WSPÓLNE SPRAWOZDANIE DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Specjalny Region Administracyjny Hongkong: sprawozdanie roczne za 2012 r.

Wprowadzenie

Od czasu przekazania Hongkongu Chińskiej Republice Ludowej w 1997 r. Unia Europejska i jej państwa członkowskie uważnie obserwują zmiany polityczne i gospodarcze zachodzące w Specjalnym Regionie Administracyjnym (SRA) Hongkong. By wypełnić zobowiązanie podjęte w 1997 r. wobec Parlamentu Europejskiego, co roku sporządzane jest sprawozdanie na temat zachodzących w Hongkongu zmian. Niniejsze sprawozdanie jest piętnastym z kolei i obejmuje rok 2012.

W 2012 r. zasada „jeden kraj, dwa systemy”, zapisana w deklaracji chińsko-brytyjskiej oraz w ustawie zasadniczej Hongkongu, wciąż dobrze funkcjonowała: prawa i podstawowe wolności mieszkańców Hongkongu oraz zasada rządów prawa były przestrzegane, a system gospodarki rynkowej i otoczenie biznesu zostały utrzymane.

Nadal zacieśniano stosunki dwustronne między UE a Hongkongiem, czego wyrazem była lipcowa wizyta w Hongkongu wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej UE, Catherine Ashton, w czasie której spotkała się ona z Szefem Rządu SRA Hongkong, Chun-ying Leungem.

Unia Europejska przywiązuje dużą wagę do stabilności, dobrobytu gospodarczego i rozwoju demokratycznego Hongkongu. Unia w dalszym ciągu zdecydowanie wspiera szybkie i znaczące postępy w realizacji celu wprowadzenia wyborów powszechnych, zgodnie z ustawą zasadniczą SRA Hongkong oraz wolą jego obywateli.

Sytuacja polityczna

W 2012 r. w Hongkongu doszło do ważnych wydarzeń politycznych – w dniu 25 marca wybrano nowego szefa rządu, dnia 1 lipca rozpoczął prace nowy rząd, a 9 września wybrano nową Radę Legislacyjną. Po raz pierwszy w historii Hongkongu do zmiany rządu i władzy ustawodawczej doszło w tym samym roku.

Wybory szefa rządu odbyły się za pośrednictwem Komitetu Elekcyjnego, w skład którego wchodzą przedstawiciele kręgów biznesowych, branżowych, społeczeństwa obywatelskiego oraz politycy szczebla Rady Dystryktu oraz Rady Legislacyjnej. Liczba członków komitetu biorących udział w tych wyborach wzrosła z 800 do 1200. Trzech kandydatów na stanowisko szefa rządu przekroczyło próg wyborczy, umożliwiający ubieganie się o to stanowisko. Kampania wyborcza była bardziej ożywiona niż zazwyczaj, była odpowiednio prowadzona, a media poświęcały jej wiele czasu; odbyły się między innymi dwie debaty wyborcze nadawane na żywo. Zaobserwowano także bardzo duże zaangażowanie społeczne mimo ograniczonej roli, jaką społeczeństwo może odegrać w wyborach jako takich.

Kampanii wyborczej towarzyszyły pewne kontrowersje, w tym zarzuty wobec głównych kandydatów. Skandale spowodowały zmianę nastawienia opinii publicznej, co dotknęło Henry’ego Tanga, pierwotnego lidera sondaży.

Wyniki wyborów przedstawiały się następująco: Chun-ying Leung otrzymał 689 (60,9%) z 1132 oddanych głosów, Henry Tang – 285 (25,2%), a Albert Ho – 76 (6,7%). Komisja wyborcza zarejestrowała 82 nieważne głosy, z czego 75 pustych kart. Z okazji wyboru Chun-ying Leunga na czwartą kadencję szefa rządu Specjalnego Regionu Administracyjnego Hongkongu wysoka przedstawiciel/wiceprzewodnicząca UE, Catherine Ashton, wydała oświadczenie, w którym złożyła nowemu szefowi gratulacje i wyraziła chęć dalszego zacieśniania relacji między UE a Hongkongiem podczas jego kadencji. Dnia 28 marca premier Chin, Wen Jiaobao, mianował Chun-yinga Leunga na czwartą kadencję szefa rządu.

