KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 18.11.2015

COM(2015) 574 final

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Ocena postępów państw członkowskich w realizacji krajowych wartości docelowych w zakresie efektywności energetycznej na 2020 r. oraz postępów we wdrażaniu dyrektywy 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej zgodnie z wymogiem art. 24 ust. 3 dyrektywy 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej

{SWD(2015) 245 final}

Spis treści

1.    Wprowadzenie    

2.    Postępy w kierunku osiągnięcia unijnego celu w zakresie efektywności energetycznej na 2020 r.    

3.    Krajowe wartości docelowe    

4.    Trendy dotyczące zużycia energii i ocena środków krajowych w poszczególnych sektorach    

4.1.    Przemysł    

4.2.    Sektor mieszkaniowy    

4.3.    Sektor usług    

4.4.    Sektor publiczny    

4.5.    Sektor transportu    

4.6.    Sektor produkcji energii elektrycznej    

4.7.    Stan transpozycji dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej    

4.8.    Finansowanie    

4.9.    Oszczędności energii końcowej w 2016 r. wymagane na mocy dyrektywy 2006/32/WE w sprawie usług energetycznych    

5.    PODSUMOWANIE    

Załącznik I    

Załącznik II    

1.Wprowadzenie

W strategii na rzecz unii energetycznej 1 wezwano do gruntownego przemyślenia koncepcji efektywności energetycznej i potraktowania jej jako pełnoprawnego źródła energii, przedstawiającego wartość zaoszczędzonej energii. Skupiając się na efektywności energetycznej jako na drodze do zmniejszenia zapotrzebowania na energię, dążymy do osiągnięcia celów w zakresie bezpieczeństwa dostaw, konkurencyjności i zrównoważonego rozwoju oraz umożliwiamy powstanie oszczędności dla konsumentów i przemysłu.

W strategii na rzecz unii energetycznej potwierdzono cel w zakresie efektywności energetycznej na poziomie 20 % do 2020 r., co oznacza, że zużycie energii końcowej wyniesie mniej niż 1086 Mtoe bądź zużycie energii pierwotnej spadnie poniżej 1483 Mtoe. Jest to podstawa do tego, by cel polegający na zmniejszeniu zużycia o co najmniej 27 % do 2030 r. został poddany przeglądowi do 2020 r. z myślą o tym, by dążyć do osiągnięcia poziomu 30 %.

W 2014 r. w komunikacie dotyczącym efektywności energetycznej (COM(2014) 520 final) Komisja stwierdziła, że w 2020 r. UE osiągnie oszczędności energii na poziomie około 18–19 %. Od tego czasu państwa członkowskie skuteczniej zajęły się wdrażaniem unijnych przepisów dotyczących efektywności energetycznej i wyznaczyły ambitniejsze wartości docelowe w tym zakresie (obecnie wynoszą one łącznie 17,6 % oszczędności zużycia energii pierwotnej w 2020 r., podczas gdy w zeszłym roku zaledwie 16,4 %). Na tej podstawie Komisja jest nadal przekonana, że cel 20 % zostanie osiągnięty pod warunkiem pełnego wdrożenia istniejącego prawodawstwa UE, zwiększenia ambicji państw członkowskich i dalszej poprawy warunków do inwestowania w efektywność energetyczną w całej Europie.

W niniejszym sprawozdaniu ocenia się postępy poczynione na drodze do tego celu, jak również wdrożenie dyrektywy 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej. Zawiera ono pewne zalecenia dla państw członkowskich 2 i opiera się na sprawozdaniach rocznych państw członkowskich oraz na krajowych planach działania na rzecz racjonalizacji zużycia energii. Niniejszemu sprawozdaniu towarzyszy dokument roboczy służb Komisji 3 , który zawiera szczegółowy opis zastosowanych wskaźników wykonania.

2.Postępy w kierunku osiągnięcia unijnego celu w zakresie efektywności energetycznej na 2020 r.

