Połączenia międzysystemowe zasadniczymi elementami unii energetycznej

W ostatnich dziesięcioleciach Unia Europejska prowadziła intensywnie działania w celu stworzenia najbardziej zintegrowanego, konkurencyjnego i zrównoważonego w skali światowej wspólnego rynku energii.

Integracja rynków energii w UE przynosi konkretne rezultaty: hurtowe ceny energii elektrycznej spadły o jedną trzecią[1]; konsumenci mają większy wybór, gdyż dostawcy energii konkurują ze sobą oferując niższe ceny i lepszą jakość usług; dzięki ulepszonym ramom prawnym wzrosła konkurencja w tym sektorze.

Wiele pozostaje jeszcze jednak do zrobienia. Biorąc pod uwagę zależność od importu, przestarzałą infrastrukturę i brak inwestycji, nie w pełni działający rynek detaliczny, wysokie ceny energii odbiorców indywidualnych i podmiotów gospodarczych niekorzystnie wpływające na konkurencyjność naszych przedsiębiorstw, konieczność przejścia na gospodarkę niskoemisyjną w celu przeciwdziałania zmianie klimatu, jak również wyzwania związane z naszą pozycją lidera w dziedzinie technologii, wyciągnąć można jeden wniosek: UE musi przezwyciężyć rozdrobienie rynku energii, w pełni integrując rynki krajowe. Unia Europejska musi zmienić swój sposób wytwarzania, transportowania i zużywania energii. Polityka energetyczna w Europie musi powrócić na właściwą drogę: drogę w kierunku unii energetycznej.

Z tych względów Komisja Europejska przyjęła strategię ramową na rzecz stabilnej unii energetycznej z przyszłościową polityką przeciwdziałania zmianie klimatu. Niniejszy komunikat dotyczący osiągnięcia celu w postaci elektroenergetycznych połączeń międzysystemowych na poziomie 10 % jest jednym z konkretnych kroków w tym kierunku.

Europejska sieć energetyczna z połączeniami międzysystemowymi ma zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa energetycznego Europy, zwiększenia konkurencji na rynku wewnętrznym, prowadzącego do bardziej konkurencyjnych cen, jak również dla sprawniejszej realizacji celów polityki w zakresie dekarbonizacji i przeciwdziałania zmianie klimatu, jakie postawiła sobie Unia Europejska. Sieć obejmująca połączenia międzysystemowe przyczyni się do realizacji ostatecznego celu unii energetycznej, jakim jest zapewnienie bezpiecznej, zrównoważonej energii po przystępnej cenie, jak również wzrostu gospodarczego i zatrudnienia w całej UE.

Między niektórymi państwami wciąż brakuje połączeń międzysystemowych. Budowa takich połączeń będzie wymagać pełnej mobilizacji sił na wszystkich szczeblach, w trybie pilnym, aby osiągnąć wspólny cel, to jest w pełni funkcjonujący wewnętrzny rynek energii z dobrze rozbudowaną siecią połączeń.

Infrastruktura energetyczna stanowi jeden z priorytetów europejskiej strategii energetycznej. Na szczycie w październiku 2014 r. Rada Europejska wezwała do „szybkiego wdrożenia wszystkich środków służących osiągnięciu celu polegającego na uzyskaniu poziomu połączeń międzysystemowych odpowiadającego co najmniej 10 % ich zainstalowanej zdolności produkcji energii elektrycznej w odniesieniu do wszystkich państw członkowskich”. Niniejszy komunikat[2] stanowi odpowiedź na to wezwanie. Przedstawiono w nim strategię w celu zapewnienia pełnej integracji wewnętrznego rynku energii elektrycznej poprzez osiągnięcie odpowiedniego poziomu połączeń międzysystemowych, które staną się również integralną częścią unii energetycznej.

Korzyści wynikające z połączonych systemów energetycznych

Połączenie ze sobą odizolowanych krajowych systemów elektroenergetycznych i stworzenie prawdziwie europejskiego systemu elektroenergetycznego przyniesie Unii Europejskiej i jej państwom członkowskim szereg ważnych korzyści.

Dzięki elektroenergetycznym połączeniom międzysystemowym zwiększy się bezpieczeństwo dostaw w Europie. Przyczynią się one do poprawy niezawodności systemu elektroenergetycznego, a tym samym do poprawy jakości usług i zmniejszenia zakłóceń w dostawach energii i strat związanych ze spadkiem wydajności w sektorach handlu i przemysłu. Osiągnięcie ambitnego poziomu elektroenergetycznych połączeń międzysystemowych stanowić będzie również wkład w zmniejszanie zależności Europy, ponieważ optymalizacja systemu umożliwi zmniejszenie importu paliw, otwierając przed Europą większe szanse na inwestycje, wzrost gospodarczy i nowe miejsca pracy. Ponadto połączenia międzysystemowe ułatwiają udzielanie sobie nawzajem natychmiastowej pomocy przez operatorów systemów przesyłowych (OSP), prowadząc do ściślejszej współpracy i solidarności między nimi.

Sieć obejmująca połączenia międzysystemowe umożliwia uzyskanie bardziej przystępnych cen na rynku wewnętrznym, dzięki większej konkurencji i zwiększonej wydajności, a także lepsze i bardziej opłacalne wykorzystanie dostępnych zasobów. Połączenia międzysystemowe oznaczają większy stopień integracji rynku europejskiego, zwiększając jednocześnie rozmiary rynku, poziom konkurencji oraz wydajność rynku. Na poniższym wykresie przedstawiono znaczny wzrost przesyłów transgranicznych od końca lat 90-tych, czyli początku procesu otwarcia rynku.

Legenda:

Rozwój wymian transgranicznych ogółem od 1975 r. między państwami członkowskimi, których OSP są członkami ENTSO-E

ENTSO-E                                 Wymiany zewnętrzne

Większy stopień integracji rynku uzyskany dzięki połączeniom międzysystemowym zmniejsza również potrzebę inwestowania w moce wytwórcze w okresach szczytowego zapotrzebowania i w magazynowanie energii, ponieważ elektrownie istniejące w poszczególnych państwach nie musiałyby wytwarzać energii w tym samym czasie. Przyniosłoby to znaczne korzyści gospodarcze i polityczne w państwach członkowskich, umożliwiając im zmniejszenie inwestycji kapitałowych oraz skutków dla środowiska, skoro nie byłoby już potrzeby budowania nowych elektrowni. Zwiększenie stopnia wzajemnego świadczenia usług bilansowania systemu przynosi również zmniejszenie krótkoterminowych kosztów operacyjnych systemu. Niższe koszty wytwarzania energii lub mniejsze nakłady na inwestycje w wytwarzanie energii oraz uniknięcie zbędnych kosztów paliwa dzięki połączeniom między krajowymi sieciami energii elektrycznej przekładają się na bardziej konkurencyjne ceny energii dla przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. Europejska sieć energetyczna o odpowiedniej liczbie połączeń międzysystemowych niesie ze sobą korzyści w postaci rynku bliskiego potrzebom obywateli Europy. Mogłaby ona przynieść konsumentom oszczędności w wysokości 12–40 mld EUR rocznie do roku 2030[3].

