KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 29.10.2015

COM(2015) 547 final

Zalecenie

DECYZJA RADY

w sprawie zatwierdzenia odnowienia udziału Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euratom) w Umowie ramowej dotyczącej międzynarodowej współpracy w dziedzinie badań i rozwoju systemów energii jądrowej IV generacji

UZASADNIENIE

1.KONTEKST WNIOSKU

Międzynarodowe Forum IV Generacji (GIF, z ang. Generation IV International Forum) to, zgodnie z Kartą GIF, ramy współpracy międzynarodowej w zakresie badań naukowych i rozwoju ustanowione z inicjatywy USA w 2001 r. Ich celem jest łączenie wysiłków na rzecz rozwoju nowych modeli systemów energii jądrowej zapewniających niezawodne dostawy energii przy zadowalającym rozwiązaniu kwestii bezpieczeństwa jądrowego, minimalizacji odpadów, nierozprzestrzeniania broni jądrowej i obaw społecznych.

Na podstawie decyzji Komisji C(2002)4287 z 4 listopada 2002 r., Europejska Wspólnota Energii Atomowej (dalej „Euratom”) przystąpiła do GIF podpisując w dniu 30 lipca 2003 r. „Kartę Międzynarodowego Forum IV Generacji” (dalej „Karta”). Karta została podpisana przez pierwotnych sygnatariuszy w 2001 r. Udział Euratom w Karcie został odnowiony decyzją Komisji C(2011)4504 z 29 czerwca 2011 r. Pierwotny, dziesięcioletni okres obowiązywania został wówczas zastąpiony okresem nieograniczonym, z zastrzeżeniem jednogłośnej zgody na zakończenie. Niemniej każda ze stron (a więc również Euratom) może wycofać się z udziału w GIF powiadomieniem pisemnym z 90-dniowym wyprzedzeniem. Karta nie zawiera postanowień określających wkład finansowy bądź środki budżetowe stron. Wchodzi zatem w zakres zastosowania art. 101 akapit trzeci traktatu EURATOM.

W celu wdrożenia Karty GIF, jej sygnatariusze zawarli prawnie wiążącą Umowę ramową dotyczącą międzynarodowej współpracy w dziedzinie badań i rozwoju systemów energii jądrowej IV generacji, określającą warunki współpracy i ewentualnych przyszłych porozumień projektowych i systemowych.

Na mocy art. 101 akapit drugi traktatu EURATOM i decyzji Rady nr14929/05 wraz z decyzją Komisji C(2006) 7, Euratom przystąpił do umowy ramowej w dniu 24 stycznia 2006 r., kiedy należycie upoważniony komisarz europejski podpisał dokument przystąpienia (złożony następnie w Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju w Paryżu dnia 10 lutego 2006 r.). Wspólne Centrum Badawcze zostało wyznaczone na koordynatora uczestnictwa Wspólnoty Euratom w GIF i występuje odtąd jako organ wykonawczy Euratom zgodnie z art. III ust. 2 umowy ramowej.

Francja i Zjednoczone Królestwo były już wcześniej stronami umowy ramowej. W trosce o zachowanie spójności stanowisk, do decyzji Rady nr14929/05 (zatwierdzającej pierwotne przystąpienie Euratom do umowy) załączono następujące oświadczenie:

„Przystępując do Umowy ramowej, Euratom w pełni uczestniczy w całości współpracy i we wszystkich obradach prowadzonych w ramach tej Umowy oraz w ramach wszystkich porozumień systemowych, których jest sygnatariuszem. Euratom oraz jego Państwa Członkowskie będące Stronami Umowy ramowej (obecnie Francja i Zjednoczone Królestwo) będą uzgadniać stanowiska przed podjęciem jakiejkolwiek istotnej decyzji dotyczącej wykonywania Umowy ramowej i stosownych porozumień systemowych.”

Umowa ramowa weszła w życie w dniu 28 lutego 2005 r. na okres 10 lat, a w dniu 26 lutego 2015 r. została odnowiona po wyrażeniu zgody na przystąpienie do odnowionej umowy przez cztery strony. Dlatego też Euratom i inni sygnatariusze, którzy nie ukończyli wewnętrznych procedur zatwierdzenia na czas, mogą odnowić swój udział w umowie składając podpis w późniejszym terminie.

2.DZIAŁANIA EURATOM NA MOCY UMOWY RAMOWEJ

W ciągu ostatniej dekady GIF zrobił poważne postępy w ramach solidnych ram prawnych współpracy, na przykład zaprojektowanie i wdrożenie wspólnych projektów opartych na znacznych inwestycjach na skalę światową w badania i rozwój, budowa prototypowych projektów demonstracyjnych, np. francusko-rosyjski reaktor prędki chłodzony ciekłym sodem (SFR, z ang. Sodium-Cooled Fast Reactor) oraz chiński projekt reaktora bardzo wysokotemperaturowego (VHTR, Very-High-Temperature Reactor).

