Spis treści

1........... Przemysł stalowy w Europie. 3

2........... Światowy rynek stali i rozwój technologiczny. 4

2.1........ Główne tendencje na rynku światowym.. 4

2.2........ Najważniejsze czynniki i wyzwania technologiczne. 4

3........... Sprostanie wyzwaniom – plan działań dla przemysłu stalowego. 6

3.1........ Właściwe ramy regulacyjne. 6

3.2........ Pobudzanie popytu na stal 8

3.3........ Równe warunki działania na poziomie międzynarodowym.. 9

Dostęp do surowców.. 10

Handel 12

3.4........ Polityka w zakresie energii, klimatu, efektywnej gospodarki zasobami i efektywności energetycznej na rzecz zwiększenia konkurencyjności 14

Przystępne ceny i dostawy energii 14

Rozwiązywanie kwestii związanych z polityką w zakresie klimatu. 16

Zapewnienie globalnej porównywalności 17

Wkład sektora stalowego w realizację celów dotyczących klimatu i efektywnej gospodarki zasobami 18

3.5 ....... Innowacje. 21

3.6 ....... Wymiar społeczny: restrukturyzacja i potrzeby w zakresie umiejętności 23

4........... Wnioski 27

 

1.           Przemysł stalowy w Europie

Silny i konkurencyjny sektor stalowy jest istotny dla europejskiej bazy przemysłowej. UE jest drugim pod względem wielkości producentem stali na świecie, wytwarzającym ponad 177 mln ton stali rocznie, co stanowi 11 % produkcji światowej. Stal stanowi również element szeregu łańcuchów wartości w przemyśle i jest ściśle związana z wieloma pochodnymi sektorami, takimi jak sektor motoryzacyjny, budownictwo, elektronika, czy przemysł maszynowy i elektrotechniczny. Przemysł stalowy posiada istotny wymiar transgraniczny: 500 zakładów produkcyjnych jest rozmieszczonych w 23 państwach członkowskich, co sprawia, że jest to prawdziwie europejski przemysł.

Obecnie europejski przemysł stalowy znajduje się w bardzo trudnej sytuacji. Trwający kryzys gospodarczy doprowadził do wyraźnego spadku produkcji w branżach przemysłowych i związanego z nią popytu na stal, który pozostaje o 27 % niższy niż przed kryzysem[1]. W związku z tym liczne zakłady produkcyjne zostały zamknięte lub zmniejszyły produkcję, co wiązało się z utratą miejsc pracy, których w ostatnich latach zlikwidowano nawet do 40 000. Dlatego też przez jakiś czas jednym z głównych wyzwań dla tego sektora pozostanie presja na restrukturyzację i zmniejszanie zdolności produkcyjnych.

Co znamienne, nadwyżka zdolności produkcyjnych nie jest tylko problemem Europy. Oczekuje się, że w ciągu najbliższych dwóch lat zdolności produkcyjne w stalownictwie będą nadal wzrastać[2] – według szacunków OECD do 2014 r. wzrosną o 118 mln ton w skali globalnej, do poziomu 2 171 mln ton. Europejski przemysł stalowy doświadcza równoczesnych skutków niskiego popytu i nadwyżki zdolności produkcyjnych na zglobalizowanym rynku stali, a jednocześnie ma do czynienia z wysokimi cenami energii i potrzebą inwestycji w celu dostosowania się do gospodarki ekologicznej i wytwarzania innowacyjnych produktów.

Komisja uważa, że ze względów gospodarczych, społecznych i środowiskowych oraz z uwagi na bezpieczeństwo dostaw konieczne jest, aby Europa pozostała ważnym regionem produkującym stal. Po przyjęciu komunikatu Komisji w sprawie polityki przemysłowej z 2012 r.[3], mającego na celu przywrócenie należnej roli przemysłowi w Europie i wzrost jego udziału w PKB z obecnego poziomu 15,2 % do 20 % w 2020 r., na posiedzeniu w marcu 2013 r. Rada Europejska postanowiła, że będzie monitorować prace Komisji dotyczące określonych sektorów przemysłu. Niniejszy komunikat stanowi odpowiedź Komisji na kryzys w sektorze stali i określa ukierunkowane działania mające na celu zapewnienie warunków ramowych sprzyjających rozwojowi konkurencyjnego i zrównoważonego przemysłu stalowego, tak by był on w stanie rozwiązać problemy strukturalne, przed którymi stoi, konkurować w skali globalnej i opracować nową generację wyrobów stalowych mających zasadnicze znaczenie dla innych kluczowych gałęzi przemysłu europejskiego.

2.           Światowy rynek stali i rozwój technologiczny

2.1.        Główne tendencje na rynku światowym

Od 2000 r. na światowym rynku stali utrzymuje się tendencja wzrostowa, wynikająca z uprzemysłowienia krajów o szybko rozwijających się gospodarkach.

Postępujące uprzemysłowienie w Azji sprawiło, że w regionie tym produkcja stali i popyt na nią są największe na świecie. Obecnie w światowej produkcji stali dominują Chiny: w 2000 r. 39 % stali surowej w Azji wyprodukowano w Chinach, a w 2012 r. już 71 %. Ten wzrost produkcji spowodował nadwyżkę zdolności produkcyjnych w stosunku do potrzeb rynku krajowego i sprawił, że z importera netto Chiny stały się największym eksporterem stali na świecie. Chiński przemysł stalowy stanowi obecnie prawie 50 %[4] światowej produkcji stali.

Pozycja konkurencyjna przemysłu USA w odniesieniu do kosztów energii poprawiła się z powodu gwałtownego wzrostu produkcji gazu łupkowego, co stało się jednym z głównych czynników przyciągających nowe inwestycje w sektorze stali. Może to sygnalizować zwrot w tym sektorze, a USA mogą wkrótce stać się eksporterem netto stali[5], jeszcze bardziej zwiększając nadpodaż na rynkach światowych.

Ponadto niektóre państwa sąsiadujące (Rosja, Ukraina i Turcja) znacznie zwiększyły swoje zdolności produkcyjne oraz możliwości zaopatrywania unijnego rynku stali. Wzrostowi zdolności produkcyjnych w wielu państwach nie towarzyszyło jednak otwarcie rynków. W ostatnich latach nasilała się tendencja do ochrony krajowych producentów stali, np. w Brazylii i Indiach[6]. Środki takie utrudniają rozwój światowego rynku stali opartego na równych warunkach działania.

W tych trudnych warunkach unijnemu przemysłowi stalowemu udało się utrzymać wielkość wywozu na tym samym poziomie. Od 2010 r. unijny wywóz rośnie, a przez ostatnie cztery lata UE odnotowywała nadwyżkę w handlu stalą. W 2012 r. wyniosła ona 16,2 mln ton (20 mld EUR)[7].

Niezwykle istotny dla zrównoważonego rozwoju przemysłu stalowego jest również sprawiedliwy dostęp do surowców pierwotnych i wtórnych oraz ich transportu drogą morską, na konkurencyjnych warunkach rynkowych.

2.2.        Najważniejsze czynniki i wyzwania technologiczne

W przemyśle budowlanym i wytwórczym stal prawdopodobnie pozostanie materiałem o kluczowym znaczeniu. Na popycie na stal może jednak odbić się szereg tendencji w technologii produkcji i wykorzystaniu stali. Można oczekiwać, że najważniejszymi czynnikami kształtującymi takie tendencje będą wspólne projektowanie i innowacyjność procesów. Jest to obszar, w którym Europa może stać się liderem.

Po stronie popytu budowa elektrowni, w tym lądowych i morskich farm wiatrowych, przesyłanie energii, mieszkalnictwo i sektor transportu będą w dalszym ciągu stwarzać możliwości do wykorzystywania innowacyjnych wyrobów stalowych.

Dzięki podnoszeniu wartości dodanej wyrobów stalowych, w tym rur i przewodów rurowych, producenci stali mogą odróżnić się od konkurencji i zwiększyć swoją konkurencyjność. Jednak, co podkreślono w sporządzonej niedawno analizie OECD[8], wyroby stalowe o wysokiej wartości dodanej nadal stanowią niewielki procent popytu na stal, a konkurencja w tym segmencie jest silna. Ponadto takie wyroby stalowe wymagają wykorzystania drogich procesów walcowania stali oraz dużych inwestycji w badania i rozwój.

Po stronie produkcji kluczowe znaczenie dla opracowywania nowych wyrobów i rozwoju nowych rynków ma nadal innowacyjność, jednak na przyszłe tendencje będzie również wpływać między innymi dostęp do surowców i energii oraz ich ceny, które dla Europy, uzależnionej od przywozu, będą prawdopodobnie cały czas rosnąć. Jeżeli chodzi o surowce niezbędne do produkcji stali, decydującą tendencją technologiczną w przyszłości może być zastępowanie pierwotnych rud żelaza odzyskanym złomem (zwiększenie udziału elektrycznych pieców łukowych (EAF) i zastępowanie węgla koksującego gazem (wykorzystywanie żelaza z bezpośredniej redukcji (DRI)).

Innym ważnym czynnikiem napędzającym zmiany technologiczne będzie polityka w zakresie klimatu i efektywna gospodarka zasobami. W perspektywie krótkoterminowej częstsze korzystanie z odzyskanego złomu i rozpowszechnianie najlepszych dostępnych technik (BAT) mogą wnieść istotny wkład w realizację celów polityki w zakresie klimatu i zwiększyć zrównoważone wykorzystywanie ograniczonych zasobów.

Niedawne badanie przeprowadzone przez Komisję[9] wykazało, że stopniowe wprowadzenie BAT od chwili obecnej do 2022 r. zapewniłoby tylko nieznaczne zmniejszenie całkowitego bezpośredniego zużycia energii i emisji CO2, przy założeniu, że stosowano by rygorystyczne warunki inwestycyjne (krótkie okresy amortyzacji). Z dalszego badania[10] wynika jednak, że przy dłuższych okresach amortyzacji potencjał redukcji do 2030 r. mógłby być większy. Poza tym dalsza poprawa konkurencyjności kosztowej takich BAT wymagałaby badań i udanych projektów demonstracyjnych.

W perspektywie krótko- i średnioterminowej należy oczekiwać stopniowej poprawy efektywności energetycznej. Znaczna poprawa nastąpiła już w przypadku technologii stosowanych obecnie[11], a zakłady wykorzystujące najlepsze technologie są już bliskie osiągnięcia swoich limitów termodynamicznych. Nadal istnieją jednak obszary, w których można dokonać ulepszeń, tak by przemysł stał się bardziej odporny na zmiany kosztów energii. Lepsza efektywność energetyczna zmniejsza koszty nakładów, ale może wymagać wyższych wstępnych inwestycji, dlatego działania polityczne powinny być wdrażane z uwzględnieniem wpływu na konkurencyjność. W związku z tym Komisja będzie monitorować sektory, które uznaje się za narażone na znaczące ryzyko ucieczki emisji gazów cieplarnianych, w celu zapewnienia, aby dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej przyczyniała się do zrównoważonego rozwoju tych sektorów[12].

