „Sprawiedliwość”. W czasie, gdy europejskie społeczeństwo zmaga się z ekstremizmem, radykalizmem i podziałami, ważniejsze niż kiedykolwiek jest wspieranie, umacnianie i obrona sprawiedliwości, praw i unijnych wartości, które wywierają głęboki i bezpośredni wpływ na życie polityczne, społeczne, kulturalne i gospodarcze w Europie; a są to: poszanowanie ludzkiej godności, wolność, demokracja, równość, praworządność i prawa człowieka. Do zasadniczych zadań przyszłego budżetu UE należy stwarzanie możliwości angażowania się i demokratycznego uczestnictwa w życiu politycznym i społeczeństwie obywatelskim. W ramach tego nowego Funduszu za pośrednictwem programu „Sprawiedliwość” kontynuowane będzie wsparcie na rzecz tworzenia zintegrowanej europejskiej przestrzeni sprawiedliwości i współpracy transgranicznej.

Kultura jest i musi pozostać w centrum uwagi europejskiego projektu. Różnorodność kulturowa i językowa oraz dziedzictwo kulturowe są wyróżnikiem naszego kontynentu i tożsamości europejskiej. Za pomocą programu „Kreatywna Europa” Komisja chce w przyszłym budżecie położyć szczególny nacisk na wspieranie kultury i sektora audiowizualnego, w tym przy udziale silnego komponentu MEDIA ze zwiększonym finansowaniem, aby wspierać europejski sektor kreatywny i audiowizualny.

Unijne instrumenty zarządzania kryzysowego dowiodły swojej przydatności w ostatnich latach. Poza budżetem UE Komisja proponuje utrzymanie i wzmocnienie Funduszu Solidarności Unii Europejskiej, który wspiera państwa członkowskie w walce ze skutkami poważnych katastrof naturalnych, oraz Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji, który oferuje jednorazową pomoc pracownikom, którzy stracili pracę w związku ze znaczącą liczbą nieprzewidzianych zwolnień spowodowanych negatywnymi skutkami tendencji w światowym handlu i zakłóceniami gospodarczymi.

	III. ZASOBY NATURALNE I ŚRODOWISKO
Inwestycje w obszarach: ·Zrównoważone sektory rolniczy i morski oraz bezpieczne zaopatrzenie w żywność wysokiej jakości ·Zmiana klimatu i ochrona środowiska

Zrównoważony rozwój przyświeca działaniom Unii w wielu różnych obszarach. Wynika to zarówno z konieczności, jak i wyboru. Dzięki zmodernizowanej polityce rolnej i morskiej, specjalnym funduszom na rzecz działania w dziedzinie klimatu i ochrony środowiska, a także przez uwzględnianie problematyki klimatu w całym budżecie i lepszą integrację celów środowiskowych budżet UE jest motorem zrównoważoności.

Komisja występuje z propozycją zreformowanej, unowocześnionej wspólnej polityki rolnej. Umożliwi ona utrzymanie w UE w pełni zintegrowanego jednolitego rynku produktów rolnych. Zapewni również dostęp do bezpiecznej, przystępnej cenowo, bogatej w substancje odżywcze i różnorodnej żywności wysokiej jakości. W zreformowanej polityce rolnej większy nacisk zostanie położony na problematykę środowiska i klimatu. Będzie ona wspierać proces przechodzenia do w pełni zrównoważonego sektora rolnego oraz dynamiczny rozwój obszarów wiejskich.

Zreformowana polityka rolna, dysponująca budżetem w wysokości 365 mld EUR 15 , nadal będzie się opierać na dwóch filarach: płatnościach bezpośrednich dla rolników i finansowaniu rozwoju obszarów wiejskich. W odniesieniu do rozwoju obszarów wiejskich Komisja proponuje zwiększenie poziomu współfinansowania krajowego. Zarządzanie będzie dzielone między UE i państwa członkowskie. Komisja proponuje wprowadzenie nowego modelu realizacji, który zakłada przejście od obecnej polityki opartej na zachowaniu zgodności z przepisami do polityki nastawionej na wyniki, służącej osiąganiu wspólnych celów wyznaczonych na poziomie UE, ale wdrażanej w sposób bardziej elastyczny na szczeblu krajowym.

Płatności bezpośrednie dla rolników pozostaną zasadniczym elementem tej polityki, ale zostaną usprawnione i lepiej ukierunkowane. Promowany będzie bardziej zrównoważony podział płatności bezpośrednich, a na poziomie gospodarstw wprowadzony zostanie obowiązkowy limit na otrzymane kwoty lub płatności degresywne. Oznacza to, że wsparcie zostanie rozdzielone tak, by skierować więcej środków na pomoc dla małych i średnich gospodarstw oraz, w miarę możliwości, na rozwój obszarów wiejskich. Kontynuowana będzie konwergencja poziomów płatności bezpośrednich na hektar w państwach członkowskich, tak by zbliżały się one do średniej UE.

Nowa polityka wymagać będzie wyższego poziomu ambicji w dziedzinie środowiska i klimatu, co zakłada zaostrzenie warunków przyznawania płatności bezpośrednich, spójnie z celami środowiskowymi, wyodrębnienie znaczącej części środków na rozwój obszarów wiejskich i przeznaczenie ich na działania sprzyjające ochronie klimatu i środowiska oraz wprowadzenie dobrowolnych programów ekologicznych w budżecie na płatności bezpośrednie, przy zastosowaniu strategicznych ram nastawionych na osiąganie wyników.

Aby zaradzić kryzysom wywołanym przez nieprzewidziany rozwój sytuacji na rynkach międzynarodowych lub przez szczególne wstrząsy w sektorze rolnictwa spowodowane działaniami podejmowanymi przez państwa trzecie, utworzona zostanie nowa rezerwa kryzysowa. 

Za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego z budżetu UE kontynuowane będzie wsparcie dla zrównoważonego unijnego sektora rybołówstwa i uzależnionych od niego społeczności nadbrzeżnych. Wspieranie niebieskiej gospodarki w rybołówstwie i akwakulturze, turystyce, czystej energii oceanicznej lub niebieskiej biotechnologii stanowi rzeczywistą europejską wartość dodaną, ponieważ zachęca rządy, przemysł i zainteresowane strony do rozwijania wspólnego podejścia do pobudzania wzrostu przy jednoczesnym zachowaniu środowiska morskiego.

Komisja proponuje kontynuację i wzmocnienie dobrze ugruntowanego programu działań na rzecz środowiska i klimatu, LIFE, z którego wspierane będą także środki promujące efektywność energetyczną i czystą energię. Dla uzupełnienia ukierunkowanych działań w dziedzinie ochrony środowiska naturalnego Komisja umacnia także efekt synergii między polityką spójności a wspólną polityką rolną celem finansowania inwestycji w środowisko naturalne i bioróżnorodność.

Bardziej ogólnie, zgodnie z porozumieniem klimatycznym z Paryża i zobowiązaniem do realizacji celów Organizacji Narodów Zjednoczonych w zakresie zrównoważonego rozwoju, Komisja proponuje wyznaczenie bardziej ambitnego celu dotyczącego uwzględniania kwestii klimatu we wszystkich programach UE, a mianowicie docelowego poziomu 25 % unijnych wydatków przyczyniających się do wypełniania celów klimatycznych.

Wyzwanie, jakim jest zarządzanie przepływami uchodźców i migracjami, potwierdza potrzebę działania na poziomie europejskim. Budżet UE odegrał kluczową rolę w finansowaniu wspólnych działań w odpowiedzi na różne aspekty kryzysu migracyjnego. Komisja proponuje zwiększenie wsparcia na cele wzmocnienia granic zewnętrznych, usprawnienia systemu azylowego w obrębie Unii oraz poprawy zarządzania migracjami i długoterminowej integracji migrantów.

Skuteczna ochrona granic zewnętrznych jest warunkiem koniecznym do zapewnienia bezpiecznej przestrzeni umożliwiającej swobodny przepływ osób i towarów wewnątrz Unii. Wymaga to między innymi właściwego zarządzania przepływami osób i towarów oraz zabezpieczenia integralności unii celnej. Nowy, zintegrowany Fundusz Zarządzania Granicami zapewni niezbędne wzmocnione wsparcie państwom członkowskim w ramach dzielonej odpowiedzialności za zabezpieczenie wspólnych granic zewnętrznych Unii. W zakres Funduszu wejdą zarządzanie granicami, wizy i sprzęt do kontroli celnych. Pomoże to zapewnić równoważność w przeprowadzaniu kontroli celnych na granicach zewnętrznych. W tym celu wprowadzone zostaną środki, by zaradzić obecnym nierównościom między państwami członkowskimi spowodowanym różnicami pod względem położenia geograficznego, zdolności i zasobów. Dzięki temu nie tylko wzmocnione zostaną kontrole celne, ale także ułatwi to legalny handel, który przyczynia się do bezpiecznej i efektywnej unii celnej.

W coraz bardziej połączonym świecie i ze względu na aktualne tendencje demograficzne i niestabilną sytuację w sąsiedztwie Europy, migracja pozostanie długoterminowym wyzwaniem dla Unii. To oczywiste, że państwa członkowskie mogą sobie lepiej poradzić z tym wyzwaniem przy finansowym i technicznym wsparciu UE. Unijny budżet odgrywa zatem decydującą rolę we wspieraniu zarządzania osobami ubiegającymi się o azyl i migrantami, w rozwijaniu zdolności poszukiwawczo-ratowniczych służących ratowaniu życia osób próbujących dostać się do Europy, w zarządzaniu skutecznymi powrotami, a także w innych działaniach, które wymagają skoordynowanych działań przekraczających możliwości indywidualnych państw członkowskich.

Komisja proponuje wzmocnienie Funduszu Azylu i Migracji, aby wspierać działania organów krajowych w zakresie przyjmowania osób ubiegających się o azyl i migrantów zaraz po ich przybyciu na terytorium UE, a także aby rozwijać wspólną politykę azylową i imigracyjną i zapewniać skuteczne powroty. Wsparcie na ułatwienie długoterminowej integracji po początkowej fazie przyjęcia pochodzić będzie z polityki spójności. Instrumenty wchodzące w zakres polityki zewnętrznej posłużą do działań wymierzonych w podstawowe przyczyny migracji oraz do wsparcia współpracy z państwami trzecimi w dziedzinie bezpieczeństwa i zarządzania migracjami, przyczyniając się w ten sposób do wdrożenia ram partnerstwa w dziedzinie migracji.

Działania te musi dopełniać silna i w pełni operacyjna Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna (FRONTEX) stanowiąca trzon w pełni zintegrowanego systemu zarządzania granicami UE. Komisja proponuje utworzenie stałej służby liczącej około 10 000 funkcjonariuszy straży granicznej do końca okresu finansowego. Zapewni też wsparcie finansowe i szkolenia służące zwiększonemu komponentowi krajowej straży granicznej w państwach członkowskich. Umożliwi to również wzmocnienie zdolności operacyjnych, usprawnienie istniejących narzędzi oraz rozwijanie ogólnounijnych systemów informacyjnych dotyczących granic, zarządzania migracjami i bezpieczeństwa.

Ogółem budżet UE na zarządzanie granicami zewnętrznymi, migracjami i przepływami uchodźców zostanie znacznie zwiększony i wyniesie blisko 33 mld EUR w porównaniu z 12,4 mld EUR na lata 2014–2020.

Duży nacisk na migrację i ochronę granic zewnętrznych

W mld EUR, ceny bieżące

Uwaga: W porównaniu z wieloletnimi ramami finansowymi na lata 2014–2020 dla UE-27 (dane szacunkowe)

Źródło: Komisja Europejska

W ostatnich latach w Europie obserwuje się bardziej nasilone i zróżnicowane zagrożenia dla bezpieczeństwa. Przybierają one postać ataków terrorystycznych, nowych rodzajów przestępczości zorganizowanej, jak również cyberprzestępczości. Kwestia bezpieczeństwa z natury posiada wymiar transgraniczny, dlatego wymaga zdecydowanych i skoordynowanych działań ze strony UE. Oprócz wyzwań w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego Europa stoi w obliczu złożonych zagrożeń zewnętrznych, z którymi żadne państwo członkowskie nie może sobie poradzić w pojedynkę. Aby móc chronić swoich obywateli, Europa potrzebuje też radykalnej zmiany w celu zwiększenia swojej strategicznej autonomii i stworzenia dobrze zaprojektowanych i sprawnych instrumentów obrony.

Komisja proponuje wzmocnić Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego, aby rozwijać sieci i wspólne systemy skutecznej współpracy między organami krajowymi oraz poprawić zdolność Unii do radzenia sobie z tymi zagrożeniami dla bezpieczeństwa. Działaniom tym towarzyszyć będą wysiłki na rzecz wzmocnienia cyberbezpieczeństwa we wszystkich programach dotyczących technologii, infrastruktury i sieci cyfrowych oraz badań naukowych i innowacji, a także ukierunkowanej obrony przed cyberprzestępczością, w szczególności za pośrednictwem Programu „Cyfrowa Europa” i „Horyzont Europa”.

Komisja proponuje też wzmocnienie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol). Dzięki temu zwiększy się zdolność tej agencji do wspierania pracy organów krajowych oraz do zapewniania wspólnych działań europejskich w reakcji na zagrożenia dla bezpieczeństwa.

Unia kontynuować będzie ściśle ukierunkowane wsparcie finansowe na rzecz likwidacji obiektów jądrowych i bezpieczeństwa działań w sektorze jądrowym w niektórych państwach członkowskich (Litwa, Bułgaria i Słowacja), jak również własnych obiektów jądrowych. Budżet UE zapewni również stałe wsparcie na ochronę zdrowia pracowników i ogółu ludności, zapobiegając degradacji środowiska i przyczyniając się do bezpieczeństwa jądrowego.

W obszarze obrony Unia będzie musiała wziąć na siebie większą odpowiedzialność za ochronę swoich interesów i wartości oraz europejskiego stylu życia, uzupełniając działania Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego. Choć Europa nie może zastąpić wysiłków państw członkowskich w dziedzinie obronności, może je zachęcać do współpracy i wykorzystywać tę współpracę do rozwijania zdolności obronnych niezbędnych, aby sprostać wspólnym wyzwaniom w dziedzinie bezpieczeństwa. Komisja występuje z propozycją wzmocnionego Europejskiego Funduszu Obronnego, którego celem będzie zwiększanie konkurencyjności i zdolności innowacyjnych przemysłu obronnego w całej Unii przez wspieranie współpracy na każdym etapie cyklu przemysłowego, począwszy od badań naukowych. W ten sposób uniknie się powielania działań i zapewni korzyści skali, a ostatecznie bardziej efektywne wykorzystanie pieniędzy podatników. Komisja proponuje ponadto wzmocnienie za pomocą instrumentu „Łącząc Europę” strategicznej infrastruktury transportowej Unii, tak aby nadawała się do mobilności wojskowej.

Wydarzenia ostatnich lat pokazały, że Unia musi być w stanie szybko zmobilizować pomoc operacyjną, aby przeciwdziałać skutkom nieprzewidzianych zdarzeń oraz katastrof naturalnych i spowodowanych przez człowieka. Dlatego Komisja proponuje zwiększenie środków na reagowanie kryzysowe. W tym celu wzmocniony zostanie Unijny Mechanizm Ochrony Ludności (rescEU) i rozszerzona rezerwa na pomoc nadzwyczajną, aby w sytuacjach nadzwyczajnych na terytorium Unii i poza jej granicami zapewnić środki finansowe powyżej pułapów określonych w ramach finansowych. Komisja proponuje też utrzymanie nieprzydzielonych rezerw w niektórych programach, takich jak Fundusz Azylu i Migracji oraz Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego, do wykorzystania na wypadek kryzysu i sytuacji nadzwyczajnych.

Radykalna zmiana w obszarze bezpieczeństwa i obrony

W mld EUR, ceny bieżące

Uwaga: W porównaniu z wieloletnimi ramami finansowymi na lata 2014–2020 dla UE-27 (dane szacunkowe)

Źródło: Komisja Europejska

Wyzwania dla działań zewnętrznych UE, w tym te określone w globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej, w zmienionej europejskiej polityce sąsiedztwa oraz w nowym Europejskim konsensusie w sprawie rozwoju wymagają znaczącej modernizacji zewnętrznego wymiaru budżetu, aby zwiększyć jego skuteczność i widoczność. Konieczna jest też lepsza koordynacja polityki zewnętrznej i wewnętrznej służąca osiągnięciu celów zrównoważonego rozwoju oraz wdrożeniu porozumienia klimatycznego z Paryża i ram partnerstwa z państwami trzecimi w dziedzinie migracji.

Z tego względu Komisja proponuje znaczącą restrukturyzację instrumentów działań zewnętrznych Unii, aby zapewnić większą spójność między tymi instrumentami, zapewnić korzyści skali i efekt synergii między programami oraz uprościć procedury. Dzięki temu Unia będzie lepiej przygotowana do realizacji swoich celów i promowania własnych interesów, polityki i wartości na arenie międzynarodowej.

Proponowana nowa architektura instrumentów działań zewnętrznych Unii odzwierciedla potrzebę skupienia się na priorytetach strategicznych, zarówno pod względem geograficznym – sąsiedztwo Europy, Afryka i Bałkany Zachodnie oraz kraje niestabilne i najbardziej potrzebujące pomocy – jak i tematycznym – bezpieczeństwo, migracja, zmiana klimatu i prawa człowieka.

Komisja proponuje połączenie większości istniejących instrumentów w szeroki Instrument Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej o zasięgu ogólnoświatowym. Architekturę finansową dodatkowo uprości włączenie do unijnego budżetu Europejskiego Funduszu Rozwoju, który jak dotąd jest najważniejszym instrumentem UE służącym do udzielania pomocy rozwojowej państwom Afryki, Karaibów i Pacyfiku oraz krajom i terytoriom zamorskim 16 .

Ten szeroki instrument obejmować będzie wyodrębnione przydziały środków budżetowych na poszczególne regiony geograficzne, w tym sąsiedztwo Europy i Afrykę. Jednocześnie jednak zapewniać będzie większą elastyczność, jeżeli chodzi o reagowanie na nieprzewidziane wydarzenia, oraz szerszy wybór możliwości działania, aby lepiej służyć priorytetom Unii. Zawierać będzie również „rezerwę na nowe wyzwania i priorytety”, aby umożliwić elastyczność w reakcji na istniejące lub pojawiające się pilne priorytety, zwłaszcza w dziedzinach stabilności i migracji.

Opierając się na doświadczeniach europejskiego planu inwestycji zewnętrznych i Europejskiego Funduszu na rzecz Zrównoważonego Rozwoju, w nowej architekturze inwestycji zewnętrznych zapewniona zostanie możliwość przyciągania dodatkowych zasobów od innych darczyńców i sektora prywatnego. Pomoże to sprostać wyzwaniom rozwojowym, uzupełniając dotacje o gwarancje budżetowe, inne instrumenty rynkowe, pomoc techniczną, łączenie dotacji ze środkami z różnych źródeł oraz możliwy udział kapitałowy instytucji finansowych, w celu skuteczniejszej realizacji unijnych celów i polityki. Dodatkowo do przeciwdziałania skutkom kryzysów gospodarczych będzie się przyczyniać pomoc makrofinansowa.

Instrument Pomocy Przedakcesyjnej wspierać będzie państwa kandydujące i potencjalne państwa kandydujące w procesie spełniania kryteriów przystąpienia. Przyczyni się on ponadto do osiągnięcia szerzej zakrojonych europejskich celów zapewnienia stabilności, bezpieczeństwa i dobrobytu w bezpośrednim sąsiedztwie Unii. Instrument ten będzie też związany ze strategią dla Bałkanów Zachodnich oraz odzwierciedlać będzie rozwój stosunków z Turcją.

Wraz z partnerami międzynarodowymi i państwami członkowskimi Unia w dalszym ciągu odgrywać będzie wiodącą rolę w niesieniu pomocy humanitarnej. Komisja proponuje wzmocniony Instrument Pomocy Humanitarnej, aby zapewniać dostosowane do potrzeb unijne wsparcie w celu ratowania i ochrony życia, zapobiegania ludzkiemu cierpieniu i łagodzenia go, a także ochrony integralności i godności społeczności dotkniętych katastrofami naturalnymi lub spowodowanymi przez człowieka.

Silna pozycja Europy w świecie

W mld EUR, ceny bieżące

Uwaga: W porównaniu z wieloletnimi ramami finansowymi na lata 2014–2020 dla UE-27, uwzględniając Europejski Fundusz Rozwoju (dane szacunkowe)

Źródło: Komisja Europejska

Unia musi się również przyczyniać do zapobiegania kryzysom, przywracania pokoju, porządku publicznego i stabilizacji we wszystkich państwach lub regionach świata, dotkniętych konfliktem lub zamieszkami. Zgodnie z Traktatami budżet UE nie jest w stanie objąć wszystkich obszarów działania UE w dziedzinie bezpieczeństwa zewnętrznego i obrony. Ogranicza to wpływ, skuteczność i trwałość działań UE w ogóle. Aby temu zaradzić, Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, przy wsparciu Komisji, wystąpi z wnioskiem o utworzenie odrębnego pozabudżetowego mechanizmu finansowania – Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju. Celem tego instrumentu będzie wyeliminowanie obecnej luki w zakresie zdolności UE do przeprowadzania misji w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony oraz do zapewniania pomocy wojskowej i obronnej odpowiednim państwom trzecim oraz organizacjom międzynarodowym i regionalnym. Instrument ten pozwoli Unii działać szybciej i na większą skalę, aby zapobiegać konfliktom, wspierać bezpieczeństwo ludzkie, przeciwdziałać niestabilności i budować bardziej bezpieczny świat.

	VII. EUROPEJSKA ADMINISTRACJA PUBLICZNA
Inwestycje w obszarach: ·Efektywna i nowoczesna administracja publiczna w służbie wszystkich Europejczyków

Europejska administracja publiczna jest niewielka w porównaniu z administracjami krajowymi, a nawet wieloma administracjami regionalnymi i lokalnymi. Odgrywa jednak zasadniczą rolę, wspierając Unię w realizacji priorytetów i wdrażaniu polityk i programów we wspólnym europejskim interesie.

W ostatnich latach administracja europejska została poddana głębokiej reformie. W ramach porozumienia dotyczącego obecnych wieloletnich ram finansowych w grudniu 2013 r. w zreformowanym regulaminie pracowniczym wprowadzono znaczące środki zwiększające efektywność 17 . Instytucje zobowiązały się też do redukcji poziomu zatrudnienia o 5 %. Komisja wywiązała się z tego zobowiązania w pełni, a pozostałe instytucje, organy i jednostki organizacyjne również wprowadzają to ograniczenie, co prowadzi do obniżenia relatywnego udziału pracowników Komisji we wszystkich instytucjach europejskich. Trybunał Obrachunkowy stwierdził ostatnio, że redukcja personelu została na ogół osiągnięta przez wszystkie instytucje i organy UE.

Należy zauważyć, że reforma ta została przeprowadzona w okresie, gdy pracownicy Unii musieli pracować ciężej, podjąć się nowych zadań w nowych obszarach priorytetowych oraz sprostać nieprzewidzianym wyzwaniom, takim jak kryzys migracyjny i uchodźczy.

Europejska administracja publiczna powinna działać możliwie jak najbardziej efektywnie. Komisja nieustająco dąży do pełnego wykorzystania efektu synergii i możliwości zwiększenia wydajności. Administracja musi jednak dysponować odpowiednimi zasobami, aby wypełniać swoje podstawowe funkcje. Potrzeba inwestowania w technologie informacyjne i modernizację budynków nie zniknie w przyszłości. Wystąpienie z Unii Zjednoczonego Królestwa skutkować będzie ograniczoną reorientacją niektórych funkcji w obrębie administracji, ale zakres działań nie zmieni się, a w niektórych nowych priorytetowych obszarach nastąpi ich nasilenie. Sytuacja ta nie wpłynie też na służby tłumaczeniowe pisemne i ustne w języku angielskim.

Pułap wydatków administracyjnych Unii na 2020 r. stanowi 6,7 % wieloletnich ram finansowych. Zalicza się do nich wydatki administracyjne wszystkich instytucji Unii Europejskiej, wydatki na emerytury oraz pokrycie kosztów szkół europejskich. Uwzględniając znaczące wysiłki podjęte w bieżącym okresie w szczególności przez Komisję, dalsza redukcja wydatków w tej dziedzinie mogłaby podważyć funkcjonowanie instytucji Unii Europejskiej oraz efektywne wdrażanie polityki i realizację jej celów. Silna Unia Europejska, której państwa członkowskie powierzyły wiele dodatkowych zadań, potrzebuje efektywnej i sprawnej służby cywilnej, zdolnej przyciągnąć utalentowanych pracowników ze wszystkich państw członkowskich do pracy na rzecz wszystkich Europejczyków. Komisja proponuje zatem utrzymanie wydatków administracyjnych na obecnym poziomie 18 .

4.WZAJEMNE DOSTOSOWANIE PRIORYTETÓW I ZASOBÓW

Aby przekuć priorytety polityczne uzgodnione na poziomie UE w konkretne wyniki w terenie, dobrze zaprojektowane programy muszą być wyposażone w wystarczające zasoby, zdolne do wywarcia rzeczywistego wpływu. Jak wyjaśniła Komisja w swoim wystąpieniu na nieformalnym spotkaniu przywódców w lutym 19 , decyzji dotyczących poziomów finansowania w przyszłym długoterminowym budżecie nie można oddzielić od ambicji Unii w każdym z priorytetowych obszarów.

Wnioski Komisji opierają się na wnikliwej ocenie zasobów potrzebnych do skutecznego osiągania celów Unii oraz ocenie efektywności i wartości dodanej wydatków w każdym obszarze. Dzięki dobrze zaprojektowanym programom, ich efektywnej realizacji i inteligentnemu łączeniu z innymi źródłami finansowania nawet skromny budżet UE może wywrzeć znaczący wpływ. Skromny budżet ma jednak swoje ograniczenia, dlatego jeśli Europa chce wspólnie realizować swój pozytywny program, musi mieć do tego odpowiednie środki.

Głównym wyzwaniem dla przyszłego budżetu UE jest zapewnienie adekwatnego wsparcia na rzecz nowych i bieżących priorytetów, a jednocześnie zaradzenie niedoborom we wkładach krajowych wynikającym z wystąpienia z Unii Zjednoczonego Królestwa. Komisja proponuje zastosowanie zrównoważonego podejścia. Nowe priorytety należy finansować przede wszystkim z nowych zasobów. Niedobory wynikające z wystąpienia Zjednoczonego Królestwa powinny zostać częściowo uzupełnione z nowych zasobów, a częściowo z oszczędności i przesunięć środków z bieżących programów.

Aby budżet UE mógł się znacząco przyczynić do rozwoju wielu nowych obszarów priorytetowych, w szczególności w obszarach, w których tworzone są nowe instrumenty, należy zwiększyć obecne poziomy finansowania. Inwestowanie teraz w takie obszary, jak badania naukowe i innowacje, młodzież i gospodarka cyfrowa, przyniesie ogromny zysk przyszłym pokoleniom. Dlatego Komisja proponuje znaczące zwiększenie środków w priorytetowych obszarach.

Nowe i wzmocnione priorytety Unii 27 państw

Uwaga: W porównaniu z wieloletnimi ramami finansowymi na lata 2014–2020 dla UE-27, uwzględniając Europejski Fundusz Rozwoju (dane szacunkowe)

Źródło: Komisja Europejska

Komisja jednocześnie krytycznie przeanalizowała, gdzie można dokonać oszczędności bez podważania wartości dodanej programów UE. W ramach tych starań Komisja proponuje umiarkowane zmniejszenie przydziału środków budżetowych na wspólną politykę rolną i politykę spójności, aby uwzględnić nową sytuację i uwolnić środki na inne działania. Modernizacja tych polityk umożliwi dalsze wypełnianie ich podstawowych celów, a jednocześnie realizację nowych priorytetów. Polityka spójności na przykład będzie odgrywać coraz ważniejszą rolę we wspieraniu reform strukturalnych i integracji migrantów.

Wynikiem tych zmian będzie przywrócenie równowagi budżetowej i zwrócenie większej uwagi na obszary, w których europejska wartość dodana jest największa.

Zmiany udziału najważniejszych obszarów polityki w budżecie UE

Źródło: Komisja Europejska

Ogółem, przez połączenie dodatkowych wkładów i oszczędności, Komisja proponuje wieloletnie ramy finansowe w wysokości 1 279 mld EUR w środkach na zobowiązania na lata 2021–2027, czyli równowartość 1,114 % dochodu narodowego brutto UE-27. Jest to porównywalne z wielkością obecnych ram finansowych w ujęciu realnym i z uwzględnieniem Europejskiego Funduszu Rozwoju 20 .

Wielkość budżetu UE jako odsetek dochodu narodowego brutto 

Taki poziom środków na zobowiązania przekłada się na 1 246 mld EUR w środkach na płatności, co odpowiada 1,08 % dochodu narodowego brutto UE-27, na realizację bieżących i przyszłych programów wydatkowania do 2027 r. Aby zapewnić zgodność z obowiązującym pułapem zasobów własnych, w szczególności w pierwszych dwóch latach obowiązywania następnych wieloletnich ram finansowych Komisja proponuje zmniejszenie poziomu płatności zaliczkowych w programach polityki spójności i programach rozwoju obszarów wiejskich.

Proponowane wieloletnie ramy finansowe będą obowiązywać przez siedem lat, od 2021 r. do 2027 r., a ich przegląd śródokresowy zostanie przeprowadzony w 2023 r. Komisja docenia zalety stopniowego dostosowywania okresu trwania wieloletnich ram finansowych do pięcioletniego cyklu politycznego instytucji Unii Europejskiej. Przejście na cykl pięcioletni w 2021 r. nie zapewniłoby jednak optymalnego dostosowania 21 . Proponowany teraz cykl siedmioletni umożliwi Komisji, która obejmie urząd po wyborach europejskich w 2024 r., przedstawienie – jeśli tak zdecyduje – nowych wieloletnich ram finansowych na okres pięciu lat, począwszy od 2028 r.

Niedawne doświadczenia pokazały, że zasadnicze znaczenie ma elastyczność ram finansowych. Liczne wyzwania, z jakimi przyszło się zmierzyć Unii w ostatnich latach, wymagały maksymalnego wykorzystania dostępnych mechanizmów elastyczności. Budżet UE musi być wystarczająco elastyczny, aby umożliwić Unii szybkie i skuteczne reagowanie na nieprzewidziane potrzeby. Dlatego Komisja proponuje reorganizację obecnych mechanizmów elastyczności i wprowadzenie nowej „rezerwy Unii”.

·Elastyczność w obrębie programów i między nimi. Komisja wystąpi z wnioskiem o utworzenie wbudowanych rezerw, aby stworzyć elastyczność w obrębie programów. Ponadto proponuje podwyższenie z 10 % do 15 % kwoty środków, które mogą być przeniesione z jednego programu do drugiego w obrębie tego samego działu budżetu. Komisja proponuje też możliwość łączenia różnych form wsparcia finansowego, przechodzenia między różnymi trybami zarządzania, „przeprogramowania” finansowania w połowie okresu, a także dokonywania rewizji krajowych przydziałów środków, aby dostosowywać je do zmieniającej się sytuacji. Spowoduje to dalsze zwiększenie elastyczności, przy zachowaniu uczciwych warunków systemu.

·Elastyczność między poszczególnymi działami i latami. Oprócz zapewnienia wystarczającego poziomu nieprzydzielonych marginesów Komisja proponuje wykorzystanie w pełni łącznego marginesu na płatności wprowadzonego w obowiązujących obecnie ramach. Komisja proponuje też rozszerzenie skali i zakresu łącznego marginesu na zobowiązania w celu utworzenia „rezerwy Unii”. Rezerwa ta będzie finansowana z marginesów, które pozostały dostępne w ramach pułapów zobowiązań z poprzedniego roku budżetowego, a także ze środków finansowych, na które z budżetu UE zaciągnięto zobowiązania, ale które ostatecznie nie zostały wydane na realizację programów. Jest to nowe narzędzie o dużym potencjale, które umożliwi podejmowanie działań w razie wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń oraz w sytuacjach kryzysowych w takich obszarach jak bezpieczeństwo czy migracja. Rezerwa pomoże też przeciwdziałać gospodarczym i społecznym skutkom zakłóceń w handlu, po wyczerpaniu innych dostępnych instrumentów.

·Instrumenty szczególne Komisja poddała przeglądowi zakres instrumentów szczególnych, takich jak rezerwa na pomoc nadzwyczajną, Fundusz Solidarności Unii Europejskiej i Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji. Instrumenty te umożliwiają wprowadzenie dodatkowych środków finansowych do budżetu UE poza i ponad pułapami wieloletnich ram finansowych. Komisja proponuje w stosownych przypadkach rozszerzenie zakresu tych instrumentów, na przykład aby umożliwić aktywację rezerwy na pomoc nadzwyczajną w sytuacjach wyjątkowych na terenie UE. Komisja proponuje też usprawnienie procedur uruchamiania tych instrumentów oraz zwiększenie budżetu instrumentu elastyczności do 1 mld EUR (w cenach z 2018 r. 22 ) rocznie.

5.NOWOCZESNY SYSTEM FINANSOWANIA BUDŻETU UE

Strona wydatków i strona dochodów budżetu to dwie strony tego samego medalu. Obie wymagają modernizacji, aby zmaksymalizować wkład unijnego budżetu w realizację priorytetów politycznych Unii. Zgodnie z zaleceniami grupy wysokiego szczebla pod przewodnictwem Mario Montiego, ujętymi w sprawozdaniu pt. „Przyszłe finansowanie UE” 23 , Komisja występuje z wnioskiem o unowocześnienie i uproszczenie obecnego systemu zasobów własnych oraz o dywersyfikację źródeł dochodów.

Wraz z wystąpieniem z Unii Zjednoczonego Królestwa wygaśnie przyznany mu rabat. Wygasną także rabaty od rabatu brytyjskiego przyznane niektórym państwom członkowskim. Rabaty związane z ograniczonymi stawkami poboru zasobów własnych opartych na VAT oraz ryczałtowe obniżki wkładów opartych na dochodzie narodowym brutto wygasną automatycznie z końcem 2020 r.

Jest to okazja do uproszczenia i zreformowania systemu oraz lepszego dopasowania go do polityk i priorytetów Unii. Komisja proponuje wyeliminowanie wszystkich korekt po stronie dochodów jako element sprawiedliwego i zrównoważonego budżetu. Koszty poboru zatrzymywane przez państwa członkowskie z tradycyjnych zasobów własnych zostaną obniżone z 20 % do pierwotnego poziomu 10 %, aby lepiej dostosować wsparcie finansowe na sprzęt do kontroli celnej, personel służb celnych i informacje celne do rzeczywistych kosztów i potrzeb. Ściśle monitorowany będzie wpływ tych środków w stosunku do obciążenia kontroli celnej 24 .

Dzięki zniesieniu wszystkich rabatów i ograniczeniu kosztów poboru dochodów celnych wieloletnie ramy finansowe staną się bardziej sprawiedliwe. Zniesienie rabatów oznaczać będzie jednak znaczące zwiększenie wkładów niektórych państw członkowskich w następnych wieloletnich ramach finansowych w porównaniu z bieżącą sytuacją.

Aby uniknąć znacznego i gwałtownego wzrostu wkładów tych państw członkowskich począwszy od 2021 r., proponuje się stopniowe znoszenie obecnych rabatów. W tym celu wszystkie korekty po stronie dochodów budżetu zostaną przekształcone w przejrzyste płatności ryczałtowe na państwo członkowskie. Te kwoty ryczałtowe powinny być stopniowo obniżane w przeciągu pięciu lat, aż wkłady krajowe (mierzone procentowym udziałem w dochodzie narodowym brutto) osiągną sprawiedliwy poziom porównywalny z poziomem wkładów innych państw członkowskich, które nie korzystają z rabatów.

W ramach modernizacji systemu zasobów własnych i jako uzupełnienie tradycyjnych dochodów z należności celnych i wkładów do budżetu UE opartych na dochodzie narodowym brutto Komisja proponuje uproszczenie systemu obecnych zasobów własnych opartych na VAT, polegające na tym, by oprzeć je wyłącznie na wpływach z tytułu dostaw podlegających opodatkowaniu stawką podstawową, przy zachowaniu pełnej zgodności z niedawnym wnioskiem Komisji w sprawie docelowego systemu podatku od wartości dodanej w UE. Komisja występuje też z propozycją silniejszego powiązania między finansowaniem budżetu a polityką Unii przez wprowadzenie koszyka nowych zasobów własnych. Na koszyk ten składają się udziały w dochodach z:

·systemu handlu emisjami: europejski system handlu emisjami jest podstawowym narzędziem działań UE w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w sposób efektywny pod względem kosztów i jest on bezpośrednio powiązany z funkcjonowaniem jednolitego rynku. Komisja proponuje przydzielenie 20 % dochodów z systemu handlu emisjami do budżetu UE, przy jednoczesnym zachowaniu mechanizmów korekcyjnych już wbudowanych w ten system;

·nowej wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych, która zostanie stopniowo wprowadzona po przyjęciu niezbędnego prawodawstwa. W ten sposób finansowanie budżetu UE zostanie bezpośrednio powiązane z korzyściami, jakie czerpią przedsiębiorstwa działające na jednolitym rynku;

·krajowych wkładów obliczanych na podstawie ilości odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych niepoddawanych recyklingowi. Zachęci to państwa członkowskie do ograniczania ilości odpadów opakowaniowych i przyspieszy proces przejścia do gospodarki o obiegu zamkniętym dzięki wdrożeniu europejskiej strategii w zakresie tworzyw sztucznych.

Zgodnie z wnioskami Komisji dochody z nowych zasobów własnych mogą wynieść średnio 22 mld EUR rocznie, co odpowiada około 12 % całkowitych dochodów do budżetu UE. Nowe zasoby własne przyczynią się do finansowania nowych priorytetów w budżecie. Dzięki temu możliwe będzie też odpowiednie ograniczenie wkładów krajowych opartych na dochodzie narodowym brutto.

Celem proponowanej reformy systemu zasobów własnych jest zmiana sposobu finansowania budżetu, a nie jego ogólnej wielkości. Dywersyfikacja źródeł dochodów budżetowych zwiększy odporność budżetu UE. W połączeniu ze stopniowym przywracaniem równowagi budżetowej, polegającym na przeniesieniu środka ciężkości z krajowych przydziałów na nowe priorytety, proponowane zmiany pomogą skoncentrować się w większym stopniu na europejskiej wartości dodanej i zapewnić, aby obie strony budżetu przyczyniały się do realizacji priorytetów politycznych Unii.

Włączenie do budżetu UE Europejskiego Funduszu Rozwoju wymagać będzie zwiększenia pułapów określonych w decyzji w sprawie systemu zasobów własnych Wspólnot Europejskich. Wystarczający margines między płatnościami a pułapem zasobów własnych jest konieczny do zapewnienia, aby Unia była w stanie – w każdych warunkach – wypełniać swoje zobowiązania finansowe, nawet w okresach pogorszenia koniunktury gospodarczej. Komisja występuje z wnioskiem o podwyższenie pułapów zasobów własnych do 1,29 % dochodu narodowego brutto UE-27 w przypadku środków na płatności oraz 1,35 % w przypadku środków na zobowiązania.

6.PODSUMOWANIE – NOWY POCZĄTEK DLA UNII 27 PAŃSTW

Wnioski Komisji dotyczące przyszłych wieloletnich ram finansowych rozpoczynają proces, który zadecyduje o tym, czy Unia będzie dysponować środkami umożliwiającymi jej realizację pozytywnego programu uzgodnionego w Bratysławie i Rzymie. Ostateczną decyzję w tej sprawie musi podjąć Rada, działając jednomyślnie, za zgodą Parlamentu Europejskiego.

Zrównoważone porozumienie w sprawie nowoczesnego budżetu UE pokaże, że Unia jest zjednoczona, wzmocniona i gotowa do wspólnego działania.

