SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Roczne sprawozdanie z postępu w działalności wspólnych przedsiębiorstw na rzecz realizacji wspólnych inicjatyw technologicznych (wspólnych przedsiębiorstw WIT) w 2012 r.

1.           Wprowadzenie

Wspólne inicjatywy technologiczne stanowią partnerstwa publiczno-prywatne zajmujące się dziedziną badań przemysłowych na szczeblu europejskim, które obecnie są już ugruntowane i osiągnęły stabilność funkcjonowania. Zostały one uruchomione w latach 2007–2008 w ramach siódmego programu ramowego[1] w pięciu strategicznych obszarach: aeronautyka i transport lotniczy, zdrowie publiczne, technologie ogniw paliwowych i technologie wodorowe, systemy wbudowane i nanoelektronika.

Dzięki współpracy przedstawicieli przemysłu, środowiska naukowego i – w niektórych przypadkach – organów regulacyjnych oraz UE w celu opracowywania wspólnych programów badawczych i realizowania inwestycji w prowadzone na dużą skalę międzynarodowe badania, WIT stanowią konkretne dokonania Unii Europejskiej na rzecz wzmocnienia jej konkurencyjności poprzez doskonałość naukową, otwartość i innowacyjność. Pierwsze lata działalności wskazują również, że WIT stanowią pozytywną odpowiedź na potrzebę „scalenia” środowiska badawczego i innowacyjnego. Informacje i dane liczbowe załączone do niniejszego sprawozdania wskazują, że WIT osiągają swoje cele w dziedzinie badań. W ujęciu względnym odsetek MŚP, które z powodzeniem odpowiedziały na zaproszenia do składania wniosków w ramach wspólnego przedsiębiorstwa z 2012 r., jest znacznie wyższy niż odpowiedni odsetek MŚP uczestniczących w programie szczegółowym „Współpraca” w ramach 7PR. Odnotowano znaczną liczbę uczestników z całej Europy, a duży odzew na zaproszenia do składania wniosków wraz z wysokim wskaźnikiem powodzenia dowodzi, że zarówno przedstawiciele środowiska naukowego, jak i producenci przemysłowi z zadowoleniem przyjmują procesy innowacyjne WIT, doceniają ich otwartość i ciągłość oferowaną przez wspólne przedsiębiorstwa w zakresie zarządzania finansowaną działalnością.

Sprawozdanie roczne na temat postępu osiągniętego przez wspólne przedsiębiorstwa na rzecz realizacji wspólnych inicjatyw technologicznych (zwane dalej „wspólnymi przedsiębiorstwami WIT”) jest wymagane na mocy art. 11 ust. 1 każdego rozporządzenia Rady ustanawiającego poszczególne wspólne inicjatywy technologiczne. W każdym przypadku artykuł ten stanowi, że „Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie roczne sprawozdanie w sprawie postępów osiągniętych przez wspólne przedsiębiorstwo [nazwa inicjatywy]. Sprawozdanie to zawiera szczegóły dotyczące realizacji, w tym liczbę złożonych wniosków, liczbę wniosków wybranych do finansowania, rodzaj uczestników, w tym MŚP, oraz dane statystyczne dotyczące poszczególnych państw”.

W niniejszym sprawozdaniu analizuje się osiągnięcia wspólnych przedsiębiorstw, w szczególności w stosunku do wyników przedstawionych w poprzednim sprawozdaniu za 2011 r. Niniejsze sprawozdanie ma na celu przedstawienie informacji Parlamentowi Europejskiemu i Radzie oraz stanowi podsumowanie postępu osiągniętego przez wspólne przedsiębiorstwa WIT od czasu ich utworzenia.

Po krótkim wprowadzeniu do zagadnień dotyczących wspólnych przedsiębiorstw WIT w niniejszym sprawozdaniu podsumowuje się postępy osiągnięte przez nie w 2012 r., które omówiono bardziej szczegółowo w towarzyszącym dokumencie roboczym służb Komisji. Sprawozdanie kończy się prognozą dotyczącą przyszłych wyzwań.

W dokumencie roboczym służb Komisji i załącznikach do niniejszego sprawozdania omawia się szczegółowo działalność poszczególnych wspólnych przedsiębiorstw WIT w 2012 r. oraz przedstawia się informacje na temat wyników i postępów uzyskanych w ramach zaproszeń do składania wniosków ogłoszonych w poprzednich latach. Dołącza się również podsumowanie przeprowadzonych przez Komisję działań związanych ze wspólnymi przedsiębiorstwami WIT (takich jak analiza kosztów i korzyści związanych ze wspólnymi przedsiębiorstwami WIT, konsultacje z zainteresowanymi stronami w sprawie drugiej oceny okresowej oraz przygotowanie tej oceny).

Niniejsze sprawozdanie przedstawia się w następstwie podjęcia przez Komisję inicjatywy związanej z wnioskiem w sprawie przedłużenia działalności wspólnych przedsiębiorstw WIT w następnych wieloletnich ramach finansowych (2014–2020)[2]. Biorąc pod uwagę fakt, że nad wnioskiem tym trwają dyskusje w Radzie i Parlamencie Europejskim, informacje i dane liczbowe wymagane na mocy rozporządzenia Rady ustanawiającego wspólne przedsiębiorstwa WIT stanowią podstawowe źródło informacji dla zainteresowanych stron i podmiotów uczestniczących w podejmowaniu decyzji. Druga ocena okresowa, przeprowadzona przez ekspertów WIT, jest przedmiotem oddzielnego sprawozdania.

2.           Wspólne przedsiębiorstwa WIT

Wspólne inicjatywy technologiczne ustanowiono w formie wspólnych przedsiębiorstw na podstawie art. 187 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), który stanowi, że „Unia może tworzyć wspólne przedsiębiorstwa lub jakiekolwiek inne struktury niezbędne do skutecznego wykonywania unijnych programów badawczych, rozwoju technologicznego i demonstracyjnych”. Są one „organami utworzonymi przez Unię” zgodnie z art. 185 rozporządzenia finansowego UE. Stanowiły one główną nowość w ramach siódmego programu ramowego (7PR) w celu wspierania najważniejszych obszarów badań i rozwoju technologicznego, które mogą przyczynić się do podniesienia europejskiej konkurencyjności i jakości życia, a w których dotychczasowe instrumenty 7PR nie sprawdziły się w pełni.

W ramach programu szczegółowego „Współpraca” 7PR w latach 2007–2008 utworzono pięć wspólnych przedsiębiorstw WIT na okres do dnia 31 grudnia 2017 r.:

1)           wspólne przedsiębiorstwo w dziedzinie aeronautyki i transportu lotniczego („Czyste niebo”) ustanowione rozporządzeniem Rady (WE) nr 71/2008 z dnia 20 grudnia 2007 r. w celu poprawy konkurencyjności europejskiego sektora aeronautycznego przy jednoczesnym ograniczeniu emisji i hałasu;

2)           wspólne przedsiębiorstwo na rzecz inicjatywy w zakresie leków innowacyjnych („ILI”) ustanowione rozporządzeniem Rady (WE) nr 73/2008 z dnia 20 grudnia 2007 r. w celu wspierania rozwoju lepszych i bezpieczniejszych leków dla pacjentów;

3)           wspólne przedsiębiorstwo na rzecz technologii ogniw paliwowych i technologii wodorowych („FCH”) ustanowione rozporządzeniem Rady (WE) nr 521/2008 z dnia 30 maja 2008 r. w celu przyspieszenia rozwoju i wykorzystania zasobów wodoru i technologii ogniw paliwowych i zmienione rozporządzeniem Rady (UE) nr 1183/2011 z dnia 14 listopada 2011 r.;

4)           wspólne przedsiębiorstwo na rzecz systemów wbudowanych („ARTEMIS”) ustanowione rozporządzeniem Rady (WE) nr 74/2008 z dnia 20 grudnia 2007 r. w celu wspierania konsolidacji europejskiego przemysłu i wzmocnienia jego wiodącej roli na świecie w dziedzinie wbudowanych technologii komputerowych;

5)           wspólne przedsiębiorstwo na rzecz nanoelektroniki („ENIAC”) ustanowione rozporządzeniem Rady (WE) nr 72/2008 z dnia 20 grudnia 2007 r. w celu uzyskania wysokiego stopnia miniaturyzacji wymaganej na potrzeby kolejnej generacji komponentów nanoelektronicznych.

