KOMISJA EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 6.3.2018
COM(2018) 88 final
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
dotyczące wykonania art. 5 rozporządzenia (UE) nr 576/2013 w sprawie przemieszczania o charakterze niehandlowym zwierząt domowych
KOMISJA EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 6.3.2018
COM(2018) 88 final
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
dotyczące wykonania art. 5 rozporządzenia (UE) nr 576/2013 w sprawie przemieszczania o charakterze niehandlowym zwierząt domowych
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
dotyczące wykonania art. 5 rozporządzenia (UE) nr 576/2013 w sprawie przemieszczania o charakterze niehandlowym zwierząt domowych
Spis treści
1.Cel dokumentu
2.Kontekst prawny
2.1.Wprowadzenie
2.2.Główne przepisy art. 5 rozporządzenia (UE) nr 576/2013
2.2.1.Gatunki wymienione w części A
2.2.2.Gatunki wymienione w części B
2.3.Zobowiązanie prawne do przedstawienia sprawozdania Parlamentowi Europejskiemu i Radzie
3.Konsultacje z zainteresowanymi stronami
3.1.Wprowadzenie
3.2.Wyniki konsultacji
3.2.1.Gatunki wymienione w części A
3.2.2.Gatunki wymienione w części B
4.Wnioski
4.1.Gatunki wymienione w części A
4.2.Gatunki wymienione w części B
4.3.Wniosek ogólny
1.Cel dokumentu
Niniejszy dokument spełnia obowiązek Komisji dotyczący przedstawienia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdania z wykonania art. 5 rozporządzenia (UE) nr 576/2013 1 (zwanego dalej „rozporządzeniem w sprawie zwierząt domowych”).
Opiera się on głównie na wynikach konsultacji przeprowadzonych z właściwymi organami w niektórych państwach członkowskich Unii Europejskiej (UE) i jednym z państw należących do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu, Norwegii, dotyczących ich doświadczenia we wdrażaniu tego artykułu.
2.Kontekst prawny
2.1.Wprowadzenie
W rozporządzeniu w sprawie zwierząt domowych ustanowiono wymogi dotyczące zdrowia zwierząt mające zastosowanie w przypadku przemieszczania o charakterze niehandlowym do państw członkowskich zwierząt domowych, które towarzyszą właścicielowi na jego odpowiedzialność. Rozporządzenie to stosuje się od dnia 29 grudnia 2014 r.
W rozporządzeniu ustanowiono wykaz gatunków zwierząt, do których powinny mieć zastosowanie zharmonizowane wymogi dotyczące zdrowia zwierząt, jeżeli zwierzęta z tych gatunków są trzymane jako zwierzęta domowe i są przedmiotem przemieszczania o charakterze niehandlowym. Przy sporządzaniu tego wykazu uwzględniono podatność tych gatunków na wściekliznę lub ich rolę w epidemiologii wścieklizny.
Psy, koty i fretki są zwierzętami należącymi do gatunków podatnych na wściekliznę i wymieniono je w załączniku I część A do tego rozporządzenia („gatunki wymienione w części A”). W rozporządzeniu ustanowiono przepisy dotyczące zdrowia zwierząt mające zastosowanie w przypadku przemieszczania o charakterze niehandlowym zwierząt tych gatunków.
Zwierzęta trzymane jako zwierzęta domowe, które nie należą do gatunków podatnych na wściekliznę (lub które nie mają epidemiologicznego znaczenia w odniesieniu do wścieklizny), wymieniono w załączniku I część B („gatunki wymienione w części B”). Rozporządzenie stanowi, że do czasu przyjęcia przepisów unijnych, o których mowa w art. 9 i 14, do przemieszczania o charakterze niehandlowym zwierząt należących do gatunków wymienionych w części B do państw członkowskich stosuje się przepisy krajowe.
