1. Wprowadzenie

W 2011 r. Komisja przyjęła komunikat w sprawie niebieskiego wzrostu[1]. Przedstawiono w nim potencjał europejskich wybrzeży, mórz i oceanów, dzięki któremu mogą one stać się znaczącym źródłem nowych miejsc pracy i wzrostu gospodarczego[2], przyczyniających się do realizacji strategii „Europa 2020” oraz poprawy sposobu wykorzystania zasobów naszej planety. W komunikacie wyszczególniono sektory wschodzące zasługujące na specjalną uwagę. Komisja nakreśliła swoje podejście do wykorzystywania potencjału energii morskiej w styczniu 2014 r.[3], a następnie uruchomiła forum ds. energii mórz i oceanów w celu zlokalizowania wąskich gardeł utrudniających wzrost i zaproponowania sposobów ich odblokowania.

Innowacyjność we wszystkich sektorach niebieskiej gospodarki ma zasadnicze znaczenie dla wykorzystania jej potencjału wzrostu i tworzenia miejsc pracy. Innowacje mogą również przynieść znaczące korzyści dla środowiska naturalnego. Może to nastąpić poprzez innowacje ekologiczne, na przykład w celu ograniczenia emisji siarki ze statków[4] w wyniku udoskonalenia pokładowych systemów oczyszczania gazów spalinowych, stosowania bardziej ekologicznych paliw tradycyjnych lub alternatywnych źródeł paliwa. Innowacje mogą również pomóc w tworzeniu opłacalnych środków ochrony środowiska morskiego, które mogą przyczynić się do wdrożenia dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej[5].

Inicjatywa przewodnia UE „Unia innowacji”[6] jest już pomocna w tworzeniu warunków sprzyjających innowacjom. Małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) korzystały ze wsparcia w ramach programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji, w którym dla MŚP przeznaczono ponad 15 mld EUR w latach 2007–2012[7]. Nowy program „Horyzont 2020” o budżecie 79 mld EUR jest obecnie największym w historii unijnym programem badań i innowacji i zawiera wzmocnione środki na rzecz wspierania MŚP. Ponadto znaczna część unijnych funduszy strukturalnych i inwestycyjnych została przeznaczona na innowacje.

Należy jednak uporać się z licznymi problemami wskazanymi w ramach inicjatywy przewodniej „Unia innowacji”: niedoinwestowaniem nauki, kiepskim dostępem do finansowania, wysokimi kosztami praw własności intelektualnej, powolnym tempem postępu w kierunku standardów interoperacyjności, nieskutecznym stosowaniem zamówień publicznych oraz powielaniem badań. W rocznej analizie wzrostu gospodarczego Komisji Europejskiej na 2014 r.[8] stwierdzono również, że współpraca między sektorem publicznym i prywatnym w zakresie innowacji jest w dalszym ciągu niewystarczająca oraz że brak umiejętności wkorzystywania wyników badań w sferze produkcji i usług, a także rosnący niedobór kwalifikacji mają wpływ na sektory oparte na wiedzy.

Aby rozwinąć potencjał niebieskiej gospodarki w Europie, państwa członkowskie muszą wprowadzić strategie i lokalne rozwiązania, które skutecznie usuną te przeszkody. W ramach europejskiego semestru Komisja zadba o to, by w głównych kierunkach krajowych programów reform państw członkowskich uwzględnione zostały priorytety niebieskiego wzrostu.

Potrzebne są jednak działania dodatkowe. Komisja zbada zatem, w jaki sposób w ramach działań na poziomie UE można uporać się z następującymi kwestiami, które są charakterystyczne dla niebieskiej gospodarki:

– luki w wiedzy i niekompletność danych na temat stanu naszych oceanów, zasobów dna morskiego, życia morskiego oraz zagrożeń dla siedlisk i ekosystemów;

– rozproszenie działań w zakresie badań naukowych dotyczących morza i gospodarki morskiej, które utrudnia interdyscyplinarne kształcenie i spowalnia uzyskiwanie przełomów technologicznych w dziedzinie kluczowych technologii i w innowacyjnych sektorach gospodarki;

– brak naukowców, inżynierów i wykwalifikowanych pracowników, zdolnych do stosowania nowych technologii w środowisku morskim.