Należy również wymienić inicjatywę SESAR[3] (europejski system zarządzania ruchem lotniczym nowej generacji), ponieważ jest ona finansowana w ramach 7PR i służy do realizacji działań uzupełniających działania uwzględnione w strategicznym programie badawczym „Czyste niebo”.

Komisja Europejska, jako członek-założyciel, odpowiadała za uruchomienie wspólnych przedsiębiorstw WIT. Uzyskały one niezależność, gdy wzmocniły swoje ramy finansowe i prawne, wykazując zdolność do zarządzania własnym budżetem.

Wspólne przedsiębiorstwa wybierają projekty w drodze corocznych otwartych i zgodnych z zasadami konkurencji zaproszeń do składania wniosków, przeprowadzając w tym celu jedno- lub dwuetapowe postępowanie w zakresie składania i oceny wniosków. Wspólne przedsiębiorstwa zapewniają finansowanie wspólnych projektów oraz działań koordynacyjnych i wspierających.

3.           Postęp uzyskany w 2012 r.

3.1.        Pierwsze wyniki i obiecujący postęp

Wyniki uzyskane poprzez połączoną analizę dotyczącą portów lotniczych i systemów zarządzania ruchem powietrznym wskazały, że „Czyste niebo” zmierza do zmniejszenia hałasu i emisji CO2 o 50 % oraz emisji NOX o 80 %, a także do minimalizacji – w okresie do 2020 r. – wpływu statków powietrznych na środowisko w ciągu ich cyklu życia. Ocena dokonana przez system oceny technologii[4] (ang. Technology Evaluator) wskazuje na korzyści wynikające ze ścisłego łączenia programów prac z kluczowymi etapami technologicznymi i demonstracyjnymi w ramach zintegrowanych demonstratorów technologii.

ILI wspiera projekt, będący obecnie na etapie zgłoszenia patentowego, w ramach którego z powodzeniem opracowano urządzenie i protokół związane z możliwością szybkiego dokonania diagnozy (w czasie krótszym niż pół godziny) określającej rodzaj zakażenia oraz rodzaj leczenia potrzebny pacjentom.

W sektorze technologii ogniw paliwowych i technologii wodorowych udało się wprowadzić na rynek niektóre wstępne zastosowania, takie jak wózki widłowe i małe zapasowe źródła zasilania. W zastosowaniach zarówno energetycznych, jak i transportowych poczyniono postępy w zakresie wydajności i trwałości materiałów oraz redukcji kosztów, zarówno w odniesieniu do komponentów i systemów w transporcie, jak i do stacjonarnych zastosowań zasilających. W ramach FCH duńskie MŚP opracowało i ułatwiło komercjalizację dwóch innowacyjnych produktów: stacji H2 (stacji tankowania wodorem dla zastosowań w samochodach osobowych, autobusach i w przeładunku materiałów) oraz napędu wodorowego (systemy ogniw paliwowych dla pojazdów służących do przeładunku materiałów, takich jak wózki widłowe lub ciągniki lotniskowe). Obecnie FCH złożyło 13 zgłoszeń patentowych.

W sektorze systemów wbudowanych ustanowiono nowe partnerstwa i coraz większa liczba MŚP angażowała się w sieci zainteresowanych stron. Rośnie również zainteresowanie budową prototypów i demonstratorów, w tym prowadzenia prób oraz badań w terenie. Wpływ na działalność gospodarczą polegał głównie na obniżeniu kosztów produkcji i czasu wprowadzenia na rynek przy jednoczesnym zwiększeniu stopnia ponownego wykorzystania.

W sektorze komponentów nanoelektronicznych poczyniono znaczne wysiłki dotyczące uruchomienia, oceny i wyboru 5 pilotażowych linii produkcyjnych. Projekty te obejmują zaawansowane środowiska badawczo-rozwojowe w celu umożliwienia testowania i demonstracji nowych technologii w warunkach zbliżonych do warunków produkcji. Dzięki temu Europa uzyskuje większą zdolność do likwidowania luki między rozwojem technologii a jej wdrażaniem. Pilotażowe linie produkcyjne zapewniają podmiotom gospodarczym, w szczególności MŚP, dostęp do zaawansowanych technologii.

3.2.        Poziom uczestnictwa i zasięg geograficzny

W ciągu ostatnich dwóch lat poziom uczestnictwa pod względem liczby projektów wybranych do finansowania pozostawał stabilny, podczas gdy ogólny wskaźnik powodzenia wzrósł z 35,8 % w 2011 r. do 45 % w 2012 r. Fakt ten potwierdza, że wspólne przedsiębiorstwa są skuteczne w finansowaniu wysoce specjalistycznych działalności badawczych oraz że zainteresowane strony coraz lepiej znają sposób funkcjonowania tych nowych instrumentów. Jeżeli chodzi o poziom uczestnictwa sektora przemysłowego w 2012 r., duże przedsiębiorstwa stanowiły 31,1 % całkowitej liczby uczestników, a MŚP kolejne 30 %.

W ciągu ostatnich dwóch lat (tj. lat 2011 i 2012) udział MŚP wzrósł z 28 % do 30 %; dla porównania udział MŚP w programie szczegółowym „Współpraca” 7PR wynosił 19 % w 2012 r. Wskaźnik powodzenia MŚP również wzrósł z 35 % do 44 %.

Jeżeli chodzi o rozkład uczestnictwa wśród państw członkowskich i państw stowarzyszonych, w 2012 r., tak jak i w roku poprzednim, we wdrażanie programów badawczych pięciu wspólnych przedsiębiorstw WIT zaangażowanych było średnio 20 różnych państw. Zwiększono dostęp do działalności badawczej wspólnych przedsiębiorstw WIT dla państw z grupy UE-12. Ogólnie rzecz biorąc, w projektach wybranych do finansowania reprezentowanych było 11 państw członkowskich spośród państw członkowskich UE-12.