Doświadczenie pokazuje, że wewnątrzunijny handel zwierzętami domowymi należącymi do gatunków wymienionych w części A oraz ich przywóz do Unii z państw trzecich może być oszukańczo upozorowany na przemieszczanie o charakterze niehandlowym. Współprawodawcy rozporządzenia w sprawie zwierząt domowych starali się zapobiegać takim oszukańczym praktykom, ponieważ mogą one stanowić zagrożenie dla zdrowia zwierząt. Postanowili zatem ustalić maksymalną liczbę zwierząt domowych należących do gatunków wymienionych w części A, które mogą towarzyszyć swojemu właścicielowi lub upoważnionej osobie, gdy ich właściciel lub upoważniona osoba przemieszcza się z jednego państwa członkowskiego do drugiego bądź z danego terytorium lub państwa trzeciego. Zasadę tę zawarto w art. 5 rozporządzenia i istnieją od niej wyjątki w pewnych określonych warunkach.
2.2.Główne przepisy art. 5 rozporządzenia (UE) nr 576/2013
2.2.1.Gatunki wymienione w części A
Art. 5 ust. 1–4 rozporządzenia w sprawie zwierząt domowych stanowi, że maksymalna liczba zwierząt domowych należących do gatunków wymienionych w części A, które mogą towarzyszyć swojemu właścicielowi lub osobie upoważnionej podczas jednorazowego przemieszczania o charakterze niehandlowym z jednego państwa członkowskiego do drugiego bądź z danego terytorium lub państwa trzeciego do państwa członkowskiego, nie może przekraczać pięciu. W ust. 2 tego artykułu przewiduje się jednak odstępstwo, które pozwala na przekroczenie liczby pięciu zwierząt, jeśli spełnione zostaną pewne warunki dotyczące wieku zwierząt, dowodów w postaci dokumentów, które należy przedstawić, i celu przemieszczania. Kontrole zgodności mające na celu sprawdzenie przestrzegania tych warunków muszą być przeprowadzane zgodnie z art. 33 i 34 rozporządzenia.
W przypadku gdy te określone warunki nie są spełnione, a liczba zwierząt domowych należących do gatunków wymienionych w części A przekracza ustaloną maksymalną liczbę, zwierzęta te muszą spełniać odpowiednie wymogi dotyczące zdrowia zwierząt określone w dyrektywie 92/65/EWG 2 oraz, w stosownych przypadkach, podlegać kontrolom weterynaryjnym przewidzianym w dyrektywie 90/425/EWG 3 lub dyrektywie 91/496/EWG 4 .
W związku z tym, że współprawodawcy ustalają maksymalną liczbę zwierząt domowych należących do gatunków wymienionych w części A w rozporządzeniu w sprawie zwierząt domowych, każdą zmianę tego przepisu można rozważyć tylko wówczas, gdy Komisja przedłoży Parlamentowi Europejskiemu i Radzie wniosek w sprawie zmiany odpowiednich ustępów art. 5 zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą.
2.2.2.Gatunki wymienione w części B
W przypadku gatunków innych niż psy, koty i fretki na mocy art. 5 ust. 5 rozporządzenia w sprawie zwierząt domowych Komisja jest uprawniona do przyjęcia aktów delegowanych określających przepisy ustanawiające maksymalną liczbę zwierząt domowych, które mogą towarzyszyć swojemu właścicielowi lub osobie upoważnionej podczas jednorazowego przemieszczania o charakterze niehandlowym.
Do chwili obecnej Komisja nie skorzystała z tego przepisu upoważniającego. Jeżeli nie korzysta z niego, w art. 9 i 14 tego rozporządzenia zezwala się na stosowanie przepisów krajowych. Jak wynika z tych dwóch artykułów, konieczne jest jednak stosowanie przepisów krajowych proporcjonalnie do zagrożeń dla zdrowia publicznego lub dla zdrowia zwierząt związanych z przemieszczaniem o charakterze niehandlowym zwierząt domowych należących do tych gatunków. W artykułach tych wprowadza się także wymóg, iż przepisy krajowe nie mogą być bardziej rygorystyczne niż przepisy stosowane do wewnątrzunijnego handlu tymi zwierzętami lub ich przywozu do Unii z państw trzecich zgodnie z dyrektywami 92/65/EWG lub 2006/88/WE 5 .
