15.12.2015 |
PL |
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej |
C 417/36 |
Konkluzje Rady w sprawie ograniczania zjawiska wczesnego kończenia nauki i sprzyjania sukcesom szkolnym
(2015/C 417/05)
RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
W KONTEKŚCIE
— |
Celu strategii „Europa 2020” w dziedzinie edukacji, którym jest zmniejszenie średniego europejskiego odsetka osób wcześnie kończących naukę (1) do poziomu poniżej 10 % do roku 2020 (2), |
— |
Konkluzji Rady z dnia 12 maja 2009 r. w sprawie strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia („ET 2020”) (3), |
— |
Wspólnego sprawozdania Rady i Komisji z 2015 r. z wdrażania strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia (4), |
UWZGLĘDNIAJĄC
— |
Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (5), |
— |
Konkluzje Rady z dnia 11 maja 2010 r. w sprawie społecznego wymiaru kształcenia i szkolenia (6), |
— |
Konkluzje Rady w sprawie wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem: zagwarantujmy wszystkim dzieciom w UE dobry start w przyszłość (7), |
— |
Zalecenie Rady z 2011 r. w sprawie polityk na rzecz ograniczania zjawiska przedwczesnego kończenia nauki (8), a zwłaszcza załączone do niego ramy polityki i sformułowany w nim apel do państw członkowskich o to, by zapewniły stworzenie do końca 2012 r. kompleksowych polityk w zakresie wczesnego kończenia nauki, na które powinny się składać środki zapobiegawcze, interwencyjne i kompensacyjne, |
— |
Rezolucję Parlamentu Europejskiego z dnia 1 grudnia 2011 r. w sprawie przeciwdziałania zjawisku przedwczesnego kończenia nauki (9), |
— |
Zalecenie Rady z dnia 22 kwietnia 2013 r. w sprawie ustanowienia gwarancji dla młodzieży (10), |
— |
Deklarację paryską z dnia 17 marca 2015 r. w sprawie promowania – poprzez edukację – poczucia obywatelstwa oraz wspólnych wartości, jakimi są wolność, tolerancja i niedyskryminacja, |
ORAZ W ŚWIETLE
— |
Zorganizowanego przez prezydencję luksemburską sympozjum Na właściwej ścieżce – przeciwdziałanie zjawisku wczesnego kończenia nauki i sprzyjanie sukcesom szkolnym, które odbyło się w Luksemburgu w dniach 9–10 lipca 2015 r. i zgromadziło – w celu prowadzenia dyskusji na ten jakże ważny temat – uczestników z całej UE zajmujących się kształtowaniem polityki, badaniami i działaniami praktycznymi, |
— |
Zorganizowanej przez prezydencję luksemburską konferencji pt. Różnorodność i wielojęzyczność we wczesnej edukacji i opiece nad dzieckiem, która odbyła się w Luksemburgu w dniach 10–11 września 2015 r., |
— |
Sprawozdania końcowego z 2013 r. działającej w ramach „ET 2020” tematycznej grupy roboczej ds. zjawiska wczesnego kończenia nauki oraz przesłań politycznych z 2015 r. sformułowanych przez grupę roboczą ds. polityki oświatowej, |
— |
Sprawozdania działającej w ramach „ET 2020” tematycznej grupy roboczej ds. wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem z 2014 r., w którym zaproponowano kluczowe zasady dla ram jakości w tej dziedzinie, |
UWAŻA, ŻE
Półmetek realizacji strategii „Europa 2020” i strategicznych ram „ET 2020”, przypadający na cztery lata po przyjęciu przez Radę zalecenia w sprawie polityk na rzecz ograniczania zjawiska przedwczesnego kończenia nauki (11), to dobry moment na podsumowanie poczynionych dotąd postępów; pozwoli to dokonać przeglądu środków służących ograniczaniu tego zjawiska i sprzyjaniu sukcesom szkolnym wszystkich oraz wzmocnić i usprawnić te środki.