Dobrze rozwinięta sieć połączeń międzysystemowych jest niezbędnym warunkiem zrównoważonego rozwoju i dekarbonizacji koszyka energetycznego, ponieważ umożliwia ona zagospodarowanie w sieci zwiększonych poziomów zmiennej energii ze źródeł odnawialnych w bardziej bezpieczny i opłacalny sposób. Stawianie na wytwarzanie energii w większym stopniu ze źródeł odnawialnych, a tym samym zmniejszenie emisji CO2, jest jednym z kroków w kierunku realizacji unijnych celów w zakresie przeciwdziałania zmianie klimatu i zwiększa również bezpieczeństwo dostaw. Większa liczba połączeń międzysystemowych jest także niezbędna do osiągnięcia przez UE upragnionej pozycji światowego lidera w dziedzinie energii odnawialnej, co nie jest tylko kwestią odpowiedzialnej polityki w zakresie przeciwdziałania zmianie klimatu, ale także koniecznością z punktu widzenia polityki przemysłowej. Przedsiębiorstwa działające w branży odnawialnych źródeł energii i powiązanych technologii stają się podmiotami przemysłowymi o dużym znaczeniu (w 2012 r. zatrudniały około 1,2 mln osób), tworzącymi stabilne miejsca pracy na szczeblu regionalnym i lokalnym, a także generującymi zrównoważony wzrost.

Podsumowując, zwiększenie liczby połączeń międzysystemowych przyczyni się do uzyskania bardziej przystępnych cen energii elektrycznej w perspektywie długoterminowej dzięki większej efektywności rynku, poprawy bezpieczeństwa, stopnia niezawodności i jakości dostaw energii elektrycznej, które to elementy mają zasadnicze znaczenie dla działalności społecznej i gospodarczej, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego standardu ochrony środowiska. Rozwój w tym zakresie umożliwi również zmniejszenie naszej zależności energetycznej, ze względu na zmniejszenie zużycia importowanych paliw, i ułatwi dokonywanie nowych inwestycji w Europie dzięki bardziej konkurencyjnym cenom energii elektrycznej oraz zwiększonemu poziomowi konkurencji w sektorach przemysłu europejskiego. Większa liczba połączeń międzysystemowych zmniejszy również skutki dla środowiska, ze względu na zaniechanie budowy kolejnych elektrowni i zmniejszenie emisji CO2, przynosząc jednocześnie zwiększenie zdolności do integracji energii odnawialnej dzięki uwolnieniu w większym stopniu potencjału wzrostu europejskiego przemysłu energii odnawialnej i zapewniając temu przemysłowi pozycję światowego lidera w tym zakresie, a tym samym większe zdolności tworzenia miejsc pracy w Europie, ze wzrostem liczby miejsc pracy netto w Europie.

Z wymienionych wyżej względów połączenia międzysystemowe między rynkami energii elektrycznej muszą stać się w nadchodzących latach priorytetem politycznym Unii Europejskiej na wszystkich szczeblach.

Gruntownie zmodernizowana unijna polityka w zakresie infrastruktury energetycznej

Zdając sobie sprawę z korzyści płynących z energetycznych połączeń międzysystemowych, państwa członkowskie zwiększyły w ostatnich dziesięcioleciach swoje zdolności w tym zakresie. Jednak w dwunastu państwach członkowskich, głównie na obrzeżach UE, elektroenergetyczne połączenia międzysystemowe są wciąż na poziomie niższym od docelowego poziomu 10 %, państwa te są zatem nadal odizolowane od wewnętrznego rynku energii elektrycznej.

Poziomy elektroenergetycznych połączeń międzysystemowych w 2014 r.

Państwo członkowskie || ||

Państwa członkowskie o poziomie połączeń międzysystemowych wyższym niż 10 %

AT || || 29 %

BE || || 17 %

BG || || 11 %

CZ || || 17 %

DE || || 10 %

DK || || 44 %

FI || || 30 %

FR || || 10 %

EL || || 11 %

HR || || 69 %

HU || || 29 %

LU || || 245 %

NL || || 17 %

SI || || 65 %

SE || || 26 %

SK || || 61 %

Państwa członkowskie o poziomie połączeń międzysystemowych niższym niż 10 %

IE || || 9 %

IT || || 7 %

RO || || 7 %

PT || || 7 %

EE[4] || || 4 %

LT4 || || 4 %

LV4 || || 4 %

UK || || 6 %

ES || || 3 %

PL || || 2 %

CY || || 0 %

MT || || 0 %

|| Źródło: ENTSO-E, „Scenario Outlook and Adequacy Forecast 2014” (Przewidywania w formie scenariuszy i prognoza wystarczalności, 2014 r.). ||

Z tych względów w Unii Europejskiej zaczęto stopniowo wprowadzać odpowiednie narzędzia polityczne, aby umożliwić dokonanie niezbędnych inwestycji w infrastrukturę sieci, przy czym inwestycjom w połączenia międzysystemowe nadano nadrzędne znaczenie.

W następstwie kryzysu gospodarczego Komisja Europejska przedstawiła Europejski program energetyczny na rzecz naprawy gospodarczej (EPENG), który obejmował, między innymi, zidentyfikowanie projektów potrzebnych połączeń międzysystemowych w całej UE oraz mobilizację unijnych środków finansowych na ten cel. Program ten przyczynił się do realizacji kilku projektów połączeń międzysystemowych między państwami członkowskimi, których nie udało się wcześniej zbudować z powodu braku wystarczających funduszy. W ramach EPENG na elektroenergetyczne połączenia międzysystemowe wydano około 650 mln EUR (załącznik 1).

Mapa połączeń międzysystemowych zrealizowanych przy wsparciu EPENG

Przyjęte w 2013 r. rozporządzenie w sprawie transeuropejskich sieci energetycznych (TEN-E)[5], w połączeniu z instrumentem „Łącząc Europę”[6], tworzy trwały europejski instrument służący określeniu projektów potrzebnych w Europie w obrębie 12 priorytetowych korytarzy i obszarów i zapewnieniu ich terminowej realizacji. Narzędzia te wraz z, między innymi, wprowadzeniem projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania (PWZ), poprawą regulacji w zakresie wydawania pozwoleń i przyspieszeniem stosownej procedury stanowią znaczący krok naprzód.

Jak podkreśliła Rada Europejska, docelowy poziom połączeń międzysystemowych należy osiągnąć przede wszystkim w drodze realizacji projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. Pierwsza unijna lista projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania została przyjęta w 2013 r. Znalazło się na niej 248 projektów, z których 137 dotyczy energii elektrycznej, w tym 52 elektroenergetycznych połączeń międzysystemowych i jeden inwestycji przygotowawczych umożliwiających budowę takiego połączenia w przyszłości – w 37 z tych projektów uczestniczą państwa członkowskie o poziomie połączeń międzysystemowych niższym niż 10 %.

Mapa umieszczonych na pierwszej liście PWZ dotyczących elektroenergetycznych połączeń międzysystemowych w państwach członkowskich o poziomie takich połączeń niższym niż 10 %

Lista PWZ podlega zmianom i jest aktualizowana co dwa lata. Prace nad drugą listą toczą się obecnie w grupach regionalnych ustanowionych rozporządzeniem TEN-E. Przyjęcie listy przez Komisję planowane jest na jesień 2015 r. Szczególny priorytet zostanie przyznany projektom, które umożliwią znaczne zwiększenie obecnych zdolności połączeń międzysystemowych w tych państwach, w których ich poziom jest znacznie niższy od ustanowionego celu 10 %, zwłaszcza w przypadku gdy cel ten jest szczególnie trudno osiągnąć.

Projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania są opracowywane i realizowane zarówno przez operatorów systemów przesyłowych (OSP), jak i przez projektodawców prywatnych. Toczące się obecnie projekty znajdują się na różnych etapach, niektóre z nich wkroczyły już w fazę budowy, ale wiele pozostałych nadal znajduje się na wczesnym etapie przygotowań. Około 75 % wszystkich PWZ zamieszczonych na pierwszej liście unijnej ma zostać ukończone do 2020 r.

Poniżej przedstawiono kilka przykładów projektów EPENG i projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, które, ukończone, przyczynią się do osiągnięcia przez państwa członkowskie celu 10 %, kilka z nich spełni swą rolę już w nadchodzących miesiącach, pozostałe w perspektywie średnioterminowej.