Zasadnicze znaczenie mają udane projekty demonstracyjne dotyczące przełomowych technologii w zakresie redukcji emisji CO2, w tym wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS) w sektorze przemysłowym. Przed przejściem do etapu realizacji trzeba pokonać pewne wyzwania, takie jak wysokie koszty oraz niski poziom świadomości i akceptacji społecznej, co wyjaśniono w komunikacie Komisji w sprawie przyszłości wychwytywania i składowania dwutlenku węgla w Europie[13].

3.           Sprostanie wyzwaniom – plan działań dla przemysłu stalowego

Aby zidentyfikować i ocenić wyzwania, wobec których staje przemysł stalowy, w lipcu 2012 r. wiceprzewodniczący Komisji odpowiedzialny za przemysł i przedsiębiorczość, we współpracy z komisarzem ds. zatrudnienia i spraw społecznych, zwołał panel dyskusyjny wysokiego szczebla.[14] Jego obrady stanowiły platformę dialogu między Komisją, menedżerami z branży i związkami zawodowymi. W obradach tych uczestniczyli również przedstawiciele Parlamentu Europejskiego i państw członkowskich będących głównymi producentami stali. Komisja proponuje teraz, aby zająć się najważniejszymi problemami wpływającymi na konkurencyjność unijnego przemysłu stalowego, w sposób opisany poniżej.

3.1.        Właściwe ramy regulacyjne

Prawodawstwo europejskie jest niezbędne dla zrównoważonego rozwoju i właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego, zapewnienia inwestorom pewności i przewidywalności oraz stworzenia równych warunków działania.

Zgodnie z programem Komisji dotyczącym inteligentnych regulacji[15] prawodawstwo UE musi być skuteczne i efektywne w osiąganiu jego celów. Komisja podejmuje zdecydowane działania, aby zidentyfikować nadmierne obciążenia, niekonsekwencje, luki i nieskuteczne środki.

Ponadto łączne skutki polityki w różnych obszarach i prawodawstwa mogą mieć wpływ na zdolność przedsiębiorstw do innowacji i podejmowania decyzji inwestycyjnych. W perspektywie średnioterminowej może to podnieść konkurencyjność. Jeżeli jednak konkurenci na rynkach światowych korzystają z bardziej korzystnych warunków ramowych, może to także prowadzić do spadku inwestycji i utraty udziałów w rynku, a co za tym idzie do zamykania zakładów lub delokalizacji. 

W tym kontekście Komisja prowadzi łączną ocenę kosztów w poszczególnych sektorach, takich jak sektor stali lub aluminium. Wykorzystując wszystkie dostępne narzędzia, Komisja pogłębia również analizę wpływu jej nowych wniosków ustawodawczych na konkurencyjność, poprzez stosowanie „testu konkurencyjności”[16] w kontekście ocen skutków ex ante. Komisja przeprowadza również kompleksowe oceny polityki w postaci „kontroli przydatności”, aby ustalić, czy ramy regulacyjne w danym obszarze polityki odpowiadają zamierzonym celom. Ustalenia te posłużą jako wkład w sformułowanie wniosków na temat przyszłej polityki i ram regulacyjnych.

Ramy regulacyjne powinny być zaprojektowane w mądry i ambitny sposób, tak by stanowiły istotny czynnik napędzający innowacje, zwłaszcza przy zastosowaniu dynamicznych i rynkowych podejść. Potężnym bodźcem dla innowacji mogą być też bardziej rygorystyczne cele w zakresie ochrony środowiska, stosowanie zharmonizowanych zasad i norm oraz zamówienia publiczne[17].

Normy europejskie mogą również promować zrównoważoną produkcję stali budowlanej. Przemysł stalowy pracuje już nad wprowadzeniem specjalnego znaku jakości dla stalowych wyrobów budowlanych – SustSteel. SustSteel ma na celu promowanie zrównoważonego rozwoju, w szczególności w produkcji stali budowlanej. Jeżeli będzie stosowany w solidny i wiarygodny sposób, może zwiększyć udział w rynku takiej stali budowlanej produkowanej w zrównoważony sposób i pochodzącej z Europy. Aspekt ten powinien zostać uwzględniony przez państwa członkowskie i może wymagać konkretnych działań normalizacyjnych.

Problemy regulacyjne występują również w państwach członkowskich. W niektórych z nich negatywny wpływ na warunki działania producentów stali ma unikanie podatku od wartości dodanej na krajowym rynku stali. W związku z tym są oni narażeni na nieuczciwą konkurencję ze strony czarnego rynku. W wielu przypadkach przedsiębiorstwa są zmuszone do ograniczania produkcji lub zamykania hut. W niektórych państwach członkowskich ze względu na ten szczególny rodzaj uchylania się od opodatkowania produkcja i sprzedaż prętów zbrojeniowych zmniejszyła się o 15 % w 2012 r. i już o 30 % w tym roku[18].

Komisja podejmie następujące działania: – sfinalizuje łączną ocenę kosztów dla sektora stalowego w 2013 r. w celu oceny ogólnego obciążenia regulacyjnego; – w ramach swoich ocen skutków będzie nadal oceniać oddziaływanie nowych inicjatyw, które mogą mieć duży wpływ na konkurencyjność w przemyśle stalowym, w stosownych przypadkach korzystając z testu konkurencyjności; – zbada potencjał SustSteel w zakresie zwiększenia udziału rynkowego stali budowlanej produkowanej w zrównoważony sposób i pochodzącej z Europy. Następnie może zwrócić się o podjęcie konkretnych działań normalizacyjnych; – wraz z państwami członkowskimi przeanalizuje możliwe inicjatywy w celu zwalczania nielegalnego rynku wyrobów stalowych w UE, w tym oszustw związanych z VAT. Komisja zwraca się do państw członkowskich o: – o promowanie wyrobów budowlanych ze stali produkowanych w zrównoważony sposób poprzez wykorzystanie możliwości wprowadzenia SustSteel.

3.2.        Pobudzanie popytu na stal

Przemysł stalowy na świecie posiada obecnie nadwyżkę zdolności produkcyjnych wynoszącą ok. 542 mln ton. Prawie 200 mln ton tej nadwyżki przypada przy tym na Chiny[19]. Nadwyżkę zdolności produkcyjnych w UE szacuje się obecnie na około 80 mln ton, przy całkowitych zdolnościach produkcyjnych w UE wynoszących 217 mln ton. Jeżeli zdolności produkcji stali utrzymają się na tym poziomie po 2014 r., przy obecnym tempie wzrostu popytu zrównanie popytu z podażą potrwałoby pięć do siedmiu lat.

W UE popyt na stal zależy od sytuacji gospodarczej i finansowej kilku kluczowych sektorów wykorzystujących stal – na przykład budownictwo i przemysł motoryzacyjny generują łącznie około 40 % popytu na stal. Na sytuację przemysłu stalowego istotny wpływ ma również przemysł maszynowy i elektrotechniczny. Wszystkie te sektory dotkliwie odczuły jednak kryzys finansowy. Aby zapewnić poprawę sytuacji w tych sektorach, ważne jest wdrożenie obecnych inicjatyw UE mających na celu wspieranie sektora budowlanego i motoryzacyjnego z myślą o zwiększeniu ich zrównoważonego charakteru, efektywności wykorzystania zasobów i efektywności energetycznej. Środki służące w większej mierze pobudzeniu wzrostu gospodarczego będą stymulować zużycie stali.

Komisja podejmie następujące działania: – będzie nadal wspierać kluczowe sektory wykorzystujące stal, zwłaszcza poprzez inicjatywę Komisji „CARS 2020”[20], która między innymi pobudza popyt na pojazdy na paliwa alternatywne[21], oraz poprzez inicjatywę Komisji dotyczącą budownictwa zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju[22] mającą na celu zwiększenie efektywności energetycznej i efektywnej gospodarki zasobami oraz zachęcanie do renowacji budynków.

3.3.        Równe warunki działania na poziomie międzynarodowym

UE to rynek otwarty. Zbyt często jednak państwa spoza UE produkujące stal stosują ograniczenia lub powodują zakłócenia w handlu, aby zapewnić sztuczne korzyści własnemu przemysłowi stalowemu. Te restrykcyjne środki obejmują bariery taryfowe, środki pozataryfowe (odnoszące się zwłaszcza do regulacji technicznych i procedur oceny zgodności), zachęty i subsydia wywozowe oraz ograniczenia dotyczące poszczególnych rodzajów surowców wykorzystywanych przy produkcji stali.

UE reaguje na bariery handlowe i nieuczciwe praktyki, zdecydowanie wdrażając swoją strategię dostępu do rynku w celu egzekwowania zobowiązań międzynarodowych i zapewnienia równych warunków działania unijnym podmiotom działającym w sektorze stali.

Dzięki skutecznej sieci i odpowiednim narzędziom monitorowania UE zidentyfikowała główne bariery handlowe na rynkach państw trzecich, przeciwko którym zastosowano następnie właściwe instrumenty egzekwowania prawa. Przykłady takich praktyk wymienionych w unijnej bazie danych dotyczącej dostępu do rynku obejmują nałożenie ograniczeń wywozowych i ceł wywozowych na surowce przez – między innymi – Indie, Chiny, Federację Rosyjską i Egipt, przyczyniające się do nadmiernego wzrostu kosztów produkcji stali w UE. Inne rodzaje barier na rynkach państw trzecich są ukierunkowane na wyroby unijne: wprowadzane są np. zbyt rozbudowane procedury wydawania zezwoleń lub wymogi, które w ostatecznym rozrachunku utrudniają wywóz stali z UE – taką praktykę stwierdzono zwłaszcza na rynku Indii i Indonezji. W celu ochrony krajowego przemysłu przed konkurencją ze strony UE stosowane są również ograniczenia w zakresie inwestycji na krajowym rynku stali (zwłaszcza w Chinach) i preferencje dla podmiotów krajowych dotyczące zamówień publicznych na tym rynku (zwłaszcza w USA).

