KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW W SPRAWIE MOŻLIWOŚCI EFEKTYWNEGO GOSPODAROWANIA ZASOBAMI W SEKTORZE BUDOWLANYM /* COM/2014/0445 final */
MOŻLIWOŚCI ZASOBOOSZCZĘDNOŚCI W SEKTORZE
BUDOWLANYM
1. WPROWADZENIE
Budownictwo i użytkowanie
budynków w UE odpowiada za około połowę wszystkich wydobywanych surowców[1]
i zużycia energii[2]
oraz za około jedną trzecią zużycia wody[3].
Przedmiotowy sektor wytwarza również około jedną trzecią wszystkich odpadów[4] i przyczynia się do oddziaływań
na środowisko pojawiających się na różnych etapach cyklu życia budynku, w tym w
trakcie produkcji wyrobów budowlanych, budowy budynków, użytkowania ich,
remontowania oraz gospodarowania odpadami budowlanymi. Główne cele niniejszej
inicjatywy polegają na zachęcaniu do bardziej efektywnego wykorzystania zasobów
zużywanych na potrzeby nowych i wyremontowanych komercyjnych, mieszkalnych i
publicznych budynków oraz ograniczaniu ich ogólnego oddziaływania na środowisko
w ciągu całego cyklu życia. Wykorzystanie zasobów w dużej
mierze zależy od decyzji projektowych i wyborów dotyczących materiałów
budowlanych. Aby uzyskać korzyści wynikające z zasobooszczędności, projektanci,
producenci, przedsiębiorcy budowlani, organy i użytkownicy potrzebują użytecznych
i wiarygodnych informacji, umożliwiających podejmowanie świadomych decyzji. Przedmiotowa
inicjatywa dotyczy uzupełnienia wspomnianego braku informacji dzięki proponowanemu
zbiorowi jasno zdefiniowanych i mierzalnych wskaźników dla potrzeb oceny efektywności
środowiskowej budynków.
2. OGRANICZENIE WYKORZYSTANIA
ZASOBÓW W BUDYNKACH
Zużycie zasobów i związane z
tym oddziaływanie na środowisko w ciągu cyklu życia budynku można ograniczyć
poprzez:
zachęcanie do lepszego projektowania, w ramach
którego zestawia się wykorzystanie zasobów z potrzebami i funkcjami
budynku oraz uwzględnia scenariusze demontażu;
lepsze planowanie projektów zapewniające większe
wykorzystanie efektywnych surowcowo i energetycznie produktów;
zachęcanie do bardziej zasobooszczędnej produkcji
wyrobów budowlanych np. dzięki wykorzystywaniu materiałów pochodzących z
recyklingu, ponownemu wykorzystywaniu istniejących materiałów oraz wykorzystywaniu
odpadów jako paliwa;
zachęcanie do bardziej zasobooszczędnego budowania
i remontowania np. dzięki ograniczaniu ilości odpadów z budowy oraz recyklingowi/ponownemu
wykorzystywaniu materiałów i produktów, aby usuwać na składowiska mniejsze
ilości odpadów.
Recykling lub ponowne
wykorzystywanie materiałów lub nawet całych produktów mają coraz większe
znaczenie jako środek prowadzący do bardziej efektywnego wykorzystywania materiałów
oraz unikania negatywnego oddziaływania związanego z materiałem pierwotnym. Ogólna
równowaga w dużym stopniu zależy jednak od istnienia skutecznego systemu recyklingu
na szczeblu lokalnym, regionalnym lub krajowym, stanowiącego atrakcyjną i
opłacalną alternatywę dla składowisk. Na atrakcyjność alternatyw z zakresu recyklingu
wpływa odległość transportowa do zakładów recyklingu, osiąganie niezbędnego
poziomu czystości materiałów po recyklingu oraz procesy recyklingu i produkcji. Zużycie energii w fazie użytkowania wynikające z ogrzewania i
oświetlania ujęto w różnych przepisach UE[5][6][7][8]. Energia wykorzystywana
w produkcji wyrobów budowlanych oraz w procesie budowy również odgrywa istotną
rolę w ogólnym oddziaływaniu budynku na środowisko. Z badań wynika, że 5–10 % łącznego zużycia energii w całej UE wiąże się z produkcją
wyrobów budowlanych[9].