· Projekt połączenia między Baixas we Francji a Santa-Llogaia w Hiszpanii otrzymał wsparcie ze środków EPENG. Po uruchomieniu połączenia w lutym 2015 r. zdolności elektroenergetycznego połączenia między systemem Francji a systemem Półwyspu Iberyjskiego podwoiły się. PWZ dotyczący połączenia między Akwitanią (Francja) a Krajem Basków (Hiszpania) jest obecnie przedmiotem szczegółowej analizy finansowanej z dotacji unijnych. Jego realizacja przyniosłaby kolejne dwukrotne zwiększenie zdolności połączeń międzysystemowych. Należy zmobilizować wszystkie wysiłki w celu ukończenia tego projektu w 2020 r., wraz z którym poziom połączeń międzysystemowych osiągnie wartość bliższą docelowemu poziomowi 10 %.

· Umieszczony na pierwszej liście PWZ projekt nowego połączenia międzysystemowego między Portugalią (Vila Fria–Vila do Conde–Recarei) a Hiszpanią (Beariz–Fontefría) umożliwi zwiększenie do 2016 r. zdolności połączeń międzysystemowych między Portugalią a Hiszpanią, aktualnie na poziomie 7 %, a Portugalii zapewni osiągnięcie poziomu powyżej docelowych 10 %.

· Systemy Estonii, Łotwy i Litwy są dobrze ze sobą połączone, za to poziom połączeń międzysystemowych z unijnym rynkiem energii elektrycznej wynosił w 2011 r. zaledwie 4 % w odniesieniu do tych trzech państw członkowskich. Sytuacja ta ulega jednak szybko poprawie. W 2015 r. państwa bałtyckie osiągnęły 10 % poziom połączeń międzysystemowych z unijnym rynkiem energii elektrycznej dzięki realizacji w ramach EPENG projektu Estlink2 dotyczącego połączeń z Finlandią. Połączenie między systemami Szwecji (Nybro) i Litwy (Kłajpeda) – przedmiot projektu Nordbalt1 finansowanego ze środków EPENG – od połowy 2016 r. zwiększy jeszcze bardziej stopień integracji przyszłego rynku energii obejmującego bałtyckie państwa członkowskie i giełdę Nord Pool Spot.

· Ukończenie budowanego w ramach PWZ połączenia międzysystemowego między Litwą a Polską, pod nazwą LitPol Link, dwukrotnie zwiększy do końca roku 2015 poziom połączeń międzysystemowych Polski, do 4 %. Połączenie to stanowi również postęp na drodze do synchronicznego połączenia między systemami państw bałtyckich a systemami Europy kontynentalnej. Kolejne PWZ na liście, połączenie międzysystemowe między Vierraden (Niemcy) a Krajnikiem (Polska), zwiększyłoby poziom połączeń międzysystemowych Polski do ponad 10 % do 2020 r.

· Poprzez realizację PWZ w Zjednoczonym Królestwie, obejmujących również połączenia wewnątrz kraju i zapewniających połączenia międzysystemowe z Belgią, Francją, Irlandią i Norwegią, państwo to osiągnęłoby docelowy poziom 10 %, zmniejszając jednocześnie ograniczenia w przepustowości swych połączeń międzysystemowych.

· Po planowanym do 2020 r. ukończeniu kilku PWZ w sektorze energii elektrycznej we Włoszech, zwłaszcza projektów dotyczących połączeń międzysystemowych między Włochami a Francją, Szwajcarią i Austrią oraz niezbędnych usprawnień w sieci krajowej, zdolności przesyłowe połączeń elektroenergetycznych tego państwa z systemami krajów sąsiadujących zwiększyłyby się do około 12 %. Dzięki temu zapewniono by we Włoszech wyższy stopień niezawodności dostaw energii elektrycznej i zmniejszono ryzyko ograniczeń przesyłu.

· Irlandia może również znacznie zwiększyć zdolności swoich połączeń międzysystemowych dzięki realizacji kilku PWZ umieszczonych na pierwszej liście. W 2011 r. poziom połączeń międzysystemowych Irlandii wynosił 3 %. W 2013 r. zwiększył się on do 7 % w wyniku projektu finansowanego ze środków EPENG, w ramach którego zbudowano połączenie między Irlandią a Zjednoczonym Królestwem, a w 2020 r. może nawet przekroczyć 15 %, po ukończeniu w ramach planowanego PWZ budowy kolejnego połączenia ze Zjednoczonym Królestwem (Irlandią Północną i Wielką Brytanią) oraz ewentualnie z Francją.

· Poziom połączeń międzysystemowych Rumunii, obecnie 7 %, wzrośnie do ponad 9 %, zbliżając się tym samym do poziomu docelowego, wraz z ukończeniem do 2017 r. budowy połączenia międzysystemowego z Serbią.

· Cypr jest wyspą energetyczną w znacznym stopniu zależną od ropy i borykającą się z wysokimi cenami energii elektrycznej. Planowane połączenie międzysystemowe pod nazwą Euroasia Interconnector, obecnie na etapie wstępnej analizy wykonalności, znalazło się już na pierwszej unijnej liście PWZ. W przedmiotowym projekcie przewidziano budowę połączenia o zdolności przesyłowej wynoszącej 2 000 MW, co oznaczałoby uzyskanie przez Cypr połączeń międzysystemowych na poziomie ponad 100 % po zakończeniu projektu w 2023 r.

· Dzięki wsparciu ze środków EPENG poziom połączeń międzysystemowych Malty, obecnie 0 %, zwiększy się do ok. 35 % wraz z budową połączenia wysokonapięciowego z Sycylią (Włochy) w 2015 r.

PWZ przyczynią się w znacznym stopniu do osiągnięcia przez Europę w 2020 r. celu w postaci elektroenergetycznych połączeń międzysystemowych na poziomie 10 % między państwami członkowskimi, jeśli przedmiotowe projekty zostaną zrealizowane[7] (zob. mapa poniżej). Należy zwiększyć starania w celu umożliwienia państwom z poziomem niższym od docelowego osiągnięcia progu 10 % do 2020 r., szczególnie w przypadku Hiszpanii i Cypru, poprzez lepiej skoordynowane podejście i z wykorzystaniem wszystkich dostępnych narzędzi.

Mapa poziomów połączeń międzysystemowych w 2020 r. po realizacji bieżących PWZ

                                                                                                                                                                               

                                                                                                                                                                                       

Konieczne jest pełne wdrożenie europejskich ram regulacyjnych i ich stosowanie

Stabilne ramy regulacyjne są warunkiem wstępnym realizacji niezbędnych inwestycji w infrastrukturę. Od 2013 r. Unia Europejska stosuje całościowe podejście do planowania i budowy infrastruktury. Rozporządzeniem w sprawie transeuropejskich sieci energetycznych (TEN-E) uregulowano po raz pierwszy kwestie związane z projektami transgranicznymi lub projektami, które mają wpływ na przesył transgraniczny.

W rozporządzeniu TEN-E uznano potrzebę wprowadzenia specjalnych uregulowań w odniesieniu do takich projektów i zaproponowano przeprowadzenie analizy kosztów i korzyści, która wyraźnie wykaże płynące z danego przedsięwzięcia korzyści ponadnarodowe i umożliwi transgraniczną alokację kosztów w zależności od korzyści, jakie realizacja projektu przyniesie każdemu z zainteresowanych państw członkowskich. Nałożono w nim również na krajowe organy regulacyjne obowiązek zapewnienia zachęt regulacyjnych współmiernych do poziomu ryzyka ponoszonego w ramach takich projektów. Oznacza to, że przy ustalaniu opłat za korzystanie z infrastruktury należy uwzględnić np. odpowiedni okres czasu, w którym inwestycje powinny się zwrócić, biorąc pod uwagę okres amortyzacji, potrzebę inwestycji przygotowawczych (wybiegających w przyszłość) itp.