3.3.        Najważniejsze osiągnięcia w 2012 r. w skrócie

CZYSTE NIEBO

Strategiczny program badawczy || Cele określone w strategicznym programie badawczym „Czystego nieba” zostały poddane ponownej ocenie, podobnie jak faktyczne postępy i założenia dotyczące trafności. Osiągnięto następujące rezultaty: zaktualizowany plan rozwoju i zaktualizowane prognozy korzyści dla środowiska osiągalnych do czasu zakończenia programu. Pierwszą ocenę wewnętrzną opublikowano w 2012 r. Dokonano również oceny pierwszego systemu oceny technologii, której wyniki są dostępne w internecie. (http://www.cleansky.eu/sites/default/files/documents/cs-te-assessment-special-edition-2012.pdf)

Realizacja zaproszeń do składania wniosków || Liczba zaproszeń do składania wniosków w 2012 r.: 3 Liczba złożonych wniosków: 344 Liczba kwalifikujących się wniosków: 317 Liczba sfinansowanych wniosków: 120 Łączny portfel projektów: 347

Osiągnięte sukcesy: Kampanie przeprowadzania testów w tunelu aerodynamicznym – W 2012 r. przeprowadzono cykl testów w tunelu aerodynamicznym w odniesieniu do trzech różnych technologii. Demonstrator BLADE (ang. Breakthrough Laminar Aircraft Demonstrator in Europe) będzie funkcjonował na zasadzie latającego stanowiska badawczego wykonanego na bazie A340 ze zmodyfikowanymi zewnętrznymi częściami skrzydeł z naturalnym przepływem laminarnym, co stanowi kluczowy nurt technologii w projekcie Smart Fixed Wing Aircraft w ramach wspólnego przedsiębiorstwa „Czyste niebo”, mającym na celu zmniejszenie oporu aerodynamicznego. W ramach wspólnego przedsiębiorstwa „Czyste niebo” wykorzystanie tunelu aerodynamicznego ETW (European Transonic Wind Tunnel) przyczyniło się do opracowania metody projektowania skrzydeł w sposób zapewniający wysokie osiągi w zakresie przepływu laminarnego z uwzględnieniem różnych niedoskonałości powierzchni. Przedsiębiorstwa Rolls-Royce i SNECMA przeprowadziły niezależnie cykl testów na swoich własnych stanowiskach do badań w celu dokonania oceny charakterystyki ich projektu silników dwuprzepływowych (w szczególności śmigieł), a następnie wzięły udział w próbach technologicznych i testach aeroakustycznych przeprowadzonych na ukończonym modelu wraz z przedsiębiorstwem Airbus w DNW. Ponadto zbadano trzy systemy zapobiegania oblodzeniu i odladzania skrzydeł, w których nie wykorzystuje się już powietrza uchodzącego z silnika, oraz przeprowadzono specjalne testy w specjalnym tunelu aerodynamicznym z symulacją oblodzenia skrzydeł: dwa systemy termoelektryczne opracowane przez przedsiębiorstwa Liebherr i Zodiac i jeden system elektromechaniczny opracowany przez SAAB. Złożone technologie naprawy w obsłudze technicznej statku powietrznego – ukończono niedawno projekt ADVANCED (zaawansowany system ogrzewania i kontroli dla jednolitej konserwacji i dużych złożonych napraw przy zastosowaniu wysokich temperatur). Projekt ten dotyczył opracowania innowacyjnych rozwiązań w zakresie przeprowadzania poważnych złożonych napraw poza autoklawami. Oczekiwane korzyści są istotne, ponieważ ograniczenie wykorzystywania autoklawów powoduje bezpośrednio ograniczenie zarówno ogólnych kosztów naprawy, jak i śladu węglowego napraw. Sprzęt został przetestowany z powodzeniem i zatwierdzony dla środowiska przemysłowego w odniesieniu do bardzo wymagającego zastosowania.

Poziom uczestnictwa, w tym MŚP || Ogólna liczba uczestników: 483 Liczba uczestników sfinansowanych projektów: 245 Liczba MŚP uczestniczących w sfinansowanych projektach: 94 – 38 % liczby uczestników sfinansowanych projektów ze wskaźnikiem powodzenia na poziomie 50 %. Liczba uczestników sfinansowanych projektów w podziale na kategorie: podmioty badawcze – 53; uczelnie wyższe lub szkoły średnie – 54; nastawione na zysk – 44. Poziom uczestnictwa w sfinansowanych projektach w podziale na państwa: 17 zaangażowanych państw. W tabeli przedstawiono państwa, które w 2012 r. uzyskały najlepsze wyniki i w przypadku których łączna liczba podmiotów uczestniczących wyniosła 178 spośród 245. Rozkład geograficzny projektów wybranych do finansowania – najlepsze wyniki ||

ES || 47 ||

UK || 36 ||

IT || 33 ||

FR || 33 ||

DE || 29 ||

|| 178 ||

ILI

Strategiczny program badawczy || Po dokonaniu aktualizacji strategicznego programu badawczego w 2012 r. punkt ciężkości programu przeniesiono na ambitne projekty. W szczególności w przypadku zaproszenia do składania wniosków nr 5 i 6 skoncentrowano się na Europejskiej fabryce związków wiodących oraz na programie dotyczącym odporności na środki przeciwdrobnoustrojowe (New Drugs for Bad Bugs)

Realizacja zaproszeń do składania wniosków || Liczba zaproszeń do składania wniosków w 2012 r.: 5; zrealizowano końcowe etapy zaproszeń do składania wniosków nr 3 i 4. Liczba złożonych wniosków (wyrażenie zainteresowania, wniosek na pierwszym etapie): 37 Liczba kwalifikujących się wniosków: 33 Liczba sfinansowanych wniosków: 5 Łączny portfel projektów: 40

Osiągnięte sukcesy: W ramach projektu EUROPAIN dokonano istotnych ustaleń, które przyczyniają się do lepszego zrozumienia mechanizmów działania przewlekłego bólu. W ramach projektu odkryto na przykład podobieństwo między bólem powodowanym przez chemioterapię a bólem wywołanym przez niską temperaturę spowodowanym przez stężony mentol oraz zidentyfikowano cząsteczkę powodującą ból oparzenia słonecznego, tym samym zwiększając nadzieję na opracowanie nowych, skuteczniejszych środków przeciwbólowych. Ten nowo odkryty mechanizm bólu w przypadku oparzenia słonecznego może przyczynić się do lepszego zrozumienia bólu występującego w przypadku innych stanów zapalnych, takich jak zapalenie stawów i zapalenie pęcherza moczowego. Przeprowadzając badanie rezonansu magnetycznego, naukowcy odkryli, że zmiany w funkcjonowaniu mózgu występujące u pacjentów z przewlekłym bólem można również zaobserwować u zdrowych wolontariuszy w wyniku doznania przez nich pewnego minimalnego bólu. W ramach projektu SUMMIT opracowuje się metody identyfikacji czynników ryzyka w odniesieniu do przewlekłych powikłań u pacjentów z cukrzycą prowadzących do udaru lub problemów dotyczących serca, nerek lub oczu, stanowiących ogromne obciążenie dla jakości życia pacjentów i odpowiadających za 10 % kosztów opieki zdrowotnej w Europie. Wraz z innymi inicjatywami projekt SUMMIT przyczynił się do opracowania największego dotychczas zbioru danych dotyczących badań genomowych (badania asocjacyjne całego genomu). W projekcie SUMMIT łączy się dane genetyczne, biomarkerowe i obrazowe w celu zidentyfikowania nieinwazyjnych markerów obrazowych w odniesieniu do powikłań naczyniowych wynikających z badań tętnicy szyjnej (dużej tętnicy znajdującej się w szyi i klatce piersiowej). W ramach projektu SUMMIT opracowano modele komputerowe, które wspomogą przewidywanie komplikacji i reakcji na leczenie na podstawie zmian zachodzących w organizmie. W ramach projektu MARCAR opracowano i udowodniono skuteczność metod wspomagających identyfikację przemian chemicznych w materiale genetycznym (chromosomach) związanych z nowotworem (karcynogeneza nie-genotoksyczna). Wykrywanie tych tak zwanych zmian epigenetycznych można wykorzystać jako wczesne wskaźniki biologiczne (biomarkery) w celu oszacowania prawdopodobieństwa wystąpienia efektów niepożądanych (nowotworów) u pacjentów po zastosowaniu leków będących obecnie w fazie rozwoju. W związku z tym wnioski z tego badania przyczynią się do ulepszenia oceny bezpieczeństwa leków w fazie rozwoju. Dodatkowo w ramach projektu MARCAR wykazano, że rezonans magnetyczny można zastosować w celu wiarygodnego wykrycia nowotworów wątroby u myszy, gdy mają zaledwie 1 mm długości – podczas gdy dotychczas konieczne było stosowanie bardziej inwazyjnych metod, aby wykryć nowotwory takiej wielkości – oraz w celu wykrycia nowotworów na wczesnym etapie i monitorowania ich odwracalności. Dzięki temu wspomniane metody stają się bezcennym narzędziem w dokonywaniu oceny ryzyka wystąpienia nowotworu przy stosowaniu potencjalnych leków.