Niniejszy dokument przedstawia plany Komisji dotyczące tych trzech zagadnień.

2. Wiedza o morzu oraz mapowanie dna morskiego

Innowacje w niebieskiej gospodarce są hamowane przez brak informacji na temat morza, dna morskiego oraz istniejącego w nich życia. Większa wiedza na temat naszych mórz będzie sprzyjać wzrostowi w niebieskiej gospodarce, zarówno za sprawą lepszej znajomości zasobów oraz lepszego zrozumienia sposobów ich wykorzystania, jak też osiągnięciu założonych celów w zakresie ochrony środowiska[9].

Rys. 1 Procentowy udział niezbadanych dotąd części wybranych europejskich basenów morskich[10]

W ciągu ostatnich dziesięcioleci odnotowano znaczące inwestycje w systemy obserwacji oceanów. Dzięki dalszemu wykorzystaniu danych w modelowaniu nastąpiła poprawa w zakresie badań oceanograficznych i prognozowania meteorologicznego.. Udoskonalono też procesy udostępniania danych obserwacyjnych.

Natomiast środowiska naukowe skupiające specjalistów z dziedzin hydrografii, geologii i biologii, zajmujących się obserwacjami i badaniami dna morskiego w Europie, podjęły wstępne kroki w celu połączenia wysiłków, ale mają jeszcze wiele do zrobienia. W rezultacie wiedza na temat podstawowych cech dna morskiego jest niepełna: w odniesieniu do 50 % powierzchni dna morskiego nie przeprowadzono badań batymetrycznych wysokiej rozdzielczości (zob. rys. 1 powyżej), a w przypadku znacznie większego procentu brak map siedlisk i zbiorowisk.

Ponadto dane z tych części dna morskiego, które zostały przebadane, nie są łatwo dostępne. Różne zestawy danych morskich są przechowywane przez wiele różnych organizacji. Zorientowanie się, kto posiada dane, i uzyskanie zezwolenia na ich wykorzystanie mogą być czasochłonne i kosztowne. Oceny wskazują, że zwiększenie podaży danych i poprawa ich dostępności zarówno dla użytkowników prywatnych, jak i z sektora publicznego, będą stanowić siłę napędową innowacji i konkurencyjności.

Szacuje się, że szeroka dostępność danych morskich wysokiej jakości przechowywanych przez organy publiczne w UE przyczyniłaby się do wzrostu wydajności o ponad 1 mld EUR rocznie[11]. Dostępność taka pobudziłaby innowacje w niebieskiej gospodarce poprzez ułatwienie dostępu do informacji dotyczących zachowania morza i geologii dna morskiego. Korzyści wynikające z większej innowacyjności mogłyby sięgnąć około 200–300 mln EUR rocznie. Ponadto dane morskie lepszej jakości i łatwiej dostępne ułatwiłyby wdrażanie dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej[12]. Pomogłoby to również sektorowi publicznemu i prywatnemu zarządzać ryzykiem oraz niepewnością związanymi z morzem – takimi jak na przykład: warunki atmosferyczne, poważne wypadki związane z transportem, zanieczyszczenie mórz lub straty w infrastrukturze krytycznej.

W związku z tym Komisja ustanowiła jako projekt przewodni zrównoważony proces mający na celu zapewnienie, aby dane na temat środowiska morskiego były łatwo dostępne, interoperacyjne i wolne od ograniczeń w zakresie wykorzystywania, z konkretnym celem, którym jest opracowanie wielorozdzielczych map całego stanu dna morskiego wód europejskich i słupa wody do 2020 r.[13]. Cel ten zostanie osiągnięty poprzez:

– udoskonalenie europejskiej sieci informacji i obserwacji środowiska morskiego (EMODNET). Stanowi to część unijnej inicjatywy na rzecz otwartych danych[14] i podobnie jak mapowanie dna morskiego obejmuje informacje na temat fizycznych, chemicznych i biologicznych właściwości słupa wody. Ponad 100 europejskich organizacji już pracuje wspólnie, aby ich dane morskie były bardziej dostępne, interoperacyjne i przydatne dla użytkowników końcowych. Dane są obecnie dostępne za pośrednictwem wspólnego portalu internetowego[15], a rozdzielczość mapy niskiej rozdzielczości dna morskiego wszystkich wód UE, dostępnej do 2016 r., będzie stopniowo zwiększana;

– integrację systemów danych. Trzy kolejne inicjatywy UE: system usług morskich Copernicus, ramy gromadzenia danych dla sektora rybołówstwa[16] oraz system WISE-Marine w zakresie danych na temat środowiska zostaną zintegrowane z EMODNET przy użyciu wspólnych norm, takich jak INSPIRE[17], i będą zgodne z zasadami wspólnego europejskiego systemu informacji o środowisku[18]. Wspólne infrastruktury badawcze, takie jak Euro-Argo[19] i Europejskie Multidyscyplinarne Obserwatorium Dna Morskiego oraz Słupa Wody, która obecnie podlega konsolidacji na mocy ram prawnych konsorcjum na rzecz europejskiej infrastruktury badawczej[20], będzie również dostarczać dane do sieci EMODnet;

– ułatwienie włączenia do sieci EMODNET jawnych danych zgromadzonych przez podmioty prywatne, zwłaszcza danych wynikających z wymogów w zakresie zezwoleń i ocen oddziaływania na środowisko;

– zachęcanie konsorcjów badawczych w ramach programów unijnych do udzielania otwartego dostępu do danych morskich, w tym poprzez sieć EMODNET;

– opracowanie mechanizmu koordynacji strategicznej systemów obserwacji, programów pobierania próbek i priorytetów badawczych w odniesieniu do europejskich basenów morskich poprzez finansowanie z Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego. Przyczyni się to również do rozwoju polityki UE dotyczącej Arktyki[21], na przykład poprzez identyfikację obszarów, gdzie niepewność dotycząca głębokości wody ogranicza żeglugę w wodach od niedawna wolnych od lodów.

Razem wzięte, wysiłki te przyczynią się do zwiększenia pola działania w zakresie innowacji i inwestycji przez podmioty publiczne i prywatne w niebieskiej gospodarce. Wzmocnią one również pozycję Unii Europejskiej w działaniach międzynarodowych, takich jak globalny system systemów obserwacji Ziemi (GEOSS)[22].

Dokument roboczy określający bardziej szczegółowo ważne etapy i harmonogram dotyczące pogłębiania wiedzy morskiej i procesu mapowania dna morskiego, zgodnie z wymaganiami Rady[23] i Parlamentu Europejskiego[24], został dołączony do niniejszego komunikatu.

3. Platforma informacyjna na temat badań morskich

Od czasu przyjęcia przez Komisję europejskiej strategii na rzecz badań morskich w 2008 r.[25] poczyniono znaczne postępy. W ramach siódmego programu ramowego w zakresie badań (lata 2007–2013) wkład Komisji w badania morskie wynosił rocznie średnio ok. 350 mln EUR.

Ponadto, jak przedstawiono na rys. 2, znaczną liczbę badań morskich przeprowadzono w ramach programów państw członkowskich.

Rys. 2 Szacowane wydatki na badania morskie wybranych państw członkowskich i UE (2011). Źródło: JPI Oceans.

W ramach programu „Horyzont 2020” badania będą skupiać się na tym, jak nowe technologie mogą doprowadzić do produktywnego wykorzystania zasobów morskich oraz zapewnienia trwałego wzrostu i zatrudnienia, jednocześnie zapewniając możliwość korzystania z tych zasobów również przez przyszłe pokolenia.