Projektodawcami znacznej większości projektów są operatorzy systemów przesyłowych, przy czym organy regulacyjne zatwierdzają lub określają wysokość opłat taryfowych. Zdarzają się również projekty, w tym niektóre PWZ, w których projektodawcami są podmioty prywatne i które dotyczą tak zwanych połączeń komercyjnych. Koszty ponoszone w ramach tych projektów są przeważnie odzyskiwane poprzez różnicę między cenami na dwóch końcach połączenia. Ponoszone w przypadku tych projektów ryzyko ma zatem zupełnie inny charakter. Z tych względów, mimo iż przepisy rozporządzenia TEN-E dotyczące wydawania pozwoleń mają zastosowanie do takich połączeń, często przyznaje się w ich przypadku zwolnienia z obowiązku przestrzegania części ram regulacyjnych, takich jak uregulowania dotyczące dostępu stron trzecich czy stosowania opłat z tytułu zatorów.

W rozporządzeniu TEN-E po raz pierwszy podjęto również kwestię długotrwałych procedur wydawania pozwoleń i akceptacji społecznej, które stanowią główne przeszkody w rozwoju infrastruktury, w szczególności w odniesieniu do napowietrznych linii energetycznych. Rozporządzeniem ustalono wynoszący 3,5 roku wiążący termin ogólny, w jakim należy wydać pozwolenie, co powinno radykalnie skrócić obecny średni czas oczekiwania na decyzję, to jest 10–13 lat. Uprawnieniami do wydawania pozwoleń musi władać jeden właściwy organ („punkt kompleksowej obsługi”). W wyniku zdecydowanego egzekwowania tego wymagania przez Komisję, wiosną 2015 r.[8] będą je spełniać wszystkie państwa członkowskie. Wprowadzono również nowe przepisy służące usprawnieniu procedury konsultacji i poprawie przejrzystości, w celu zwiększenia zaangażowania obywateli w proces planowania. Przepisy te mają zwiększyć efektywność tego procesu, gwarantując jednocześnie przestrzeganie unijnych wysokich standardów w zakresie ochrony środowiska[9].

Pełne wdrożenie i stosowanie przez państwa członkowskie przepisów rozporządzenia TEN-E ma kluczowe znaczenie, umożliwi to bowiem uniknięcie opóźnień w realizacji niezbędnych projektów. Komisja dopilnuje, by rozporządzenie zostało w pełni wdrożone i będzie zdecydowanie egzekwować jego przestrzeganie.

Pełne wykorzystanie wszystkich dostępnych instrumentów finansowych, instrumentu „Łącząc Europę”, europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych i Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych

Komisja szacuje, że do 2020 r. trzeba będzie przeznaczyć około 200 mld EUR na budowę infrastruktury niezbędnej do połączenia w odpowiedni sposób wszystkich państw członkowskich UE, tak by zapewnić bezpieczeństwo dostaw i większy stopień zrównoważenia. Na projekty w zakresie energii elektrycznej potrzebnych będzie około 105 mld EUR, z czego ok. 35 mld EUR na projekty dotyczące budowy połączeń międzysystemowych, którym przyznano status PWZ i które są niezbędne do osiągnięcia połączeń na docelowym poziomie 10 % w całej UE.

Znaczenie połączeń międzysystemowych w sieci energetycznej znalazło w dużym stopniu odbicie w wieloletnich ramach finansowych UE na lata 2014–2020. W ramach instrumentu „Łącząc Europę”, który obejmuje trzy sektory: transportu, energetyki i telekomunikacji, z łącznego budżetu w wysokości około 30 mld EUR na inwestycje energetyczne przeznaczono kwotę 5,35 mld EUR[10]. Finansowanie ze środków instrumentu „Łącząc Europę” stanowi zaledwie około 3 % funduszy potrzebnych na inwestycje do 2020 r., może ono być jednak pomocne w zdobywaniu dalszych środków poprzez zastosowanie instrumentów finansowych, takich jak obligacje projektowe, przetestowane już na etapie pilotażowym w latach 2012–2013. Istotna część inwestycji w ramach instrumentu „Łącząc Europę” będzie więc realizowana za pomocą takich właśnie instrumentów.

Dotacje ze środków instrumentu „Łącząc Europę” przyniosą wymierne rezultaty tylko wtedy, gdy zawęzi się je do kilku kluczowych projektów i połączy ze staraniami organów regulacyjnych zmierzającymi do finansowania projektów za pomocą wpływów z taryf sieciowych i innych źródeł finansowania. Państwa członkowskie mogą również korzystać na określonych warunkach z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. Ze wstępnych szacunków wynika, że około 2 mld EUR ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) zostanie najprawdopodobniej przeznaczonych na projekty w zakresie dużej infrastruktury elektroenergetycznej i gazowej. Na przykład Republika Czeska (orientacyjnie około 200 mln EUR) i Litwa (orientacyjnie 69,5 mln EUR) planują skorzystać z tych środków i przewidują sfinansowanie w ramach EFRR projektów dotyczących inteligentnych sieci przesyłowych wysokiego napięcia.

W dniu 13 stycznia 2015 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący utworzenia Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) w celu znaczącej poprawy dostępności finansowania długoterminowego dla projektów inwestycyjnych w UE. Środki z tego instrumentu mogłyby zostać przeznaczone na PWZ lub inne zgłoszone projekty w zakresie połączeń międzysystemowych, umożliwiając tym samym przyspieszenie ich realizacji i stanowiąc uzupełnienie istniejącej struktury wsparcia dla PWZ i innych przedsięwzięć. EFIS, który zostanie ustanowiony w ścisłej współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI), będzie oferował nowe możliwości finansowania komercyjnego. Fundusz ten stanowi trzon pakietu Komisji dotyczącego wzrostu gospodarczego, miejsc pracy i inwestycji. Przy pomocy EFIS uruchomionych zostanie co najmniej 315 mld EUR w ramach inwestycji prywatnych i publicznych w całej UE, przy czym wkład z budżetu unijnego wyniesie 16 mld EUR, a wkład EBI 5 mld EUR. Szacuje się więc, że efekt mnożnikowy EFIS osiągnie wartość co najmniej 15.

Energetyka zajmuje ważne miejsce wśród priorytetów funduszu. Operacje inwestycyjne funduszu muszą być zgodne z polityką Unii i służyć realizacji ogólnych celów, takich jak rozwój infrastruktury, w tym infrastruktury energetycznej, w szczególności energetycznych połączeń międzysystemowych.

Obok instrumentu „Łącząc Europę” EFIS może wkrótce stać się ważnym narzędziem wspomagającym projektodawców we wdrażaniu PWZ i innych projektów. Tworzony jest portal inwestycyjny, którego zadaniem będzie zwiększenie przejrzystości procedury realizacji projektów współfinansowanych z funduszy unijnych i udostępnienie odnośnych informacji potencjalnym inwestorom. EFIS ułatwia nawiązywanie kontaktów między projektodawcami i inwestorami oraz zapewnia większe wsparcie w zakresie ryzyka finansowego. Większość projektów w zakresie infrastruktury posiada dobre uzasadnienie ekonomiczne, dlatego też EFIS może odegrać kluczową rolę w uruchamianiu niezbędnych inwestycji wraz z innymi bankami inwestycyjnymi i komercyjnymi. Szybkie i terminowe przygotowanie projektu będzie miało podstawowe znaczenie przy uzyskiwaniu dostępu do finansowania ze środków EFIS. Grupy regionalne uczestniczące w procesie wyboru PWZ będą miały istotną rolę do odegrania w tym zakresie.