Poczyniono znaczne postępy, jeśli chodzi o zmniejszenie zużycia energii na poziomie UE. Całkowite zużycie energii końcowej spadło o 7 % w latach 2005–2013. Zużycie energii pierwotnej spadło o 8 % w tym samym okresie, a ze wstępnych szacunków wynika, że ta tendencja spadkowa utrzyma się w 2014 r., kiedy to zużycie spadnie do 1516 Mtoe 4 .

Zużycie energii końcowej 5  w UE-28 spadło z 1186 Mtoe w 2005 r. do 1102 Mtoe w 2012 r., ale w 2013 r. wzrosło do 1105 Mtoe. Wzrost w 2013 r. był spowodowany przede wszystkim wzrostem zużycia w Belgii, Republice Czeskiej, Niemczech, Irlandii, Francji, na Węgrzech, w Niderlandach, w Austrii, Słowacji i Zjednoczonym Królestwie 6 .

Zużycie energii przez przemysł zmniejszyło się w wartościach bezwzględnych z 327 Mtoe w 2005 r. do 275 Mtoe w 2012 r. (o 16 %). Ogólnie rzecz biorąc, kryzys gospodarczy, skutki restrukturyzacji europejskich gospodarek i środki w zakresie efektywności energetycznej znacznie przyczyniły się do tej tendencji spadkowej. Zużycie energii przez przemysł wzrosło jednak do 277 Mtoe w 2013 r. Wynikało to ze wzrostu w szeregu podsektorów przemysłowych, z których największy to wzrost o 6 % w sektorze górnictwa i kopalnictwa.

W sektorze mieszkaniowym zużycie energii końcowej zmniejszyło się w 2013 r. o 3 % w porównaniu do poziomu z 2005 r.

W sektorze usług zużycie energii końcowej wzrosło o 6 % w latach 2005–2013, lecz wartość dodana wytworzona w tym sektorze wzrosła w tym samym czasie o 11 %, a zatem spadła energochłonność.

Zużycie energii końcowej w sektorze transportu spadło w tym okresie o 6 %. W 2013 r. transport był sektorem odpowiadającym za największe zużycie energii końcowej (32 %). Na drugim miejscu znajdował się sektor mieszkaniowy (27 %), a na kolejnych miejscach – przemysł (25 %) i sektor usług (14 %). Pozostałe 2 % przypadło na inne sektory.

Zużycie energii pierwotnej 7  w UE-28 spadło z 1709 Mtoe w 2005 r. do 1567 Mtoe w 2013 r. Według wstępnych szacunków zużycie energii pierwotnej spadnie w 2014 r. do 1516 Mtoe 8 . Jednakże w Belgii, Danii, Niemczech, Estonii, Francji, Polsce, Portugalii oraz Słowacji odnotowano wzrost zużycia energii pierwotnej w 2013 r. w stosunku do 2012 r.

Spadek zużycia energii pierwotnej w UE-28 w latach 2005–2013 był spowodowany przede wszystkim spadkiem zużycia energii końcowej. Wpłynęły na niego także zmiany strukturalne w sektorze wytwarzania energii w kierunku bardziej ekologicznej energii elektrycznej. W tym samym okresie zużycie energii w sektorze energetycznym spadło o 13 %, a straty podczas dystrybucji – o 8 %.

Ilość energii cieplnej produkowanej przez elektrownie kogeneracyjne w UE-28 spadła o 9 % z 46 Mtoe w 2005 r. do 42 Mtoe w 2013 r.

3.Krajowe wartości docelowe

W 2013 r. państwa członkowskie określiły orientacyjne krajowe wartości docelowe w zakresie efektywności energetycznej 9 . Od tamtej pory Austria, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Grecja, Węgry, Włochy, Słowacja i Hiszpania wyznaczyły w swoich krajowych planach działania na rzecz racjonalizacji zużycia energii z 2014 r. ambitniejsze wartości docelowe w odniesieniu do zużycia energii końcowej, koncentrując się na większym spadku popytu w sektorze mieszkaniowym, usługach, przemyśle i transporcie. Tylko Malta i Polska zgłosiły Komisji mniej ambitne wartości docelowe dotyczące zużycia energii końcowej. Celem w zakresie efektywności energetycznej jest uniezależnienie wzrostu gospodarczego od zużycia energii w wyniku wzrostu wydajności. W tym kontekście poziomy orientacyjnych wartości docelowych ustalone przez Chorwację, Cypr, Finlandię, Grecję, Włochy, Portugalię i Rumunię nie są wystarczająco ambitne, gdyż zakładają, że zużycie energii końcowej będzie wyższe niż prognozowany wzrost PKB w latach 2014–2020 10 .