Przewodniczący ChRL, Hu Jintao, przewodniczył zaprzysiężeniu szefa rządu, które miało miejsce dnia 1 lipca. Tego dnia obchodzono również 15. rocznicę przekazania Hongkongu Chińskiej Republice Ludowej. W swoim przemówieniu inauguracyjnym Chun-ying Leung zobowiązał się „stać na straży sprawiedliwości, praw człowieka, praworządności, uczciwych rządów, wolności i demokracji, które to zasady należą do fundamentalnych wartości Hongkongu”. Zobowiązał się on także do „promowania rozwoju demokratycznego systemu politycznego, zgodnie z postanowieniami ustawy zasadniczej i odnośnymi decyzjami Stałego Komitetu Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych”. UE z zadowoleniem przyjęła te zobowiązania.

Liczba członków Rady Legislacyjnej biorących udział w tych wyborach wzrosła z 60 do 70, a mandaty zostały równo podzielone między okręgi geograficzne i funkcjonalne. Mandaty w geograficznych okręgach wyborczych są rozdzielane na zasadzie proporcjonalności. Wybrano pięciu dodatkowych członków w nowych okręgach geograficznych, a w nowej Radzie Dystryktu (drugiego) funkcjonalnego okręgu wyborczego, spośród radnych regionalnych, w drodze wyborów powszechnych wybrano pięciu tzw. super legislatorów. Po raz pierwszy ponad połowa członków Rady Legislacyjnej została wybrana bezpośrednio, co zapewniło obecnym władzom ustawodawczym większą legitymację demokratyczną w porównaniu ze swoimi poprzednikami.

O 70 mandatów konkurowało 287 kandydatów reprezentujących 17 partii lub grup interesów. Frekwencja wyborcza w pięciu geograficznych okręgach wyborczych w dniu 9 września wyniosła 53% i była wyższa niż w czasie wyborów do Rady Legislacyjnej w 2008 r. (45%), ale niższa niż w wyborach w 2004 r. (55,6%). Dane statystyczne dotyczące wyborów są następujące: geograficzne okręgi wyborcze (35 mandatów): 53% z 3 mln 470 tys. zarejestrowanych wyborców oddało głos; Rada Dystryktu (drugiego) funkcjonalnego okręgu wyborczego (znana jako „super mandaty”) (5 mandatów): 51,9% z 3 mln 220 tys. zarejestrowanych wyborców oddało głos; 14 tradycyjnych okręgów funkcjonalnych (30 mandatów): 69,6% z 216 979 zarejestrowanych wyborców oddało głos. Zasadniczo stwierdzono, że wybory przebiegały prawidłowo. W mediach i innych źródłach pojawiały się doniesienia o zaangażowaniu w kampanię wyborczą biura łącznikowego z rządem centralnym, które wydawało publiczne oświadczenia i prowadziło działalność lobbingową na rzecz kandydatów.

Partie pro-rządowe zdobyły 43 mandaty (17 geograficznych, 2 super mandaty oraz 24 funkcjonalne), osiągając prawie dwie trzecie głosów. Najsilniejszą partią w organach ustawodawczych Hongkongu pozostaje Demokratyczny Sojusz na rzecz Poprawy Hongkongu (DAB), który uzyskał w Radzie Legislacyjnej 13 miejsc. Jego były przewodniczący, Jasper Tsang Yok-sing, został ponownie wybrany na stanowisko przewodniczącego Rady Legislacyjnej. Opozycyjne ugrupowanie pandemokratyczne zyskało 27 mandatów (18 geograficznych, 3 super-mandaty i 6 funkcjonalnych) spośród 70, jakie liczy władza ustawodawcza, przez co zyskało wystarczająco duży udział mniejszościowy, aby zablokować zmiany konstytucjonalne.