Aby sprostać takim wyzwaniom, UE współpracuje ze swoimi partnerami i wypracowuje starannie dobrane reakcje w ramach strategii dostępu do rynku. I tak na przykład stosowane przez Indie obowiązkowe wymogi dotyczące świadectw w odniesieniu do pewnych wyrobów stalowych zostały zniesione w następstwie interwencji UE u władz indyjskich, konieczne było natomiast wszczęcie procedur rozstrzygania sporów przeciwko Chinom w odniesieniu do podstawowych surowców takich jak koks, aby zapewnić płynne zaopatrzenie unijnego sektora stali w ten surowiec. UE kontynuuje działania służące zlikwidowaniu nadal istniejących przeszkód poprzez rozwiniętą sieć forów konsultacyjnych, tzw. grup kontaktowych ds. stali, utrzymywanych z Federacją Rosyjską, Chinami, Stanami Zjednoczonymi, ale także Japonią, Indiami i Brazylią. Oprócz możliwości negocjacji w ramach rozmów o wolnym handlu i wypracowywania skutecznych rozwiązań przez grupy robocze WTO wspomniane grupy kontaktowe umożliwiają użyteczną wymianę poglądów w celu identyfikacji i znoszenia barier, które przemysł UE wciąż napotyka na tych rozwijających się rynkach.  

Innym poważnym wyzwaniem, któremu musi stawić czoła przemysł stalowy, zwłaszcza w kontekście globalnej nadwyżki zdolności produkcyjnych, jest możliwe stosowanie przez państwa trzecie nieuczciwych praktyk handlowych mających na celu wywóz nadwyżki produkcji poprzez agresywne praktyki handlowe. Aby zwalczać to zjawisko, Komisja stosuje instrumenty ochrony handlu. W 2012 r., po otrzymaniu skarg przedsiębiorstw na takie nieuczciwe praktyki handlowe, Komisja Europejska wszczęła jedenaście nowych dochodzeń w sprawie wyrobów żelaznych i stalowych. Stanowi to wzrost netto w porównaniu z poprzednim rokiem i pokazuje zarówno wagę problemu, jak i determinację Komisji w walce z tymi praktykami. W ramach tego procesu Komisja musi zachować czujność w odniesieniu do stosowania przez innych partnerów instrumentów ochrony handlu, które mogą być również środkiem nieuzasadnionego ograniczania wielkości i udziału w rynku wywozu z UE w celu ochrony producentów krajowych. W tym względzie Komisja regularnie interweniuje u władz państw trzecich w celu zapewnienia, aby przestrzegano reguł WTO w zakresie środków ochronnych, środków wyrównawczych i procedur antydumpingowych.     

Ogólnie rzecz biorąc, restrykcyjne środki, które odbijają się na konkurencyjności producentów stali w UE, wymagają, aby UE w dalszym ciągu zdecydowanie stosowała strategię dostępu do rynku w celu zapewnienia uczciwej konkurencji międzynarodowej i równych warunków działania dla przemysłu europejskiego.

              Dostęp do surowców

Podobnie jak wiele innych gałęzi przemysłu wytwórczego produkcja stali jest uzależniona od zasobów, których w Europie brakuje. Wielkie piece wymagają wysokiej jakości rudy żelaza i węgla koksującego. W ostatnich latach ceny rudy żelaza znacznie wzrosły[23] ze względu na duży popyt ze strony krajów o szybko rozwijających się gospodarkach. Słabszy popyt na węgiel w USA, spowodowany boomem na gaz łupkowy, wywarł presję na obniżanie ceny węgla w UE, co z kolei przyczyniło się do spadku cen węgla koksującego i wzrostu zużycia węgla w UE.

Stal może być wielokrotnie poddawana procesowi recyklingu bez utraty kluczowych właściwości, takich jak wytrzymałość, plastyczność czy odkształcalność. Recykling tony niezanieczyszczonego złomu stalowego pozwala zastąpić wykorzystanie ponad 1 200 kg rudy żelaza, 7 kg węgla i 51 kg wapienia[24]. Produkcja stali ze złomu stalowego zamiast z pierwotnej rudy zmniejsza nakłady energii o około 75 % i pozwala zaoszczędzić około 90 % surowców do produkcji[25]. Mając na uwadze stojące przed Europą wyzwania w zakresie dostępu do energii i surowców po niskich cenach, maksymalizacja ilości stali produkowanej ze złomu jest niewątpliwie uzasadniona z ekonomicznego punktu widzenia. Za takim rozwiązaniem przemawiają również względy ochrony środowiska, jako że produkcja ze złomu prowadzi do znacznych redukcji zanieczyszczenia powietrza (około 86 %), zużycia wody (40 %), zanieczyszczenia wody (76 %) oraz odpadów górniczych (97 %)[26]. Przy produkcji jednej tony stali ze złomu emisja CO2 jest o 231 ton niższa niż w przypadku produkcji z pierwotnej rudy.

Zwiększenie ilości złomu poddawanego recyklingowi w Europie będzie wymagało przede wszystkim lepszego funkcjonowania rynków metali wtórnych. Będzie to zależało od kosztów odzyskiwania metali z porzuconych struktur, wyrzucanych produktów i innych strumieni odpadów oraz ich stosunku do cen metali nowych[27]. Aby ułatwić ponowne wykorzystanie i recykling, projektowanie produktów zoptymalizowane pod względem środowiskowym powinno uwzględniać łatwość demontażu i oddzielenia wszystkich części wykonanych ze stali. Maksymalizując recykling, można utrzymać więcej stali w obiegu[28]. Dyrektywa w sprawie ekoprojektu[29] przewiduje możliwość określenia wymogów dotyczących recyklingu i demontażu produktów w opłacalny sposób, co mogłoby przyczynić się do zapewnienia lepszego dostępu do wysokogatunkowego złomu metalowego.

Popyt na stal z recyklingu wzrósł już dzięki ustanowieniu kryteriów zniesienia statusu odpadu dla żelaza i stali[30], które zapewniło większe zaufanie do jego jakości.

Konieczne są dalsze wysiłki w celu zwalczania nielegalnego wywozu złomu, który prowadzi do utraty surowców cennych dla gospodarki europejskiej. Komisja przedstawi propozycje dotyczące zwalczania takiego nielegalnego wywozu poprzez wzmocnienie zdolności państw członkowskich w zakresie inspekcji na mocy rozporządzenia w sprawie przemieszczania odpadów[31]. Potrzebne są także dalsze prace w zakresie monitorowania przemieszczania złomu.

Rozważając metody produkcji, należy również zwrócić uwagę na efektywną gospodarkę zasobami i wpływ na klimat. Około 40 % stali wytwarzanej w UE pochodzi z elektrycznych pieców łukowych, które umożliwiają produkcję stali z wsadu składającego się w 100 % ze złomu metalowego z recyklingu. Ten rodzaj produkcji jest energochłonny, jednak wykorzystanie złomu jako głównego surowca czyni go zasobooszczędnym.  Prowadzi on również do niższych emisji dwutlenku węgla w porównaniu z procesami produkcji stali z rudy pierwotnej, dlatego należy go propagować. Wymaga to jednak posiadania dobrej jakości złomu, uzyskanego w warunkach dopuszczalnych z punktu widzenia ekologii. W strategii Komisji dotyczącej surowców[32] określono odpowiednie ramy, w których należy dążyć do osiągnięcia tego celu.

Aby zapewnić właściwe monitorowanie, Komisja określiła wykaz 14 kluczowych surowców, które są istotne pod względem gospodarczym i w przypadku których istnieje wyższe ryzyko przerw w dostawach, między innymi na skutek ich pochodzenia geograficznego. Ryzyko w zakresie dostaw mogą również ograniczone możliwości zastępowania i niskie współczynniki recyklingu surowca. Wykaz ten, który obejmuje kilka surowców potrzebnych do produkcji stopów stali, zostanie poddany przeglądowi w 2013 r.; rozważa się również włączenie do niej węgla koksującego.

              Handel

W przypadku stali handel jest szczególnie ważny. Ze względu na jego niezbędną rolę jako siły napędzającej wzrost gospodarczy na zglobalizowanym rynku stali Komisja zdecydowanie popiera liberalizację międzynarodowego handlu pod egidą WTO.

Na szczeblu dwustronnym negocjacje dotyczące umów handlowych, w szczególności umów o wolnym handlu, są kolejnym kluczowym instrumentem służącym zapewnieniu równych warunków działania dla przedsiębiorstw z UE pod względem dostępu do rynków i surowców zgodnie z warunkami uczciwej konkurencji. Aby ocenić ogólny wpływ tych umów na przemysł i gospodarkę UE, dla każdej umowy handlowej – oprócz przeprowadzanej przed przyjęciem wytycznych negocjacyjnych oceny skutków ex ante i przeprowadzanej podczas procesu negocjacji handlowych oceny wpływu na zrównoważony rozwój – po zakończeniu negocjacji ocenia się konsekwencje proponowanego porozumienia dla UE.

Dla sektora istotne są informacje statystyczne, pozwalające na szybką analizę coraz bardziej zmiennych tendencji w przywozie stali oraz podjęcie niezbędnych inicjatyw w oparciu o solidne fakty.

Scenariusz wzrostu przywozu będzie bardziej prawdopodobny, jeżeli nadwyżka zdolności produkcyjnych na całym świecie będzie nadal rosnąć, co będzie zachęcało do korzystania z subsydiów i dumpingu w celu wykorzystania tej nadwyżki w skali światowej. Do końca 2012 r. informacje na temat przyszłego przywozu stali zapewniał terminowo automatyczny system oparty na pozwoleniach (uprzedni nadzór)[33]. Po wygaśnięciu tego automatycznego systemu UE zachowa czujność i będzie ściśle monitorować przywóz z państw trzecich za pomocą specjalnego systemu „Surveillance 2”[34]. Kilku partnerów handlowych UE również monitoruje przywóz stali, przy czym niektórzy, np. USA, stosują w tym celu system podobny do automatycznego przyznawania pozwoleń.

Ważne jest również zapewnienie, aby regulowane rynki obrotu instrumentami pochodnymi na towary były uczciwe i przejrzyste, a jednocześnie by stosowano szczególne warunki w celu wspierania płynności oraz zapobiegania nadużyciom na rynku i powstawaniu pozycji zakłócających rynek. Na producentów stali mogą mieć wpływ różne przepisy[35], zarówno w zakresie obrotu instrumentami pochodnymi na towary, jak i instrumentów finansowych.