Od czasu przyjęcia zalecenia Rady w 2011 r. dopracowano i uzupełniono – w drodze partnerskiego uczenia się i wymiany sprawdzonych rozwiązań pomiędzy państwami członkowskimi, dzięki dalszym badaniom i szczegółowej analizie polityk przyjętych na szczeblu krajowym – wiele wcześniejszych ustaleń na temat wczesnego kończenia nauki. Wyznaczenie w strategii „Europa 2020” głównego celu w zakresie wczesnego kończenia nauki sprawiło, że przedmiotowa kwestia zajmuje poczesne miejsce w krajowych programach polityki i przyczynia się do promowania reform edukacyjnych.
Mimo że w ostatnich latach poczyniono znaczne postępy, jeśli chodzi o zmniejszanie odsetka osób wcześnie kończących naukę, ciągle jeszcze zbyt wielu uczniów wcześnie kończy naukę. (12) Nadal istnieją duże różnice, jeśli porównamy sytuację między państwami członkowskimi i wewnątrz poszczególnych państw członkowskich; w wielu państwach wciąż nie wdrożono kompleksowych strategii, o których mowa w zaleceniu Rady z 2011 r.
Z tego też względu UE i państwa członkowskie uznają potrzebę aktywnego dążenia do osiągnięcia – a tam gdzie to możliwe, nawet przekroczenia – celu wyznaczonego w strategii „Europa 2020”.
PODKREŚLA, ŻE
1. |
Wczesne kończenie nauki jest zazwyczaj spowodowane wieloma, często przeplatającymi się czynnikami osobistymi, społecznymi, ekonomicznymi, kulturowymi, edukacyjnymi i związanymi z płcią i z rodziną; wiąże się także z sytuacjami skumulowanych braków szans, które często mają źródło już we wczesnym dzieciństwie. Grupy o niskim statusie społeczno-ekonomicznym dotyka to w większym stopniu, a w przypadku niektórych grup wskaźniki wczesnego kończenia nauki są szczególnie niepokojące, na przykład wśród dzieci ze środowisk migranckich (w tym nowo przybyłych migrantów i dzieci urodzonych za granicą), dzieci romskich i dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych. |
2. |
Również kształt i jakość systemów edukacji wywierają silny wpływ na uczestnictwo i wyniki uczniów, a pewne czynniki systemowe mogą negatywnie oddziaływać na postępy w nauce. Ponadto takie czynniki jak niekorzystna atmosfera w szkole, przemoc i nękanie, środowisko edukacyjne, w którym uczniowie nie czują się szanowani czy doceniani, nie zawsze najwłaściwsze metody i programy nauczania, niewystarczające wsparcie dla uczniów, brak edukacji na rzecz kariery zawodowej i poradnictwa zawodowego lub słaby kontakt nauczycieli z uczniami mogą się przyczynić do podjęcia przez ucznia decyzji o wczesnym zakończeniu nauki. |
3. |
W coraz bardziej zróżnicowanym społeczeństwie pilnie potrzebne są integracyjne i skoordynowane reakcje ze strony interesariuszy zarówno ze środowisk edukacyjnych, jak pozaedukacyjnych, służące promowaniu takich wspólnych wartości jak tolerancja, wzajemny szacunek, równość szans i niedyskryminacja, a także wspieraniu integracji społecznej, porozumienia międzykulturowego i poczucia przynależności. |
4. |
Dbanie o to, by każdy młody człowiek miał równy dostęp do dobrej jakościowo edukacji włączającej (13) oraz mógł rozwinąć w pełni swój potencjał, niezależnie od czynników osobistych, związanych z rodziną lub płcią, statusu społeczno-ekonomicznego i doświadczeń życiowych, ma kluczowe znaczenie dla zapobiegania marginalizacji i wykluczeniu społecznemu oraz dla ograniczania ryzyka pojawiania się ekstremizmu i radykalizacji postaw. |
5. |
