5.4.2016 |
PL |
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej |
C 120/4 |
Rezolucja w sprawie zagrożeń dla unijnego obszaru bez granic strefy Schengen
(2016/C 120/02)
EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW,
— |
uwzględniając wciąż nadzwyczajną sytuację związaną z migracją, |
— |
uwzględniając zapisany w art. 3 TUE i art. 67 TFUE cel dotyczący zapewnienia obywatelom UE przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez granic wewnętrznych, |
— |
uwzględniając art. 18 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej gwarantujący prawo do azylu, jak również odnośne krajowe i międzynarodowe zobowiązania państw członkowskich, |
1. |
Przypomina, że układ z Schengen w sprawie swobodnego przepływu osób, obejmujący obecnie 26 państw, z czego 22 to państwa członkowskie UE, stanowi jeden z najbardziej udanych filarów Unii Europejskiej. Układ z Schengen, włączony do Traktatów UE, jest nierozerwalnie związany z jednolitym rynkiem i stanowi zasadniczy element czterech wolności: swobody przepływu towarów, usług, osób i kapitału w Unii Europejskiej. |
2. |
Zwraca uwagę, że swoboda przemieszczania się i zniesienie wewnętrznych granic są podstawowymi osiągnięciami integracji europejskiej, które nie tylko wywierają istotny wpływ gospodarczy, społeczny i terytorialny, lecz także posiadają ważny wymiar symboliczny dla Unii i jej obywateli, gdyż są bezpośrednio związane z projektem tworzenia coraz ściślejszego związku między narodami Europy. |
3. |
Podkreśla, że otwarte granice wewnętrzne są fundamentem gospodarki europejskiej. Mając na uwadze, iż handel między państwami członkowskimi sięga 2 800 mld EUR, obejmuje 1,7 mln pracowników transgranicznych i rocznie 57 mln przypadków transgranicznego transportu drogowego, Komitet podkreśla, że zmiana warunków mobilności i wymiany w strefie Schengen miałaby bardzo poważne konsekwencje dla zatrudnienia i inwestycji w wielu krajach europejskich. Zaznacza, że pozbawiona granic wewnętrznych przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w UE zależy od odpowiedniej i wspólnej ochrony jej granic zewnętrznych. |
4. |
Podkreśla, że władze lokalne i regionalne w całej Unii Europejskiej korzystają ze zniesienia granic wewnętrznych, co przekłada się na rozwój gospodarczy, wymianę społeczną i kulturową, współpracę transgraniczną, a zwłaszcza na wdrażanie programów europejskiej współpracy terytorialnej i tworzenie europejskich ugrupowań współpracy terytorialnej. |
5. |
Zwraca uwagę, że zastosowanie klauzul ograniczających przewidzianych układem z Schengen oraz wynikające z tego ograniczenie swobody przemieszczania się może mieć szczególnie negatywny wpływ na osiągnięcie kluczowych celów dotyczących projektów współpracy transgranicznej. |
6. |
Odnotowuje ogromne wyzwania, przed którymi stoi UE i jej państwa członkowskie oraz regiony, miasta i gminy z uwagi na dużą liczbę uchodźców wymagających ochrony międzynarodowej, jak i osób migrujących z przyczyn ekonomicznych i próbujących przedostać się do UE w sposób nieuregulowany. Ponownie podkreśla potrzebę dopilnowania, by osoby wjeżdżające do UE czyniły to legalnie oraz by wymagało to zastosowania ścisłej, szybkiej i skutecznej procedury rejestracji z poszanowaniem Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Podkreśla, że trzeba przeznaczyć więcej zasobów na zabezpieczenie zewnętrznych granic UE i zapewnienie ich uporządkowanego przekraczania. Zauważa potrzebę podejmowania kompleksowych wysiłków na rzecz zapewnienia, by migranci przybywający do Europy mogli pracować i integrować się. Podkreśla, że kontrole zewnętrznych granic strefy Schengen należy przeprowadzać w sposób, który jest spójny z międzynarodowymi zobowiązaniami państw członkowskich wobec uchodźców i Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej, w tym z prawem do godności ludzkiej i prawem do niedyskryminacji. |
7. |
Zauważa, iż obecne problemy systemu Schengen wynikają częściowo z braku koordynacji i zasobów pozwalających zarządzać wielką liczbą uchodźców i migrantów, z braku odpowiednich komunikatów politycznych na temat kanałów legalnego wjazdu poprzez przejścia graniczne, jak również z niewystarczającego zaangażowania władz lokalnych i regionalnych. |
8. |
Podkreśla, że głównym priorytetem jest ochrona wartości, jakie niesie układ z Schengen, i utrzymanie stabilności strefy Schengen; ponadto konieczne jest odzyskanie kontroli nad zewnętrznymi granicami UE i wzmocnienie zdolności w zakresie zarządzania granicami. Zwraca uwagę na potrzebę podjęcia niezwłocznych działań w celu opracowania systemu, który pozwoliłby śledzić przemieszczanie się migrantów o nieuregulowanym statusie w obrębie strefy Schengen i zapobiegłby sytuacji, w której władze straciłyby ich z oczu. Odnotowuje, że należy przyspieszyć proces powrotu osób ubiegających się o azyl, których wnioski zostały odrzucone, oraz ich readmisji do kraju pochodzenia. |