Poziom uczestnictwa, w tym MŚP || Ogólna liczba uczestników: 418 (zaproszenia do składania wniosków nr 5, 6 i 7) Liczba uczestników sfinansowanych projektów: 62 Liczba MŚP uczestniczących w sfinansowanych projektach: 16 – 26 % liczby uczestników sfinansowanych projektów ze wskaźnikiem powodzenia na poziomie 15,3 %. Liczba uczestników sfinansowanych projektów w podziale na kategorie: podmioty badawcze – 18; uczelnie wyższe lub szkoły średnie – 25; inne – 3. Poziom uczestnictwa w sfinansowanych projektach w podziale na państwa: 26 zaangażowanych państw. W tabeli przedstawiono państwa, które w 2012 r. uzyskały najlepsze wyniki, łącznie z zaproszeniami do składania wniosków nr 3 i 4 (ogłoszonymi w 2011 r., lecz ze względu na brak danych nieuwzględnionymi wówczas w analizie zawartej w sprawozdaniu z postępu w działalności za 2011 r.). Rozkład geograficzny projektów wybranych do finansowania – najlepsze wyniki ||

DE || 18 ||

NL || 12 ||

FR || 10 ||

UK || 9 ||

ES || 3 ||

|| 52 ||

FCH

Strategiczny program badawczy || Wieloletni plan realizacji – udało się wprowadzić na rynek niektóre wstępne zastosowania, takie jak wózki widłowe i małe zapasowe źródła zasilania. W zastosowaniach zarówno energetycznych, jak i transportowych poczyniono postępy w zakresie wydajności i trwałości materiałów oraz redukcji kosztów zarówno w odniesieniu do komponentów i systemów w transporcie, jak i do stacjonarnych zastosowań zasilających.

Realizacja zaproszeń do składania wniosków || Liczba zaproszeń do składania wniosków w 2012 r.: 1 Liczba złożonych wniosków: 72 Liczba kwalifikujących się wniosków: 68 Liczba sfinansowanych wniosków: 28 Łączny portfel projektów: 98

Osiągnięte sukcesy: W dziedzinie „wstępnego zastosowania rynkowego” zapasowych źródeł zasilania „FITUP” jest projektem demonstracyjnym, w ramach którego użytkownicy ostateczni we Włoszech, w Szwajcarii i Turcji zainstalowali łącznie 19 gotowych do wprowadzenia na rynek systemów ogniw paliwowych, pochodzących od dwóch różnych dostawców, jako zapasowe źródła zasilania. Klienci faktycznie działający w branży telekomunikacyjnej wykorzystują te systemy oparte na ogniwach paliwowych w swoich zakładach. Jednostki te przechodzą badania mające na celu wykazanie poziomu wyników technicznych, który kwalifikuje je do wejścia na rynek, tym samym przyśpieszając ich ogólnoświatowe wprowadzenie do obrotu, w szczególności: (i) niezawodności na poziomie ponad 95 % i (ii) trwałości dłuższej niż 1500 godzin i 1000 cyklów. Projekt obejmuje certyfikację i określenie wskaźnika emisyjności jednostek przez obydwu dostawców ogniw paliwowych zgodnie z protokołem badania opracowanego przez konsorcjum w celu przeprowadzenia szczegółowych badań terenowych w miejscach wybranych przez użytkowników ostatecznych. Przeprowadzono około 50 % (około 1300 pełnych godzin) planowanych badań, a analiza zebranych dotychczas danych wskazuje na to, że osiągnięty postęp umożliwi osiągnięcie celów projektu oraz wykazanie, że opracowane systemy są konkurencyjne w stosunku do obecnej technologii. Projekt SOFT-PACT (portfel „zastosowań stacjonarnych”) prowadzony przez E.ON. ma na celu uruchomienie 100 mikro-ogniw paliwowych (opartych na Gennex SOFC, dostarczonych przez Ceramic Fuel Cell Limited) w Niemczech, Zjednoczonym Królestwie, we Włoszech i w Beneluksie oraz wykazanie sprawności elektrycznej na poziomie przynajmniej 60 %. Projekt dotyczy również najistotniejszych wyzwań handlowych poprzez opracowanie całego łańcucha dostaw, aspektów produkcji masowej i dostępności europejskich zasobów mieszkaniowych i ostatecznie odnosi się do systemów certyfikacyjnych w różnych państwach członkowskich, znormalizowanych procedur oceny i norm w zakresie przyłączania do sieci. Dotychczas w Zjednoczonym Królestwie i w Niemczech skutecznie zainstalowano ponad 30 jednostek w dwóch różnych konfiguracjach i w przypadku niektórych z nich odnotowano sprawność elektryczną na poziomie 62 %. Niektóre problemy dotyczące instalacji związane z różnymi wymogami w państwach członkowskich, a nie z samą technologią, zostaną rozwiązane w końcowej fazie projektu.

Poziom uczestnictwa, w tym MŚP || Ogólna liczba uczestników: 573 Liczba uczestników sfinansowanych projektów: 222 Liczba MŚP uczestniczących w sfinansowanych projektach: 55 – 25 % liczby uczestników sfinansowanych projektów. Liczba uczestników sfinansowanych projektów w podziale na kategorie: organy publiczne – 3; podmioty badawcze – 59; uczelnie wyższe lub szkoły średnie – 31; nastawione na zysk – 68; inne – 6. Poziom uczestnictwa w sfinansowanych projektach w podziale na państwa: 21 zaangażowanych państw. W tabeli przedstawiono państwa, które w 2012 r. uzyskały najlepsze wyniki. Rozkład geograficzny projektów wybranych do finansowania – najlepsze wyniki ||

DE || 50 ||

FR || 36 ||

UK || 30 ||

IT || 20 ||

BE || 13 ||

|| 149 ||

 

ARTEMIS

Strategiczny program badawczy || Wieloletni plan strategiczny wraz z powiązanymi programami badawczymi został dodatkowo zaktualizowany i przyjęty w 2012 r. z uwzględnieniem ustaleń grupy ARTEMIS-ITEA Sherpa.