Jeśli chodzi o zużycie energii pierwotnej, Cypr, Francja, Grecja, Węgry, Irlandia, Malta, Hiszpania i Szwecja wyznaczyły w swoich krajowych planach działania na rzecz racjonalizacji zużycia energii z 2014 r. wartości docelowe na poziomie ambitniejszym w stosunku do pierwotnych wartości. W szczególności Austria, Belgia, Francja, Niemcy, Malta, Niderlandy, Szwecja i Zjednoczone Królestwo wyznaczyły sobie ambitne wartości docelowe w świetle spodziewanego wzrostu PKB w latach 2014–2020. Bułgaria, Chorwacja i Słowacja ograniczyły swoje ambicje. W Chorwacji, Finlandii, Grecji i Rumunii orientacyjne poziomy zużycia energii pierwotnej w 2020 r. umożliwiłyby wzrost zużycia energii pierwotnej w tempie wyższym niż oczekiwany średni wzrost PKB w latach 2014–2020 11 .

Państwa członkowskie nie zdołały określić krajowych wartości docelowych w zakresie efektywności energetycznej na takim poziomie, by łącznie sumowały się do 20 % na poziomie UE. Suma krajowych orientacyjnych wartości docelowych odpowiada 17,6 % oszczędności energii pierwotnej w stosunku do prognoz na rok 2020. Choć jest to pożądana poprawa w porównaniu z pierwszym zestawem zgłoszonych wartości docelowych, nadal suma ta odbiega od unijnego celu w wysokości 20 % oszczędności energii pierwotnej w porównaniu z prognozami na 2020 r. Z danych dotyczących ostatnich postępów można jednak wysnuć bardziej optymistyczne wnioski.

4.Trendy dotyczące zużycia energii i ocena środków krajowych w poszczególnych sektorach

Aby ocenić postępy państw członkowskich w realizacji orientacyjnych wartości docelowych w zakresie efektywności energetycznej, Komisja przeanalizowała krajowe plany działania na rzecz racjonalizacji zużycia energii, sprawozdania roczne i zestaw wskaźników opisanych bardziej szczegółowo w załączonym dokumencie roboczym służb Komisji 12 . Analiza wykazała, że większość państw członkowskich zmniejszyła swoje zużycie energii pierwotnej i końcowej w latach 2005–2013 w szybszym tempie niż to, które jest niezbędne w okresie 2005–2020, aby państwa te mogły osiągnąć swoje wartości docelowe w zakresie zużycia energii pierwotnej i końcowej w 2020 r. Wyjątki to: Belgia, Estonia, Francja, Niemcy, Niderlandy, Polska i Szwecja (w odniesieniu do zużycia energii pierwotnej) oraz Austria, Belgia, Estonia, Francja, Niemcy, Litwa, Malta i Słowacja (w odniesieniu do zużycia energii końcowej) 13 .

W latach 2005–2013 spadła średnia energochłonność pierwotna 14 w całej gospodarce we wszystkich państwach członkowskich z wyjątkiem Estonii.

4.1.Przemysł

Zużycie energii końcowej przez przemysł zmniejszyło się w wartościach bezwzględnych z 327 Mtoe w 2005 r. do 277 Mtoe w 2013 r. (o 15 %). Spadek w latach 2008–2012 można wyjaśnić zmniejszeniem działalności przemysłowej i zmianami w strukturze przemysłu. Najbardziej do tej pozytywnej tendencji przyczyniła się jednak poprawa efektywności energetycznej, wywierając prawie trzy razy większy wpływ na zużycie energii 15 .