Aby więc odzwierciedlić przekrojowy charakter badań morskich i wykorzystać w innych obszarach potencjał dla odkryć obecny w jednym z nich, w ramach inicjatywy „Oceany przyszłości” sfinansowano 31 projektów przy łącznym wkładzie UE w wysokości prawie 195 mln EUR. Przekrojowe podejście jest obecnie kontynuowane za pomocą priorytetowego obszaru „niebieski wzrost” w programie „Horyzont 2020” z budżetem wynoszącym 145 mln EUR na lata 2014–2015, z czego 8 mln EUR przeznacza się dla MŚP.

Istnieją dalsze możliwości w zakresie badań morskich w całym programie „Horyzont 2020” – w dziedzinach takich jak bezpieczeństwo żywnościowe, energia, transport, materiały, technologia informacyjna i infrastruktura badawcza.

W celu zapewnienia komplementarności między strategicznymi programami badań i innowacji w państwach członkowskich a programem „Horyzont 2020” Komisja zadba o ścisłą koordynację z inicjatywą w zakresie wspólnego planowania „Zdrowe i wydajne morza i oceany”, która została powołana w celu umożliwienia państwom członkowskim dostosowania krajowych programów badań morskich. Podniesie to również jakość podstawy naukowej i dowodowej polityki ochrony środowiska, która jest celem priorytetowym 7. programu działań w zakresie środowiska[26].

Sektor prywatny ma również do odegrania ważną rolę wspomagając Komisję w określeniu potrzeb badawczych w ramach programu „Horyzont 2020” poprzez istniejące inicjatywy sektorowe, takie jak „LeaderShip 2020”, platforma WATERBORNE, platforma akwakultury i europejskie forum zrównoważonej żeglugi. W celu zbadania dalszych rezultatów twórczej wymiany myśli i wyników badań naukowych między sektorami przemysłowymi, organizacjami pozarządowymi i innymi partnerami podzielającymi zainteresowanie niebieską gospodarką powołane zostanie forum nauki i biznesu na rzecz niebieskiej gospodarki. Pierwsze posiedzenie forum odbędzie się w 2015 r. przy okazji Europejskiego Dnia Morza w Pireusie (Grecja).

Liczne wyzwania dla niebieskiego wzrostu, takie jak zakwaszanie oceanów, mają charakter globalny i najlepiej rozwiązywać je na szczeblu międzynarodowym. Ponadto międzynarodowa koordynacja może okazać się korzystna dla niektórych badań podstawowych. Współpraca międzynarodowa ulegnie intensyfikacji w ramach programu „Horyzont 2020” w oparciu o niedawno podpisaną deklarację z Galway oraz zainicjowanie koalicji badawczej Kanady, UE i USA w sprawie badań Oceanu Atlantyckiego.

Aby szeroko udostępnić możliwości prowadzenia nowych badań i wzmocnić efekt synergii między działalnością badawczą finansowaną ze środków krajowych i programem „Horyzont 2020”, Komisja będzie rozbudowywać i uzupełniać istniejące systemy informacyjne[27] w celu stworzenia platformy informacyjnej na temat badań morskich w ramach całego programu „Horyzont 2020” i współpracować z państwami członkowskimi[28] w celu włączenia informacji o morskich projektach badawczych finansowanych ze środków krajowych. Stworzy się w ten sposób dostęp do spostrzeżeń wynikających z projektów badawczych, które mogą przyspieszyć podjęcie nowych pomysłów przez przemysł. Pomoże to zapewnić, by publiczne finansowanie badań stało się opłacalne dzięki innowacjom w działalności gospodarczej.

4. Umiejętności dla niebieskiej gospodarki

Wzrost w niebieskiej gospodarce będzie wymagał odpowiednio wykwalifikowanej siły roboczej, zdolnej do stosowania najnowocześniejszych technologii w dziedzinie inżynierii oraz wielu innych dziedzinach[29]. Obecnie istnieje niedobór wykwalifikowanej kadry, z którym trzeba się uporać.

Poniższy wykres ilustruje poziom niedoboru wykwalifikowanej kadry w sektorze morskiej energii wiatrowej do roku 2030.