Wnioski przygotowano na podstawie uczciwej oceny zasobów potrzebnych Unii do realizacji wspólnych ambitnych celów. Zawierają one pragmatyczne i realistyczne podejście do wyzwania, jakim jest wspieranie priorytetów politycznych i zaradzenie finansowym skutkom wystąpienia z Unii Zjednoczonego Królestwa. Pokazują, w jaki sposób zreformowany, prostszy i bardziej elastyczny budżet pozwoli Unii na wykorzystanie każdego euro w taki sposób, by przynosiło korzyści wszystkim państwom członkowskim i wszystkim Europejczykom.

W oparciu o te podstawy w okresie między 29 maja a 12 czerwca Komisja przedstawi szczegółowe wnioski dotyczące przyszłych programów finansowych. Dalsze prace nad tymi wnioskami należeć będą do Parlamentu Europejskiego i Rady.

Negocjacje w sprawie bieżących wieloletnich ram finansowych trwały zbyt długo. W efekcie opóźnił się start kluczowych programów finansowych. Było to coś więcej niż tylko administracyjna niedogodność, oznaczało bowiem, że projekty o rzeczywistym potencjale, sprzyjające ożywieniu gospodarczemu, zostały przesunięte w czasie, a niezbędne źródła finansowania dotarły do potrzebujących z opóźnieniem.

Naszym obowiązkiem wobec wszystkich Europejczyków jest więc podejście do zbliżających się negocjacji w sprawie długoterminowego budżetu UE z jasnym celem dojścia do porozumienia jeszcze przed wyborami do Parlamentu Europejskiego i szczytem w Sybinie zaplanowanym na dzień 9 maja 2019 r.

Komisja zrobi wszystko co w jej mocy, aby szybkie osiągnięcie porozumienia było możliwe. Przedstawiamy dziś sprawiedliwy i zrównoważony pakiet wniosków, który – jeśli zostanie przyjęty – zapewni Unii 27 państw członkowskich budżet dający efekty korzystne dla wszystkich. Pozytywny budżet dla pozytywnego programu. Nowoczesny budżet dla Unii, która chroni, wspiera i broni. Budżet, który dobrze przygotuje Unię na przyszłość.

(1)

     Orędzie o stanie Unii 2016: „W kierunku lepszej Europy – Europy, która chroni, wzmacnia i broni”.

(2)

     Orędzie o stanie Unii 2017: „Łapiąc wiatr w żagle”.

(3)

     COM(2018) 98.

(4)

     Rezolucje Parlamentu Europejskiego z dnia 14 marca 2018 r. w sprawie następnych wieloletnich ram finansowych: przygotowanie stanowiska Parlamentu dotyczącego wieloletnich ram finansowych na okres po 2020 r. (2017/2052(INI)) oraz reformy systemu zasobów własnych Unii Europejskiej (2017/2053(INI)).

(5)

     COM(2017) 2025.

(6)

     Pod koniec roku Komisja przyjmie dokument otwierający debatę pt. „W kierunku zrównoważonej Europy do 2030 r., działania na rzecz realizacji celów zrównoważonego rozwoju ONZ, w tym porozumienia klimatycznego z Paryża”, w którym nakreślone zostaną możliwe sposoby dalszego włączenia celów zrównoważonego rozwoju do procesu kształtowania polityki UE.

(7)

     Zob. towarzyszący dokument roboczy służb Komisji SWD (2018) 171.

(8)

     Zob. także SWD (2018) 171, s. 7.

(9)

     Zgodnie z zaleceniami grupy wysokiego szczebla niezależnych ekspertów ds. monitorowania uproszczenia dla beneficjentów europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, zaleceniami Europejskiego Trybunału Obrachunkowego i Komitetu Regionów, jak również Parlamentu Europejskiego.

(10)

     W trybie głosowania odwróconą kwalifikowaną większością głosów wniosek Komisji zostanie uznany za przyjęty przez Radę, chyba że zdecyduje ona większością kwalifikowaną o odrzuceniu wniosku Komisji.

(11)

     Zob. sprawozdanie pt. „Investing in the European Future we want – Report of the independent High Level Group on maximising the impact of EU Research and Innovation Programmes”.

(12)

     O ile nie określono inaczej, kwoty podawane w niniejszym komunikacie odnoszą się do cen bieżących. Wartości liczbowe wyrażone w cenach bieżących uwzględniają wpływ inflacji. Zostały obliczone przy zastosowaniu rocznej korekty o wskaźnik inflacji w wysokości 2 %.

(13)

     Polityka spójności jest realizowana za pośrednictwem trzech głównych funduszy: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności.

(14)

     COM(2017) 822.

(15)

     Dodatkowo w programie „Horyzont Europa” przewidziana zostanie kwota 10 mld EUR na wsparcie badań naukowych i innowacji w dziedzinach żywności, rolnictwa, rozwoju obszarów wiejskich i biogospodarki.

(16)

     Wniosek Komisji w sprawie włączenia do budżetu Europejskiego Funduszu Rozwoju jest jednym z elementów, które wymagają podwyższenia pułapu zasobów własnych. Konieczne będzie ponadto zapewnienie, aby przepisy regulujące Instrument Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej zawierały mechanizmy elastyczności podobne do tych, jakie obowiązują w ramach obecnego Europejskiego Funduszu Rozwoju.

(17)

     Wspomniana reforma objęła także zamrożenie płac na dwa lata, któremu towarzyszyło wydłużenie tygodniowego czasu pracy do 40 godzin bez dodatkowego wynagrodzenia, a ponadto wprowadzenie skromniejszej skali wynagrodzeń dla pracowników sekretariatów i pracowników biurowych oraz skrócenie urlopów wypoczynkowych. Reforma ta znacząco wpłynęła także na uprawnienia emerytalno-rentowe pracowników z uwagi na obniżenie poziomu wynagrodzenia na koniec pracy zawodowej, podwyższenie wieku emerytalnego i redukcję stopy przyrostu świadczeń emerytalnych.

(18)

     W ramach przeglądu śródokresowego wieloletnich ram finansowych w 2023 r. Komisja rozważy możliwość utworzenia kapitałowego funduszu emerytalnego dla pracowników UE.

(19)

     COM(2018) 98.

(20)

     Budżet Europejskiego Funduszu Rozwoju odpowiada około 0,03 % dochodu narodowego brutto UE-27.

(21)

     Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 marca 2018 r., „Następne wieloletnie ramy finansowe: przygotowanie stanowiska Parlamentu dotyczącego wieloletnich ram finansowych na okres po 2020 r.”, pkt 23.

(22)

     1,127 mld EUR w cenach bieżących.

(23)

     Zob. sprawozdanie pt. „Przyszłe finansowanie UE” opublikowane w styczniu 2017 r. przez Grupę Wysokiego Szczebla ds. Zasobów Własnych pod przewodnictwem Mario Montiego, powołaną wspólnie przez Parlament Europejski, Radę i Komisję.

(24)

     Państwa członkowskie, które zmagają się ze szczególnymi wyzwaniami w zakresie kontroli celnej, będą mogły skorzystać ze wzmocnionego programu „Cła”. Ponadto Fundusz Zintegrowanego Zarządzania Granicami, a w szczególności jego nowy komponent dotyczący sprzętu do kontroli celnej, pomoże krajowym służbom celnym w nabyciu sprzętu. Wreszcie, Program wspierania reform strukturalnych zapewni pomoc na poprawę zdolności administracyjnych służb celnych.

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 2.5.2018

COM(2018) 321 final

ZAŁĄCZNIK

do

KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

Nowoczesny budżet dla Unii, która chroni, wspiera i broni:

Wieloletnie ramy finansowe na lata 2021-2027

{SWD(2018) 171 final}

„Horyzont Europa” jest sztandarowym programem UE wspierającym badania naukowe i innowacje.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Badania naukowe i innowacje stanowią kluczowy element społeczeństwa opartego na wiedzy, a silny wymiar europejski może przyciągnąć dodatkowe fundusze na poziomie krajowym, przy czym nie ma dowodów na to, że można go zastąpić. Zazwyczaj w przypadku projektów w dziedzinie badań naukowych i innowacji wybranych do finansowania ze środków UE osiąga się wyższy poziom współpracy w ramach UE lub międzynarodowej. Często ich skala, zakres i stopień złożoności uniemożliwiają finansowanie tylko ze środków krajowych: 83 % unijnych projektów w dziedzinie badań naukowych i innowacji ocenionych jako „doskonałe” nie powiodłoby się bez wsparcia ze strony UE. Żyjemy w czasach coraz większej konkurencji technologicznej i szybko zbliżamy się do społeczeństwa niskoemisyjnego, w którym technologie cyfrowe wtapiają się coraz bardziej w świat fizyczny i biologiczny. W tym kontekście brak inwestycji w badania naukowe i innowacje na skalę unijną doprowadziłby do spadku naszej konkurencyjności na świecie. Miałoby to negatywny wpływ na gospodarkę, społeczeństwo i środowisko. Szczególne korzyści płynące z inwestycji UE w dziedzinie badań naukowych i innowacji są następujące:

·połączenie publicznych i prywatnych zasobów i wiedzy w celu osiągnięcia większych skutków i masy krytycznej, aby sprostać globalnym wyzwaniom i podjąć przewodnią rolę na rynkach UE i światowych;

·zwiększanie konkurencyjności UE poprzez tworzenie międzynarodowych i wielodyscyplinarnych sieci, łańcuchów wartości i rynków oraz pozytywną wymianę wiedzy i transfery technologii w całej Unii w celu przygotowania i ułatwienia wprowadzania nowych produktów i usług;

·wzmocnienie doskonałości naukowej poprzez konkurencję i współpracę w całej UE;

·zwiększenie wsparcia dla przełomowych innowacji lub innowacji prowadzących do powstania nowych rynków, przy jednoczesnym poszanowaniu uczciwej konkurencji;

·zwiększenie atrakcyjności UE jako miejsca edukacji, badań naukowych, innowacji i przedsiębiorczości;

·pozytywny wpływ strukturyzujący na krajowe systemy badań naukowych i innowacji oraz ogólnoeuropejską infrastrukturę badawczą;

·wspieranie i wzmacnianie celów Unii oraz skuteczne przyczynianie się do realizacji priorytetów politycznych.

2.CELE

W programie „Horyzont Europa” skoncentrowano się na nauce i innowacjach, aby:

·wzmocnić bazę naukową i technologiczną UE;

·wspierać konkurencyjność UE i jej wyniki w zakresie innowacji;

·realizować strategiczne priorytety UE i stawiać czoła globalnym wyzwaniom.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Program opracowano w oparciu o trzy filary:

1) „Otwarta nauka” – w oparciu o sukces Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, działań „Marie Skłodowska-Curie” oraz infrastruktur badawczych, w ramach tego filaru zwiększono środki na projekty o większym oddziaływaniu. Projekty wybierane są w ramach podejścia oddolnego, definiowane i prowadzone przez naukowców i sieci oraz oceniane wyłącznie na podstawie kryterium doskonałości. Celem takiego działania jest pielęgnowanie innowacyjności i przedsiębiorczości w ramach edukacji w całej Europie, co ma zapewnić umiejętności i kompetencje potrzebne, aby Europa stała się bardziej konkurencyjna w skali globalnej.

2) „Globalne wyzwania” i konkurencyjność przemysłowa – filar ten opiera się na klastrach, których celem jest wykorzystanie mocnych stron i atutów Europy poprzez tworzenie nowej wiedzy i przekładanie jej na przydatne innowacje, opracowywanie i stosowanie technologii cyfrowych i kluczowych technologii prorozwojowych, a także poprzez zastosowanie nowego podejścia opierającego się na misjach. Dzięki temu działania w zakresie badań naukowych i innowacji będą wspierać priorytety polityczne UE w obszarach takich jak osiąganie celów zrównoważonego rozwoju, zdrowie, żywność i zasoby naturalne, odporność i bezpieczeństwo, klimat, energia i mobilność, tak aby wdrożyć model społeczeństwa oparty na gospodarce niskoemisyjnej, odpornej na zmianę klimatu i o obiegu zamkniętym oraz konkurencyjny przemysł, a także sprostać innym wyzwaniom społecznym. Czołowa pozycja w przemyśle będzie ważnym elementem tego filaru oraz całego programu.

3) „Otwarte innowacje” – ten nowy filar stworzy punkt kompleksowej obsługi dla innowatorów o wysokim potencjale, mając na celu uzyskanie przez Europę pozycji lidera w dziedzinie innowacji prowadzących do powstania nowych rynków poprzez podejście oddolne. Umożliwi on powstanie przyszłych przełomowych technologii, a także przyciągniecie innowacyjnych przedsiębiorstw o potencjale rozwoju na poziomie międzynarodowym lub europejskim. W ramach filaru oferowane będą szybkie, elastyczne dotacje i instrumenty rynkowe we współpracy z inwestorami prywatnymi, przy jednoczesnym zapewnieniu, aby udzielanie wsparcia działaniom bliskim zastosowaniom rynkowym nie zakłócało nadmiernie konkurencji między innowatorami. Cele te będą realizowane poprzez utworzenie Europejskiej Rady ds. Innowacji.

Dodatkowe środki doprowadzą do zwiększenia wsparcia dla europejskiego ekosystemu innowacji, w szczególności poprzez inicjatywy dotyczące współfinansowania partnerstw oraz większe wykorzystanie zamówień publicznych na innowacje. Od rządów i organów administracji publicznej oczekuje się korzystania z innowacyjnych technologii oraz rozpowszechniania wyników europejskich badań naukowych i innowacji, co pozwoli zmaksymalizować korzyści płynące z innowacji dla obywateli i przedsiębiorstw w Europie.

W ramach programu Wspólne Centrum Badawcze będzie dostarczać decydentom w UE niezależnych dowodów naukowych i wsparcia technicznego w całym cyklu polityki. Europejski Instytut Innowacji i Technologii będzie wspierać wszystkie trzy filary i w szczególności będzie zajmować się globalnymi wyzwaniami, przede wszystkim poprzez wspólnoty wiedzy i innowacji łączące przedsiębiorstwa, badania naukowe, szkolnictwo wyższe i przedsiębiorczość.

W ramach programu kontynuowane będą wysiłki na rzecz dalszego uproszczenia zasad dla beneficjentów. Najważniejsze elementy operacyjne obejmą:

·działania mające na celu dalsze uproszczenie obecnego systemu zwrotu kosztów rzeczywistych, w tym uproszczenie modelu finansowania i zasadę jednego wskaźnika finansowania na jeden projekt. Ponadto, aby zmniejszyć obciążenie administracyjne, zostanie przeanalizowana opcja zwiększenia przyznawania projektom finansowania w postaci płatności ryczałtowej pod warunkiem realizacji działań, wraz z innymi uproszczonymi formami finansowania przewidzianymi w nowym rozporządzeniu finansowym;

·aby zwiększyć elastyczność, przyszły program umożliwi alokację środków pomiędzy filarami i w ich obrębie, aby szybko reagować na pojawiające się problemy lub wyzwania polityczne;

·dalszą poprawę procesu składania i oceny wniosków. Kryteria i proces oceny oraz zaangażowanie niezależnych ekspertów podkreślą doskonałość i oddziaływanie programu;

·usprawnienie i koordynację instrumentów i systemów finansowania w dziedzinie badań naukowych i innowacji w UE w celu poprawy działań w zakresie badań naukowych i innowacji. Partnerstwa zostaną udoskonalone w oparciu o sukcesy wspólnych przedsięwzięć i powiązane z konkretnymi misjami. W szczególności specjalne programy wsparcia na rzecz innowacji zostaną usprawnione w ramach nowo utworzonej Europejskiej Rady ds. Innowacji. Połączenie dotacji w ramach programu „Horyzont Europa”, instrumentów finansowych w ramach Funduszu InvestEU oraz innych stosowanych programów finansowania UE będzie łatwiejsze;

·istnieje również możliwość dalszego rozszerzania zakresu stosowania nowych trybów zarządzania, w tym poprzez oddelegowanie zadań agencjom i uproszczone partnerstwa.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

W pełni wykorzystana zostanie komplementarność i synergia z innymi unijnymi programami finansowania. W tym celu europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne będą nadal zapewniać istotną część funduszy UE na rzecz badań naukowych i innowacji poprzez położenie większego nacisku na innowacje. Rozszerzony zostanie system „pieczęci doskonałości” umożliwiający uzyskanie przez projekty, które otrzymały pozytywną ocenę na podstawie kryteriów programu „Horyzont Europa”, finansowania na poziomie regionalnym za pośrednictwem europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.

W wielu przypadkach działania w zakresie badań naukowych i innowacji w ramach programu „Horyzont Europa” będą wspierały cele polityczne realizowane w ramach innych programów – programy takie jak „Cyfrowa Europa” skorzystają z przełomowych odkryć w dziedzinie badań naukowych i innowacji, zaś długofalowe postępy w takich dziedzinach jak cyberbezpieczeństwo i sztuczna inteligencja w znacznym stopniu zależą od przełomowych badań. To samo dotyczy rolnictwa i rybołówstwa, zdrowia, transportu, energii oraz wielu innych sektorów. Fundusze takie jak Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Fundusz Zintegrowanego Zarządzania Granicami będą mogły korzystać z osiągnięć badań naukowych i innowacji oraz stwarzać zachęty do korzystania z wyników badań. Dzięki Funduszowi InvestEU możliwe będzie przeniesienie wyników uzyskanych w ramach programu „Horyzont Europa” na zastosowania rynkowe za pośrednictwem określonych pul przeznaczonych na badania naukowe i innowacje; możliwe będzie także wsparcie innowacyjnych MŚP. Zapewniona zostanie komplementarność i synergia z badaniami naukowymi prowadzonymi w ramach Europejskiego Funduszu Obronnego oraz Programu kosmicznego, dzięki czemu wyniki uzyskane w ramach tych programów przyczynią się do promowania ogólnej innowacyjności.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

*    Pula ta obejmuje 3,5 mld EUR przydzielone w ramach Funduszu InvestEU oraz 10 mld EUR na wsparcie badań naukowych i innowacji w dziedzinach żywności, rolnictwa, rozwoju obszarów wiejskich i biogospodarki.

Program badawczo-szkoleniowy Euratom zapewnia finansowanie badań i szkoleń w dziedzinie jądrowej w Unii Europejskiej.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Kluczową europejską wartością dodaną programu Euratom jest mobilizacja większej puli doskonałości, wiedzy fachowej i wielodyscyplinarności w badaniach nad rozszczepieniem i syntezą jądrową, niż jest to możliwe na poziomie poszczególnych państw członkowskich. Technologie jądrowe i promieniowania jonizującego w dalszym ciągu odgrywają ważną rolę w życiu obywateli Europy, niezależnie od tego, czy dotyczą one energii i bezpieczeństwa dostaw, medycznych i przemysłowych zastosowań promieniowania czy gospodarowania wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi. Bezpieczne korzystanie z tych technologii jest sprawą najwyższej wagi, a programy badawcze pomagają utrzymać najwyższe normy bezpieczeństwa, ochrony i zabezpieczeń w tym obszarze. Program Euratom skupia się również na rozwoju energii termojądrowej – potencjalnie niewyczerpalnego i przyjaznego dla klimatu źródła energii.

Ogólnounijne podejście do bezpieczeństwa jądrowego jest również ważne, ponieważ wypadek jądrowy mógłby mieć negatywne konsekwencje dla państw w Europie i poza jej granicami. Program Euratom umożliwia także szerszą koordynację kształcenia i szkolenia w całej Europie, wykorzystanie infrastruktur badawczych i współpracę międzynarodową. Jest to szczególnie korzystne dla mniejszych państw członkowskich, które mogą wykorzystać korzyści skali wynikające z ogólnoeuropejskiego efektu łączenia i wspólnego korzystania z zasobów. Za pośrednictwem Wspólnego Centrum Badawczego program zapewnia ważne, niezależne doradztwo naukowe, wspierając realizację europejskiej polityki w dziedzinie bezpieczeństwa jądrowego, gospodarowania wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi oraz ochrony przed promieniowaniem. Dzięki niezależnej infrastrukturze Wspólne Centrum Badawcze świadczy również wyjątkowe usługi w dziedzinie bezpieczeństwa jądrowego i jądrowego bezpieczeństwa fizycznego oraz odgrywa kluczową rolę w systemie zabezpieczeń jądrowych Euratom. Zaangażowanie przemysłu europejskiego w działania w zakresie badań nad syntezą jądrową wspiera innowacje, np. poprzez rozwój produktów pochodnych wykorzystujących zaawansowane technologie w innych sektorach, takich jak sektor medyczny i lotniczy.

2.CELE

Celem programu badawczo-szkoleniowego Euratom jest prowadzenie i wspieranie badań dotyczących wszystkich aspektów bezpieczeństwa jądrowego i jądrowego bezpieczeństwa fizycznego, ograniczania ryzyka związanego z narażeniem na promieniowanie, wspierania gotowości na wypadek sytuacji wyjątkowej i reagowania na wypadki związane z promieniowaniem, a także gospodarowania wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi. Program ma również na celu wspieranie rozwoju energii termojądrowej, biorąc pod uwagę jej potencjalny znaczący wpływ na obniżenie emisyjności koszyka energetycznego.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Program Euratom zapewnia dotacje na badania w drodze konkurencyjnych zaproszeń do składania wniosków (działania pośrednie) oraz finansuje badania prowadzone przez Wspólne Centrum Badawcze Komisji (działania bezpośrednie). Program jest wdrażany z wykorzystaniem instrumentów i zasad programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji. Dalsze uproszczenie programu zostanie osiągnięte poprzez zaproponowanie jednego wspólnego wykazu celów dla działań bezpośrednich i pośrednich.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Program Euratom uzupełnia i zapewnia synergię z programem „Horyzont Europa” w dziedzinach takich jak zdrowie (zastosowania medyczne promieniowania jonizującego), bezpieczeństwo, energia, kształcenie i szkolenie. Program badawczy Euratom w dziedzinie syntezy jądrowej będzie realizowany przy pełnej komplementarności i koordynacji z działalnością w ramach międzynarodowego eksperymentalnego reaktora termojądrowego. W ramach programu Euratom będą kontynuowane działania w celu uspójnienia krajowych programów w zakresie syntezy jądrowej, ochrony przed promieniowaniem oraz gospodarowania wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi poprzez realizację wspólnych programów europejskich. Ponadto oczekuje się synergii z programami likwidacji obiektów jądrowych w takich obszarach, jak rozwój i testowanie technologii, szkolenia i wymiana najlepszych praktyk.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

*    Pula ta obejmuje 3,5 mld EUR przydzielone w ramach Funduszu InvestEU oraz 10 mld EUR na wsparcie badań naukowych i innowacji w dziedzinach żywności, rolnictwa, rozwoju obszarów wiejskich i biogospodarki.

ITER, międzynarodowy eksperymentalny reaktor termojądrowy jest pierwszym w swoim rodzaju, długoterminowym projektem budowy i eksploatacji reaktora w celu przetestowania wykonalności wykorzystania syntezy jądrowej jako źródła energii.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Synteza jądrowa stanowi potencjalnie niewyczerpalne, przyjazne dla klimatu źródło energii, które nie wytwarza gazów cieplarnianych ani nie powoduje długotrwałego promieniowania. W sytuacji, w której dekarbonizacja gospodarki i przeciwdziałanie globalnej zmianie klimatu są naszymi priorytetami, synteza jądrowa oferuje możliwości, których nie można zignorować.

Ani przemysł, ani żaden z krajów nie byłby w stanie samodzielnie realizować tego projektu. Dlatego Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom) podpisała w 2006 r. traktat międzynarodowy („umowę ITER”) z sześcioma partnerami (Stanami Zjednoczonymi, Rosją, Japonią, Chinami, Koreą Południową i Indiami). Z tego źródła pochodzi wkład w wysokości około 45 % kosztów budowy. Francja, jako kraj przyjmujący, finansuje 20 % wkładu Euratomu, a pozostałe 80 % pochodzi z budżetu UE. Działania na poziomie UE zapewniają korzyści skali, mniejszą fragmentację i masę krytyczną zasobów i wiedzy fachowej.

Osiągnięcie i wykorzystanie syntezy jądrowej jest długoterminowym celem, ale projekt przynosi już znaczne korzyści dla przemysłu i badań naukowych UE na etapie zamówień publicznych i budowy. Ponad trzysta przedsiębiorstw – w tym małe przedsiębiorstwa – z 20 państw członkowskich i ze Szwajcarii oraz około sześćdziesiąt organizacji badawczych zaangażowało się w nowatorskie badania naukowe i innowacje, aby zapewnić komponenty, co daje szansę na rozwój produktów pochodnych w innych sektorach (energetyka, opieka medyczna, lotnictwo, zaawansowane technologie).

2.CELE

Zgodnie ze zobowiązaniami międzynarodowymi Euratomu program wspiera budowę reaktora na przeznaczonym dla niego terenie w Cadarache (Francja) w celu rozpoczęcia eksperymentów w zakresie plazmy wodorowej do 2025 r., co ma doprowadzić do osiągnięcia pełnego etapu wytwarzania energii do 2035 r. Etapy te są niezbędne, aby synteza jądrowa stała się możliwym źródłem zrównoważonej energii.

Program nie tylko przyczynia się do osiągnięcia stabilnej unii energetycznej opartej na przyszłościowej polityce w dziedzinie klimatu. Wspiera również tworzenie nowych miejsc pracy i wzrostu gospodarczego, oferując europejskim sektorom zaawansowanych technologii i małym przedsiębiorstwom cenną okazję do innowacji i opracowywania produktów wykraczających poza syntezę jądrową. Terminowe dostarczanie komponentów pochodzących z UE oraz aktywne uczestnictwo w procesie zarządzania gwarantują utrzymanie przewodniej pozycji UE w projekcie.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Program będzie nadal realizowany w imieniu Unii przez wspólne przedsięwzięcie Fusion for Energy. UE utrzyma pułap wydatków w rozporządzeniu w sprawie wieloletnich ram finansowych i zapewni, aby wypłata środków była uzależniona od wyników i faktycznej realizacji. W tym względzie radykalna zmiana w zarządzaniu projektem w 2015 r. oraz aktualizacja scenariusza odniesienia w 2016 r. zwiększyły wiarygodność harmonogramów i kosztów projektu do czasu jego zakończenia.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Międzynarodowy eksperymentalny reaktor termojądrowy jest jednym z największych w historii projektów eksperymentalnych, a dzięki niemu UE utrzymuje czołową pozycję w dziedzinie badań naukowych i innowacji na arenie światowej. Projekt mobilizuje znaczne zasoby i wiedzę fachową, wywierając pozytywny wpływ na europejską społeczność badawczą bazy przemysłowej. Cechuje go pełna synergia z programem Euratom, który wspiera rozwój przełomowych badań w dziedzinie syntezy jądrowej. Jest też częścią ogólnego planu działania w zakresie syntezy jądrowej opracowanego przez europejską społeczność naukową zajmującą się syntezą jądrową. Ponadto program dodatkowo umocni miejsce UE jako wiarygodnego międzynarodowego lidera, który wypełnia swoje zobowiązania międzynarodowe i jest zaangażowany w wysiłki na rzecz przeciwdziałania zmianie klimatu.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

	EUROPEJSKIE INWESTYCJE STRATEGICZNE
	InvestEU

Fundusz InvestEU jest nowym instrumentem inwestycyjnym Unii. Fundusz InvestEU oferuje gwarancję UE, aby uruchamiać finansowanie publiczne i prywatne w postaci pożyczek, gwarancji, kapitału własnego lub innych instrumentów rynkowych na potrzeby strategicznych inwestycji wspierających polityki wewnętrzne UE. Wykorzystuje on doświadczenia zgromadzone w obecnym okresie programowania 2014–2020 podczas pomyślnego wdrażania Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych i innych instrumentów finansowych.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Długoterminowe cele UE w zakresie zrównoważoności, konkurencyjności i wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu wymagają znacznych inwestycji w nowe modele mobilności, energię ze źródeł odnawialnych, efektywność energetyczną, badania i innowacje, cyfryzację, edukację i umiejętności, infrastrukturę społeczną, gospodarkę o obiegu zamkniętym, kapitał naturalny, działania w dziedzinie klimatu oraz tworzenie i rozwój małych przedsiębiorstw. Konieczne są dalsze starania, aby usunąć uporczywe niedoskonałości rynku wynikające z niechęci do ryzyka po stronie inwestorów prywatnych, ograniczonych możliwości sektora publicznego i strukturalnej niewydolności otoczenia inwestycyjnego. Państwa członkowskie nie zawsze są w stanie samodzielnie usunąć takie luki inwestycyjne.

Dotacje nie są wystarczającym instrumentem, aby wyeliminować poważne luki inwestycyjne. Wykorzystanie instrumentów finansowych, które dają efekt dźwigni i są bliższe rynkom, skutecznie uzupełnia dotacje wchodzące w skład zestawu narzędzi budżetowych UE. Interwencja na szczeblu Unii zapewnia korzyści skali związane ze stosowaniem innowacyjnych instrumentów finansowych, ponieważ przyśpiesza prywatne inwestycje w całej Unii oraz zapewnia optymalne wykorzystanie instytucji europejskich i ich doświadczenia w tym zakresie.

Interwencja UE zapewnia również dostęp do zdywersyfikowanego portfela projektów europejskich i umożliwia rozwój innowacyjnych rozwiązań w zakresie finansowania, które mogą być skalowane lub kopiowane we wszystkich państwach członkowskich. Efekt mnożnikowy oraz realny wpływ takiej interwencji przewyższają więc znacznie rezultaty, jakie można osiągnąć w ramach inicjatywy pojedynczego państwa członkowskiego, zwłaszcza w przypadku dużych programów inwestycyjnych. Interwencja na poziomie UE daje również elastyczność umożliwiającą wspieranie pośredników i beneficjentów końcowych tam, gdzie są najbardziej potrzebni – często na obszarach miejskich, które nie zawsze mają możliwość korzystania z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. Umożliwia ona ponadto skuteczne reagowanie na potrzeby inwestycyjne związane z celami polityki ogólnounijnej, uzupełniając działania wspierające reformy strukturalne i poprawę otoczenia regulacyjnego; w ten sposób przyczyni się do wyeliminowania pozostałych luk inwestycyjnych w okresie po 2020 r.

2.CELE

Fundusz InvestEU ma na celu uruchamianie inwestycji w UE, aby wspierać priorytety polityczne oraz przyczyniać się do integracji europejskich rynków kapitałowych i wzmocnienia jednolitego rynku. Będzie on ukierunkowany na inwestycje wspierające zrównoważoną infrastrukturę, badania naukowe i innowacje, transformację cyfrową, dostęp do finansowania dla małych i średnich przedsiębiorstw, edukację, umiejętności, infrastrukturę społeczną oraz rozwój i konsolidację struktur rynkowych mających kluczowe znaczenie dla mikrokredytów i gospodarki społecznej. Inwestycje w technologie cyfrowe będą stanowić horyzontalny priorytet we wszystkich obszarach InvestEU. Fundusz InvestEU zapewnia ponadto wsparcie doradcze i wdraża dodatkowe środki pomocne w tworzeniu projektów i ich rozwoju.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Program InvestEU będzie obejmować Fundusz InvestEU, InvestEU Wsparcie i Portal InvestEU.

Fundusz InvestEU będzie skupiać wszystkie centralnie zarządzane instrumenty finansowe, grupując je w ramach jednego, elastycznego, obejmującego wiele polityk instrumentu gwarancyjnego na szczeblu UE 1 , co przyniesie znaczne korzyści skali – umożliwiając osiągnięcie lepszych rezultatów mniejszym nakładem środków – i przyciągnie inwestorów prywatnych. Wykorzystując doświadczenia Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych, Fundusz InvestEU będzie wypełniać luki rynkowe i poprawiać niekorzystne warunki inwestycyjne przez udzielanie gwarancji UE strategicznemu partnerowi wykonawczemu Komisji – grupie EBI, a także innym partnerom, takim jak krajowe banki i instytucje prorozwojowe czy międzynarodowe instytucje finansowe (np. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju). Aby zapewnić w całej UE optymalny dobór źródeł finansowania projektów strategicznych, Fundusz InvestEU będzie umożliwiać łączenie w prosty sposób dotacji z budżetu UE i z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (na zasadzie dobrowolności).

InvestEU Wsparcie będzie stanowić pojedynczy punkt kontaktowy dla promotorów projektów, zapewniający wsparcie rozwoju projektów metodą 360 stopni, wykorzystując w tym celu Europejskie Centrum Doradztwa Inwestycyjnego. InvestEU Wsparcie będzie korzystać ze swojej silnej sieci partnerskiej, aby pomagać w uruchamianiu projektów i osiąganiu przez nie etapu gotowości inwestycyjnej. Portal InvestEU będzie skupiał inwestorów i promotorów projektów w oparciu o Europejski portal projektów inwestycyjnych.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Jako narzędzie realizacji polityki UE Fundusz InvestEU będzie wspierał inwestycje w pełnej synergii z właściwymi politykami i programami unijnymi takimi jak instrument „Łącząc Europę”, programy „Horyzont Europa” i „Cyfrowa Europa” czy też Program na rzecz jednolitego rynku. Zapewni on komplementarność z inwestycjami objętymi europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi oraz z unijnym wsparciem udzielanym w formie dotacji w ramach innych odpowiednich programów wydatków. Program będzie także umożliwiać łączenie instrumentów finansowych z dotacjami z innych programów, zwłaszcza w przypadku projektów, które nie generują wystarczających zysków.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Wartości w cenach bieżących		w mln EUR
Łączna pula środków na lata 2021–2027		15 725*
w tym:
Finansowanie funduszu gwarancyjnego		15 200*
Wsparcie rozwoju projektów		525

*    Ta pula środków obejmuje 1 mld EUR przewidywanych środków powracających z bieżących instrumentów finansowych.

Instrument „Łącząc Europę” służy wspieraniu inwestycji w infrastruktury transgraniczne w sektorze transportu, energetyki i sektorze cyfrowym.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Trzonem jednolitego rynku jest gwarancja swobodnego przepływu towarów, kapitału, usług i pracowników między państwami członkowskimi. Nadal jednak istnieją luki między państwami członkowskimi i regionami, które powodują rozdrobnienie UE i utrudniają sprawne funkcjonowanie jednolitego rynku. Mogą one być na przykład wynikiem topografii lub braku interoperacyjnych standardów. W celu przezwyciężenia tego rozdrobnienia oraz dopilnowania, by jednolity rynek działał w pełnym wymiarze, w art. 170 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej przewidziano, że UE ma rozwijać sieci transeuropejskie w infrastrukturach transportu, telekomunikacji i energetyki. Ponadto ze względu na wymagania dotyczące ochrony środowiska polityka energetyczna UE powinna propagować połączenia międzysystemowe sieci energetycznych i transgraniczną integrację odnawialnych źródeł energii. Jest to również spójne z koniecznością sprostania wyzwaniom w zakresie dekarbonizacji i cyfryzacji gospodarki europejskiej.

Instrument został zaprojektowany w celu wspierania inwestycji w sieci transeuropejskie. Sieci te oraz współpraca transgraniczna mają nie tylko podstawowe znaczenie dla funkcjonowania jednolitego rynku, lecz także znaczenie strategiczne dla realizacji unii energetycznej, jednolitego rynku cyfrowego i rozwoju zrównoważonych rodzajów transportu. Interoperacyjne sieci transgraniczne odgrywają kluczową rolę w ograniczaniu obecnej fragmentacji. Bez interwencji UE podmioty prywatne i władze krajowe nie miałyby wystarczających zachęt do inwestowania w projekty dotyczące infrastruktury transgranicznej. Instrument stwarza również możliwość zastosowania technologii opracowanych na szczeblu UE, w szczególności w ramach unijnych programów ramowych w zakresie badań naukowych i innowacji, zwiększając ich absorpcję przez rynek i zapewniając wykorzystanie w sieciach transeuropejskich sprzętu o najwyższym dostępnym stopniu zaawansowania.

2.CELE

Instrument „Łącząc Europę” służy wspieraniu inwestycji i współpracy na rzecz rozwoju infrastruktury w sektorze transportu, energetyki i sektorze cyfrowym oraz rozwijaniu sieci łączności w UE i jej regionach. Ponadto wpisuje się on w realizację celów polityki dotyczących dekarbonizacji i cyfryzacji gospodarki europejskiej, obejmując trzy aspekty:

·w odniesieniu do transportu, celem instrumentu jest ukończenie obu poziomów sieci europejskiej dla wszystkich rodzajów transportu: strategicznego rdzenia (tj. sieci bazowej) – do roku 2030, oraz szerzej zakrojonego poziomu (tj. sieci kompleksowej) do roku 2050. Zapewnia on również wsparcie na uruchamianie europejskich systemów zarządzania ruchem w sektorze transportu lotniczego i kolejowego oraz pomaga w przechodzeniu w UE na opartą na sieci, zrównoważoną. sprzyjającą włączeniu społecznemu i bezpieczną mobilność. Instrument przyczynia się do dekarbonizacji transportu, na przykład poprzez tworzenie europejskiej sieci infrastruktury na potrzeby ładowania i stosowania paliw alternatywnych lub priorytetowe traktowanie rodzajów transportu przyjaznych dla środowiska;

·w odniesieniu do energetyki, nacisk kładzie się na ukończenie priorytetowych odcinków sieci energetycznych mających podstawowe znaczenie dla rynku wewnętrznego. Dąży się również do realizacji inteligentnych i scyfryzowanych sieci energetycznych, aby osiągnąć cele w zakresie połączeń międzysystemowych i zwiększyć bezpieczeństwo dostaw. Kluczowe znaczenie będzie miało także wspieranie współpracy państw członkowskich przy realizacji integracyjnych transgranicznych projektów dotyczących energii ze źródeł odnawialnych;

·w odniesieniu do sektora cyfrowego, instrument potęguje korzyści, jakie wszyscy obywatele i przedsiębiorstwa mogą czerpać z jednolitego rynku cyfrowego. Uruchamianie sieci cyfrowych o bardzo dużej przepustowości wspiera rozwój wszelkich innowacyjnych usług cyfrowych, w tym mobilności opartej na sieci. Przyczynia się także do zapewnienia, by wszystkie elementy stanowiące główną siłę napędową rozwoju społeczno-gospodarczego, takie jak szkoły, szpitale, węzły transportowe, główni dostawcy usług publicznych i przedsiębiorstwa intensywnie korzystające z technologii cyfrowych, uzyskały do roku 2025 dostęp do przyszłościowych łączy szerokopasmowych.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Instrument „Łącząc Europę” będzie zarządzany centralnie przez Komisję, przy wsparciu Agencji Wykonawczej ds. Innowacyjności i Sieci. Agencja osiągnęła znakomite wyniki w optymalizacji wykorzystania tego instrumentu i zgromadziła ogromną wiedzę fachową w zakresie monitorowania projektów. Powierzenie jednej agencji zadań związanych z wszystkimi trzema sektorami objętymi tym instrumentem umożliwi również uzyskanie korzyści skali i synergii między komponentami transportowym, energetycznym i cyfrowym.

Preferowanym sposobem eliminowania luk mających negatywny wpływ na projekty infrastrukturalne nadal będzie udzielanie dotacji. Propagowane będzie dodatkowo stosowanie dotacji w uproszczonej formie.

W celu zwiększenia wsparcia inwestycyjnego dotacje będą również wykorzystywane w połączeniu z innymi instrumentami finansowymi, w szczególności środkami z Funduszu InvestEU, lub z finansowaniem ze strony publicznych lub prywatnych instytucji finansowych. Program nie będzie dysponował własnymi instrumentami finansowymi, zostaną one zapewnione przez Fundusz InvestEU, aby uniknąć nakładania się działań, jakie zdarzało się w obecnym okresie programowania, a także aby uprościć system instrumentów finansowych UE.