Niezależna Komisja Przeciw Korupcji (ICAC) otrzymała 2281 skarg dotyczących wyborów do rad dystryktów, jakie odbyły się w listopadzie 2011 r. Wśród nich 1614 dotyczyło fałszerstw, z czego 1604 kwalifikowało się do podjęcia dalszych działań. Do listopada 2012 r. wszczęto postępowania przeciwko 45 osobom, którym postawiono zarzut fałszerstw wyborczych; w 38 przypadkach wydano wyroki skazujące. Specjalna grupa robocza powołana przez ICAC zakończyła badanie otrzymanych skarg dotyczących fałszerstw wyborczych i nie znalazła dowodów na rozpowszechnione lub systematyczne fałszowanie. W swoim pierwszym przemówieniu przed Radą Legislacyjną Chun-ying Leung zaznaczył, że jego działania będą koncentrować się na następujących kwestiach: przystępne cenowo mieszkania, walka z ubóstwem, pomoc osobom starszym, starzenie się społeczeństwa i ochrona środowiska. Podkreślił on także, że będzie dążył do konsensusu w sprawie przedstawienia wniosku o przyjęcie wyborów powszechnych jako metody wyboru szefa rządu w 2017 r. Priorytetowe obszary działań wskazane przez szefa rządu spotkały się z bardzo krytyczną reakcją niektórych członków Rady Legislacyjnej, którzy przy tej okazji zastosowali obstrukcję parlamentarną, aby zablokować proces decyzyjny. Szef rządu był również regularnie krytykowany przez media, częściowo z powodu zarzutów dotyczących nielegalnych prac remontowych w swoim domu. Rząd spotkał się ze sporym sprzeciwem wobec planu wprowadzenia do programów szkolnych zajęć z etyki i edukacji narodowej, który zapowiedziano dnia 30 kwietnia, jeszcze za poprzedniej administracji. Dnia 7 lipca ukonstytuowała się grupa rodziców zaniepokojonych pomysłem wprowadzenia zajęć z edukacji narodowej, która sprzeciwia się wprowadzeniu tego przedmiotu do programu szkolnego. Grupa podała, że ponad 90 tys. osób wzięło udział w wiecu zorganizowanym w dniu 29 lipca, domagając się od rządu wycofania planu. Dnia 8 września rząd zapowiedział, że zajęcia z edukacji narodowej nie będą obowiązkowe i że szkoły będą mogły zdecydować, czy chcą je wprowadzać. W kolejnym, wydanym miesiąc później oświadczeniu rząd oznajmił, że wytyczne dotyczące zajęć z etyki i edukacji narodowej zostały oficjalnie zawieszone oraz potwierdził, że rząd nie będzie żądał od szkół ich wdrożenia, ani nie będzie się nimi kierował przy okazji inspekcji szkół.

Utrzymanie rządów prawa i niezawisłości sądownictwa nadal było przedmiotem debaty publicznej. Szef rządu i sekretarz Hongkongu ds. sprawiedliwości wielokrotnie podkreślali znaczenie tych zasad dla zachowania fundamentalnych wartości Hongkongu i utrzymania atrakcyjności regionu w oczach inwestorów. Kontrowersje wywołało oświadczenie byłego sekretarza ds. sprawiedliwości, które według członków Rady Legislacyjnej i mediów, podało w wątpliwość niezależność sądownictwa od rządu centralnego. Krytykowano także obecnego sekretarza ds. sprawiedliwości, kiedy zasugerował on, by Sąd Najwyższy, przed wydaniem orzeczenia w sprawie odwołania, występował do Stałego Komitetu Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych o interpretację skutków prawnych wcześniejszej wykładni Komitetu.

Niemniej jednak zasadniczo wydaje się, że z zasadą niezawisłości sądownictwa i praworządności zgadzają się i przestrzegają jej wszystkie zainteresowane strony. Firmy zagraniczne nadal podają niezależność sądownictwa Hongkongu jako jeden z głównych powodów zakładania działalności gospodarczej w Hongkongu. Zawody prawnicze, w tym sędziowie, prawnicy i adwokaci, często podejmowali kroki w celu zagwarantowania i poprawy jakości systemu sądowego oraz – ogólnie – rządów prawa w Hongkongu.

Rozporządzenie w sprawie mediacji zostało przyjęte w czerwcu 2012 r. i weszło w życie z dniem 1 stycznia 2013 r. Rozporządzenie to zapewnia ramy prawne dla prowadzenia mediacji w Hongkongu, z naciskiem na ochronę poufności.

We wrześniu 2012 r. Chińska Komisja Arbitrażowa ds. Gospodarki i Handlu Zagranicznego (CIETAC) ustanowiła w Hongkongu centrum arbitrażu CIETAC, pierwszy oddział poza Chinami kontynentalnymi. Sekretarz ds. sprawiedliwości, Rimsky Yuen, stwierdził, że centrum to, wraz z azjatyckim oddziałem Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego przy Międzynarodowej Izbie Handlowej, wzmocniło pozycję Hongkongu jako międzynarodowego centrum arbitrażu. Pozycja Hongkongu jako ośrodka prawnego jeszcze bardziej się wzmocniła dzięki otwarciu w grudniu 2012 r. regionalnego biura na Azję i Pacyfik Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego.