Realizacja zaproszeń do składania wniosków || Liczba zaproszeń do składania wniosków w 2012 r.: 1 Liczba złożonych wniosków (pełne wnioski dotyczące projektu): 25 Liczba kwalifikujących się wniosków: 24 Liczba sfinansowanych wniosków: 8 Łączny portfel projektów: 44

Osiągnięte sukcesy: Projekt CESAR (oszczędne metody i procesy w zakresie wbudowanych systemów bezpieczeństwa) zakończył się w dniu 30 czerwca 2012 r. Do wyników projektu CESAR należy zaliczyć znaczą liczbę przełomowych osiągnięć i innowacji, w szczególności dotyczących: rozwoju międzysektorowego lub pokonywania przeszkód związanych z ponownym wykorzystywaniem metod projektowania, struktury referencyjnej platform technologicznych systemów wbudowanych oraz narzędzi w szeroko rozumianym środowisku systemów wbudowanych. Duża liczba zastosowań pilotażowych wykazała skuteczność rozwijanej technologii. Celem projektu POLLUX – (jednostki elektronicznej kontroli procesu do pojazdów elektrycznych tworzone na wbudowanej platformie wielosystemowej w czasie rzeczywistym) – jest opracowanie rozkładanej w czasie rzeczywistym platformy systemów wbudowanych dla pojazdów elektrycznych przyszłej generacji poprzez zastosowanie metodyki projektowania opartej na komponentach i planowaniu. Podejście to jest bardzo obiecujące w odniesieniu do przewidywania zachowania samochodu elektrycznego w trakcie jazdy, co przyczynia się do uznania takich pojazdów na rynku. Projekt ten osiągnął między innymi symulacyjną dynamikę pojazdu w systemie Software in the Loop (SIL). Trwają badania nad możliwościami wykorzystania Ethernetu w komunikacji wewnątrz pojazdu (również w komunikacji w sytuacjach zagrażających bezpieczeństwu). Projekt eSONIA – (wbudowany usługowy system monitorowania, diagnostyki i kontroli: w kierunku fabryk opartych na świadomym wykorzystaniu aktywów i samoodtwarzalności) – ma na celu realizację zakładów opartych na świadomym wykorzystaniu aktywów i samoodtwarzalności poprzez rozpowszechnienie wbudowanych urządzeń heterogenicznych opartych na IPv6 oraz wprowadzanie specjalistycznych usług połączonych za pomocą oprogramowania pośredniczącego i kapitalizowanie podejścia ukierunkowanego na usługi. Podejście to po raz pierwszy zostanie zastosowane w przemyśle w celu wspierania stałego monitorowania, diagnostyki, prognozowania i kontroli w odniesieniu do aktywów bez względu na ich fizyczną lokalizację. W ramach projektu obniża się koszty utrzymania i zwiększa czas pracy na poziomie produkcji w przypadkach określonego zastosowania, a także w innych branżach, ponieważ technologia jest generyczna, a rozwiązania zaprojektowano w taki sposób, aby umożliwić ich stosowanie w obecnych systemach produkcji.

Poziom uczestnictwa, w tym MŚP || Ogólna liczba uczestników (pełne wnioski dotyczące projektu): 631 Liczba uczestników sfinansowanych projektów: 326 Liczba MŚP uczestniczących w sfinansowanych projektach: 106 – 32,5 % liczby uczestników sfinansowanych projektów ze wskaźnikiem powodzenia na poziomie 47 %. Liczba uczestników sfinansowanych projektów w podziale na kategorie: podmioty badawcze/uczelnie wyższe lub szkoły średnie – 108; nastawione na zysk – 112. Poziom uczestnictwa w sfinansowanych projektach w podziale na państwa: 18 zaangażowanych państw. W poniższej tabeli przedstawiono państwa, które w 2012 r. uzyskały najlepsze wyniki. Rozkład geograficzny projektów wybranych do finansowania – najlepsze wyniki ||

ES || 45 ||

IT || 44 ||

FR || 38 ||

DE || 37 ||

NL || 32 ||

|| 196 ||

ENIAC

Strategiczny program badawczy || Roczny program prac na 2012 r. opiera się na „wizji, misji i strategii dla europejskiej mikro i nanoelektroniki” przedstawionej wspólnie z CATRENE.

Realizacja zaproszeń do składania wniosków || Liczba zaproszeń do składania wniosków w 2012 r.: 2 Liczba złożonych wniosków (pełne wnioski dotyczące projektu): 17 Liczba kwalifikujących się wniosków (pełnych wniosków dotyczących projektu): 17 Liczba sfinansowanych wniosków: 11 Łączny portfel projektów: 50

Osiągnięte sukcesy: Partnerzy w ramach projektu IMPROVE opracowali modelowanie obliczeniowe dla zachowań sprzętu oraz wirtualny system metrologiczny umożliwiający dostęp do historii pomiarów, plany prognozowanych konserwacji i sterowania adaptacyjnego w celu ulepszenia wydajności, stabilności i odtwarzalności, a także ogólnej sprawności w produkcji wafli. Według koordynatora projektu „w ramach projektu IMPROVE sześciu producentów prowadzących działalność w Europie współpracowało z 14 laboratoriami badawczymi, instytucjonalnymi i naukowymi oraz z 10 podmiotami oferującymi rozwiązania przemysłowe w celu uzyskania znacznych postępów w zakresie wiedzy naukowo-technicznej dotyczącej technologii produkcji, a także osiągnięcia gotowości do konkurowania w oparciu o efektywność i innowacyjność”. Wynikiem projektu IMPROVE było ponad 90 publikacji, które później były wielokrotnie cytowane, co potwierdza ich wartość. Współpraca z innymi projektami ENIAC umożliwiła dalszy rozwój i wdrażanie uzyskanych wyników. Litografia stanowi podstawową technologię w dziedzinie urządzeń półprzewodnikowych do skalowania. Stopień zaawansowania oraz koszt sprzętu szybko wzrastają w miarę zmniejszenia jego wzorcowej wielkości. W celu jak największego rozszerzenia obecnej technologii litografii zanurzeniowej do poziomu węzła technologicznego wynoszącego 22 nm, 12 partnerów uczestniczących w projekcie LENS uzyskało znaczące postępy w odniesieniu do różnych aspektów tej technologii z zastosowaniem podwójnej ekspozycji. W ramach projektu LENS z powodzeniem wykazano możliwość zastosowania obecnej technologii litografii zanurzeniowej do co najmniej dwóch innych węzłów technologicznych, wykorzystując podwójną ekspozycję lub techniki podwójnego tła „tym samym umożliwiając terminowe i oszczędne opracowywanie urządzeń półprzewodnikowych następnych generacji”.

Poziom uczestnictwa, w tym MŚP || Ogólna liczba uczestników (pełne wnioski dotyczące projektu): 360 Liczba uczestników sfinansowanych projektów: 247 Liczba MŚP uczestniczących w sfinansowanych projektach: 58 – 23 % liczby uczestników sfinansowanych projektów ze wskaźnikiem powodzenia na poziomie 83 %. Liczba uczestników sfinansowanych projektów w podziale na kategorie: podmioty badawcze – 39; uczelnie wyższe lub szkoły średnie – 42; nastawione na zysk – 108. Poziom uczestnictwa w sfinansowanych projektach w podziale na państwa: 21 zaangażowanych państw. W tabeli przedstawiono państwa, które w 2012 r. uzyskały najlepsze wyniki. Rozkład geograficzny projektów wybranych do finansowania – najlepsze wyniki ||

FR || 30 ||

NL || 20 ||

DE || 19 ||

AT || 15 ||

IT || 7 ||

|| 91 ||

 

4.           Wyzwania i prognozy

Mając pełną świadomość znaczenia WIT jako instrumentów służących skuteczniejszej realizacji unijnych programów badawczych, Komisja zajęła się wszystkimi zidentyfikowanymi niedomogami i obszarami możliwej poprawy we wnioskach dotyczących WIT w ramach programu „Horyzont 2020”.