Komisja podejmie następujące działania: w perspektywie krótkoterminowej: – w ramach swojej szeroko zakrojonej strategii w dziedzinie handlu będzie wykorzystywać różne narzędzia i instrumenty polityki handlowej (np. negocjacje handlowe czy instrumenty ochrony handlu) w celu zapewnienia europejskim producentom stali dostępu do rynków państw trzecich. W tym kontekście: –  będzie podejmować działania przeciwko nieuczciwym praktykom handlowym w sektorze stalowym; – będzie nadal regularnie przedstawiać sprawozdania dotyczące zmian w przywozie stali z państw spoza UE; – będzie nadal przeprowadzać oceny skutków ex ante planowanych umów o wolnym handlu przed przyjęciem wytycznych negocjacyjnych, jak również analizę konsekwencji dla UE umów o wolnym handlu przed ich podpisaniem; – będzie monitorować rynki złomu. Niższe emisje CO2 przy przerobie złomu w Europie sprawiają, że można rozważyć niedyskryminujące środki uzasadnione ze względu na ochronę środowiska, jeżeli byłyby one konieczne w celu zapobiegania ucieczce emisji do państw spoza UE i nie prowadziły bezpośrednio lub pośrednio do ograniczeń wywozowych; – przedłoży wniosek ustawodawczy w sprawie inspekcji i kontroli przemieszczania odpadów; – rozważy włączenie węgla koksującego do wykazu kluczowych surowców, który obejmuje już kilka innych głównych elementów do produkcji stali; – zwróci się do głównych państw spoza UE produkujących stal, aby uzyskać ogląd tego sektora i zachodzących w nim tendencji oraz wypracować wspólne podejścia do wyzwań, jakim musi sprostać na całym świecie; w perspektywie długoterminowej: – będzie kontynuować liberalizację handlu, negocjując umowy o wolnym handlu, w celu wyeliminowania lub znacznego ograniczenia barier taryfowych i pozataryfowych na rynkach państw trzecich, zapewnienia przemysłowi UE stabilnego dostępu do surowców oraz intensywniejszego promowania międzynarodowych norm dotyczących wyrobów stalowych; – będzie nadal współpracować z Radą i Parlamentem Europejskim w ramach działań służących modernizacji instrumentów ochrony handlu, aby szybko zaktualizować podstawowe rozporządzenia dotyczące środków antydumpingowych i antysubsydyjnych. Zmiany te pozwoliłyby między innymi na nakładanie wyższych ceł (odejście od zasady niższego cła) na przywóz z państw, które stosują nieuczciwe subsydia i powodują zakłócenia strukturalne na swoich rynkach surowców, a także na stosowanie bardziej skutecznych narzędzi dochodzenia z urzędu w przypadku, gdy istnieje zagrożenie retorsjami przeciwko UE w danej gałęzi przemysłu.

              3.4     Polityka w zakresie energii, klimatu, efektywnej gospodarki zasobami i efektywności energetycznej na rzecz zwiększenia konkurencyjności

              Przystępne ceny i dostawy energii

Podobnie jak w przypadku innych sektorów energochłonnych jednym z głównych czynników decydujących o konkurencyjności europejskiego sektora stalowego są koszty energii. Przemysł stalowy szacuje, że stanowią one do 40 % całkowitych kosztów operacyjnych w zależności od segmentu łańcucha wartości[36]. Przemysł europejski ma do czynienia z wyższymi cenami energii niż większość jego międzynarodowych konkurentów, a zmiany cen w ostatnich latach nasiliły tę tendencję.

W przypadku najważniejszych źródeł energii dla przemysłu stalowego – energii elektrycznej i węgla koksującego – branża ta znajduje się pod presją cenową. Pomimo niedawnego spadku cena węgla koksującego znacznie wzrosła w ostatnich latach[37]. Średnie ceny energii elektrycznej dla odbiorcy końcowego w przemyśle UE są dwukrotnie wyższe niż w USA[38] i znacznie wyższe niż w większości innych państw OECD (z wyjątkiem Japonii) i w wielu dużych gospodarkach rozwijających się. W okresie od 2005 r. do 2012 r. europejski przemysł doświadczył wzrostu cen energii elektrycznej o średnio 38 % w ujęciu realnym, podczas gdy w USA ceny te spadły o 4 %, a w Japonii wzrosły o 16 %.[39] Ponieważ różnice te przekładają się na wpływ na strukturę kosztów producentów stali w różnych regionach i bezpośrednio oddziałują na światową konkurencję i konkurencyjność, niezwykle istotne dla przyszłości sektora stalowego w Europie są ceny energii konkurencyjne w skali międzynarodowej i bezpieczeństwo dostaw energii, zwłaszcza dlatego, że mają one znaczenie dla ustalania lokalizacji i podejmowania decyzji inwestycyjnych w przemyśle stalowym. W analizie leżącej u podstaw planu działania Komisji w zakresie energii do roku 2050[40] wskazano, że ceny energii elektrycznej prawdopodobnie będą rosnąć w okresie do 2030 r., a następnie nieznacznie spadną, w dużej mierze z powodu kosztów inwestycji w infrastrukturę. Szczególnie ważne jest zatem, aby określając przyszłą politykę związaną z energią, wziąć pod uwagę potencjalne skutki dla cen i kosztów oraz rozważyć, w jaki sposób można ograniczyć lub zrekompensować negatywny wpływ na konkurencyjność sektorów energochłonnych.

Zmiany cen energii elektrycznej dla odbiorów końcowych oraz różnice pomiędzy państwami (w tym w obrębie UE) są wynikiem złożonej interakcji różnych czynników, w tym kosztów paliwa, polityki podatkowej, struktury rynku, zmian podejścia w zakresie regulacji cen, różnic w polityce w zakresie klimatu i odnawialnych źródeł energii, a także ewolucji struktury wytwarzania energii elektrycznej. Wpływ na ceny energii elektrycznej ma również udział odnawialnych źródeł energii w koszyku energetycznym. Chociaż wysoki udział energii ze źródeł odnawialnych o niskich kosztach krańcowych może wywierać presję na obniżanie cen hurtowych, w perspektywie krótko- i średnioterminowej wpływ rozbudowy energetyki opartej na źródłach odnawialnych na ceny dla odbiorców końcowych może być negatywny z powodu nakładania przez państwa członkowskie dodatkowych opłat przeznaczonych na odnawialne źródła energii. Ważne jest zatem, aby koszt energii ze źródeł odnawialnych spadał, a krajowe programy wsparcia były opłacalne. Udział podatków, taryf i opłat nakładanych przez państwa członkowskie jest znaczny i w wielu przypadkach stanowi coraz większą część ceny dla odbiorców końcowych. Do chwili obecnej w niektórych państwach członkowskich przemysł stalowy i inne sektory energochłonne korzystają z ulg lub zwolnień z takich podatków i opłat.

Innym wyzwaniem jest wzrost cen energii elektrycznej związany z systemem handlu uprawnieniami do emisji (ETS). Koszty te mogą być jednak złagodzone dzięki wytycznym UE w sprawie pomocy państwa[41], które w pewnych okolicznościach zezwalają na rekompensatę z tytułu takich kosztów, aby zapobiec ucieczce emisji.

Stopniowe zakończenie tworzenia wewnętrznego rynku energii pomogło ograniczyć ceny hurtowe energii elektrycznej i pobudzi konkurencję np. poprzez znoszenie barier wejścia i innych przeszkód prawnych, ale zależy również od rozwoju zdolności produkcyjnych i przesyłowych transgranicznej i transeuropejskiej infrastruktury energetycznej[42]. Aby wewnętrzny rynek energii funkcjonował właściwie, państwa członkowskie muszą w pełni wdrożyć trzeci pakiet energetyczny[43]. Inne ważne czynniki, które pozwolą zapewnić konkurencyjne ceny i koszty energii w Europie, obejmują dalsze wspieranie badań i innowacji w zakresie technologii energetycznych w ramach proponowanego programu „Horyzont 2020” (w szczególności, jeżeli mogą one zwiększać efektywność energetyczną, która może odegrać ważną rolę w częściowym niwelowaniu różnic cen energii)[44], oraz nieustanne działania mające na celu różnicowanie źródeł i dróg dostaw gazu oraz państw będących jego dostawcami. Wykorzystywanie lokalnych źródeł energii w sposób opłacalny – czy to odnawialnych źródeł energii, czy to węgla w połączeniu z CCS, czy też konwencjonalnych i niekonwencjonalnych paliw kopalnych – może mieć również pozytywny wpływ na ceny energii w perspektywie średnio- i długoterminowej.

Sektory energochłonne są bardzo kapitałochłonne, ze średnią cyklu inwestycyjnego wynoszącą 20–30 lat, dlatego potrzebują przewidywalności kosztów energii, aby ograniczyć ryzyko inwestycyjne. Długoterminowe umowy na dostawy energii elektrycznej pomiędzy dostawcami i klientami, które dają taką pewność planowania, są możliwe na mocy unijnych reguł konkurencji. Tylko w niektórych szczególnych warunkach tego rodzaju umowy mogą prowadzić do utrudnienia konkurencji i stanowić naruszenie postanowień Traktatu[45]. Utrudnienie konkurencji zachodzi zazwyczaj tylko w przypadku dostawców o dominującej pozycji lub jako łączny skutek podobnych działań wielu dostawców. Dotychczasowe decyzje Komisji[46] zezwalają na różne okresy obowiązywania i daty ważności umów, jednak wprowadzają wymóg, aby każdego roku na rynek wracały znaczne ilości, które będą mogły zostać przejęte przez dowolnego dostawcę. Jeżeli praktyka Komisji w odniesieniu do oceny takich umów pod kątem konkurencji nie jest dostatecznie jasna, Komisja jest gotowa wydać wskazówki pisemne w rozumieniu zawiadomienia Komisji[47], pod warunkiem że spełnione będą warunki zawarte w tym zawiadomieniu.

Na posiedzeniu w dniu 22 maja 2013 r. Rada Europejska uznała, że skutki wysokich cen i kosztów energii wymagają podjęcia działań. W tym kontekście Komisja nawiąże do konkluzji Rady[48]. Planowane dokładne monitorowanie kosztów energii i ich wpływu na przemysł obejmie różne składniki kosztów cen energii i ich zmiany w czasie, jak również porównanie cen w UE i w innych regionach będących ważnymi producentami stali, w tym danych dotyczących środków naprawczych, takich jak zwolnienia i ulgi podatkowe.

Jeśli chodzi o zróżnicowaną konsolidację budżetową, Komisja Europejska zaleca, by dokonywane dostosowania budżetowe dotyczące zarówno wydatków, jak i dochodów bardziej sprzyjały wzrostowi gospodarczemu. Wprowadzanie podatków ekologicznych może wprawdzie stymulować rozwój nowych technologii oraz promować efektywne gospodarowanie zasobami i tworzenie miejsc pracy „przyjaznych” środowisku naturalnemu. Wymaga to jednak również monitorowania wpływu wysokich cen energii na gospodarstwa domowe oraz na konkurencyjność, w tym w sektorach energochłonnych, aby decyzje w przyszłości można było podejmować na solidnych podstawach merytorycznych[49].