Dnia 28 marca rząd Hongkongu wygrał apelację przeciwko orzeczeniu sądu niższej instancji, na mocy którego obcokrajowcy zatrudnieni jako pomoc domowa mieli prawo ubiegać się o prawo stałego pobytu w Hongkongu po siedmiu latach legalnego pobytu. Sędziowie jednomyślnie odrzucili argumenty, jakoby przepis ustawy imigracyjnej, który zabrania obcokrajowcom zatrudnionym w charakterze pomocy domowej korzystania z prawa do stałego pobytu, był niezgodny z konstytucją.

W 2012 r. mieszkańcy Hongkongu nadal korzystali ze swoich praw do wolności wypowiedzi i stowarzyszania się, jak np. w ramach dorocznych, organizowanych dnia 4 czerwca i 1 lipca marszów, podczas których demonstrowano przeciwko wprowadzeniu zajęć z edukacji narodowej oraz na rzecz równości kobiet i mężczyzn, a także w ramach licznych wieców dotyczących wielu innych tematów.

Według organizatorów, ponad 180 tys. osób wzięło udział w czuwaniu przy świecach w dniu 4 czerwca, największym wydarzeniu od 1989 r. Dnia 1 lipca, w kilka godzin po ceremonii inauguracyjnej, której przewodniczył przewodniczący Hu, setki mieszkańców Hongkongu wyszło na ulice, korzystając ze swego prawa do wolności wypowiedzi, aby wyrazić zastrzeżenia i gniew wobec wolnego tempa procesu demokratyzacji, ingerencji Pekinu w życie polityczne Hongkongu, obawy co do integralności Chun-ying Leunga, rosnących cen mieszkań i przestrzegania praw człowieka w Chinach kontynentalnych. Organizatorzy manifestacji oceniają, że wzięło w niej udział ok. 400 tys. osób, źródła policyjne podają 63 tys.

Zdecydowana większość demonstracji była pokojowa i zasadniczo policja działała w sposób proporcjonalny. Media, także cyfrowe, nadal były wolne i wyrażano w nich cały szereg różnych poglądów. Niemniej jednak rosło przekonanie, że zarówno prasa jak i elektroniczne środki przekazu praktykowały autocenzurę, zwłaszcza w sprawach dotyczących Chin kontynentalnych. Badanie opinii społecznej przeprowadzone w październiku 2012 r. przez uniwersytet w Hongkongu wykazało, że 24 % respondentów uważa, że wolność prasy była niezadowalająca.

Sytuacja Gospodarcza i Handlowa

Hongkong utrzymał swoją pozycję jednego z czołowych światowych ośrodków finansowych i głównego ośrodka handlowego w Azji. Pozostawał on punktem startowym dla wymiany handlowej i przepływu inwestycji z Chinami kontynentalnymi oraz głównym poligonem doświadczalnym dla umiędzynaradawiania chińskiej waluty, renminbi (RMB). Hongkong nadal przyciągał ogromne bezpośrednie inwestycje zagraniczne oraz plasował się wysoko w wielu ogólnoświatowych rankingach oceniających swobodę i rozwój gospodarczy[1].

Pomimo odnoszonych sukcesów gospodarczych rząd postanowił poszerzyć bazę ekonomiczną Hongkongu. W tym celu szef rządu zapowiedział bardziej „proaktywne” podejście do rozwoju gospodarczego, obejmujące większą liczbę bezpośrednich środków rządowych niż miało to miejsce za poprzednich rządów. Zapowiedział on zwłaszcza wprowadzenie środków mających na celu ograniczenie ubóstwa w Hongkongu, wsparcie osób starszych oraz zapewnienie przystępnych cenowo mieszkań dla grup społecznych o niższych i średnich dochodach.

