Bruksela, dnia 1.2.2017

COM(2017) 37 final

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

dotyczące wdrożenia dyrektywy 2009/31/WE w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla


1.WPROWADZENIE

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/31/WE w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla 1 (tzw. dyrektywa w sprawie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla – CCS, zwana dalej „dyrektywą CCS”) ustanawia ramy prawne bezpiecznego dla środowiska geologicznego składowania dwutlenku węgla (CO2). Celem dyrektywy jest zapewnienie, aby ryzyko wycieku CO2 lub szkód dla zdrowia i środowiska było jak najmniejsze, oraz zapobieganie wszelkim niekorzystnym skutkom dla bezpieczeństwa sieci transportowej lub składowisk.

Niniejsze sprawozdanie stanowi drugie sprawozdanie z realizacji dyrektywy CCS i obejmuje okres od maja 2013 r. do kwietnia 2016 r. Omówiono w nim postępy osiągnięte od czasu pierwszego sprawozdania z realizacji 2 . Sprawozdanie na temat przeglądu dyrektywy CCS zostało przyjęte w 2015 r. 3 Niniejsze sprawozdanie opiera się na sprawozdaniach przekazanych przez państwa członkowskie. Dwadzieścia sześć państw członkowskich 4 przedłożyło sprawozdania w terminie umożliwiającym ich uwzględnienie w niniejszym sprawozdaniu.

2.OGÓLNE POSTĘPY W TRANSPOZYCJI

Wszystkie państwa członkowskie powiadomiły Komisję o środkach transpozycji. Na chwilę obecną Komisja uważa, że ustawodawstwo szesnastu państw członkowskich jest w pełni zgodne z dyrektywą. Wciąż trwają dyskusje z pozostałymi państwami członkowskimi w celu pełnego dostosowania ich ustawodawstwa do wymogów dyrektywy.

3.WDRAŻANIE W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH – SZCZEGÓLNE PROBLEMY

3.1.Wybór lokalizacji składowisk

W porównaniu z poprzednim okresem sprawozdawczym, państwa członkowskie nie określiły na ogół żadnych nowych obszarów, na których można lub nie można wybierać składowisk. Jedynie Polska określiła jeden obszar składowania. Pięć niemieckich krajów związkowych przygotowuje decyzje lub przyjęło przepisy ograniczające podziemne składowanie CO2 lub zakazujące go, w tym do celów badawczych.

Państwa członkowskie, które zamierzają zezwolić na składowanie na swoim terytorium, muszą przeprowadzić ocenę dostępnych możliwości składowania. Nowe oceny dostępnych możliwości składowania przeprowadzono, prowadzi się lub planuje przeprowadzić w Bułgarii, Niemczech, Grecji, na Węgrzech, we Włoszech, Niderlandach, Szwecji oraz Zjednoczonym Królestwie.

Bardziej szczegółowe informacje znajdują się w załączniku do niniejszego sprawozdania.

3.2.Wnioski o pozwolenie na składowanie lub poszukiwanie

Wnioski o pozwolenia na poszukiwanie złożono jedynie w Hiszpanii. W ramach jednego projektu złożono wniosek o pozwolenie na składowanie w Wielkiej Brytanii: jest to projekt Peterhead CCS. Komisja wydała opinię na temat projektu pozwolenia na składowanie w styczniu 2016 r. 5  Wniosek o pozwolenie na składowanie jest poddawany ocenie we Włoszech i oczekuje się, że przedłożony zostanie wniosek dla pola Q16 Maas, będącego częścią projektu ROAD w Niderlandach.

3.3.Możliwość modernizacji pod kątem CCS nowych dużych obiektów energetycznego spalania

Dyrektywa CCS nakłada wymóg, aby przy składaniu wniosków o pozwolenie operatorzy ocenili techniczną i ekonomiczną wykonalność wychwytywania, transportu i składowania dwutlenku węgla. Jeżeli ocena jest pozytywna, na terenie obiektu należy zarezerwować odpowiednią przestrzeń na instalację urządzeń niezbędnych do wychwytywania i sprężania CO2.

Oceny przeprowadzono w Belgii (jedną), Republice Czeskiej (jedną), Niemczech (pięć), Rumunii (sześć), Polsce (dziesięć), Słowenii (jedną) i Hiszpanii (pięć). Oceny wykazały, że CCS nie jest ekonomicznie wykonalna. W odniesieniu do niektórych instalacji stwierdzono pewne dalsze trudności – brak odpowiednich składowisk w Belgii i Estonii lub niekompatybilność techniczną z elastycznym działaniem instalacji.