W oparciu o istniejące struktury doradcze EBI i Komisji Europejskie Centrum Doradztwa Inwestycyjnego (ECDI) będzie świadczyć usługi doradcze w zakresie wyboru projektów inwestycyjnych, ich przygotowania i realizacji oraz będzie pełnić funkcję kompleksowego punktu doradczego (również w kwestiach prawnych) w dziedzinie finansowania projektów w UE. Zadania ECDI będą obejmować udzielanie wsparcia w zakresie wykorzystania pomocy technicznej przy konstruowaniu projektów, wykorzystania innowacyjnych instrumentów finansowych oraz wykorzystania partnerstw publiczno-prywatnych. Doradztwo ECDI nie będzie się ograniczało do EFIS, w centrum będzie można uzyskać również porady dotyczące innych dostępnych możliwości finansowania projektów w zakresie infrastruktury, w tym finansowania ze środków instrumentu „Łącząc Europę” i europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.

Należy również podkreślić znaczenie wkładu ze strony inwestorów prywatnych, wnoszonego w ramach EFIS lub poprzez inne instrumenty rynkowe, takie jak europejskie długoterminowe fundusze inwestycyjne, które umożliwiają pozyskanie funduszy prywatnych na inwestycje długoterminowe, takie jak inwestycje w infrastrukturę energetyczną.

Polityka w zakresie transeuropejskich sieci energetycznych przynosi pierwsze rezultaty, ale konieczne są dalsze działania. W celu przyspieszenia osiągnięcia docelowego poziomu połączeń międzysystemowych Komisja zamierza zintensyfikować prace grup regionalnych, ustanowionych rozporządzeniem TEN-E, powierzając im zadanie ścisłego monitorowania postępów poszczególnych PWZ oraz, w razie konieczności, przedstawiania propozycji ukierunkowanych działań naprawczych na wczesnym etapie, szczególnie w państwach członkowskich najdalszych od osiągnięcia celu 10 %. Komisja zwiększy także swoje wsparcie dla projektów o krytycznym znaczeniu, podejmując ukierunkowane działania. Komisja dokona oceny każdego z projektów osobno, zwracając uwagę na wszelkie przeszkody i zagrożenia, które mogą doprowadzić do opóźnienia budowy, i podejmie w zależności od potrzeb działania, takie jak:

− ułatwienie projektodawcom połączenia sił w celu znalezienia rozwiązań kwestii technicznych, związanych z planowaniem, opracowywaniem i wdrażaniem, a także nawiązania kontaktu z EBI i innymi bankami;

– zapewnienie dostępu do pomocy technicznej w celu lepszego opracowania projektu i dostosowania go, tak by kwalifikował się do finansowania przez banki;

– współpraca z Agencją ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki i krajowymi organami regulacyjnymi w celu określenia najlepszych zachęt;

– zapewnienie przestrzegania rozporządzenia TEN-E i wszczęcie odpowiednich procedur w przypadku braku wdrożenia przepisów, na przykład dotyczących wydawania pozwoleń;

– ułatwienie osiągnięcia porozumienia między państwami członkowskimi co do rozwiązywania kwestii politycznych.

Konieczna jest ściślejsza współpraca na szczeblu regionalnym

PWZ o krytycznym znaczeniu, w szczególności projekty dotyczące połączeń międzysystemowych, są zazwyczaj przedsięwzięciami na dużą skalę, niezwykle złożonymi i szczególnie narażonymi na ryzyko opóźnień. Projektodawcy wskazali na procedury wydawania pozwoleń i akceptację społeczną jako główne czynniki ryzyka, mogące doprowadzić do opóźnień w realizacji. W związku z tym aby umożliwić przyspieszenie realizacji projektów konieczne jest podjęcie wspólnych działań przez wszystkie zainteresowane strony, w tym państwa członkowskie, operatorów systemów przesyłowych oraz projektodawców, organy regulacyjne i organy ds. planowania przestrzennego.

We wszystkich projektach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania należy przyjąć perspektywę szerszą niż granice pojedynczego projektu. Ścisła współpraca na poziomie regionu, w ramach ustanowionych rozporządzeniem TEN-E grup regionalnych, ma kluczowe znaczenie dla realizacji projektów.

Cztery grupy regionalne ds. energii elektrycznej (sieć przesyłowa morskiej energii wiatrowej na morzach północnych, plan działań w zakresie połączeń międzysystemowych na rynku energii państw bałtyckich (ang. Baltic Energy Market Interconnection Plan, BEMIP), połączenia międzysystemowe północ-południe w Europie Zachodniej i połączenia międzysystemowe północ-południe w Europie Środkowo-Wschodniej i Południowo-Wschodniej) przyjmują regionalne listy PWZ w ramach przygotowania do opracowania listy ogólnounijnej. Grupy te monitorują realizację PWZ w swym regionie i składają sprawozdania o ewentualnych trudnościach, mogą również proponować działania naprawcze.

Jednak prace prowadzone w ramach grupy regionalnej mogą być czasem niewystarczające. W szczególności należy zintensyfikować współpracę regionalną i przenieść ją na wyższy poziom w celu realizacji priorytetów politycznych o szerszym zakresie, wykraczających poza kwestie dotyczące planowania i wdrażania pojedynczego projektu. Obejmują one między innymi potrzebę znalezienia innowacyjnych rozwiązań technologicznych, ściślejszego połączenia planowania sieci z planowaniem infrastruktury wytwórczej, pilnej reakcji na zagrożenia bezpieczeństwa dostaw poprzez równoległe wprowadzanie środków regulacyjnych i środków w zakresie infrastruktury, czy też zwiększenia zaangażowania w poszukiwanie trwałych i możliwych do zaakceptowania rozwiązań w regionach, w których wymagane jest szczególne uwzględnienie kwestii ochrony środowiska.

Zdaniem Komisji konieczne jest usprawnienie prac grup regionalnych TEN-E w następujących obszarach:

- W przypadku regionu Morza Bałtyckiego, obecna forma wzmocnionej współpracy regionalnej w ramach BEMIP przynosi rezultaty, a region uzyska dobrze rozwiniętą sieć połączeń międzysystemowych, zarówno elektroenergetycznych, jak i gazowych, do roku 2020. Komisja dokonuje obecnie przeglądu struktur BEMIP, w ścisłej współpracy z zainteresowanymi państwami członkowskimi, w celu wprowadzenia usprawnień i zogniskowania działań na pozostałych wyzwaniach, w tym w szczególności na synchronicznych połączeniach państw bałtyckich z europejską siecią kontynentalną, integracji odnawialnych źródeł energii i środkach na rzecz zwiększenia efektywności energetycznej. Proces przeglądu powinien zakończyć się planowanym podpisaniem nowego protokołu ustaleń podczas łotewskiej prezydencji w Radzie UE.

- Kolejnym regionem wskazanym w konkluzjach ze szczytu Rady Europejskiej w październiku 2014 r. jest Półwysep Iberyjski. Współpraca w zakresie połączenia tego obszaru z innymi systemami uległa niedawno intensyfikacji wraz z podpisaniem w styczniu 2015 r. przez operatorów systemów przesyłowych Hiszpanii, Francji i Portugalii porozumienia o wspólnej strategii na rzecz rozwoju połączeń międzysystemowych. W porozumieniu o wspólnej strategii zawarto wykaz wspólnych celów i przedstawiono kilka propozycji dotyczących projektów. Komisja aktywnie wspomagała tę inicjatywę i zamierza utworzyć nową grupę wysokiego szczebla, by nadać przedmiotowej współpracy konkretne ramy. W celu wsparcia działań w tym zakresie Komisja rozpoczęła badanie na temat korzyści, kosztów i możliwości technicznych budowy kolejnych połączeń między systemem Półwyspu Iberyjskiego a systemami pozostałej części UE. W marcu 2015 r. odbędzie się szczyt szefów państw i rządów trzech wspomnianych państw. Komisja jest przekonana, że szczyt ten zapewni temu procesowi nowe impulsy w tym procesie, i udzieli odpowiedniego wsparcia wszelkim nowym przedsięwzięciom.