Zdobycie wykształcenia średniego drugiego stopnia lub ukończenie kształcenia i szkolenia zawodowego uznaje się zazwyczaj za minimum pozwalające z powodzeniem przejść z etapu edukacji do etapu zatrudnienia, a także zostać zakwalifikowanym do następnych etapów kształcenia i szkolenia. Z uwagi na to, że osoby wcześnie kończące kształcenie lub szkolenie są bardziej narażone na ryzyko bezrobocia, ubóstwa i wykluczenia społecznego, inwestycje we wspieranie osiągnięć edukacyjnych młodych ludzi mogą pomóc przerwać cykl deprywacji oraz przekazywania ubóstwa i nierówności z pokolenia na pokolenie. |
Z NALEŻYTYM POSZANOWANIEM ZASADY POMOCNICZOŚCI ZWRACA SIĘ DO PAŃSTW CZŁONKOWSKICH, BY STOSOWNIE DO SYTUACJI KRAJOWEJ
1. |
Aktywnie dążyły do realizacji zalecenia Rady z 2011 r. w sprawie polityk na rzecz ograniczania zjawiska przedwczesnego kończenia nauki, w szczególności poprzez:
|
2. |
Równolegle z unijnym wskaźnikiem odnoszącym się do wczesnego kończenia nauki, zbadały możliwości stworzenia lub ulepszenia krajowych systemów gromadzenia danych, które regularnie zbierają w szerokim zakresie informacje (14) dotyczące osób uczących się, zwłaszcza wcześnie kończących naukę i zagrożonych tym zjawiskiem. Takie systemy, obejmujące wszystkie poziomy i rodzaje kształcenia i szkolenia mogłyby, w pełnej zgodności z przepisami krajowymi dotyczącymi ochrony danych:
|
3. |
W razie potrzeby rozważyły ustanowienie bardziej ambitnych krajowych celów w zakresie obniżenia odsetka osób wcześnie kończących naukę, szczególnie w przypadku, gdy te istniejące już zostały osiągnięte. |
4. |
Zidentyfikowały szkoły lub środowiska lokalne, w których istnieje wysokie ryzyko występowania zjawiska wczesnego kończenia nauki i duże nierówności w zakresie szans edukacyjnych i które mogłyby korzystać z dodatkowego wsparcia lub dodatkowych środków. |
5. |
Dalej prowadziły – w stosownych przypadkach – reformy systemów edukacji, uwzględniając cały zakres kształcenia i szkolenia, w tym uczenie się pozaformalne, i uznając rolę pracy z młodzieżą, z myślą o wzmocnieniu ciągłości strukturalnej, pedagogicznej, programowej i zawodowej, ułatwieniu przechodzenia pomiędzy różnymi etapami, uporaniu się z kwestią segregacji i nierówności w systemach edukacji oraz promowaniu środków wspierających postępy osób uczących się i ich osiągnięcia edukacyjne oraz motywujących ich do dokończenia nauki. |
6. |
Zadbały o powszechny i równy dostęp, po przystępnych cenach, do wysokiej jakości wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem. Umiejętności poznawcze i pozapoznawcze, które dzieci rozwijają w trakcie wczesnej edukacji i opieki, mogą im pomóc osiągnąć pełny potencjał i mogą zapewnić im podstawy przydatne w dalszym życiu i osiąganiu sukcesów w szkole. Struktury wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem powinny także zachęcać – z poszanowaniem różnorodności kulturowej i językowej – do skutecznego opanowania języka nauczania. Dla dalszego uczenia się i rozwoju dzieci kluczowe znaczenie ma rozwijanie poczucia przynależności oraz ustanowienie od najmłodszych lat relacji zapewniających poczucie bezpieczeństwa i opartych na zaufaniu. |
7. |
W celu ograniczenia zjawiska wczesnego kończenia nauki zachęcały do stosowania na szczeblu lokalnym podejścia opartego na współpracy (całościowe podejście ogólnoszkolne), a także promowały takie podejście, poprzez:
|
8. |
Zachęcając do wysokich oczekiwań wobec wszystkich uczniów i promując dostęp do podstawowych umiejętności i wiedzy, które jak najlepiej wyposażą ich na przyszłość, zbadały jednocześnie potencjał bardziej zindywidualizowanych, zorientowanych na uczniów form nauczania i uczenia się, w tym z wykorzystaniem zasobów cyfrowych, a także wykorzystywanie różnych metod oceny, takich jak ocena kształtująca (15). |
9. |
Zadbały – z poszanowaniem z autonomii instytucjonalnej – o to, by kształcenie nauczycieli i ustawiczne doskonalenie zawodowe wyposażało nauczycieli, szkoleniowców, liderów edukacyjnych, specjalistów w dziedzinie wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem i innych pracowników w umiejętności, kompetencje i wiedzę ogólną niezbędne do rozumienia i zajmowania się nierównymi szansami edukacyjnymi i ewentualnymi czynnikami ryzyka, które mogą prowadzić do zmniejszenia zaangażowania lub wczesnego zakończenia nauki. Takie umiejętności, kompetencje i wiedza mogłyby obejmować następujące kwestie: strategie zarządzania klasą i różnorodnością, budowanie stosunków międzyludzkich, rozwiązywanie konfliktów, techniki zapobiegania nękaniu oraz edukacja na rzecz kariery zawodowej i poradnictwo zawodowe. |
10. |
Zadbały o to, by edukacja na rzecz kariery zawodowej i poradnictwo zawodowe, elastyczniejsze ścieżki oraz wysokiej jakości kształcenie i szkolenie zawodowe i szkolenie równoważne z kształceniem ogólnym były dostępne dla wszystkich osób uczących się. |
11. |
Zapewniły wszystkim młodym ludziom, którzy wcześnie zakończyli naukę, dostęp do systemów „drugiej szansy” charakteryzujących się wysoką jakością oraz do innych możliwości ponownego włączania się w edukację głównego nurtu, a także zadbały o to, by wiedza, umiejętności i kompetencje nabyte w ten sposób, w tym również poprzez uczenie się pozaformalne i nieformalne, były walidowane zgodnie z zaleceniem Rady z 2012 r. (16). |
ZWRACA SIĘ DO PAŃSTW CZŁONKOWSKICH I KOMISJI, BY
1. |
W maksymalnym stopniu wykorzystywały możliwości dostępne na mocy strategicznych ram „ET 2020” i w drodze otwartej metody koordynacji, w tym możliwość wzmocnienia partnerskiego uczenia się oraz, w razie potrzeby, zawierania umów na badania i opracowania, tak aby wzmocnić kształtowanie polityki na podstawie dowodów oraz rozwinąć i rozpowszechnić przykłady udanych praktycznych rozwiązań w zakresie tej polityki. |
2. |
Wykorzystywały możliwości finansowania dostępne w ramach takich unijnych instrumentów, jak program Erasmus+, Europejski Fundusz Społeczny i Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych (17), aby wspierać środki służące ograniczeniu zjawiska wczesnego kończenia nauki w ramach kompleksowych polityk i promowaniu współpracy w szkołach i w ich otoczeniu. |
3. |
Dalej wskazywały, poprzez badania i partnerskie uczenie się, przykłady najskuteczniejszych rozwiązań w zakresie współpracy w szkołach i na szczeblu lokalnym, które mają na celu złagodzenie nierównych szans edukacyjnych, ograniczenie zjawiska wczesnego kończenia nauki oraz zapewnienie bardziej włączającej edukacji. Zapewniły szerokie rozpowszechnianie tego rodzaju skutecznych rozwiązań wśród szkolnych praktyków i interesariuszy, w szczególności przez społeczność eTwinning i portal School Education Gateway. |
ZWRACA SIĘ DO KOMISJI, BY
1. |