Instrument będzie w pełni wykorzystywał synergię między sektorami transportu, sektorem energetycznym i cyfrowym. W szczególności, aby osiągnąć cele określone w pakiecie „Czysta energia dla wszystkich Europejczyków” i pakiecie na rzecz ekologicznej mobilności, konieczne jest położenie szczególnego nacisku na innowacyjne rozwiązania infrastrukturalne (takie jak inteligentne sieci, magazynowanie energii, elektromobilność, infrastruktura do ładowania i paliwa alternatywne). Zasady i realizacja przyszłego programu będą w związku z tym wystarczająco elastyczne, by wspierać działania na styku różnych komponentów, na przykład działania dotyczące alternatywnych paliw i elektromobilności we wszystkich rodzajach transportu (mające wpływ na sektor energetyki i transportu), zautomatyzowanego prowadzenia pojazdów i statków (sektor transportu/sektor cyfrowy), włączenia technologii cyfrowych (w szczególności internetu rzeczy) w sieci energetyczne, stworzenia internetu energii (mające wpływ na sektory energetyki, transportu i sektor cyfrowy) oraz integracji odnawialnych źródeł energii wspieranej przez funkcjonalną zieloną infrastrukturę transgraniczną (sektor energetyki i sektor cyfrowy).

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Oprócz synergii w obrębie programu, instrument będzie lepiej współdziałał z innymi programami UE. Na przykład prowadzone w jego ramach prace nad fizyczną infrastrukturą łączności w całej UE stanowić będą uzupełnienie rozwoju usług cyfrowych w ramach programu „Cyfrowa Europa”.

Program oraz europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne również będą się wzajemnie uzupełniać przy realizacji celów w zakresie inwestycji infrastrukturalnych. Przykładowo w sektorze transportu działania w ramach instrumentu zostaną ukierunkowane na transeuropejski wymiar sieci, w szczególności korytarze transgraniczne, natomiast priorytetem finansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności będą projekty transportowe ukierunkowane na sieci krajowe, regionalne i miejskie. Podobnie w sektorze energii, działania w ramach instrumentu skupiać się będą na infrastrukturze, w tym projektach istotnych dla integracji odnawialnych źródeł energii o znaczeniu transgranicznym, a europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne mogą wesprzeć lokalne projekty dotyczące inteligentnych sieci i energii odnawialnej. W komponencie cyfrowym główny nacisk zostanie położony na projekty mające duży wpływ transgraniczny i międzysektorowy oraz na maksymalizację efektywności inwestycji prywatnych. Ponadto celem będzie zwiększenie atrakcyjności wykorzystania tego instrumentu do tworzenia puli funduszy z budżetów krajowych w projektach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania w sektorze cyfrowym.

Program może wspierać wdrażanie innowacyjnych technologii opracowanych w ramach programu „Horyzont Europa”, który z kolei będzie wspierał rozwój technologii wyższego szczebla.

W oparciu o pozytywne doświadczenia z bieżącego okresu, na potrzeby komponentu transportowego udostępniony zostanie wkład z Funduszu Spójności, w ramach zarządzania bezpośredniego. Dodatkowo na potrzeby komponentu transportowego, jak również w celu zapewnienia, by infrastruktury transportowe o strategicznym znaczeniu były dostosowane do potrzeb mobilności wojskowej, udostępnione zostanie finansowanie z klastra obronnego.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

	EUROPEJSKIE INWESTYCJE STRATEGICZNE
	Program „Cyfrowa Europa”

„Cyfrowa Europa” to nowy program, którego zadaniem jest wspieranie cyfrowej transformacji usług publicznych i przedsiębiorstw poprzez stymulowanie pierwszoplanowych inwestycji w obliczenia wielkiej skali i przetwarzanie danych, sztuczną inteligencję, cyberbezpieczeństwo oraz zaawansowane umiejętności cyfrowe, a także szeroko zakrojone wdrażanie technologii cyfrowych we wszystkich sektorach gospodarki europejskiej. Opiera się on na istniejących działaniach, takich jak rozwiązania interoperacyjne dla europejskich administracji publicznych, przedsiębiorstw i obywateli oraz projekty pilotażowe w dziedzinie cyberbezpieczeństwa i obliczeń wielkiej skali.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Cyfryzacja jest zjawiskiem z natury transgranicznym i międzysektorowym. Działanie na szczeblu UE może sprawić, że jednolity rynek cyfrowy stanie się rzeczywistością, w której prowadzi się skoordynowane działania w zakresie polityki cyfrowej w całej UE, cyfrowe usługi publiczne i infrastruktury wdrażane przez państwa członkowskie nie są już rozdrobnione, a rozkład dostępu do technologii cyfrowych jest równomierny, eliminując luki między UE a krajowymi programami cyfryzacji i zapobiegając przepaści cyfrowej. Działanie ze strony UE przyniesie także wspólne inwestycje oraz korzyści skali dzięki wspólnemu udzielaniu zamówień na superkomputery oraz oszczędnościom wynikającym z dzielenia się kosztami obsługi.

Zdolności cyfrowe są niezbędne, by stawić czoła globalnej konkurencji i przeanalizować masę krytyczną dużych zbiorów danych na potrzeby innowacji w zakresie sztucznej inteligencji. Konkurencyjność Europy na arenie międzynarodowej ograniczana jest niskim poziomem cyfryzacji jej małych i średnich przedsiębiorstw, a rozwiązanie tego problemu wymaga ułatwienia dostępu do finansowania, technologii i umiejętności. Nacisk kładzie się na zdolności cyfrowe i zaawansowane umiejętności, które są niezbędne do tego, by stawić czoła globalnej konkurencji, pokonać wyzwania społeczne i zapewnić każdemu obywatelowi i przedsiębiorstwu możliwość czerpania korzyści z transformacji cyfrowej.

Program będzie wspierał zestaw ambitnych projektów, w których te zdolności cyfrowe i najnowsze technologie cyfrowe zostaną wykorzystane z jak największym pożytkiem w obszarach służących interesowi publicznemu, takich jak zdrowie, administracja publiczna, wymiar sprawiedliwości i edukacja, zapewniając dostępność i interoperacyjność rozwiązań w całej UE.

Cyberbezpieczeństwo ma kluczowe znaczenie w zapewnieniu zaufania do cyfrowych produktów i usług, a z uwagi na szybkość i skalę rozprzestrzeniania się cyberataków należy zająć się tą kwestią na szczeblu europejskim. Inwestycje na szczeblu UE zapewnią sektorowi publicznemu i prywatnemu bezpieczniejszą infrastrukturę i narzędzia oraz wiedzę fachową, umożliwiające rozwiązanie kwestii źródeł i rozprzestrzeniania się tych ataków, a także ich wykrywanie i zapobieganie im. Takie inwestycje stanowić będą zasadniczy wkład w zwiększanie zdolności do zapewnienia ochrony obywatelom, rządom i przedsiębiorstwom w całej UE.

2.CELE

Konieczne jest przyspieszenie transformacji cyfrowej Europy i zwiększenie jej międzynarodowej konkurencyjności poprzez:

·zwiększenie zdolności w dziedzinach obliczeń wielkiej skali, cyberbezpieczeństwa, sztucznej inteligencji i umiejętności cyfrowych;

·rozpowszechnianie i jak najlepsze wykorzystanie technologii cyfrowych w sektorze publicznym i prywatnym, w obszarach występowania niedoskonałości rynku (np. w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw);

·skorelowanie polityki UE, państw członkowskich i regionów oraz stworzenie wspólnej puli zasobów prywatnych i przemysłowych w celu zwiększenia poziomu inwestycji i stopnia synergii.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Program będzie zarządzany centralnie przez Komisję i podzielony na pięć współzależnych i wzmacniających się wzajemnie filarów:

1)systemy obliczeń wielkiej skali i infrastruktury przetwarzania danych będą przedmiotem wspólnych zamówień do celów stworzeniu zintegrowanego europejskiego ekosystemu superkomputerów (obejmującego sprzęt, oprogramowanie i zastosowania), wykorzystywanego w szczególności w obszarach służących interesowi publicznemu;

2)zdolności w zakresie cyberbezpieczeństwa zarówno w administracji publicznej, jak i w przedsiębiorstwach zostaną zwiększone dzięki: (i) nabywaniu w drodze zamówień zaawansowanych rozwiązań, sprzętu, narzędzi i danych; (ii) zwiększeniu dostępu do zaplecza umożliwiającego testowanie i certyfikację; oraz (iii) zapewnieniu pomocy technicznej i wiedzy fachowej;

3)otwarte platformy i „wspólna przestrzeń danych” w zakresie sztucznej inteligencji zostaną pozyskane i szeroko udostępnione w całej UE za pośrednictwem ośrodków innowacji cyfrowych, zapewniających małym przedsiębiorstwom oraz lokalnym innowatorom zaplecze do testów i potrzebną wiedzę;

4)filar zaawansowanych umiejętności cyfrowych oferować będzie studentom i specjalistom w dziedzinie technologii możliwość kształcenia się w zakresie zaawansowanych technologii cyfrowych (analityka danych, robotyka, sztuczna inteligencja, łańcuch bloków, cyberbezpieczeństwo, obliczenia wielkiej skali, technologia kwantowa) i odbywania specjalistycznych kursów i staży w przedsiębiorstwach stosujących zaawansowane technologie;

5)projekty wdrażania na dużą skalę będą wspierać wkraczanie obszarów służących ogólnemu interesowi publicznemu w epokę cyfrową. Umożliwią one skorelowanie inwestycji państw członkowskich z inwestycjami UE w celu zapewnienia szerokiej dostępności i interoperacyjności wypracowanych rozwiązań, kontynuując działania i usługi realizowane w ramach wcześniejszych programów. Także małe i średnie przedsiębiorstwa otrzymają wsparcie, aby mogły włączyć się w transformację cyfrową, w szczególności w dziedzinach takich jak sztuczna inteligencja.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Oprócz szeroko pojętego wspierania realizacji jednolitego rynku cyfrowego, program „Cyfrowa Europa” zapewni zwiększanie zdolności cyfrowych oraz szeroko zakrojone wdrażanie technologii na potrzeby szeregu innych programów UE. W wielu dziedzinach, takich jak zdrowie, administracja publiczna, wymiar sprawiedliwości i edukacja, program przyczyni się do realizacji działań UE na rzecz propagowania skutecznych i nowoczesnych usług publicznych. Wsparcie dla dynamicznego sektora gospodarki stanowić będzie również wkład w programy ukierunkowane na wzrost gospodarczy i politykę przemysłową. Tworzenie bezpiecznego otoczenia dla usług cyfrowych wspomoże wszystkie działania oparte na technologiach cyfrowych, a w obszarze cyberbezpieczeństwa program będzie w szczególności uzupełnieniem działania w ramach Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Z kolei w samym programie można będzie wykorzystać przełomowe badania naukowe i innowacje zrealizowane w ramach programu „Horyzont Europa”, stopniowo wprowadzając ich stosowanie w obszarach służących interesowi publicznemu i przyczyniając się do ich komercjalizacji. Instrument „Łącząc Europę” będzie wspierał rozwój fizycznej infrastruktury łączności, jakiej wymagać będą usługi świadczone w ramach programu „Cyfrowa Europa”. Ośrodki innowacji cyfrowych dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz lokalnych innowatorów, a także skoordynowana cyfryzacja regionalnych administracji publicznych przyczynią się do poprawy interoperacyjności i zapewnią synergię z krajowymi/regionalnymi programami w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. Ogłoszone zostanie otwarte zaproszenie do składania wniosków o udzielenie dotacji w celu utworzenia ośrodków innowacji cyfrowych we wszystkich regionach Europy, zapewniających zaplecze do testowania zastosowań sztucznej inteligencji i potrzebną wiedzę, aby ułatwić transformację cyfrową małych przedsiębiorstw.

Propagowane będą również efekty synergii z innymi instrumentami w zakresie innowacji, takimi jak Europejski Instytut Innowacji i Technologii, oraz wsparcie ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Zaawansowany program „Cyfrowe Możliwości” stanowi uzupełnienie celów Europejskiego Funduszu Społecznego+ i programu Erasmus+, służąc zniwelowaniu różnicy między poziomem zapotrzebowania na ekspertów w dziedzinie nowych technologii cyfrowych a ich dostępnością.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Nowy Program na rzecz jednolitego rynku wspiera skuteczne funkcjonowanie jednolitego rynku poprzez zapewnienie współpracy między organami oraz świadczenie usług na rzecz obywateli i firm, a w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw. Program ten wspiera także ustanawianie przez UE norm i przepisów w takich obszarach jak: dostęp do rynków i finansowania, ochrona konsumentów, bezpieczeństwo żywności, przeciwdziałanie praniu pieniędzy, konkurencja, statystyka, sprawozdawczość finansowa i badanie sprawozdań finansowych. Program stanowi połączenie cieszących się powodzeniem działań, takich jak program COSME dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz program dotyczący statystyk. Działania te zostaną uzupełnione narzędziami i usługami zarządzania rynkiem wewnętrznym, takimi jak: portal Twoja Europa, Twoja Europa – Porady, system wymiany informacji na rynku wewnętrznym oraz SOLVIT – system skutecznego rozwiązywania problemów rynku wewnętrznego.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Jednolity rynek jest jednym z filarów UE. To właśnie płynące z niego korzyści są tym, czego obywatele i przedsiębiorstwa oczekują od UE i co najbardziej cenią. Skuteczne funkcjonowanie jednolitego rynku wymaga wsparcia na poziomie UE. Polega ono na zapewnieniu dobrego zarządzania tym rynkiem oraz zagwarantowaniu, by funkcjonował on w oparciu o solidne i adekwatne zasady. Oznacza to również wyposażenie obywateli i przedsiębiorstw w odpowiednie narzędzia pozwalające zrozumieć ten rynek i czerpać z niego korzyści.

Sprawnie funkcjonujący jednolity rynek potrzebuje świadomych obywateli i konsumentów o mocnej pozycji, a także przedsiębiorstw, szczególnie tych małych, które dają dwie trzecie miejsc pracy w Europie. Biorąc pod uwagę stały wzrost działalności transgranicznej, szybki postęp techniczny, pojawianie się nowych produktów/usług/praktyk, zwiększone oczekiwania konsumentów i publiczne wyzwania transgraniczne, konieczne są stałe i skoordynowane działania na szczeblu UE w celu rozwiązania podwójnego problemu. Po pierwsze należy przeciwdziałać utrzymującemu się rozdrobnieniu jednolitego rynku za pomocą ściślejszej współpracy, mechanizmów prewencyjnych, egzekwowania prawa, porad i informacji na temat przysługujących praw i dostępnych możliwości. Po drugie należy dostosować unijne przepisy i normy oraz ich egzekwowanie do pojawiających się złożonych wyzwań. Wyzwania te wynikają przede wszystkim z połączonego wpływu wyraźnych tendencji: cyfryzacji i globalizacji handlu oraz zwiększonej presji konkurencyjnej, jakiej można się spodziewać ze strony państw trzecich.

Ochrona przed transgranicznymi zagrożeniami dla bezpieczeństwa żywności może być skuteczna i wydajna tylko wówczas, gdy będzie koordynowana na poziomie UE. W tych obszarach unijna wartość dodana jest większa dzięki jednolitej normalizacji i ochronie konsumenta w całej UE.

Małe przedsiębiorstwa w Unii również borykają się ze wspólnymi problemami, które uniemożliwiają im czerpanie korzyści z jednolitego rynku, a nie mają wpływu na większe przedsiębiorstwa. Aby pokonać te przeszkody, konieczne jest wsparcie UE.

2.CELE

Dobrze funkcjonujący i zorientowany na przyszłość jednolity rynek wymaga interwencji, aby wzmocnić pozycję konsumentów oraz umożliwić przedsiębiorstwom i organom administracji publicznej czerpanie w pełni z korzyści płynących z integracji i otwarcia rynku. Taki rynek pomoże tym podmiotom zwiększyć swoje zdolności do wyrażania i obrony swoich interesów.

Będzie on uwzględniał szczególne potrzeby przedsiębiorstw, w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw na różnych etapach rozwoju, pozwalając im lepiej wykorzystywać możliwości jednolitego rynku, również dzięki dostępowi do szybko rozwijających się rynków spoza UE oraz do globalnych łańcuchów wartości.

Program przyczyni się do zacieśnienia współpracy regulacyjnej i administracyjnej pomiędzy państwami członkowskimi oraz z Komisją. Zwiększy on zdolności operacyjne państw członkowskich w zakresie egzekwowania prawa, aby zapewnić większą konwergencję/integrację, zaufanie, skuteczne zapobieganie powstawaniu barier oraz ochronę obywateli.

Program zapewni skuteczność i wysoką jakość procesu ustanawiania przepisów i norm. Dzięki temu programowi podmioty odpowiedzialne za egzekwowanie przepisów dotyczących jednolitego rynku zostaną wyposażone w solidną podstawę dowodową i odpowiednie narzędzia służące rozwiązywaniu nowych i coraz poważniejszych problemów o wymiarze transgranicznym. Program umożliwi współpracę z partnerami międzynarodowymi w zakresie zbliżenia norm międzynarodowych i promowania interesów politycznych UE.

Program będzie wspierał wysoki poziom zdrowia i dobrostanu zwierząt oraz zdrowia roślin, chroniąc w ten sposób konsumentów i środowisko, także w ramach reagowania kryzysowego i gotowości na wypadek kryzysu oraz w ramach skutecznych kontroli urzędowych, jako produktywnych czynników wzrostu gospodarczego, tworzenia miejsc pracy i bezpieczeństwa, przyczyniając się do dobrego funkcjonowania jednolitego rynku i poprawy konkurencyjności UE.

Wynikiem programu będzie tworzenie i rozpowszechnianie wysokiej jakości statystyk europejskich, niezbędnych w procesie decyzyjnym we wszystkich obszarach polityki oraz przy pomiarach skuteczności realizacji inicjatyw UE.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Połączenie w jeden program różnych instrumentów związanych z jednolitym rynkiem i zarządzanych centralnie przez Komisję ma na celu: ograniczenie dublowania się instrumentów, zwiększenie synergii i ułatwienie komunikacji i tworzenia sieci kontaktów z różnymi grupami zainteresowanych stron. Taka konsolidacja działań przyniesie przy tych samych nakładach lepszy efekt i oszczędność kosztową.

W ramach odpowiedniego segmentu Funduszu InvestEU udostępnione zostaną gwarancje kredytowe dla małych i średnich przedsiębiorstw. Aby zmniejszyć obciążenia dla beneficjentów i administracji, w coraz większym stopniu wykorzystywane będą uproszczone formy kosztów (stawki ryczałtowe, kwoty ryczałtowe i koszty jednostkowe). W przypadku zarządzania bezpośredniego propagowane będzie korzystanie z e-zamówień i e-dotacji, a także możliwość zlecania bezpośredniego zarządzania funduszami agencjom wykonawczym. Przyszły program będzie umożliwiać przesuwanie funduszy między jego poszczególnymi filarami oraz w ich obrębie.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Zapewniona będzie koordynacja z działaniami współpracy wspieranymi, odpowiednio, w ramach programów Fiscalis i „Cła”, które stanowią główne narzędzia starań na rzecz wzmocnienia jednolitego rynku UE. Program „Cyfrowa Europa” zapewni cyfrową interoperacyjność i infrastrukturę potrzebne przy wielu programach UE, w tym Programu na rzecz jednolitego rynku. Działania mające na celu wspieranie uczestnictwa w rynku pracy i mobilności młodzieży w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego+ i programu ERASMUS+ będą stanowić katalizator dla swobodnego przepływu osób, który jest jedną z podstawowych wolności na jednolitym rynku. W tym samym duchu jednolity rynek wspierają również konkretnie działania transgraniczne i ponadnarodowe, mające na celu współpracę gospodarczą w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. Ponadto program będzie zachęcać małe firmy do korzystania z innowacji przełomowych oraz innych rozwiązań opracowywanych w ramach pozostałych sztandarowych programów UE, takich jak „Horyzont Europa” i Program kosmiczny. Poprzez wsparcie działań w obszarze prawa spółek, prawa zobowiązań, przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz polityki ochrony konsumentów, w przyszłości Program na rzecz jednolitego rynku stworzy synergię z Funduszem „Sprawiedliwość, Prawa i Wartości”, przyczyniając się do stworzenia unijnego obszaru sprawiedliwości poprzez równy dostęp obywateli i przedsiębiorstw do wymiaru sprawiedliwości oraz odpowiednie szkolenia pracowników sądownictwa pod kątem zapewnienia przestrzegania przepisów dotyczących przedsiębiorstw i konsumentów.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

*    Pula ta obejmuje 2 mld EUR przydzielone w ramach Funduszu InvestEU.

Uwaga: suma poszczególnych kwot nie jest równa łącznej kwocie ze względu na zaokrąglenia.

Program UE w zakresie zwalczania nadużyć finansowych służy wspieraniu działań podejmowanych przez państwa członkowskie w celu zapobiegania nadużyciom finansowym godzącym w interesy finansowe UE i ich zwalczania.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Za ochronę interesów finansowych UE odpowiadają wspólnie Unia Europejska i państwa członkowskie. UE nie toleruje oszustw finansowych i musi chronić swój budżet, szczególnie w czasach, kiedy zasoby są ograniczone. Po stronie wydatków budżet narażony jest na ryzyko oszustw finansowych i nieprawidłowości. Po stronie dochodów na to ryzyko narażone są przede wszystkim dwa ważne źródła dochodów zasilających budżet unijny: opłaty celne i podatek od wartości dodanej (VAT), pobierane przez państwa członkowskie. W unii celnej zakładającej swobodny przepływ towarów między państwami członkowskimi krajowe służby dochodzeniowe muszą również być w stanie połączyć swoje wysiłki i koordynować dochodzenia, a także prowadzić wymianę danych.

Ogólnoeuropejski zasięg programu sprzyja współpracy transgranicznej i wymianie danych. Umożliwia on sprawniejsze planowanie i monitorowanie, a ponadto bardziej efektywne wykorzystanie zasobów niż w trakcie dochodzeń prowadzonych na szczeblu krajowym lub regionalnym.

2.CELE

W ramach programu UE w zakresie zwalczania nadużyć finansowych zapewniony jest sprzęt techniczny oraz szkolenia, aby umożliwić (wspólne) dochodzenia w sprawie nadużyć finansowych i działania zwalczające to zjawisko. Ponadto program przyczynia się do tworzenia nowych struktur elektronicznych umożliwiających państwom członkowskim skuteczną walkę z nadużyciami finansowymi w ścisłej współpracy z instytucjami i organami Unii Europejskiej, np. z Prokuraturą Europejską.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Program UE w zakresie zwalczania nadużyć finansowych zakłada finansowanie, głównie w postaci dotacji i zamówień publicznych, szeregu działań zwalczających tego typu nadużycia. Nacisk położony będzie przede wszystkim na zakup sprzętu technicznego, organizowanie konferencji i szkoleń oraz na wymianę najlepszych praktyk między beneficjentami programu (głównie organami krajowymi). Program zapewni także finansowanie wspólnych systemów informacyjnych i baz danych w celu umożliwienia wzajemnej pomocy i współpracy celnej w obszarze zwalczania nadużyć finansowych, zwłaszcza poprzez zabezpieczenie wymiany informacji celnych między państwami członkowskimi, UE i państwami trzecimi. Środki dostępne w ramach programu przeznaczane będą także na finansowanie zgłaszania nieprawidłowości przez państwa członkowskie.

Program UE w zakresie zwalczania nadużyć finansowych będzie łączył finansowanie dwóch istniejących inicjatyw: programu Herkules III na rzecz wspierania walki z nadużyciami finansowymi, korupcją i nieprawidłowościami; oraz systemu informacji w celu zwalczania nadużyć finansowych, który ma za zadanie wspierać wzajemną pomoc przede wszystkim w obszarze ceł. Środki dostępne w ramach programu będą w dalszym ciągu przeznaczane na finansowanie systemu zarządzania nieprawidłowościami, obecnie stanowiącego część systemu informacji w celu zwalczania nadużyć finansowych.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Program będzie uzupełniał istniejące narzędzia przewidziane w polityce zwalczania nadużyć finansowych. Co więcej, zadaniem programu będzie stawianie czoła rozwojowi sytuacji i pojawiającym się wyzwaniom w obszarze ochrony interesów finansowych UE. Do takich szczególnych wyzwań należeć będzie transpozycja dyrektywy w sprawie ochrony interesów finansowych, której państwa członkowskie muszą dokonać do lipca 2019 r. Program zapewni także istotne współdziałanie z Prokuraturą Europejską, która pod koniec 2020 r. przystąpi do ścigania i karania nadużyć finansowych na szkodę budżetu UE. Program pozwoli uniknąć powielania działań, zapewni przyrost wydajności i większą elastyczność w reagowaniu na nowe priorytety w obszarze dochodzeń.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Program Fiscalis jest unijnym programem współpracy, który umożliwia krajowym administracjom podatkowym zdobywanie i wymianę informacji oraz wiedzy specjalistycznej.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Fiscalis przyczynia się do sprawnego funkcjonowania systemów podatkowych w Unii poprzez wspieranie współpracy między administracjami podatkowymi państw członkowskich oraz oferowanie opłacalnych i interoperacyjnych rozwiązań informatycznych, które państwa członkowskie musiałyby w przeciwnym razie opracować własnymi siłami.

Program ten zapewnia europejską wartość dodaną bowiem przyczynia się do walki z oszustwami podatkowymi, uchylaniem się od opodatkowania i unikaniem opodatkowania, poprawy sprawiedliwości podatkowej i przejrzystości, jak i wspierania funkcjonowania jednolitego rynku i konkurencyjności. Jest to możliwe jedynie dzięki wspólnemu działaniu na szczeblu Unii i państw członkowskich.

2.CELE

Fiscalis koncentruje się na utworzeniu skutecznych mechanizmów, w tym narzędzi technologii informacyjnej, umożliwiających usprawnienie administracji podatkowej i współpracy administracyjnej. Ich celem będzie przede wszystkim wyposażenie krajowych organów podatkowych w bardziej skuteczne środki do walki z oszustwami podatkowymi i uchylaniem się od opodatkowania, a jednocześnie ułatwienie przestrzegania przepisów prawa podatkowego. Ogólnie rzecz biorąc, program przyczynia się do odpowiedniego funkcjonowania systemów podatkowych Unii, tj.:

·pomaga zapobiegać oszustwom podatkowym, uchylaniu się od opodatkowania i unikaniu opodatkowania oraz zwalczać te zjawiska,

·pomaga uniknąć niepotrzebnych obciążeń administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorstw (w tym małych i średnich przedsiębiorstw) w transakcjach transgranicznych,

·wspiera osiągnięcie pełnego potencjału jednolitego rynku i napędza konkurencyjność Unii,

·promuje i wspiera wspólne podejście Unii na forach międzynarodowych.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Ze względu na charakter działań w ramach programu oraz fakt, że jego beneficjentami są organy podatkowe, Fiscalis będzie nadal realizowany w ramach zarządzania bezpośredniego. Umożliwi to ukierunkowany i odpowiedni przydział środków, połączony z umiejętnością szybkiego dostosowania do pojawiających się priorytetów i potrzeb.

Zasady realizacji programu będą nadal upraszczane, i przewiduje się maksymalne wykorzystanie płatności ryczałtowych oraz kosztów jednostkowych w ramach dotacji. Zamówienia publiczne będą również częścią mechanizmów realizacji w ramach tego programu.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Fiscalis zapewnia synergię z innymi programami, takimi jak program „Cła”, szczególnie w zakresie systemów elektronicznych, zarządzania programem i wspólnych działań czy program „Cyfrowa Europa”. Istnieje również komplementarność z nowym programem na rzecz reform strukturalnych, obejmującym pomoc administracjom podatkowym.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Program „Cła” wspiera pracę organów celnych i współpracę między nimi, przez co chroni interesy finansowe i gospodarcze Unii i jej państw członkowskich. Umacnia on integralny charakter jednolitego rynku.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Cła należą do wyłącznych kompetencji Unii, a prawodawstwo unijne w tej dziedzinie charakteryzuje się wysokim stopniem harmonizacji. Przepisy wdrażane są jednak na poziomie państw członkowskich. Dla większej integracji operacyjnej konieczna jest zatem ścisła współpraca, która umożliwi organom celnym w różnych państwach członkowskich jednolite działanie. Przyczyni się ona również do zapewnienia prawidłowego poboru należności celnych (suma równa 15 % budżetu UE, tj. 20 mld EUR w 2016 r.), podatku od wartości dodanej (VAT) od przywozu oraz akcyzy. Działania w obszarze ceł mają transgraniczny charakter, nie mogą zatem być skutecznie i wydajnie realizowane indywidualnie przez poszczególne państwa członkowskie.

Program „Cła” zapewnia unijne ramy dla współpracy krajowych administracji celnych, również w kwestiach dotyczących technologii informacyjnych. Współpraca w tym zakresie opiera się na wysoko zabezpieczonej specjalistycznej sieci komunikacyjnej oraz na wielu wzajemnie połączonych i interoperacyjnych transeuropejskich systemach elektronicznych używanych przez krajowe organy celne, również do celów wymiany z podmiotami gospodarczymi. Wynikająca z tego struktura jest znacznie bardziej racjonalna pod względem kosztów, niż gdyby każde państwo członkowskie miało utworzyć swoje własne ramy współpracy dwustronnej lub wielostronnej.

2.CELE

Celem programu jest wspieranie organów celnych w ochronie interesów finansowych i gospodarczych Unii i państw członkowskich. Program upraszcza otoczenie administracyjne dla międzynarodowych podmiotów handlowych, również jeśli chodzi o cyfryzację interakcji między handlem a cłami. Dodatkowo wzmacnia on bezpieczeństwo i ochronę obywateli oraz ma na celu modernizację ceł. Odgrywa podstawową rolę w optymalizacji funkcjonowania unii celnej we wszystkich jej aspektach, podnosząc tym samym atrakcyjność i wiarygodność UE jako partnera handlowego w zglobalizowanym świecie.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Program będzie dążył do osiągnięcia swoich celów poprzez bezpośrednio zarządzane zamówienia publiczne i dotacje na rzecz rozwoju interoperacyjnych transeuropejskich systemów elektronicznych i wspólnych działań. Realizacja programu będzie nadal upraszczana, przez maksymalne używanie płatności ryczałtowych oraz kosztów jednostkowych w ramach dotacji. Zwrot kosztów poniesionych przez ekspertów będzie również częścią mechanizmów realizacji w ramach tego programu.

Dane wymienione między organami celnymi na podstawie zasady jednorazowości również uproszczą działania w obszarze ceł. Również nowa generacja bezpiecznej infrastruktury sieciowej zapewni sprawniejszą i bezpieczniejszą wymianę danych.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Program powiązany jest ściśle z programami Fiscalis i Perykles oraz Programem UE w zakresie zwalczania nadużyć finansowych jeśli chodzi o działania, mechanizmy realizacji i beneficjentów docelowych. Wytworzy on również efekt synergii z programem „Cyfrowa Europa”, w ramach którego opracowywane są standardowe rozwiązania dla architektury i infrastruktury systemu elektronicznego, ułatwiające dalsze usprawnianie systemów i korzyści skali. Programy już teraz współpracują ze sobą, m. in. w zakresie opracowywania niektórych komponentów systemu elektronicznego. Istnieją również powiązania z Funduszem Zintegrowanego Zarządzania Granicami, zwłaszcza z jego komponentem dotyczącym sprzętu do kontroli celnej, co pomoże krajowym urzędom celnym w zapewnieniu sprzętu, jak i z Funduszem Bezpieczeństwa Wewnętrznego Program jest również komplementarny z Instrumentem Wsparcia Technicznego, jeśli chodzi o pomoc w poprawie zdolności administracji celnych.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Z Programu kosmicznego finansowane są: rozmieszczanie i eksploatacja europejskiej infrastruktury kosmicznej oraz powiązane usługi.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Dzięki infrastrukturze kosmicznej powstały usługi, które stały się niezbędne w codziennym życiu Europejczyków: przy używaniu telefonów komórkowych, podczas prowadzenia pojazdów lub wyszukiwania miejsc za pomocą systemu nawigacji, podczas lotu samolotem lub żeglugi na morzu. Usługi te przyczyniają się również do ochrony ludzi (na przykład poprzez lepszą ocenę skutków klęsk żywiołowych i sposobów reagowania na nie), środowiska i kluczowych systemów gospodarczych (energetyka, działalność bankowa, bezpieczna łączność). Powstają nowe technologie kosmiczne i innowacyjne usługi, przybiera też na znaczeniu najnowocześniejsza infrastruktura kosmiczna.

Finansowanie sieci satelitów i realizacja programów kosmicznych przekracza możliwości finansowe i techniczne pojedynczych państw członkowskich. Gdyby każde państwo członkowskie budowało własne rakiety nośne i satelity, czy też opracowywało własne standardy regulacyjne, byłoby to dużym marnotrawstwem zasobów i prowadziło do niepotrzebnego rozdrobnienia. Przestrzeń kosmiczna jest strategicznym sektorem, a UE musi utrzymać wiodącą pozycję w tej branży i zachować autonomię, aby liczyć się na świecie. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej zobowiązuje UE do opracowania europejskiej polityki kosmicznej, wspieranej przez Europejski program kosmiczny.

2.CELE

Program kosmiczny zapewnia pełne wykorzystanie przez UE potencjału społeczno-gospodarczego, jaki może zaoferować przestrzeń kosmiczna:

·zapewnienie ciągłości funkcjonowania istniejącej infrastruktury kosmicznej i usług sektora kosmicznego oraz rozwoju nowej infrastruktury i usług. UE realizuje trzy sztandarowe programy: Copernicus – wiodący system dostarczający dane pochodzące z obserwacji Ziemi; Galileo – globalny system nawigacji satelitarnej należący do UE; oraz EGNOS – system wspomagania usług nawigacyjnych na potrzeby użytkowników w przestrzeni powietrznej, na morzu i na lądzie. Aby w sposób ciągły można było przekazywać dane i wdrażać innowacyjne usługi, należy wynosić na orbitę nowe satelity oraz utrzymywać i modernizować infrastrukturę naziemną;

·wspieranie innowacyjnego europejskiego sektora kosmicznego, który jest w stanie konkurować na rynku światowym. Program wspiera konkurencyjność przemysłu, umiędzynarodowienie i rozwój umiejętności we wszystkich ogniwach łańcucha wartości w przemyśle kosmicznym, od silnego przemysłu produkcji satelitów po dynamiczny sektor usług downstream, jak również zapewnia strategiczną autonomię UE w przestrzeni kosmicznej. Jednocześnie program zachęca do transferu technologii do sektorów niezwiązanych z przestrzenią kosmiczną oraz do wymiany tych technologii między sektorami;

·zwiększenie zdolności UE do zapewnienia dostępu do przestrzeni kosmicznej i usług sektora kosmicznego. Strategiczne znaczenie ma zdolność do działania w sektorze kosmicznym, UE musi więc ograniczyć swoją zależność od podmiotów zewnętrznych przy budowie, wynoszeniu i eksploatacji satelitów; musi też zachować swobodę działania i autonomię podejmowania decyzji. W związku z tym Program kosmiczny wspiera innowacyjne działania UE na rzecz utrzymania konkurencyjności w sektorze rakiet nośnych i całym sektorze kosmicznym oraz zapewnia lepszą ochronę i śledzenie satelitów w przestrzeni kosmicznej (obserwacja i śledzenie obiektów kosmicznych, orientacja sytuacyjna w przestrzeni kosmicznej), a także gwarantuje Unii i krajowym organom publicznym bezpieczną łączność satelitarną.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Program kosmiczny będzie realizowany w głównej mierze w drodze udzielania zamówień publicznych. Niektóre szczegółowe działania zostaną zlecone agencjom i instytucjom międzynarodowym, w szczególności Agencji Europejskiego GNSS (GSA) i Europejskiej Agencji Kosmicznej. W stosownych przypadkach rozważane będą także dodatkowe mechanizmy realizacji, takie jak partnerstwa publiczno-prywatne i partnerstwa publiczno-publiczne.

W ramach przyszłego programu wszystkie dotychczasowe działania związane z sektorem kosmicznym zostaną uwzględnione w jednym rozporządzeniu. Zapewni to większą spójność, widoczność i elastyczność budżetową. Taka racjonalizacja powinna doprowadzić do większej wydajności, co w rezultacie będzie służyć rozwojowi nowych usług sektora kosmicznego.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Program kosmiczny będzie czynnikiem rozwoju w wielu obszarach polityki UE. Przyczyni się do lepszego monitorowania zasobów naturalnych, zmiany klimatu i szlaków migracyjnych. Będzie wspierać rozwój rolnictwa precyzyjnego oraz inteligentnych i zrównoważonych rozwiązań w dziedzinie transportu. Dzięki niemu Unia będzie bezpieczniejsza. Program stworzy nowe możliwości rynkowe, a tym samym ogólnie pobudzi wzrost gospodarczy, zatrudnienie i inwestycje w UE. W duchu porozumienia klimatycznego z Paryża, niezależne zdolności w zakresie monitorowania i weryfikacji emisji dwutlenku węgla na świecie pozwolą Europie osiągnąć pozycję światowego lidera w walce ze zmianą klimatu oraz w rozwoju zielonej i zrównoważonej gospodarki. Zapewniona zostanie synergia i komplementarność z programem „Horyzont Europa”, szczególnie w odniesieniu do działań w zakresie badań naukowych i innowacji w sektorze kosmicznym. Ponadto Program kosmiczny przyczyni się do realizacji priorytetów polityki bezpieczeństwa i obrony, wykorzystując fakt, że z uwagi na jego charakter, potencjał sektora kosmicznego można wykorzystywać zarówno na potrzeby odbiorców cywilnych, jak i wojskowych).

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

	ROZWÓJ REGIONALNY I SPÓJNOŚĆ
	Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Fundusz Spójności

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Fundusz Spójności wspierają spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną Unii Europejskiej. Mają za zadanie zmniejszać utrzymujące się dysproporcje w poziomach rozwoju poszczególnych europejskich regionów i krajów. Pierwszy z nich pomaga w dostosowaniach strukturalnych i przemianach gospodarczych, drugi natomiast skupia się na inwestycjach w ochronę środowiska i infrastrukturę transportową. Wraz z Europejskim Funduszem Społecznym stanowią one podstawowe źródła finansowania unijnej polityki spójności.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Różnice gospodarcze i społeczne pomiędzy poszczególnymi regionami Unii mają różny stopień nasilenia i utrudniają jej harmonijny rozwój. Zgodnie z art. 174 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Unia ma na celu zmniejszenie dysproporcji w poziomach rozwoju poszczególnych regionów i wspieranie rozwoju najmniej uprzywilejowanych regionów. Polityka spójności jest zatem nie tylko wyrazem europejskiej solidarności, ale też główną polityką inwestycyjną UE. Wspieranie spójności gospodarczej w najsłabiej rozwiniętych regionach za pomocą Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności pozwala wzmocnić jednolity rynek oraz stworzyć nowe możliwości dla pracowników, konsumentów i przedsiębiorstw w całej Unii. W Europie regiony lepiej lub słabiej rozwinięte rozkładają się nierówno pomiędzy poszczególne państwa. Dlatego też strategie zmierzające do zmniejszenia dysproporcji w poziomie ich rozwoju muszą być opracowane na szczeblu wyższym niż krajowy.

Polityka spójności wspomaga dostosowania gospodarcze w państwach członkowskich. Odgrywa również ważną rolę w łagodzeniu wstrząsów gospodarczych i finansowych, stabilizując poziom inwestycji publicznych w okresach konsolidacji budżetowej.

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Fundusz Spójności wspierają rozwój dzięki współfinansowaniu inwestycji w obszarach takich jak badania i innowacje, zmiana klimatu i środowisko; wspieranie działalności małych przedsiębiorstw, usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym, telekomunikacja, energia oraz infrastruktura transportowa, zdrowie, edukacja, kultura i infrastruktura społeczna, zrównoważony rozwój obszarów miejskich i inteligentna wieś. Istnieją dowody na to, że nawet w bardziej rozwiniętych regionach i państwach członkowskich bez pomocy obu funduszy zrealizowano by zaledwie niewielką część takich inwestycji. Co więcej, inwestycje te nie odnosiłyby korzyści wynikających z ogólnych zasad działania tych funduszy, a mianowicie programowania wieloletniego, zasady partnerstwa oraz strategii inteligentnej specjalizacji.

Ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego finansuje się również programy INTERREG, zapewniające wysoką europejską wartość dodaną. Programy te służą wsparciu współpracy transgranicznej, transnarodowej oraz międzyregionalnej w całej Europie. Dzięki nim państwa członkowskie i regiony mogą wspólnie rozwiązywać problemy o wymiarze transgranicznym.