Niezależni eksperci biorący udział w pierwszej ocenie okresowej zidentyfikowali kilka poważnych wyzwań dla wspólnych przedsiębiorstw WIT. Zalecenia niezależnych ekspertów dotyczyły m.in. usprawnienia komunikacji z obywatelami, określenia kluczowych wskaźników skuteczności działania oraz przekazania w większym zakresie uprawnień Rad Zarządzających dotyczących bieżącego zarządzania dyrektorom wykonawczym wspólnych przedsiębiorstw. Zalecenia te powinny zostać w pełni wdrożone przed zakończeniem drugich ocen okresowych.

W 2012 r. wspólne przedsiębiorstwa WIT poczyniły znaczne postępy w usprawnianiu działalności komunikacyjnej skierowanej do zainteresowanych stron oraz publicznego eksponowania swoich działań. Stosunkowo wysoki odsetek osób, które wzięły udział w otwartych konsultacjach internetowych – średnio 25 % respondentów w ramach „Czystego nieba”, FCH i ILI – można uznać za oznakę zwiększenia świadomości na temat zakresu funkcjonowania i działalności wspólnych przedsiębiorstw WIT.

Wspólne przedsiębiorstwa WIT skuteczniej promowały swój wizerunek i poprawiły jakość swoich głównych narzędzi komunikacyjnych (np. stron internetowych).

Wspólne przedsiębiorstwa WIT określiły również kluczowe wskaźniki skuteczności działania, które są stale wykorzystywane przy monitorowaniu postępów ich struktur administracyjnych oraz przy kontroli wyników ich działalności w realizacji strategicznych programów badań i innowacji.

ILI określiło kluczowe wskaźniki skuteczności działania i wyników w zakresie dwóch głównych priorytetów: realizacji strategicznego programu badawczego i wyników działalności biura programowego. Wskaźniki są powiązane głównie z celami określonymi w wieloletnim planie realizacji oraz przypisanymi do nich celami szczegółowymi. W 2012 r., oprócz analizy zwykłego zestawu wskaźników, ILI przeprowadziło analizę publikacji naukowych związanych z realizowanymi projektami. Analiza ta miała na celu zgromadzenie dodatkowych informacji dotyczących osiągnięć badawczych. Wyniki wspólnych przedsiębiorstw w zakresie wykonania budżetu monitoruje się pod względem czasu przyznania dotacji (TTG; time to grant) i czasu oczekiwania na wypłacenie dotacji (TTP; time to pay). W 2012 r. TTP w przypadku opóźnionych płatności z tytułu kosztów bieżących obniżono o około 30 % w porównaniu z 2011 r.

„Czyste niebo” również określiło kluczowe wskaźniki skuteczności działania, które są przedstawione w tablicy wyników monitorowania zamieszczonej w rocznym sprawozdaniu z działalności. Te wskaźniki skuteczności działania skupiają się głownie na ocenie uczestnictwa MŚP pod względem liczby i alokacji budżetowej, wskaźnika powodzenia dotyczącego tematów badawczych ogłoszonych w zaproszeniach do składania wniosków, czasu przeznaczonego na finalizację umów o udzielenie dotacji i sprawozdawczości dla partnerów i członków, wykonania budżetu, planowania audytów i działań następczych. W tablicy wyników z 2012 r. zawarto informacje o 17 monitorowanych wskaźnikach skuteczności działania, które pokazują, że wyniki działalności wspólnych przedsiębiorstw WIT są na zadowalającym poziomie, w szczególności w odniesieniu do realizacji działań badawczych i uczestnictwa MŚP.

FCH wprowadziło „wskaźniki operacyjne” w celu monitorowania postępu działań z zakresu badań i rozwoju technologicznego; są one ustalane w oparciu o wskaźniki wyników przy uwzględnieniu celów i ostatnich znanych wyników. Wskaźniki operacyjne mają na celu (i) ocenę przeszkód technologicznych i nietechnologicznych w komercjalizacji technologii FCH oraz (ii) monitorowanie aspektów rozpowszechniania i wykorzystywania wyników w celach komercjalizacyjnych. W tym celu dokładnie kontroluje się poziom uczestnictwa przemysłu i MŚP wyrażony jako odsetek przyznanego finansowania. TTP skrócił się znacznie w 2012 r. w stosunku do poprzednich lat, w szczególności w przypadku ekspertów (89 % płatności w terminie w 2012 r. w porównaniu do zaledwie 62 % w 2011 r.) Ponadto 100 % płatności wynikających z umów o udzielenie dotacji dokonano w terminie.

ENIAC wprowadziło kluczowe wskaźniki skuteczności działania w celu monitorowania programu badawczego, ekosystemu, etyki, zobowiązań wspólnych przedsiębiorstw i terminu wykonania (okresu upływającego od momentu podjęcia decyzji w sprawie finansowania przez Radę Władz Publicznych do momentu pierwszej wypłaty na rzecz każdego z beneficjentów). Ten ostatni wskaźnik osiągnął stabilny poziom w 2012 r. po stałym wzroście w ciągu ostatnich lat.

ARTEMIS korzysta z kluczowych wskaźników skuteczności działania w swoich ramach kontroli wewnętrznej. W 2012 r. po raz pierwszy wspólne przedsiębiorstwa WIT oceniły wyniki swojej działalności w oparciu o dobrze zdefiniowane organizacyjne kluczowe wskaźniki skuteczności działania (TTG, TTP, liczbę przeglądów projektów, liczbę działań w zakresie rozpowszechniania i czasu potrzebnego do otrzymania zaświadczenia o zakończeniu projektu/sprawozdania z kontroli od krajowych organów finansujących); dalsze pomiary zaplanowano na 2013 r.

Uwzględniając przyśpieszenie finalizowania umów o udzielnie dotacji i związane z nimi postępy, wspólne przedsiębiorstwa odnotowały ogólnie lepszy TTG niż w poprzednim roku i pokazały, że funkcjonują prawidłowo, nawet jeżeli cele nie zawsze są osiągane. W przypadku „Czystego nieba” TTG skrócił się o dwa miesiące, lecz nie osiągnął jeszcze normatywnej długości wynoszącej osiem miesięcy, określonej w wieloletnim planie realizacji. ILI znacznie skróciło swój TTG między zaproszeniami do składania wniosków nr 4 i 6 (tj. z około 360 do 160 dni); częściowo przyczyniła się do tego typologia zaproszeń do składania wniosków nr 5 i 6. W przypadku ENIAC okres upływający od chwili ogłoszenia zaproszenia do składania wniosków do terminu ich złożenia wynosił średnio 11 i 10 miesięcy odpowiednio dla zaproszeń nr 2012-1 i 2012-2. W przypadku ARTEMIS wciąż trwają dyskusje z Trybunałem Obrachunkowym w sprawie pomiaru TTG, głównie z powodu dwuetapowego procesu składania i oceniania wniosków. W wyniku decyzji podjętych w ostatnim czasie prawdopodobne jest, że TTG będzie obejmował okres od zakończenia składania pełnego wniosku dotyczącego projektu do podpisania umowy o udzielenie dotacji. Jeżeli chodzi o ten wskaźnik, w 2012 r. ARTEMIS osiągnęło lepszy wynik i jego średni TTG wynosi 12 miesięcy. Stanowi to skrócenie TTG o ponad 10 %. Informacje dotyczące TTG w przypadku FCH nie są obecnie dostępne.