Euratom bardzo aktywnie uczestniczył wówczas w pracach GIF i jest jedynym sygnatariuszem biorącym udział we wszystkich sześciu systemach reaktorów (porozumienia systemowe) i we wszystkich trzech projektach przekrojowych (dot. bezpieczeństwa i niezawodności, ekonomii oraz zapobiegania rozprzestrzenianiu i ochrony fizycznej). Przedstawiciele Euratom przewodniczą pracom trzech spośród sześciu systemów (nadkrytyczny reaktor wodny, reaktor prędki chłodzony ołowiem oraz reaktor prędki chłodzony gazem), z których każdy zawiera porozumienia projektowe obejmujące prace techniczne. Euratom uczestniczy w większości porozumień projektowych wnosząc wkład poprzez bezpośrednie i pośrednie działania programu badawczo-szkoleniowego Euratom.

Do urzeczywistnienia systemów IV generacji jest jeszcze daleko. W nadchodzącej dekadzie przewiduje się działania skoncentrowane na:

- kontynuacji prac badawczo-rozwojowych nad systemami IV generacji;

- rozwoju zakładów zaawansowanych badań;

- zaangażowaniu przemysłu w projektowanie systemów IV generacji oraz

- budowaniu wykwalifikowanych zasobów ludzkich przyszłości.

W związku z powyższym uznaje się za właściwe kontynuowanie udziału Euratom w umowie ramowej i odnowienie jej za pomocą specjalnego instrumentu odnowienia przewidzianego w art. XII ust. 3 umowy.

3.ASPEKTY PRAWNE WNIOSKU

Umowa ma być odnowiona na mocy art. 101 akapit drugi traktatu EURATOM.

W czerwcu 2014, w imieniu depozytariusza (OECD) techniczny sekretariat GIF rozesłał notę ws. odnowienia umowy ramowej, przedstawiając sygnatariuszom trzy opcje:

„1.    Procedura odnowienia — strony mogą udzielić zgody na odnowienie okresu obowiązywania umowy w drodze odpowiedniej procedury ustanowionej w art. XII ust. 3 umowy ramowej (– opcja 1);

2.    zmiany umowy — jeśli strony nie dojdą do porozumienia w ramach opcji 1, mają zawsze możliwość wprowadzenia zmian do umowy ramowej na podstawie procedury ustanowionej w jej art. XII ust. 4 (– opcja 2);

3.    wygaśnięcie i zawarcie nowej umowy — ostatecznie, jeśli strony nie osiągną porozumienia co do odnowienia ani wprowadzenia zmian, mogą dopuścić do wygaśnięcia umowy, a następnie zawrzeć nową umowę ramową w formie nowego traktatu międzynarodowego (– opcja 3).”.

Organ wykonawczy opowiadał się za opcją 1, jako najszybszym sposobem odnowienia umowy, zwłaszcza że strony umyślnie przewidziały specjalną procedurę odnowienia, niezależną od procedury innych zmian umowy. W dniu 14 października 2014 r. stały przedstawiciel Stanów Zjednoczonych przy OECD (będącej depozytariuszem) przedłożył pozostałym stronom, w tym organowi wykonawczemu Euratom (za pośrednictwem ESDZ), projekt umowy o odnowieniu Umowy ramowej dotyczącej międzynarodowej współpracy w dziedzinie badań i rozwoju systemów energii jądrowej IV generacji, która miałaby być podpisana na mocy procedury odnowienia.

Pierwotnie przewidywano podjęcie decyzji o odnowieniu umowy ramowej na kolejne 10 lat, tj. do dnia 28 lutego 2025 r. na mocy procedury ustanowionej w art. XII ust. 3 umowy ramowej przez grupę polityczną GIF podczas posiedzenia w dniach 17-18 grudnia 2014 r. lub w drodze procedury pisemnej. Jednak z uwagi na wymogi proceduralne niektórych stron (w tym: Euratomu) i w trosce o zachowanie odrębności posiedzeń grupy politycznej GIF zwołanych pod auspicjami Karty GIF z jednej, i formalnych konferencji stron międzyrządowej umowy ramowej z drugiej strony, projekt dotyczący odnowienia umowy nie został poddany dyskusji na tym posiedzeniu grupy politycznej.

Po wymianie uwag i spostrzeżeń na temat procedury odnowienia umowy i projektu umowy o odnowieniu po posiedzeniu w grudniu 2014 r., przedstawiony został nowy projekt umowy o odnowieniu umowy ramowej, przy poparciu większości przedstawicieli stron. Zaproponowane rozwiązanie przewidywało wejście w życie odnowienia umowy z chwilą wyrażenia zgody na związanie się postanowieniami umowy przez przynajmniej trzy strony. Cztery strony (Francja, Japonia, Korea Południowa i Stany Zjednoczone Ameryki) okazały gotowość i zdolność do udzielenia zgody na związanie się jej postanowieniami przed terminem 28 lutego 2015 r., tym samym umożliwiając terminowe wejście w życie odnowionej umowy.