              Rozwiązywanie kwestii związanych z polityką w zakresie klimatu

Przemysł stalowy jest jednym z największych źródeł emisji CO2[50]. Uważa się również, że w sektorze tym istnieje ryzyko ucieczki emisji. Ze względu na to ryzyko przemysłowi stalowemu co do zasady przydziela się nieodpłatnie uprawnienia do emisji w wysokości 100 % wartości opartej na wartości referencyjnej. Zgodnie z wytycznymi w sprawie pomocy państwa związanej z ETS sektor ten może otrzymywać pomoc finansową od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2020 r., w ramach trzeciego etapu ETS.

Jak stwierdzono w zielonej księdze Komisji w sprawie ram polityki w zakresie klimatu i energii do roku 2030[51], polityka w dziedzinie energii i klimatu musi być wprowadzana w życie w sposób opłacalny, przewidywalny i spójny. Przejrzystość i stabilność ram regulacyjnych jest niezbędna do zapewnienia, aby w Europie realizowane były inwestycje długoterminowe konieczne dla odnowienia bazy przemysłowej, zwłaszcza w przypadku sektorów wysoce kapitałochłonnych i wymagających inwestycji długoterminowych (20–30 lat). W związku z powyższym w ramach polityki UE w zakresie klimatu na lata po 2020 r. zostanie rozważone, jak najlepiej uwzględnić granice, przeszkody i możliwości technologiczne, skutki powiązanych kosztów dla konkurencyjności, a także zobowiązania i poziom ambicji państw spoza UE.

UE generuje tylko 11 % globalnych emisji gazów cieplarnianych, przy czym odsetek ten spada; dlatego w celu walki ze zmianą klimatu potrzebne są skuteczne działania międzynarodowe. Zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia tego celu ma porównywalny, sprawiedliwy, przejrzysty i odpowiedzialny wkład wszystkich największych gospodarek i wszystkich sektorów. Aby zapewnić przejrzystość przyszłego międzynarodowego porozumienia w sprawie zmiany klimatu, konieczne są bardziej ambitne zobowiązania i skuteczne systemy monitorowania, sprawozdawczości i weryfikacji. Normy uznawane w skali międzynarodowej są niezbędne do tego, by zwiększyć konkurencyjność europejskiego przemysłu. Ważne jest, aby określić, w jaki sposób finansować realizację celów w zakresie ochrony klimatu. W planie działania UE dotyczącym przejścia na gospodarkę niskoemisyjną zaznaczono, że osiągnięcie nowych celów wymagałoby dodatkowych inwestycji[52]. Stosowanie bardziej zaawansowanych procesów i urządzeń przemysłowych byłoby konieczne na szerszą skalę po 2035 r., ponieważ przy obecnie stosowanych technologiach poziom emisji CO2 z najbardziej efektywnych stalowni w UE sięga limitów fizycznych.

Jedną z możliwości innowacyjnego finansowania byłoby korzystanie z części przychodów z aukcji uprawnień do emisji w ramach ETS, aby pomóc w finansowaniu celów związanych z klimatem i ewentualnie w rozwoju nowych technologii niskoemisyjnych w przedmiotowych sektorach. Od 2013 r. ponad 40 % całkowitej liczby uprawnień w UE będzie sprzedawane na aukcjach, a następnie udział sprzedaży aukcyjnej rósłby liniowo, w celu osiągnięcia 100 % do 2027 r.

Unia Europejska jest zdecydowana podjąć kwestie konkurencyjności związane z jej polityką przeciwdziałania zmianie klimatu. Bez równych warunków wyjściowych w ramach polityki przeciwdziałania zmianie klimatu producenci stali spoza UE zyskują nieuczciwą przewagę konkurencyjną, która zakłóca światowy rynek stali i ogranicza przyszłe inwestycje w UE, co może prowadzić do ucieczki emisji.

              Zapewnienie globalnej porównywalności

Badania materiałów oraz kontrola zasobów surowcowych nabierają coraz większego znaczenia w trwającej globalnej rywalizacji o pozycję lidera w dziedzinie technologii niskoemisyjnych. Stal jest materiałem, który charakteryzuje się znacznym potencjałem, jeśli chodzi o możliwości przejścia do gospodarki opartej na wiedzy, niskoemisyjnej i zasobooszczędnej[53]. Odgrywa ona ważną rolę w opracowywaniu i wprowadzaniu na rynek bardziej wydajnych, bezpiecznych i niezawodnych technologii niskoemisyjnych i zasobooszczędnych. Aby wspierać wdrażanie unijnej polityki w zakresie klimatu i ułatwić osiągnięcie celów Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, Europejskiemu Komitetowi Normalizacyjnemu (CEN) udzielono mandatu do opracowania europejskiej normy oceny emisji gazów cieplarnianych w sektorach energochłonnych. Określenie wymiernego wkładu w redukcję emisji, na poziomie zakładu oraz sektora przemysłu, wymaga przejrzystych metod i trwałego konsensu, jeśli chodzi o monitorowanie, sprawozdawczość i weryfikację procedur, a także kluczowe wskaźniki skuteczności działania. W ostatecznym rozrachunku normy umożliwią walidację metod pomiaru i ilościowego określania emisji gazów cieplarnianych związanych z procesami, zapewnią porównywalność wydajności zakładów na całym świecie i umożliwią ocenę ich potencjału w zakresie ulepszeń.

              Wkład sektora stalowego w realizację celów dotyczących klimatu i efektywnej gospodarki zasobami

Stal przyczynia się do ograniczenia emisji CO2 i oszczędności energii w wielu zastosowaniach, takich jak przemysł motoryzacyjny, stoczniowy, budowlany, maszynowy, artykuły gospodarstwa domowego, wyroby medyczne i turbiny wiatrowe. W niedawnym badaniu[54] porównano oszczędności w zakresie emisji CO2 wynikające z innowacyjnych zastosowań stali, takich jak bardziej wydajne elektrownie i turbiny wiatrowe czy lżejsze pojazdy, z emisjami CO2 z produkcji stali. Badanie wykazało, że w przypadku Niemiec potencjalne oszczędności osiągnięte poprzez wykorzystanie stali są wyższe niż emisje z jej produkcji. Stal w pełni nadaje się do recyklingu bez utraty jakości. Produkty uboczne produkcji stali (np. żużel) są niemal w pełni wykorzystywane. W związku z tym w odniesieniu do inicjatywy przewodniej strategii „Europa 2020” dotyczącej efektywnego korzystania z zasobów[55] przemysł stalowy ma duże szanse na osiągnięcie korzyści z położenia większego nacisku na podejście oparte na cyklu życia (Life-Cycle Approach, LCA), zwiększenia wskaźników recyklingu i lepszego wykorzystania produktów ubocznych.

Inny sposób na sprostanie wyzwaniom związanym z ograniczeniem emisji gazów cieplarnianych to dalsze zintensyfikowanie wdrażania dodatkowych środków w zakresie efektywności energetycznej w produkcji stali. Wiele zakładów wytwarza duże ilości odpadowego ciepła i gazu, które mogą być wykorzystane do wytwarzania energii lub pary, przeznaczonych na własne potrzeby lub na eksport do sąsiadujących zakładów lub publicznej sieci elektroenergetycznej. Takie projekty przynoszą redukcję emisji poprzez zastąpienie innych źródeł produkcji energii, zwykle z paliw kopalnych.