Druga ocena okresowa będzie odpowiednią metodą oceny adekwatności i jakości kluczowych wskaźników skuteczności działania stosowanych przez wspólne przedsiębiorstwa oraz postępów osiągniętych w odniesieniu do ich zadań i celów.

Ogólnie rzecz biorąc, istnieje już możliwość dokonania oceny szeregu korzyści wpływających na środowisko naukowe i przemysłowe w Europie. Ocenę tę przedstawiono poniżej.

Tematy badawcze wspólnych przedsiębiorstw WIT przyciągają MŚP głównie z uwagi na stabilność i ciągłość środowisk badawczych i innowacyjnych, warunki finansowania i występowanie większych łańcuchów wartości. MŚP otrzymały łącznie około 170 mln EUR, co stanowi około 27 % całkowitych środków UE dostępnych w następstwie oceny. Wzrost ten częściowo wynika z roli MŚP w jednym z głównych działań rozpoczętych przez ILI w 2012 r.: europejskiej fabryki związków wiodących (European Lead Factory), w ramach której na rzecz MŚP przyznano ponad 55 mln EUR.

Jak opisano w pkt 3.2, WIT osiągnęły swój cel, stając się atrakcyjnym dla MŚP sposobem realizacji badań, ponieważ MŚP mogą czerpać korzyści z udziału w działalności określonych środowisk pracy, z tematów badawczych o wyraźnej orientacji rynkowej oraz z wspólnych przedsiębiorstw jako instrumentu lepiej dostosowanego do ich potrzeb.

Zaangażowanie przemysłu w realizację ogólnych celów pozostało na stabilnym poziomie pomimo trudnego otoczenia makroekonomicznego w UE. Wiązało się to ze stabilnym przyznawaniem funduszy i udziałem w podejmowaniu strategicznych decyzji.

Zarówno w przypadku dużych przedsiębiorstw, jak i w przypadku MŚP, wspólne przedsiębiorstwa WIT uznaje się za preferowane narzędzie w celu skrócenia czasu wprowadzenia na rynek, rozszerzenia kompetencji technologicznych i rozwoju opartego na ukierunkowanych na rynek sieciach partnerów, które obejmują cały łańcuch wartości. W szerokiej perspektywie ogólny poziom uczestnictwa zainteresowanych stron jest nadal dobrze zrównoważony, a ponadto wszystkie strony angażują się w działalność badawczą wspólnych przedsiębiorstw WIT. Podjęto starania w celu przyciągnięcia organizacji ze słabiej reprezentowanych państw, które łącznie stanowiły około 6 % całego uczestnictwa w sfinansowanych projektach.

W następstwie gruntownych aktualizacji w 2011 r. strategiczne programy badawcze i innowacyjne wspólnych przedsiębiorstw WIT wzbogaciły się o ambitne cele ujęte w szersze ramy czasowe i obecnie obejmują bardziej ambitne podejście do innowacji, które jest zgodne z założeniami programu „Horyzont 2020”. Związki ze strategią przedstawioną przez Komisję wraz z nowym programem ramowym zapewnią spójność i ułatwią dostosowanie działań UE do ogólnego celu w zakresie zwiększenia konkurencyjności w przemyśle, doskonałości naukowej oraz wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy.

Patrząc w przyszłość i mając na względzie zgodność z priorytetami UE w dziedzinie klimatu i energii, zainteresowane wspólne przedsiębiorstwa WIT zostaną wezwane do wykazania ich pozytywnego wpływu w kontekście konkurencyjnej gospodarki niskoemisyjnej. W szczególności w ramach strategicznych planów badań i innowacji dla FCH i „Czystego nieba” konieczne będzie dodatkowe podkreślenie ich orientacji środowiskowej i przeprowadzenie związanej z tym oceny ich osiągnięć.

Potwierdzono, że wspólne przedsiębiorstwa WIT są ambitnymi inicjatywami europejskimi, które mogą być postrzegane jako wzorcowe rozwiązania w zakresie partnerstwa publiczno-prywatnego.

Możliwość tę uznano w trakcie szeregu konsultacji przeprowadzonych w 2012 r. jako część prac przygotowawczych realizowanych w celu przedłużenia mandatu obecnych wspólnych przedsiębiorstw WIT w ramach programu „Horyzont 2020”. W szczególności w czasie otwartych konsultacji z zainteresowanymi stronami, których wyniki zawarto w ocenie skutków towarzyszącej nowym pakietom legislacyjnym, zdecydowanie poparto ich przedłużenie w ramach programu „Horyzont 2020” oraz wskazano szereg pozytywnych osiągnięć. Respondenci podkreślili w szczególności wyraźną europejską wartość dodaną partnerstw publiczno-prywatnych (PPP) w określonych sektorach technologicznych[5].

Nastąpiła dalsza konsolidacja administracyjna wspólnych przedsiębiorstw, szczególnie w zakresie rozwoju ich ram kontroli wewnętrznej, o czym świadczy istotne zaawansowanie mechanizmów kontroli. Zakończono szereg audytów ex post u beneficjantów i przygotowano audyty dotyczące wkładów niepieniężnych dostarczonych przez członków przemysłowych.

W 2012 r. ENIAC i ARTEMIS, w ramach swoich planów kontroli, kontynuowały współpracę przy gromadzeniu informacji dotyczących praktyk audytowych funkcjonujących na szczeblu państw członkowskich. Wszystkie wspólne przedsiębiorstwa usprawniły swoje funkcje informatyczne i logistyczne; w szczególności „Czyste niebo”, FCH i ILI dokonały znacznego postępu w harmonizowaniu systemów informatycznych wspólnych przedsiębiorstw i w zapewnieniu planów zachowania ciągłości działania. Ponadto w ciągu roku zwiększono dostęp do CORDA i przeprowadzono badania na poziomie systemowym.

Niektóre wyzwania dotyczące przyszłości wciąż pozostają aktualne:

1.           Obciążenie administracyjne

Problem stosunkowo niewielkiego rozmiaru wspólnych przedsiębiorstw i ich stosunkowo wysokie koszty bieżące nadal stanowią poważne wyzwanie. Komisja Europejska i wspólne przedsiębiorstwa opracowują rozwiązania w celu zapewnienia przyszłym wspólnym przedsiębiorstwom WIT narzędzi do osiągania lepszych wyników w ich działalności i skoncentrowania ich wysiłków na realizacji strategicznego planu badań i innowacji (np. poprzez stosowanie się do zaleceń Trybunału Obrachunkowego w sprawie łączenia zasobów).