2.3.Zobowiązanie prawne do przedstawienia sprawozdania Parlamentowi Europejskiemu i Radzie
Na mocy art. 5 ust. 6 rozporządzenia w sprawie zwierząt domowych Komisja jest zobowiązana przedstawić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie dotyczące wykonania art. 5. Sprawozdanie należy sporządzić najpóźniej do dnia 29 czerwca 2018 r. Na podstawie tego sprawozdania Komisja może w razie potrzeby zaproponować zmiany rozporządzenia.
3.Konsultacje z zainteresowanymi stronami
3.1.Wprowadzenie
W dniu 27 września 2017 r., aby przygotować swoje sprawozdanie, Komisja zwróciła się do głównych lekarzy weterynarii z państw członkowskich UE i trzech państw członkowskich EFTA (Norwegii, Szwajcarii i Islandii) o przekazanie jej informacji na temat własnych doświadczeń we wdrażaniu art. 5 rozporządzenia w sprawie zwierząt domowych. W dniu 8 grudnia 2017 r. wysłała głównym lekarzom weterynarii przypomnienie o tym zaproszeniu.
Z uwagi na fakt, że Komisja nie zarejestrowała żadnych skarg ani korespondencji z innymi obywatelami lub zainteresowanymi stronami w związku z wykonaniem art. 5, nie uznała za konieczne przeprowadzenia konsultacji publicznych do celów sporządzenia tego sprawozdania.
Od czasu wejścia w życie przedmiotowego rozporządzenia Dyrekcja ds. Audytów i Analiz w zakresie Zdrowia i Żywności przynależąca do Dyrekcji Generalnej ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności Komisji nie przeprowadziła żadnych kontroli w państwach członkowskich w celu ocenienia skuteczności kontroli wprowadzonych w odniesieniu do przemieszczania o charakterze niehandlowym zwierząt domowych, które umożliwiłyby wykrycie wszelkich niedociągnięć w wykonaniu art. 5. Miało to miejsce dlatego, że Dyrekcja miała inne priorytety.
3.2.Wyniki konsultacji
Właściwe organy 20 państw członkowskich UE i Norwegii odpowiedziały na zaproszenie do konsultacji i przesłały Komisji swoje uwagi.
3.2.1.Gatunki wymienione w części A
Większość właściwych organów udzielających odpowiedzi zarejestrowała niewiele sprawozdań lub zapytań dotyczących przemieszczania więcej niż pięciu zwierząt domowych należących do gatunków wymienionych w części A z jednego państwa członkowskiego do drugiego lub z danego terytorium lub państwa trzeciego do państwa członkowskiego. Zasadniczo przepis dotyczący maksymalnej liczby zwierząt domowych należących do gatunków wymienionych w części A, jaka jest dozwolona podczas jednorazowego przemieszczania o charakterze niehandlowym, jest powszechnie znany ogółowi społeczeństwa i właściwie stosowany. Ogólnie właściwe organy udzielające odpowiedzi popierają zatem utrzymanie maksymalnej liczby określonej w art. 5 ust. 1. Właściwe organy z dwóch państw uważają jednak, że przepis ten sprzyja oszukańczemu upozorowaniu handlu na przemieszczanie o charakterze niehandlowym. Opowiadają się zatem za uchyleniem tego przepisu lub obniżeniem maksymalnej liczby zwierząt domowych dozwolonej podczas jednorazowego przemieszczania o charakterze niehandlowym.
Większość właściwych organów udzielających odpowiedzi opowiada się za odstępstwem przewidzianym w art. 5 ust. 2 i popiera utrzymanie go w obecnym brzmieniu. Tylko dwa właściwe organy wyraziły zastrzeżenia dotyczące wykonania, dlatego opowiadają się za uchyleniem lub dalszym ograniczeniem tego odstępstwa. Proponują one wprowadzenie ograniczenia liczby zwierząt domowych dozwolonych w ramach odstępstwa lub ograniczenia celu przemieszczania do określonych wydarzeń. Oba organy popierają utrzymanie minimalnego wieku sześciu miesięcy. Jako główny powód podają trudność w weryfikacji pisemnych dowodów przedstawionych przez właścicieli zwierząt domowych oraz w ustaleniu celu przemieszczania.