W nadchodzących latach przewiduje się wzrost gospodarczy w większości państw członkowskich, potrzebne będą zatem dalsze wysiłki, aby zapewnić uniezależnienie wzrostu gospodarczego od zużycia energii. Ponadto niższe ceny ropy naftowej i gazu mogą obniżyć motywację do inwestycji dotyczących efektywności energetycznej w tym sektorze, ponieważ wydłuża się okres zwrotu.

Energochłonność przemysłu w różnych państwach członkowskich znacznie się różni: w Bułgarii, która jest najbardziej energochłonnym państwem członkowskim, wskaźnik ten jest siedmiokrotnie wyższy niż w najmniej energochłonnych państwach, czyli w Danii i Irlandii. Większość państw członkowskich, z wyjątkiem Grecji, Węgier, Irlandii i Łotwy, zmniejszyła energochłonność w przemyśle i budownictwie w latach 2005–2013.

Europejski system handlu uprawnieniami do emisji jest ważnym motorem inwestycji dotyczących efektywności energetycznej w energochłonnych sektorach przemysłu. Ponadto większość państw członkowskich wspiera efektywność energetyczną przemysłu, stosując zachęty finansowe i rozwiązania podatkowe. Dobrowolne porozumienia są kolejnym wspólnym instrumentem polityki w sektorze przemysłu. Dziewięć państw członkowskich zawarło takie umowy z podmiotami z branży: Belgia, Dania, Finlandia, Irlandia, Luksemburg, Niderlandy, Portugalia, Szwecja i Zjednoczone Królestwo. Oszczędności energii w przemyśle zostały osiągnięte również przy pomocy instrumentów rynkowych, np. we Włoszech w ramach systemu białych certyfikatów i w Danii za pośrednictwem systemu zobowiązującego do oszczędności energii.

Wdrożenie art. 8 ust. 4 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej, który wymaga od dużych przedsiębiorstw przeprowadzania audytów energetycznych od 2015 r., może pomóc branży przemysłowej w określeniu opłacalnych środków efektywności energetycznej. Jednakże około połowa państw członkowskich jeszcze nie powiadomiła Komisji o przepisach krajowych transponujących ten wymóg dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej; Komisja wszczęła więc przeciwko tym państwom postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.

Państwa członkowskie powinny uwzględnić w swojej polityce również potrzeby małych i średnich przedsiębiorstw, aby usunąć bariery rynkowe i umożliwić tym przedsiębiorstwom wykorzystanie pozostałego potencjału w zakresie efektywności energetycznej.

4.2.Sektor mieszkaniowy

Zużycie energii końcowej przez sektor mieszkaniowy zmniejszyło się w wartościach bezwzględnych z 306 Mtoe w 2005 r. do 296 Mtoe w 2013 r. (o 3 %), choć w latach 2012–2013 nieznacznie wzrosło. Ten łączny spadek wynikał głównie ze środków w zakresie efektywności energetycznej, zwłaszcza dotyczących zużycia energii do ogrzewania pomieszczeń 16 .

Zużycie energii na metr kwadratowy zmniejszyło się we wszystkich państwach członkowskich w latach 2005–2013, z wyjątkiem Włoch, gdzie wzrosło o 10 %, oraz Estonii, gdzie pozostało bez zmian 17 . Mniejsze zużycie energii na metr kwadratowy można wytłumaczyć bardziej rygorystycznymi wymogami dotyczącymi efektywności energetycznej budynków, urządzeń i technologii grzewczych, częściowo ze względu na stopniowe wdrażanie dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.

Państwa członkowskie niedawno przygotowały pierwsze długoterminowe strategie renowacji dotyczące całości zasobów budowlanych zgodnie z wymogiem art. 4 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej 18 . Pomimo że w niektórych strategiach brakowało pewnych informacji, na przykład dotyczących budynków niemieszkalnych, kosztów inwestycji i źródeł finansowania, oczekuje się, że do czasu kolejnej aktualizacji, którą zaplanowano na 2017 r., jakość długoterminowych strategii renowacji wzrośnie.