Dodatkowo zwiększa się emisja gazów cieplarnianych nieodłącznie związana z budynkiem[10], która może mieć
znaczny udział w łącznych emisjach gazów cieplarnianych. Jeżeli oddziaływania na
środowisko mają być skutecznie eliminowane, należy brać pod uwagę cały cykl
życia budynku. W przeciwnym wypadku można przeoczyć oddziaływania lub dodatkowe
problemy powstające na innych etapach cyklu życia. Na
przykład niektóre rozwiązania mające na celu poprawę efektywności energetycznej
budynku w fazie użytkowania mogą sprawić, że późniejszy recykling będzie
trudniejszy i droższy. Ograniczanie kosztów
całego cyklu życia Budynki, które
zaprojektowano i zbudowano w sposób mający na celu zmniejszenie oddziaływania
na środowisko w całym cyklu życia, przynoszą bezpośrednie korzyści gospodarcze,
takie jak niższe koszty eksploatacji i utrzymania[11][12][13], wolniejsze tempo utraty wartości oraz większa wartość aktywów[14][15]. Dodatkowo ma to również pozytywne skutki społeczne takie, jak lepsze
zdrowie i większa wydajność. Ze względu na dodatkowe
koszty administracyjne i koszty związane z certyfikacją, które należy raczej
postrzegać w kontekście długotrwałych korzyści, obecnie większość budynków, dla
których wystawiono świadectwa, stanowią wysokiej klasy budynki komercyjne i
publiczne (np. prestiżowe hotele i biura). W miarę jak rośnie świadomość
projektantów, dostawców i producentów, zmniejszają się koszty, ponieważ łańcuch
dostaw dostosowuje się do nowych wymogów i praktyk. We
Francji w badaniu przeprowadzonym przez QUALITEL stwierdzono, że koszty
dodatkowe związane z budową ekologicznych budynków mieszkalnych w porównaniu ze
standardowymi budynkami spadły z 10 % w 2003 r. do poniżej 1 % obecnie[16]. Wspomnianą tendencję zaobserwowano również w Zjednoczonym Królestwie[17]. 3. DĄŻENIE DO
WSPÓLNEGO EUROPEJSKIEGO PODEJŚCIA DO OCENY EFEKTYWNOŚCI ŚRODOWISKOWEJ BUDYNKÓW Obecny stan W Planie działania na rzecz
zasobooszczędnej Europy[18]
zaproponowano, aby budynki były remontowane i budowane w bardziej
zasobooszczędny sposób, co wymaga strategii obejmujących szeroki zakres oddziaływań
na środowisko w ciągu całego cyklu życia. W „Strategii na rzecz zrównoważonej
konkurencyjności branży budowlanej i jej przedsiębiorstw”[19] powtórzono, że zasobooszczędność
stanowi jedno z głównych wyzwań, z jakimi musi się zmierzyć przedmiotowy sektor
w okresie do 2020 r. W strategii wskazano również, że Komisja „zaproponuje
koncepcje wzajemnego uznawania lub harmonizacji różnych istniejących metod
oceny, również w celu zapewnienia ich większej operacyjności i przystępności
dla przedsiębiorstw budowlanych, branży ubezpieczeniowej i inwestorów”. Chociaż istnieje kilka
instrumentów, które mają wpływ na budynki i wyroby budowlane, takich jak
dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków[20], dyrektywa w sprawie
efektywności energetycznej[21],
rozporządzenie w sprawie wyrobów budowlanych[22],
unijny system handlu uprawnieniami do emisji[23],
dyrektywa w sprawie emisji przemysłowych[24], dyrektywa
ramowa w sprawie odpadów[25]
oraz dyrektywa w sprawie składowania odpadów[26],
skoncentrowano się w nich na innych zasobach i częściach cyklu życia i na razie
ich celem nie jest zapewnienie podejścia uwzględniającego cały cykl życia. Na szczeblu krajowym
kilka państw członkowskich przygotowuje strategie związane z informacjami na
temat cyklu życia. Istnieje ryzyko, że wskaźniki, które ostatecznie zostaną
przez nie opracowane, będą się różniły, co doprowadzi do powstania
niepotrzebnie skomplikowanego otoczenia biznesowego. Z drugiej strony obecne
zainteresowanie można postrzegać jako możliwość skoordynowania rozbieżnych podejść
krajowych, opracowania porównywalnych danych oraz wymiany najlepszych praktyk. W
kontekście komunikatu w sprawie zrównoważonej konkurencyjności branży
budowlanej i jej przedsiębiorstw[27]
Komisja zaproponowała usprawnienie wzajemnego uznawania metod oceny
oddziaływania na środowisko, aby stworzyć dodatkowe możliwości biznesowe małym
i średnim przedsiębiorstwom (MŚP) w branży budowlanej. Również w sektorze
prywatnym efektywności środowiskowej budynków często nie ocenia się w
znaczącym zakresie za pośrednictwem dobrowolnych komercyjnych programów
certyfikacji opartych na wielu kryteriach. Mniej niż jeden procent budynków w