3.2.2.Gatunki wymienione w części B
Większość właściwych organów udzielających odpowiedzi nie przedstawiła żadnych uwag dotyczących gatunków wymienionych w części B ani nie sformułowała stanowiska co do tego, czy Komisja powinna korzystać ze swojego uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych ustanawiających w odniesieniu do zwierząt domowych należących do gatunków wymienionych w części B maksymalną liczbę, jaka jest dozwolona podczas jednorazowego przemieszczania o charakterze niehandlowym.
Nieliczne właściwe organy udzielające odpowiedzi wyraziły potrzebę przyjęcia unijnych przepisów ustanawiających w odniesieniu do zwierząt domowych należących do określonych gatunków wymienionych w części B maksymalną liczbę, jaka jest dozwolona podczas jednorazowego przemieszczania o charakterze niehandlowym. Te organy, które to uczyniły, nie przedstawiły żadnego uzasadnienia.
Bardzo niewiele właściwych organów udzielających odpowiedzi doświadczyło problemów ze zwierzętami domowymi należącymi do gatunków wymienionych w części B. Z tego powodu bardzo nieliczne organy zalecały ustanowienie w odniesieniu do zwierząt domowych należących do gatunków wymienionych w części B maksymalnej liczby, jaka jest dozwolona podczas jednorazowego przemieszczania o charakterze niehandlowym. Niektóre właściwe organy udzielające odpowiedzi twierdziły, że w przypadku braku przepisów unijnych stosują przepisy krajowe. Te przepisy krajowe określają maksymalną liczbę zwierząt domowych należących do wszystkich bądź niektórych gatunków wymienionych w części B (takich jak ptaki i króliki, w odniesieniu do których dyrektywa 92/65/EWG ustanawia wymogi w zakresie zdrowia zwierząt), w przypadku gdy są one przedmiotem handlu w Unii lub są przywożone z państw trzecich.
4.Wnioski
4.1.Gatunki wymienione w części A
Komisja zauważa, że większość właściwych organów udzielających odpowiedzi popiera utrzymanie w odniesieniu do zwierząt domowych należących do gatunków wymienionych w części A maksymalnej liczby, jaka jest dozwolona podczas jednorazowego przemieszczania o charakterze niehandlowym zgodnie z art. 5 ust. 1 rozporządzenia w sprawie zwierząt domowych. Uważają one, że przepis ten jest odpowiedni, aby zapobiec upozorowaniu wewnątrzunijnego handlu zwierzętami należącymi do tych gatunków lub ich przywozu do Unii na przemieszczanie o charakterze niehandlowym.
Komisja zauważa również, że nieliczne właściwe organy opowiadające się za uchyleniem lub ograniczeniem tego przepisu są zdania, iż sprzyja on nielegalnym praktykom. Uważają one, że przepis ten jest interpretowany przez niektóre podmioty jako kwalifikujący każdy przypadek przemieszczania do pięciu zwierząt domowych należących do gatunków wymienionych w części A jako niehandlowy. Analizując te argumenty, Komisja uważa, że istnieje potrzeba przypomnienia ogółowi społeczeństwa i upoważnionym lekarzom weterynarii definicji „przemieszczania o charakterze niehandlowym” i „zwierzęcia domowego” z art. 3 lit. a) i b) rozporządzenia w sprawie zwierząt domowych. Komisja uważa w szczególności, że kluczowe znaczenie ma wyjaśnienie, iż jeżeli przemieszczanie zwierzęcia nie jest spowodowane przemieszczaniem jego właściciela, nie można go zasadniczo uznać za niehandlowe. Dzieje się tak niezależnie od liczby zwierząt domowych objętych przemieszczaniem.