Aby poprawić jakość renowacji, konieczne jest przeszkolenie instalatorów i rzemieślników oraz zwiększenie ich umiejętności w zakresie nowych i bardziej wydajnych technologii, które mogłyby zastąpić istniejące urządzenia i procesy budowlane oraz renowacyjne. W 21 państwach członkowskich rozpoczęto już w 2013 i 2014 r. realizację krajowych planów w zakresie kwalifikacji i szkoleń opracowanych w ramach projektu „EU BUILD UP Skills” 19 . Ponadto inne krajowe działania szkoleniowe zostały opisane w krajowych planach działania na rzecz racjonalizacji zużycia energii, potrzebne są jednak dalsze ukierunkowane działania w tej dziedzinie.

Efektywność energetyczna w sektorze mieszkaniowym jest objęta szerokim wachlarzem działań politycznych, takich jak środki regulacyjne i finansowe/podatkowe, jak również kampanie informacyjne i uświadamiające, dobrowolne porozumienia, inwestycje infrastrukturalne (upowszechnianie inteligentnych liczników), instrumenty rynkowe i inne. Środki regulacyjne są związane głównie z wdrożeniem dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, w tym minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej budynków oraz świadectw w odniesieniu do nowych i istniejących budynków oraz kontroli kotłów i systemów klimatyzacji, oraz z wdrożeniem dyrektywy w sprawie ekoprojektu, w tym norm efektywności energetycznej dla urządzeń i sprzętu.

Środki finansowe i podatkowe, które wspierają poprawę efektywności energetycznej, obejmują dotacje i subsydia. Kilka państw członkowskich (Francja, Niemcy, Grecja, Niderlandy i Portugalia) oferuje programy kredytowe. Ulgi podatkowe dotyczące modernizacji w zakresie efektywności energetycznej dla gospodarstw domowych zostały zgłoszone przez Danię, Finlandię, Francję, Niemcy, Grecję, Włochy, Niderlandy i Portugalię. Sześć państw członkowskich (Austria, Dania, Estonia, Niemcy, Niderlandy i Szwecja) wprowadziło już podatki energetyczne mające na celu zmianę zachowań i inwestycji w efektywność energetyczną. Inteligentne liczniki będą masowo montowane u klientów indywidualnych w Austrii, na Cyprze, w Danii, Finlandii, Francji, Grecji, Irlandii, na Łotwie, Malcie i w Wielkiej Brytanii.

Systemy zobowiązujące do efektywności energetycznej skupiają się głównie na sektorze mieszkaniowym w celu osiągnięcia 1,5 % rocznych oszczędności energii u użytkowników końcowych zgodnie z wymogiem art. 7 dyrektywy w efektywności energetycznej. W sumie 16 państw przyjęło lub planuje przyjąć system zobowiązujący do efektywności energetycznej. Większość państw członkowskich postanowiła stosować dozwolone zwolnienia z obowiązku maksymalnego dopuszczalnego zmniejszenia o 25 % (z wyjątkiem Danii, Portugalii i Szwecji) 20 . Zmniejsza to oszczędności energii, które zostaną osiągnięte do 2020 r. Komisja stwierdza również niedociągnięcia we wdrażaniu przepisów wspomnianego artykułu w niektórych państwach, gdyż wiele z nich opiera się na starych środkach, dochodzi do opóźnień we wdrażaniu zgłoszonych środków, spodziewane oszczędności są zawyżane lub nie uwzględnia się we właściwy sposób nakładania się skutków różnych strategii politycznych. Komisja będzie zatem dalej ściśle monitorować wdrażanie tego artykułu.

Państwa członkowskie powinny lepiej informować konsumentów o możliwościach w zakresie efektywności energetycznej oraz w dalszym ciągu poprawiać warunki inwestycyjne dla klientów indywidualnych, aby przyspieszyć obecne bardzo niskie tempo renowacji budynków istniejących w Europie. Potrzebne są ukierunkowane działania w tym sektorze, gdyż gospodarstwa domowe w mniejszym stopniu reagują na rosnące ceny energii niż np. energochłonne gałęzie przemysłu. Ponadto konieczne są działania bardziej ukierunkowane na konsumentów znajdujących się w trudnej sytuacji, aby rozwiązać problem ubóstwa energetycznego oraz poprawić poziom życia. Użyteczne byłyby na przykład nieoprocentowane pożyczki i zajęcie się problemami na linii właściciel–najemca.