Inne strony twierdziły, że na mocy art. XII ust. 3 uprzednio obowiązującej umowy ramowej, złożenie podpisów przez wszystkie strony w tym terminie (niezależnie od ewentualnego zastrzeżenia późniejszego zatwierdzenia) oznaczałoby udzielenie przez nie zgody na odnowienie umowy. Organ wykonawczy Euratom oświadczył, że nie może zaakceptować takiej formy udzielenia zgody. Pozostałe strony zaakceptowały jednak wystosowane przez organ wykonawczy Euratom pismo do sekretariatu depozytariusza, w którym wyraził poparcie dla procedury odnowienia umowy prowadzonej przez pozostałe strony.

Czterech sygnatariuszy podpisało załączoną umowę o odnowieniu w dniu 26 lutego 2015 r. Może ona zostać podpisana w imieniu Euratomu z chwilą zatwierdzenia odnowienia umowy ramowej przez Radę.

Ponieważ decyzja o odnowieniu umowy ramowej ma istotne znaczenie w oczach Komisji, za pośrednictwem organu wykonawczego jej stanowisko zostało zharmonizowane ze stanowiskiem Francji. (Zjednoczone Królestwo wycofało swój akces jako odrębna strona aby, jak pozostałe państwa członkowskie, pozostawać stroną umowy w ramach Euratomu).

Zdaniem Komisji projekt odnowienia umowy ramowej jest akceptowalny dla Wspólnoty, toteż przedkłada niniejsze zalecenie dotyczące decyzji Rady zgodnie z art. 101 akapit drugi traktatu EURATOM.

Odnowienie umowy wymaga zatwierdzenia przez Radę, ażeby umowa w dalszym ciągu określała jasne warunki organizujące współpracę w zakresie badań naukowych w ramach GIF. Ponadto okres obowiązywania odnowionej umowy obejmuje ponad dwa cykle programu badawczo-szkoleniowego Euratom, toteż ukierunkowanie uczestnictwa Euratom w pracach GIF zgodnie z rozporządzeniami Rady dotyczącymi obecnego i przyszłych programów badawczo-szkoleniowych Euratom będzie wymagało co najmniej dwóch kolejnych decyzji Rady.

Uczestnictwo Euratom w działaniach GIF powinno mieścić się w zakresie rozporządzeń Rady dotyczących programów badawczo-szkoleniowych Euratom. Zgodnie z Kartą GIF, każda ze stron określa indywidualnie formę swojego uczestnictwa w działalności GIF.

W rozporządzeniu Rady (Euratom) nr 1314/2013 z dnia 16 grudnia 2013 r. w sprawie programu badawczo-szkoleniowego Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (2014–2018) uzupełniającego „Horyzont 2020” – program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji, umyślnie ustanowiono organ wykonawczy, odpowiedzialny za prowadzenie jej działalności w ramach umowy ramowej GIF. Pod tytułem „Działania niezbędne do osiągnięcia celów programu”, w podtytule Działania bezpośrednie JRC, załącznik I do tegoż rozporządzenia stanowi:

„Jako organ wykonawczy Euratomu na Międzynarodowym Forum IV Generacji (GIF), JRC będzie kontynuować koordynację wkładu Wspólnoty w GIF.”.

W podtytule Współpraca z krajami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi odnosząc się do Euratom, stwierdzono:

„Współpraca międzynarodowa w zakresie badań jądrowych i innowacji musi być kontynuowana w oparciu o wspólne cele i wzajemne zaufanie, mając na względzie uzyskanie wyraźnych i ważnych korzyści dla Unii i jej środowiska. Jako wkład w osiągnięcie celów szczegółowych określonych w art. 3, Wspólnota będzie dążyć do wzmocnienia naukowej i technicznej wiedzy fachowej Unii poprzez międzynarodowe umowy o współpracy oraz promuje dostęp unijnego przemysłu jądrowego do nowych wschodzących rynków. Międzynarodowa współpraca będzie promowana w wielostronnych ramach (takich jak MAEA, OECD, ITER, GIF)...”.

Odnowienie umowy ramowej uznano zatem za właściwe w kontekście wkładu wnoszonego przez Euratom do „Horyzontu 2020”.

Wobec powyższego Komisja proponuje przyjęcie przez Radę, w trybie art. 101 akapit drugi traktatu EURATOM, załączonego projektu zalecenia dotyczącego decyzji Rady w sprawie odnowienia udziału Euratom w umowie ramowej w sprawie GIF i upoważnienia jej do podpisania załączonej umowy o odnowieniu umowy ramowej.