Komisja podejmie następujące działania: w perspektywie krótkoterminowej: aby stworzyć otoczenie regulacyjne sprzyjające zrównoważonemu wzrostowi gospodarczemu: – w 2013 r. wyda wytyczne na temat systemów wsparcia energii ze źródeł odnawialnych do wykorzystania przez państwa członkowskie na potrzeby osiągnięcia celów dla odnawialnych źródeł energii na 2020 r.; – w przypadku nowych lub nierozstrzygniętych kwestii rozważy, na wniosek, wydanie wskazówek pisemnych w sprawie oceny konkurencji w odniesieniu do długoterminowych umów na dostawy energii elektrycznej; – przeprowadzi analizę składników i czynników kształtujących ceny i koszty energii w państwach członkowskich, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu na gospodarstwa domowe, MŚP i sektory energochłonne, spoglądając szerzej na konkurencyjność UE względem jej partnerów gospodarczych na świecie przed rozpoczęciem rozmów na posiedzeniu Rady Europejskiej w lutym 2014 r.; przedłoży sprawozdanie na temat cen energii elektrycznej dla odbiorców końcowych w przemyśle, w tym ich składników (np. komponent energii, opłaty i taryfy, podatki) w państwach członkowskich UE i innych dużych gospodarkach; – dokona oceny skutków wpływu ETS na ceny energii elektrycznej w UE, a także – w kontekście dyskusji na temat polityki w zakresie klimatu do 2030 r. – oceni, czy trzeba podjąć działania w celu rozwiązania problemu ryzyka ucieczki emisji w przypadku konkretnych sektorów; – opracuje wnioski dotyczące unijnych ram polityki w zakresie klimatu do 2030 r., w sposób w pełni uwzględniający opłacalność i potencjalny wpływ na koszty dla przemysłu. Kształtując politykę w zakresie klimatu do 2030 r., bez uszczerbku dla wyników konsultacji społecznych rozpoczętych w związku z zieloną księgą „Ramy polityki w zakresie klimatu i energii do roku 2030”, postara się wziąć pod uwagę między innymi międzynarodową konkurencyjność przemysłu europejskiego, jak również specyficzne cechy niektórych sektorów i postępy w ogólnoświatowych negocjacjach w sprawie zmiany klimatu, a także ocenę wszystkich istotnych emisji CO2 w UE; – zapewni, aby ocena ryzyka ucieczki emisji, która ma być przeprowadzana w kontekście nowego wykazu dotyczącego ryzyka ucieczki emisji, odbywała się w sposób otwarty i przejrzysty, zgodnie z wymogami dyrektywy w sprawie ETS i z uwzględnieniem specyfiki niektórych sektorów, a także wpływu kosztów energii elektrycznej na ich konkurencyjność; – wkrótce zaproponuje dodanie wytwarzania niektórych produktów z żelaza kutego do wykazu sektorów uznanych za narażone na ryzyko ucieczki emisji z powodu kosztów bezpośrednich; – będzie promować najlepsze praktyki w zakresie efektywności energetycznej, w oparciu o wyniki audytów energetycznych, które mają być przeprowadzane przez przedsiębiorstwa zgodnie z dyrektywą o efektywności energetycznej[56], jak również o badania europejskie i międzynarodowe; – będzie promować inwestycje w efektywność energetyczną (nowe kotły do wytwarzania energii, odzysk gazu w produkcji stali, szczytowe turbiny rozprężne (TRT), odzysk ciepła odpadowego); – rozważy wprowadzenie wymogów dotyczących ekoprojektu dla recyklingu i demontażu, aby zapewnić łatwiejsze oddzielanie stali nadającej się do recyklingu z odnośnych produktów; aby wspierać innowacje: – włączy przemysł stalowy w zakres środków dotyczących badań, rozwoju i innowacji, demonstracji, wdrażania i wprowadzania na rynek efektywnych energetycznie produktów, technologii i rozwiązań w celu wprowadzenia w życie dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej oraz innych aktów prawnych i strategii w dziedzinie efektywności energetycznej; – oceni, w jaki sposób przychody związane z ETS można przeznaczać i wykorzystywać na finansowanie celów związanych z klimatem, w tym wdrażanie nowych i innowacyjnych technologii w sektorach energochłonnych; w perspektywie średnio- do długoterminowej: aby stworzyć otoczenie regulacyjne sprzyjające zrównoważonemu wzrostowi gospodarczemu: – będzie prowadzić negocjacje na rzecz zawarcia do 2015 r. wiążącej międzynarodowej umowy w sprawie zmiany klimatu, aby zapewnić odpowiednie zobowiązania wszystkich zainteresowanych stron, a zwłaszcza największych gospodarek, z uwzględnieniem ich obowiązków i możliwości, przy jednoczesnym zapewnieniu przejrzystości i odpowiedzialności oraz włączeniu solidnego systemu przestrzegania i egzekwowania przepisów; – wezwie Europejski Komitet Normalizacyjny do jak najszybszego opracowania norm oceny emisji gazów cieplarnianych w sektorach energochłonnych; – będzie nadal podejmować działania na rzecz opracowania metodyki podejścia opartego na cyklu życia, aby umożliwić lepsze uwzględnianie możliwości recyklingu materiałów; – oszacuje ocenę LCA w odniesieniu do łańcuchów wartości i możliwości recyklingu materiałów i włączy możliwość recyklingu materiałów do odpowiednich wniosków i strategii w zakresie polityki; aby zdywersyfikować dostawy: – określi warunki umożliwiające przyszłą eksploatację lokalnych konwencjonalnych i niekonwencjonalnych złóż gazu i paliw kopalnych w sposób przyjazny dla środowiska, co mogłoby przyczynić się do zmniejszenia zależności UE od importu energii i obniżenia cen. Komisja zwraca się do państw członkowskich: – w ramach przygotowań do rozmów na posiedzeniu Rady Europejskiej w lutym 2014 r., na podstawie sprawozdania Komisji: o przeprowadzenie oceny wpływu wszystkich krajowych środków, w obszarach takich jak opodatkowanie, opłaty dotyczące zdolności produkcyjnych i sieci, taryfy i mechanizmy wsparcia dla odnawialnych źródeł energii lub innych form energii, na ceny energii dla sektorów energochłonnych; – o rozważenie na tej podstawie odpowiednich środków mających na celu obniżenie cen energii dla sektorów energochłonnych w kontekście konsolidacji budżetowej, reguł konkurencji i integralności rynku wewnętrznego; – o rozważenie ustanowienia mechanizmu, w ramach którego przychody z ETS będą przeznaczane na projekty w obszarach badań, rozwoju i innowacji w sektorach energochłonnych; – o wzmożenie wysiłków na rzecz zniwelowania różnic w średnich cenach i kosztach energii pomiędzy przemysłem UE i jego głównymi konkurentami poprzez poprawę funkcjonowania rynku i bezpieczeństwa dostaw w sektorze energetycznym; – o ocenę inicjatyw w zakresie współpracy przy produkcji energii elektrycznej, umów i partnerstw długoterminowych; – o wymianę najlepszych praktyk i dzielenie się informacjami. Komisja dokona oceny wpływu podjętych działań i w razie potrzeby opracuje dodatkowe zalecenia mające na celu zminimalizowanie kosztów energii dla sektorów energochłonnych.

              3.5     Innowacje

Najbardziej nowoczesne instalacje w unijnym przemyśle stalowym zbliżają się do limitów wyznaczanych przez obecnie dostępne technologie i bez wprowadzenia przełomowych technologii[57] przemysłowi stalowemu trudno będzie uzyskać dalsze, istotne zmniejszenie emisji CO2. Ostatnie innowacje technologiczne pojawiły się przed kilkoma laty. W przeszłości potencjalne przełomowe technologie badano w ramach projektów pod wspólnym szyldem „ULCOS”[58]. Komisja wspierała ULCOS, przeznaczając na ten cel łącznie 40 mln EUR w ramach 6. programu ramowego na rzecz badań i rozwoju, jak również z Funduszu Badawczego Węgla i Stali.

W ramach programu „Horyzont 2020” może być udzielone konkretne wsparcie dla przemysłu procesowego na rzecz proponowanego partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) o nazwie „SPIRE”.[59] Ponadto wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla (CCS), w tym zastosowania CCS w procesach przemysłowych i w wytwarzaniu energii, zostało uznane za kluczową technologię obniżania emisyjności sektora przemysłowego w planie działania prowadzącym do przejścia na gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r.[60], jak również w planie działania w zakresie energii do roku 2050.[61] Technologia ta jest jednym z priorytetów określonych w europejskim strategicznym planie w dziedzinie technologii energetycznych (EPSTE), obejmującym specjalną europejską inicjatywę przemysłową i wspólny program badawczy europejskiego stowarzyszenia badań nad energią (EERA). Znaczenie stali dla zastosowań w energetyce oraz potrzebę badań i innowacji określono w planie działania w dziedzinie materiałów na rzecz rozwoju niskoemisyjnych technologii energetycznych[62]. Możliwe są zatem dalsze wnioski dotyczące działalności w zakresie badań, rozwoju i innowacji, takie jak badane w ramach poprzedniego etapu ULCOS dotyczącego badań i rozwoju. W latach 2014–2020 na projekty badawcze zostanie również przeznaczone ok. 280 mln EUR z Funduszu Badawczego Węgla i Stali.

Wyraźnie widać jednak, że w przyszłości wymagany będzie projekt demonstracyjny na skalę przemysłową w zakresie produkcji stali z wykorzystaniem CCS oraz że pula niezbędnych w tym przypadku środków finansowych będzie prawdopodobnie większa niż w przypadku typowych projektów w dziedzinie badań, rozwoju i innowacji. Szacuje się, że koszty pełnego spektrum badań demonstracyjnych związanych z ULCOS przekroczyłyby 500 mln EUR. Dlatego też na kolejnym etapie komercyjnych projektów demonstracyjnych dotyczących technologii CCS w produkcji stali niezbędny jest efekt dźwigni wynikający z innych instrumentów, np. nowego zaproszenia do składania wniosków w ramach inicjatywy NER 300, kolejnego Europejskiego programu energetycznego na rzecz naprawy gospodarczej lub wykorzystania funduszy strukturalnych.

Ponadto nawet jeżeli takie technologie są dostępne, ich wdrożenie na dużą skalę będzie zależeć od tego, czy ich stosowanie w UE jest możliwe przy konkurencyjnych kosztach produkcji, jak również od akceptacji społecznej. W szczególności technologie CCS będą wymagały ustanowienia odpowiednich mechanizmów w celu zaangażowania społeczności lokalnych jako partnerów w takich działaniach i zapewnienia adekwatnej ceny emisji dwutlenku węgla.

Europejski przemysł stalowy przez cały czas opracowuje nowe rodzaje stali do specyficznych zastosowań. Obecnie jednak, w znacznie większym stopniu niż kiedyś, istnieje potrzeba stymulowania badań, rozwoju i innowacji w zakresie technologii procesowych przyjaznych dla środowiska. Szczególnie obiecujący pod względem poprawy konkurencyjności oraz zmniejszania wpływu na środowisko naturalne i emisji jest potencjał nowych technologii sortowania oraz innowacyjnych systemów, rynków i modeli biznesowych w dalszym rozwoju recyklingu złomu.

Europejskie partnerstwo innowacji w dziedzinie surowców[63] promuje innowacje na każdym z etapów wytwarzania stali, od poszukiwania i wydobycia po wydajne przetwarzanie, recykling i poszukiwanie surowców alternatywnych.

Wdrożenie nowych technologii w branży stalowej można usprawnić, wykorzystując mechanizmy finansowania oferowane przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI)[64]. Projekty z sektora stalowego o niższym profilu ryzyka często kwalifikują się do długoterminowego finansowania przez EBI. Ponadto wysoce innowacyjne wyroby stalowe mogą być finansowane w ramach mechanizmu finansowania opartego na podziale ryzyka (RSFF), innowacyjnego instrumentu opartego na zasadzie podziału ryzyka kredytowego, utworzonego wspólnie przez Komisję Europejską i EBI w celu poprawy dostępu do finansowania dłużnego wspierającego działania obarczone większym ryzykiem finansowym w obszarze badań, rozwoju technologicznego, projektów demonstracyjnych i innowacji.

Komisja podejmie następujące działania: – rozważy wsparcie w ramach programu „Horyzont 2020”, zgodnie z obowiązującymi zasadami pomocy państwa, badań i rozwoju oraz projektów demonstracyjnych i pilotażowych w zakresie nowych, bardziej ekologicznych i zasobooszczędnych oraz efektywnych energetycznie technologii, w tym wsparcie dla PPP spełniających odpowiednie wymogi. Na etapie przygotowań jest jedno potencjalne PPP (SPIRE) oraz plan EPSTE; – w stosownych przypadkach będzie prowadzić współpracę międzynarodową przy projektach badań eksperymentalnych, jeżeli pomogą one w zwiększaniu europejskiej konkurencyjności i dostępu do rynku; – bardziej skoncentruje wsparcie finansowe na etapach zwiększania skali i pilotażowej, a nie tylko etapie badań; – w ramach europejskiego partnerstwa innowacji w dziedzinie surowców, a w szczególności przyszłego strategicznego planu wdrożenia, przeanalizuje wszystkie warianty wspierania innowacji w przemyśle stalowym na każdym z etapów łańcucha wartości w odniesieniu do surowców (w tym recyklingu). Komisja zwraca się do państw członkowskich: – o przeanalizowanie konieczności i wykonalności zarezerwowania źródeł finansowania na potrzeby ustanowienia specjalnych programów mających na celu finansowanie projektów w zakresie badań, rozwoju i innowacji w sektorze stali i sprzyjanie tworzeniu klastrów. Komisja zwraca się do Europejskiego Banku Inwestycyjnego: – o rozpatrzenie wniosków o długoterminowe finansowanie projektów z sektora stali, które mają na celu zapewnienie przestrzegania wymogów dotyczących zezwoleń określonych w dyrektywie w sprawie emisji przemysłowych w oparciu o najlepsze dostępne techniki (BAT).