To właśnie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego od ponad 20 lat zapewnia się ukierunkowane finansowanie transgranicznych programów wspierających proces pokoju i pojednania w Irlandii Północnej i regionie przygranicznym Irlandii. Komisja zamierza zaproponować utrzymanie tych programów w oparciu o istniejące struktury zarządzania.

2.CELE

W latach 2021–2027 wsparcie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Funduszu Spójności pomoże państwom członkowskim w zmniejszeniu różnic gospodarczych, społecznych i terytorialnych dzięki interwencjom skoncentrowanym na pięciu celach:

·Bardziej inteligentna Europa: promowanie konkurencyjności, transformacji cyfrowej, przedsiębiorczości i innowacyjności (w tym wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu i przedsiębiorstw społecznych), poprawa otoczenia biznesu w ramach dostosowania przemysłu do wyzwań związanych z globalizacją, gospodarką o obiegu zamkniętym i zmianą klimatu;

·Bardziej przyjazna dla środowiska bezemisyjna Europa: czysta i sprawiedliwa transformacja energetyki w celu poprawy efektywności energetycznej, ułatwienia przejścia na gospodarkę niskoemisyjną, stymulowania rynku energii ze źródeł odnawialnych, wspierania innowacyjnego korzystania z technologii niskoemisyjnych, zachęcania do zielonych i niebieskich inwestycji, w tym inwestycji w zrównoważone gospodarowanie zasobami naturalnymi, promowania gospodarki o obiegu zamkniętym oraz działań mających na celu przystosowanie się do zmiany klimatu i jej łagodzenie.

·Lepiej połączona Europa: mobilność, połączenia energetyczne oraz regionalne połączenia teleinformatyczne w celu rozbudowy regionalnej sieci i systemów na potrzeby wsparcia zrównoważonego transportu, inteligentnych sieci energetycznych oraz dostępu do szybkiej infrastruktury cyfrowej, z myślą o poprawie jakości sieci połączeń regionalnych, lokalnych i transgranicznych, w tym ich bezpieczeństwa;

·Europa o silniejszym wymiarze społecznym: wprowadzenie w życie zasad Europejskiego filaru praw socjalnych, w szczególności dotyczących uczenia się przez całe życie, infrastruktury na potrzeby kształcenia i szkolenia, ochrony zdrowia, kultury i infrastruktury społecznej;

·Europa bliżej obywateli: zrównoważony i zintegrowany rozwój w celu wspierania za pośrednictwem lokalnych inicjatyw wzrostu oraz lokalnego rozwoju społeczno-ekonomicznego obszarów miejskich, wiejskich i przybrzeżnych.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Omawiane fundusze wdrażane są w ramach partnerskiej współpracy z państwami członkowskimi i poszczególnymi regionami w drodze zarządzania dzielonego. Współpraca ta przebiega przy silnym zaangażowaniu ze strony podmiotów krajowych, regionalnych i lokalnych oraz społeczeństwa obywatelskiego. Dzięki niej uczestniczą one w określaniu celów i czują się odpowiedzialne za ich osiągnięcie. To z kolei zbliża Europę do jej obywateli. Wspomniana współpraca pomaga również wzmocnić administrację krajową, regionalną i lokalną.

Kluczowym elementem proponowanych nowych rozporządzeń będzie uproszczone i skuteczniejsze podejście do realizacji polityki. Począwszy od 2021 r. przewidziano wprowadzenie następujących zmian:

·zmniejszenie obciążeń administracyjnych dzięki synergii oraz ujednoliceniu przepisów wykonawczych dotyczących poszczególnych funduszy, zwiększenie wzajemnego uznawania wyników audytów oraz możliwość utrzymania istniejących systemów zarządzania i kontroli;

·zróżnicowanie sposobów wdrażania za pośrednictwem uproszczonych systemów zarządzania i kontroli w odniesieniu do programów osiągających dobre wyniki;

·elastyczność w postaci przeglądów śródokresowych, które w razie potrzeby umożliwią dostosowanie priorytetów w ostatnich latach programowania, co pozwoli zareagować na pojawiające się pilne priorytety, uwzględnić postępy w realizacji wytycznych dotyczących inwestycji wydanych w związku z zaleceniami dla poszczególnych krajów, jak również uwzględnić osiągane wyniki; 

·zwiększone wykorzystanie instrumentów finansowych m.in. dzięki dobrowolnemu uczestnictwu w nowym Funduszu InvestEU; 

·położenie nacisku na rezultaty, a nie koszty.

Wyższy poziom współfinansowania krajowego pomoże zwiększyć odpowiedzialność państw za realizację polityki oraz nasilić jej ogólny wpływ.

Dzięki temu w całym okresie finansowania profil płatności będzie bardziej stabilny i przewidywalny. Ze względu na duże niewypłacone zobowiązania z okresu 2014–2020 poziom płatności zaliczkowych zostanie obniżony. Przywrócenie zasady „n +2” będzie prowadzić do lepszego zarządzania finansami oraz szybszego rozpoczęcia okresu programowania.

W celu maksymalnego zwiększenia wpływu polityki spójności inwestycjom majątkowym muszą towarzyszyć środki miękkie, w tym podnoszenie kwalifikacji siły roboczej. W tym celu w ramach programów możliwe będzie łączenie wsparcia z Europejskiego Funduszu Społecznego+, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Funduszu Spójności. 

Dlatego też relatywny poziom produktu krajowego brutto na mieszkańca będzie nadal głównym kryterium przyznawania środków finansowych. Pod uwagę będą brane też inne czynniki, takie jak stopa bezrobocia, zmiana klimatu i przyjmowanie/integracja migrantów.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Obowiązywać będą wspólne przepisy dla wszystkich funduszy w ramach zarządzania dzielonego (rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów), które będą obejmowały następujące fundusze: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Fundusz Spójności; Europejski Fundusz Społeczny+, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Europejski Fundusz Morski i Rybacki, Fundusz Azylu i Migracji, Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Fundusz Zintegrowanego Zarządzania Granicami. Dzięki temu powstanie konwergencja przepisów, które zwiększą spójność i synergię pomiędzy wymienionymi funduszami.

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Fundusz Spójności będą ściślej powiązane z europejskim semestrem na rzecz koordynacji polityki gospodarczej, którego wymiar społeczny również zostanie wzmocniony. Szczegółowa analiza wyzwań stojących przed poszczególnymi państwami członkowskimi w kontekście europejskiego semestru posłuży za podstawę programowania funduszy na początku i w połowie następnego okresu. Będzie ona stanowiła mapę drogową dla krótko-, średnio- i długoterminowego planowania i monitorowania funduszy. Utrzymany zostanie system warunków wstępnych i makroekonomicznych. Jeśli chodzi o wspieranie reform strukturalnych, dzięki procedurze europejskiego semestru Komisja i państwa członkowskie (za sprawą krajowych programów reform) będą mogły zapewnić koordynację i komplementarność finansowania z funduszy polityki spójności oraz z nowego Programu wspierania reform.

Większy nacisk położony zostanie na innowacje. Zwiększona zostanie również komplementarność z programami Erasmus+ i „Horyzont Europa”, a to za sprawą uspójnienia odpowiednich przepisów, wzmocnienia mechanizmów „pieczęci doskonałości” oraz wprowadzenia specjalnych warunków wstępnych. W dalszym stopniu rozwijana będzie koncepcja strategii inteligentnej specjalizacji.

Projekty dotyczące transeuropejskich sieci transportowych będą nadal finansowane z Funduszu Spójności w ramach zarówno zarządzania dzielonego, jak i – w przypadku instrumentu „Łącząc Europę” – zarządzania bezpośredniego. W tym celu na instrument „Łącząc Europę” zostanie z Funduszu Spójności przekazanych 11 mld EUR.

Aby zoptymalizować wykorzystanie funduszy wspierających inwestycje w ochronę środowiska, zapewniona zostanie synergia z Programem działań na rzecz środowiska i klimatu (LIFE), w szczególności za pomocą strategicznych projektów zintegrowanych realizowanych w ramach tego programu.

W odniesieniu do wyzwań związanych z migracją środki pochodzące z poszczególnych funduszy polityki spójności zostaną przeznaczone na zaspokojenie długoterminowych potrzeb związanych z integracją, potrzeby krótkoterminowe będą natomiast zaspokajane ze środków Funduszu Azylu i Migracji.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Uwaga: sumy poszczególnych kwot nie są równe łącznej kwocie ze względu na zaokrąglenia.

	ROZWÓJ REGIONALNY I SPÓJNOŚĆ
	Wsparcie dla społeczności Turków cypryjskich

Celem programu jest ułatwienie zjednoczenia Cypru poprzez stymulowanie rozwoju gospodarczego społeczności Turków cypryjskich.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

UE znajduje się na uprzywilejowanej pozycji, by zapewnić polityczne i gospodarcze wsparcie na rzecz zjednoczenia wyspy. W momencie przystąpienia Cypru do Unii Europejskiej w 2004 roku UE wyraziła swoją determinację, aby „położyć kres izolacji społeczności Turków cypryjskich i ułatwić zjednoczenie Cypru, wspierając rozwój gospodarczy społeczności Turków cypryjskich”. W związku z tym, oprócz wspierania negocjacji dotyczących kompleksowego rozwiązania kwestii cypryjskiej, UE zapewnia wsparcie za pomocą odrębnego unijnego programu pomocy dla społeczności Turków cypryjskich.

2.CELE

Celem programu jest ułatwienie zjednoczenia Cypru poprzez stymulowanie rozwoju gospodarczego społeczności Turków cypryjskich, przy czym szczególny nacisk kładzie się na integrację gospodarczą wyspy, poprawę kontaktów między obiema społecznościami oraz kontaktów z UE oraz przygotowanie do przyjęcia dorobku prawnego UE. Program ma pięć celów szczegółowych: a) rozwój i restrukturyzacja infrastruktury; b) pobudzanie rozwoju społecznego i gospodarczego, c) wspieranie pojednania, działania służące budowaniu zaufania oraz wspieranie społeczeństwa obywatelskiego; d) przybliżanie społeczności Turków cypryjskich do Unii oraz e) przygotowanie społeczności Turków cypryjskich do wprowadzenia i wdrożenia dorobku prawnego UE po kompleksowym rozwiązaniu kwestii cypryjskiej.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Program jest wdrażany bezpośrednio przez Komisję Europejską. Niektóre projekty realizowane są w trybie zarządzania pośredniego przez organizacje międzynarodowe i agencje państw członkowskich.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Ze względu na szczególną sytuację społeczności Turków cypryjskich jest to odrębny program UE bez powiązania z innymi instrumentami, choć w miarę możliwości dąży się do koordynacji z innymi darczyńcami.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Program wspierania reform ma na celu pomoc we wdrażaniu reform strukturalnych w państwach członkowskich. Wdrażanie reform strukturalnych ma zasadnicze znaczenie dla modernizacji gospodarek europejskich, poprawy odporności i wspierania większej konwergencji w ramach europejskiej unii gospodarczej i walutowej.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Program wspierania reform przyczynia się do zwiększenia spójności, odporności, konkurencyjności i wydajności, a także wspiera tworzenie miejsc pracy, inwestycje i wzrost gospodarczy. Wzmacnia w ten sposób struktury społeczno-gospodarcze w UE i przyspiesza proces konwergencji między państwami członkowskimi. W tym celu program będzie zapewniać państwom członkowskim wsparcie techniczne i finansowe we wdrażaniu tego typu reform.

Wdrażanie reform strukturalnych w państwach członkowskich stanowi wprawdzie w dalszym ciągu kompetencję krajową, ale podczas wieloletniego kryzysu okazało się, że ze względu na silne powiązania pomiędzy gospodarkami państw członkowskich, zwłaszcza tych posiadających wspólną walutę, działania reformatorskie prowadzone przez jedno państwo członkowskie mają znaczenie dla pozostałych, a tym samym nie mogą być traktowane wyłącznie jako kwestia krajowa. Na szczeblu UE zwiększono koordynację polityki gospodarczej w kontekście europejskiego semestru (m.in. w celu położenia większego nacisku na priorytety strefy euro), ale państwa członkowskie osiągają jak dotąd nierówne postępy w realizacji skierowanych do nich zaleceń. Program ten zapewni dodatkowe wsparcie dla wdrażania reform w ramach europejskiego semestru, przyczyniając się w ten sposób do dobrej sytuacji gospodarczej i społecznej państw członkowskich oraz ich odporności. Jego korzystny wpływ będzie zatem odczuwalny nie tylko na szczeblu krajowym, ale również w całej Unii.

Program pomoże państwom członkowskim uporać się z wyzwaniami o charakterze strukturalnym, jakie napotykają w toku reform krajowych. Będzie także umożliwiać osiąganie korzyści skali i wymianę dobrych praktyk między państwami członkowskimi. Podczas wdrażania reform państwa członkowskie napotykają często podobne trudności i ograniczenia. Program pozwoli stworzyć ogólnounijną sieć wiedzy specjalistycznej, z której będą mogły korzystać wszystkie państwa członkowskie. Będzie ona sprzyjać budowie wzajemnego zaufania oraz zacieśnianiu współpracy między państwami członkowskimi a Komisją. Program zapewnia komplementarność i synergię z innymi programami unijnymi oraz politykami na szczeblu regionalnym, krajowym, unijnym i międzynarodowym; w szczególności uzupełnia on wytyczne polityczne przekazywane w ramach europejskiego semestru.

2.CELE

Program ma na celu propagowanie i wspieranie realizacji reform strukturalnych w państwach członkowskich. Dąży on do modernizacji gospodarek europejskich, poprawy odporności i wspierania większej konwergencji w ramach europejskiej unii gospodarczej i walutowej przez zwiększenie konkurencyjności i wydajności oraz wspieranie tworzenia miejsc pracy, inwestycji i wzrostu gospodarczego. Posiadanie odpornych struktur gospodarczo-społecznych jest szczególnie ważne dla państw członkowskich, które posiadają wspólną walutę albo są na drodze do przyjęcia euro. W przypadku tych ostatnich odporne struktury są pomocne w sprawnym przyłączeniu się do strefy euro i uczestnictwie w niej.

Celem programu jest wspieranie szerokiego zakresu reform, zwłaszcza tych wskazanych w ramach europejskiego semestru na rzecz koordynacji polityki gospodarczej. Będzie on w szczególności odnosić się do wyzwań zidentyfikowanych w zaleceniach dla poszczególnych krajów. Nacisk jest położony na te reformy, które w największym stopniu mogą się przyczynić do zwiększenia odporności gospodarek krajowych i powstania pozytywnych efektów mnożnikowych w innych państwach członkowskich. Są to reformy rynków produktów i rynków pracy, reformy systemów podatkowych, rozwój rynków kapitałowych, reformy poprawiające otoczenie biznesu, a także reformy administracji publicznej.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Program składa się z trzech odrębnych i wzajemnie uzupełniających się instrumentów:

·Narzędzie Realizacji Reform będzie udzielać państwom członkowskim wsparcia finansowego w realizacji reform strukturalnych wskazanych w ramach europejskiego semestru na rzecz koordynacji polityki gospodarczej. Narzędzie Realizacji Reform będzie podlegać zarządzaniu bezpośredniemu. W ramach tego narzędzia państwa członkowskie otrzymają wkład finansowy po wypełnieniu zobowiązań dotyczących reform, które uzgodniono z Komisją. Państwa członkowskie będą proponować reformy na zasadzie dobrowolności i będą uwzględniać wyzwania określone w procedurze europejskiego semestru. Reformy te są szczególnie ważne w przypadku państw członkowskich doświadczających nadmiernego zakłócenia równowagi makroekonomicznej. Państwa członkowskie przedstawią szczegółowy zbiór środków, etapy ich wykonania oraz harmonogram realizacji nie dłuższy niż trzy lata. Po przeprowadzeniu dialogu między Komisją a danym państwem członkowskim Komisja przyjmie w drodze aktu wykonawczego decyzję określającą zobowiązania w zakresie reform (w tym etapy, cele i harmonogram), które mają zostać wdrożone przez państwa członkowskie, a także przyznany wkład finansowy. Państwa członkowskie będą zdawać sprawozdanie ze swoich postępów w krajowych programach reform, które są przedkładane w ramach europejskiego semestru.

·Instrument Wsparcia Konwergencji będzie przekazywać specjalne wsparcie techniczne i finansowe państwom członkowskim pragnącym przyłączyć się do strefy euro, które podjęły wyraźne działania zmierzające do przyjęcia wspólnej waluty w określonym terminie. Narzędzie to ma na celu wspieranie realizacji reform pomagających przygotować się do udanego członkostwa w strefie euro. Wnioski o pomoc techniczną w ramach tego instrumentu będą podlegać tym samym regułom jak w przypadku Instrumentu Wsparcia Technicznego. Wnioski dotyczące zobowiązań do przeprowadzenia reform podejmowanych przez państwa członkowskie w celu otrzymania wsparcia finansowego w ramach Instrumentu Wsparcia Konwergencji będą podlegać takim samym regułom jak określone dla Narzędzia Realizacji Reform. Przydzielone środki w ramach Instrumentu Wsparcia Konwergencji zostaną przesunięte do Narzędzia Realizacji Reform, jeżeli do końca 2023 r. kwalifikujące się państwo członkowskie nie podejmie niezbędnych kroków, by ubiegać się o wsparcie z Instrumentu Wsparcia Konwergencji.

·Instrument Wsparcia Technicznego zastąpi obecny program wspierania reform strukturalnych, aby zapewniać – na żądanie państwa członkowskiego – dostosowane do potrzeb wsparcie techniczne w zakresie wdrażania reform strukturalnych o charakterze instytucjonalnym i administracyjnym oraz pobudzających wzrost gospodarczy. Instrument ten ma zapewniać praktyczne wsparcie w terenie podczas całego procesu reform albo podczas określonych etapów tego procesu. Wsparcie techniczne jest udzielane bezpośrednio przez ekspertów wewnętrznych Komisji lub wspólnie z innymi ekspertami zewnętrznymi. W zależności od projektu mogą to być eksperci z administracji krajowych, organizacji międzynarodowych, prywatnych przedsiębiorstw i firm konsultingowych lub z sektora prywatnego. Wsparcie dla państw członkowskich jest udzielane w sposób zapewniający koordynację pomiędzy różnymi obszarami polityki; w odniesieniu do wszystkich sektorów przyjmowane jest zintegrowane podejście, utrzymywana jest jednak perspektywa państwa członkowskiego.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Program będzie skutecznym uzupełnieniem silniejszego powiązania między polityką spójności i europejskim semestrem. Wraz z innymi instrumentami, takimi jak Europejski Instrument Stabilizacji Inwestycji, program ten jest częścią ogólnoświatowego podejścia do unowocześnionych ram UE na rzecz stabilnej unii gospodarczej i walutowej.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Europejski Instrument Stabilizacji Inwestycji pomoże łagodzić skutki wstrząsów asymetrycznych i zapobiegać ryzyku negatywnych skutków ubocznych w innych państwach członkowskich.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Pogłębienie unii gospodarczej i walutowej jest wspólnym priorytetem. Proces ten wymaga zdecydowanych działań państw członkowskich, ale może być również wspomagany dzięki odpowiedniemu wsparciu ze strony unijnych instrumentów budżetowych i instrumentów koordynacji polityki.

Budżet UE od zawsze propaguje pozytywną konwergencję społeczną i gospodarczą. W ostatnich latach, w odpowiedzi na wyjątkowe okoliczności, zwiększono również zdolność pożyczkową dostępną na poziomie UE. Jak dotąd jednak makroekonomiczne wsparcie kryzysowe było ograniczoną lecz przydatną kompetencją budżetu UE, realizowaną między innymi za pomocą europejskiego mechanizmu stabilności finansowej i instrumentu na rzecz bilansów płatniczych, natomiast sama praktyka stosowania europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w odniesieniu do państw członkowskich będących w trudniej sytuacji miała efekt stabilizujący.

Każde państwo jest inne, a wielkość oraz struktura gospodarki są ważnymi czynnikami determinującymi prawdopodobieństwo narażenia na wstrząs. Kryzys ujawnił jednak, jak ograniczonymi środkami dysponują poszczególne państwa członkowskie, aby radzić sobie z dużymi wstrząsami asymetrycznymi. Niektóre państwa tracą dostęp do rynków i możliwość samofinansowania. W niektórych przypadkach doprowadziło to do długotrwałej recesji i wystąpienia negatywnych skutków ubocznych w innych państwach członkowskich Wynika to z ogromnej współzależności gospodarek w strefie euro i – w mniejszym stopniu – w UE. Zapobieganie takim negatywnym skutkom ubocznym przy pomocy nowego narzędzia na poziomie strefy euro miałoby zatem niewątpliwe korzyści i wartość dodaną dla całej UE.

Specyfika tego nowego Europejskiego Instrumentu Stabilizacji Inwestycji wymaga wyraźnego skupienia się na państwach członkowskich strefy euro; pozostałe państwa powinny jednak otrzymać możliwość uczestnictwa. Nowy instrument uzupełnia rolę stabilizacyjną, jaką odgrywają budżety krajowe w przypadku dużych wstrząsów asymetrycznych. Zważywszy na ich centralną rolę w gospodarce, budżety krajowe w dalszym ciągu będą najważniejszym instrumentem polityki budżetowej stosowanym przez państwa członkowskie w celu dostosowań do zmieniających się warunków gospodarczych. Z tego powodu państwa członkowskie powinny nadal tworzyć i utrzymywać odpowiednie bufory fiskalne, przede wszystkim w czasie dobrej koniunktury, tak jak przewiduje to pakt stabilności i wzrostu, oraz wdrażać odpowiednie polityki gospodarcze, aby zapobiegać powstawaniu zakłóceń równowagi makroekonomicznej. W przypadku pogorszenia koniunktury gospodarczej państwa członkowskie będą stosować najpierw własne automatyczne stabilizatory i uznaniową politykę budżetową w zgodzie z wymogami paktu. Europejski Instrument Stabilizacji Inwestycji powinno się uruchamiać na poziomie europejskim tylko w sytuacji, gdy te bufory i stabilizatory nie okażą się wystarczające, tzn. w przypadku dużych wstrząsów asymetrycznych.

2.CELE

Europejski Instrument Stabilizacji Inwestycji ma na celu dostarczanie zasobów państwom członkowskim dotkniętym wstrząsem. Jego zastosowanie mogłoby mieć wpływ na sytuację danego państwa członkowskiego pod względem deficytu i długu.

Europejski Instrument Stabilizacji Inwestycji będzie różnić się od dotychczasowych instrumentów wchodzących w skład zestawu narzędzi w dziedzinie finansów publicznych UE, ale będzie je uzupełniać. Dostęp do Europejskiego Instrumentu Stabilizacji Inwestycji będzie uzależniony od spełnienia ścisłych kryteriów kwalifikowalności, co powinno przyczynić się do funkcjonowania należytej polityki budżetowej i gospodarczej i ograniczyć pokusy nadużycia.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Europejski Instrument Stabilizacji Inwestycji jest pomocny we wspieraniu i utrzymywaniu krajowych poziomów inwestycji. W trudnych okresach w pierwszej kolejności usuwa się z budżetów krajowych inwestycje, ze szkodą dla długoterminowej wydajności i wzrostu.

Europejski Instrument Stabilizacji Inwestycji będzie miał formę preferencyjnych pożyczek wzajemnych do wysokości 30 mld EUR w ramach budżetu UE, połączonych z komponentem dotacji na pokrycie kosztów odsetek. Z czasem zostaną wprowadzone dwa dodatkowe elementy składowe – jeden z ewentualnym udziałem Europejskiego Mechanizmu Stabilności lub przyszłego Europejskiego Funduszu Walutowego, a drugi w formie dobrowolnego mechanizmu ubezpieczeniowego ustanawianego przez państwa członkowskie. Komponent dotacji w ramach Europejskiego Instrumentu Stabilizacji Inwestycji będzie finansowany z wkładów państw członkowskich strefy euro, równoważnych udziałowi w rencie emisyjnej (senioracie). Wkłady państw członkowskich spoza strefy euro, które będą chciały uczestniczyć w Europejskim Instrumencie Stabilizacji Inwestycji, będą ustalane według klucza subskrypcji Europejskiego Banku Centralnego.

Dostęp do Europejskiego Instrumentu Stabilizacji Inwestycji jest uzależniony od spełnienia kryteriów kwalifikowalności oraz od uzgodnionego mechanizmu jego uruchamiania. Dostęp do instrumentu mają tylko te państwa członkowskie, które w okresie poprzedzającym duży wstrząs asymetryczny przestrzegały unijnych ram nadzoru gospodarczego i budżetowego. Pozwoli to uniknąć pokusy nadużycia i stworzy dodatkową zachętę do prowadzenia odpowiedzialnej polityki budżetowej i strukturalnej. Instrument będzie uruchamiany automatycznie i szybko, na podstawie określonych z góry parametrów.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Europejski Instrument Stabilizacji Inwestycji różni się od dotychczasowych instrumentów wchodzących w skład zestawu narzędzi w dziedzinie finansów publicznych UE i uzupełnia je. Wypełnia on lukę między istniejącymi instrumentami finansowanymi z budżetu UE w zakresie zatrudnienia, wzrostu gospodarczego i inwestycji, z jednej strony, a pomocą finansową udzielaną w skrajnych przypadkach w ramach Europejskiego Mechanizmu Stabilności lub przyszłego Europejskiego Funduszu Walutowego, z drugiej strony.

Wraz z innymi nowymi instrumentami, takimi jak Program wspierania reform, Instrument Stabilizacji jest częścią ogólnoświatowego podejścia do unowocześnionych ram UE na rzecz stabilnej unii gospodarczej i walutowej.

5.ORIENTACYJNA KWOTA ROCZNA

*    Dotacje na spłatę odsetek będą finansowane z zewnętrznych dochodów przeznaczonych na określony cel pochodzących z wkładów państw członkowskich strefy euro, odpowiadających ich udziałowi w dochodach z tytułu emisji pieniądza (seniorat).

Perykles to program UE, którego celem jest ochrona euro przed fałszowaniem i powiązanymi oszustwami w UE i poza jej granicami.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Ochrona euro ma ogromne znaczenie dla funkcjonowania unii gospodarczej i walutowej i z definicji należy ją zapewnić na poziomie UE. Ochrona europejskiej wspólnej waluty jako dobra publicznego ma wyraźny ponadnarodowy charakter, wykracza zatem poza zakres odpowiedzialności i interesy poszczególnych państw członkowskich. Z uwagi na ponadgraniczny obrót euro oraz międzynarodową przestępczość zorganizowaną w obszarze fałszowania tej waluty konieczne jest uzupełnienie krajowych środków ochrony, aby zapewnić jednolitą współpracę międzynarodową i zapobiec pojawiającemu się ryzyku transgranicznemu. Program wspiera transgraniczną i ponadgraniczną współpracę w ramach UE, jak również zapewnia międzynarodową, ogólnoświatową ochronę euro przed fałszowaniem. Jego główne cele to przeciwdziałanie konkretnym pojawiającym się zagrożeniom, takim jak ciemna/głęboka sieć (darknet), oraz utrzymywanie stosunków z pewnymi partnerami zewnętrznymi, np. w formie dialogu z organami ds. zwalczania fałszowania lub wspierania działań w zakresie ochrony euro w krajach, w których fałszowanie euro jest szczególnie nasilone. Do tej kategorii zagadnień ponadgranicznych należą również badania nad nowoczesnymi zabezpieczeniami monet euro drugiej generacji.

2.CELE

Celem programu Perykles, działającego w oparciu o zapobieganie, zwalczanie i współpracę, jest wzmocnienie budowania zdolności oraz wspieranie wymiany, pomocy i szkoleń na rzecz ochrony banknotów i monet euro przed fałszowaniem w UE i poza jej granicami.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Internetowe składanie wniosków i przekazywanie odpowiednich dokumentów pomoże uprościć wdrożenie. Mechanizmy realizacji pozostaną stabilne, ponieważ środki wykorzystywane są na dotacje dla właściwych organów krajowych (policji, banków centralnych, organów sądowniczych i mennic) zainteresowanych wdrażaniem działań oraz na finansowanie działań realizowanych bezpośrednio przez Komisję.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Program Perykles ma wyraźny charakter transnarodowy i wielodyscyplinarny oraz skupia się na budowaniu zdolności. Uzupełnieniem tych cech programu jest Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego, którego celem jest zapobieganie i zwalczanie przestępczości, a w szczególności działania na rzecz zapobiegania fałszowaniu powiązanemu z terroryzmem, przestępczością zorganizowaną, cyberprzestępczością i przestępstwami w zakresie ochrony środowiska i ich zwalczania. Występuje również synergia ze wspierającymi działaniami instrumentu pomocy technicznej i wymiany informacji na rzecz krajów kandydujących związanymi z fałszowaniem euro. Program jest również uzupełnieniem innych działań w obszarze unii gospodarczej i walutowej, takich jak Instrument Wsparcia Konwergencji dla nowych członków strefy euro.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Europejski Fundusz Społeczny+ to główny instrument UE służący inwestowaniu w kapitał ludzki na rzecz zrównoważonego rozwoju gospodarczego. Fundusz pomaga w zdobywaniu lepszych miejsc pracy poprzez podnoszenie kwalifikacji i przekwalifikowanie, zapewnia bardziej sprawiedliwe możliwości zatrudnienia wszystkim obywatelom UE oraz zwiększa włączenie społeczne. Tym samym przyczynia się on do realizacji celów zrównoważonego rozwoju do roku 2030.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Unijne finansowanie rozwoju kapitału ludzkiego, opierające się na zapisanych w traktatach celach dostępu do zatrudnienia, wysokiej jakości edukacji i spójności społecznej, stanowi jeden z konkretnych przykładów wartości dodanej UE. Od czasu utworzenia w 1957 r. Europejski Fundusz Społeczny inwestuje w kapitał ludzki, wspierając podnoszenie kwalifikacji dla większej liczby obywateli, równość, sprawiedliwość społeczną i postęp społeczny poprzez konkretne działania, a tym samym pokazując obywatelom, że UE może wzmacniać ich pozycję i zapewniać im ochronę. Europejski filar praw socjalnych proklamowany na Szczycie Społecznym w Göteborgu w listopadzie 2017 r. przypomniał, że na pierwszym miejscu należy stawiać ludzi oraz że dalej należy rozwijać społeczny wymiar Unii. Podkreślił wspólne zasady w obszarach równych szans i dostępu do rynku pracy, sprawiedliwych warunków pracy oraz ochrony socjalnej i włączenia społecznego.

Wsparcie finansowe UE stymuluje działania krajowe mające na celu stawienie czoła takim kluczowym wyzwaniom społecznym i wyzwaniom związanym z zatrudnieniem. Europejski Fundusz Społeczny wnosi również wartość dodaną poprzez rozszerzone wsparcie na rzecz konkretnych grup (takich jak ludzie młodzi i osoby najbardziej potrzebujące), jednocześnie wspierając innowacje, eksperymentowanie, współpracę ponadnarodową, budowanie zdolności i wymianę dobrych praktyk. Istnieją dowody wskazujące na to, że na każde euro wydane na poziomie UE w dziedzinie zatrudnienia i inwestycji społecznych wartość osiąganych wyników (zwiększenie stopy zatrudnienia, zapobieganie przedwczesnemu porzucaniu nauki szkolnej i ograniczenie ubóstwa) wynosi trzy euro. W szczególności podczas kryzysu gospodarczego fundusz przyczynił się do utrzymania inwestycji publicznych przy jednoczesnych wysiłkach państw członkowskich na rzecz konsolidacji budżetowej.

Ostatni kryzys gospodarczy i społeczny uwydatnił potrzebę dalszego wzmacniania gospodarczej i społecznej odporności oraz pozytywnej konwergencji społecznej w czasach gdy globalizacja, zmiany demograficzne, nowe technologie i wzorce wydajności zmieniają nasze sposoby życia i pracy. Fundusz może dostarczyć ważnego wsparcia w reagowaniu na te wyzwania, m.in. zwiększając wpływ reform realizowanych w ramach europejskiego semestru poprzez ich dofinansowanie. Bez jego wsparcia nie zostałyby opracowane istotne środki mające na celu złagodzenie skutków kryzysu oraz zwiększenie odporności gospodarki i instytucji rynkowych.

2.CELE

Europejski Fundusz Społeczny+ wspiera wdrażanie zasad Europejskiego filaru praw socjalnych. Pozwala przezwyciężyć obecne rozdrobnienie instrumentów finansowania w obszarze polityki społecznej oraz umożliwia połączenie zakresu i zasobów Europejskiego Funduszu Społecznego+ w obecnej formie, Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych, Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym, programu na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych i programu w dziedzinie zdrowia w ramach jednolitego, kompleksowego i bardziej elastycznego instrumentu, ukierunkowanego na realizację następujących priorytetów UE:

·promowanie reform mających na celu poprawę gospodarczej i społecznej odporności oraz pozytywnej konwergencji społecznej, dostępności, odporności i efektywności systemów opieki zdrowotnej oraz polityk w dziedzinie zdrowia publicznego, zwłaszcza poprzez usprawnienie i lepsze dostosowanie programowania do zaleceń dla poszczególnych krajów w ramach europejskiego semestru;

·inwestowanie w kształcenie i umiejętności (zwłaszcza podstawowe umiejętności cyfrowe) w celu dostosowania ich do obecnych i przyszłych potrzeb gospodarki, wspieranie zatrudnienia poprzez aktywne interwencje umożliwiające integrację lub ponowną integrację na rynku pracy zwłaszcza w przypadku młodzieży i długotrwale bezrobotnych oraz reagowanie na nowe zagrożenia dla zdrowia związane z ewoluującymi formami organizacji pracy; 

·szczególna uwaga zostanie również zwrócona na sytuację migrantów oraz ich integrację na rynku pracy;

·promowanie włączenia społecznego, zapewnianie wysokiego poziomu ochrony zdrowia, zapobieganie ubóstwu i nierównościom i ich zwalczanie;

·wspieranie mobilności na rynku pracy i innowacji społecznych za pośrednictwem ogólnounijnych partnerstw;

·zmniejszenie nierówności między państwami członkowskimi w dostępie do wysokiej jakości publicznej opieki zdrowotnej, ochrona obywateli przed poważnymi transgranicznymi zagrożeniami dla zdrowia przez zapobieganie i przeciwdziałanie kryzysom zdrowotnym, wzmocnienie systemów opieki zdrowotnej, z naciskiem na ich transformację cyfrową, wspieranie prawodawstwa UE w dziedzinie zdrowia.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Uproszczona i skuteczniejsza realizacja będzie jednym z kluczowych elementów Europejskiego Funduszu Społecznego+, w oparciu o trzy główne cele: zmniejszenie obciążenia administracyjnego, zapewnienie niezbędnej elastyczności pozwalającej reagować na nieoczekiwane wyzwania społeczne oraz położenie większego nacisku na rezultaty, a nie na koszty. Realizacja będzie się odbywała głównie w trybie zarządzania dzielonego, ale również, w mniejszym zakresie, w trybie zarządzania bezpośredniego. Środki te przełożą się na szybsze uruchamianie nowych programów, co doprowadzi do bardziej stabilnych i przewidywalnych profili płatności w całym okresie.

Zmniejszenie obciążeń administracyjnych będzie wynikiem zastosowania jednolitego zbioru zasad w zakresie dostosowania przepisów wykonawczych we wszystkich europejskich funduszach strukturalnych i inwestycyjnych, ograniczenia nakładania się działań i grup docelowych, zwiększenia wzajemnego uznawania wyników audytów, a także uproszczonych ram programowania i zachęty do rozwijania istniejących systemów zarządzania i kontroli.

Europejski Fundusz Społeczny+ zwiększy swoją elastyczność, aby móc szybciej reagować na nieoczekiwane wyzwania społeczne i nieprzewidziane możliwości. Jeśli chodzi o finansowanie, uproszczone zostaną procedury zmiany decyzji dotyczących programowania; wprowadzone zostaną zasady zarządzania finansami funduszu, które umożliwią ujednolicenie kosztów i tym samym jeszcze bardziej przyczynią się do zwiększonej dostępności i elastyczności dla beneficjentów w terenie.

Finansowanie ze środków UE będzie w jeszcze większym stopniu skupione na osiąganiu rezultatów. Domyślne stosowanie „standardowych uproszczonych form kosztów” ułatwi dostęp do finansowania ze środków UE, obniży koszty kontroli i ukierunkuje zarządzanie programami na osiąganie wymiernych wyników i rezultatów. Nowe przepisy dotyczące płatności oparte na wynikach oraz zgodności z warunkami przyczynią się do dalszej poprawy realizacji celów funduszu. Wyższy stopień współfinansowania krajowego przyczyni się również do zwiększenia poczucia odpowiedzialności w terenie oraz zwiększenia wpływu wdrażanej polityki.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Obowiązywać będą wspólne przepisy dla wszystkich funduszy w ramach zarządzania dzielonego (rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów), które będą obejmowały następujące fundusze: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Fundusz Spójności; Europejski Fundusz Społeczny+, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Europejski Fundusz Morski i Rybacki, Fundusz Azylu i Migracji, Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Fundusz Zintegrowanego Zarządzania Granicami. Dzięki temu powstanie konwergencja przepisów, które zwiększą spójność i synergię pomiędzy wymienionymi funduszami.

Europejski Fundusz Społeczny+ będzie ściślej powiązany z europejskim semestrem na rzecz koordynacji polityki gospodarczej, który uwzględnia specyfikę regionalną. Szczegółowa analiza wyzwań stojących przed poszczególnymi państwami członkowskimi w kontekście europejskiego semestru posłuży za podstawę programowania funduszy na początku i w połowie następnego okresu. Będzie ona stanowiła mapę drogową dla krótko-, średnio- i długoterminowego planowania i monitorowania funduszy. Utrzymany zostanie system warunków wstępnych i makroekonomicznych. Jeśli chodzi o wspieranie reform strukturalnych, dzięki procedurze europejskiego semestru Komisja i państwa członkowskie (za sprawą krajowych programów reform) będą mogły zapewnić koordynację i komplementarność finansowania z funduszy polityki spójności oraz z nowego Programu wspierania reform.

Oprócz średnio- i długoterminowych interwencji strukturalnych wspieranych z Europejskiego Funduszu Społecznego+ Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji będzie wspierać pracowników dotkniętych negatywnym wpływem zmian związanych z globalizacją, w tym zmian w strukturze handlu na skutek decyzji państw trzecich.

W odniesieniu do innych instrumentów większa komplementarność umożliwi zintegrowane wsparcie dla łańcucha wartości wdrażanej polityki, na przykład umożliwiając zwiększenie skali ponadnarodowych projektów w ramach Erasmus+, wpisując je w kontekst polityki krajowej poprzez wsparcie z Europejskiego Funduszu Społecznego+, w szczególności w przypadku młodych ludzi znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, lub wspólnych zaproszeń do składania wniosków, mających na celu promowanie innowacyjnych wyników projektów z programów UE w różnych dziedzinach polityki krajowej, takich jak programy nauczania na rzecz umiejętności i kompetencji opracowane w ramach programu „Horyzont Europa”. Synergia z programem „Cyfrowa Europa” będzie zwiększana w dziedzinie rozwoju umiejętności. Ponadto, w uzupełnieniu do Funduszu Azylu i Migracji, Europejski Fundusz Społeczny+ będzie wspierać długotrwałą integrację obywateli państw trzecich, w tym finansowanie potrzeb związanych z integracją relokowanych obywateli państw trzecich.

W zakresie inżynierii finansowej Fundusz InvestEU będzie odgrywał istotną rolę uzupełniającą, w szczególności poprzez promowanie dostępu do finansowania za pośrednictwem obszaru „inwestycje społeczne i umiejętności”.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Dzięki programowi Erasmus+ zwłaszcza młodzi ludzie zdobywają nową wiedzę i umiejętności poprzez studia, staże, praktyki zawodowe, wymianę młodzieży, nauczanie, szkolenie, pracę z młodzieżą i zajęcia sportowe w całej Europie i poza nią. Program wspiera państwa europejskie w modernizowaniu i ulepszaniu ich systemów kształcenia i szkolenia oraz ich polityk dotyczących młodzieży i sportu.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Program oparty jest na trzech akcjach kluczowych: mobilność, współpracę i pobudzanie rozwoju polityki. Erasmus+ zwiększa szanse na skorzystanie z możliwości nauki za granicą. Stwarza on również możliwości nawiązywania współpracy i tworzenia sieci kontaktów, oraz działań na rzecz budowy potencjału w Unii oraz z państwami trzecimi. Obejmuje wzajemne uczenie się i wymianę dobrych praktyk. Erasmus+ wspiera innowacje w systemach i organizacjach i zapewnia uczestniczącym osobom i instytucjom konkretne rezultaty.