Europie certyfikowano za pośrednictwem takich programów[28]. Wprowadzanie przedmiotowych
programów utrudniają prawdopodobieństwo wysokich kosztów certyfikacji, a także
niepewność, czy program oceny będzie wymagany przez klienta końcowego, a jeżeli
tak, to zgodnie z którym konkretnym programem należy dokonać wspomnianej
certyfikacji. Fakt, że nie ma utrwalonej porównywalności między rożnymi
programami, również przyczynia się do niepewności i zawiłości w odniesieniu do
przedsiębiorstw. Podsumowując, brakuje
wiarygodnych, porównywalnych i przystępnych danych, metod i narzędzi, za pomocą
których podmioty łańcucha dostaw mogłyby analizować i porównywać efektywność
środowiskową różnych rozwiązań. Ciągle trudno jest podejmować konkretne decyzje
dotyczące ryzyka w łańcuchu dostaw, szans na rynku i wewnętrznych priorytetów
inwestycyjnych. Konsumenci odczuwają brak odpowiednich
wytycznych w sprawie sposobów uwzględniania zagadnień ochrony środowiska w swoich
decyzjach dotyczących zakupu, co sprawia, że trudno zwiększyć ich zaufanie do
rynku. Aż 79 % ankietowanych Europejczyków twierdzi, że gdyby zapewniono im
wspomniane informacje, stanowiłyby one istotny czynnik w ich procesie
decyzyjnym[29]. Dalsze działania –
potrzeba obiektywnych i wiarygodnych danych Aby fachowcy, decydenci i
inwestorzy w całej UE mogli wykorzystać aspekty cyklu życia, potrzebują
empirycznych, wiarygodnych, przejrzystych i porównywalnych danych[30], które z kolei będą
musiały opierać się na jasnych wskaźnikach dotyczących efektywności
środowiskowej budynku, łączących cele określone w różnych wymogach publicznych
i prywatnych. Chociaż podejścia w ramach różnych programów krajowych i komercyjnych
mogą się nieco różnić (np. w odniesieniu do konkretnych materiałów lub kwestii
związanych z klimatem), należy jednak ustanowić wspólne ramy podstawowych
wskaźników, w których położy się nacisk na najbardziej kluczowe aspekty
oddziaływań na środowisko. Umożliwi to porównywalność i
zapewnienie konsumentom i decydentom łatwiejszego dostępu do wiarygodnych i
spójnych informacji. Jednolite ramy
obejmujące podstawowe wskaźniki:
umożliwią
łatwiejsze przekazywanie informacji fachowcom i osobom, które nie są
specjalistami;
zapewnią wiarygodne i porównywalne dane,
które można wykorzystać w procesie decyzyjnym, obejmujące cały cykl życia
budynków;
umożliwią określenie jasnych celów i
założeń, w tym granic systemu, w odniesieniu do efektywności
środowiskowej budynku, uzupełniając istniejące już przepisy unijne dotyczące
budynków[31];
przyczynią się do podniesienia świadomości
na temat korzyści wynikających ze zrównoważonego budownictwa wśród
podmiotów zaangażowanych w zapewnianie budynków oraz wśród klientów
sektora prywatnego i publicznego, w tym użytkowników budynków;
ułatwią skuteczne
przekazywanie dobrych praktyk między poszczególnymi państwami;
przyczynią się do
zmniejszenia kosztów skutecznej oceny efektywności środowiskowej budynków i
informowania o niej;
zapewnią organom publicznym dostęp do
podstawowych wskaźników oraz do masy krytycznej istotnych danych, mogących
stanowić podstawę ich inicjatyw strategicznych, w tym zielonych zamówień
publicznych;
·
przyczynią się do rozszerzenia rynku zrównoważonego
budownictwa na większą liczbę państw niż wynika z obecnych tendencji oraz na
inne sektory budowlane, takie jak budownictwo niemieszkalne, a w końcu także na
sektor budownictwa mieszkaniowego. Korzyści dla specjalistów z sektora budowlanego (w tym MŚP) są
następujące:
architekci,
projektanci, producenci wyrobów budowlanych, przedsiębiorstwa budowlane,
deweloperzy i inwestorzy będą mogli wykorzystać przewagę konkurencyjną
wynikającą z efektywności środowiskowej;
producenci
wyrobów budowlanych będą musieli tylko w jeden sposób przedstawiać
informacje o produkcie niezbędne do oceny budynku, co przyniesie oszczędność
kosztów[32];
architekci i przedsiębiorstwa
budowlane otrzymają wsparcie dzięki większej ilości informacji zarówno na
temat poziomu produktu, jak i budynku, co obniży koszty podczas wdrażania
aspektów związanych ze zrównoważonym rozwojem[33];
deweloperzy będą
mogli łatwiej porównywać efektywność projektów[34];
inwestorzy,
właściciele nieruchomości i ubezpieczyciele będą mogli dokonywać lepszej alokacji
kapitału i uwzględniać ryzyko środowiskowe w swoich decyzjach.