- Systemy państw w basenie mórz północnych są obecnie połączone ze sobą w stopniu niewystarczającym do optymalnego wykorzystania istniejących i przewidywanych mocy wytwórczych na lądzie i na morzu. Morza północne oferują jedyną w swoim rodzaju możliwość dostarczania znacznej ilości niskoemisyjnej energii z lokalnych źródeł, produkowanej w pobliżu jednych z najbardziej energochłonnych regionów Europy. Do roku 2030 ich potencjał wytwarzania energii może osiągnąć 4–12 % zużycia energii elektrycznej w UE. Celem, do jakiego należy dążyć w tym regionie, jest rozbudowanie połączeń międzysystemowych ułatwiających integrację rynku i przepływy handlowe oraz integracja ogromnych zasobów energii ze źródeł odnawialnych produkowanej na morzu, w szczególności energii wiatrowej. Na obszarze tym panują również dobre warunki do rozwoju technologii innowacyjnych, takich jak wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla, magazynowanie energii lub przetwarzanie energii elektrycznej w gaz. Komisja aktywnie wspiera prace odnośnej grupy regionalnej oraz opracowanie planu działania i będzie to czynić nadal.

- Komisja zainicjowała zacieśnienie współpracy w zakresie priorytetów rozwoju infrastruktury w Europie Środkowej i Europie Południowo-Wschodniej. Rynek energii elektrycznej w tym regionie musi osiągnąć wyższy poziom połączeń międzysystemowych i zostać poddany modernizacji, również w celu umożliwienia wykorzystania istotnego potencjału w zakresie energii odnawialnej. Ma to szczególne znaczenie zwłaszcza teraz, gdy po rezygnacji z projektu South Stream w regionie tym panuje wyjątkowo trudna sytuacja w odniesieniu do dostaw gazu. W związku z tym w styczniu 2015 r. powołano grupę wysokiego szczebla, a jej pierwsze posiedzenie odbyło się dnia 9 lutego w Sofii.

Komisja będzie uczestniczyć w pracach państw członkowskich zaangażowanych w każdą z tych form ściślejszej współpracy regionalnej w celu opracowania strategii dla poszczególnych regionów w zakresie najpilniejszych kwestii i działań. W każdym z czterech regionów opracowany zostanie plan działania zawierający konkretne kluczowe etapy realizacji, w tym konkretne propozycje dotyczące połączeń międzysystemowych umożliwiających osiągnięcie docelowego poziomu 10 % ustalonego na szczeblu UE. W odniesieniu do szczególnych przypadków, w których osiągnięcie poziomu 10 % jest wyjątkowo trudne, Komisja posiada informacje o kilku przedstawionych już propozycjach (np. w przypadku państw bałtyckich nowy etap projektu LitPol Link lub w przypadku Półwyspu Iberyjskiego następujące połączenia międzysystemowe z Francją: Navarra-Bordeaux, Sabiñanigo-Marsillon lub Monzón-Cazaril). W takich przypadkach Komisja będzie udzielać zainteresowanym stronom wsparcia w postaci pomocy i doradztwa w celu włączenia nowych projektów do stosownych planów działania.

Komisja będzie uważnie monitorować wdrażanie planów działania. Komisja będzie propagować ujednolicanie, w miarę możliwości, metod pracy poszczególnych grup regionalnych.

Komisja będzie również ściśle współpracowała z europejską siecią operatorów systemów przesyłowych energii elektrycznej (ENTSO-E), aby zapewnić rozszerzenie zakresu dziesięcioletniego planu rozwoju sieci, który stanowi jedyne narzędzie stosowane w celu wyboru projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania (PWZ), oraz jednoznaczne określenie w nim projektów na rzecz osiągnięcia połączeń międzysystemowych na docelowym poziomie 10 %, a jednocześnie przedstawienie konkretnych propozycji działań, w tym możliwość uzupełnienia tego planu, jeśli okaże się to konieczne.

Komisja będzie co roku składać Radzie Europejskiej sprawozdanie z realizacji PWZ oraz z postępów na drodze do osiągnięcia celu 10 %, które będzie istotnym elementem kompleksowego podsumowania rocznego przewidzianego w ramach strategicznych unii energetycznej. Komisja zadba o to, aby grupy regionalne mogły wykorzystać w swych pracach synergię ze stosownymi działaniami EFIS, kiedy już fundusz ten zostanie ustanowiony. Komisja będzie również kierować prowadzonymi w grupach regionalnych debatami nad innymi pilnymi kwestiami, takimi jak modernizacja sieci.

Ponadto pod koniec 2015 r. Komisja zwoła pierwsze forum poświęcone infrastrukturze energetycznej, umożliwiające prowadzenie dyskusji i znalezienie rozwiązań kwestii wspólnych dla wszystkich regionów w Europie oraz, w stosownych przypadkach, obejmujących również państwa sąsiadujące.

Perspektywa do 2030 r.

W odpowiedzi na wezwanie Rady Europejskiej, wystosowane na szczycie w marcu 2014 r., Komisja przedstawiła w maju 2014 r. propozycję podwyższenia obecnego docelowego poziomu elektroenergetycznych połączeń międzysystemowych z 10 % do 15 % do roku 2030, z uwzględnieniem aspektów kosztowych i potencjału wymian na warunkach komercyjnych w regionach, których to dotyczy. Na szczycie w październiku 2014 r. Rada Europejska zwróciła się do Komisji, by regularnie przedstawiała jej ona „stosowne sprawozdania, mając na uwadze realizację celu wynoszącego 15% do 2030 r.”. Cel ten należy osiągnąć głównie poprzez realizację projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.

Celów unijnej polityki energetycznej oraz celów dotyczących energii i przeciwdziałania zmianie klimatu ustanowionych na 2020 i 2030 rok nie będzie można osiągnąć bez w pełni rozwiniętego systemu połączeń w europejskiej sieci elektroenergetycznej z większą liczbą transgranicznych połączeń międzysystemowych, potencjału w zakresie magazynowania i inteligentnych sieci umożliwiających zarządzanie popytem i zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii w systemie o wyższym udziale zmiennej energii odnawialnej. W tym zakresie zasadnicze znaczenie będzie miało również stopniowe tworzenie ogólnoeuropejskiego systemu autostrad elektroenergetycznych. W stycznia 2014 r. Komisja zapowiedziała, iż zamierza monitorować wdrażanie inteligentnych sieci oraz poziom połączeń międzysystemowych między państwami członkowskimi, który jest kwestią szczególnie pilną w przypadku tych państw, które są najdalsze od realizacji uzgodnionego celu w postaci 10 % zainstalowanej mocy produkcyjnej.

Do zakończenia tworzenia wewnętrznego rynku energii elektrycznej, w szczególności zlikwidowania izolacji wysp energetycznych, zapewnienia wszystkim konsumentom bezpiecznych dostaw energii oraz zwiększenia udziału wytwarzania energii elektrycznej ze zmiennych odnawialnych źródeł energii, konieczne jest uzyskanie połączeń międzysystemowych o zdolnościach na poziomie wyższym niż 10 %, a starania UE i państw członkowskich muszą być ukierunkowane na osiągnięcie przez wszystkie państwa członkowskie poziomu co najmniej 15 % do roku 2030. Jednocześnie różnice pomiędzy państwami członkowskimi pod względem położenia geograficznego, struktury koszyka energetycznego i dostaw energii oznaczają, iż niezbędne jest podejście indywidualne w oparciu o szczegółową analizę punktów o niedostatecznej przepustowości, z uwzględnieniem kwestii kosztów. Regionalne struktury współpracy stanowić będą użyteczne ramy na potrzeby dyskusji i uzgadniania przyszłych działań. Komisja wykorzysta te formy ściślejszej współpracy regionalnej również do osiągnięcia celu 15 %.