Działanie na szczeblu UE jest kluczowe, biorąc pod uwagę ponadnarodowy charakter i skalę programu. Erasmus+ jest gwarantem, że wszystkie państwa członkowskie skorzystają z mobilności i wymiany dobrych praktyk, oraz że wyniki działań zostaną optymalnie rozpowszechnione. Działanie UE w terenie jest sposobem na uzupełnienie brakujących połączeń, uniknięcie fragmentacji, realizację potencjału Europy bez wewnętrznych granic oraz poprawę przejrzystości i porównywalności systemów kształcenia i szkolenia w całej Unii. Inne programy finansujące podobne działania na szczeblu krajowym są znacznie mniejsze, zarówno pod względem wielkości, jak i zakresu działania i nie mają zdolności zastąpienia finansowania dostępnego w ramach programu Erasmus+.

Europejski filar praw socjalnych proklamowany przez trzy instytucje na Szczycie Społecznym w Göteborgu w listopadzie 2017 r. przypomniał, że na pierwszym miejscu należy stawiać ludzi oraz że dalej należy rozwijać społeczny wymiar Unii. Podkreślił wspólne zasady w obszarach równych szans i dostępu do rynku pracy, sprawiedliwych warunków pracy oraz ochrony socjalnej i włączenia społecznego. Aby ludzie mogli sprostać konkurencji na rynku pracy, przewidywać wyzwania społeczne i przyczyniać się do odporności gospodarek, należy ich wyposażyć w odpowiedni zestaw wiedzy, umiejętności i kompetencji wymaganych w szybko zmieniającym się świecie.

W związku z tym Erasmus+ wspierał będzie nabywanie przyszłościowej wiedzy, umiejętności i kompetencji, oraz tworzył nowe sojusze z zainteresowanymi stronami. Program w większym stopniu sprzyjał będzie włączeniu i będzie bardziej dostępny, zwłaszcza dla organizacji działających na niewielką skalę lub organizacji działających na poziomie najbliższym obywatelowi. Więcej młodych ludzi, w tym uczniów, będzie miało możliwość podróżowania do innego państwa w celach edukacyjnych, także uczniowie ze środowisk defaworyzowanych. Propagowanie wiedzy o kwestiach unijnych i wspieranie aktywnego udziału w życiu społecznym pomoże rozwiązać problem braku wiedzy o UE i jej działaniu. Również poziomy mobilności i współpracy na szczeblu europejskim i międzynarodowym ulegną zwiększeniu, a ich zakres zostanie rozszerzony.

2.CELE

Ogólnym celem programu jest wspieranie wdrażania celów politycznych UE w zakresie kształcenia i szkolenia, młodzieży i sportu, a tym samym przyczynianie się do trwałego wzrostu gospodarczego i spójności społecznej oraz promowanie wartości UE i poczucia przynależności do niej.

W przypadku kształcenia i szkolenia przekłada się to na utworzenie do 2025 r. europejskiego obszaru edukacji, w którym granice nie są przeszkodą w uczeniu się, studiowaniu i prowadzeniu badań, wdrażanie odpowiednich polityk unijnych w tym zakresie, w szczególności Nowego europejskiego programu na rzecz umiejętności oraz podjęcie działań następczych do deklaracji paryskiej w sprawie promowania – poprzez edukację – postaw obywatelskich oraz wspólnych wartości, takich jak wolność, tolerancja i niedyskryminacja.

Program będzie wspierał i wdrażał działania zgodnie z odnowionymi ramami europejskiej współpracy na rzecz młodzieży, podejmując kwestie mobilności edukacyjnej, budowania zdolności sektora młodzieży, działań wzmacniających zaangażowaną pozycję młodych ludzi, oraz wspierał państwa członkowskie w opracowywaniu krajowej polityki w dziedzinie młodzieży.

Pomoże on rozwijać europejski wymiar sportu i wspierać tożsamość europejską dzięki zapewnianiu młodzieży możliwości podróży z biletami Interrail.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

W związku z dotychczasową pomyślną realizacją programu w przyszłości zachowana zostanie obecna podstawowa struktura zintegrowanego programu opartego na zasadzie uczenia się przez całe życie. Działania Erasmus+ obejmują wiele dziedzin, takich jak szkolnictwo wyższe, kształcenie i szkolenie zawodowe, edukacja szkolna, kształcenie dorosłych, młodzież i sport.

Budżet Erasmus+ realizować będą głównie agencje narodowe ustanowione w każdym państwie programu Erasmus+ oraz, w mniejszym stopniu, Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego i Komisja.

Wszyscy odczują zmniejszenie obciążenia administracyjnego dzięki uproszczeniu procedur i procesów, optymalizacji narzędzi elektronicznych i ich większej interoperacyjności i przyjaźniejszym dla użytkownika charakterze, zmniejszeniu obowiązków sprawozdawczych i informacyjnych oraz większemu ujednoliceniu realizacji programów w agencjach narodowych. Uproszczenie i usprawnienie sposobów realizacji sprawi, że program Erasmus+ będzie łatwiej dostępny. Również mechanizm i zasady realizacji międzynarodowego komponentu programu zostaną znacznie uproszczone i usprawnione.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Program uzupełnia działania na szczeblu krajowym i regionalnym i umożliwia zorganizowaną mobilność, współpracę i wsparcie polityki na skalę prawdziwie ponadnarodową.

Wzmocniony zostanie sposób, w jaki Erasmus+ istotnie uzupełnia inne instrumenty UE, w szczególności Europejski Fundusz Społeczny+ i program „Horyzont Europa”. Ponadto Europejski Korpus Solidarności ułatwi angażowanie się młodych ludzi w działania solidarnościowe w pełnej synergii z programem Erasmus+, jako że oba programy będą realizowane przy wsparciu Agencji Wykonawczej ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego oraz agencji narodowych.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Celem Europejskiego Korpusu Solidarności jest ułatwianie angażowania się młodych ludzi w działania solidarnościowe w Europie i poza jej granicami, co przyczyni się do poprawy ich umiejętności, kompetencji i zdolności do zatrudnienia celem zaradzenia konkretnym wyzwaniom społecznym.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Solidarność leży u podstaw Unii Europejskiej i jest jedną z jej najważniejszych wartości.

W ramach Europejskiego Korpusu Solidarności od grudnia 2016 r. połączono wszystkie powiązane działania w ramach istniejących programów i umożliwiono młodym ludziom zaangażowanie się w działania solidarnościowe. Od 2014 r. obywatele UE mają wyjątkową okazję niesienia pomocy humanitarnej w państwach trzecich w ramach inicjatywy „Wolontariusze pomocy UE”.

Korzyści ze wspierania działań solidarnościowych na poziomie UE są znaczące. Zostało to ponownie podkreślone w przeglądzie śródokresowym programu Erasmus+, w którego to ramach istniały dotychczas głównie możliwości w zakresie wolontariatu, jak i w ramach inicjatywy „Wolontariusze pomocy UE”. Biorąc pod uwagę niedobór zasobów finansowych w tym obszarze, projekty finansowane ze środków unijnych – zwłaszcza te obejmujące działania wielonarodowe – nie mogłyby być realizowane, korzystając jednie z finansowania krajowego. Liczba chętnych do zaangażowania się przekracza oferowane możliwości: jedynie 8 % młodych osób wzięło udział w wolontariacie za granicą, zaś 76 % spośród tych, którzy nie mieli takiej okazji, skarżyło się na brak możliwości. W ujęciu ogólnym ponad czterech na dziesięciu młodych Europejczyków chciałoby podjąć pracę lub studia lub wzięłoby udział w szkoleniu na terenie innego państwa UE.

Ponad 53 000 młodych ludzi wyraziło do tej pory swoje zainteresowanie działaniami solidarnościowymi, dokonując rejestracji w portalu Europejskiego Korpusu Solidarności. Gdyby Europejski Korpus Solidarności i inicjatywa „Wolontariusze pomocy UE” nie istniały, istotny potencjał działań solidarnościowych zostałby niewykorzystany, co miałoby szkodliwe skutki dla dobrobytu społecznego, społeczności w trudnej sytuacji, rozwoju osób młodych i całego społeczeństwa. Europejski Korpus Solidarności umożliwi połączenie istniejących zasobów i wiedzy, aby osiągnąć masę krytyczną stałego finansowania skierowaną na radzenie sobie z ogólnounijnymi wyzwaniami poprzez działania solidarnościowe. Aby staże w kraju zostały uznane za kwalifikowalne, muszą one mieć wystarczający wymiar UE, taki jak wspieranie polityki UE (np. w zakresie migracji czy ochrony środowiska).

Europejski Korpus Solidarności uzupełnia istniejące publiczne i prywatne polityki i współdziała z obecnymi programami krajowymi. Ten efekt uzupełniający jest gwarantowany, ponieważ celem programu jest uwzględnienie niezaspokojonych potrzeb społecznych.

2.CELE

Celem Europejskiego Korpusu Solidarności jest zwiększenie zaangażowania osób młodych i organizacji w dostępne działania solidarnościowe wysokiej jakości. Przyczynia się to do wzmocnienia spójności i solidarności w Europie i poza jej granicami, wspierania społeczności oraz reagowania na wyzwania społeczne. Europejski Korpus Solidarności opiera się na obecnym Europejskim Korpusie Solidarności i inicjatywie „Wolontariusze pomocy UE” z myślą o:

·uwzględnieniu ważnych niezaspokojonych potrzeb społecznych w wielu obszarach, takich jak rozwój czy pomoc humanitarna, edukacja, ochrona zdrowia, integracja społeczna, pomoc przy dystrybucji żywności, budowa schronisk, przyjmowanie imigrantów i uchodźców, ich wspieranie i integracja, ochrona środowiska naturalnego czy zapobieganie klęskom żywiołowym, przyczyniając się w ten sposób do osiągania celów UE w tych dziedzinach polityki;

·wzmacnianiu pozycji młodzieży poprzez jej zaangażowanie w europejskie działania solidarnościowe. Młodzi ludzie mogą doskonalić swe ludzkie i społeczne umiejętności, stając się tym samym aktywnymi i niezależnymi osobami. Jednocześnie kształtuje się ich europejska tożsamość i kompetencje międzykulturowe, które mają podstawowe znaczenie w czasach utrzymującego się w niektórych państwach Europy wysokiego bezrobocia młodzieży oraz wzrastającego ryzyka trwałego wykluczenia społecznego niektórych słabszych grup społecznych;

·wzmocnieniu podstaw na rzecz angażowania się w działania solidarnościowe oraz zapewnieniu większych możliwości wspierania organizacji w całej Europie. Przyczynia się to również do tworzenia otwartych społeczności sprzyjających włączeniu społecznemu i umacnianiu odporności społeczeństwa jako całości.

Integracja inicjatywy „Wolontariusze pomocy UE” to wyjątkowa możliwość dla młodych Europejczyków, aby okazać solidarność z ludźmi w potrzebie na całym świecie i wnieść wkład w operacje humanitarne i działania na rzecz rozwoju w państwach trzecich. Również organizacje mają możliwość uzyskania pomocy technicznej oraz budowania potencjału w zakresie zarządzania ryzykiem związanym z klęskami żywiołowymi, gotowości na wypadek klęsk żywiołowych i reakcji na nie.

Europejski Korpus Solidarności będzie również przyczyniać się do solidarności międzypokoleniowej, oferując młodym uczestnikom możliwość współpracy z osobami z innego pokolenia w ramach projektów, tak aby wytworzyć pozytywną synergię i okazję do wzajemnego uczenia się. Platformy i sieci uczestników będą nadal rozwijane i przyczynią się do powstania większej społeczności osób zaangażowanych w działania solidarnościowe.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Europejski Korpus Solidarności będzie wspierał staże uczestników w akredytowanych organizacjach zaangażowanych w projekty solidarnościowe. Program realizowany będzie w oparciu o udany model ustanowiony dla programu Erasmus+, zakładający jasny podział zadań z zakresu zarządzania programem między Komisję, agencje narodowe ustanowione w ramach programu „Erasmus+” oraz Agencję Wykonawczą ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego.

Zakres geograficzny nowego Europejskiego Korpusu Solidarności obejmuje, jeśli chodzi o pomoc humanitarną, cały świat. W przypadku działań z zakresu wolontariatu obejmie on potencjalnie wszystkie państwa uczestniczące obecnie w programie Erasmus+. Praktyki i miejsca pracy oferowane jednak będą jedynie w państwach członkowskich UE.

Europejski Korpus Solidarności będzie zapewniał:

·całościowe podejście do solidarności w ramach jednego instrumentu UE, obejmującego działania o wymiarze humanitarnym zarówno w UE, jak i poza jej granicami;

·punkt kompleksowej obsługi (one-stop shop) dla młodych ludzi zainteresowanych solidarnością, umożliwiający jasny i łatwy dostęp do programu;

·większą liczbę wolontariuszy, stażystów i pracowników dzięki pojedynczemu instrumentowi;

·uproszczenie przepisów istniejących programów i ustanowienie jednolitej procedury realizacji;

·redukcję kosztów dzięki korzyściom skali i zakresowi (ubezpieczenie, szkolenia, komunikacja, platforma internetowa itd.).

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Europejski Korpus Solidarności pozwoli na wprowadzenie jednego centrum działań solidarnościowych w UE i poza nią. Będzie ściśle współpracował i tworzył efekt synergii z krajowymi ramami i programami, takimi jak programy służby obywatelskiej. Zapewnione również zostaną komplementarność i synergia z działaniami na rzecz młodzieży w ramach przyszłych działań programu Erasmus+ i Europejskiego Funduszu Społecznego+, skierowane na wspieranie zatrudnienia młodzieży. Wykorzystana zostanie także synergia z Programem działań UE na rzecz środowiska i klimatu (LIFE), mianowicie w postacie działań uzupełniających strategiczne projekty zintegrowane.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

	INWESTOWANIE W LUDZI, SPÓJNOŚĆ SPOŁECZNA I WARTOŚCI EUROPEJSKIE
	„Sprawiedliwość, Prawa i Wartości”

Fundusz „Sprawiedliwość, Prawa i Wartości” to nowy instrument UE składający się z dwóch programów finansowania: Programu „Prawa i Wartości”, służącego wspieraniu równości i praw, oraz programu „Sprawiedliwość”, wspierającego rozwój unijnej przestrzeni sprawiedliwości. 

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Propagowanie, wzmacnianie i ochrona unijnych wartości, praw i sprawiedliwości przyczyniają się do tego, że Unia staje się bardziej autentyczna i namacalna dla wszystkich obywateli na co dzień. Dzięki propagowaniu oraz ochronie równości i praw w całej UE, zachęcaniu obywateli do udziału w życiu politycznym i obywatelskim oraz wspieraniu polityki na rzecz promowania równości, zwalczania dyskryminacji i przemocy fundusz przyczynia się do wzmacniania demokracji europejskiej, równości społecznej i instytucji obywatelskich.

Propagowanie unijnych wartości oznacza również ich ochronę oraz zapewnienie otoczenia respektującego zasady praworządności i niezależności sądownictwa, które to otoczenie stwarza solidny grunt dla wzajemnego uznawania i zaufania pomiędzy państwami członkowskimi. Stanowi to istotę europejskiej przestrzeni sprawiedliwości. Finansowane przez UE inicjatywy to najlepszy sposób, aby wyeliminować ciągle jeszcze istniejące przeszkody we współpracy sądowej w sprawach cywilnych i karnych oraz stawić czoła problemom związanym z niepełnym wdrożeniem prawa UE.

Oba programy w ramach Funduszu „Sprawiedliwość, Prawa i Wartości” będą również służyły wzmocnieniu i wsparciu kluczowej roli organizacji pozarządowych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego w propagowaniu i ochronie wspólnych wartości europejskich, podnoszeniu świadomości w tym względzie oraz przyczynianiu się do skutecznego korzystania z praw wynikających z przepisów UE.

2.CELE

Celem nadrzędnym Funduszu „Sprawiedliwość, Prawa i Wartości” jest utrzymanie otwartych, demokratycznych i integracyjnych społeczeństw. Fundusz ten ma za zadanie wzmocnić pozycję obywateli dzięki ochronie i propagowaniu praw i wartości przez dalsze rozwijanie unijnej przestrzeni sprawiedliwości.

Realizacja tego celu opiera się na następujących elementach:

·wzmacnianie pozycji obywateli poprzez propagowanie i ochronę praw, wartości i równości oraz stwarzanie możliwości aktywnego zaangażowania i udziału obywatelskiego;

·wkład w dalszy rozwój europejskiej przestrzeni sprawiedliwości opartej na zasadzie praworządności, wzajemnym uznawaniu i zaufaniu, w szczególności poprzez ułatwienie dostępu do sądów, promowanie współpracy sądowej w sprawach cywilnych i karnych i skuteczności krajowych systemów wymiaru sprawiedliwości.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Nowy instrument składa się z mniejszych programów z powiązanymi celami i beneficjentami, tak aby wzmocnić działania UE pod względem zarówno skuteczności, jak i efektywności. Konstrukcja instrumentu umożliwia synergię z aktualnie realizowanymi programami, a jednocześnie uwzględnia specyfikę właściwej mu polityki. Na podstawie doświadczeń zgromadzonych w ramach realizacji programów poprzedniej generacji wdrożenie instrumentu zostanie usprawnione, tak aby zwiększyć opłacalność i zredukować obciążenie administracyjne, np. dzięki zmniejszeniu liczby towarzyszących transakcji finansowych.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Fundusz „Sprawiedliwość, Prawa i Wartości” wykazuje synergię w realizacji polityki z Programem na rzecz jednolitego rynku, ponieważ wspiera wzmacnianie pozycji konsumentów i działanie organów ochrony konsumentów. Dzięki finansowaniu działań w zakresie prawa spółek, prawa umów i przeciwdziałania praniu pieniędzy przyszły Program na rzecz jednolitego rynku przyczyni się bezpośrednio do wdrożenia unijnej polityki w obszarze sprawiedliwości. Rozwinie się i wzmocniona zostanie synergia w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego+, który silnie i bezpośrednio oddziałuje na obywateli – w tym tych znajdujących się w najbardziej niekorzystnej sytuacji i najbardziej dyskryminowanych – i ma istotne znaczenie dla propagowania równouprawnienia płci i równości szans, wartości unijnych i poszanowania praw podstawowych. Program „Cyfrowa Europa” pozwoli przeprowadzić w państwach członkowskich transformację cyfrową systemów wymiaru sprawiedliwości, opracować przez przedsiębiorstwa w UE rozwiązania techniczne ułatwiające świadczenie usług prawnych („LegalTech”) oraz ustanowić wzajemne połączenia transgraniczne i transgraniczną interoperacyjność. Propagowanie wartości i praw w UE znajduje odzwierciedlenie w ich propagowaniu na poziomie globalnym, w tym poprzez powiązania z realizacją celów zrównoważonego rozwoju. W tym względzie możliwa jest również synergia z działaniami zewnętrznymi na szczeblu wielostronnym.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

„Kreatywna Europa” to program unijny wspierający kulturę europejską, w tym głównie działania w ramach komponentu MEDIA.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Propagowanie, wzmacnianie i ochrona europejskiej różnorodności kulturowej, dziedzictwa kulturowego i kreatywności Europy sprawiają, że Unia staje się autentyczna i namacalna dla obywateli na co dzień. Dlatego kultura odgrywa zasadniczą rolę w rozwiązywaniu kluczowych problemów społecznych i gospodarczych. Ponadto kultura ma duże znaczenie dla pobudzania innowacyjności i wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy.

Wspieranie różnorodności kulturowej wyzwala wolność artystyczną i swobodę twórczą, a także wzmacnia świadomość posiadania wspólnej tożsamości europejskiej. Szerzenie wartości kulturowych wymaga istnienia konkurencyjnego i prężnie działającego sektora kultury i sektora kreatywnego, w szczególności przemysłu audiowizualnego, aby dotrzeć do obywateli w całej Europie, w szczególności w kontekście coraz bardziej zintegrowanego jednolitego rynku cyfrowego.

Inwestycje w kulturę na poziomie UE odgrywają ogromną rolę w tworzeniu różnorodnych integracyjnych społeczeństw i wspierają inne obszary polityki UE poprzez wzajemne oddziaływanie. Zapewniona zostanie znacznie większa wartość dodana w efekcie skoncentrowania się na obszarach, które nadają funduszom krajowym i regionalnym głęboki wymiar transgraniczny, a także w efekcie zaradzenia błędom na rynku i dzięki działaniom na rzecz korzyści skali i masy krytycznej.

Mobilność wysoko wykwalifikowanych pracowników w sektorze kultury i sektorze kreatywnym, wsparcie dla nowych talentów i promowanie artystów i ich twórczości na arenie międzynarodowej wzmacniają transgraniczne wyniki Unii Europejskiej w dziedzinie kultury. Promowanie zaangażowania odbiorców kultury i wspieranie artystycznej ekspresji wzmacniają kreatywny i innowacyjny potencjał Europy, który wykracza poza granice narodowe. Dotyczy to przede wszystkim pogłębionego procesu tworzenia, rozpowszechniania i promowania europejskiej kinematografii, która jest różnorodna i konkurencyjna. Konieczne jest tutaj zwiększenie skali europejskiego przemysłu audiowizualnego i jego konsolidacja.

W odniesieniu do tego przemysłu działania prowadzone w ramach komponentu MEDIA zwiększą konkurencyjność europejskiego przemysłu kreatywnego i audiowizualnego poprzez wspieranie rozwoju twórczości europejskiej zdolnej konkurować z głównymi produkcjami spoza UE, a także dzięki nowym technologiom służącym innowacyjnej narracji (np. wirtualna rzeczywistość), strategiom w zakresie marketingu, promowania i dystrybucji, i poprzez wspieranie wdrażania dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych.

2.CELE

Nadrzędnym celem programu „Kreatywna Europa” jest wspieranie otwartych, integracyjnych i kreatywnych społeczeństw, a także wzmacnianie konkurencyjności sektora kultury i sektora kreatywnego, co spowoduje ożywienie wzrostu gospodarczego i tworzenie nowych miejsc pracy. Celem programu jest:

·ochrona, rozwój i propagowanie europejskiej różnorodności kulturowej i dziedzictwa kulturowego Europy;

·wspieranie i rozpowszechnianie różnorodnych wartościowych dzieł europejskich wśród szerokich kręgów odbiorców w różnych krajach;

·wspieranie kreatywności opartej na kulturze w edukacji i innowacji;

·pogłębianie transgranicznego wymiaru sektora kultury i sektora kreatywnego;

·poprawa konkurencyjności i zdolności innowacyjnych europejskiego przemysłu kreatywnego i przemysłu audiowizualnego.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Program nadal będzie wdrażany głównie przez Agencję Wykonawczą ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego. Na podstawie doświadczeń zgromadzonych w ramach realizacji programów poprzedniej generacji wdrożenie instrumentu zostanie usprawnione, tak aby zwiększyć opłacalność i zredukować obciążenie administracyjne, np. dzięki zmniejszeniu liczby towarzyszących transakcji finansowych. Biura programu „Kreatywna Europa” będą zapewniać bardziej jednolitą i precyzyjną komunikację, rozpowszechnianie wyników i informacje zwrotne na ich temat.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Między programem „Kreatywna Europa” i Programem na rzecz jednolitego rynku występuje silna synergia, gdyż promowanie kultury i mediów bezpośrednio przyczynia się do wdrożenia strategii jednolitego rynku cyfrowego. Dzięki bardziej systematycznemu uwzględnianiu potrzeb instytucji kształcenia i szkolenia w dziedzinie kultury wzmocniona zostanie synergia z programem Erasmus+. Program „Cyfrowa Europa” będzie również wsparciem dla cyfryzacji w sektorze dziedzictwa kulturowego (np. Europeana) i tym samym przyczyni się do wdrożenia strategii #digital4culture. Aby przyciągnąć prywatne inwestycje, małe i średnie przedsiębiorstwa działające w sektorze kultury i sektorze kreatywnym uzyskają dostęp do finansowania kapitałowego i dłużnego z Funduszu InvestEU. W ramach programu „Horyzont Europa” klaster dotyczący integracyjnych, odpornych i bezpiecznych społeczeństw będzie zapewniał wsparcie działaniom badawczym i innowacyjnym w obszarach konwergencji mediów i kultury.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Wspólna polityka rolna jest podstawą polityki Unii na rzecz zwiększenia wydajności produkcji rolnej, zapewnienia rolnikom godziwego poziomu życia, stabilizacji rynków oraz zwiększenia konkurencyjności. Zmodernizowana wspólna polityka rolna ma wesprzeć przejście na w pełni zrównoważone rolnictwo oraz rozwój dynamicznych obszarów wiejskich, zapewniając zaopatrzenie w bezpieczną żywność wysokiej jakości dla ponad 500 mln konsumentów.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Europa potrzebuje kreatywnego, stabilnego, zrównoważonego i konkurencyjnego sektora rolnictwa, aby zapewnić swym obywatelom produkcję bezpiecznej, wysokiej jakości, przystępnej cenowo, pożywnej i zróżnicowanej żywności oraz solidną strukturę społeczno-gospodarczą na obszarach wiejskich. Zmodernizowana wspólna polityka rolna powinna zwiększać europejską wartość dodaną, uwzględniając wysokie ambicje związane z ochroną środowiska i przeciwdziałaniem zmianie klimatu oraz spełniając oczekiwania obywateli dotyczące ich zdrowia, środowiska i klimatu. Globalny i transgraniczny charakter najważniejszych wyzwań, przed jakimi stoją unijne rolnictwo i obszary wiejskie, wymaga wspólnej odpowiedzi politycznej na poziomie UE. Wyzwaniom tym sprostamy poprzez:

·zapewnienie równych warunków działania na jednolitym rynku w oparciu o wspólny system zabezpieczenia dochodów oraz zapobieganie potencjalnym zakłóceniom konkurencji;

·zwiększenie odporności sektora rolnictwa UE – niezbędnej, aby wykorzystywać możliwości wynikające z globalizacji;

·podjęcie najważniejszych wyzwań związanych ze zrównoważonym rozwojem, takich jak zmiana klimatu i różnorodność biologiczna, a także jakość gleby, wody i powietrza.

Zmodernizowana polityka umożliwi też utrzymanie w UE w pełni zintegrowanego jednolitego rynku produktów rolnych, przy jednoczesnym zwiększeniu nacisku na zrównoważoną produkcję i wyznaczeniu ambitniejszych celów w zakresie środowiska i klimatu. Zniwelowane zostaną rozbieżności w rozwoju sektora rolnego, a zwiększona gotowość na wypadek sytuacji kryzysowych.

2.CELE

Wspólna polityka rolna po 2020 r. kładzie nacisk na cele obejmujące wszystkie trzy wymiary zrównoważonego rolnictwa w UE:

·wspieranie inteligentnego i odpornego sektora rolnictwa;

·zwiększenie troski o środowisko oraz intensyfikację działań w dziedzinie klimatu, aby przyczynić się do realizacji unijnych celów związanych ze środowiskiem i zmianą klimatu;

·umocnienie struktury społeczno-gospodarczej obszarów wiejskich.

Nadal konieczne będzie również reagowanie na oczekiwania społeczne dotyczące zrównoważonej produkcji żywności, w szczególności w odniesieniu do bezpieczeństwa żywności, jakości żywności, norm dotyczących ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt. Polityka rolna w większym stopniu położy akcent na doradztwo, transfer wiedzy i współpracę.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Polityka rolna ta nadal będzie wdrażana głównie w ramach zarządzania dzielonego między UE a państwami członkowskimi. Będzie ona finansowana z dwóch funduszy: Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji i Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Wprowadzony zostanie nowy model realizacji, łączący działania w ramach jednego instrumentu programowania – Planu strategicznego dotyczącego wspólnej polityki rolnej. W oparciu o wspólny zbiór celów, ustalonych na poziomie UE przy pełnym poszanowaniu jej międzynarodowych zobowiązań, państwa członkowskie będą miały większą swobodę w dostosowywaniu programów interwencyjnych do swych potrzeb, o ile programy te będą pozwalały osiągnąć cele szczegółowe UE. Takie cele szczegółowe muszą być spójne z polityką UE w innych obszarach, takich jak środowisko i klimat.

Komisja będzie zatwierdzać Plany strategiczne dotyczące wspólnej polityki rolnej, jeśli będą one wewnętrznie spójne, a także będą w odpowiedni sposób przyczyniać się do realizacji unijnych celów i zadań. Ten nowy model polega na odejściu od obecnych wymogów zgodności na rzecz podejścia zorientowanego na wyniki i realizację wspólnych celów ustalonych na szczeblu UE. Da on również państwom członkowskim wystarczający margines swobody, by zaspokoić konkretne potrzeby na poziomie krajowym lub regionalnym. Do oceny wyników polityki w perspektywie długoterminowej posłuży zestaw wskaźników oddziaływania, natomiast w monitorowaniu wdrażania pomogą wspólne wskaźniki produktu i rezultatu. Nowy model realizacji pociągnie za sobą daleko idące uproszczenie zasad dla rolników i administracji.

·Płatności bezpośrednie pozostaną zasadniczym elementem tej polityki, ale zostaną one w pewnym stopniu ograniczone i lepiej ukierunkowane. Wsparcie podstawowego dochodu poprzez płatności bezpośrednie, w szczególności płatności niezwiązane z wielkością produkcji, będzie stanowić część interwencji objętych planem strategicznym ustanowionym przez dane państwo członkowskie.

·Państwa członkowskie będą miały możliwość przeznaczenia części swej alokacji na płatności bezpośrednie na rozwój obszarów wiejskich i odwrotnie.

·Obecnie 20 % rolników otrzymuje 80 % płatności bezpośrednich, gdyż system uzależnia płatności od posiadanych gruntów, a te skoncentrowane są w rękach mniejszości rolników.

·Promowana będzie bardziej zrównoważona dystrybucja dzięki wprowadzeniu na poziomie gospodarstw obowiązkowych limitów (z wyłączeniem kosztów pracy) lub płatności degresywnych, tj. malejących proporcjonalnie do wzrostu wielkości gospodarstwa. Zaoszczędzone środki pozostaną w państwie członkowskim, z puli którego pochodzą, i będą wykorzystywane do redystrybucji wsparcia na rozwój obszarów wiejskich lub dla średnich i małych gospodarstw.

·Poziomy płatności bezpośrednich na hektar wypłacane w poszczególnych państwach członkowskich będą coraz bardziej zbliżone (konwergencja zewnętrzna). We wszystkich państwach członkowskich, w których płatności bezpośrednie wynoszą poniżej 90 % średniej UE-27, różnica między ich obecnym poziomem a poziomem 90 % średniej płatności bezpośrednich w UE zostanie zmniejszona o 50 %. Konwergencja ta zostanie sfinansowana przez wszystkie państwa członkowskie.

·Obecna forma „zazieleniania” zostanie zastąpiona przez połączenie obecnej zasady wzajemnej zgodności, płatności bezpośrednich z tytułu praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska oraz dobrowolnych działań rolno-środowiskowo-klimatycznych w lepiej ukierunkowane i bardziej ambitne, a zarazem elastyczne podejście, służące realizacji większych ambicji w zakresie ochrony środowiska i klimatu w ramach wspólnej polityki rolnej.

·Do planów strategicznych należy włączyć wsparcie instrumentów zarządzania ryzykiem, w tym narzędzi stabilizacji dochodów. W ramach Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji utworzona zostanie nowa rezerwa kryzysowa. Dostęp do niej będzie uzależniony od opracowania na poziomie krajowym odpowiednich strategii i narzędzi zarządzania ryzykiem (takich jak instrumenty ubezpieczeniowe).

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Modernizacja wspólnej polityki rolnej pomoże osiągnąć większy efekt synergii i zwiększyć jej spójność z innymi obszarami polityki UE, w szczególności w zakresie: środowiska, działań w dziedzinie klimatu, rozwoju regionalnego oraz badań i rozwoju. Poprawa spójności polityki doprowadzi do uproszczeń zarówno dla administracji, jak i dla rolników. Ambitniejszych celów w zakresie ochrony środowiska nie można zrealizować bez znaczącego wsparcia wiedzy, innowacji i technologii. Powodzenie synergii z programem „Horyzont Europa” zostanie zagwarantowane i będzie rozwijane w ramach klastra „Żywność i zasoby naturalne”, którego celem jest wypracowanie całkowicie bezpiecznych, zrównoważonych, odpornych, zróżnicowanych i innowacyjnych systemów rolnictwa i produkcji żywności, które byłyby oparte na gospodarce o obiegu zamkniętym. Zwiększenie nacisku na rozwój i wykorzystywanie wiedzy naukowej w unijnym rolnictwie jest niezbędne do jego modernizacji i transformacji w kierunku zrównoważonego rolnictwa przyszłości. Dlatego właśnie w ramach programu „Horyzont Europa” przewidziana zostanie kwota 10 mld EUR na wsparcie badań naukowych i innowacji w dziedzinie żywności, rolnictwa, rozwoju obszarów wiejskich i biogospodarki. Zapewniona zostanie też synergia z programem LIFE – unijnym Programem działań na rzecz środowiska i klimatu, w celu optymalizacji wykorzystania funduszy na wspieranie inwestycji w dziedzinie ochrony środowiska. Jednocześnie przez wypracowanie ścisłej synergii z Programem kosmicznym zapewniona zostanie ocena operacyjna stanu środowiska rolnego i ocena skutków realizowanej polityki.

W możliwie największym stopniu ramy dotyczące celów i podstawowych zasad UE zostaną uproszczone i będą takie same, jak ramy innych europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Europejski Fundusz Morski i Rybacki to specjalny unijny program wspierania zrównoważonego unijnego sektora rybołówstwa i uzależnionych od niego społeczności nadbrzeżnych.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Globalny charakter ekosystemu morskiego wymaga od UE podejmowania działań na rzecz ochrony, zachowania i zrównoważonego wykorzystywania oceanów i ich zasobów na szczeblu międzynarodowym. Działanie na poziomie UE jest znacznie bardziej efektywne i skuteczne niż na szczeblu poszczególnych państw członkowskich. Bez skoordynowanych działań UE żywe zasoby morza zostałyby w krótkim czasie przetrzebione, co miałoby bezpośredni wpływ na dostępność produktów rybołówstwa i wyniszczenie ekosystemu morskiego. Fundusz wykorzystywany jest do wspierania ochrony różnorodności biologicznej mórz i ekosystemów morskich, zwiększenia tempa wzrostu gospodarczego, tworzenia miejsc pracy i inwestycji, wspierania innowacji poprzez badania i rozwój oraz realizacji celów w zakresie energii i klimatu.

Nadmierna zdolność połowowa floty UE i przełowienie nadal stanowią problem w wielu obszarach i w różnych basenach morskich. W sektorze rybołówstwa, zwłaszcza w międzynarodowych basenach mórz i u wybrzeży kilku państw członkowskich, utrzymują się problemy strukturalne, których nie można skutecznie rozwiązać w pojedynkę. Zintegrowana polityka morska Unii Europejskiej wnosi spójne podejście do kwestii morskich dzięki ścisłej koordynacji i współpracy we wszystkich sektorach.

Wspieranie na poziomie UE niebieskiej gospodarki w rybołówstwie i akwakulturze, turystyce, energii oceanicznej lub niebieskiej biotechnologii w społecznościach nadbrzeżnych stanowi rzeczywistą europejską wartość dodaną, ponieważ zachęca rządy państw UE, przemysł i zainteresowane strony do opracowania wspólnego podejścia do pobudzania wzrostu przy jednoczesnej ochronie środowiska morskiego.

2.CELE

Europejski Fundusz Morski i Rybacki będzie miał trzy główne cele:

·utrzymanie dobrego stanu mórz i oceanów oraz urzeczywistnienie zrównoważonego rybołówstwa i akwakultury poprzez zmniejszenie wpływu rybołówstwa na środowisko morskie, przy jednoczesnym zwiększeniu konkurencyjności i atrakcyjności sektora rybołówstwa;

·wspieranie niebieskiej gospodarki, zwłaszcza przez wspieranie zrównoważonego rozwoju i dobrobytu społeczności nadbrzeżnych poprzez inwestycje, rozwijanie umiejętności, wiedzę i rozwój rynku;

·poprawa skuteczności międzynarodowego zarządzania oceanami, a także bezpieczeństwa i ochrony przestrzeni morskiej w obszarach, których nie objęto jeszcze międzynarodowymi umowami w sprawie połowów.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Program będzie wdrażany zarówno w trybie zarządzania dzielonego, jak i bezpośredniego. Głównymi instrumentami finansowania będą dotacje i instrumenty finansowe. W ramach zarządzania dzielonego beneficjenci będą wspierani bezpośrednio głównie przez państwa członkowskie. Do pobudzania rozwoju innowacyjnych rozwiązań polityki morskiej, mających natychmiastowe przełożenie na międzynarodowe zarządzanie oceanami i bezpieczeństwo morskie, posłuży zarządzanie bezpośrednie.

Fundusz będzie miał wspólną podstawę prawną z wszystkimi europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi. Planuje się jednak rozporządzenie sektorowe oraz ograniczony zbiór aktów wykonawczych i delegowanych w tym zakresie.

Aby zmniejszyć obciążenie administracyjne, w coraz większym stopniu wykorzystywane będą uproszczone formy kosztów (stawki ryczałtowe, kwoty ryczałtowe i koszty jednostkowe). Państwa członkowskie będą miały też dużą swobodę w dobieraniu działań do celów ustalonych wcześniej na szczeblu UE. Oprócz tego w przypadku zarządzania bezpośredniego propagowane będzie korzystanie z e-zamówień i e-dotacji oraz możliwość zlecania bezpośredniego zarządzania funduszami agencjom wykonawczym.

W celu zwiększenia elastyczności zwiększone zostaną możliwości łączenia finansowania z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, jak również łączenia zarządzania dzielonego i bezpośredniego. Dla wszystkich form wsparcia na rzecz rozwoju i poprawy rentowności przedsiębiorstw w sektorze rybołówstwa normą będzie ponadto większa dostępność instrumentów finansowych (pożyczek, gwarancji) i pomocy zwrotnej (jak np. dotacji podlegających zwrotowi na poziomie programu). Państwa członkowskie będą miały wreszcie więcej swobody w reagowaniu na nieprzewidziane okoliczności i zmieniające się priorytety w zakresie wydatków.

Fundusz będzie również zmierzać do wypracowania modelu wsparcia w większym stopniu ukierunkowanego na wyniki, opartego o ustalany na początku wykaz szczegółowych środków, spośród których państwa członkowskie mogą wybierać. Do zwiększenia oddziaływania polityki przyczyni się udoskonalenie systemów informacyjnych w oparciu o zintegrowane dane.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Na rzecz polityki morskiej i niebieskiej gospodarki będzie wykorzystywana synergia, w szczególności z Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego – przy inwestycjach w sektorach niebieskiego wzrostu i w przypadku strategii morskiej, z Europejskim Funduszem Społecznym+ w odniesieniu do przekwalifikowania rybaków i nabywania przez nich nowych umiejętności, oraz z Europejskim Funduszem Rolnym na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich przy wsparciu dla akwakultury. Współpraca i synergia z programem „Horyzont Europa” na rzecz badań i innowacji w sektorze morskim, realizowana będzie na przykład przez wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw we wdrażaniu i powielaniu w warunkach rynkowych innowacyjnych rozwiązań na rzecz niebieskiego wzrostu i przez wspieranie tematycznej platformy inwestycyjnej na potrzeby badań i innowacji w niebieskiej gospodarce. Na potrzeby działań wspierających służących poprawie stanu środowiska morskiego wykorzystane zostaną również synergie z unijnym Programem działań na rzecz środowiska i klimatu (LIFE), przede wszystkim w formie działań uzupełniających strategiczne projekty zintegrowane. Ważną rolę odgrywać będzie Fundusz InvestEU, wraz z instrumentami finansowymi na rzecz działań związanych z rynkiem, w szczególności poprzez wspieranie tematycznej platformy inwestycyjnej ds. badań naukowych i innowacji w niebieskiej gospodarce.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Międzynarodowe umowy w sprawie połowów otwierają unijnym flotom rybackim dostęp do wód państw trzecich i wymagają finansowania obowiązkowych rocznych wkładów wynikających z członkostwa UE w regionalnych organizacjach ds. zarządzania rybołówstwem.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

UE jest jednym z wiodących podmiotów gospodarki morskiej i rybołówstwa na świecie. Unia promuje zrównoważone zarządzanie międzynarodowymi zasobami rybnymi oraz broni swych interesów gospodarczych i społecznych. Promowanie zrównoważonego rybołówstwa w granicach UE należy do wyłącznych kompetencji Unii, ponieważ wielowymiarowość rybołówstwa wymaga działania na poziomie UE. Jest to jeszcze ważniejsze w działaniach na arenie międzynarodowej, zarówno podczas negocjowania umów w sprawie połowów, jak i w kontekście udziału w regionalnych organizacjach rybołówstwa.