Nowy szef rządu kilkakrotnie podkreślał znaczenie integracji gospodarczej z Chinami kontynentalnymi jako strategii zapewnienia wzrostu gospodarczego. Podczas gdy gospodarka Hongkongu czerpała duże korzyści w związku z uprzywilejowaną pozycją w obrębie szeroko pojętego chińskiego rynku, w 2012 r. na światło dzienne wyszedł również szereg problemów gospodarczych wynikających z integracji. Sektor turystyczny zdecydowanie wyciągnął korzyści z obecności 35 mln gości z Chin kontynentalnych, którzy odwiedzili Hongkong w 2012 r., lecz taka liczba turystów stanowiła duże obciążenie dla infrastruktury tego kraju. Kupcom z kontynentu zarzucano windowanie cen nieruchomości, co przyczyniło się do jeszcze większego przegrzania rynku nieruchomości. Napływ ciężarnych mieszkanek kontynentu przybywających do Hongkongu w celu urodzenia dziecka stanowił obciążenie dla miejscowego systemu opieki zdrowotnej. Takie problemy stanowiły wyzwania polityczne i strategiczne dla rządu i prowadziły do wyrażania przez społeczeństwo niechęci do kontynentu.

W 2012 r. wzrost gospodarczy w Hongkongu wyniósł zaledwie 1,4 %, ponieważ osłabienie koniunktury zewnętrznej odbiło się na eksporcie. Wzrost gospodarczy w Chinach kontynentalnych i silny popyt krajowy złagodziły negatywny wpływ czynników zewnętrznych. Wzrost PKB w 2011 r. utrzymał się na poziomie 4,9 %. Pomimo niższej stopy wzrostu gospodarka praktycznie osiągnęła poziom pełnego zatrudnienia, a presja inflacyjna spadła. Stopa bezrobocia osiągnęła 3,3 % w 2012 r. Wskaźnik cen konsumpcyjnych spadł z 5,9 % w pierwszym kwartale do 3,8 % w czwartym kwartale.

Rynek akcji znalazł się pod znaczną presją ze względu na problemy finansowe i gospodarcze w gospodarkach rozwiniętych. Przygotowania do zmiany przywódców Komunistycznej Partii Chin na 18. sesji Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych miały również wpływ na nastroje wśród inwestorów. Ceny akcji spadły, spowolnieniu uległa także wymiana handlowa. Na rynku pierwotnym pozyskiwanie środków odbywało się również znacznie wolniej. Giełda w Hongkongu utraciła swoją pozycję największego na świecie rynku pierwszych ofert publicznych (IPO) na rok 2012, pozycję, jaką zajmowała przez trzy ostatnie lata. Przy wsparciu Chin kontynentalnych Hongkong stał się największym rynkiem offshore dla transakcji w RMB, co wpisywało się w politykę stopniowego umiędzynaradawiania RMB prowadzoną przez rząd centralny. Hongkong to po Chinach drugie największe miejsce składania depozytów w RMB; łączna wartość depozytów i pozostających w obrocie certyfikatów depozytowych w RMB wyniosła 720 mld RMB (na koniec 2012 r.). Wartość transgranicznych transakcji handlowych w RMB realizowanych przez banki Hongkongu w 2012 r. przekroczyła 2,6 bilionów RMB, co oznacza wzrost o 37 % w porównaniu z 2011 r. Na koniec 2012 r. wartość pozostających w obrocie obligacji w RMB emitowanych w Hongkongu przekroczyła 230 mld RMB, co stanowi wzrost o 62 % w stosunku do 2011 r. Rynek offshore dla transakcji w RMB w Hongkongu rozwinął swoją infrastrukturę i zyskał dominującą pozycję pod względem asortymentu produktów inwestycyjnych i płynności finansowej. O ile Hongkong cieszy się przewagą wynikającą z pozycji pioniera, należy spodziewać się, że konkurencja będzie wzrastać w miarę jak rząd centralny stopniowo będzie otwierać się na operacje w RMB w innych ośrodkach finansowych, takich jak Londyn, Singapur i Tajpej.

W odpowiedzi na ilościowe środki łagodzące przyjęte przez amerykański Bank Rezerw Federalnych, władze monetarne Hongkongu podjęły sprawne działania w celu zaostrzenia przeznaczonych dla banków wytycznych dotyczących kredytów hipotecznych. Organy te interweniowały wielokrotnie na rynkach pieniężnych w ciągu roku w celu obrony systemu powiązania kursu HKD z dolarem amerykańskim. Władze monetarne oświadczyły, że mają możliwość kupna nieograniczonej ilości dolarów amerykańskich w celu utrzymania stabilności waluty. Pomimo prób zaostrzenia polityki pieniężnej, rynek nieruchomości w 2012 r. wciąż był podatny na przegrzanie, odnotowano znaczny wzrost zarówno wolumenu transakcji, jak i cen. Ogólnie ceny nieruchomości wzrosły w 2012 r. o 25 %; w stosunku do najniższych wartości, jakie osiągnęły w 2007 r., wzrosły one dwukrotnie. Gwałtowny wzrost cen mieszkań spowodował napięcia społeczne, co zmusiło nowy rząd do uznania przystępnych cenowo mieszkań za kluczowy priorytet polityczny.