              3.6     Wymiar społeczny: restrukturyzacja i potrzeby w zakresie umiejętności

Perspektywy zatrudnienia w sektorze stali stanowią poważny problem i wymagają działań politycznych, zwłaszcza że w ostatnich latach z powodu restrukturyzacji liczba miejsc pracy zmalała o 40 000.

Oznacza to, że państwa członkowskie w dalszym ciągu napotykają istotne wyzwania społeczne związane z dotychczasowym i zapowiedzianym zmniejszaniem zdolności produkcyjnych, które dotknie szereg regionów. Ponadto jeżeli produkcja stali w Europie będzie stawać się coraz trudniejsza, gałęzie przemysłu zależne od tego samego łańcucha wartości będą również zamykać działalność lub inwestować gdzie indziej.

Aby sektor ten zachował strategiczne znaczenie dla europejskiego przemysłu wytwórczego i zatrudnienia, oprócz długoterminowych działań należy wprowadzić pilne środki tymczasowe. Konieczne będzie również wypracowanie rozwiązań dotyczących przejściowej modyfikacji warunków zatrudnienia, z wykorzystaniem pomocy publicznej, w celu zachowania zdolności do pracy i stworzenia możliwości przekwalifikowania pracowników w okresach niskiej koniunktury gospodarczej, w stosownych przypadkach zgodnie z odpowiednimi zasadami pomocy państwa.

Można uruchomić różne unijne fundusze i instrumenty polityczne, aby złagodzić społeczne koszty dostosowania oraz zapewnić zachowanie i rozwój umiejętności niezbędnych dla przyszłej konkurencyjności tego sektora. Należy to zrobić w sposób, który będzie wspierał stopniowe przechodzenie na nowe zaawansowane metody produkcji oraz innowacyjne produkty i nie będzie wykluczał koniecznych procesów restrukturyzacyjnych. Środki takie mają szczególne znaczenie dla sektora stalowego, który będzie musiał poradzić sobie z nadwyżką zdolności produkcyjnych.

Kluczowe znaczenie w łagodzeniu niekorzystnych skutków społecznych ma przewidywanie potrzeb w zakresie restrukturyzacji unijnego przemysłu stalowego. Aby zminimalizować skutki społeczne, należy rozpowszechniać i promować dobre praktyki w dziedzinie szkolenia i zmiany kwalifikacji na poziomie przedsiębiorstwa.

Tym ważniejsze jest w tym kontekście, aby wszystkie zainteresowane strony rozwiązywały trudności koniunkturalne, stosując tymczasowe środki mające na celu utrzymanie produkcji i zatrudnienia w perspektywie długoterminowej oraz ograniczenie zmniejszania zdolności produkcyjnych do faktycznej strukturalnej nadwyżki zdolności produkcyjnych. W sektorze wprowadzono już środki dostosowawcze polegające na zmniejszeniu zdolności produkcyjnych w europejskim przemyśle stalowym o ponad 30 mln ton, z czego 20 mln ton można uznać za stałe dostosowanie.

Jednocześnie ma miejsce bezprecedensowa zmiana dotycząca pracowników przemysłu stalowego. Struktura wiekowa w większości europejskich przedsiębiorstw produkujących stal sprawia, że ponad 20 % obecnych pracowników opuści sektor w latach 2005–2015, a kolejne niemal 30 % do 2025 r. Branża ta musi zatem być w stanie przyciągnąć młode i twórcze talenty.

Potrzebne są specjalne działania mające na celu zapewnienie wysoko wykwalifikowanych naukowców i kadry zarządzającej, którzy popchną europejski przemysł stalowy do przodu i stworzą nowe źródła przewagi konkurencyjnej.

Fundusze strukturalne mogą pomóc w restrukturyzacji sektora oraz wspierać innowacje i specjalizację w ramach inteligentnego wzrostu. W tym kontekście daleko idących zmian i restrukturyzacji należy w pełni wykorzystywać Europejski Fundusz Społeczny (EFS) i Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji (EFG), aby wspierać podnoszenie i aktualizowanie umiejętności pracowników sektora oraz pomóc zwalnianym osobom w skutecznym i szybkim przekwalifikowaniu zawodowym. Przy odpowiednim programowaniu krajowym lub regionalnym EFS może odgrywać tę rolę, uprzedzając zmiany, w sposób ciągły i dużo wcześniej przed konkretnymi działaniami restrukturyzacyjnymi, tym samym łagodząc z wyprzedzeniem ich przyszłe skutki. EFG może uzupełniać tę funkcję, wspierając zwalnianych pracowników aktywnymi instrumentami rynku pracy.

Zgodnie z unijnymi zasadami pomocy państwa sektor stalowy może korzystać z szeregu kategorii środków pomocy państwa, które przyczyniają się do osiągnięcia celów strategii „Europa 2020”: pomocy przeznaczonej na badania, rozwój i innowacje, pomocy związanej ze szkoleniami i zatrudnieniem. Sektor stalowy był już na przykład objęty zwolnieniem z krajowych podatków ekologicznych i energetycznych, pomocą państwa na środki w zakresie efektywności energetycznej i pomocą na rzecz inwestycji wykraczających poza obowiązkowe normy UE. Ponadto stalownictwo jest uznawane za jeden z sektorów narażonych na ryzyko ucieczki emisji, a państwa członkowskie mogą przyczynić się do złagodzenia wpływu wyższych cen energii elektrycznej spowodowanych przez ETS na konkurencyjność tego sektora w latach 2013– 2020 r. w sposób wyjaśniony powyżej.

 

Komisja podejmie następujące działania: w perspektywie krótkoterminowej: – będzie wspierać zatrudnienie młodych ludzi w sektorze poprzez udoskonalenie programów praktyk zawodowych i procesów rekrutacji młodzieży; – będzie wspierać utworzenie europejskiej rady ds. umiejętności w przemyśle stalowym, w ramach której będą ze sobą współpracować krajowe stowarzyszenia zajmujące się rozwijaniem umiejętności i zatrudnieniem w sektorze stalowym. Rada ds. umiejętności może obejmować, w zależności od woli i zdolności organizacji w sektorze, przedstawicieli pracodawców i pracowników na poziomie europejskim i krajowym oraz organizacji zrzeszających podmioty oferujące programy kształcenia i szkoleń; – za pośrednictwem programu „Erasmus dla wszystkich”[65] będzie wspierać sojusze na rzecz umiejętności sektorowych, które w oparciu o stwierdzone potrzeby i tendencje w zakresie umiejętności będą opracowywać i realizować wspólne programy i metody nauczania, w szczególności uczenia się poprzez praktykę, które zapewniają osobom uczącym się umiejętności wymagane na rynku pracy w danym sektorze, takim jak przemysł stalowy; – będzie wspierać aktywną politykę w zakresie szkoleń i uczenia się przez całe życie, w tym w temacie oszczędności energii poprzez szkolenie audytorów ds. energii i kadry kierowniczej sektora energetycznego; – zainicjuje (na wyraźny wniosek związków zawodowych lub władz krajowych) międzywydziałową grupę zadaniową[66], której powierzy przeanalizowanie i organizację działań następczych w odniesieniu do głównych przypadków zamykania hut stali lub znaczącego ograniczania ich działalności, tak aby usprawnić wykorzystanie odpowiednich funduszy UE w przypadku znaczącego ograniczania działalności lub zamykania zakładów; – przedstawi ramy jakości służące przewidywaniu zmian i procesów restrukturyzacji określające najlepsze praktyki w tej dziedzinie, które będą stosowane przez wszystkie zainteresowane strony; – zapewni, aby przyznawanie środków unijnych w ramach programu „Horyzont 2020” i funduszy strukturalnych było zgodne z zasadą inteligentnej specjalizacji regionalnej oraz uwzględniało trwałość inwestycji w celu tworzenia i utrzymywania miejsc pracy w konkretnych regionach; – będzie dalej stosować wobec państw objętych programem zasady współfinansowania i zmniejszonego wkładu własnego w ramach funduszy strukturalnych. Komisja zwraca się do państw członkowskich: – o zbadanie możliwości wykorzystania we współpracy z władzami regionalnymi Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) w celu przeszkolenia i przekwalifikowania zawodowego pracowników, między innymi poprzez ustanowienie specjalnego środka finansowania dla sektora stalowego; – o zbadanie możliwości wykorzystania funduszy strukturalnych we współpracy z władzami regionalnymi w kolejnym okresie programowania, w celu złagodzenia społecznych skutków restrukturyzacji w sektorze stalowym; – o zakończenie trwających negocjacji w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji (EFG) na okres programowania obejmujący lata 2014–2020[67] i składanie wniosków o jego zastosowanie; – o ułatwienie dialogu między partnerami społecznymi w celu osiągnięcia porozumienia w sprawie tymczasowych inicjatywy mających na celu utrzymanie miejsc pracy, takich jak możliwość wprowadzenia programów elastyczności pracowników, zwłaszcza w odniesieniu zwłaszcza do dostosowań koniunkturalnych. Komisja zachęca przemysł stalowy: – do odgrywania czynnej roli w usuwaniu braków i niedoborów umiejętności; – do dalszego dostosowywania branży zgodnie z najlepszymi praktykami w zakresie przewidywania zmian i restrukturyzacji, w tym poprzez dialog społeczny i właściwe zaangażowanie zainteresowanych stron na poziomie regionalnym; – do zbadania potrzeb w zakresie restrukturyzacji i ewentualnych dostosowań zdolności produkcyjnych w świetle przyszłego zapotrzebowania kluczowych sektorów, biorąc pod uwagę potrzebę różnego działania w przypadku tendencji strukturalnych i koniunkturalnych; – do współpracy z innymi zainteresowanymi stronami, zwłaszcza władzami krajowymi i regionalnymi w celu zapewnienia, aby problem cyklicznej nadwyżki zdolności produkcyjnych rozwiązywano, stosując środki tymczasowe wykorzystujące wsparcie publiczne i pozwalające na utrzymanie miejsc pracy w perspektywie długoterminowej.