UE zobowiązała się również do przyjęcia wiodącej roli w realizacji celu zrównoważonego rozwoju ONZ dotyczącego zachowania dobrego stanu oceanów, mórz i zasobów morskich oraz ich zrównoważonego wykorzystywania i pragnie w związku z tym kształtować międzynarodowe zarządzanie oceanami – w tym ochronę zasobów i ograniczanie nielegalnej działalności połowowej – przez zawierane międzynarodowych umów w sprawie połowów.

Ponad jedna czwarta połowów dokonywanych przez europejskie statki rybackie pochodzi spoza wód UE. Dzięki umowom w sprawie połowów UE zapewnia sobie zrównoważone dostawy żywności, a także rozwój sektora rybołówstwa i społeczności stref przybrzeżnych uzależnionych od tego sektora oraz rozwój zrównoważonej niebieskiej gospodarki. Pośrednie korzyści wynikające ze wspierania państw trzecich to także rozwiązywanie problemów związanych z migracją i lokalnym rozwojem społeczno-gospodarczym. W kontekście umów o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów UE zapewnia wsparcie finansowe i techniczne w opracowywaniu prawnych, środowiskowych, gospodarczych i społecznych ram zarządzania działalnością połowową prowadzoną przez unijne statki rybackie w wodach państw trzecich. UE wykorzystuje metodę zarządzania wspólnego w odniesieniu do stad dzielonych z Norwegią, Islandią i Wyspami Owczymi. Umowy te odgrywają istotną rolę w zacieśnianiu stosunków z państwami trzecimi i promowaniu roli Unii Europejskiej na arenie międzynarodowej.

UE jest umawiającą się stroną Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza oraz Porozumienia ONZ w sprawie zasobów rybnych. Powinna współpracować z innymi państwami prowadzącymi działalność połowową i być członkiem regionalnych organizacji ds. zarządzania rybołówstwem zajmujących się połowami oceanicznymi. Jako jedyny podmiot reprezentujący wszystkie interesy połowowe UE Unia jest liderem na forum tych organizacji oraz ma siłę przebicia umożliwiającą skuteczniejszą i bardziej stanowczą obronę interesów niż państwa członkowskie UE osobno.

2.CELE

We wspólnym interesie UE i jej partnerów program międzynarodowych umów w sprawie połowów ma na celu:

·zabezpieczenie dostępu floty unijnej do wód podlegających jurysdykcji państw trzecich;

·zapewnienie finansowania na potrzeby budowania zdolności państw nadbrzeżnych do stworzenia zrównoważonego modelu zarządzania zasobami rybnymi oraz poprawy skuteczności monitorowania, kontroli i nadzoru działalności połowowej w wodach tych państw, w szczególności w celu walki z nielegalnymi, nieraportowanymi i nieuregulowanymi połowami;

·rozwijanie i wspieranie niezbędnych instytucji naukowych i badawczych;

·zwiększenie przejrzystości i promowanie równych warunków działania dla wszystkich flot prowadzących połowy na danych wodach;

·wzmocnienie i promowanie zarządzania oceanami za pośrednictwem organów regionalnych.

Członkostwo w organizacjach regionalnych, poza byciem wymogiem prawnym przy prowadzeniu połowów w wodach międzynarodowych, umożliwia UE promowanie w jak największym stopniu zasad wspólnej polityki rybołówstwa poza wodami UE, w celu stworzenia równych warunków działania dla podmiotów gospodarczych z UE. Jako członek tych organizacji, UE jest zobowiązana do uczestnictwa w finansowaniu działalności organizacji regionalnych w formie opłaty obowiązkowych składek.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Program jest wdrażany przez Komisję Europejską bezpośrednio, w formie wkładu finansowego.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Synergia ze wspólną polityką rybołówstwa ma kluczowe znaczenie dla pomyślnej realizacji umów w sprawie połowów.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

LIFE to unijny Program działań na rzecz środowiska i klimatu. Ukierunkowany jest on przede wszystkim na opracowywanie i wdrażanie innowacyjnych metod reagowania na wyzwania związane ze środowiskiem i klimatem, a tym samym służy, jako katalizator zmian przy opracowywaniu polityki, jej wdrażaniu i egzekwowaniu.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Problemy związane ze środowiskiem, w tym zmiana klimatu, ze względu na swój charakter wykraczają poza granice polityczne, prawne i te ustanowione przez ludzi, więc nie mogą zostać rozwiązane przez same państwa członkowskie. Interwencja UE w postaci specjalnego instrumentu na rzecz ochrony środowiska i przeciwdziałania zmianie klimatu, obejmującego kwestie efektywności energetycznej i energii wytwarzanej na małą skalę ze źródeł odnawialnych, jest konieczna by skutecznie rozwiązywać tego rodzaju problemy, uniknąć błędów w koordynacji i uzupełnić uwzględnianie kwestii środowiska i klimatu w całym budżecie UE ukierunkowanymi działaniami.

Większość zasobów środowiskowych to dobra publiczne, które są nierównomiernie rozłożone w całej UE. Obowiązek ich ochrony wymaga spójnego stosowania zasad podziału odpowiedzialności i solidarności. Najważniejsze jest spójne stosowanie unijnej polityki i przepisów prawnych dotyczących środowiska i klimatu w całej UE, a także stworzenie ogólnounijnej platformy wymiany najlepszych praktyk i wiedzy. Ułatwienie przejścia na czystą energię przyczynia się do realizacji celów w zakresie zarówno ochrony środowiska, jak i klimatu, a tym samym do poprawy jakości powietrza wewnątrz pomieszczeń i na zewnątrz, rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym oraz efektywnego wykorzystania zasobów. Ma ono dużą wartość dodaną gdyż stymuluje rozwój zrównoważonej i konkurencyjnej gospodarki UE. Wspieranie efektywności energetycznej jest ponadto jednym z najtańszych sposobów dekarbonizacji naszej gospodarki.

2.CELE

Program przyczyni się do:

·przejścia do gospodarki o obiegu zamkniętym, zasobo- i energooszczędnej, niskoemisyjnej i odpornej na zmianę klimatu;

·ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego;

·ochrony przyrody oraz zatrzymania i odwrócenia procesu utraty różnorodności biologicznej.

Celem programu będzie też budowanie zdolności, stymulowanie inwestycji i wspieranie wdrażania polityki w dziedzinach, w których przejście na czystą energię jest najtrudniejsze.

Cele programu będą realizowane albo poprzez interwencje bezpośrednie albo przez włączenie wymienionych celów do polityki w innych dziedzinach oraz w oparciu o upoważnienie do skoordynowanego wykorzystywania funduszy dostępnych w ramach innych unijnych programów finansowania.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Dwa główne obszary działań, wokół których koncentruje się program to:

·środowisko: przyroda i różnorodność biologiczna; oraz gospodarka o obiegu zamkniętym i jakość życia;

·działanie w dziedzinie klimatu: łagodzenie zmiany klimatu i przystosowywanie się do niej; oraz przejście na czystą energię.

Dotacje i zamówienia publiczne w ramach programu LIFE będą nadal zarządzane bezpośrednio przez Komisję przy wsparciu agencji wykonawczej.

Program zostanie uproszczony, w szczególności w odniesieniu do procedur dla wnioskodawców/beneficjentów. Nowe elementy obejmują również większą elastyczność strategii i sposoby doprowadzenia do lepszego zrównoważenia zasięgu terytorialnego.

Instrumenty finansowe na rzecz środowiska i klimatu będą realizowane poprzez Fundusz InvestEU, w szczególności w ramach jego segmentu na rzecz zrównoważonej infrastruktury.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Program LIFE wpisuje się w aktualne unijne priorytety w dziedzinie środowiska, klimatu, energii i związanych z nimi polityk. Jest on komplementarny w stosunku do innych unijnych programów finansowania. Wykorzystywana będzie synergia w szczególności z: Funduszem InvestEU, przede wszystkim w ramach jego segmentu na rzecz zrównoważonej infrastruktury, programem „Horyzont Europa”, Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego, Europejskim Funduszem Społecznym+, Europejskim Funduszem Rolnym na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskim Funduszem Morskim i Rybackim. Aby zmaksymalizować korzyści, rozszerzony zostanie program „pieczęć doskonałości”, umożliwiający finansowanie ocenionych pozytywnie w ramach programu LIFE projektów z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych na poziomie regionalnym.

Program LIFE jest przeznaczony do wspierania technik demonstracji i najlepszych praktyk z potencjałem powielania i zastosowania na większą skalę przy dużych programach. Strategiczne projekty zintegrowane LIFE umożliwiają mobilizację innych europejskich, krajowych, regionalnych i prywatnych funduszy na realizację kluczowych planów środowiskowych i klimatycznych (np. planów gospodarowania wodami w dorzeczach, planów czystego powietrza itp.). Integracja działań wspierających przejście na czystą energię zwiększy ogólną spójność programu i synergię przy wdrażaniu wspieranych przez te projekty unijnych strategii dotyczących ochrony środowiska, przeciwdziałania zmianie klimatu i czystej energii.

Wszelkie działania podejmowane w ramach programu LIFE będą kompatybilne z unijnymi długoterminowymi celami w zakresie klimatu i środowiska.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Fundusz Azylu i Migracji przyczynia się do skutecznego zarządzania przepływami migracyjnymi. Fundusz wspiera działania i środki związane z azylem, legalną migracją i integracją oraz migracją nieuregulowaną i powrotami.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Kryzys migracyjny w 2015 r. pokazał, że państwa członkowskie nie są w stanie same uporać się z wyzwaniami związanymi z migracją. Działania UE w ramach Europejskiego programu w zakresie migracji umożliwiły kompleksową i szybką reakcję w odniesieniu do wsparcia zdolności państw członkowskich oraz reakcji politycznej. W programie tym nakreślono działania niezbędne do ratowania życia, zabezpieczenia granic zewnętrznych Unii, wspierania silnej wspólnej polityki azylowej, eliminowania czynników zachęcających do nieuregulowanej migracji oraz propagowania nowej polityki w zakresie legalnej migracji. Działania we wszystkich tych obszarach zostały podjęte. Konsekwentne wdrażanie oświadczenia UE–Turcja, ramy partnerstwa oraz wspólne działania na szlaku środkowośródziemnomorskim pozwoliły znacznie ograniczyć liczbę osób przybywających do Europy nielegalnie. Jednocześnie poczyniono poważny krok naprzód w zarządzaniu granicami zewnętrznymi UE dzięki ustanowieniu podejścia opartego na punktach szybkiej rejestracji migrantów („hotspotach”) oraz znaczącemu wzmocnieniu Fronteksu przez utworzenie Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej.

Wyzwania w dziedzinie azylu, migracji i granic zewnętrznych mają charakter ponadnarodowy i państwa członkowskie nie są w stanie poradzić sobie z nimi same, a wszystkie państwa członkowskie odnoszą korzyści z działań podejmowanych przez państwa „pierwszej linii” przy wsparciu z budżetu UE. Mimo że liczba obywateli państw trzecich przybywających obecnie nielegalnie do UE w sposób nieuregulowany jest stopniowo coraz mniejsza, migracja pozostanie wyzwaniem na nadchodzące lata. Ponadto zniesienie kontroli na granicach wewnętrznych wymaga wprowadzenia wspólnych środków w celu zapewnienia skutecznej kontroli i nadzoru zewnętrznych granic Unii, a także wspólnej polityki w dziedzinie azylu i migracji.

W art. 80 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wyraźnie postanowiono, że wspólne polityki w dziedzinie azylu i migracji oraz granic zewnętrznych podlegają zasadzie solidarności i sprawiedliwego podziału odpowiedzialności między państwami członkowskimi. UE zapewnia konkretne środki finansowe pozwalające na zastosowanie tej zasady w praktyce.

Migracja stanowi wyzwanie strukturalne. UE potrzebuje stabilnych i odpowiednich narzędzi, aby sobie z nim poradzić. Propagowanie solidarności i podziału odpowiedzialności w drodze przesiedleń i relokacji, zwiększanie możliwości legalnego wjazdu do UE dla osób potrzebujących ochrony międzynarodowej, przyjmowanie, integracja i organizacja powrotów obywateli państw trzecich oraz zakończenie procesu tworzenia wspólnego europejskiego systemu azylowego będą miały skutki finansowe.

Reakcja na kryzys wymagała silnej mobilizacji środków z budżetu UE, które umożliwiły sprawne i skuteczne stawienie czoła pojawiającym się wyzwaniom. Jest to namacalny przykład na to, jak UE wspiera państwa członkowskie. Środki finansowe początkowo przeznaczone w obecnych wieloletnich ramach finansowych na finansowanie bezpieczeństwa i migracji wymagały podwojenia w odpowiedzi na skalę potrzeb. Zaprzestanie lub stopniowe ograniczanie istniejących interwencji finansowych UE miałoby istotny, a nawet decydujący wpływ na realizację Europejskiego programu w zakresie migracji.

Przed UE będą pojawiały się kolejne wyzwania w dziedzinie migracji i oczywiste jest, że państwa członkowskie nie poradzą sobie z nimi same ani bez wsparcia finansowego i technicznego ze strony UE. Program przynosi znaczną unijną wartość dodaną we wspieraniu zarządzania dużą liczbą przybywających migrantów i osób ubiegających się o azyl, rozwijania zdolności poszukiwawczo-ratowniczych służących ratowaniu życia osób próbujących dostać się do Europy, zarządzania powrotami, a także w zakresie innych działań, które wymagają skoordynowanej reakcji ze strony UE, przekraczającej możliwości indywidualnych państw członkowskich.

2.CELE

Głównym celem Funduszu Azylu i Migracji będzie przyczynianie się do skutecznego zarządzania przepływami migracyjnymi. W szczególności fundusz przyczyni się do:

·wzmacniania i rozwijania wspólnego europejskiego systemu azylowego, obejmującego środki związane z polityką, prawodawstwem oraz budowaniem zdolności;

·doskonalenia skutecznej i sprawiedliwej polityki powrotowej i zwalczania migracji nieuregulowanej, z naciskiem na skuteczne procedury i struktury krajowe, trwały charakter powrotów oraz skuteczną readmisję do państw trzecich;

·wzmocnienia solidarności i podziału odpowiedzialności między państwami członkowskimi, zwłaszcza wobec państw najbardziej dotkniętych przepływami migracyjnymi i azylowymi, między innymi w drodze praktycznej współpracy;

·wspierania legalnej migracji do Europy i skutecznej integracji cudzoziemców w początkowej fazie integracji;

·wspierania zewnętrznego wymiaru unijnej polityki w dziedzinie migracji i azylu przy zachowaniu pełnej spójności i synergii z działaniami zewnętrznymi UE.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Głównym trybem wdrażania funduszu powinno być zarządzanie dzielone, ponieważ zapewni ono równe szanse i pozwoli uniknąć rozbieżności między potrzebami a rywalizacją o środki finansowe. Zapewni to przewidywalność pod względem finansowania i umożliwi długoterminowe planowanie oraz zagwarantuje środki na niezbędne wydatki każdego państwa członkowskiego, jednocześnie zapewniając zdolność do realizacji unijnych priorytetów w całej UE. Zarządzanie dzielone zostanie uzupełnione bezpośrednim – a w ograniczonym zakresie także pośrednim – zarządzaniem i wdrażaniem w drodze unijnych działań ponadnarodowych oraz za pośrednictwem Pomocy w sytuacjach nadzwyczajnych, które stanowią uzupełnienie programów krajowych państw członkowskich mających znaczne potrzeby w zakresie finansowania. Instrument Tematyczny umożliwiłby ukierunkowanie środków finansowych na wspieranie wcześniej ustalonych priorytetów poprzez działania Unii, finansowanie pomocy w sytuacjach nadzwyczajnych oraz uzupełnianie programów krajowych.

Agencje UE, w szczególności Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej oraz Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu, odgrywają kluczową rolę operacyjną, koordynacyjną i doradczą w realizacji priorytetów UE w dziedzinie azylu i migracji. Agencje te dysponują własnymi budżetami na wykonywanie swoich zadań, niezależnymi od Funduszu Azylu i Migracji.

Kluczowym elementem tego nowego instrumentu w dziedzinie azylu i migracji będzie elastyczność, gdyż wyzwań w dziedzinie migracji nie da się przewidzieć z wyprzedzeniem, a wydarzenia geopolityczne mogą mieć bezpośredni wpływ na przepływy migracyjne. Elastyczność jest konieczna w odniesieniu do przydziału środków państwom członkowskim. Część środków finansowych zostanie przydzielona z góry, podczas gdy znaczna pula środków zostałaby przydzielona później na potrzeby konkretnych priorytetów, tak by ukierunkować finansowanie odpowiednio do zmieniających się okoliczności lub nagłych potrzeb.

Zostaną usprawnione ramy monitorowania i oceny, tak aby zachęcać do terminowego wykonania programów krajowych oraz zagwarantować, że przeprowadzone oceny będą wnosiły faktyczny wkład we wszelkie przyszłe przeglądy działań politycznych. Poprawa wskaźników oraz wzmocnienie zasady partnerstwa w zarządzaniu funduszem przyczynią się do zapewnienia solidnego monitorowania i oceny.

Harmonizacja i uproszczenie: Nowy instrument skorzysta na nowym rozporządzeniu w sprawie zarządzania dzielonego, przewidującym uproszczenie i harmonizację przepisów we wszystkich dziedzinach.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Zostanie zapewniona synergia z Funduszem Zintegrowanego Zarządzania Granicami oraz Funduszem Bezpieczeństwa Wewnętrznego, jak również: i) z polityką spójności, w odniesieniu do integracji cudzoziemców w perspektywie średnio- i długoterminowej, w tym integracji związanej z przeniesieniami, oraz ii) z nowym Instrumentem Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej, który powinien obejmować silny nacisk na migrację, również jeśli chodzi o nieprzydzieloną część środków, zarezerwowaną na ewentualne nowe wyzwania.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027*

*    Zob. pula środków na Fundusz Zintegrowanego Zarządzania Granicami, wynosząca 9 318 mln EUR.

Celem Funduszu Zintegrowanego Zarządzania Granicami jest zagwarantowanie lepszego zintegrowanego zarządzania granicami zewnętrznymi UE, wyższego poziomu bezpieczeństwa granic w Unii, a także integralności łańcucha dostaw, przy jednoczesnym zapewnieniu, że nie zostanie zakłócony swobodny przepływ osób i towarów oraz legalny handel.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Fundusz Zintegrowanego Zarządzania Granicami będzie odgrywał kluczową rolę w zarządzaniu granicami zewnętrznymi, między innymi dzięki zapewnieniu państwom członkowskim niezbędnego wsparcia w zabezpieczaniu granic zewnętrznych Unii jako przejawu wspólnej odpowiedzialności za ochronę naszych wspólnych granic, a także dzięki wspieraniu państw członkowskich w pozyskiwaniu odpowiedniego sprzętu do kontroli celnej.

Instrument ten przyczyni się do dalszego rozwoju wspólnej polityki wizowej oraz do realizacji europejskiego zintegrowanego zarządzania granicami przez państwa członkowskie, dzięki czemu pomoże w zwalczaniu migracji nieuregulowanej i ułatwi legalne przemieszczanie się. Należy kontynuować finansowanie na rzecz wsparcia państw członkowskich w budowaniu i zwiększaniu ich zdolności w tych obszarach oraz wzmocnienia współpracy, w tym z właściwymi agencjami Unii.

Od czasu ustanowienia unii celnej organy celne przyjmują rosnącą liczbę obowiązków, które wykraczają daleko poza nadzór nad wymianą handlową w UE i jej ułatwianie i rozciągają się na dziedzinę bezpieczeństwa i ochrony. Fundusz będzie odgrywał rolę w zapewnianiu większej jednolitości wykonywania kontroli celnej na granicach zewnętrznych, przyczyniając się do zmniejszenia obecnych zaburzeń równowagi między państwami członkowskimi wynikających z różnic geograficznych oraz różnic w zdolnościach i dostępnych zasobach. Dzięki temu nie tylko zostałyby wzmocnione kontrole celne, ale także ułatwiłoby to legalny handel i przyczyniłoby się do bezpiecznej i efektywnej unii celnej.

Polityka dotycząca granic ma ze swej natury charakter ponadnarodowy. Zagrożenie dla jednego państwa członkowskiego ma wpływ na całą UE, co potwierdza potrzebę podjęcia działań na szczeblu UE. Poszczególne państwa członkowskie nie mogłyby same podołać wyzwaniom ostatnich lat związanym z migracją i terroryzmem, bez wsparcia finansowego i technicznego ze strony UE. Działań na szczeblu UE wymaga również zapewnienie, by wszystkie organy celne dysponowały narzędziami niezbędnymi do wypełniania powierzonych im zadań na granicach UE, co przyczyniłoby się do zmniejszenia ryzyka finansowego i zagrożeń dla bezpieczeństwa oraz umożliwiłoby unikanie sytuacji, w której wybiera się granicę najwygodniejszą do przekroczenia. Miałoby to wpływ na całą Unię.

2.CELE

Fundusz Zintegrowanego Zarządzania Granicami będzie złożony z dwóch elementów, które przyczynią się do:

w dziedzinie zarządzania granicami i wiz (osoby):

·promowania jednolitego wdrażania, dalszego rozwoju i modernizacji wspólnej polityki w zakresie wiz krótkoterminowych, w tym cyfryzacji procesu rozpatrywania wniosków wizowych;

·dalszego rozwoju różnych form współpracy konsularnej;

·wzmocnienia kontroli granic przez wzmocnienie zdolności państw członkowskich, w tym przez ułatwianie legalnego przekraczania granic, a w stosownych przypadkach wykrywanie terroryzmu i przestępstw transgranicznych, takich jak przemyt migrantów i handel ludźmi, oraz zapobieganie im, a także wspieranie państw członkowskich stojących w obliczu istniejącej lub potencjalnej nieproporcjonalnie dużej presji migracyjnej na zewnętrznych granicach UE;

·wspierania tworzenia, funkcjonowania i utrzymywania systemów informacyjnych, w tym interoperacyjności;

·wzmocnienia współpracy na szczeblu krajowym między organami krajowymi państw członkowskich odpowiedzialnymi za kontrolę graniczną lub inne zadania wykonywane na granicy;

·przeprowadzania analiz ryzyka i określania zagrożeń, które mogą wpłynąć na funkcjonowanie lub bezpieczeństwo granic zewnętrznych;

·zapewnienia jednolitego stosowania dorobku Schengen na granicach zewnętrznych;

·dalszego rozwoju Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej oraz wymiany lub oddelegowywania funkcjonariuszy straży granicznej i innych właściwych ekspertów między państwami członkowskimi lub między państwem członkowskim a państwem trzecim.

w dziedzinie sprzętu do kontroli celnej (towary):

·osiągnięcia pełnego potencjału unii celnej dzięki ochronie jej interesów finansowych, zapobieganiu nielegalnemu handlowi i oszustwom przez równorzędne i odpowiednie kontrole celne na granicach UE;

·propagowania możliwości współdzielenia sprzętu do kontroli celnej (np. urządzenia do prześwietlania wykorzystujące promienie rentgenowskie, systemy automatycznego rozpoznawania tablic rejestracyjnych itp.) przez wszystkie zainteresowane organy ścigania.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Element dotyczący zarządzania granicami i wiz będzie wdrażany przez państwa członkowskie za pośrednictwem programów wieloletnich w trybie zarządzania dzielonego, natomiast pula środków będzie przekazywana w trybie zarządzania i wdrażania bezpośredniego lub – w ograniczonym zakresie – pośredniego, za pomocą działań unijnych. W ramach Pomocy w sytuacjach nadzwyczajnych fundusz będzie reagować na nieprzewidziane okoliczności i uzupełniać programy państw członkowskich mających znaczne potrzeby w zakresie finansowania. Natomiast w ramach Instrumentu Tematycznego będą przydzielane środki finansowe na wcześniej ustalone strategiczne priorytety realizowane za pomocą działań unijnych, finansowanie w sytuacjach nadzwyczajnych oraz uzupełnianie programów państw członkowskich. Zarządzanie dzielone zapewni równe szanse i zmniejszy negatywne skutki rywalizacji o środki, co zapewni przewidywalność pod względem finansowania i umożliwi długoterminowe planowanie oraz zagwarantuje środki na niezbędne wydatki we wszystkich państwach członkowskich, jednocześnie zapewniając zdolność do realizacji unijnych priorytetów w całej UE. Jeśli chodzi o komponent dotyczący sprzętu do kontroli celnej, to zostanie on wdrożony w ramach zarządzania bezpośredniego. 

W działaniach w obszarze granic i wiz Unię wspiera szereg agencji, w szczególności Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej (FRONTEX), Europol (Agencja UE ds. Współpracy Organów Ścigania) oraz eu-LISA (Europejska Agencja ds. Zarządzania Operacyjnego Wielkoskalowymi Systemami Informatycznymi w Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości). Agencje te dysponują własnymi budżetami na wykonywanie swoich zadań, niezależnymi od Funduszu Zintegrowanego Zarządzania Granicami.

Funkcjonowanie funduszu powinno wiązać się z większą elastycznością reagowania na nieprzewidziane wydarzenia, które nie są czymś niezwykłym w dziedzinie zarządzania granicami. W przypadku zarządzania granicami i wiz część środków finansowych zostanie przydzielona z góry, podczas gdy znaczna pula środków byłaby przydzielana później, okresowo, na potrzeby konkretnych priorytetów, w celu reagowania na zmieniające się okoliczności lub nagłe przypadki. Fundusz skorzysta na stosowaniu lżejszych, uproszczonych przepisów mających zastosowanie do innych funduszy objętych zarządzaniem dzielonym. Umożliwiłoby to również zbliżenie się do utworzenia jednolitego zbioru przepisów, zgodnego z zasadą proporcjonalności, który byłby w równym stopniu odpowiedni dla wszystkich funduszy UE objętych zarządzaniem dzielonym.

Należy usprawnić ramy monitorowania i oceny, tak aby zachęcać do terminowego wykonania programów krajowych oraz zagwarantować, że przeprowadzone oceny będą wnosiły faktyczny wkład we wszelkie przyszłe przeglądy działań politycznych. Poprawa wskaźników, wzmocnienie zasady partnerstwa w zarządzaniu funduszem oraz przeprowadzanie śródokresowego przeglądu wyników powiązanego z nagradzaniem w oparciu o wyniki (nie dotyczy sprzętu do kontroli celnej) przyczynią się do zapewnienia solidnego monitorowania i oceny.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

W odniesieniu do granic i wiz zostanie zapewniona synergia między nowymi instrumentami w zakresie zintegrowanego zarządzania granicami a Funduszem Azylu i Migracji oraz Funduszem Bezpieczeństwa Wewnętrznego, a także innymi instrumentami, w szczególności funduszami i programami w obszarze bezpieczeństwa morskiego i nadzoru, badań w dziedzinie bezpieczeństwa, bezpieczeństwa infrastruktury, polityki spójności oraz instrumentów na rzecz wspierania zewnętrznego wymiaru zarządzania granicami. W szczególności w odniesieniu do sprzętu do kontroli celnej zostanie zapewniona synergia z programem „Cła”. Skuteczne mechanizmy koordynacji są niezbędne do maksymalnego zwiększenia skuteczności w osiąganiu celów politycznych i wykorzystywania korzyści skali. Zapewni to przejrzystość i komplementarność zakresów stosowania wszystkich instrumentów, w tym przejrzystość dla beneficjentów.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027*

*    Zob. również pula środków na Fundusz Azylu i Migracji, wynosząca 10 415 mln EUR.

	BEZPIECZEŃSTWO
	Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego

Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego przyczynia się do zapewnienia wysokiego poziomu bezpieczeństwa w Unii poprzez zwalczanie terroryzmu i radykalizacji postaw, przestępczości zorganizowanej i cyberprzestępczości oraz wspieranie i ochronę ofiar przestępstw.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

W ostatnich latach w Europie obserwuje się bardziej nasilone i zróżnicowane zagrożenia dla bezpieczeństwa. Ataki terrorystyczne, nowe możliwości przestępczości zorganizowanej i coraz większa cyberprzestępczość mają wymiar transgraniczny i wymagają zdecydowanej reakcji UE. Działania UE stanowiły kompleksową i szybką reakcję na te wyzwania, a ogólną odpowiedź polityczną sformułowano w 2015 r. w agendzie bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo pozostanie kwestią o decydującym znaczeniu dla UE w nadchodzących latach. Obywatele Europy oczekują od Unii i rządów krajowych zapewnienia bezpieczeństwa w szybko zmieniającym się i niepewnym świecie.

Państwa członkowskie nie są w stanie samodzielnie sprostać wyzwaniom, przed jakimi stoi Unia, w szczególności ze strony międzynarodowego terroryzmu, bez wsparcia finansowego i technicznego ze strony UE. W czasach, kiedy terroryzm oraz inne poważne przestępstwa nabierają charakteru transgranicznego, zarówno Unia Europejska, jak i państwa członkowskie mają obowiązek zapewnić swoim obywatelom obszar bezpieczeństwa, na którym będą oni chronieni przy pełnym poszanowaniu praw podstawowych UE. W tym względzie w Traktatach przewidziano konieczność zapewnienia wysokiego poziomu bezpieczeństwa, m.in. przez działania zapobiegawcze, a także przez koordynację działań policji, organów sądowych i innych właściwych organów oraz ich współpracę. Musi się to odbywać na poziomie UE.

Wsparcie UE przynosi znaczną wartość dodaną do środków krajowych poprzez stymulowanie współpracy i wymiany informacji między funkcjonariuszami organów ścigania państw członkowskich i innymi właściwymi organami, w szczególności poprzez umożliwienie interoperacyjności różnych systemów zabezpieczeń i zwiększenie skuteczności i wydajności systemów informacyjnych UE, a także poprzez ułatwianie wspólnych działań operacyjnych i wsparcie w zakresie szkoleń, budowy najważniejszych pod względem bezpieczeństwa instalacji oraz zakupu niezbędnego wyposażenia technicznego. Na przykład w następstwie ataków terrorystycznych w Paryżu w 2015 r. dzięki między innymi Pomocy w sytuacjach nadzwyczajnych wprowadzono rozwiązanie cyfrowe służące przetwarzaniu dużych ilości danych dotyczących nadzoru, co zwiększyło gotowość Unii do reagowania na możliwe zagrożenia w przyszłości.

2.CELE

Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego ma w szczególności na celu:

·zwiększenie wymiany informacji między organami ścigania i innymi organami w ramach UE, w tym wymiany z Europolem i innymi odpowiednimi organami Unii, państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi, w odniesieniu do zapobiegania, wykrywania i prowadzenia dochodzeń dotyczących poważnej i zorganizowanej przestępczości o wymiarze transgranicznym;

·zintensyfikowanie wspólnych operacji transgranicznych między organami ścigania i innymi właściwymi organami w ramach UE, w tym z unijnymi agencjami zajmującymi się kwestiami bezpieczeństwa i innymi unijnymi podmiotami, państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi, w zakresie zapobiegania, wykrywania i prowadzenia dochodzeń dotyczących poważnej i zorganizowanej przestępczości o wymiarze transgranicznym;

·zapewnienie wspólnego reagowania na zagrożenia dla bezpieczeństwa poprzez zwiększanie zdolności i gotowości oraz odporności UE, w tym dzięki usprawnianiu współpracy między organami publicznymi, podmiotami obywatelskimi i partnerami prywatnymi z różnych państw członkowskich UE i państw trzecich, włącznie z agencjami Unii i organizacjami międzynarodowymi.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego jest wdrażany głównie w trybie zarządzania dzielonego w ramach wieloletnich programów realizowanych przez państwa członkowskie, a także w trybie zarządzania bezpośredniego lub – w ograniczonym stopniu – zarządzania pośredniego. Pomoc w sytuacjach nadzwyczajnych może stanowić uzupełnienie programów państw członkowskich dzięki szybkiemu reagowaniu na sytuacje nadzwyczajne. Zarządzanie dzielone zapewnia przewidywalność pod względem finansowania i umożliwia planowanie długoterminowe; gwarantuje ono przydział zasobów wszystkim państwom członkowskim, jednocześnie zapewniając zdolność do wdrożenia wspólnych priorytetów w całej Unii. W celu lepszego ukierunkowania środków finansowych na priorytety UE zarządzanie dzielone uzupełnia się jednak Instrumentem Tematycznym, który umożliwiłby skierowanie środków na wsparcie działań będących realizacją wcześniej ustalonych priorytetów w ramach zarządzania bezpośredniego i pośredniego poprzez działania Unii, Pomoc w sytuacjach nadzwyczajnych oraz uzupełnianie programów państw członkowskich.

Wiele zdecentralizowanych agencji, takich jak Europol (Agencja UE ds. Współpracy Organów Ścigania) i CEPOL (Agencja Unii Europejskiej ds. Szkolenia w Dziedzinie Ścigania) odgrywa kluczowe role operacyjne, koordynacyjne i doradcze w odniesieniu do wdrażania unijnych priorytetów i celów w dziedzinie bezpieczeństwa. Agencje te dysponują własnymi budżetami na wykonywanie swoich zadań, niezależnymi od Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

W oparciu o doświadczenia z obecnego programu przepisy dla beneficjentów dotyczące funduszu będą w przyszłości w dalszym ciągu upraszczane. Najważniejsze cechy operacyjne funduszu obejmują:

·większą elastyczność, pozwalającą reagować na nieprzewidziane wydarzenia, która jest wspólną cechą obszaru bezpieczeństwa. Część środków finansowych zostanie przydzielona z góry, podczas gdy znaczna pula środków zostałaby przydzielona później na potrzeby konkretnych priorytetów, co pozwoli okresowo reagować na zmieniające się okoliczności lub nagłe potrzeby (za pośrednictwem Instrumentu Tematycznego);

·dalsze uproszczenie, gdyż fundusz skorzysta na nowym rozporządzeniu w sprawie zarządzania dzielonego, przewidującym uproszczenie i harmonizację przepisów we wszystkich dziedzinach;

·kolejne usprawnienia ram monitorowania i oceny, tak aby zachęcać do terminowego wykonywania programów krajowych oraz zagwarantować, że przeprowadzone oceny będą wnosiły faktyczny wkład we wszelkie przyszłe przeglądy działań politycznych. Poprawa wskaźników, wzmocnienie zasady partnerstwa w zarządzaniu funduszem oraz śródokresowy przegląd wyników przyczynią się do zapewnienia solidnego monitorowania i oceny.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Bezpieczeństwo jest zagadnieniem przekrojowym i nowy Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego nie może zapewnić skutecznej reakcji UE bez innych instrumentów finansowania, w tym europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych oraz instrumentów zewnętrznych. Synergia Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego z innymi powiązanymi instrumentami zostanie zapewniona w szczególności w odniesieniu do następujących kwestii: sprzęt do kontroli celnej i zarządzania granicami, bezpieczeństwo infrastruktury i przestrzeni publicznej, cyberbezpieczeństwo (cyberbezpieczeństwo stanowi kluczowy element programu „Cyfrowa Europa”, w ramach którego fundusz skupia się na cyberprzestępczości), zapobieganie radykalizacji postaw, a także zewnętrzny wymiar bezpieczeństwa. Skuteczne mechanizmy koordynacji są niezbędne do maksymalnego zwiększenia skuteczności w osiąganiu celów polityki oraz wykorzystania korzyści skali, gdyż wówczas istniałyby komplementarność i przejrzystość między zakresami stosowania wszystkich instrumentów, w tym przejrzystość dla beneficjentów. 

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Program zapewnia wsparcie dla Litwy na potrzeby bezpiecznej likwidacji reaktorów jądrowych pierwszej generacji.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Warunkiem przystąpienia Litwy do Unii Europejskiej było zobowiązanie się do zamknięcia, a następnie likwidacji, dwóch zaprojektowanych przez Związek Sowiecki reaktorów jądrowych pierwszej generacji, co do których uznano, że ich modernizacja w celu spełnienia zachodnich norm bezpieczeństwa nie miała uzasadnienia ekonomicznego. UE zobowiązała się odpowiednio w art. 3 protokołu nr 4 do Aktu przystąpienia z 2003 r. do udzielenia finansowego wsparcia na rzecz tej likwidacji.

Do chwili obecnej działania w zakresie likwidacji są realizowane, a ich zakończenie przewidziano na rok 2038. W interesie Unii leży kontynuacja precyzyjnie ukierunkowanego wsparcia finansowego przyczyniającego się do zapewnienia najwyższego poziomu bezpieczeństwa działań. Program zapewnia znaczne i trwałe wsparcie w zakresie zdrowia pracowników i społeczeństwa, zapobiegania degradacji środowiska i zapewnienia rzeczywistych postępów w dziedzinie bezpieczeństwa jądrowego i jądrowego bezpieczeństwa fizycznego.

Program charakteryzuje się znacznym potencjałem do uznania go za unijny wzorzec w zakresie bezpiecznego rozwiązywania kwestii technologicznych związanych z likwidacją obiektów jądrowych, np. likwidacją reaktorów jądrowych moderowanych grafitem.

2.CELE

Celem programu jest dalsze zapewnianie ukierunkowanej pomocy dla Litwy w zakresie radzenia sobie z wyzwaniami dotyczącymi bezpieczeństwa materiałów promieniotwórczych w ramach likwidacji elektrowni jądrowej w Ignalinie.

Celem programu jest również rozpowszechnianie wiedzy na temat procesu likwidacji obiektów jądrowych we wszystkich państwach członkowskich.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Programem zarządza pośrednio krajowa agencja państwa członkowskiego. Pozostawienie likwidacji przedmiotowych reaktorów w specjalnie przeznaczonym programie wydatków oznacza, że wdrożenie będzie nadal przebiegało sprawnie za pośrednictwem ustalonego organu wykonawczego. W nowym okresie programowania będzie konieczne wyższe krajowe współfinansowanie programu zgodnie ze sprawozdaniem specjalnym Trybunału Obrachunkowego 22/2016 – „Program pomocy UE na rzecz likwidacji obiektów jądrowych na Litwie, w Bułgarii i na Słowacji – od 2011 r. poczyniono pewne postępy, lecz wciąż należy zmierzyć się z najpoważniejszymi wyzwaniami”.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

W kolejnym okresie programowania wzmocniona zostanie synergia z polityką spójności. W szczególności polityka ta stworzy możliwości wspierania danego regionu poprzez tworzenie nowych miejsc pracy oraz promowanie zrównoważonego wzrostu gospodarczego i innowacji. Analogicznie wykorzystywane będą efekty synergii z programem „Horyzont Europa” w takich dziedzinach, jak rozwój i testowanie technologii, a także szkolenia i edukacja.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Celem jest zapewnienie wsparcia dla Bułgarii i Słowacji w zakresie bezpiecznej likwidacji reaktorów jądrowych pierwszej generacji oraz odrębnie finansowanie procesu likwidacji i ostatecznego usuwania odpadów z instalacji jądrowych Komisji.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Warunkiem przystąpienia Bułgarii i Słowacji do Unii Europejskiej było zobowiązanie się do zamknięcia, a następnie likwidacji, sześciu zaprojektowanych przez Związek Sowiecki reaktorów jądrowych pierwszej generacji, co do których uznano, że ich modernizacja w celu spełnienia zachodnich norm bezpieczeństwa nie miała uzasadnienia ekonomicznego. UE zobowiązała się odpowiednio w kontekście art. 203 traktatu EURATOM do udzielenia finansowego wsparcia na rzecz tej likwidacji. Działania w zakresie likwidacji są realizowane, a ich zakończenie przewidziano na 2025 r. w przypadku elektrowni jądrowej Bohunice na Słowacji i na 2030 r. w przypadku elektrowni jądrowej Kozłoduj w Bułgarii. W interesie Unii leży kontynuacja wsparcia finansowego przyczyniającego się do zapewnienia najwyższego poziomu bezpieczeństwa działań. Znaczne i trwałe wsparcie zostanie zapewnione w zakresie zdrowia pracowników i społeczeństwa, zapobiegania degradacji środowiska i zapewnienia rzeczywistych postępów w dziedzinie bezpieczeństwa jądrowego i jądrowego bezpieczeństwa fizycznego.