Rys. 3 Prognozowany poziom niedoboru wykwalifikowanej kadry w sektorze morskiej energii wiatrowej w latach 2013–2030 (źródło: badanie TPWind).

Działania „Maria Skłodowska-Curie” (działania MSC) stanowią główny mechanizm wsparcia w ramach programu „Horyzont 2020” dla zasobów ludzkich we wszystkich dziedzinach badań i innowacji. Kładąc silny nacisk na rozwijanie umiejętności naukowca w perspektywie długookresowej, działania MSC łączą doskonałość badawczą z mobilnością, szkoleniem i atrakcyjnymi możliwościami rozwoju kariery. W celu wspierania możliwości zatrudnienia naukowców i lepszego dostosowania ich kompetencji do wymagań rynku pracy działania MSC zachęcają naukowców do wychodzenia poza środowisko akademickie począwszy od wczesnego etapu kariery. Działania wspierają trwałą współpracę między uczelniami wyższymi a przemysłem, w tym poprzez zapewnianie jak największego udziału małych i dużych przedsiębiorstw w rozwoju indywidualnych karier naukowych. Działania MSC mają charakter oddolny i nie określają z góry konkretnego pola naukowego. W latach 2007–2013 w ramach programu, który poprzedził działania MSC, przyznano prawie 165 mln EUR na 374 projekty badawcze dotyczące zagadnień morskich (w tym na badania arktyczne). 39 spośród tych projektów realizowano z udziałem podmiotów spoza sektora akademickiego. Należy zwłaszcza zauważyć, że wiele projektów dotyczyło współpracy naukowej wychodzącej poza Europę.

W celu ułatwienia mobilności w działaniach UE, mających na celu zwiększanie przejrzystości oraz uznawania umiejętności, kompetencji i kwalifikacji, a także w powiązanych z nimi instrumentach, takich jak europejskie ramy kwalifikacji[30], portal dotyczący europejskiej klasyfikacji umiejętności, kompetencji i zawodów (ESCO), Europass[31] oraz systemy transferu i akumulacji punktów i zapewniania jakości, konieczne będzie uwzględnianie wymogów niebieskiej gospodarki.

Kolejnym sposobem wspierania rozwoju umiejętności w niebieskiej gospodarce i ściślejszej współpracy między szkolnictwem wyższym a sektorem prywatnym są sojusze na rzecz wiedzy, nowy system w ramach programu Erasmus. Sojusze na rzecz wiedzy to ustrukturyzowane partnerstwa skupiające odpowiednie podmioty z sektora szkolnictwa wyższego oraz przedsiębiorstwa w celu pobudzania innowacji w szkolnictwie wyższym oraz za jego pośrednictwem.

Sojusz na rzecz umiejętności sektorowych również mógłby być pomocny dzięki eliminowaniu rozziewu między kształceniem/szkoleniem a rynkiem pracy. W 2013 r. UE wspierała cztery pilotażowe sojusze na rzecz umiejętności sektorowych służące popularyzowaniu dialogu między sektorami przemysłu i podmiotami uczestniczącymi w opracowaniu, akredytacji, wdrażaniu i ocenie systemów kształcenia i szkolenia. Celem sojuszy na rzecz umiejętności sektorowych jest tworzenie i opracowywanie wspólnych programów oraz metod nauczania, dzięki którym osoby uczące się uzyskują umiejętności wymagane na rynku pracy. Komisja zachęca zainteresowane strony z sektora niebieskiej gospodarki do przystępowania do sojuszy na rzecz wiedzy i sojuszy na rzecz umiejętności sektorowych w sektorze morskim.

Europejski Instytut Innowacji i Technologii (EIT) oraz związane z nim wspólnoty wiedzy i innowacji (WWiI) skupiają głównych partnerów z obszaru szkolnictwa wyższego, badań naukowych i biznesu w celu pobudzania innowacji poprzez pełną integrację trójkąta wiedzy. EIT do tej pory powołał trzy WWiI: w zakresie zmiany klimatu, zrównoważonej energii i wyzwań związanych z technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (ICT). Planuje się powołanie pięciu kolejnych WWiI w ramach programu „Horyzont 2020” i mają one dotyczyć: innowacji na rzecz zdrowego stylu życia oraz aktywnego starzenia się, surowców, żywności na przyszłość oraz produkcji oferującej wartość dodaną, a także mobilności w miastach. Chociaż obecnie nie przewiduje się utworzenia WWiI poświęconej niebieskiej gospodarce, Komisja zbada, czy powołanie specjalnej WWiI w zakresie niebieskiej gospodarki po 2020 r. może okazać się przydatne.