4.           Wnioski

Jak wspomniano powyżej, wizja UE do roku 2030/2050 obejmuje strategie i drogi, które mają przybliżyć europejską gospodarkę do zrównoważonego i efektywnego globalnego systemu energetycznego, modernizacji systemów transportu w połączeniu z utworzeniem systemu inteligentnego zarządzania transportem, jak również renowacji wszystkich budynków i włączenia ich w inteligentne sieci dostaw.

Wizja ta w dużym stopniu opiera się na zaawansowanych materiałach, takich jak stal, której dostępność w odpowiedniej jakości, ilości i cenie jest warunkiem wstępnym pomyślnej realizacji tych zamierzeń. Tylko odpowiednie ramy polityczne i regulacyjne, w połączeniu z ukierunkowanymi działaniami Komisji, państw członkowskich i branży pomogą sektorowi stalowemu w przezwyciężeniu trudności, zwiększeniu konkurencyjności oraz produkcji innowacyjnych wyrobów stalowych niezbędnych do utrzymania i powiększenia udziałów w rynku.

Konstruktywne dyskusje w sprawie stali podkreśliły użyteczność i potrzebę kontynuowania dialogu między głównymi zainteresowanymi stronami w tym strategicznym sektorze przemysłowym. W związku z tym Komisja proponuje oficjalne powołanie grupy wysokiego szczebla ds. stali. Grupa ta spotykałaby się na corocznym posiedzeniu na wysokim szczeblu. Głównym celem powołania grupy jest ustanowienie europejskiej platformy informacji, dialogu i wymiany najlepszych praktyk. Ogólnie rzecz biorąc, powinno to ułatwić i wesprzeć działania europejskiego sektora stalowego mające na celu utrzymanie i poprawę jego zdolności do konkurowania na światowym rynku.

W ciągu 12 miesięcy od chwili przyjęcia planu działania Komisja oceni, jak jego realizacja wpłynęła na konkurencyjność przemysłu stalowego, i jeśli będzie to konieczne opracuje dodatkowe zalecenia i wytyczne.

[1]               „Eurofer Economic and Steel Market Outlook”, 2012.

[2]               Zgodnie z zapowiedziami przedsiębiorstw.

[3]               COM(2012) 582 final.

[4]               Statystyki World Steel Association za 2012 r., http://www.worldsteel.org/statistics/statistics-archive/2012-steel-production.html

[5]               OECD DSTI/SU/SC(2012) 21 „The future of steel: how will the industry evolve?” (Przyszłość stali: w jakim kierunku będzie ewoluowała branża?) (grudzień 2012 r.).

[6]               Decyzją CMC nr 39/11 Brazylia podniosła cła przywozowe na 100 produktów, w tym niektóre wyroby ze stali, ale nie na blachę o wyższej wartości dodanej. Cła wzrosły z 12 % do 25 % i obowiązują przez okres 12 miesięcy, z możliwością przedłużenia o rok.

[7]               Podstawą obliczeń są produkty objęte systemem uprzedniego nadzoru do grudnia 2012 r.

[8]               OECD DSTI/SU/SC(2012) 12 „The future of the steel industry: selected trends and policy issues”(Przyszłość przemysłu stalowego: wybrane tendencje i zagadnienia polityczne) (grudzień 2012 r.).

[9]               Prospective scenarios on energy efficiency and CO2 emissions in the Iron & Steel industry (Przyszłe scenariusze dotyczące efektywności energetycznej i emisji CO2 w hutnictwie żelaza i stali) (2012) – JRC.

[10]             The potential for improvements in energy efficiency and CO2 emissions in the EU27 iron and steel industry under different payback periods (Możliwości poprawy w zakresie efektywności energetycznej i emisji CO2 w hutnictwie żelaza i stali w UE-27 przy różnych okresach amortyzacji), Journal of Cleaner Production (2013), http://dx.doi.org/10.1016/j.jclepro.2013.02.028

[11]             Zużycie surowców naturalnych do produkcji surowej stali spadło z 2336 kg/t w 1980 r. do 2015 kg/t w 2008 r. (-13,7 %).

[12]             Dyrektywa 2012/27/UE.

[13]             COM(2013) 180 final.

[14]             Bliższe informacje można znaleźć na następującej stronie internetowej: http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/metals-minerals/steel/high-level-roundtable/index_en.htm

[15]             COM(2010) 543 i COM(2012) 746.

[16]          Test konkurencyjności to dwunastoetapowe narzędzie dotyczące skutków wniosków dotyczących polityki dla konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez ich wpływ na koszt prowadzenia działalności gospodarczej, na zdolność danych sektorów do innowacji oraz na ich konkurencyjność w skali międzynarodowej. Jest to proste i skuteczne narzędzie służące pogłębieniu ocen skutków wniosków ustawodawczych dla konkurencyjności – SEC(2012) 91 final.

[17]             Unia innowacji – COM(2010) 546 final.

[18]             Statystyki polskiej Hutniczej Izby Przemysłowo-Handlowej, 2012.

[19]             OECD DSTI/SU/SC(2012) 15 Excess Capacity in the steel industry: an examination of the global and regional extent of the challenge (Nadwyżka zdolności produkcyjnych w przemyśle stalowym: globalny i regionalny aspekt problemu).

[20]             COM(2012) 636 final.

[21]             COM(2013) 17 final i COM(2013) 18 final.

[22]             COM(2012) 433 final.

[23]             Ceny rudy żelaza wzrosły z 25 USD na suchą tonę metryczną w 2001 r. do 250 USD w 2011 r.

[24]             World Steel Association (2010).

[25]             Agencja Ochrony Środowiska Stanów Zjednoczonych.

[26]             Agencja Ochrony Środowiska Stanów Zjednoczonych.

[27]             http://scripts.cac.psu.edu/users/n/w/nwh5089/Steel%20Recycling%20Process.pdf

[28]             www.eurofer.org/index.php/eng/content/.../517/.../SteelRecycling.pdf

[29]             Dyrektywa 2009/125/WE.

[30]             http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2011:094:0002:0011:PL:PDF

[31]             Rozporządzenie (WE) nr 1013/2006.

[32]             COM(2008) 699 i COM(2011) 25.

[33]             Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1241/2009.

[34]             System „Surveillance 2” zbiera dane pozyskane bezpośrednio ze zgłoszeń celnych przywozowych. Dane te odnoszą się do numeru referencyjnego zgłoszenia celnego, rodzaju towarów, ich pochodzenia, wielkości i wartości przywozu oraz daty przyjęcia przez administrację celną (faktyczna data przywozu) Zapisy są przekazywane codziennie przez systemy centralne administracji celnych państw członkowskich UE. System opiera się na art. 308d przepisów wykonawczych do kodeksu celnego (rozporządzenie nr 2454/93).

[35]             Wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie rynków instrumentów finansowych, COM(2011) 652, rozporządzenie w sprawie infrastruktury rynku europejskiego (UE) nr 648/2012, dyrektywa w sprawie nadużyć na rynku 2003/6/WE zmieniona dyrektywą 2008/26/WE i dyrektywą 2010/78/UE. Dyrektywa w sprawie nadużyć na rynku jest obecnie przedmiotem przeglądu (COM(2011) 654 oraz wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie nadużyć na rynku, COM(2011) 651).

[36]             Badanie pt. „The Usefulness of Estimating Sectoral Price Elasticities” dotyczące europejskich sektorów energochłonnych przeprowadzone przez Ecorys.

[37]             Ceny węgla koksującego wzrosły z 170 USD/t w 2009 r. do 290 USD/t w 2011 r.

[38]             Międzynarodowa Agencja Energii, statystyki kwartalne, 2. kwartał 2012 r.

[39]             MAE: indeks 2005 = 100, ceny energii i podatki, statystyki kwartalne, 4. kwartał 2012 r. Europejskie dane odnoszą się tylko do członków OECD.

[40]             COM(2011) 885/2.

[41]          2009/C 235/04.

[42]             COM(2011) 676.

[43]             Dyrektywy 2009/72/WE i 2009/73/WE, rozporządzenia (WE) nr 713/2009, 714/2009 i 715/2009.

[44]             COM(2011) 808 final.

[45]             Art. 101 lub 102 TFUE.

[46]             Sprawa COMP. 39.386 – Umowy długoterminowe Francja (Dz.U. C 133 z 22.5.2010, s. 5) i sprawa COMP/B-1/T.37966 – Distrigaz (Dz.U. C 9 z 15.1.2008, s. 8).

[47]             Zawiadomienie Komisji w sprawie nieformalnych wskazówek dotyczących nowych kwestii związanych ze stosowaniem art. 81 i 82 Traktatu WE, które występują w indywidualnych przypadkach (nieformalne wskazówki), Dz.U. C 101 z 27.4.2004, s. 78.

[48]             EUCO 75/1/12 z dnia 23 maja 2013 r.

[49]             Komunikat Komisji, Europejski semestr 2013: Zalecenia dla poszczególnych krajów – Jak wyprowadzić Europę z kryzysu, COM (2013) 350.

[50]             Szacuje się, że w UE-27 z branży tej pochodzi 4-7 % antropogenicznej emisji CO2, a w okresie od 2005 r. do 2008 r. generowała ona średnio 252,5 mln ton emisji CO2.

[51]             COM(2013) 169 final.

[52]             COM(2011) 112 final.

[53]             Dokument roboczy służb Komisji SEC(2011) 1609: Plan działania w dziedzinie materiałów na rzecz rozwoju niskoemisyjnych technologii energetycznych.

[54]             Boston Consulting Group.

[55]             COM(2011) 21.

[56]             Dyrektywa 2012/27/UE.

[57]             Prospective scenarios on energy efficiency and CO2 emissions in the Iron & Steel industry (Przyszłe scenariusze dotyczące efektywności energetycznej i emisji CO2 w hutnictwie żelaza i stali) (2012), JRC.

[58]             ULCOS to skrótowiec od „Ultra–Low Carbon dioxide (CO2) Steelmaking” (ultraniska emisja CO2 przy produkcji stali).

[59]             „Sustainable Process Industry through Resource and Energy Efficiency“ (Zrównoważony przemysł procesowy dzięki efektywnej gospodarce zasobami i efektywności energetycznej).

[60]             COM(2011) 112 final.

[61]             COM(2011) 885 final.

[62]             SEC(2011) 1609.

[63]             COM(2012) 82 final.

[64]             EBI, którego działalność nie jest nastawiona na zysk, ciągle posiada rating „AAA” u wszystkich trzech agencji  ratingowych, dlatego może zaciągać na światowych rynkach finansowych pożyczki o bardzo korzystnym oprocentowaniu i przeznaczać je na wybrane projekty.

[65]             COM(2011) 787 final.

[66]             COM(2005) 120 final.

[67]             COM(2011) 608.