Podsumowanie

Do 2020 r. Unia Europejska musi osiągnąć poziom połączeń międzysystemowych odpowiadający poziomowi 10 % zainstalowanej mocy wytwórczej, jeżeli chce stworzyć trwałą unię energetyczną z przyszłościową polityką przeciwdziałania zmianie klimatu. Wyraźnie widać potrzebę podwojenia w Europie wysiłków w celu sprostania wyzwaniom polityki w zakresie energii i przeciwdziałania zmianie klimatu.

Wprowadzone niedawno ramy regulacyjne i finansowe zaczynają przynosić pierwsze rezultaty. Potrzebna nam jest teraz determinacja polityczna państw członkowskich i wszystkich innych stron w drodze do realizacji celów. Oznacza to intensyfikację prac w grupach regionalnych ustanowionych rozporządzeniem TEN-E oraz podejmowanie przez Komisję kolejnych inicjatyw służących zacieśnieniu współpracy w regionach.

Rada Europejska uzgodniła stworzenie rzetelnego i przejrzystego systemu zarządzania bez żadnych zbędnych obciążeń administracyjnych, który ma przyczynić się do zapewnienia osiągnięcia przez Unię jej celów politycznych. Obejmuje to uproszczenie obecnych wymagań dotyczących sprawozdawczości.

Komisja sporządzać będzie sprawozdanie na podstawie sprawozdań państw członkowskich. Sprawozdanie to, stanowiące ważny element kompleksowego podsumowania rocznego przewidzianego w ramach strategicznych unii energetycznej, będzie obejmować pełny opis stanu realizacji wszystkich projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, a także zalecenia dotyczące sposobów przyspieszania realizacji projektów i zwiększenia możliwości wprowadzania zmian w liście PWZ, jeśli wyznaczony na 2020 r. termin osiągnięcia zdolności połączeń międzysystemowych na poziomie 10 % miałby nie zostać dotrzymany. W razie potrzeby Komisja przedstawi propozycje dodatkowych działań w tym celu.

Wsparcie na najwyższym szczeblu ma zasadnicze znaczenie dla poczynienia postępów w realizacji dużych projektów, co dobrze obrazuje przykład pozytywnego zaangażowania politycznego w odniesieniu do regionu Morza Bałtyckiego oraz do Półwyspu Iberyjskiego.

[1] Odnosi się to do okresu 2008–2012; por. COM(2014)21/2.

[2] Zgodnie z mandatem udzielonym przez Radę Europejską w niniejszym komunikacie skoncentrowano się na energii elektrycznej. W odniesieniu do gazu nie przedstawiono propozycji docelowego poziomu połączeń międzysystemowych, ponieważ ze względu na bezpieczeństwo dostaw państwa członkowskie są już zobowiązane do posiadania rozwiązań na wypadek awarii największej pojedynczej części składowej ich infrastruktury gazowniczej (tzw. zasada „N-1”). Por. rozporządzenie (UE) nr 994/2010.

[3] Analiza: „Korzyści wynikające ze zintegrowanego europejskiego rynku energii”, lipiec 2013 r., Booz & Co.

[4] Trzy państwa bałtyckie –Estonia, Łotwa i Litwa – nie są jeszcze zsynchronizowane z siecią europejską, należy je w związku z tym traktować jak jeden system. Sieci tych trzech państw są ze sobą w pełni zintegrowane, wartość 4 % w odniesieniu do nich odzwierciedla poziom ich połączeń międzysystemowych z europejskim rynkiem energii elektrycznej (poprzez połączenia z Finlandią). Wartość ta odnosi się do początku 2014 r., przed oddaniem do użytku połączenia Estlink2. Wraz z zakończeniem budowy tego połączenia poziom połączeń międzysystemowych państw bałtyckich zwiększył się znacząco – do około 10 %.

[5] Rozporządzenie (UE) nr 347/2013 w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej, Dz.U. L 115 z 25.4.2013.

[6] Rozporządzenie (UE) nr 1316/2013 ustanawiające instrument „Łącząc Europę”, Dz.U. L 348 z 20.12.2013.

[7] W załączniku 2 przedstawiono przegląd projektów w państwach członkowskich, w których zdolności połączeń międzysystemowych są na poziomie niższym niż 10 %.

[8] Termin określony w tym zakresie w rozporządzeniu TEN-E przypadał na jesień 2013 r.

[9] Ponadto służby Komisji opracowały wytyczne dotyczące usprawnienia procedur oceny oddziaływania na środowisko projektów z zakresu infrastruktury energetycznej, będących przedmiotem wspólnego zainteresowania (PWZ).

[10] W danych tych uwzględniono niedawny wniosek Komisji dotyczący ustanowienia Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS).

ZAŁĄCZNIK 1

Projekty współfinansowane w ramach Europejskiego programu energetycznego na rzecz naprawy gospodarczej (EPENG)

Ø Estlink 2 jest drugim połączeniem w technologii HVDC (wysokiego napięcia prądu stałego) między systemem Estonii a systemem Finlandii, które zwiększa zdolność przesyłową między tymi dwoma państwami do 1 000 MW.

Ø Nordbalt jest nowym połączeniem międzysystemowym między Szwecją a Litwą, o zdolności przesyłowej wynoszącej 700 MW.

Ø Połączenie międzysystemowe Austria-Węgry (Wiedeń–Györ) o zdolności przesyłowej wynoszącej 1 100 MVA przyczyni się do poprawy interoperacyjności sieci elektroenergetycznych Austrii i Węgier.

Ø Połączenie międzysystemowe Hiszpania–Francja (Santa Llogaia–Baixas) jest centralnym elementem podziemnego kabla o zdolności przesyłowej 1 400–1 800 MW, przeprowadzonego przez Pireneje zbudowanym w tym celu tunelem.

Ø Połączenie międzysystemowe Malta–Włochy (Pembroke–Marina di Ragusa) to podmorski kabel w technologii HVAC (wysokiego napięcia prądu przemiennego) o znamionowej zdolności przesyłowej wynoszącej 250MVA, dzięki któremu dobiegnie końca odizolowanie maltańskiej sieci elektroenergetycznej od pozostałej części Europy.

Ø Połączenie międzysystemowe Zjednoczone Królestwo–Irlandia (Deeside–Meath) to kabel w technologii HVDC, o zdolności przesyłowej wynoszącej 500 MW. Projekt ten był pierwszym projektem elektroenergetycznego połączenia międzysystemowego między Irlandią a Wielką Brytanią.

Ø Projekt obejmujący cztery napowietrzne linie energetyczne, łączące miejscowości Tunes i Tavira (PT), Tunes i Estói (PT), Tavira (PT) i Alcoutim (PT) oraz Ourique i Estói (PT), przyczynił się do usprawnienia i rozszerzenia portugalskiej sieci elektroenergetycznej.

Ø Rozbudowa połączeń elektroenergetycznych między regionem Douro (PT) a hiszpańską granicą na wysokości miejscowości Aldeadavila została zakończona jesienią 2011 r.