4.2.Gatunki wymienione w części B
Komisja zauważa, że mniejsza grupa właściwych organów udzielających odpowiedzi wyraziła przekonanie, iż Komisja powinna korzystać ze swojego uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych ustanawiających w odniesieniu do zwierząt domowych należących do gatunków wymienionych w części B maksymalną liczbę, jaka jest dozwolona podczas jednorazowego przemieszczania o charakterze niehandlowym. W przypadku braku wystarczającego uzasadnienia takiego postępowania Komisja nie jest jednak obecnie w stanie rozpocząć prac przygotowawczych nad przyjęciem aktu delegowanego dotyczącego tej kwestii.
Komisja zauważa również, że wdrożenie przepisów krajowych przyczyniło się do lepszej kontroli przemieszczania zwierząt domowych należących do gatunków wymienionych w części B. Komisja jest jednak zaniepokojona charakterem tych przepisów, jeżeli chodzi o proporcjonalność i rygorystyczność, oraz ich zgodnością z art. 9 i 14 rozporządzenia w sprawie zwierząt domowych. W istocie, ustanowione w dyrektywie 92/65/EWG przepisy dotyczące wewnątrzunijnego handlu niektórymi gatunkami wymienionymi w części B, np. ptakami i królikami, lub ich przywozu do Unii nie obejmują dozwolonej maksymalnej liczby.
4.3.Wniosek ogólny
Uwagi przedstawione przez właściwe organy państw członkowskich UE i Norwegii podczas konsultacji nie dostarczyły solidnych dowodów na to, że maksymalna liczba zwierząt domowych należących do gatunków wymienionych w części A (oraz możliwość odstępstwa od tej zasady) zgodnie z art. 5 rozporządzenia w sprawie zwierząt domowych oraz brak przepisów unijnych określających maksymalną liczbę zwierząt domowych należących do gatunków wymienionych w części B stanowią nadmierne obciążenie dla przemieszczania o charakterze niehandlowym zwierząt domowych. W przedstawionych uwagach nie zawarto również dowodów na to, że przepisy te zachęcają do upozorowania wewnątrzunijnego handlu zwierzętami należącymi do niektórych gatunków lub ich przywozu do Unii na przemieszczanie o charakterze niehandlowym.
W związku z tym należy zebrać więcej doświadczeń w zakresie praktycznego stosowania art. 5 rozporządzenia w sprawie zwierząt domowych przez dłuższy okres, zanim Komisja będzie mogła rozważyć zaproponowanie zmian obecnie obowiązujących przepisów dotyczących zwierząt domowych należących do gatunków wymienionych w części A lub przyjęcie przepisów unijnych dotyczących zwierząt domowych należących do gatunków wymienionych w części B.
Ponadto należy zauważyć, że w art. 246 rozporządzenia (UE) 2016/429 6 ustanowiono przepisy dotyczące maksymalnej liczby zwierząt domowych dozwolonej podczas jednorazowego przemieszczania o charakterze niehandlowym. Przepisy te są podobne do przepisów określonych w art. 5 rozporządzenia w sprawie zwierząt domowych. Rozporządzenie (UE) 2016/429 uchyla rozporządzenie w sprawie zwierząt domowych ze skutkiem od dnia 21 kwietnia 2021 r. Zgodnie z art. 277 rozporządzenia (UE) 2016/429 „do dnia 21 kwietnia 2026 r. stosuje się nadal rozporządzenie (UE) nr 576/2013 w odniesieniu do przemieszczania o charakterze niehandlowym zwierząt domowych, zamiast części VI niniejszego rozporządzenia”.
W związku z tym nie jest realistyczne, aby Komisja przedstawiła Parlamentowi Europejskiemu i Radzie wniosek dotyczący zmiany art. 5 ust. 1–4 rozporządzenia w odniesieniu do zwierząt domowych należących do gatunków wymienionych w części A, który to wniosek zostałby przyjęty w ramach zwykłej procedury ustawodawczej przed dniem 21 kwietnia 2021 r. i obowiązywałby do dnia 21 kwietnia 2026 r. Wszelkie zmiany w tej dziedzinie powinny również obejmować odpowiednie przepisy rozporządzenia (UE) 2016/429, w tym przepisy przejściowe.