9. |
Zaznacza, że kwestia ta wymaga wspólnych rozwiązań opartych na wzajemnej współpracy między wszystkimi poziomami sprawowania rządów, gdyż nieskoordynowane reakcje polityczne mają poważne skutki dla pozostałych państw członkowskich, ich regionów i miast, co dodatkowo zaostrza ogólne problemy i osłabia zaufanie obywateli, które już zostało wystawione na ciężką próbę. Podkreśla w tym kontekście, że obwinianie poszczególnych państw lub instytucji za obecną sytuację i grożenie członkom strefy Schengen wykluczeniem nie przyczyni się do znalezienia trwałego rozwiązania i mogłoby stanowić niebezpieczny precedens o niezwykle szkodliwych długofalowych skutkach dla projektu europejskiego. Odnotowuje także, że układ z Schengen nie przewiduje obecnie możliwości wykluczenia państwa członkowskiego. |
10. |
Wyraża głębokie zaniepokojenie utrzymującymi się trudnościami w wyegzekwowaniu wspólnie uzgodnionych na mocy Traktatów UE zasad dotyczących ochrony granic zewnętrznych, w stosowaniu wzmocnionych środków zapobiegania nielegalnej migracji i handlowi ludźmi oraz zwalczania tych zjawisk, skutecznej polityki powrotowej, wspólnych standardów przyjmowania i rejestracji uchodźców i osób ubiegających się o azyl oraz we wdrażaniu wspólnej polityki w dziedzinie migracji. |
11. |
Wyraża przekonanie, że narażenie na szwank politycznych, gospodarczych i społecznych osiągnięć systemu Schengen w wyniku wprowadzenia na stałe kontroli granicznych nie może stanowić odpowiedzi na postulowane przez obywateli zwiększenie bezpieczeństwa i ochrony jakości życia. Jednocześnie uważa, że kluczowe znaczenie ma zapewnienie obywatelom natychmiastowych, praktycznych i odpowiedzialnych rozwiązań w tym zakresie. |
12. |
Dlatego też wzywa państwa członkowskie UE oraz instytucje unijne, by szybko przyjęły konstruktywne podejście, uniknęły pokusy wprowadzenia łatwych rozwiązań i rozważyły zagrożenia i korzyści wiążące się z wszelkimi propozycjami. Podkreśla, że ścisła współpraca z władzami lokalnymi i regionalnymi oraz wyjaśnienie obywatelom, jakie konsekwencje dla ich życia codziennego będzie miało przywrócenie granic, mają zasadnicze znaczenie dla przywrócenia wiarygodności Unii Europejskiej w tych kryzysowych czasach. Zwraca w tym kontekście uwagę, że tymczasowych kontroli granicznych nie można przedłużać w nieskończoność, zgodnie z jasno zdefiniowanymi warunkami zawartymi w kodeksie granicznym Schengen, i że ich przedłużenie na okres maksymalnie dwóch lat jest możliwe tylko w wyjątkowych okolicznościach – kiedy funkcjonowanie obszaru bez granic wewnętrznych zostanie zagrożone wskutek ciągłych i poważnych mankamentów w zakresie kontroli granic zewnętrznych. |
13. |
Podkreśla, że niezwykle pilne staje się opracowanie wspólnego, zrównoważonego i ambitnego podejścia europejskiego do zarządzania zewnętrznymi granicami Europy, zwłaszcza poprzez tworzenie punktów szybkiej rejestracji („hotspot”) w krajach trzecich w celu zachowania bezpieczeństwa wewnętrznego strefy Schengen, zapewnienia swobody przemieszczania się oraz zapobieżenia poważnemu spadkowi wiarygodności Unii. Wzywa zatem wszystkie zainteresowane strony do opracowania jasnych planów działania i harmonogramów krótko- i długoterminowych rozwiązań, a jednocześnie zwraca uwagę na potrzebę ustalenia zakresu wspólnej odpowiedzialności i środków opartych na solidarności, z uwzględnieniem oczekiwań, potrzeb i zdolności integracyjnych poszczególnych państw, regionów i władz lokalnych, a także migrantów. |
14. |
Popiera w związku z tym ustanowienie wspólnego unijnego wykazu bezpiecznych krajów pochodzenia, co umożliwiłoby przyśpieszone rozpatrywanie wniosków o azyl składanych przez obywateli krajów uznanych za bezpieczne na podstawie kryteriów określonych w dyrektywie w sprawie procedur azylowych, z pełnym poszanowaniem zasady non-refoulement. Dysponując takim wykazem, nie trzeba byłoby już polegać na nieskoordynowanych wykazach krajowych, które stwarzają ryzyko równania w dół, jeśli chodzi o najniższe wskaźniki przyznawania azylu. |
15. |
Zobowiązuje swego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Komisji Europejskiej, Parlamentowi Europejskiemu, Radzie oraz przewodniczącemu Rady Europejskiej. |
Bruksela, dnia 11 lutego 2016 r.
Przewodniczący Europejskiego Komitetu Regionów
Markku MARKKULA