5. Wniosek

Innowacje mogą pomóc w rozwoju niebieskiej gospodarki w sposób, który nie tylko pobudzi wzrost i tworzenie miejsc pracy w UE, ale również podtrzyma wsparcie publiczne dla handlowego wykorzystania zasobów morskich przy jednoczesnym zapewnieniu ochrony środowiska morskiego. Ponieważ stoimy na początku stulecia, w którym wielkie znaczenie będzie miał sposób, w jaki jesteśmy w stanie zarządzać oceanami i ich zasobami, ważne jest podjęcie konkretnych działań w celu rozszerzania naszej wiedzy na temat mórz oraz zapewnienia postępu technologicznego, tak abyśmy mogli wykorzystywać ich potencjał gospodarczy w sposób zrównoważony.

W niniejszym komunikacie proponuje się następujące działania:

Działanie || Ramy czasowe

Stworzenie stabilnego procesu, zapewniającego, że dane na temat środowiska morskiego są łatwo dostępne, interoperacyjne i wolne od ograniczeń użytkowania (opartego na sieci EMODNET, ramach gromadzenia danych oraz systemach Copernicus i WISE-Marine) || Począwszy od 2014 r.

Dostarczenie wielorozdzielczej mapy całego dna morskiego wód europejskich || Styczeń 2020 r.

Utworzenie platformy informacyjnej na temat badań morskich w ramach całego programu „Horyzont 2020”, jak również informacji dotyczących projektów z zakresu badań morskich finansowanych ze środków krajowych || Do dnia 31 grudnia 2015 r.

Stworzenie forum nauki i biznesu na rzecz niebieskiej gospodarki || Pierwsze posiedzenie w czasie Europejskiego Dnia Morza 2015

Zachęcanie do rozwoju sojuszy na rzecz umiejętności sektorowych w sektorze morskim || 2014–2016

Rozważenie powołania wspólnoty wiedzy i innowacji w zakresie niebieskiej gospodarki || 2014–2016

Komisja oczekuje na opinie Parlamentu Europejskiego, Rady i innych instytucji na temat niniejszego komunikatu.

[1]               „Niebieski wzrost” szanse dla zrównoważonego wzrostu w sektorach morskich, COM(2012) 494.

[2]               Niebieski wzrost. Warianty oraz czynniki wspomagające zrównoważony wzrost dzięki oceanom, morzom i wybrzeżom, sprawozdanie końcowe, zaproszenie do składania ofert nr MARE/2010/01, sierpień 2012.

[3]               Niebieska energia. Działania, które należy podjąć do roku 2020 i później w celu wykorzystania potencjału energetycznego europejskich mórz i oceanów, COM(2014) 8.

[4]               1999/32/WE, zmieniona przez 2012/33/UE. W obszarach SECA (w UE: Morze Bałtyckie i Morze Północne) zawartość siarki w paliwach żeglugowych zostanie obniżona z 1,50 % do 0,10 % od 2015 r., a w innych obszarach morskich z 3,50 % do 0,50 % od roku 2020.

[5]               Dyrektywa 2008/56/WE ustanawiająca ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej).

[6]               Projekt przewodni strategii Europa 2020 – Unia innowacji, COM(2010) 546 final.

[7]               Komunikat prasowy Komisji Europejskiej MEMO/13/393 z dnia 2 maja 2013 r.

[8]               Roczna analiza wzrostu gospodarczego na 2014 r., COM(2013) 800.