Dalsze działania – wybór wiarygodnych wskaźników We współpracy z zainteresowanymi stronami Komisja opracuje ramy zawierające podstawowe wskaźniki, w tym powiązane z nimi metody, jakie mają być stosowane do oceny efektywności środowiskowej budynków w całym cyklu ich życia. Na podstawie istniejących strategii, rozporządzeń i danych[35] na szczeblu UE i na szczeblu krajowym oraz bez konieczności wyprzedzania wyników przyszłych prac, w ramach przedmiotowego procesu należy zbadać co najmniej następujące obszary[36]: całkowite zużycie energii, w tym energii użytkowej[37], (na podstawie obowiązującego prawodawstwa) oraz energii wbudowanej produktów i procesów budowy; zużycie materiałów oraz związane z tym oddziaływanie na środowisko[38]; trwałość wyrobów budowlanych; projektowanie demontażu; gospodarowanie odpadami z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych; materiały wtórne w materiałach budowlanych; zdatność do recyklingu i ponownego wykorzystania materiałów i wyrobów budowlanych; zużycie wody przez budynki[39]; intensywność użytkowania (głównie publicznych) budynków (np. elastyczne funkcje w odniesieniu do różnych użytkowników o różnych porach dnia)[40]; komfort wewnętrzny. Biorąc pod uwagę duże
zróżnicowanie budynków w UE oraz różnice w budowaniu nowych lub remontowaniu
istniejących budynków, ramy nie obejmą wszystkich aspektów efektywności
środowiskowej, ale będą zawierały wskaźniki, które, po konsultacjach z
zainteresowanymi stronami, zidentyfikowano jako te o największym oddziaływaniu
na środowisko w UE. Dalsze działania – opracowywanie
ram Ramy zawierające podstawowe
wskaźniki oraz powiązane z nimi metody będą również:
przedstawiać wytyczne w zakresie ich wdrażania, w
szczególności wymogi w odniesieniu do jakości i wiarygodności danych,
zachęcające do weryfikacji przez stronę trzecią;
zawierać niezbędne wytyczne na temat korzystania ze
wskaźników;
sugerować odpowiednie poziomy odniesienia dla
efektywności środowiskowej budynków oprócz efektywności energetycznej;
umożliwiać przekładanie wskaźników technicznych na
informacje przydatne dla sektora finansowego, ilekroć zajdzie taka
potrzeba.
Ramy muszą być elastyczne,
aby można było je włączyć do istniejących i nowych programów oceny lub stosować
niezależnie. Powinny one być wystarczająco rygorystyczne, aby pobudzać do
zwiększania efektywności, oraz powinny umożliwiać dokonywanie porównań między
budynkami. Ramy zawierające podstawowe
wskaźniki oraz skuteczne gromadzenie i wymiana danych zostaną uzgodnione we
współpracy z zainteresowanymi stronami i państwami członkowskimi. Proces ten
będzie trwał około dwóch lat z okresami konsultacji z zainteresowanymi
stronami, aby zapewnić właściwy udział. Częściowo będzie on opierał się na
istniejących materiałach, takich jak norma techniczna EN15978[41] oraz istniejące
dobrowolne komercyjne programy certyfikacji budynków, w tym na materiałach Stowarzyszenia
na rzecz Zrównoważonego Budownictwa (Sustainable Building Alliance)[42], lecz także na
stosownych projektach badawczych[43]
i zmianach zachodzących na szczeblu międzynarodowym. Zgodnie z zamierzeniem korzystanie
z ram ma być bezpłatne w ramach procesu decyzyjnego na różnych etapach, ale mają
one być także wykorzystywane przy wyznaczaniu kierunków polityki na różnych
szczeblach. W związku z tym ramy powinny umożliwiać:
włączenie ich jako modułu do programów oceny obok
zawartych w nich większych zestawów wskaźników; lub
korzystanie z nich niezależnie jako z przystępnego
rozwiązania początkowo w odniesieniu do budynków niemieszkalnych, a
później, po zdobyciu doświadczenia, w odniesieniu do budynków
mieszkalnych.
4. W KIERUNKU LEPSZEGO
FUNKCJONOWANIA RYNKU MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH PODDANYCH RECYKLINGOWI W ramach szczególną
uwagę poświęci się zwiększającemu się wykorzystywaniu materiałów poddanych recyklingowi
oraz ograniczaniu odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych. Odpady
z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych stanowią trzecią część
wszystkich odpadów wytwarzanych w UE[44]. Znaczna większość odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów
budowlanych nadaje się do recyklingu, ale – z wyjątkiem kilku państw
członkowskich przetwarzających do 90 % odpadów – średnia dotycząca odzyskiwania
w UE-27 jest na poziomie poniżej 50 %[45][46]. Przetwarzanie odpadów z
budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych może prowadzić do znaczących
korzyści pod względem zasobów i środowiska. Na przykład w odniesieniu do metali
można zaobserwować ogólne zmniejszenie oddziaływania wynoszące ponad 90 % w
przypadku glinu i miedzi oraz około 15 % w przypadku stali niskostopowej[47].