W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia bańki na rynku nieruchomości, rząd Hongkongu przyjął środki polityki budżetowej w celu ograniczenia popytu, w szczególności ze strony spekulantów i nabywców niebędących mieszkańcami Hongkongu. W dniu 27 października rząd zaproponował zwiększenie specjalnej opłaty skarbowej oraz wprowadzenie 15-proc. dodatkowej opłaty pobieranej od nabywców będących przedsiębiorstwami i nie posiadających prawa do stałego pobytu. Obejmując swoje stanowisko, Chun-ying Leung zapowiedział dziesięć środków mających zwiększyć podaż gruntów i mieszkań w perspektywie krótko- i średnioterminowej. Odnotowane w 2012 r. zwiększenie podaży krótkoterminowej było zbyt małe, aby mogło spowodować znaczące korekty cen w warunkach niezwykle niskich stóp procentowych. Oczekuje się, że dodatkowe środki w zakresie podaży podjęte w 2012 r. spowodują jednak obniżenie cen w 2013 r.

Jeśli chodzi o ustawodawstwo, rozporządzenie dotyczące konkurencji zostało przyjęte w czerwcu 2012 r., po przedłużających się konsultacjach i wielu poprawkach. Różne przepisy tego aktu prawnego, w tym utworzenie komisji, będą wdrażane dopiero w 2013 r. Hongkońskie prawo konkurencji nie zawiera żadnych ogólnych przepisów dotyczących połączeń, z wyjątkiem tych w sektorze telekomunikacji, i spod jego zakresu wyłączonych jest w sumie 570 organów statutowych.

Jeśli chodzi o stosunki zewnętrzne, Hongkong zintensyfikował działania zmierzające do zawierania umów o wolnym handlu ze swoimi partnerami handlowymi. Do istniejących już umów o wolnym handlu, jakie Hongkong podpisał z Chinami, Nową Zelandią i Europejskim Stowarzyszeniem Wolnego Handlu (EFTA), dołączyła umowa z Chile podpisana w dniu 7 września 2012 r. Hongkong próbuje również przyłączyć się do inicjatyw już realizowanych w regionie w celu utrzymania swojego statusu jako regionalnego ośrodka handlowego, w tym poprzez budowanie formalnych relacji handlowych z ASEAN. Rząd będzie również nadal popierać inwestycje oraz dążyć do zawierania umów o ochronie inwestycji z państwami trzecimi, aby zapewnić swoim przedsiębiorstwom lepszą ochronę oraz przyciągnąć inwestycje zagraniczne. Negocjacje z Rosją i Nową Zelandią są w toku, a negocjacje inwestycyjne z Chile rozpoczną się z chwilą wejścia w życie umowy o wolnym handlu.

W dniu 29 czerwca 2012 r. Chiny i Hongkong podpisały IX. suplement do umowy o bliższej współpracy gospodarczej (CEPA) w celu wdrożenia środków integracji gospodarczej oraz ułatwiania współpracy między obiema stronami. W ostatnim suplemencie wprowadzono 43 środki w zakresie liberalizacji usług i ułatwień w handlu oraz w jeszcze większym stopniu zliberalizowano dostęp do rynku w 21 istniejących sektorach. Rząd centralny zobowiązał się do pełnej liberalizacji usług w relacjach z Hongkongiem do końca 2015 r. Jednak wdrażanie CEPA w Chinach kontynentalnych w praktyce w dalszym ciągu stanowiło wyzwanie w niektórych sektorach, w wyniku czego przedsiębiorstwa z siedzibą w Hongkongu, w tym przedsiębiorstwa unijne, nie zawsze w pełni czerpały korzyści, jakich można spodziewać się w ramach CEPA.

Stosunki i współpraca Unii Europejskiej z Hongkongiem

W 2012 r. nadal zacieśniano dwustronne stosunki i współpracę między UE a Hongkongiem. Hongkong pozostaje istotnym podmiotem w regionie i odgrywa ważną rolę, pośrednicząc w wymianie handlowej i przepływach inwestycyjnych między Unią Europejską a Chinami kontynentalnymi.