[9]               Zgodnie z wymogami dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej (2008/56/WE) w celu osiągnięcia dobrego stanu środowiska oraz innymi obszarami polityki związanymi z ochroną środowiska.

[10]             Źródło: Działania przygotowawcze na rzecz europejskiej sieci informacji i obserwacji środowiska morskiego. Umowa o wykonanie usługi nr MARE/2009/07 – Mapowanie dna morskiego – SI 2.563144. Na podstawie 6 000 pomiarów dna morskiego, z czego około 1 000 stanowią wielowiązkowe badania wysokiej rozdzielczości.

[11]             „Plan działania w zakresie wiedzy o morzu 2020”, załączony do niniejszego komunikatu, przedstawia oszacowanie korzyści.

[12]             W swoim sprawozdaniu z pierwszego etapu wdrażania tej dyrektywy, zatytułowanym „Pierwsza faza wdrażania dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej (2008/56/WE). Ocena i wytyczne Komisji Europejskiej”, COM (2014)097 final, Komisja wskazała szereg niedociągnięć w ocenach stanu wód morskich dokonanych przez państwa członkowskie.

[13]             Zielona księga „Wiedza o morzu 2020: od mapowania dna morskiego do prognozowania oceanicznego”, 29 sierpnia COM(2012) 473.

[14]             Otwarte dane – siła napędowa innowacji, wzrostu gospodarczego oraz przejrzystego zarządzania, COM(2011) 882.

[15]             http://emodnet.eu/

[16]             Rozporządzenie Rady (WE) nr 199/2008 w sprawie ustanowienia wspólnotowych ram gromadzenia danych, zarządzania nimi i ich wykorzystywania w sektorze rybołówstwa oraz w sprawie wspierania doradztwa naukowego w zakresie wspólnej polityki rybołówstwa.

[17]             Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE).

[18]             Europejski wspólny system informacji o środowisku – perspektywy wdrożenia, SWD(2013) 18.

[19]             Park dryfujących robotycznych sond stosowanych na całym świecie.

[20]             Rozporządzenie Rady (WE) nr 723/2009 z dnia 25 czerwca 2009 r.

[21]             Kształtowanie polityki realizowanej przez Unię Europejską w regionie Arktyki: postępy poczynione od 2008 r. i dalsze działania, JOIN(2012) 19.

[22]             http://www.earthobservations.org/geoss.shtml

[23]             Zintegrowana polityka morska – posiedzenie Rady do Spraw Ogólnych, Luksemburg, 24 czerwca 2013 r.

[24]             Sprawozdanie Parlamentu Europejskiego w sprawie inicjatywy „Wiedza o morzu 2020: mapowanie dna morskiego w celu promocji zrównoważonego rybołówstwa” (2013/2101(INI)), Komisja Rybołówstwa (sprawozdawczyni Maria do Céu Patrão Neves).

[25]             Europejska strategia na rzecz badań morskich: wykorzystanie spójnych ram Europejskiej Przestrzeni Badawczej jako wsparcia dla zrównoważonego wykorzystania mórz i oceanów, COM(2008) 534.

[26]             Decyzja nr 1386/2013.

[27]             Takie jak krajowe punkty kontaktowe i Europejska Sieć Przedsiębiorczości .

[28]             Poprzez inicjatywę w zakresie wspólnego planowania dotyczącą mórz i oceanów.

[29]             Zgodnie ze sprawozdaniem z inicjatywy LeaderShip2020 przedstawionym przez zainteresowane strony z unijnego sektora przemysłu stoczniowego, wynikiem rosnącej złożoności produktów było powstanie dodatkowego zapotrzebowania na wysoko wykwalifikowanych pracowników. W związku z tym znaczna część sektora cierpi na niedobór wykwalifikowanego personelu i stanowi to element ograniczający wzrost.

[30]             Europejskie ramy kwalifikacji (EQF) działają jako mechanizm porównawczy poprawiający czytelność krajowych kwalifikacji w całej Europie.

[31]             Inicjatywa ta służy przedstawieniu indywidualnych umiejętności i kwalifikacji w sposób jasny i łatwy do zrozumienia.