4.3.Sektor usług

Zużycie energii końcowej w sektorze usług wzrosło w wartościach bezwzględnych z 144 Mtoe w 2005 r. do 153 Mtoe w 2013 r. (o 6 %). Zużycie energii rosło jednak wolniej niż wartość dodana w tym samym okresie (11 %). Ogólna energochłonność unijnego sektora usług (znormalizowana w stopniodniach grzania) spadła o 4 % w latach 2005–2013, głównie w Austrii (20 %), na Węgrzech (26 %), w Irlandii (37 %) i Portugalii (21 %), co jest bardzo pozytywną tendencją. Bułgaria, Chorwacja, Finlandia, Grecja, Włochy, Luksemburg i Hiszpania miały jednak w 2013 r. wyższą energochłonność niż w 2005 r.

Większość środków regulacyjnych stosowanych w sektorze mieszkaniowym obowiązuje również w sektorze usług.

Sektor usług będzie się nadal rozwijać, a zatem państwa członkowskie będą musiały w dalszym ciągu rozwiązywać problemy w tej branży, stosując odpowiednie środki w celu podtrzymania pozytywnego trendu do obniżania energochłonności w UE.

4.4.Sektor publiczny

Art. 5 ust. 1 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej nakłada na państwa członkowskie obowiązek renowacji 3 % całkowitej powierzchni ogrzewanych lub chłodzonych budynków będących własnością instytucji rządowych oraz przez nie zajmowanych, lub uzyskania równoważnych oszczędności w skali roku. 18 państw członkowskich będzie wdrażać wymogi art. 5 za pomocą środków alternatywnych (takich jak środki tworzące zachęty dla instytucji zajmujących budynki do zmiany zachowań). Inne państwa wybrały domyślną renowację 3 % całkowitej powierzchni pomieszczeń. Państwa członkowskie są zobowiązane do podawania w swoich rocznych sprawozdaniach całkowitej powierzchni pomieszczeń w budynkach, które nie spełniają wymogów art. 5 ust. 1 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej, oraz powierzchni pomieszczeń poddanych renowacji lub wielkości oszczędności energii osiągniętych zgodnie z art. 5 ust. 1 i 6 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej w poprzednim roku. Większość państw członkowskich przekazała informacje w tej sprawie w swoich sprawozdaniach rocznych za rok 2015. Grecja, Francja, Węgry, Niderlandy i Słowenia nie przekazały żadnych informacji na ten temat 21 . W większości przypadków przekazano dane dotyczące całkowitej powierzchni pomieszczeń w budynkach, które nie spełniały wymogów dotyczących charakterystyki energetycznej zgodnie z art. 5, jednak dane dotyczące oszczędności wynikających z renowacji budynków stanowiących własność instytucji rządowych na szczeblu centralnym (lub środków alternatywnych), które są obowiązkowe od dnia 1 stycznia 2014 r., nie zostały zawarte w większości rocznych sprawozdań lub były niejasne. W związku z tym nie można jeszcze stwierdzić, czy w 2014 r. państwa członkowskie wywiązały się ze swoich zobowiązań zgodnie z art. 5 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej, lecz Komisja będzie uważnie śledzić, czy jest on należycie wdrażany.

Zgodnie z art. 6 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej państwa członkowskie muszą zapewnić, aby instytucje rządowe nabywały jedynie produkty, usługi i budynki o bardzo dobrej charakterystyce energetycznej. Wszystkie państwa członkowskie przedstawiły środki, które są do tego niezbędne, ale w krajowych planach działania na rzecz racjonalizacji zużycia energii przedłożonych przez Belgię, Włochy i Hiszpanię brakowało środków zachęcających inne organy publiczne do podjęcia takich działań. Komisja rozpoczęła badanie mające ocenić skuteczność tego przepisu. Tymczasowe wyniki pokazują, że wymogi dotyczące efektywności energetycznej w zamówieniach publicznych nie są w pełni zrozumiałe dla wszystkich urzędników odpowiedzialnych za zamówienia, a transpozycja wymogów art. 6 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej nie jest jeszcze zakończona w niektórych krajach. Według państw członkowskich inne bariery to: brak umiejętności i wiedzy pracowników organów w zakresie efektywności energetycznej w ramach zamówień publicznych; brak jasnych wytycznych i niedostatek zestawów praktycznych narzędzi; oraz niejasne kryteria oceny zamówień publicznych. Komisja będzie zatem poszukiwać sposobów lepszego wspierania państw członkowskich we wdrażaniu wspomnianych przepisów.