               

ZAŁĄCZNIK 2

PWZ dotyczące zwiększenia zdolności w państwach członkowskich o połączeniach międzysystemowych na poziomie niższym niż 10 %

Priorytetowy korytarz || Projekt będący przedmiotem wspólnego zainteresowania || Data oddania do użytku i etap realizacji projektu[1]

Priorytetowy korytarz „Północno-morska sieć przesyłowa morskiej energii wiatrowej” || 1.1.1. Połączenie międzysystemowe między Zeebrugge (BE) i okolicami Richborough (UK) || 2018 Wydawanie pozwoleń

1.2 PWZ Belgia – dwa gotowe do podłączenia do sieci morskie węzły energetyczne połączone z podstacją na lądzie w Zeebrugge (BE) wraz z inwestycjami przygotowawczymi umożliwiającymi przyszłe połączenia międzysystemowe z Francją lub Zjednoczonym Królestwem[2]. || 2018 Wydawanie pozwoleń

1.6 PWZ Połączenie międzysystemowe Francja–Irlandia między La Martyre (FR) a Great Island lub Knockraha (IE) || 2025 Etap analizy

1.7.1. Połączenie międzysystemowe Francja–Zjednoczone Królestwo między Cotentin (FR) a okolicami Exeter (UK) [obecnie znane pod nazwą projekt FAB] || 2022 Etap analizy

1.7.2. Połączenie międzysystemowe Francja–Zjednoczone Królestwo między Tourbe (FR) a Chilling (UK) [obecnie znane pod nazwą projekt IFA2] || 2020 Etap analizy

1.7.3. Połączenie międzysystemowe Francja–Zjednoczone Królestwo między Coquelles (FR) a Folkestone (UK) [obecnie znane pod nazwą projekt ElecLink] || 2016 Budowa w połowie 2015 r.

1.9.1. Połączenie międzysystemowe Irlandia–Zjednoczone Królestwo między hrabstwem Offaly (IE) a Pembroke i Pentir (UK) || 2019 Wydawanie pozwoleń

1.9.2. Połączenie międzysystemowe Irlandia–Zjednoczone Królestwo między węzłami energetycznymi Coolkeeragh-Coleraine (IE) a stacją Hunterston, miejscowościami Islay, Argyll i morskimi elektrowniami wiatrowymi lokalizacji C (UK) || 2020 Etap analizy

1.9.3. Połączenie międzysystemowe Irlandia–Zjednoczone Królestwo między północnym węzłem energetycznym, Dublinem i Codling Bank (IE) a Trawsfynydd i Pembroke (UK) || 2020 Etap analizy

1.9.4. Połączenie międzysystemowe Irlandia–Zjednoczone Królestwo między Irlandią środkową a Pembroke (UK) || 2017–2020 Etap analizy

1.9.5. Połączenie międzysystemowe Irlandia–Zjednoczone Królestwo między Irlandią środkową a Alverdiscott w Devon (UK) || 2017–2020 Etap analizy

1.9.6. Połączenie międzysystemowe Irlandia–Zjednoczone Królestwo między wybrzeżem Irlandii a Pembroke (UK) || 2017–2020 Etap analizy

1.10 PWZ Połączenie międzysystemowe Norwegia–Zjednoczone Królestwo || 2020 Wydawanie pozwoleń

1.11.2. Połączenie międzysystemowe Irlandia–Zjednoczone Królestwo między północno-zachodnią Irlandią (IE) a regionem Midlands (UK) || 2017 Wydawanie pozwoleń

1.11.4. Połączenie międzysystemowe Irlandia–Zjednoczone Królestwo między Glinsk w Mayo (IE) a Connah's Quay w Deeside (UK) || 2018 Wydawanie pozwoleń

Priorytetowy korytarz „Elektro-energetyczne połączenia między-systemowe Północ-Południe w Europie Zachodniej” || 2.4 PWZ Połączenie międzysystemowe Francja–Włochy między Codrongianos (IT), Luccianą (Korsyka, FR) a Suvereto (IT) [obecnie znane pod nazwą projekt SA.CO.I.3] || 2022 Etap analizy

2.5.1. Połączenie międzysystemowe między Grande Île (FR) a Piossasco (IT) [obecnie znane pod nazwą projekt Savoie-Piemont] || 2019 Wydawanie pozwoleń we Francji Budowa we Włoszech

2.7 PWZ Połączenie międzysystemowe Francja–Hiszpania między Akwitanią (FR) a Krajem Basków (ES) || 2020 Etap analizy

2.13.1. Połączenie międzysystemowe Irlandia–Zjednoczone Królestwo między Woodland (IE) a Turleenan (UK – Irlandia Północna) || 2017 Wydawanie pozwoleń

2.13.2. Połączenie międzysystemowe Irlandia–Zjednoczone Królestwo między Srananagh (IE) a Turleenan (UK – Irlandia Północna) || 2020-2025 Etap analizy

2.14 PWZ Połączenie międzysystemowe Włochy–Szwajcaria między Thusis/Sils (CH) a Verderio Inferiore (IT) || 2018 Wydawanie pozwoleń

2.15.1. Połączenie międzysystemowe między Airolo (CH) a Baggio (IT) || 2022

2.17 PWZ Połączenie międzysystemowe Portugalia–Hiszpania między Vila Fria–Vila do Conde–Recarei (PT) a Beariz–Fontefría (ES) || 2016 Wydawanie pozwoleń

Priorytetowy korytarz „Elektro-energetyczne połączenia między-systemowe Północ-Południe w Europie Środkowo-Wschodniej i Południowo-Wschodniej” || 3.2.1. Połączenie międzysystemowe między Lienz (AT) a Wenecją Euganejską (IT) || 2022 Etap analizy

3.3 PWZ Połączenie międzysystemowe Austria–Włochy między Nauders (AT) a regionem Mediolanu (IT) || 2018 Etap analizy

3.4 PWZ Połączenie międzysystemowe Austria–Włochy między Wurmlach (AT) a Somplago (IT) || 2017 Wydawanie pozwoleń

3.10.1. Połączenie międzysystemowe między Haderą (IL) a Vasilikos (CY) || 2018 Etap analizy

 3.10.2. Połączenie międzysystemowe między Vasilikos (CY) a Korakią, Kreta (EL) || 2022 Etap analizy

3.14.1. Połączenie międzysystemowe między Eisenhüttenstadt (DE) a Plewiskami (PL) || 2022 Etap analizy

3.15.1. Połączenie międzysystemowe między Vierraden (DE) a Krajnikiem (PL) || 2017 Wydawanie pozwoleń

3.19.1. Połączenie międzysystemowe między Villanovą (IT) a Lastvą (ME) || 2017 Budowa

3.20.1. Połączenie międzysystemowe między Zachodnim Udine (IT) a Okroglo (SI) || 2021 Etap analizy

3.21 PWZ Połączenie międzysystemowe Włochy–Słowenia między Salgaredą (IT) a regionem Divača – Bericevo (SI) || 2022 Wydawanie pozwoleń

3.22.1. Połączenie międzysystemowe między Resitą (RO) a Pancevem (RS) || 2017 Wydawanie pozwoleń

Plan działań w zakresie połączeń międzysystemo-wych na rynku energii państw bałtyckich w odniesieniu do energii elektrycznej || 4.2.1. Połączenie międzysystemowe między Kilingi–Nõmme (EE) a podstacją CHP2 w Rydze (LV) || 2020 Wydawanie pozwoleń

4.3 PWZ Synchroniczne połączenie międzysystemowe między Estonią/Łotwą/Litwą a sieciami Europy kontynentalnej || 2023–2025 Etap analizy

4.5.1. Litewska część połączenia międzysystemowego między Olitą (LT) a granicą litewsko-polską || 2015 Budowa

[1] Zgodnie z dziesięcioletnim planem rozwoju sieci z 2014 r., opracowanym przez ENTSO-E (w stosownych przypadkach) lub na podstawie informacji przekazanych Komisji w 2014 r. przez projektodawców.

[2] Projekty zaznaczone na niebiesko dotyczą połączeń międzysystemowych, które mają zostać zrealizowane do 2017/2018 r., lub w przypadku których znaczna część prac zostanie wykonana do 2017 r. Kwalifikują się one do wsparcia ze środków EFIS.