4.WPŁYW NA BUDŻET [nieobowiązkowe]

[nie dotyczy]

5.ELEMENTY FAKULTATYWNE [nieobowiązkowe]

[nie dotyczy]

Zalecenie

DECYZJA RADY

w sprawie zatwierdzenia odnowienia udziału Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euratom) w Umowie ramowej dotyczącej międzynarodowej współpracy w dziedzinie badań i rozwoju systemów energii jądrowej IV generacji

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, w szczególności jego art. 101 akapit drugi,

uwzględniając zalecenie Komisji Europejskiej,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)Międzynarodowe Forum IV Generacji (GIF) to ramy współpracy międzynarodowej w zakresie badań naukowych i rozwoju ustanowione z inicjatywy USA w 2001 r. Ich celem jest łączenie wysiłków na rzecz rozwoju nowych modeli systemów energii jądrowej zapewniających niezawodne dostawy energii przy zadowalającym rozwiązaniu kwestii bezpieczeństwa jądrowego, minimalizacji odpadów, nierozprzestrzeniania broni jądrowej i obaw społecznych.

(2)Odnowienie udziału Euratom we wspomnianej umowie ramowej jest niezależne od wszelkich decyzji w sprawie zakresu uczestnictwa w różnych systemach GIF i związanych z nimi porozumieniach projektowych. Euratom samodzielnie określi naturę wkładu (intelektualnego i finansowego) w działalność GIF.

(3)W dniu 30 lipca 2003 r. na mocy decyzji Komisji C(2002) 4287, Wspólnota Euratom przystąpiła do GIF podpisując Kartę GIF, podpisaną przez pierwotnych sygnatariuszy w 2001 r. Pierwotny, dziesięcioletni okres uczestnictwa Euratom w Karcie został następnie, w następstwie decyzji Komisji C(2011)4504 przedłużony na okres nieograniczony, z zastrzeżeniem jednogłośnej zgody na zakończenie. Każda ze stron (a więc również Euratom) może wycofać się z udziału w GIF powiadomieniem pisemnym z 90-dniowym wyprzedzeniem. Ponieważ Karta nie zawiera postanowień określających wkład finansowy bądź środki budżetowe stron, wchodzi ona w zakres zastosowania art. 101 akapit trzeci traktatu EURATOM.

(4)W celu wdrożenia Karty GIF, jej sygnatariusze zawarli prawnie wiążącą umowę ramową stron Międzynarodowego Forum IV Generacji dotyczącą międzynarodowej współpracy w dziedzinie badań i rozwoju systemów energii jądrowej IV generacji, określającą warunki współpracy i ewentualnych przyszłych porozumień projektowych i systemowych.

(5)Na mocy decyzji Rady nr14929/05 z dnia 20 grudnia 2005 r. wraz z decyzją Komisji C(2006) 7 z dnia 12 stycznia 2006 r., które zostały przyjęte na mocy art. 101 akapit drugi traktatu EURATOM, Wspólnota Euratom przystąpiła również do umowy ramowej w dniu 24 stycznia 2006 r., kiedy należycie upoważniony komisarz europejski podpisał dokument przystąpienia (złożony następnie w Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju w Paryżu dnia 10 lutego 2006 r.). Wspólne Centrum Badawcze zostało wyznaczone na koordynatora uczestnictwa Wspólnoty Euratom w GIF i występuje odtąd jako organ wykonawczy Euratom zgodnie z art. III ust. 2 umowy ramowej.

(6)Umowa ramowa weszła w życie w dniu 28 lutego 2005 r. na okres 10 lat, a w dniu 26 lutego 2015 została odnowiona po wyrażeniu zgody na przystąpienie do załączonej umowy o odnowieniu umowy ramowej przez cztery strony. Odbyło się to w trybie procedury ustanowionej w art. XII ust. 3 przedmiotowej umowy ramowej. Dlatego też Euratom i inni sygnatariusze, którzy nie ukończyli wewnętrznych procedur zatwierdzenia na czas, mogą odnowić swój udział w umowie składając podpis w późniejszym terminie.

(7)Należy w związku z tym zatwierdzić odnowienie przez Komisję w imieniu Euratom umowy ramowej poprzez podpisanie umowy o odnowieniu zgodnie z procedurą odnowienia,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł

Niniejszym zatwierdza się odnowienie przez Komisję w imieniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej udziału w Umowie ramowej dotyczącej międzynarodowej współpracy w dziedzinie badań i rozwoju systemów energii jądrowej IV generacji przez podpisanie umowy o odnowieniu. Tekst umowy o odnowieniu dołącza się do niniejszej decyzji.

Sporządzono w Brukseli dnia r.