Jednak nawet jeśli oceny nie były pozytywne, w wielu elektrowniach zarezerwowano odpowiednią przestrzeń na instalację urządzeń niezbędnych do wychwytywania i sprężania CO2 i zaprojektowano je w taki sposób, żeby CCS mogła być uwzględniona później bez większych zmian, np. w Republice Czeskiej, Estonii, Niemczech i Polsce.

W Zjednoczonym Królestwie przepisy wykraczają poza wymogi dyrektywy – zezwoleń udziela się elektrowniom tylko wówczas, gdy można udowodnić, iż będą spełniać warunki techniczne i ekonomiczne wykonalności podczas całego okresu eksploatacji elektrowni. W 14 elektrowniach zezwolenia zatwierdzono na podstawie wytycznych przekazanych przez władze 6 . Analizy ekonomiczne pokazują, że modernizacja pod kątem CCS jest ekonomicznie wykonalna w proponowanych elektrowniach przy odpowiedniej cenie dwutlenku węgla.

3.4.Projekty badawcze mające znaczenie dla dyrektywy CCS

Mimo iż w zakresie demonstracji i komercjalizacji CCS nie dokonano w okresie sprawozdawczym postępów, szereg państw członkowskich, jak również UE, nadal wspiera lub planuje wspierać działania badawcze mające na celu doskonalenie technologii i wiedzy dotyczącej podziemnego składowania CO2 – są to: Belgia, Republika Czeska, Niemcy, Francja, Węgry, Malta, Litwa, Niderlandy, Słowacja, Hiszpania i Zjednoczone Królestwo. Niektóre kraje (np. Estonia, Niderlandy, Słowacja i Polska) zgłosiły poszukiwanie rozwiązań alternatywnych do geologicznego składowania CO2 w ramach różnych wariantów wykorzystania CO2. Więcej informacji znajduje się w załączniku.

3.5.Sieci transportu i składowania CO2

Istnieją dwie aktywne regionalne sieci CCS pracujące nad opracowaniem wspólnych, transgranicznych rozwiązań w zakresie transportu i geologicznego składowania CO2 – North Sea Basin Task Force z udziałem Wielkiej Brytanii, Holandii, Norwegii, Niemiec i Belgii oraz  Baltic Sea Region CCS network z udziałem Estonii, Niemiec, Finlandii, Norwegii i Szwecji. Sieci te mogą ułatwić przejrzysty i niedyskryminujący dostęp do sieci transportowych CO2 i składowisk CO2 dla podmiotów gospodarczych w państwach członkowskich, w których nie ma możliwości składowania podziemnego. Belgia, Niderlandy, Zjednoczone Królestwo i Francja również analizują możliwości rozwoju węzłów emisji CO2 pochodzenia przemysłowego i energetycznego w portach Amsterdamu, Rotterdamu, Tees Valley i Fos‐sur‐Mer.

4.WNIOSKI

Przepisy dyrektywy CCS stosowano konsekwentnie w całym okresie sprawozdawczym w państwach członkowskich UE.

Niektóre państwa członkowskie zrobiły postępy w swoich ocenach zdolności składowania, ale dalsze i bardziej szczegółowe oceny będą potrzebne po ewentualnym uruchomieniu projektów CCS.

Pomimo braku pozytywnej oceny technicznej i ekonomicznej w zakresie wykonalności modernizacji pod kątem CCS, nowo wybudowane elektrownie zasadniczo wykraczają poza wymogi prawne i rezerwują odpowiednią przestrzeń na wypadek, gdyby warunki uległy zmianie w przyszłości.

(1)

   Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/31/WE w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla oraz zmieniająca dyrektywę Rady 85/337/EWG, Euratom, dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/60/WE, 2001/80/WE, 2004/35/WE, 2006/12/WE, 2008/1/WE i rozporządzenie (WE) nr 1013/2006 (Dz.U. L 140 z 5.6.2009, s. 114–135).

(2)

   COM(2014)99, Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wdrażania dyrektywy 2009/31/WE w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla.

(3)

   COM(2015)576, Sprawozdanie z przeglądu dyrektywy 2009/31/WE w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla, załącznik towarzyszący sprawozdaniu Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady, Postęp prac w zakresie działania w dziedzinie klimatu.