W oddzielnym ujęciu Komisja, jako właściciel obiektów jądrowych, jest zobowiązana do zarządzania swoim zapleczem jądrowym. Proces likwidacji rozpoczął się w 1999 r. za pośrednictwem Programu likwidacji obiektów jądrowych i gospodarki odpadami.

Działania te charakteryzują się potencjałem do uznania za unijny wzorzec w zakresie bezpiecznego radzenia sobie z kwestiami technologicznymi związanymi z likwidacją obiektów jądrowych i rozpowszechnianiem wiedzy w innych państwach członkowskich.

2.CELE

Celem jest dalsze zapewnianie pomocy dla Bułgarii i Słowacji w zakresie radzenia sobie z wyzwaniami dotyczącymi bezpieczeństwa materiałów promieniotwórczych w ramach likwidacji obiektów jądrowych. Ponadto likwidacja obiektów Komisji (Wspólne Centrum Badawcze) pomoże w identyfikowaniu i opracowywaniu wariantów przewidywanego przeniesienia zobowiązań związanych z likwidacją obiektów i gospodarowaniem odpadami na państwa członkowskie, w których zlokalizowano JRC. Celem inicjatywy jest również rozpowszechnianie w państwach członkowskich wiedzy na temat programów likwidacji obiektów jądrowych.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

W przypadku Bułgarii zarządzanie programem powierzono (zarządzanie pośrednie) Europejskiemu Bankowi Odbudowy i Rozwoju, a w przypadku Słowacji – agencji krajowej. Pozostawienie likwidacji przedmiotowych reaktorów w specjalnie przeznaczonym programie wydatków oznacza, że wdrożenie będzie nadal przebiegało sprawnie za pośrednictwem ustalonych organów wykonawczych.

Likwidacją obiektów Komisji zarządza bezpośrednio Wspólne Centrum Badawcze.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Integracja działań likwidacyjnych w Bułgarii i na Słowacji oraz działań Komisji spowoduje powstanie synergii i dodatkowej wewnętrznej wiedzy eksperckiej Komisji, co pomoże w zbadaniu i opracowaniu możliwości planowanego przeniesienia zobowiązań z tytułu likwidacji i zarządzania odpadami na państwa członkowskie, w których zlokalizowano Wspólne Centrum Badawcze. W kolejnym okresie programowania wzmocniona zostanie synergia z polityką spójności. W szczególności polityka ta stworzy możliwości wspierania danego regionu poprzez tworzenie nowych miejsc pracy oraz promowanie zrównoważonego wzrostu gospodarczego i innowacji. Analogicznie powinny być wykorzystywane efekty synergii z programem „Horyzont Europa” w takich dziedzinach, jak rozwój i testowanie technologii, a także szkolenia i edukacja .

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Nowy Europejski Fundusz Obronny będzie stanowił zachętę dla wspólnych projektów w zakresie rozwoju zdolności obronnych i będzie uzupełniał inwestycje krajowe w dziedzinie obrony.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

W dzisiejszym świecie zagwarantowanie bezpieczeństwa oznacza konieczność radzenie sobie z zagrożeniami, których zasięg przekracza granice państw. Żaden kraj nie jest w stanie zwalczać takich zagrożeń jedynie własnymi siłami. Europa będzie musiała przejąć większą odpowiedzialność za ochronę swoich interesów, wartości i europejskiego stylu życia, dopełniając działania Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego i współpracując z nią. Starania mające na celu osiągnięcie poziomu ambicji UE w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony (zatwierdzone przez Radę Europejską w 2016 r.) przyczynią się do realizacji tego celu. Aby przygotować się na przyszłe zagrożenia i chronić swoich obywateli, Europa musi zwiększyć swoją strategiczną autonomię. Wymaga to opracowania kluczowych technologii w najważniejszych obszarach i budowania zdolności strategicznych w celu zapewnienia przewagi technologicznej. Współpraca na wszystkich szczeblach jest jedynym sposobem na spełnienie oczekiwań obywateli UE. Poprzez zachęcanie do współpracy Unia Europejska może pomóc zmaksymalizować wydajność i jakość inwestycji państw członkowskich w dziedzinie obrony. Europejski Fundusz Obronny przyczyni się do zwiększenia wartości dodanej UE poprzez wkład w rozwój wspólnych badań i zdolności w dziedzinie obrony w celu zwiększenia efektywności wydatków publicznych i rozwoju autonomii operacyjnej Unii.

Choć Unia nie jest w stanie zastąpić wysiłków państw członkowskich w dziedzinie obrony, to w granicach traktatowych może uzupełniać i wzmacniać ich współpracę w zakresie rozwijania produktów związanych z obronnością, które są niezbędne, aby sprostać wspólnym wyzwaniom w obszarze bezpieczeństwa. Umożliwiłoby to ograniczenie powielania działań i bardziej efektywne wykorzystanie pieniędzy podatników. Koszty braku współpracy między państwami członkowskimi w dziedzinie obrony i bezpieczeństwa szacuje się na kwotę od 25 do 100 mld euro rocznie. Ponad 80 proc. zamówień publicznych i ponad 90 proc. działań w zakresie badań i technologii realizowanych jest na poziomie krajowym. Europejskie poziomy inwestycji w rozwój i nabywanie przyszłych zdolności są niewystarczające i pozostają w tyle za inwestycjami innych państw. Istnieje również duża różnica między poziomami wydatków na obronę w poszczególnych państwach członkowskich. Ponadto koszty wyposażenia wojskowego rosną szybciej niż budżety krajowe w dziedzinie obrony. W zakresie sprzętu wojskowego utrzymuje się duże zróżnicowanie – w Europie stosuje się np. 178 różnych systemów uzbrojenia, natomiast w Stanach Zjednoczonych liczba ta wynosi 30. Niski poziom koordynacji narodowego planowania obronnego prowadzi do nieefektywnego wykorzystania pieniędzy podatników i zbędnego powielania działań. Ponadto słaba współpraca, fragmentacja i systematyczne powielanie zasobów mają wpływ na możliwość rozmieszczenia i ograniczają zdolność UE do działania i ochrony.

Korzyści płynące ze ściślejszej współpracy w dziedzinie obrony obejmują:

·zwiększenie efektywności krajowych wydatków na obronę poprzez osiąganie większej korzyści w stosunku do ceny;

·ograniczenie powielania systemów obronnych;

·zapewnienie lepszej interoperacyjności wyposażenia wojskowego umożliwiającego wspólne operacje w zakresie obrony;

·minimalizowanie fragmentacji oraz pobudzanie konkurencyjności i innowacyjności przemysłu obronnego UE.

2.CELE

Europejski Fundusz Obronny jest instrumentem na potrzeby rozwoju zdolności obronnych, który ma na celu wzmocnienie strategicznej autonomii UE. Jego celem jest uruchomienie programów współpracy, które nie mogłyby zostać zrealizowane bez wkładu Unii, oraz zapewnienie zachęt koniecznych do pobudzania współpracy na każdym etapie cyklu przemysłowego, w tym działań badawczo–rozwojowych. Cele Europejskiego Funduszu Obronnego są następujące:

a)wspieranie konkurencyjności i potencjału innowacyjnego przemysłu obronnego w całej Unii poprzez wspieranie wspólnych działań na każdym etapie cyklu przemysłowego, zwłaszcza od etapu badań do etapu rozwoju;

b)wspieranie i zwiększanie współpracy transgranicznej między przedsiębiorstwami w całej Unii, w tym między małymi i średnimi przedsiębiorstwami, w zakresie badań i rozwoju technologii lub produktów zgodnie z priorytetami zdolności obronnych uzgodnionymi wspólnie przez państwa członkowskie w UE w ramach planu rozwoju zdolności, również przy uwzględnieniu skoordynowanego rocznego przeglądu w zakresie obrony;

c)wspieranie projektów współpracy w całym cyklu badań i rozwoju ukierunkowanych na produkty i technologie obronne.

Ze szczególną uwagą zostanie potraktowane wspieranie projektów współpracy realizowanych w ramach współpracy z istotnym transgranicznym udziałem małych i średnich przedsiębiorstw. Dzięki temu fundusz będzie otwarty na beneficjentów ze wszystkich państw członkowskich, bez względu na ich wielkość i lokalizację w Unii.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Projekt i struktura Europejskiego Funduszu Obronnego odzwierciedlają doświadczenia z realizacji działania przygotowawczego Unii w zakresie badań nad obroną oraz wniosek dotyczący rozporządzenia ustanawiającego europejski program rozwoju przemysłu obronnego.

Spójny Europejski Fundusz Obronny obejmujący działania w zakresie badań i rozwoju umożliwia zintegrowane, wzajemne wzmacnianie, tj. unikanie ryzyka utraty wyników badań w przypadku braku stałego wsparcia dla dalszego rozwoju i testowania technologii. Przyczyni się to do upowszechnienia stosowania produktów i technologii, które są wspierane ze środków UE. Zintegrowany fundusz umożliwi ponadto nowe formy wsparcia, w stosownych przypadkach, między innymi poprzez przedkomercyjne zamówienia publiczne. Pozwoli to na zidentyfikowanie rozwiązań dających największe korzyści w stosunku do ceny, które rynek może zapewnić, aby zaspokoić potrzeby Europy w zakresie badań i rozwoju w dziedzinie obrony.

W zależności od etapu rozwoju przewiduje się różną intensywność wsparcia. Wielkości finansowania na rzecz badań w dziedzinie obrony będą zazwyczaj wyższe niż w przypadku finansowania opracowywania prototypów. Pozwoli to na zapewnienie odpowiednich zachęt wspierających uruchomienie projektów współpracy przy jednoczesnym uwzględnieniu istotnej roli, jaką państwa członkowskie odgrywają w tym obszarze. Zasady uczestnictwa w Europejskim Funduszu Obronnym uwzględnią specyfikę sektora obrony, w szczególności w odniesieniu do bezwzględnej konieczności zapewnienia bezpieczeństwa informacji, zarządzania prawami własności intelektualnej itp.

Szczególna uwaga zostanie zwrócona na zapewnienie odpowiedniego udziału małych przedsiębiorstw poprzez zwiększone stawki finansowania w celu zachęcenia małych i średnich przedsiębiorstw do transgranicznego udziału w projektach współpracy.

Program będzie realizowany przez Komisję w ramach zarządzania bezpośredniego w celu maksymalizacji skuteczności i efektywności realizacji. Państwa członkowskie będą mocno zaangażowane w realizację programu obronnego.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Zapewniona zostanie komplementarność i synergia z programem „Horyzont Europa”, tak aby wyniki badań cywilnych mogły zostać wykorzystane na potrzeby zdolności obronnych i odwrotnie. Pomoże to uniknąć ewentualnego niepotrzebnego powielania działań.

Europejski Fundusz Obronny będzie skoordynowany z innymi działaniami Komisji i Wysokiego Przedstawiciela w dziedzinie obrony. Będą one obejmować środki służące zapewnieniu odpowiednich efektów synergii z pracami Komisji w zakresie zestawu instrumentów finansowych, które mają na celu dalsze ułatwienie wspólnego tworzenia i nabywania zdolności obronnych poprzez standaryzację unijnych i krajowych mechanizmów finansowania, począwszy od łączenia zasobów i dzielenia kosztów po współwłasność. Powyższe efekty synergii będą obejmować odpowiednią pomoc dla państw członkowskich na rzecz inicjowania wspólnych projektów badawczo–rozwojowych.

Zapewnione są ścisłe powiązania między Europejskim Funduszem Obronnym a projektami realizowanymi w ramach stałej współpracy strukturalnej w dziedzinie obrony (PESCO). Po otrzymaniu oceny kwalifikującej do objęcia pomocą „bonus PESCO” w formie zwiększonej stopy finansowania zostanie przyznany na rzecz rozwoju projektów w ramach stałej współpracy strukturalnej. Będzie to wymagało wczesnych konsultacji wstępnych z Komisją, aby pomóc w ocenie ewentualnej kwalifikowalności projektów stałej współpracy strukturalnej w ramach funduszu.

Fundusz uwzględni europejski plan rozwoju zdolności oraz skoordynowany roczny przegląd w zakresie obronności Europejskiej Agencji Obrony, w szczególności w odniesieniu do realizacji priorytetów i identyfikacji nowych możliwości współpracy. Realizacja nastąpi z uwzględnieniem odpowiednich działań Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego i innych partnerów.

Fundusz uzupełnia również działania związane z obroną, które są realizowane za pośrednictwem Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju i stanowią instrument pozabudżetowy zaproponowany poza wieloletnimi ramami finansowymi.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

rescEU, Unijny Mechanizm Ochrony Ludności, wspiera państwa członkowskie UE w celu zapobiegania klęskom żywiołowym i katastrofom spowodowanym przez człowieka, przygotowania się do nich i reagowania na nie, w szczególności poprzez szybkie i dobrze skoordynowane udzielanie sobie przez nie wzajemnej pomocy.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

W ostatnich latach UE doświadczyła szeregu katastrof, które spowodowały ofiary śmiertelne i pociągnęły za sobą szkody i straty dla obywateli, przedsiębiorstw, społeczności i środowiska. W samym tylko 2017 r. w wyniku klęsk żywiołowych śmierć poniosły 304 osoby. W 2016 r. w Europie odnotowano szkody w wysokości niemal 10 mld EUR. Klęski żywiołowe stały się tak wielowymiarowe, że często przerastają zdolności reagowania poszczególnych krajów i ich zdolności w zakresie pomocy wzajemnej.

Na tym dokładnie polega europejska wartość dodana Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności, a w szczególności nowej inicjatywy – rescEU. Państwa członkowskie UE oraz inne państwa uczestniczące (Islandia, Norwegia, Serbia, Czarnogóra, była jugosłowiańska republika Macedonii oraz Turcja) mogą łączyć swoje zdolności i wiedzę specjalistyczną w zakresie ochrony ludności, aby sprawniej i skuteczniej chronić ludność w przypadku klęsk i katastrof.

Oprócz krajowych zdolności oferowanych przez państwa członkowskie Unia może polegać na specjalnej rezerwie zdolności, obejmującej zasoby do zwalczania pożarów z powietrza, wysoko wydajne pompy na wypadek powodzi, zdolności w zakresie poszukiwań i ratownictwa oraz zespoły ratownictwa medycznego. Te zdolności w ramach rescEU są uruchamiane, gdy zdolności krajowe zostaną wyczerpane, a wzajemna pomoc między państwami członkowskimi okaże się niewystarczająca do zapewnienia skutecznej reakcji. Budowanie zdolności na poziomie UE, które wykorzystywane są tylko w ostateczności, umożliwia zwiększenie efektu korzyści skali. Państwa członkowskie muszą być przygotowane do stawiania czoła „normalnym” sytuacjom ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi na swoim własnym terytorium, ale mogą zwracać się do innych państw członkowskich o pomoc i, ostatecznie, skorzystać ze zdolności w ramach rescEU w przypadku sytuacji nadzwyczajnych i nieprzewidywalnych lub w przypadku katastrof wymagających rzadkich i drogich zasobów.

2.CELE

Unijny Mechanizm Ochrony Ludności jest do dyspozycji państw członkowskich i państw trzecich w przypadku katastrof lub klęsk. Umożliwia współpracę i koordynację działań między UE i państwami członkowskimi w celu przygotowania się do klęsk żywiołowych i katastrof spowodowanych przez człowieka i zareagowania na nie.

Aby osiągnąć ten ogólny cel, rescEU skupia się na trzech głównych celach:

·Zwiększa wspólne zdolności UE do reagowania na katastrofy. rescEU oferuje specjalną rezerwę zdolności w zakresie ochrony ludności – zapewnianą częściowo przez UE, a częściowo za pośrednictwem europejskiej puli ochrony ludności czyli dobrowolnej puli aktywów zgłoszonych wcześniej przez państwa członkowskie do wykorzystania w operacjach UE;

·Usprawnia zapobieganie klęskom i katastrofom i zwiększa gotowość do reagowania na nie, zarówno na szczeblu krajowym, jak i na szczeblu UE, poprzez skuteczną ocenę zagrożeń, przed którymi stoją państwa członkowskie, uwzględnianą w doradztwie i zaleceniach w zakresie inwestycji, jeżeli zaistnieje taka potrzeba;

·Ułatwia szybkie, skuteczne i skoordynowane reagowanie na katastrofy, którego zasadniczym elementem jest komisyjne Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego. To centrum koordynacji działające 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, monitoruje wnioski o wsparcie złożone przez państwa uczestniczące i odpowiednio powiadamia wszystkie pozostałe państwa.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Aby ograniczyć procedury administracyjne do minimum, a tym samym zmniejszyć obciążenia i opóźnienia w rozmieszczaniu pomocy, dokonano znaczących wysiłków. W duchu uproszczeń administracyjnych zachęcać się będzie do stosowania w miarę możliwości kosztów jednostkowych, kwot ryczałtowych i stawek ryczałtowych. Każde uruchomienie przedmiotowego mechanizmu będzie ograniczone w czasie, tak aby przyspieszyć wdrożenie pomocy.

W szczególności:

·różne poziomy współfinansowania istniejące w ramach obecnego mechanizmu zostają ujednolicone na poziomie 75 % w odniesieniu do wszystkich działań związanych z europejską pulą ochrony ludności. Działania te obejmują w szczególności działania przeprowadzane z wykorzystaniem zdolności na terytorium uczestniczących państw, rozbudowę zdolności wyłącznie krajowych do użytku międzynarodowego (tak jak to ma miejsce obecnie) i ich poprawę. Zdecydowanie wykracza to poza koszty transportu, które pokrywane są w obecnym mechanizmie, a także wyraźnie zwiększa wsparcie dla państw członkowskich na rzecz zapewnienia gotowości na wypadek klęsk żywiołowych i reakcji na nie.

·Celem nowego podejścia proponowanego przez Komisję jest pokrycie całości kosztów związanych z dostępnością i rozmieszczaniem zdolności w ramach rescEU.

·Wzmocniony Unijny Mechanizm Ochrony Ludności będzie ponadto oferować wsparcie dla działań unijnej sieci wiedzy w zakresie ochrony ludności – składającej się z odpowiednich podmiotów i instytucji – w obszarze szkoleń, ćwiczeń i rozpowszechniania wiedzy.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Zarządzanie ryzykiem związanym z klęskami żywiołowymi jest w coraz większym stopniu uwzględniane w ramach innych polityk i programów UE. Na przykład zapobieganie klęskom żywiołowym i katastrofom oraz zarządzanie nimi jest ważną kwestią w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych i w obrębie Funduszu Solidarności Unii Europejskiej (w celu finansowego wsparcia działań nadzwyczajnych i działań służących odbudowie po poważnych klęskach żywiołowych). Dzięki rescEU powstają dalsze i silniejsze synergie między obszarem ochrony ludności i innymi powiązanymi obszarami, takimi jak polityki regionalne, obszarów wiejskich, ochrony środowiska, które również mają ogromne znaczenie dla zarządzania ryzykiem związanym z klęskami żywiołowymi. rescEU będzie obejmować wyłącznie sytuacje nadzwyczajne, które nie zostaną rozwiązane dzięki finansowaniu kryzysowemu w ramach innych programów. Wyklucza to na przykład kryzysy rynkowe w sektorze rolnictwa.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Instrument Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej jest programem, który pozwala Unii Europejskiej na rozpowszechnianie unijnych interesów, polityki i wartości poza jej granicami. Wspiera on partnerów UE w ich politycznej i gospodarczej transformacji umożliwiającej zrównoważony rozwój, stabilizację, utrwalenie demokracji, przezwyciężanie ubóstwa, a w odniesieniu do polityki sąsiedztwa – stopniową integrację gospodarczą z unijnym jednolitym rynkiem i dostosowanie się do przepisów UE oraz norm w przypadku sąsiadujących państw, które wybrały ten wariant.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Zwiększające się wzajemne powiązania państw i regionów stwarzają obecnie wiele szans. Jednocześnie niektóre części świata stawiają czoła coraz większym wyzwaniom i destabilizacji – czy to w naszym sąsiedztwie, czy też poza nim – ze skutkami transgranicznymi i bezpośrednim wpływem na Unię. Ostatnie lata charakteryzowały się konfliktami regionalnymi, terroryzmem, presją migracyjną, niezrównoważonym wykorzystaniem zasobów i wzrastającym protekcjonizmem. Poszczególne państwa członkowskie nie byłyby w stanie skutecznie zareagować na te ogólnoświatowe zmiany, ale wspólnie Unia Europejska i państwa członkowskie mogą sprostać wyzwaniom i wykorzystać szanse płynące z szybko zmieniającego się świata oraz odegrać kluczową rolę w czerpaniu korzyści z globalizacji, upowszechnianiu wartości UE i zapewnieniu obywatelom zarówno bezpieczeństwa, jak i stabilności. Unijne programy działań zewnętrznych i inne unijne instrumenty są nieodzowną częścią tego działania.

Art. 21 Traktatu o Unii Europejskiej odzwierciedla zasady i cele, które kierują działaniami zewnętrznymi Unii, w tym zasady demokracji, praworządności, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności, godności ludzkiej, równości i solidarności oraz zasad Karty Narodów Zjednoczonych i prawa międzynarodowego.

Ponadto w art. 8 przewidziano, że Unia rozwija szczególne stosunki z państwami z nią sąsiadującymi, dążąc do utworzenia przestrzeni dobrobytu i dobrego sąsiedztwa, opartej na wartościach Unii i charakteryzującej się bliskimi i pokojowymi stosunkami opartymi na współpracy.

Wartość dodana interwencji Unii w działaniach zewnętrznych wynika z:

·jej podstawowych kompetencji i obszarów specjalizacji (takich jak współpraca na rzecz rozwoju, zarządzanie kryzysowe, zapobieganie konfliktom, prawa człowieka, demokracja, ochrona środowiska, handel, dyplomacja publiczna i budowanie odporności);

·jej wartości oraz wiarygodności jako podmiotu działającego na rzecz pokoju oraz obrońcy demokracji i praw człowieka, jak również podmiotu odgrywającego wiodącą rolę w walce ze zmianą klimatu i w działaniach na rzecz ochrony środowiska;

·jej ponadnarodowego charakteru, siły przebicia na światowym forum oraz wpływu i znaczenia przy wprowadzaniu reform – co wynika z jej wagi politycznej i gospodarczej oraz doświadczenia na arenie międzynarodowej;

·jej zasięgu geograficznego/geopolitycznego (opartego na sieci delegatur UE oraz terenowych biur ds. pomocy humanitarnej na całym świecie) oraz kwot przeznaczonych na współpracę;

·zakresu, spójności i zestawu instrumentów oraz szerokiego wachlarza narzędzi, jakie pozostają do jej dyspozycji na potrzeby realizacji działań w terenie.

Unia Europejska – odgrywająca wiodącą rolę we współpracy humanitarnej i rozwojowej – znajduje się w wyjątkowej pozycji, pozwalającej na rozpowszechnianie unijnych wartości, propagowanie celów zrównoważonego rozwoju na całym świecie oraz reagowanie na globalne wyzwania, w tym migrację, konflikty, destabilizację, ubóstwo, nierówności, zmianę klimatu, degradację środowiska i bezpieczeństwo energetyczne. Nowy instrument finansowania zewnętrznego zapewni spójne ramy i środki finansowe na działania zewnętrzne, których poszczególne państwa członkowskie nie byłyby w stanie samodzielnie zrealizować.

2.CELE

Cele instrumentu wynikają zarówno z kierunków polityk zewnętrznych UE – zdefiniowanych np. w globalnej strategii UE „Wspólna wizja, wspólne działanie: silniejsza Europa”, agendzie UE na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, nowym konsensusie europejskim w sprawie rozwoju „Nasz świat, nasza godność, nasza przyszłość” oraz przeglądzie europejskiej polityki sąsiedztwa – jak i przekrojowych celów wieloletnich ram finansowych, jakimi są elastyczność, spójność, tworzenie synergii, uproszczenie oraz nacisk na wyniki. Cele strategiczne UE – zarówno geograficzne, jak i tematyczne – odzwierciedlone są w koncentracji tematycznej.

Unia Europejska potrzebuje narzędzi, dzięki którym można realizować działania służące osiąganiu celów działań zewnętrznych Unii, w szczególności działań o następujących celach ogólnych:

·wspieranie demokracji, praworządności, dobrych rządów, praw człowieka i zasad prawa międzynarodowego;

·przyczynianie się do bezpieczeństwa i zachowania pokoju przez zapobieganie konfliktom i kryzysom oraz skuteczne reagowanie na takie zjawiska; wspieranie stabilizacji i odporności;

·sprzyjanie trwałemu rozwojowi gospodarczemu i społecznemu oraz środowiskowemu krajów rozwijających się przy nadrzędnym celu, jakim jest likwidacja ubóstwa;

·wspieranie szczególnych stosunków z państwami z nią sąsiadującymi, przy jednoczesnym dążeniu do utworzenia przestrzeni wspólnego dobrobytu, zapewnienia rozwoju społeczno-ekonomicznego i dobrego sąsiedztwa;

·rozwiązywanie problemu migracji nieuregulowanej i zwalczanie jej pierwotnych przyczyn, przy jednoczesnym tworzeniu warunków na potrzeby lepszej organizacji legalnej migracji i dobrze zarządzanej mobilności;

·wspieranie dyplomacji UE we wszystkich jej aspektach, upowszechnianie polityk wewnętrznych UE w ich wymiarze międzynarodowym oraz wspieranie polityki handlowej i współpracy gospodarczej;

·zachęcanie do zawierania partnerstw, upowszechnianie dialogu merytorycznego oraz wspólnego podejścia do wyzwań ogólnoświatowych, w tym dotyczących środowiska i zmiany klimatu.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Aby zapewnić większą spójność, korzyści skali, efekt synergii oraz prostsze procesy, Komisja proponuje strategiczne uproszczenie instrumentów finansowych Unii w dziedzinie działań zewnętrznych na lata 2021–2027, w tym włączenie Europejskiego Funduszu Rozwoju do budżetu UE w celu dalszej poprawy skuteczności i wydajności.

Kilka instrumentów i metod stosowanych na podstawie wieloletnich ram finansowych na lata 2014–2020 zostanie usprawnionych i włączonych do Instrumentu Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej, który będzie miał zasięg światowy. Są to: Europejski Fundusz Rozwoju, Instrument Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju, Europejski Instrument Sąsiedztwa, Europejski Instrument na rzecz Wspierania Demokracji i Praw Człowieka na Świecie, Instrument Partnerstwa, Instrument na rzecz Przyczyniania się do Stabilności i Pokoju, Instrument Współpracy w dziedzinie Bezpieczeństwa Jądrowego oraz wspólne rozporządzenie wykonawcze. Instrument Pomocy Przedakcesyjnej wraz z pomocą humanitarną, wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa oraz współpracą z krajami i terytoriami zamorskimi, w tym z Grenlandią, pozostaną odrębnymi instrumentami ze względu na ich szczególny charakter lub inną podstawę prawną.

Instrument Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej przyczyni się również do usprawnienia obecnej struktury gwarancji finansowych dla działań zewnętrznych, obejmującej: Europejski Fundusz na rzecz Zrównoważonego Rozwoju, będący podstawowym filarem europejskiego planu inwestycji zewnętrznych; finansowanie pomocy makrofinansowej; upoważnienie EBI do udzielania pożyczek na rzecz państw trzecich; Fundusz Gwarancyjny dla działań zewnętrznych oraz pomoc rozwojową dla państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku. Instrument zapewni też środki na ewentualny wkład kapitałowy do europejskich lub międzynarodowych banków rozwoju lub instytucji finansowych, które realizowałyby cele UE w zakresie działań zewnętrznych.

Włączenie Europejskiego Funduszu Rozwoju do wieloletnich ram finansowych doprowadzi do zwiększenia ogólnego pułapu wydatków, przy jednoczesnym zachowaniu istniejącej elastyczności. Wspólne rozporządzenie wykonawcze, które miało zastosowanie do sześciu instrumentów finansowych na podstawie wieloletnich ram finansowych na lata 2014–2020, zostanie włączone do nowego Instrumentu Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej. Przepisy te nadal będą miały zastosowanie do Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej.

W skład Instrumentu Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej będą wchodziły cztery główne elementy. Instrument będzie obejmował współpracę z państwami trzecimi w ramach podejścia geograficznego i tematycznego, przy zachowaniu elastyczności w reagowaniu na nieprzewidziane wydarzenia i wariantów działań realizowanych w myśl unijnych celów (w szczególności jeżeli chodzi o politykę sąsiedztwa, Afrykę, prawa człowieka, stabilność i migrację).

Trzonem Instrumentu Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej będzie filar geograficzny – z określonymi obszarami geograficznymi – uzupełniony przez filar tematyczny i filar szybkiego reagowania.

·Filar geograficzny („zaangażowanie partnerów”) może objąć zaprogramowaną współpracę z państwami sąsiadującymi i wszystkimi innymi państwami trzecimi (z wyjątkiem tych objętych Instrumentem Pomocy Przedakcesyjnej i programem współpracy z krajami i terytoriami zamorskimi, w tym z Grenlandią). Na program będzie się składać kilka pul środków finansowych przeznaczonych na poszczególne obszary geograficzne, przy czym na każdą z nich przeznaczona będzie kwota minimalna, a szczególnie obiecująca jest pula na działania z zakresu polityki sąsiedztwa z dodatkowymi szczególnymi elementami, takimi jak wsparcie skoncentrowane na zbliżaniu przepisów, stosunkach opartych na zachętach i współpracy transgranicznej. Przeznaczenie środków na programy geograficzne będzie odzwierciedlać priorytety strategiczne UE – w myśl głównych celów strategicznych UE – mianowicie kraje objęte polityką sąsiedztwa i Afrykę. Ten filar obejmie również zewnętrzny wymiar programu Erasmus+.

·Filar tematyczny („osiągnięcie wspólnych celów”) będzie obejmował działania, których nie można włączyć do programów geograficznych, ponieważ mają one charakter przekrojowy lub są inicjatywami przewodnimi, na przykład dotyczącymi praw człowieka i demokracji, organizacji społeczeństwa obywatelskiego, pokoju i stabilności, migracji, innych zagadnień związanych z wdrażaniem celów zrównoważonego rozwoju na całym świecie, w tym dyplomacji gospodarczej i handlu.

·Światowy i przekrojowy zasięg (polityczny, gospodarczy i z zakresu bezpieczeństwa) będzie miał filar szybkiego reagowania (na skalę światową) w celu utrzymania zdolności szybkiego reagowania na potrzeby zarządzania kryzysowego i zapobiegania konfliktom, budowania odporności, w tym łączenia pomocy doraźnej, odbudowy i rozwoju, oraz krótkoterminowych reakcji w zakresie polityki zagranicznej. Filar ten zastąpi w szczególności mechanizm amortyzowania wstrząsów Europejskiego Funduszu Rozwoju, art. 3 Instrumentu na rzecz Przyczyniania się do Stabilności i Pokoju, w tym część poświęconą budowaniu zdolności na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju, oraz elementy Instrumentu Partnerstwa. Przepisy i procedury w ramach tego filaru zagwarantują, że zachowa on swój szybki i elastyczny charakter oraz zdolność do szybkiego reagowania.

Ponadto instrument ten zawierać będzie również rezerwę na nowe wyzwania i priorytety obejmującą nieprzydzielone środki, aby umożliwić elastyczność w reakcji na istniejące lub pojawiające się pilne priorytety. Istotnym celem rezerwy jest zaradzenie presji migracyjnej, ale ma ona również służyć rozwiązywaniu nieprzewidzianych problemów, realizacji potrzeb z zakresie stabilności oraz nowych międzynarodowych inicjatyw i priorytetów. Ta nieprzydzielona kwota będzie uruchamiana na podstawie kryteriów określonych w rozporządzeniu.

Za pomocą tego instrumentu do głównego nurtu polityki zostaną włączone ważne przekrojowe priorytety dotyczące takich obszarów jak środowisko i działania klimatyczne oraz płeć społeczno-kulturowa. Migracja jest priorytetem, który zostanie określony i będzie realizowany w ramach całego instrumentu oraz w ramach poszczególnych filarów, w tym przy wykorzystaniu nieprzydzielonych środków.

Obecne zasady elastyczności Europejskiego Funduszu Rozwoju – w szczególności zaś możliwość przenoszenia niezarezerwowanych kwot i ponownego wykorzystania kwot umorzonych – zostaną włączone do Instrumentu Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej.

Jeżeli chodzi o metody wdrażania, wszystkie formy wsparcia zostaną objęte rozporządzeniem, które będzie realizowane za pośrednictwem zarządzania bezpośredniego i pośredniego w zależności od charakteru realizowanego programu i danego kraju lub regionu. Zgodnie z zasadami określonymi w konsensusie europejskim w sprawie rozwoju najbardziej preferencyjne formy pomocy – mianowicie dotacje – będą udzielane w dziedzinach, w których są najbardziej potrzebne, szczególnie w krajach najsłabiej rozwiniętych (niezależnie od ich położenia geograficznego) i krajach, w których panuje niestabilna sytuacja lub trwa konflikt. Współpraca z bardziej rozwiniętymi państwami będzie oparta głównie na innowacyjnych formach zaangażowania, biorąc pod uwagę mniejsze potrzeby udzielania preferencyjnych form pomocy. Utrzymany zostanie szczególny charakter Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa, zwłaszcza w kontekście podejścia „więcej za więcej” oraz podejścia zakładającego zróżnicowanie. Część zewnętrzna programu Erasmus+ będzie nadal ważnym narzędziem działań zewnętrznych i jednym filarem szeregu priorytetów realizowanych wspólnie z państwami partnerskimi w celu poprawy systemów kształcenia, zwalczania bezrobocia i zapobiegania radykalizacji. Mechanizm i zasady realizacji zewnętrznego komponentu programu zostaną znacznie uproszczone.

Rozporządzenie będzie również wspierać nową unijną strukturę inwestycji zewnętrznych, która pozwoli na lepszą realizację celów polityki UE w działaniach zewnętrznych, przy jednoczesnym umożliwieniu zebrania dodatkowych środków z sektora prywatnego na potrzeby wyeliminowania wyzwań rozwojowych. Przewidziana w nim zostanie możliwość udzielania gwarancji finansowych na wspieranie inwestycji w krajach partnerskich, z naciskiem na Afrykę, kraje objęte polityką sąsiedztwa, a potencjalnie także Bałkany Zachodnie. Szczególna uwaga będzie ukierunkowana na państwa doświadczające destabilizacji oraz takie, w których trwa konflikt, i na innych regionach, w których występuje zapotrzebowanie na dostęp do infrastruktury krytycznej i internetu. Działania łączone i gwarancje budżetowe będą finansowane w ramach filaru geograficznego. Zaproponowany zestaw instrumentów obejmuje możliwość udzielania gwarancji z budżetu UE lub wniesienia wkładu kapitałowego do europejskich lub międzynarodowych banków rozwoju bądź instytucji finansowych pod warunkiem, że spełniają pewne kryteria związane z wartością dodaną, zdolnością podejmowania ryzyka i ukierunkowaniem na cele polityki UE.

Z Instrumentu Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej pokrywane będzie również finansowanie pomocy makrofinansowej, ale konkretne operacje nadal będą uruchamiane na podstawie odrębnych doraźnych decyzji wydawanych w miarę potrzeby.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

W pogrupowanych według polityk działaniach zewnętrznych i pomocy przedakcesyjnej uwzględnionych w wieloletnich ramach finansowych powstanie silna komplementarność między różnymi instrumentami, jak również synergia z odpowiednimi politykami wewnętrznymi i instrumentami polityki wewnętrznej, w takich dziedzinach jak migracja, bezpieczeństwo i klimat. W celu zapewnienia zdecydowanego i spójnego działania UE zostanie również zapewniona komplementarność między instrumentami finansowanymi z budżetu UE a proponowanym Europejskim Instrumentem na rzecz Pokoju (który ma być ustalony poza wieloletnimi ramami finansowymi).

Mniejsza liczba instrumentów w linii budżetowej dotyczącej polityki zagranicznej pozwoli zmniejszyć sztuczne granice, które powstały w poprzednim zestawie instrumentów geograficznych i tematycznych. Zapewni to również właściwą kombinację działań politycznych Unii Europejskiej w każdym państwie/regionie bez ryzyka nakładania się działań i stosowania niespójnego podejścia. Usprawni to również procedury zarządzania programem i w ten sposób zwiększy jego skuteczność i przejrzystość.

Wzajemne oddziaływanie i komplementarność z pomocą humanitarną zostaną zapewnione za pośrednictwem programów geograficznych, jak również za pośrednictwem filara dotyczącego budowania odporności oraz łączącego pomoc doraźną, odbudowę i rozwój, co pozwoli na płynność w przechodzeniu z działania do działania.

Odświeżony unijny mechanizm ochrony ludności rescEU również obejmuje działania poza UE. Zapewni on komplementarność w dziedzinach zapobiegania klęskom żywiołowym, gotowości i reagowania na nie.

Zostanie zapewniona synergia i koordynacja – przy jednoczesnym uniknięciu luk i nakładania się działań – między działaniami w zakresie bezpieczeństwa Instrumentu Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej a wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa, jak również przyszłym Europejskim Instrumentem na rzecz Pokoju.

Mimo celów Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej, które różnią się od celów pozostałych instrumentów działań zewnętrznych, instrument ten będzie służył realizacji celów uzupełniających w dziedzinie wspierania praw człowieka i wartości podstawowych, jak również w obszarze bezpieczeństwa. Synergia będzie również istniała na poziomie działań tematycznych tego instrumentu, w obszarze finansowania działań ogólnoświatowych.

Współpraca z krajami i terytoriami zamorskimi, w tym z Grenlandią, będzie wykazywać synergię, jako że będzie w szczególności powiązana z działaniami prowadzonymi w ramach geograficznego i tematycznego komponentu Instrumentu Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej, w przypadku gdy działanie do realizacji będzie miało charakter ogólnoświatowy, transregionalny lub regionalny.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

W ramach unijnego Programu na rzecz pomocy humanitarnej osobom poszkodowanym w wyniku klęsk żywiołowych lub katastrof spowodowanych przez człowieka, w szczególności osobom znajdującym się w najtrudniejszej sytuacji, zapewnia się ratującą życie pomoc nadzwyczajną.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

UE uznaje się za wiodący podmiot w dziedzinie pomocy humanitarnej, zarówno pod względem zdolności do szybkiego i elastycznego udzielania wsparcia w wielu sytuacjach kryzysowych, jak i z uwagi na jej wpływ na kształtowanie światowego programu polityki humanitarnej. W związku ze światowym zasięgiem działań humanitarnych Unii i ich wagą finansową (UE i jej państwa członkowskie są wspólnie największym darczyńcą pomocy humanitarnej na świecie) UE może także zachęcać innych darczyńców pomocy humanitarnej do wdrażania skutecznych i opartych na określonych zasadach strategii w zakresie pomocy humanitarnej. Najważniejszą zaletą pomocy humanitarnej jest fakt, że często jest to jedyny instrument UE, za pośrednictwem którego możliwa jest interwencja w przypadku poważnych sytuacji konfliktowych i kryzysowych. Dzięki swojej elastyczności pomoc humanitarna wyraźnie przyczyniła się również do poprawy warunków w wielu państwach dotkniętych globalnym kryzysem uchodźczym i migracyjnym.