Beton jest materiałem najczęściej stosowanym w budownictwie i jego recykling pozwala
ograniczyć uszczuplanie zasobów naturalnych i usuwanie odpadów na składowiska. Beton
często można przetworzyć na terenie demontażu lub budowy niedaleko obszarów
miejskich, na których zostanie on ponownie wykorzystany, przez co zmniejszeniu
ulegnie zapotrzebowanie na transport, co z kolei wiązać się będzie z
oszczędnością kosztów i zmniejszeniem emisji związanych z transportem[48].
Recykling umożliwia również uzyskanie
oszczędności związanych z innymi materiałami. W przypadku szkła płaskiego
(stosowanego w oknach itp.) jedna tona materiału poddanego recyklingowi daje
oszczędność na poziomie 1 200 kg materiału pierwotnego, 25 % energii oraz 300
kg emisji CO2 (bezpośrednio związanych z procesem topienia)[49].
Podobne oszczędności pod względem energii i emisji CO2 można uzyskać
w przypadku waty szklanej poddanej recyklingowi[50]. W przypadku wełny
kamiennej zyski mogą wynieść około 5 % w odniesieniu do zużycia energii i
powiązanych emisji[51].
W przypadku gipsu z ocen cyklu życia wynika, że typowe zmniejszenie
współczynnika ocieplenia globalnego, działania toksycznego dla ludzi i
eutrofizacji wynosi około 4–5 % przy produkcji płyty zawierającej 25 %
materiałów wtórnych w przeciwieństwie do korzystania jedynie z materiału
pierwotnego[52].
Oprócz korzyści dla
środowiska mogą również pojawić się możliwości gospodarcze dla producentów związane
ze stosowaniem materiałów poddanych recyklingowi. Na przykład przemysł szkła
płaskiego w UE uważa, że cena rynkowa szkła poddanego recyklingowi na poziomie
około 60–80 EUR/t jest wystarczająco poniżej poziomu 90 EUR/t niezbędnego, aby konkurowało
ono z materiałem pierwotnym. W przypadku szkła producenci często mogą zatem
odnieść korzyść gospodarczą dzięki stosowaniu materiałów poddanych recyklingowi.
Wciąż jednak popyt na rynku na materiały poddane recyklingowi rzadko jest
zaspokajany. Recykling materiałów prowadzi
do tworzenia miejsc pracy przy rozbiórce, sortowaniu i recyklingu materiałów
budowlanych. Zazwyczaj jest to praca o charakterze lokalnym i przyczyniałaby
się do tworzenia możliwości zatrudnienia w całej Europie. Pomimo możliwości znaczących
korzyści gospodarczych i korzyści dla środowiska wynikających z recyklingu
odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych dużą ich część
nadal usuwa się na składowiska lub wykorzystuje jako zasypkę (do wypełniania pustych
przestrzeni po budowie lub wykopach). Obecnie recyklingowi
poddaje się głównie metale z uwagi na ich wysoką wartość oraz istniejące rynki.
W przypadku recyklingu wielu
innych części odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych
często występują przeszkody związane z dwiema wyraźnymi niedoskonałościami
rynku: koszt szkody w środowisku nie jest zinternalizowany w ramach opłat za
składowanie ani w kosztach materiałów pierwotnych, co może spowodować, że
materiały poddane recyklingowi będą droższe niż materiały pierwotne; oraz
sprzeczność bodźców w łańcuchu dostaw odpadów z budowy, remontów i demontażu
obiektów budowlanych, w którym koszt demontażu lub rozdzielenia oraz
przetworzenia odpadów najczęściej ponosi się na etapie demontażu, natomiast
potencjalne korzyści ze stosowania materiałów poddanych recyklingowi przypadają
na etap produkcji. Przedmiotowe niedoskonałości rynku wraz z lukami w
infrastrukturze gospodarowania odpadami w dużej liczbie państw członkowskich
uniemożliwiają inwestowanie w działalność związaną z demontażem i rozdzielaniem
i wobec tego usuwanie odpadów na składowiska lub wykorzystywanie ich jako
zasypki pozostają preferowanymi rozwiązaniami. W związku z tym
przedsiębiorstwom zajmującym się rozbiórką grozi brak pewności co do popytu,
nawet jeżeli cena materiałów poddanych recyklingowi gwarantowałaby producentowi
zysk. Rynki nie osiągają korzyści skali, a ilość dostarczonych materiałów
poddanych recyklingowi nie odpowiada potencjalnemu zapotrzebowaniu ze strony
przedsiębiorstw produkujących wyroby budowlane. W niektórych przypadkach ciągle
jeszcze brakuje technologii, które umożliwią spełnienie wszystkich wymogów
technicznych, bezpieczeństwa i środowiskowych dotyczących wyrobów budowlanych
przez materiały poddane recyklingowi. Ponadto niekiedy brakuje
odpowiednich procedur certyfikacji umożliwiających poświadczenie, że materiały