(4)

   Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Republika Czeska, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Litwa, Łotwa, Malta, Niderlandy, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Włochy i Zjednoczone Królestwo.

(5)

   C(2016)152, opinia Komisji w sprawie projektu pozwolenia na stałe składowanie dwutlenku węgla w wyeksploatowanym złożu gazokondensatowym Goldeneye znajdującym się w polach 14/28b, 14/29a, 14/29e, 20/3b, 20/4b i 20/4c w szelfu kontynentalnego Zjednoczonego Królestwa.

(6)

https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/43609/Carbon_capture_readiness_-_guidance.pdf oraz www.gov.scot/resource/doc/917/0095764.doc


Bruksela, dnia 1.2.2017

COM(2017) 37 final

ZAŁĄCZNIK

do

SPRAWOZDANIA KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

dotyczącego wdrożenia dyrektywy 2009/31/WE w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla


Określanie obszarów, na których można wybierać składowiska (art. 4 ust. 1)

Państwa członkowskie zachowują prawo do określania obszarów, na których mogą być lokalizowane składowiska, w tym prawo do wykluczenia możliwości lokalizacji składowisk na wybranych obszarach swojego terytorium. Większość państw członkowskich zezwala na geologiczne składowanie CO2, niektóre wprowadziły jednak zakaz składowania CO2 na całym swoim terytorium lub na jego części ze względu na nieodpowiednią do tego celu strukturę geologiczną (Finlandia, Luksemburg oraz Region Stołeczny Brukseli w Belgii). Kilka państw członkowskich nie zezwala na geologiczne składowanie CO2 (Austria, Chorwacja, Estonia, Irlandia, Łotwa, Słowenia) lub ogranicza je do składowania na morzu (Niderlandy, Zjednoczone Królestwo, Szwecja), w czasie (Republika Czeska 1 ), co do ilości (Niemcy 2 ) lub wyłącznie do celów demonstracji (Polska).

Pięć niemieckich krajów związkowych 3 przygotowuje decyzje lub przyjęło przepisy ograniczające podziemne składowanie CO2 lub zakazujące go, w tym do celów badawczych. Przyczyny takich decyzji to m.in. priorytetowe traktowanie wykorzystania podziemia do celów takich jak energia geotermalna, magazynowanie energii lub wydobycie lub też szczególny nacisk na kwestie związane z interesem publicznym, takie jak środowisko i turystyka.

Polska określiła jeden obszar składowania – Zbiornik kambryjski w polskiej wyłącznej strefie ekonomicznej (WSE) – który tworzą głębokie formacje geologiczne wyeksploatowanych złóż węglowodorów i ich otoczenie.

Ocena możliwości składowania (art. 4 ust. 2)

Zjednoczone Królestwo: jako część prac badawczych Front End Engineering and Design w ramach projektu UK CCS Commercialisation Competition przeprowadzono ocenę składowisk Goldeneye i Endurance i opublikowano ją w internecie . Zjednoczone Królestwo podjęło również projekt oceny składowania CO2 w odniesieniu do pięciu innych składowisk, obejmujący m.in. szacunkowe plany rozwoju i budżet. Projekt potwierdza, że nie istnieją żadne poważne przeszkody techniczne do składowania na skalę przemysłową CO2 na morzu w UK, przy czym rozważane składowiska mogłyby obsługiwać Zjednoczone Królestwo, a także Europę kontynentalną. W projekcie wyznaczono 20 konkretnych składowisk CO2 (z 579 potencjalnych), które łącznie stanowią zaledwie niewielką część bardzo dużego krajowego potencjału w zakresie składowania CO2, szacowanego na ok. 78 000 mln ton CO2. 15 % tych potencjalnych zdolności składowania wystarczyłoby Zjednoczonemu Królestwu na ok. 100 lat.

Szwecja: w latach 2011-2015 szwedzka służba geologiczna uczestniczyła w projekcie  Nordic CCS Competence Centre NORDICCS .. Jednym z najważniejszych jego rezultatów jest internetowy nordycki atlas składowania CO2  zawierający kompleksowy przegląd składowisk w krajach nordyckich (Dania, Szwecja, Norwegia i Islandia). Symulacje dla każdego z dwóch modelowych składowisk w szwedzkiej strefie ekonomicznej wykazały możliwości składowania 250 mln ton CO2.