2.           Utrzymanie poziomu zaangażowania ze strony przemysłu i państw członkowskich

Zaangażowanie ze strony przemysłu i państw członkowskich stanowi kluczowy czynnik w celu wykazania powodzenia wspólnych przedsiębiorstw WIT. Zapewni ono nie tylko realizację celów przed zakończeniem programu, lecz także odpowiedni efekt mnożnikowy poprzez połączenie finansowania unijnego i krajowego oraz inwestycji przemysłu. Niezależnie od mechanizmów finansowania w ciągu ostatnich lat wystąpiły pewne trudności w zakresie dopasowania środków finansowych pochodzących z przemysłu i od państw członkowskich, a tendencja ta odwróciła się dopiero w 2012 r., między innymi dzięki dodatkowej elastyczności operacyjnej oraz faktowi, że rozwojowi partnerstwa towarzyszy rosnące zaufanie między partnerami.

3.           Skuteczne włączenie wyników osiągniętych w ramach projektów badawczych do ustanowionego przez Komisję systemu komunikacji i rozpowszechniania

Kwestia ta staje się coraz istotniejsza, ponieważ postęp wspólnych przedsiębiorstw w realizacji ich działań badawczych i 7PR dobiega końca. Informacje dotyczące wyników badań przeprowadzanych przez wspólne przedsiębiorstwa WIT należy połączyć z odpowiednimi wspólnymi tematami badawczymi w celu dokonania oceny całości. W tym celu konieczne jest priorytetowe traktowanie współpracy między wspólnymi przedsiębiorstwami WIT a departamentami Komisji oraz kompatybilności systemów informatycznych pod względem technicznym.

W celu wspierania polityki dotyczącej sposobów zarządzania w Komisji Europejskiej wspólne przedsiębiorstwa zostaną prawdopodobnie wezwane – w ramach programu „Horyzont 2020” – do przyjęcia narzędzi i ustaleń roboczych, które umożliwią wszystkim zaangażowanym stronom stałą ocenę wyników oraz wykorzystanie ich w taki sposób, aby wspólne przedsiębiorstwa i Agencje Wykonawcze poczyniły postępy w realizacji programu oraz aby Komisja mogła opracowywać politykę odpowiednią do sprostania wyzwaniom.

Podsumowując doświadczenia uzyskane w pierwszych latach niezależności wszystkich wspólnych przedsiębiorstw, można podkreślić opisane poniżej pozytywne wyniki[6].

Do sukcesów odniesionych w 2012 r. zalicza się obniżenie kosztów produkcji i konserwacji w dziedzinie aeronautyki, identyfikację nowych modeli interpretacji danych i biomarkerów w przemyśle farmaceutycznym, opatentowanie urządzeń, wprowadzanie nowych produktów w dziedzinie wodoru i ogniw paliwowych na rynek, uruchomienie istotnych linii pilotażowych dla produkcji nanoelektroniki w Europie oraz otwarcie się konkurujących przedsiębiorstw na partnerów przemysłowych (np. poprzez centralną bazę danych wyników). Sukcesy te dowodzą, że wspólne przedsiębiorstwa WIT są w stanie podejmować wyzwania techniczne, a także stymulować środowisko przemysłowe i badawcze.

WIT w stabilnym tempie kontynuują realizację swoich celów w dziedzinie badań i w innych dziedzinach. Pojawiają się obiecujące wyniki, poziom uczestnictwa MŚP był wysoki przy jednoczesnym zapewnieniu szerokiego uczestnictwa z całej Europy. Ponadto odpowiedzi na zaproszenia do składania wniosków były systematycznie pozytywne.

Wspólne przedsiębiorstwa WIT nabrały tempa pod względem zarządzania. W 2012 r. ogólnie skróciły swój czas przyznania dotacji (TTG), który obecnie wynosi średnio 11,6 miesięcy, biorąc pod uwagę wyniki otrzymane od „Czystego nieba”, ILI, ARTEMIS I ENIAC. Wynik ten jest w dużym stopniu zgodny ze średnim TTG Dyrekcji Generalnej ds. Badań Naukowych i Innowacji oraz Dyrekcji Generalnej ds. Sieci Komunikacyjnych, Treści i Technologii wynoszącym blisko 12 miesięcy.

W 2012 r. uzyskano również poprawę w zakresie eksponowania działalności wspólnych przedsiębiorstw WIT wśród zainteresowanych stron i innych podmiotów. Zaczęto je postrzegać jako istotne podmioty w ich obszarach technologii na poziomie ogólnoświatowym.

Osiągnięcia wspólnych przedsiębiorstw WIT zaczęto monitorować i oceniać w oparciu o zestaw kluczowych wskaźników skuteczności działania, które sformułowano w sposób odzwierciedlający ich różnorodność. Ogólne porównanie ma zostać przeprowadzone w najbliższym czasie.

Wspólne przedsiębiorstwa WIT powinny utrzymać, a nawet zwiększyć swoja prostotę organizacyjną, otwartość i dostępność dla wszystkich ewentualnych beneficjentów. Nadal należy zwracać szczególną uwagę na nowych uczestników ze słabiej reprezentowanych państw oraz na MŚP.

Należy wzmocnić ogólną strategię dotyczącą partnerstwa z przemysłem i uwzględniać działalność i osiągnięcia wspólnych przedsiębiorstw WIT w ogólnych ramach obejmujących europejskie platformy technologiczne i kontraktowe partnerstwa publiczno-prywatne ustanowione na mocy Europejskiego planu naprawy gospodarczej.

W ramach oceny stopnia wpływu wspólnych przedsiębiorstw WIT na realizację działań badawczych i innowacyjnych na poziomie UE przyszła analiza będzie odnosiła się również do kryteriów programu „Horyzont 2020”. W tym kontekście dotychczasowe doświadczenia związane ze wspólnymi przedsiębiorstwami WIT zostaną również ocenione w oparciu o kryteria określone z myślą o tworzeniu przyszłych PPP.

Druga ocena okresowa, która obejmie okres od utworzenia do 2013 r. i zostanie opublikowana jako oddzielne sprawozdanie do listopada 2013 r., umożliwi kolejny interesujący przegląd osiągniętych dotychczas postępów.

[1]               Decyzja nr 1982/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. dotycząca siódmego programu ramowego Wspólnoty Europejskiej w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji (2007–2013) (Dz.U. L 412 z 30.12.2006, s. 1)

[2]               Zob. dokument COM(2013) 494 przyjęty w dniu 10 lipca 2013 r.

[3]               Niniejszy dokument nie zawiera informacji na temat wspólnego przedsiębiorstwa SESAR. Chociaż posiada ono taką samą podstawę prawną jak pozostałe wspólne przedsiębiorstwa, jest finansowane zgodnie z 7PR i programami transeuropejskiej sieci transportowej w innym okresie funkcjonowania oraz posiada inne mechanizmy zarządzania i sprawozdawczości niż pozostałe wspólne przedsiębiorstwa.

[4]               Z udziałem 12 liderów zintegrowanych demonstratorów technologii (ZDT) i głównych aeronautycznych ośrodków badawczych w Europie.

[5]               Dodatkowe informacje dotyczące uczestnictwa w otwartych konsultacjach internetowych przeprowadzonych przez Komisję Europejską w lipcu 2012 r. są zawarte w dokumencie roboczym służb Komisji dołączonym do niniejszego sprawozdania.

[6]               Zob. sekcja dotycząca zaproszeń do składania wniosków skierowanych do zainteresowanych wspólnych przedsiębiorstw WIT w załączonym dokumencie roboczym służb Komisji.