poddane recyklingowi spełniają wszystkie niezbędne wymogi. Komisja zbada sposób, w jaki
można przezwyciężyć wspomniane bariery systemowe. O ile przegląd różnych
przepisów UE dotyczących odpadów ma na celu dalsze uproszczenie dorobku
prawnego dotyczącego odpadów oraz zapewnienie spójności między różnymi
elementami przepisów dotyczących odpadów, w obecnym komunikacie bada się środki
polityki służące pobudzaniu tworzenia rynków materiałów poddanych recyklingowi
pochodzących z odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych. W
związku z tym przegląd przepisów dotyczących odpadów oraz działań
przedstawionych w niniejszym dokumencie ma charakter uzupełniający, ponieważ
skuteczne tworzenie rynków materiałów poddanych recyklingowi w naturalny sposób
zdecydowanie przyczyni się do wdrażania różnych elementów przepisów dotyczących
odpadów. Może to odegrać istotną rolę, również biorąc pod uwagę fakt, że
Komisja Europejska planuje przeprowadzić ocenę wykonalności dalszego
ograniczania składowania odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów
budowlanych. W tym kontekście z
najlepszych praktyk wynika, że niektórym państwom członkowskim udało się
odwrócić tendencję do usuwania odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów
budowlanych na składowiska oraz wykorzystywania ich jako zasypki i zwiększyć recykling.
Ukierunkowane strategie łączące środki oparte na mechanizmach rynkowych i
środki regulacyjne przynoszą szczególnie widoczne korzyści[53]. 5. WNIOSEK KOŃCOWY Chociaż na szczeblu krajowym
i na szczeblu UE rośnie zainteresowanie poprawą zasobooszczędności w sektorze
budowlanym, różne krajowe podejścia sektora publicznego i prywatnego
przyczyniają się do zwiększenia złożoności środowiska pracy w odniesieniu do
wszystkich zainteresowanych stron. Brak wspólnych celów, wskaźników i danych
oraz brak wzajemnego uznawania różnych podejść może wkrótce doprowadzić do
zaprzepaszczenia postępów poczynionych dotychczas oraz do zakłóceń na rynku
wewnętrznym w odniesieniu do specjalistów w dziedzinie planowania,
projektowania, budownictwa i produkcji. W związku z tym Komisja zaprosi zainteresowane strony (w szczególności: organy publiczne, partnerów społecznych, inwestorów, ubezpieczycieli, architektów, przedsiębiorców budowlanych, podmioty zajmujące się rozbiórką, producentów, podmioty zajmujące się recyklingiem oraz podmioty zapewniające programy oceny) do: omówienia celów i wskaźników w odniesieniu do oceny zrównoważonego charakteru powstających budynków (w latach 2014–2015); omówienia praktycznego wdrażania ram obejmujących podstawowe wskaźniki (w latach 2014–2015); udziału w opracowywaniu przedmiotowych ram (w latach 2015–2016). Dodatkowo Komisja będzie: zachęcać do wymiany najlepszych praktyk oraz prowadzić prace z państwami członkowskimi w zakresie środków służących: odwróceniu tendencji do usuwania odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych na składowiska i wykorzystywania ich jako zasypki dzięki wprowadzeniu wyższych opłat albo środków regulacyjnych; w stosownych przypadkach uwzględnianiu zewnętrznych kosztów związanych z ochroną środowiska w cenie materiałów pierwotnych przeznaczonych do produkcji wyrobów budowlanych w celu pobudzania większego wykorzystywania surowców wtórnych; badać opcje dotyczące środków mających na celu zapewnienie spełniania przez materiały poddane recyklingowi niezbędnych wymagań jakościowych i wymogów bezpieczeństwa poprzez normalizację i certyfikację; badać sposoby, w jakie poziomy odniesienia dotyczące zawartości materiałów poddanych recyklingowi w wyrobach budowlanych i budynkach mogą stymulować zapotrzebowanie na materiały poddane recyklingowi. Początkowo nacisk zostanie położony na materiały priorytetowe (takie jak beton ze względu na jego duży wolumen produkcji oraz izolację termiczną, której produkcja jest energochłonna), stopniowo rozszerzając zakres na wszystkie odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych nadające się do recyklingu. Poziomy odniesienia i cele można propagować m.in. w celu stosowania w ramach zielonych zamówień publicznych i programów zarządzania środowiskiem w sektorze budowlanym; badać konkretne strumienie odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych w celu określenia możliwości waloryzacji tych odpadów; opracowywać szczegółowe narzędzia/wytyczne służące do oceny budynków