4.5.Sektor transportu

Zużycie energii końcowej przez transport 22 w UE-28 zmniejszyło się w wartościach bezwzględnych z 370 Mtoe w 2005 r. do 349 Mtoe w 2013 r. (o 6 %). W latach 2005–2007 nastąpił wzrost o 4 %, jednak od tamtej pory zużycie szybko spada (o 9 % w latach 2007–2013).

Szacuje się, że spadek zużycia w latach 2007–2013 był w około 40 % spowodowany kryzysem gospodarczym, stabilizacją ruchu pasażerskiego i zmniejszeniem ruchu towarowego. Pozostałe 60 % wynika głównie z poprawy efektywności energetycznej samochodów osobowych, związanej z bardziej rygorystycznymi normami dotyczącymi emisji CO2 oraz ukierunkowaną polityką transportową w państwach członkowskich (która w niektórych przypadkach została również zgłoszona zgodnie z art. 7 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej jako środki dotyczące transportu mające na celu zmniejszenie zużycia energii końcowej) 23 .

Największy spadek zużycia energii końcowej w sektorze transportu w latach 2005–2013 odnotowano w Grecji, Irlandii i Hiszpanii. Zużycie wzrosło nieznacznie w Chorwacji, Finlandii i Niemczech, natomiast na Litwie, na Malcie, w Polsce, Rumunii, na Słowacji i w Słowenii odnotowano znaczny wzrost 24 .

W 2013 r. udział zbiorowego transportu pasażerskiego wzrósł w połowie państw członkowskich: Austrii, Belgii, Chorwacji, Republice Czeskiej, Finlandii, Grecji, na Węgrzech, w Luksemburgu, Niderlandach, Zjednoczonym Królestwie, Portugalii, Słowenii, Hiszpanii i Szwecji. W pozostałych państwach członkowskich wzrósł udział samochodów osobowych 25 . Jeśli chodzi o transport towarowy, w 2013 r. w Austrii, Belgii, Danii, Finlandii, Niemczech, we Włoszech, Niderlandach, Portugalii, Rumunii, Szwecji i Zjednoczonym Królestwie wzrósł udział transportu kolejowego i śródlądowego transportu towarów w porównaniu z 2005 r.

Państwa członkowskie wspierają efektywność energetyczną w transporcie prywatnym i publicznym dzięki większej efektywności pojazdów oraz ograniczeniu emisji CO2 zgodnie z normami UE dotyczącymi CO2, przejściu na bardziej przyjazne dla środowiska rodzaje transportu (np. kolej lub inne środki transportu publicznego), informowaniu konsumentów i zmianie ich zachowań.

Jeśli chodzi o transport publiczny, Bułgaria, Republika Czeska, Dania, Francja, Włochy, Łotwa, Portugalia, Szwecja i Zjednoczone Królestwo zgłosiły w krajowych planach działania na rzecz racjonalizacji zużycia energii środki dotyczące transportu kolejowego. W Danii ustanowiono wymogi dotyczące efektywności energetycznej taksówek. Bułgaria, Republika Czeska, Dania, Grecja i Włochy poinformowały o rozbudowie metra. Promowanie zmiany środków transportu i zachęcanie do korzystania z transportu publicznego, rowerowego i pieszego wymieniono w planach Belgii, Irlandii i Portugalii. Środki dotyczące transportu prywatnego obejmują poprawę efektywności floty samochodowej, środki wspierające korzystanie z pojazdów elektrycznych, o napędzie wodorowym lub bardziej paliwooszczędnych samochodów, rozwijanie ścieżek rowerowych itp. Chorwacja, Luksemburg i Hiszpania (dla samochodów elektrycznych) i Niderlandy oferują zachęty finansowe do zakupu energooszczędnych pojazdów, natomiast Dania wprowadziła zachęty podatkowe dla właścicieli pojazdów elektrycznych i napędzanych wodorem oraz dla osób, które kupują pojazdy o niższym zużyciu paliwa. Środki kształtujące zachowania wymienione są również w planach Finlandii, Niderlandów (szkolenia kierowców) i Zjednoczonego Królestwa. We Francji planuje się zmiany w zakresie transportu towarowego na bardziej przyjazne dla środowiska środki transportu, takie jak kolej, transport morski i transport śródlądowy.