Nadal śledziła rozwój sytuacji w państwach członkowskich i rozpowszechniała informacje na ten temat, a także składała okresowe sprawozdania z postępów w realizacji celu sformułowanego w strategii „Europa 2020” i z wdrażania przez państwa członkowskie strategii lub równoważnych zintegrowanych polityk w zakresie wczesnego kończenia nauki – w ramach europejskiego semestru i rozwiązań sprawozdawczych stosowanych w kontekście „ET 2020”, w tym za pomocą Monitora Kształcenia i Szkolenia. |
2. |
Dalej rozwijała współpracę z badaczami, państwami członkowskimi, odpowiednimi interesariuszami, sieciami i organizacjami w celu wspierania wdrażania krajowej i unijnej polityki w zakresie wczesnego kończenia nauki. |
3. |
Zacieśniała współpracę w tej dziedzinie z odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi, takimi jak OECD, w porozumieniu z państwami członkowskimi. |
4. |
Przypominała o znaczeniu skupienia się w kontekście planowanego przeglądu okresowego programu Erasmus+ na edukacji włączającej i na ograniczaniu zjawiska wczesnego kończenia nauki. |
(1) Odsetek osób w wieku od 18 do 24 lat z wykształceniem wyłącznie średnim pierwszego stopnia lub niższym, które nie uczestniczą w dalszym kształceniu ani szkoleniu (Eurostat/„Badanie siły roboczej – LFS”).
(2) EUCO 13/10, załącznik I, tiret czwarte (s. 12).
(3) Dz.U. C 119 z 28.5.2009, s. 2.
(4) Zob. s. 25 niniejszego Dziennika Urzędowego.
(5) Dz.U. L 394 z 30.12.2006, s. 10.
(6) Dz.U. C 135 z 26.5.2010, s. 2.
(7) Dz.U. C 175 z 15.6.2011, s. 8.
(8) Dz.U. C 191 z 1.7.2011, s. 1.
(9) Dz.U. C 165 E z 11.6.2013, s. 7.
(10) Dz.U. C 120 z 26.4.2013, s. 1.
(11) Zjednoczone Królestwo głosowało przeciwko temu zaleceniu.
(12) Wg danych za 2014 r. 11,1 % osób w wieku od 18 do 24 lat (czyli około 4,4 mln młodych ludzi) opuściło system kształcenia i szkolenia nie ukończywszy programu na poziomie szkoły średniej drugiego stopnia (Źródło: Eurostat (LFS), 2014 r.).
(13) Na potrzeby niniejszych konkluzji termin edukacja włączająca odnosi się do prawa wszystkich osób do dobrej jakościowo edukacji zaspakajającej podstawowe potrzeby w zakresie uczenia się i wzbogacającej życie uczących się.
(14) Zbieranie informacji w szerokim zakresie oznacza w szczególności zdobycie większej wiedzy na temat:
— |
wieku, w którym dochodzi do zaprzestania uczestnictwa w kształceniu i szkolenia, |
— |
związku między wczesnym kończeniem nauki i absencją w szkole, |
— |
uwarunkowania wczesnego kończenia nauki takimi czynnikami jak płeć, wyniki w nauce lub zdobyty poziom wykształcenia, |
— |
sytuacji społeczno-ekonomicznej lub informacji pośrednich, np. informacji na tematmiejsca zamieszkania, |
— |
pochodzenia i/lub języka ojczystego osoby uczącej się. |
(15) Na potrzeby niniejszych konkluzji termin ocena kształtująca odnosi się do środków wykorzystywanych do dokładnego zidentyfikowania potrzeb osób uczących się i do przekazywania terminowych i stałych informacji zwrotnych w ramach procesu uczenia się.
(16) Dz.U. C 398 z 22.12.2012, s. 1.
(17) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1017 z dnia 25 czerwca 2015 r. w sprawie Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych, Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego i Europejskiego Portalu Projektów Inwestycyjnych oraz zmieniającego rozporządzenia (UE) nr 1291/2013 i (UE) nr 1316/2013 (Dz.U. L 169 z 1.7.2015, s. 1).