Niderlandy: plan transportu i składowania CO2 zostanie zaktualizowany w 2017 r. W aktualizacji zostanie zbadane, które ze składowisk staną się dostępne w przyszłości, czy będą one odpowiednie z technicznego i geologicznego punktu widzenia w chwili gdy staną się dostępne, oraz jaka jest ich zdolność składowania. Rozważone zostanie również, jakie będą koszty utrzymania tych obiektów przez pewien czas w stanie umożliwiającym składowanie CO2, np. zanim dostępna będzie infrastruktura do transportu CO2 do tych obiektów.

Grecja przeprowadziła wstępną identyfikację miejsc odpowiednich do geologicznego składowania CO2 w znajdujących się w północnej Grecji zbiornikach osadowych. Do bardziej precyzyjnej oceny dostępnych możliwości składowania na tych obszarach niezbędne są jednak bardziej szczegółowe badania naukowe.

W 2013 r. Węgry dokonały oceny struktur geologicznych potencjalnie odpowiednich do podziemnego składowania dwutlenku węgla oraz ich zdolności składowania

Niemcy kontynuują ocenę zdolności składowania CO2 w wodonośnych pokładach solankowych, stosując metodę używaną w atlasie składowania Ameryki Północnej na potrzeby specjalistycznego porównania metod.

Włochy przeprowadzają strategiczną ocenę oddziaływania na środowisko, która umożliwi ocenę dostępnych możliwości składowania.

Bułgaria: Opracowano projekt wniosku dotyczącego projektu dalszej oceny składowisk CO2 oraz poszukuje się źródeł finansowania.

Większość obecnych ocen przeprowadzonych w państwach członkowskich jest statyczna i nie uwzględnia aspektów takich jak kalkulacja przepływów, ścieżki migracji i skutki rozpuszczania. Przestudiowanie tych parametrów byłoby niezbędne przy wyborze najodpowiedniejszych technik monitorowania i optymalizacji potencjalnych projektów w zakresie składowania CO2. Przydatność ocen dotyczących składowania CO2 zwiększyłyby również modele kosztów.

WCB pracuje obecnie nad pierwszym europejskim atlasem CO2 w ścisłej współpracy z europejskimi służbami geologicznymi, opierając się na zharmonizowanej metodyce oceny składowania CO2.

Projekty badawcze mające znaczenie dla dyrektywy CCS

Państwa członkowskie uczestniczą w projektach UE i regionalnych: projekty współfinansowane w ramach ERA-NET – ACT (Accelerating CCS technologies, technologie przyspieszające CCS) i GeoERA oraz projekt współpracy energetycznej w regionie Morza Bałtyckiego CGS Baltic (składowanie geologiczne CO2 w rejonie Morza Bałtyckiego). Niderlandy wspierają szeroko zakrojony projekt w dziedzinie demonstracji – ROAD 4 . Szereg projektów badawczych ma bezpośrednie znaczenie dla wdrażania dyrektywy, np. projekty służące lepszemu zrozumieniu potencjału składowania podziemnego, projekty doskonalące metodykę charakterystyki i oceny potencjalnego kompleksu składowania i otaczającego go terenu, badania zdolności do zatłaczania CO2 i opracowywanie najlepszych praktyk związanych z bezpiecznym zarządzaniem i ograniczeniem potencjalnych skutków składowania CO2.

Jedenaście państw członkowskich i jedno państwo EOG 5 uczestniczy w działaniu 9. planu EPSTE – „Ponowienie starań ukierunkowanych na demonstrację CCS w UE oraz opracowanie zrównoważonych rozwiązań do wychwytywania i wykorzystania dwutlenku węgla (CCU)”.

(1)

   W Republice Czeskiej będzie można składować CO2 w naturalnych formacjach skalnych od dnia 1 stycznia 2020 r.

(2)

   Niemcy wprowadziły roczny limit ilości CO2, którą można składować: 4 Mt CO2 w skali całego kraju oraz 1,3 Mt CO2 w obrębie jednego składowiska.

(3)

   Dolna Saksonia, Szlezwik-Holsztyn, Meklemburgia-Pomorze Przednie, Saksonia-Anhalt, Brema.

(4)

   Projekt ROAD  http://road2020.nl/en , jeden z sześciu projektów CCS finansowanych przez Europejski program energetyczny na rzecz naprawy gospodarczej.

(5)

   Belgia, Niemcy, Hiszpania, Finlandia, Francja, Chorwacja, Włochy, Niderlandy, Norwegia, Polska, Szwecja, Zjednoczone Królestwo.