W przypadku ewentualnego przyjęcia przepisów określających maksymalną liczbę zwierząt domowych należących do gatunków wymienionych w części B przekazane Komisji uprawnienie do przyjmowania takich przepisów zgodnie z art. 5 ust. 5 rozporządzenia w sprawie zwierząt domowych wygaśnie z dniem 21 kwietnia 2021 r. Jakakolwiek maksymalna liczba zwierząt domowych należących do tych gatunków, przyjęta zgodnie z art. 246 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2016/429, obowiązywałaby dopiero od dnia 21 kwietnia 2026 r. Biorąc pod uwagę konsultacje z państwami członkowskimi UE i Norwegią oraz potrzebę priorytetowego potraktowania prac przygotowawczych nad przyjęciem kluczowych aktów delegowanych wymienionych w art. 274 rozporządzenia (UE) 2016/429, Komisja nie zamierza korzystać z uprawnienia przekazanego jej na mocy art. 5 ust. 5 rozporządzenia w sprawie zwierząt domowych.
Komisja będzie jednak nadal monitorować sytuację i zachęcać państwa członkowskie do podejmowania działań na rzecz właściwego wdrożenia i egzekwowania obowiązujących przepisów, które uzna za niezbędne do przeciwdziałania oszukańczym praktykom. Komisja podjęła również szereg inicjatyw, aby pomóc państwom członkowskim w podnoszeniu świadomości wśród służb urzędowych oraz aby ułatwić wymianę informacji i danych wywiadowczych między organami krajowymi. Inicjatywy te obejmują szkolenia dla urzędników państw członkowskich w ramach programu „Lepsze szkolenia na rzecz bezpieczniejszej żywności” 7 , regularną wymianę poglądów na posiedzeniach Stałego Komitetu ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz oraz utworzenie sieci „krajowych punktów kontaktowych ds. zwierząt domowych”.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 576/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie przemieszczania o charakterze niehandlowym zwierząt domowych oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 998/2003 (Dz.U. L 178 z 28.6.2013, s. 1).
Dyrektywa Rady 92/65/EWG z dnia 13 lipca 1992 r. ustanawiająca wymagania dotyczące zdrowia zwierząt regulujące handel i przywóz do Wspólnoty zwierząt, nasienia, komórek jajowych i zarodków nieobjętych wymaganiami dotyczącymi zdrowia zwierząt ustanowionymi w szczególnych zasadach Wspólnoty określonych w załączniku A pkt I do dyrektywy 90/425/EWG (Dz.U. L 268 z 14.9.1992, s. 54).
Dyrektywa Rady 90/425/EWG z dnia 26 czerwca 1990 r. dotycząca kontroli weterynaryjnych i zootechnicznych mających zastosowanie w handlu wewnątrzwspólnotowym niektórymi żywymi zwierzętami i produktami w perspektywie wprowadzenia rynku wewnętrznego (Dz.U. L 224 z 18.8.1990, s. 29).
Dyrektywa Rady 91/496/EWG z dnia 15 lipca 1991 r. ustanawiająca zasady regulujące organizację kontroli weterynaryjnych zwierząt wprowadzanych na rynek Wspólnoty z państw trzecich i zmieniająca dyrektywy 89/662/EWG, 90/425/EWG oraz 90/675/EWG (Dz.U. L 268 z 24.9.1991, s. 56).
Dyrektywa Rady 2006/88/WE z dnia 24 października 2006 r. w sprawie wymogów w zakresie zdrowia zwierząt akwakultury i produktów akwakultury oraz zapobiegania niektórym chorobom zwierząt wodnych i zwalczania tych chorób (Dz.U. L 328 z 24.11.2006, s. 14).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie przenośnych chorób zwierząt oraz zmieniające i uchylające niektóre akty w dziedzinie zdrowia zwierząt („Prawo o zdrowiu zwierząt”) (Dz.U. L 84 z 31.3.2016, s. 1).