przed rozbiórką i remontem mające na celu optymalne wykorzystanie odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych. Jako działania uzupełniające Komisja będzie wspierać: badania i innowacje w dziedzinie recyklingu i produkcji wyrobów budowlanych z odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych za pośrednictwem programu „Horyzont 2020”; projekty demonstracyjne za pośrednictwem instrumentów, takich jak program „Horyzont 2020”, COSME, LIFE+ oraz fundusze strukturalne, które ilustrują sposób, w jaki współpraca między organami publicznymi a sektorem prywatnym może przyczyniać się do tworzenia rentownych rynków materiałów poddanych recyklingowi. W związku z tym Komisja będzie wpierać projekty w obszarach takich, jak: projektowanie demontażu; kontrole zdatności do recyklingu budynków przeznaczonych do demontażu lub remontu; rozwój technik i praktyk rozdzielania odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych na miejscu; rozwój technologii przetwarzania odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych w wysokiej jakości materiały poddane recyklingowi; zachęcanie producentów produktów budowlanych do stosowania materiałów poddanych recyklingowi; rozwój programów współpracy między sektorem demontażu a sektorem produktów budowlanych w celu dzielenia kosztów i korzyści z recyklingu odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych. [1] COM (2011) 571. [2] COM (2007) 860. [3] COM (2007) 414. [4] Badanie dotyczące „Gospodarowania odpadami z budowy, remontów
i demontażu obiektów budowlanych w UE” („Management of CDW in the EU”): http://ec.europa.eu/environment/waste/pdf/2011_CDW_Report.pdf [5] 2010/31/UE. [6] 2012/27/UE. [7] 2009/125/WE. [8] 2010/30/UE. [9] „Zasobooszczędność w sektorze budowlanym” („Resource
efficiency in the building sector”) Ecorys i Instytut ds. Zasobów w Kopenhadze
(Copenhagen Resource Institute), Rotterdam, maj 2014 r. (http://ec.europa.eu/environment/eussd/pdf/Resource
efficiency in the building sector.pdf) ORAZ „Zużycie energii i oddziaływanie na środowisko
szwedzkiego sektora budowlanego i zarządzania nieruchomościami” („Energy use
and environmental impacts of the Swedish building and real estate management
sector”) Toller, S. i in., Journal of Industrial Ecology, 2011, tom 15, nr 3. [10] „HQE Performance, Premières tendances pour les
bâtiments neufs (Association HQE 2011) ISBN 978954110107” ORAZ szwedzkie
badanie, o którym mowa powyżej. [11] Smart Market Report, (2013) http://www.worldgbc.org/files/8613/6295/6420/World_Green_Building_Trends_SmartMarket_Report_2013.pdf [12] Parker, J. (2012), „Wartość BREEAM” („The Value of
BREEAM”), sprawozdanie organizacji BSRIA. [13] The business case for green buildings, (2013), http://www.worldgbc.org/activities/business-case/ [14] From obsolescence to resilience – 2013, Jones Lang
LaSalle, www.joneslanglasalle.co.uk [15] www.rehva.eu/publications-and-resources/hvac-journal/2013/012013/energy-efficiency-strategy-at-the-portfolio-of-a-property-owner/ [16] Ana Cunha Cribellier, Responsable du Développement
International, QUALITEL – CERQUAL. [17] Future of sustainable housing, KN5211 BRE maj 2013 r. [18] COM (2011) 571. [19] COM (2012) 433. [20] 2010/31/UE, obecnie opracowuje się również dobrowolny
wspólny program certyfikacyjny Unii Europejskiej dotyczący charakterystyki
energetycznej budynków niemieszkalnych, zgodnie z art. 11 ust. 9 przedmiotowej
dyrektywy. [21] 2012/27/UE. [22] Rozporządzenie 305/2011/UE. [23] 2003/87/WE. [24] 2010/75/UE. [25] 2008/98/WE. [26] 1999/31/WE. [27] COM (2012) 433. [28] „Zasobooszczędność w sektorze budowlanym” („Resource
efficiency in the building sector”) Ecorys i Instytut ds. Zasobów w Kopenhadze
(Copenhagen Resource Institute), Rotterdam, maj 2014 r. (http://ec.europa.eu/environment/eussd/pdf/Resource
efficiency in the building sector.pdf). [29] Badanie Flash Eurobarometr 367 – TNS Political &
Social (lipiec 2013 r.). [30] Zalecenie Komisji 2013/179/UE w sprawie stosowania
wspólnych metod pomiaru efektywności środowiskowej w cyklu życia produktów i
organizacji oraz informowania o niej. [31] Dodatkowo także w celu wsparcia opracowywania w
przyszłości kryteriów zrównoważonych miast, opisanych w siódmym programie
działań w zakresie środowiska,
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2013:354:0171:0200:PL:PDF [32] Często trzeba dokonywać tego w różnych formatach, co powoduje