W 2012 r. UE utrzymała pozycję drugiego po Chinach kontynentalnych partnera handlowego Hongkongu. Hongkong był 20. pod względem wielkości partnerem handlowym UE w 2012 r. Handel dwustronny między UE a Hongkongiem odnotował stabilny wzrost o 5,9 %, osiągając wartość 44,2 mld EUR w 2012 r.

Przedsiębiorstwa z Unii Europejskiej stanowiły najliczniejszą grupę przedsiębiorstw zagranicznych w Hongkongu – 453 miało tam regionalne siedziby główne, 740 – oddziały regionalne, a 697 – biura lokalne (stan na czerwiec 2012 r.). Przedsiębiorstwa z UE prowadzą działalność w wielu różnych sektorach, szczególnie w sektorze usług finansowych oraz usług dla przedsiębiorstw, handlu, logistyce, budownictwie i sprzedaży detalicznej. Są one między innymi kluczowymi podmiotami w hongkońskich sektorach bankowości, ubezpieczeń i papierów wartościowych. Jako jeden z największych ośrodków skupiających przedsiębiorców europejskich w Azji, Hongkong w dalszym ciągu przyciąga wielu obywateli europejskich zainteresowanych pobytem i pracą na jego terytorium – pod koniec 2012 r. ich liczba wynosiła łącznie blisko 31 390.

Hongkong znalazł się na siódmym miejscu w wykazie najbardziej popularnych krajów docelowych dla bezpośrednich inwestycji UE – w 2011 r. napłynęło do niego 2 % z całkowitej puli BIZ UE o wartości 124 mld EUR. Z drugiej strony inwestycje Hongkongu w UE gwałtownie wzrastały w ostatnich latach. Pod względem przepływów inwestycyjnych Hongkong był czwartym po Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii i Kanadzie źródłem bezpośrednich inwestycji zagranicznych w UE w 2011 r. Wartość bezpośrednich inwestycji napływających z Hongkongu do UE i wartość hongkońskich inwestycji ogółem wyniosły odpowiednio 6,5 mld EUR i 63,9 mld EUR.

Hongkong nadal pełni rolę głównego punktu przepływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych z UE do Chin kontynentalnych i vice versa. Dzieje się tak z racji bliskości Hongkongu z Chinami kontynentalnymi i łączących ich solidnych powiązań handlowych, istniejącego systemu podatkowego, dostępności wysokiej jakości usługodawców w takich obszarach jak finanse, księgowość i prawo, oraz obecności coraz większej liczby przedsiębiorstw z UE i Chin kontynentalnych. Ponadto Hongkong stanowi idealne miejsce dla pozyskiwania kapitału inwestycyjnego i rozszerzenia prowadzonej działalności, czy to poprzez IPO, notowania równoległe (tzw. secondary listing) czy emisję obligacji (w tym obligacji denominowanych w RMB).

W dniu 3 grudnia 2012 r. w Brukseli odbyło się szóste spotkanie w ramach zorganizowanego dialogu między UE a rządem SRA Hongkong. Zorganizowany dialog jest stabilną platformą umożliwiającą UE i Hongkongowi omawianie kwestii będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. Na spotkaniu poruszono szereg zagadnień: stosunki gospodarcze, handel i inwestycje, lotnictwo, środowisko naturalne, innowacje i współpraca w dziedzinie edukacji, uregulowania dotyczące usług finansowych, prawo konkurencji oraz kwestie celne.

W listopadzie 2012 r. 9. Wspólny Komitet Współpracy Celnej uruchomił współpracę ekspertów w dziedzinie praw własności intelektualnej i zapoczątkował udział Hongkongu w projekcie inteligentnych i bezpiecznych szlaków handlowych między UE a Chinami. UE w dalszym ciągu dążyła do podjęcia wstępnych rozmów na temat ewentualnej współpracy w dziedzinie opodatkowania dochodów z oszczędności, uwzględniając ostatnie uzgodnienia międzynarodowe w dziedzinie wymiany informacji między organami administracji podatkowej oraz potrzebę zapewnienia równych warunków działania na szczeblu międzynarodowym.