4.6.Sektor produkcji energii elektrycznej

Spadek zużycia energii pierwotnej w ostatnich latach był spowodowany spadkiem zużycia energii końcowej, wdrażaniem europejskiego systemu handlu uprawnieniami do emisji oraz zmianami strukturalnymi w sektorze produkcji energii elektrycznej. Zmiany te polegają w szczególności na odchodzeniu od produkcji energii elektrycznej w elektrowniach cieplnych na rzecz większego wykorzystania odnawialnych źródeł energii.

Efektywność w sektorze produkcji energii elektrycznej ma zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia celu dotyczącego efektywności energetycznej na 2020 r. Efektywność energetyczna w tym sektorze w istotny sposób przyczynia się do bezpieczeństwa dostaw energii i obniżenia emisyjności. Oprócz systemu handlu uprawnieniami do emisji efektywność energetyczną w tym sektorze można zwiększyć za pomocą ukierunkowanej polityki, np. przez zwiększenie udziału energii cieplnej i elektrycznej wytworzonej w wysokowydajnych elektrowniach kogeneracyjnych, w systemach ciepłowniczych i chłodniczych oraz z wykorzystaniem energii ze źródeł odnawialnych.

W ostatnich latach państwa członkowskie zintensyfikowały swoje działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych. W 2013 r. łączny udział energii ze źródeł odnawialnych w UE osiągnął 15 %, a w 2014 szacowany jest na 15,3 %, co przyczyniło się do zmniejszenia zużycia energii pierwotnej, gdyż wydajność przetwarzania energii z większości źródeł odnawialnych wynosi 100 % 26 .

Art. 24 ust. 6 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej zobowiązuje państwa członkowskie do przekazywania informacji na temat energii cieplnej i elektrycznej wytwarzanej w elektrociepłowniach, w szczególności w elektrowniach kogeneracyjnych. Ilość energii cieplnej produkowanej elektrowniach kogeneracyjnych w UE-28 spadła z 46 Mtoe w 2005 r. do 42 Mtoe w 2013 r., a więc o 9 %. Biorąc pod uwagę przyrost wydajności oraz przyczynienie się do wydajności produkcji przemysłowej, potrzebne są dodatkowe wysiłki państw członkowskich w celu zwiększenia udziału takich elektrowni, w szczególności wysokowydajnych elektrowni kogeneracyjnych.

Art. 14 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej określa ramy pobudzania inwestycji w efektywne systemy ciepłownicze i chłodnicze. W dziewięciu państwach członkowskich można zaobserwować pozytywną tendencję – średni wzrost uzysku z przemian energetycznych w ciepłowniach miejskich w latach 2005–2013. W pozostałych 12 państwach członkowskich, które posiadają systemy ciepłownicze, odnotowano jednak tendencję spadkową 27 . W związku z tym, aby w pełni wykorzystać potencjał efektywności energetycznej w sektorze produkcji energii elektrycznej, bardzo ważne jest pełne wdrożenie art. 14 oraz przeprowadzenie do końca 2015 r. wszechstronnych ocen przez państwa członkowskie (przeanalizowanie potencjału w zakresie wykorzystania wysokowydajnych elektrowni kogeneracyjnych oraz systemów ciepłowniczych i chłodniczych).

Ramka 1: Dobre przykłady w państwach członkowskich