znaczne koszty dla producentów. Potwierdziły to stowarzyszenia handlowe
Construction Products Europe, Glass for Europe oraz Eurima. Zob. również
Pacheco-Torgal F. i in. „Ekowydajne budownictwo i materiały budowlane”
(„Eco-efficient construction and building materials”), Woodhead Publishing Ltd,
2013, ISBN 0857097679. [33] Oczekuje się, że będą się do tego przyczyniać narzędzia
modelowania danych budowlanych, które umożliwiają kierowanie projektem dzięki
obliczaniu funkcji i efektywności środowiskowej budynku w zależności od
projektu, wyboru materiałów itp. We wspomnianych narzędziach bierze się pod
uwagę aspekty środowiskowe w bardzo ograniczonym zakresie. Oczekuje się, że
takie aspekty będą częścią ciągłego rozwoju wspomnianych narzędzi, jeżeli
zostanie zlikwidowana niepewność dotycząca sposobów oceny i zgłaszania
efektywności środowiskowej. [34] Deweloperzy korzystają z różnych komercyjnych programów
certyfikacji zgodnie ze zróżnicowanym zapotrzebowaniem ze strony klientów. [35] Centrum danych dotyczących odpadów (Waste Data Centre) (http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/waste/introduction);
Centrum danych o zasobach naturalnych (Natural Resources Data Centre) (http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/data_centre_natural_resources/introduction); Tablica wyników w zakresie efektywnego gospodarowania zasobami (Resource Efficiency Scoreboard) (http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/europe_2020_indicators/ree_scoreboard); Europejska platforma oceny cyklu życia (European
Platform on Life Cycle Assessment) (http://eplca.jrc.ec.europa.eu/). [36] W ramach konsultacji społecznych zorganizowanych w
odniesieniu do tej inicjatywy uzgodniono wymienione obszary. Komfortu
wewnętrznego nie uwzględniono w ramach konsultacji, ale podkreślały go
zainteresowane strony. [37] Chociaż faza użytkowania zależy od projektu i budowy oraz
od zachowania mieszkańców, to ostatnie nie jest przedmiotem zainteresowania
niniejszej inicjatywy. [38] W stosownych przypadkach również z uwzględnieniem zużycia
elementów zielonej infrastruktury takich, jak zielone dachy i zielone ściany,
COM(2013)249, http://ec.europa.eu/environment/nature/ecosystems/index_en.htm. [39] Zob. przypis powyżej dotyczący zużycia energii. [40] W celu dostosowania potrzeby dalszej istniejącej
infrastruktury (np. wykorzystywanie pustych budynków zamiast nowych,
wykorzystywanie budynków do większej liczby celów, wznoszenie budynków, które
można adaptować do nowych funkcji lub zmieniających się potrzeb). [41] http://www.en-standard.eu/csn-en-15978-sustainability-of-construction-works-assessment-of-environmental-performance-of-buildings-calculation-method/ [42] http://sballiance.org/ [43] Takich jak projekty SuPerBuildings (http://cic.vtt.fi/superbuildings/)
i OPEN HOUSE (http://www.openhouse-fp7.eu/about_project/related_projects)
w ramach 7PR. [44] Badanie dotyczące „Gospodarowania odpadami z budowy,
remontów i demontażu obiektów budowlanych w UE” („Management of CDW in the
EU”): http://ec.europa.eu/environment/waste/pdf/2011_CDW_Report.pdf [45] „Wdrażanie prawodawstwa UE dotyczącego odpadów w ramach
wspierania gospodarki proekologicznej” („Implementing EU waste legislation for
green growth”), DG ENV (2011). [46] „Gospodarowanie odpadami z budowy, remontów i demontażu
obiektów budowlanych w UE” („Management of CDW in the EU”): http://ec.europa.eu/environment/waste/pdf/2011_CDW_Report.pdf [47] OVAM Ecolizer 2.0 narzędzie w ramach ekoprojektu
(Ecodesign Tool) http://www.ecodesignlink.be/images/filelib/EcolizerEN_1180.pdf [48] Inicjatywa zrównoważenia produkcji cementu (The Cement
Sustainability Initiative), Światowa Rada Biznesu na rzecz Zrównoważonego
Rozwoju, ISBN 987-3-940388-49-0. [49] Stowarzyszenie Glass for Europe, http://www.glassforeurope.com/images/cont/187_987_file.pdf [50] EURIMA. [51] EURIMA. [52] Sprawozdanie techniczne WRAP, Ocena cyklu życia okładziny
tynkowej, kwiecień 2008 r., 1-84405-378-4. [53] Del Rio Merino, M., Gracia, P. I., Azevedo, I. S. W.
(2010) „Sustainable construction: CDW reconsidered. Waste Management and
Research”. 28: 118–129. DOI: 10.1177/0734242X09103841 oraz przypadek
Zjednoczonego Królestwa (s. 170) http://ec.europa.eu/environment/enveco/taxation/pdf/annexes_phasing_out_env_harmful_subsidies.pdf