W sytuacji, gdy środki finansowe są niewystarczające, by zaspokoić stale rosnące światowe potrzeby, UE jest również w stanie wypełniać luki w światowej pomocy humanitarnej poprzez zaspokajanie potrzeb na trudno dostępnych obszarach oraz poprzez reagowanie nie tylko na największe i najbardziej widoczne kryzysy humanitarne, ale także na zapomniane kryzysy (które nie przyciągają pomocy międzynarodowej ani uwagi polityków czy mediów w wystarczającym stopniu lub wcale). Ponadto państwa członkowskie często uznają UE za darczyńcę udzielającego pomocy w sytuacjach kryzysowych, w których one same nie są w stanie interweniować w charakterze krajowym.

Państwa członkowskie korzystają też z „dyplomacji humanitarnej” UE, co prowadzi do skuteczniejszego udzielania pomocy humanitarnej. Kolejnym istotnym elementem europejskiej wartości dodanej dla państw członkowskich jest solidna wiedza operacyjna i techniczna wiedza specjalistyczna w ramach wyjątkowej unijnej sieci biur terenowych ds. pomocy humanitarnej, znajdujących się w ponad 40 krajach.

2.CELE

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie pomocy humanitarnej, które w dalszym ciągu ma zastosowanie, unijna pomoc humanitarna trafia bezpośrednio do ludzi dotkniętych klęską lub konfliktem, niezależnie od ich rasy, grupy etnicznej, religii, płci, wieku, narodowości lub przynależności politycznej, i nie wolno jej w żaden sposób uzależniać od względów politycznych. UE działa na podstawie międzynarodowych humanitarnych zasad, tj. humanitaryzmu, neutralności, bezstronności i niezależności. Głównymi celami są:

·zapewnianie, stosownie do potrzeb, wsparcia ze strony UE w celu ratowania i ochrony życia, przynoszenia ludziom ulgi w cierpieniu i zapobiegania mu, a także ochrony integralności i godności osób dotkniętych klęskami żywiołowymi lub katastrofami spowodowanymi przez człowieka, w tym przedłużającymi się kryzysami;

·budowanie odporności i zdolności powrotu do normalnego funkcjonowania społeczności narażonych na zagrożenia lub dotkniętych klęskami żywiołowymi, w uzupełnieniu do innych instrumentów UE.

Cele te przyczyniają się do realizowania ogólnych celów, zasad i działań w zakresie działań zewnętrznych Unii, określonych w art. 21 Traktatu o Unii Europejskiej.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Komisja realizuje działania UE w obszarze pomocy humanitarnej za pośrednictwem ponad 200 organizacji partnerskich, w tym agencji ONZ, innych organizacji międzynarodowych takich jak Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca oraz organizacji pozarządowych. Komisja stworzyła stałą sieć międzynarodowych i lokalnych ekspertów terenowych ds. pomocy humanitarnej, którzy pracują w strefach kryzysowych na całym świecie. UE odgrywa wiodącą rolę w opracowywaniu nowych strategii politycznych i innowacyjnych sposobów finansowania (np. pomoc gotówkowa).

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Nawet jeśli prace ze strony UE nad rescEU służą przede wszystkim działaniom wewnątrz Unii, inicjatywa ta uzupełnia również pomoc humanitarną świadczoną poza UE poprzez monitorowanie operacji w czasie rzeczywistym za pośrednictwem Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego oraz rozmieszczenie zespołów ekspertów i sprzętu ratunkowego zapewnianych przez państwa członkowskie i inne państwa uczestniczące jako natychmiastowego wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych w państwach trzecich. Ponadto dodatkową elastyczność umożliwia rezerwa na pomoc nadzwyczajną, szczególny instrument reagowania na sytuacje nadzwyczajne i katastrofy na terytorium Unii i poza nim, w przypadkach gdy finansowanie w ramach specjalnych programów okazuje się niewystarczające.

W wielu sytuacjach kryzysowych duży nacisk kładzie się na komplementarność pomocy humanitarnej i pomocy rozwojowej w celu zapewnienia płynnego przejścia od pomocy do zrównoważonego rozwoju przy wsparciu ze strony Instrumentu Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej.

Instrument Pomocy Humanitarnej UE może potencjalnie wpłynąć na pozyskiwanie funduszy od państw członkowskich dzięki wykorzystaniu zewnętrznych dochodów przeznaczonych na określony cel. Może się to przyczynić do zwiększenia komplementarności z zasobami krajowymi.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa umożliwia UE zajmowanie w tym obszarze jednolitego stanowiska. Przyczynia się ona do utrzymania pokoju, zapobiegania konfliktom i umacniania bezpieczeństwa międzynarodowego. Polityka ta jest podstawą działań UE w tym obszarze na arenie międzynarodowej i jest jednym z głównych instrumentów wdrażania globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej. Instrumenty na rzecz działań zewnętrznych powinny służyć realizacji celów UE i propagowaniu wartości UE na całym świecie.

W Traktacie o Unii Europejskiej (tytuł V: Postanowienia ogólne o działaniach zewnętrznych Unii i postanowienia szczególne dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa) wzmocniono ten obszar polityki, tworząc stanowisko Wysokiego Przedstawiciela UE do spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz Europejską Służbę Działań Zewnętrznych. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa pomaga chronić unijne wartości, zasady i interesy. Art. 21 Traktatu o Unii Europejskiej odzwierciedla zasady i cele, które kierują działaniami zewnętrznymi Unii, w tym zasady demokracji, praworządności, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności, godności ludzkiej, równości i solidarności oraz zasad Karty Narodów Zjednoczonych i prawa międzynarodowego.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa umożliwia Unii działanie na arenie międzynarodowej w imieniu państw członkowskich i razem z nimi. Ponieważ umożliwia ona wspólne działania, UE zapewnia wartość dodaną w porównaniu z operacjami poszczególnych państw członkowskich, osiągając masę krytyczną podczas reagowania na wyzwania o skali międzynarodowej. Dzięki bezstronnej pozycji UE podczas podejmowania działań zewnętrznych w imieniu państw członkowskich i wspólnie z nimi operacje prowadzone w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa są bardziej wiarygodne i cieszą się większym zaufaniem państw, na terenie których są prowadzone. Demograficzne i gospodarcze znaczenie Unii Europejskiej i jej zdolność do podejmowania wspólnych decyzji w zakresie polityki zagranicznej wzmacniają jej wpływ.

Indywidualne działania państw członkowskich niewątpliwie przyczyniają się do osiągania celów unijnej wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, jednak to właśnie wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa pozwala osiągnąć masę krytyczną, aby stawiać czoła globalnym wyzwaniom. Współodpowiedzialność po stronie UE w połączeniu z wpływem i efektem dźwigni w zakresie reform, jakie ma ona jako podmiot działający na arenie międzynarodowej, a także silny polityczny sygnał, że mechanizmy unijne są solidne, pomagają zapewnić państwom partnerskim bezpieczeństwo i zaspokoić ich potrzeby w zakresie stabilności.

Unia Europejska – odgrywająca wiodącą rolę we współpracy humanitarnej i rozwojowej – ma wyjątkowe możliwości propagowania unijnych wartości oraz reagowania na globalne wyzwania, takie jak konflikty, brak stabilności oraz zagrożenia dla bezpieczeństwa, w tym światowego. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, wraz z innymi instrumentami na rzecz działań zewnętrznych, zapewnia spójne ramy i środki finansowe na działania zewnętrzne, jakich nie byłoby w stanie zapewnić żadne pojedyncze państwo członkowskie.

2.CELE

Ze względu na priorytety polityczne i globalne wyzwania, wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa będzie nadal fundamentalnym filarem globalnej strategii (lub jej następcy) po 2020 r., wspierając trzy strategiczne priorytety: 1) reagowanie na zewnętrzne konflikty i kryzysy, 2) budowanie zdolności partnerów oraz 3) ochrona Unii i jej obywateli. Aby wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa była skuteczna, UE musi być w stanie reagować szybko i zdecydowanie na pojawiające się zagrożenia dla jej strategicznych interesów.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Ogólny wpływ wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz wynikające z niej osiągnięcia mają dużo większą wartość niż suma jej poszczególnych działań. Szczególnie jeśli chodzi o misje w dziedzinie wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony, zakres i zasięg uzgodnionych działań przekracza możliwości pojedynczego państwa członkowskiego. Wielonarodowy charakter UE w szczególności przynosi korzyści misjom w dziedzinie wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony zarówno pod względem wizerunku – wiarygodność UE jako podmiotu działającego na rzecz pokoju – jak i dostępu do większych zasobów ludzkich i wiedzy eksperckiej, również z zainteresowanych państw trzecich biorących udział w operacjach prowadzonych przez UE. Działania w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony w konkretny sposób przyczyniają się do wdrażania polityki dzięki: 1) zapewnianiu budowania zdolności, wsparcia i doradztwa za pośrednictwem cywilnych i wojskowych misji szkoleniowych w dziedzinie wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony, 2) szerzeniu pokoju i stabilności oraz propagowaniu i wspieraniu wartości UE przez specjalnych przedstawicieli oraz 3) promowaniu wielostronnego reagowania na zagrożenia bezpieczeństwa, w tym przez zwalczanie rozprzestrzeniania broni masowego rażenia oraz nielegalnego rozprzestrzeniania innej broni konwencjonalnej i handlu nią.

Za pośrednictwem swych operacji w dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE zapewnia również środki dla Europejskiego Kolegium Bezpieczeństwa i Obrony oraz na działanie wyspecjalizowanych izb sądowych w Kosowie. W ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa można również prowadzić działania na podstawie art. 28 Traktatu o Unii Europejskiej.

Konieczność szybkich i zdecydowanych działań oznacza, że wielu operacji w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa nie można zaplanować z wyprzedzeniem, należy więc co roku przewidzieć w budżecie wystarczający margines środków, aby umożliwić szybką reakcję w sytuacjach kryzysowych.

Budżetem wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa zarządza (i wdraża go) Służba Komisji ds. Instrumentów Polityki Zagranicznej.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

W pogrupowanych według polityk działaniach zewnętrznych i działaniach w zakresie pomocy przedakcesyjnej uwzględnionych w wieloletnich ramach finansowych zapewniona zostanie silna komplementarność między różnymi instrumentami. Aby zapewnić solidne i spójne działania zewnętrzne UE, pożądane będzie również wzajemne oddziaływanie i synergia między instrumentami finansowanymi z budżetu UE. Chodzi przede wszystkim o Instrument Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej, Instrument Pomocy Przedakcesyjnej, pomoc humanitarną, zmieniony Unijny Mechanizm Ochrony Ludności – rescEU oraz proponowany Europejski Instrument na rzecz Pokoju (który będzie funkcjonował poza wieloletnimi ramami finansowymi z uwagi na ograniczenia związane z finansowaniem działań obronnych określone w Traktacie o Unii Europejskiej).

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Celem programu jest wsparcie i wzmocnienie więzi gospodarczych, politycznych i kulturowych pomiędzy Unią Europejską i 13 krajami i terytoriami zamorskimi powiązanymi z Danią, Francją i Niderlandami. Metody stosowane w ramach programu będą uwzględniały szczególne potrzeby krajów i terytoriów zamorskich i wyzwania przed nimi stojące, jak również specyficzną sytuację Grenlandii.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Kraje i terytoria zamorskie, rozciągające się od biegunów po tropiki, są stowarzyszone z UE. Odgrywają one ważną rolę jako wysunięte placówki Unii na obszarach, na których są położone, nie stanowią jednak części terytorium Unii ani nie należą do jednolitego rynku UE.

Celem stowarzyszenia krajów i terytoriów zamorskich jest promowanie ich rozwoju gospodarczego i społecznego oraz ustanowienie ścisłych stosunków gospodarczych między nimi i Unią jako całością.

Dzięki wsparciu kraje i terytoria zamorskie są mniej uzależnione od UE i jej państw członkowskich oraz lepiej współpracują ze sobą nawzajem oraz ze swoimi regionalnymi, europejskimi i międzynarodowymi partnerami. Umożliwia to promowanie unijnych wartości, kultury, prawa i partnerstw gospodarczych na całym świecie.

2.CELE

Celem wsparcia krajów i terytoriów zamorskich jest utrzymanie ścisłych i trwałych związków pomiędzy partnerami, przyczynianie się do ich zrównoważonego rozwoju oraz zwiększanie ich konkurencyjności i odporności gospodarczej.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

W przeszłości wspieranie krajów i terytoriów zamorskich (poza Grenlandią) przebiegało za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Rozwoju. Programy są wdrażane bezpośrednio przez Komisję Europejską, głównie w formie bezpośredniego wsparcia budżetowego, lecz w niektórych przypadkach również za pośrednictwem dotacji.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Współpraca z krajami i terytoriami zamorskimi jest ściśle powiązana i skoordynowana z krajową polityką wsparcia Danii, Francji i Niderlandów. Wykorzystane zostaną ponadto synergie z odrębnymi europejskimi programami rozwoju dla unijnych regionów najbardziej oddalonych oraz z Instrumentem Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej. 

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Instrument Pomocy Przedakcesyjnej wspiera kraje kandydujące i potencjalne kraje kandydujące w procesie spełniania kryteriów przystąpienia. Instrument związany jest ze strategią dla Bałkanów Zachodnich i odzwierciedla rozwój stosunków z Turcją.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Wspieranie rozszerzenia UE jest ze swej natury zadaniem, które najlepiej realizowane jest na szczeblu UE. Przyznanie pomocy przedakcesyjnej w ramach jednego instrumentu w oparciu o jeden zestaw kryteriów jest skuteczniejsze niż udzielanie pomocy z różnych źródeł, w tym z budżetów krajowych państw członkowskich, zgodnie z różnymi procedurami i priorytetami. Ponadto wpływ polityczny i znaczenie UE pozwalają jej na zaangażowanie organów krajowych z większym autorytetem i pewnością prawa niż pojedyncze państwo członkowskie. Instrument uzupełnia politykę rozszerzenia Unii, wspierając reformy polityczne i gospodarcze, w tym w odniesieniu do wartości UE i poszanowania zasad praworządności i właściwego funkcjonowania instytucji, zapewniając należyte zarządzanie finansami w krajach kandydujących i potencjalnych krajach kandydujących. Jest on aktywnie używany do przyspieszenia negocjacji z rządami państw beneficjentów służących realizacji kryteriów kopenhaskich oraz jako warunek układów o stabilizacji i stowarzyszeniu.

Instrument Pomocy Przedakcesyjnej przyczynia się do osiągnięcia szerzej zakrojonych europejskich celów zapewnienia stabilności, bezpieczeństwa i dobrobytu w bezpośrednim sąsiedztwie Unii. Zbliżenie między państwami członkowskimi i beneficjentami oraz związana z tym potrzeba koordynacji również zapewnia, aby wsparcie udzielane beneficjentom pomagało UE w osiągnięciu jej własnych celów w zakresie trwałego wzrostu gospodarczego, migracji, bezpieczeństwa, dostaw energii, transportu, ochrony środowiska i zmiany klimatu.

2.CELE

Instrument Pomocy Przedakcesyjnej ma na celu wspieranie krajów kandydujących i potencjalnych krajów kandydujących w przyjmowaniu i realizowaniu reform politycznych, instytucjonalnych, prawnych, administracyjnych, społecznych i gospodarczych, tak aby kraje te przestrzegały wartości unijnych i stopniowo przyjmowały przepisy, normy, strategie polityczne i praktyki Unii, mając w perspektywie członkostwo w Unii.

Kluczowe priorytety, na których opierał się będzie instrument: praworządność, prawa podstawowe i migracja – przy zacieśnieniu współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa, bardziej zdecydowanym zwalczaniu radykalizacji i przestępczości zorganizowanej oraz wsparciu zintegrowanej polityki migracyjnej obejmującej zarządzanie granicami; obszary polityki UE i unijny dorobek prawny; rozwój społeczno-gospodarczy; inwestycje na rzecz wzrostu; wysiłki na rzecz pojednania, stosunki dobrosąsiedzkie oraz współpraca regionalna i transgraniczna. Cele te wynikają z działań prowadzonych w ramach poprzedniego programu.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Zapewniona zostanie ciągłość z instrumentem na lata 2014–2020. Istotny element pomocy uzależnionej od wyników zostanie utrzymany lecz uproszczony, tak aby łatwiejsze było monitorowanie i składanie sprawozdań. Zapewni on rzeczywistą zachętę dla beneficjentów. Istotne znaczenie ma szybka i elastyczna mobilizacja środków oraz zapewnienie niezbędnych środków finansowych w celu przygotowania kolejnych przystąpień, zaś w stosownych przypadkach w celu zapewnienia stopniowego i sprawnego przejścia od etapu przedakcesyjnego do etapu bycia państwem członkowskim, tak aby gotowa była możliwość zwiększenia zdolności absorpcyjnej.

W rozporządzeniu znajdą się wszelkie możliwe sposoby udzielania pomocy (dotacje, zamówienia, nagrody, wkłady w fundusze powiernicze UE, wsparcie budżetowe, instrumenty finansowe i gwarancje budżetowe). Pomoc będzie realizowana w ramach zarządzania bezpośredniego, pośredniego i dzielonego, w zależności od rodzaju programu i państwa partnerskiego.

Jeśli chodzi o strukturę inwestycyjną obecnie realizowane w regionie instrumenty finansowe pozostaną aktywne w świetle uzyskanych dotąd pozytywnych wyników.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Program będzie dążył do komplementarności z pełną gamą unijnych programów, w tym programów polityki wewnętrznej (synergia z polityką w zakresie bezpieczeństwa, migracji i z polityką energetyczną oraz Instrumentem Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej, z komponentem inwestycyjnym), jak również do wspierania zewnętrznego wymiaru programu Erasmus+. Państwa beneficjenci nadal będą korzystać z programów tematycznych, zwłaszcza z zakresu praw człowieka. Nadal istnieć będzie również synergia z polityką spójności i wspólną polityką rolną przy przygotowywaniu państw beneficjentów do absorpcji przyszłego finansowania unijnego i zarządzania nim.

Należy zachować spójność Funduszu InvestEU, nowego jednolitego narzędzia inwestycyjnego na rzecz polityki wewnętrznej UE, z Instrumentem Pomocy Przedakcesyjnej, tak aby zapewnić potencjalny dostęp państw na etapie przedakcesyjnym do tego nowego funduszu. Niezbędny wzrost potrzeb inwestycyjnych zostanie pokryty głównie z Europejskiego Funduszu na rzecz Zrównoważonego Rozwoju+, który zostanie zintegrowany z Instrumentem Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej. Zapewni to znaczne korzyści skali oraz możliwość rozszerzenia operacji na Bałkanach Zachodnich, w zależności od potrzeb.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

	INSTRUMENTY SZCZEGÓLNE
	Rezerwa na pomoc nadzwyczajną

Rezerwa na pomoc nadzwyczajną to instrument zapewniający dodatkowe środki na rzecz wielu programów sektorowych w razie sytuacji kryzysowej, zarówno wewnątrz UE, jak i poza nią.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Ze względu na niestabilną sytuację geopolityczną i wewnętrzną, która może pociągać za sobą nieprzewidziane wydatki, budżet UE musi być coraz bardziej reaktywny. O ile szereg programów, zarówno tych realizowanych w UE, jak i poza nią, zawiera szczegółowe przepisy dotyczące pokrycia wydatków na działania nadzwyczajne, dostępne środki finansowe mogą zostać szybko wyczerpane i konieczne może okazać się – czasami w krótkim czasie – dodatkowe zasilenie. Na przykład zasoby dostępne na pomoc w sytuacjach nadzwyczajnych w ramach Funduszu Azylu, Migracji i Integracji oraz Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego były niewystarczające do spełnienia wszystkich postulatów państw członkowskich w obliczu kryzysu migracyjnego i kryzysu bezpieczeństwa, które rozpoczęły się w 2015 r. Podobnie program „Żywność i pasze” okazał się w dużej mierze niewystarczający dla zaspokojenia potrzeb państw członkowskich dotkniętych ptasią grypą w 2016 i 2017 r. W związku z tym środki z innych programów musiały zostać przesunięte i konieczne było uruchomienie szeregu elastycznych mechanizmów w celu uzupełnienia luk w finansowaniu.

Wielkie katastrofy, zarówno naturalne, jak i te spowodowane przez człowieka, mogą przerastać możliwości pojedynczego państwa członkowskiego i mieć wyraźny wymiar transgraniczny. Takie katastrofy występują coraz częściej i są coraz intensywniejsze z powodu zmieniających się warunków klimatycznych lub nowo pojawiających się zagrożeń, a ich konsekwencje ekonomiczne, środowiskowe i społeczne są coraz poważniejsze. UE musi być w związku z tym w stanie lepiej na nie reagować, zgodnie z następującymi zasadami:

·elastyczne ramy prawne, które pozwolą na interwencję budżetu UE w wielu różnych sytuacjach kryzysowych, nawet w dziedzinach, których tradycyjnie nie postrzega się jako obszary wysokiego ryzyka; odnośne programy wydatkowania środków powinny obejmować odpowiednie przepisy dotyczące reagowania w sytuacjach kryzysowych, które umożliwią UE podjęcie działania, jak tylko dochodzi do nadzwyczajnego zdarzenia;

·wystarczające środki finansowe, które dostępne są w razie potrzeby; poważnych kryzysów nie można przewidzieć, dlatego rezerwa budżetowa, z której można szybko czerpać dodatkowe środki, jest niezbędna.

2.CELE

Wśród instrumentów szczególnych, które mogą być uruchamiane poza i ponad pułapami wieloletnich ram finansowych, rezerwa na pomoc nadzwyczajną jest przewidziana konkretnie na dostarczanie dodatkowych środków w przypadku sytuacji kryzysowych. Ma ona postać wstępnej rocznej kwoty środków ponad przyjętymi pułapami, która może zostać dodana w ciągu kilku tygodni do budżetu danego programu na pokrycie kosztów nieprzewidzianych wydarzeń.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Zakres rezerwy na pomoc nadzwyczajną zostanie rozszerzony, by objąć operacje na terytorium UE, co pozwoli na wykorzystanie istniejących procedur i optymalizację przydziału środków budżetowych. Powstanie w ten sposób wspólny mechanizm umożliwiający finansowe zasilenie działań UE podejmowanych w odpowiedzi na wszelkiego rodzaju kryzysy (klęski żywiołowe, kryzysy ekologiczne, nadzwyczajne sytuacje humanitarne, epidemie chorób itp.) i we wszystkich obszarach geograficznych.

Aby uniknąć konkurowania o środki i zapewnić sprawiedliwe podejście do potrzeb w sytuacjach nadzwyczajnych, przez pierwsze 9 miesięcy w roku stosowany będzie czasowy pułap w wysokości 50 % zarówno w przypadku wymiaru wewnętrznego, jak i zewnętrznego. Ponadto 25 % rocznego pułapu zostanie zachowane na ostatni kwartał roku, aby zagwarantować, że środki są dostępne również i na wydarzenia pojawiające się pod koniec roku.

Obecny proces uruchamiania środków z rezerwy na pomoc nadzwyczajną jest sprawnie zorganizowany i sprawdzony. Przewiduje się utrzymanie jego głównych aspektów, a mianowicie:

·jako instrument szczególny przeznaczony do reagowania na nieprzewidziane wydarzenia i potrzeby w zakresie finansowania, rezerwa będzie uruchamiana poza i ponad pułapami wieloletnich ram finansowych;

·instrument ten zapisuje się w budżecie jako rezerwę; jest ona uruchamiana wspólnie przez Parlament Europejski i Radę w drodze przesunięcia środków zgodnie z rozporządzeniem finansowym;

·w celu maksymalizacji możliwości rezerwy niewykorzystane kwoty mogą być przenoszone na następny rok.

Aby zapewnić jak największą reaktywność budżetu UE, w odniesieniu do wszystkich programów i linii budżetowych, w których rezerwa może być uruchomiona, obowiązywać będą wspólne zasady dotyczące jej wykorzystania. Oznacza to, że środki nie będą przeznaczane na konkretne cele lub priorytety, na przykład na wewnętrzne, a nie zewnętrzne sytuacje kryzysowe, ani na poszczególne obszary polityki.

W wyjątkowych latach, w których cała roczna kwota rezerwy zostanie wykorzystana, dodatkowe potrzeby będzie można pokryć w ramach innych mechanizmów elastyczności (takich jak Instrument Elastyczności, margines na nieprzewidziane wydatki), przewidujących niemniej jednak bardziej złożoną procedurę uruchamiania (np. budżet korygujący).

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Rezerwa na pomoc nadzwyczajną będzie wykorzystywana w nadzwyczajnych sytuacjach, których nie można rozwiązać, wykorzystując środki finansowania kryzysowego przewidziane w poszczególnych programach. Rezerwa nie będzie służyć na przykład do zaradzenia skutkom kryzysów rynkowych dotykających produkcję lub dystrybucję produktów rolnych.

Innym instrumentem szczególnym przeznaczonym do reagowania w sytuacjach kryzysowych jest Fundusz Solidarności Unii Europejskiej. I w tym wypadku przewidziana jest maksymalna kwota roczna, ale charakter tego instrumentu jest bardzo odmienny od charakteru rezerwy. Środki z Funduszu Solidarności przyznawane są państwom członkowskim jako wyraz solidarności UE i mają pomóc im w uporaniu się ze skutkami poważnej klęski żywiołowej. Wsparcie przyznawane jest w formie dotacji, zwrotu części kosztów poniesionych przez państwo członkowskie w związku z naprawą i odbudową po wystąpieniu klęski, przy czym na szczeblu UE nie zarządza się żadnymi konkretnymi działaniami ani nie sporządza programu wydatkowania środków.

5.PROPONOWANA MAKSYMALNA KWOTA ROCZNA

Fundusz Solidarności Unii Europejskiej to instrument solidarności, który uruchamiany jest na wniosek państwa członkowskiego lub kraju biorącego udział w negocjacjach w sprawie przystąpienia do Unii, w odpowiedzi na poważne klęski żywiołowe. Jest on wyrazem solidarności europejskiej wobec regionów dotkniętych tymi klęskami i pozwala zmniejszyć koszty działań na poziomie krajowym.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Solidarność między państwami członkowskimi jest jedną z podstawowych zasad, na jakich opiera się Unia, a Fundusz Solidarności UE jest wyraźnym przejawem tej zasady. Obywatele zwracają na nią szczególną uwagę. Klęski żywiołowe prawdopodobnie będą występować coraz częściej i będą miały coraz poważniejsze skutki ze względu na zmieniające się warunki klimatyczne, zatem ten instrument szczególny nieujęty w wieloletnich ramach finansowych przyczynia się również do łagodzenia negatywnych skutków zmiany klimatu.

Ze względu na swój ukierunkowany zakres działania stanowi on uzupełnienie interwencji programów wieloletnich, które skupiają się na średniookresowych priorytetach inwestycyjnych, i może również pomóc w przezwyciężeniu trudności wynikających z międzyregionalnej koordynacji, w przypadku gdy katastrofa dotknie kilka regionów.

2.CELE

Fundusz Solidarności UE zapewnia wsparcie finansowe na pokrycie części kosztów działań nadzwyczajnych i działań służących odbudowie poniesionych przez budżety publiczne państw kwalifikujących się do objęcia wsparciem. Fundusz interweniuje, aby zapewnić wsparcie budżetowe na rzecz odbudowy kluczowej infrastruktury, wspierania społeczeństwa poprzez zapewnienie czasowego zakwaterowania i finansowania służb ratowniczych, zapewnienia infrastruktury prewencyjnej i środków ochrony dziedzictwa kulturowego, a także pomocy w oczyszczeniu obszarów dotkniętych katastrofą, włącznie ze strefami naturalnymi.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Ze względu na charakter interwencji mechanizm realizacji funduszu jest prosty i ukierunkowany na wyniki. Elastyczność umożliwiająca przenoszenie niewykorzystanych środków z poprzedniego roku budżetowego zostanie utrzymana, a jednocześnie umożliwi się wyższe kwoty płatności zaliczkowych.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Przegląd z 2014 roku wzmocnił powiązanie z polityką ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych i zachęcił państwa członkowskie do zintensyfikowania inwestycji w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych na zapobieganie i przystosowanie się do zmiany klimatu oraz budowanie odporności na klęski żywiołowe.

Jako że interwencja Funduszu Solidarności Unii Europejskiej następuje ex post, fundusz ten stanowi uzupełnienie dla rescEU i innych narzędzi reagowania kryzysowego, które uruchamiane są natychmiast w przypadku klęsk żywiołowych lub katastrof spowodowanych przez człowieka.

5.PROPONOWANA MAKSYMALNA KWOTA ROCZNA

Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji to instrument solidarnościowy i pomocowy, który zapewnia jednorazową pomoc dla pracowników zwalnianych w ramach dość dużej liczby nieoczekiwanych zwolnień spowodowanych niekorzystnymi skutkami przemian gospodarczych.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

Wsparcie z Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji jest uzupełnieniem zwykłych krajowych środków zapewniających odporność (zasiłki dla bezrobotnych, pomoc społeczna) oraz interwencji strukturalnych z Europejskiego Funduszu Społecznego i pozwala zwiększyć nie tylko liczbę i różnorodność oferowanych usług, ale również ich poziom intensywności.

Ze względu na taki ukierunkowany zakres fundusz stanowi uzupełnienie interwencji w ramach finansowanych przez UE programów wieloletnich, które skupiają się na średnioterminowych priorytetach, i może również pomóc w przezwyciężeniu trudności wynikających z koordynacji między służbami na szczeblu krajowym/regionalnym, jako że duże zwolnienia grupowe mogą wymagać połączenia środków.

Ponadto Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji przyczynia się również do bezpośredniego wprowadzenia w życie niektórych zasad Europejskiego filaru praw socjalnych, takich jak szkolenia i uczenie się przez całe życie lub aktywne wsparcie na rzecz zatrudnienia.

2.CELE

Począwszy od 2021 r. Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji będzie wspierać pracowników zwalnianych w ramach masowych zwolnień ze względu na szerszy zakres zmian (globalizacja, kryzys, zmiany technologiczne itp.).

W związku z tym środki będą miały na celu: (i) udzielanie zindywidualizowanego wsparcia, aby pomóc w reintegracji na rynku pracy, (ii) zwiększenie nacisku na zdobywanie umiejętności cyfrowych oraz (iii) wspieranie mobilności we wszystkich stosownych przypadkach.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Uruchamianie Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji zostanie usprawnione w dwojaki sposób, tak aby lepiej odpowiadało szczególnym cechom instrumentu reagowania kryzysowego: (i) szerszy zakres interwencji, obejmujący rozszerzone kryteria interwencji (np. zmiany technologiczne) oraz (ii) wprowadzenie uproszczeń proceduralnych, na przykład łatwiejszych procedur składania wniosków, udzielania pomocy technicznej w celu ułatwienia dostępu do finansowania.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Poziomy współfinansowania zostaną dostosowane do poziomów obowiązujących w ramach polityki spójności.

5.PROPONOWANA MAKSYMALNA KWOTA ROCZNA

	POZABUDŻETOWE
	Europejski Instrument na rzecz Pokoju

Celem Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju jest finansowanie wspólnych kosztów operacji wojskowych prowadzonych w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony, udział w finansowaniu wojskowych operacji utrzymania pokoju realizowanych przez inne międzynarodowe podmioty oraz udzielanie wsparcia siłom zbrojnym stron trzecich w celu zapobiegania konfliktom, budowania pokoju i umacniania bezpieczeństwa międzynarodowego.

1.EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA

UE jest uznawana za wiarygodny podmiot na arenie światowej. Daje jej to uprzywilejowaną pozycję, jeśli chodzi o zapobieganie konfliktom i utrzymywanie pokoju. Interwencje UE w tych dziedzinach mogą przybierać różne formy, począwszy od wspierania operacji pokojowych realizowanych przez państwa trzecie lub organizacje międzynarodowe (np. w ramach Instrumentu na rzecz Pokoju w Afryce), przez bezpośrednie wsparcie zdolności partnerów, po wysyłanie sił zbrojnych do udziału w operacjach w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Ta zdolność UE do przyczyniania się do zapobiegania kryzysom, przywracania pokoju, porządku publicznego i stabilizacji w krajach i regionach dotkniętych konfliktami lub zamieszkami ma kluczowe znaczenie. Ma ona nie tylko zapewnić ochronę UE i jej obywatelom, lecz również ustabilizować inne kraje, umożliwić im rozwój i zapobiec masowym przesiedleniom osób.

UE uczestniczyła w operacjach pokojowych w różnych miejscach w Afryce, na Bliskim Wschodzie i Bałkanach Zachodnich lub zapewniała wsparcie na ich rzecz, między innymi poprzez wysyłanie do tych regionów sił zbrojnych UE. Operacje te udowodniły, że europejski wymiar ma rzeczywistą wartość dodaną, umożliwia bowiem uczestniczącym państwom członkowskim łączenie zasobów i podział kosztów, i pokazały prawdziwe europejskie zaangażowanie w terenie. Jednak w ciągu ostatnich lat pojawiało się coraz więcej wyzwań dla bezpieczeństwa i stabilności w naszym sąsiedztwie i poza nim, wzrosły też więc potrzeby w zakresie utrzymywania pokoju.

Wymaga to większego zaangażowania ze strony UE i reagowania na konflikty i kryzysy zewnętrzne poprzez operacje utrzymywania pokoju i rozwiązywanie konfliktów. Ten cel można skuteczniej osiągnąć na poziomie UE. Tylko nieliczne państwa członkowskie posiadają wystarczające zasoby do wspierania lub przeprowadzenia skutecznych operacji wojskowych we własnym zakresie, a państwa członkowskie, które je realizują, nie powinny ponosić wszystkich kosztów operacji, które przynoszą korzyści całej UE. Solidarność między państwami członkowskimi i łączenie zasobów ma zatem zasadnicze znaczenie. Ponadto zaangażowanie na poziomie UE może ułatwić współpracę z organizacjami międzynarodowymi i regionalnymi oraz państwami na całym świecie za pośrednictwem sieci delegatur UE. Niewiele państw członkowskich może zaoferować taki zakres kontaktów.

2.CELE

Instrument ma pozwolić Unii działać szybciej i na większą skalę w celu zapobiegania konfliktom, wspierania bezpieczeństwa ludzkiego, przeciwdziałania niestabilności oraz budowania bardziej bezpiecznego świata, również przy użyciu środków wojskowych i obronnych, jeżeli zajdzie taka potrzeba. 

Traktat o Unii Europejskiej nie zezwala na finansowanie z budżetu UE operacji z zakresu wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa mających wpływ na kwestie wojskowe lub obronne. Głównym celem instrumentu będzie zatem realizacja działań z zakresu unijnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa mających wpływ na kwestie wojskowe lub obronne, które nie mogą być finansowane z budżetu UE. O ile Rada nie zdecyduje inaczej, działania z zakresu wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, które mogą być finansowane z budżetu UE, powinny być nadal finansowane w ten sposób. Wdrożenie instrumentu będzie wymagało pełnej spójności i zgodności z budżetem UE, które należy zapewnić na wszystkich poziomach jego funkcjonowania.

Instrument ten to nowy jednolity instrument pozabudżetowy. Połączy on w sobie wsparcie, które w ramach wieloletnich ram finansowych na lata 2014–2020 częściowo wchodziło w zakres Instrumentu na rzecz Pokoju w Afryce (finansowanego z pozabudżetowego Europejskiego Funduszu Rozwoju), oraz mechanizm ATHENA. Wojskowe operacje w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony są finansowane poza budżetem UE głównie przez uczestniczące państwa członkowskie, natomiast niewielki odsetek wspólnych kosztów finansowany jest poprzez mechanizm ATHENA.

Te istniejące mechanizmy finansowania, choć mają wyraźną wartość dodaną, dotychczas jedynie częściowo sprostały oczekiwaniom partnerów oraz zaspokoiły potrzebę zapewnienia stabilności zewnętrznej UE w świetle bezprecedensowych wyzwań zewnętrznych. Instrument ma zatem na celu:

1. wzmocnienie finansowania wojskowych operacji w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony, tak by stało się bardziej elastyczne i skuteczne;

2. rozszerzenie zakresu wsparcia UE dla operacji wojskowych utrzymania pokoju prowadzonych przez państwa trzecie i organizacje międzynarodowe na całym świecie oraz budowanie zdolności wojskowych państw trzecich i organizacji międzynarodowych w celu zapobiegania konfliktom, budowania pokoju i umacniania bezpieczeństwa międzynarodowego;

3. ułatwienie finansowania innych działań operacyjnych z zakresu wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa mających wpływ na kwestie wojskowe lub obronne, jeśli Rada tak zdecyduje.

Instrument zostanie ustanowiony w drodze decyzji Rady w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Jako że jest to instrument wchodzący w zakres wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, za jego wdrażanie odpowiadał będzie Wysoki Przedstawiciel. W odniesieniu do realizacji finansowej instrumentu zgodnie z rozporządzeniem finansowym Wysokiego Przedstawiciela wspierać będzie komisyjna Służba ds. Instrumentów Polityki Zagranicznej.

3.WDROŻENIE I UPROSZCZENIE

Instrument będzie finansowany z rocznych składek państw członkowskich, których wysokość obliczana będzie na podstawie dochodu narodowego brutto. Przyczyni się on do poprawy elastyczności i zdolności reagowania na kryzys, opierając się na doświadczeniach z wdrażania obecnych instrumentów i mechanizmów. Instrument zapewni, że finansowanie UE będzie stale dostępne, umożliwi też szybką reakcję w sytuacjach kryzysowych i w odpowiedzi na inne pilne wnioski. Ułatwi on także dostarczanie zintegrowanych pakietów obejmujących szkolenia wojskowe organizowane przez unijne szkoleniowe misje wojskowe, sprzęt wojskowy i wsparcie. W celu uwzględnienia różnorodnego charakteru realizowanych w jego ramach działań, Europejski Instrument na rzecz Pokoju opracowano w sposób zapewniający wydajność i elastyczność. Ważna rola partnerów zostanie jasno określona.

4.KOMPLEMENTARNOŚĆ I SYNERGIA Z INNYMI OBSZARAMI POLITYKI / ZGODNOŚĆ ŚRODKÓW UE Z ZASOBAMI KRAJOWYMI I REGIONALNYMI

Instrumentem zarządzać się będzie zgodnie z zasadami spójności i komplementarności, przy zapewnieniu pełnej spójności i synergii z odpowiednimi instrumentami działań zewnętrznych i środkami w ramach budżetu UE, w szczególności wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa, budowaniem zdolności na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju i innymi formami pomocy związanej z bezpieczeństwem oraz działaniami w ramach realizacji celów unijnej polityki sąsiedztwa i rozwoju dotyczących bezpieczeństwa i pokoju. Elastyczność i zdolność reagowania pozwolą zapewnić, by wsparcie było dostępne w odpowiednim czasie i zaspokajało zewnętrzne potrzeby militarne zgodnie z ustaleniami. Zapewni się również uproszczenie i usprawnienie struktur i źródeł finansowania. Instrument będzie w znacznym stopniu sterowany politycznie, aby zapewnić jego skuteczność i spójność z ogólnym podejściem do polityki zewnętrznej UE.

Wprowadzenie instrumentu pokazuje, że UE musi znaleźć wyraz dla swojej roli w dziedzinie obronności, ale jest on wyraźnie odrębny od Europejskiego Funduszu Obronnego, który ma na celu uzupełnienie i wzmocnienie krajowych inwestycji na badania w dziedzinie obronności i rozwoju przemysłowego. Niemniej jednak Europejski Fundusz Obronny może stanowić istotny bodziec dla autonomii strategicznej UE oraz konkurencyjności przemysłu obronnego w Europie, a tym samym pośrednio umożliwić UE zapewnienie skuteczniejszego wsparcia dla wojskowych operacji utrzymywania pokoju za granicą.

5.PROPONOWANY PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH NA LATA 2021–2027

Europejski Instrument na rzecz Pokoju jest instrumentem pozabudżetowym.

(1)

     Bez uszczerbku dla kompetencji poszczególnych Dyrekcji Generalnych.