W 2012 r. odbył się szereg wizyt na wysokim szczeblu przedstawicieli instytucji Unii Europejskiej w SRA Hongkong, w tym w lipcu wizyta wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej UE, Catherine Ashton, w styczniu – komisarza ds. rynku wewnętrznego i usług, Michela Barniera, a w lutym – komisarza ds. handlu, Karela De Guchta. W kwietniu Hongkong odwiedziła delegacja Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego. Regularne wizyty urzędników wysokiego szczebla przyczyniły się również do utrzymania intensywnej wymiany poglądów w dziedzinach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, w tym uregulowań dotyczących usług finansowych, kwestii makroekonomicznych, ochrony zdrowia i konsumentów oraz wielojęzyczności. Wizytę złożyły w Hongkongu również delegacje posłów Parlamentu Europejskiego, co przyczyniło się do zacieśnienia wzajemnej współpracy.

Działania w ramach Programu Informacji Gospodarczej Unii Europejskiej dla Hongkongu i Makau (EUBIP), którymi zarządza Europejska Izba Handlowa (ECC) w Hongkongu i które współfinansowane są przez UE, były przede wszystkim związane z odpowiedzią UE na kryzys zadłużeniowy, z uregulowaniami dotyczącymi usług finansowych, środowiskiem naturalnym i zmianą klimatu, CEPA oraz stosunkami handlowymi między UE a Chinami (Greater China). Rady biznesu dla sektorów, w których unijne przedsiębiorstwa i przemysł zajmują wiodącą pozycję, takich jak technologie informacyjno-komunikacyjne (TIK), towary luksusowe i inne dobra konsumpcyjne oraz usługi finansowe, wniosły znaczący wkład branżowy do dialogu międzyrządowego. Realizację programu EUBIP zakończono w listopadzie 2012 r.; ECC przejmie najważniejsze jego działania, a następca programu ma zostać uruchomiony w 2013 r.

W ramach dalszego zacieśnienia więzi z Hongkongiem, placówki dyplomatyczne UE i jej państw członkowskich w regionie zintensyfikowały swoje działania w zakresie dyplomacji publicznej, aby zwiększyć widoczność UE w Hongkongu oraz propagować wiedzę i informacje na temat polityk realizowanych przez UE. Należą do nich polityka handlowa i regulacyjna, w zakresie energii i zmian klimatu, uregulowania dotyczące usług finansowych, kwestie celne, polityka w zakresie równości płci, dialog międzykulturowy, kwestie naukowe oraz rola UE na świecie.

Placówki dyplomatyczne UE współpracowały także ściśle w celu zacieśnienia kontaktów międzyludzkich i promowania wymian akademickich, organizując m.in. takie wspólne działania, jak targi szkolnictwa wyższego UE, festiwal filmów europejskich oraz inicjatywę promującą języki europejskie.

W dniu 1 września 2012 r. rozpoczęto realizację programu akademickiego Hongkong-UE, za który odpowiada konsorcjum obejmujące Baptystyczny Uniwersytet Hongkongu, Chiński Uniwersytet Hongkongu, Miejski Uniwersytet Hongkongu i Uniwersytet Lingnan. Celem programu jest promowanie badań naukowych, opracowanie działań o szerokim zasięgu w celu zwiększenia widoczności UE i zacieśnienie współpracy akademickiej z unijnymi instytucjami szkolnictwa wyższego.

Po wypadku promu, do jakiego doszło w dniu 1 października, wysoka przedstawiciel złożyła rodzinom i bliskim 39 ofiar wyrazy głębokiego współczucia. Przy tej okazji podkreśliła, jak ważne są dla UE przyjacielskie i partnerskie stosunki z Hongkongiem.

UE będzie w dalszym ciągu rozwijać swoje stosunki z SRA Hongkong, budować powiązania gospodarcze i handlowe, zacieśniać współpracę z przedsiębiorstwami i społeczeństwem obywatelskim oraz promować mobilność i wymianę z mieszkańcami Hongkongu.

[1]               Światowe Forum Ekonomiczne w swoim sprawozdaniu na temat rozwoju finansowego za 2012 r. drugi rok z rzędu zaklasyfikowało Hongkong na pierwszym miejscu wśród 62 czołowych światowych systemów finansowych i rynków kapitałowych. 19. raz z rzędu Hongkong został uznany za system gospodarczy cieszący się największą swobodą na świecie we Wskaźniku Wolności Gospodarczej publikowanym przez Heritage Foundation. Według sprawozdania UNCTAD dotyczącego inwestycji światowych za rok 2012 w 2011 r. do Hongkongu napłynęły BIZ w wysokości 83 mld USD, czyniąc z Hongkongu czwartego odbiorcę na świecie.