KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY

sporządzony na podstawie art. 395 dyrektywy Rady 2006/112/WE

1. KONTEKST

Zgodnie z art. 395 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej („dyrektywy VAT”), Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, może upoważnić każde państwo członkowskie do wprowadzenia szczególnych środków stanowiących odstępstwo od przepisów wspomnianej dyrektywy w celu uproszczenia procedury poboru podatku VAT lub zapobiegania niektórym formom uchylania się od opodatkowania lub unikania opodatkowania. Ponieważ procedura ta przewiduje odstępstwa od ogólnych zasad stosowania VAT, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, takie odstępstwa powinny być proporcjonalne i mieć ograniczony zakres.

W piśmie, które wpłynęło do Komisji w dniu 7 stycznia 2013 r., Węgry wystąpiły z wnioskiem o upoważnienie do wprowadzenia środka stanowiącego odstępstwo od art. 193 dyrektywy VAT. Zgodnie z art. 395 ust. 2 tej dyrektywy Komisja poinformowała pozostałe państwa członkowskie pismem z dnia 12 lutego 2013 r. o wniosku złożonym przez Węgry. Pismem z dnia 13 lutego 2013 r. Komisja zawiadomiła Węgry, że posiada wszystkie informacje, które uznaje za niezbędne w celu rozpatrzenia wniosku.

Węgry wnioskują o upoważnione do stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia w odniesieniu do szeregu produktów rolnych, głównie tych wytwarzanych i dostarczanych w ramach branży hodowli świń i pasz dla zwierząt. Konkretne towary objęte wnioskiem Węgier są wymienione szczegółowo poniżej w pkt 3.

Węgry otrzymały ostatnio upoważnienie do stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia do dostaw niektórych zbóż i nasion oleistych[1].

Odstępstwo to zostało udzielone przez Radę na ściśle określonych warunkach, zgodnie z którymi Węgry zobowiązały się do wdrożenia, w okresie stosowania wspomnianego odstępstwa, odpowiednich i skutecznych środków kontroli i obowiązków sprawozdawczych, które umożliwiłyby powrót do normalnego systemu po upływie tego okresu przejściowego. Węgry są zobowiązane do powiadomienia Komisji o wprowadzeniu tych środków i obowiązków. Węgry nie wywiązały się jeszcze z tego zobowiązania.

Podejście to było w szczególności uzasadnione ryzykiem przeniesienia nadużycia do innego państwa członkowskiego w sektorze o dość dużym znaczeniu gospodarczym w kilku państwach członkowskich.

Należy przypomnieć, że podczas niedawnych negocjacji w Radzie w sprawie podobnych rodzajów odstępstw, szereg państw członkowskich wyraziło swoje obawy, podkreślając że jakiekolwiek odstępstwo od systemu płatności cząstkowych nie może być niczym więcej niż środkiem ostatecznym i nadzwyczajnym w dowiedzionych przypadkach nadużyć oraz musi oferować gwarancje co do konieczności i nadzwyczajnego charakteru przyznanego odstępstwa, okresu jego obowiązywania i szczególnego charakteru odnośnych produktów. Państwa członkowskie zauważyły ponadto, że mechanizm odwrotnego obciążenia zawsze pociąga za sobą ryzyko przeniesienia nadużycia do innych państw członkowskich i przypomniały, że mechanizm odwrotnego obciążenia nie powinien być systematycznie wykorzystywany do rekompensowania niewłaściwego nadzoru organów podatkowych państwa członkowskiego.

Węgry potwierdziły, że akceptują te warunki. Zobowiązanie to zostało w szczególności wspomniane w motywie pierwszym decyzji wykonawczej Rady 2012/624/UE z dnia 4 października 2012 r., w którym stwierdzono, że Węgry „zaznaczyły, iż nie będą występować o przedłużenie tego upoważnienia”.

2. ODWROTNE OBCIĄŻENIE

Osobą zobowiązaną do zapłaty VAT zgodnie z art. 193 dyrektywy VAT jest podatnik dokonujący podlegającej opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług. Celem mechanizmu odwrotnego obciążenia jest przeniesienie tego obowiązku na podatnika będącego odbiorcą dostaw.

Z oszustwem karuzelowym mamy do czynienia, gdy podmioty gospodarcze uchylają się od zapłaty podatku VAT organom podatkowym po dokonaniu sprzedaży wyrobów. Ich klienci, będący w posiadaniu ważnej faktury, są jednak uprawnieni do odliczenia podatku. W ekstremalnych przypadkach takiego uchylania się od opodatkowania te same towary lub usługi są w wyniku „oszustwa karuzelowego” (które obejmuje towary lub usługi będące przedmiotem handlu między państwami członkowskimi) wielokrotnie dostarczane lub świadczone bez zapłaty podatku VAT organom podatkowym. Poprzez wyznaczenie osoby, której dostarczane są towary lub świadczone usługi, jako osoby zobowiązanej do zapłaty VAT w takich przypadkach, stworzono mechanizm odwrotnego obciążenia, pozwalający w szczególności na wyeliminowanie możliwości zaangażowania się w tę formę uchylania się od opodatkowania.

3. ODNOŚNY WNIOSEK

Węgry wnioskują, zgodnie z art. 395 dyrektywy w sprawie VAT, by Rada, działając na wniosek Komisji, upoważniła Węgry do stosowania szczególnego środka stanowiącego odstępstwo od art. 193 dyrektywy VAT w odniesieniu do stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia w odniesieniu do dostaw następujących towarów:

Kod CN[2] || Opis

0103 1000 0103 9110 0103 9211 0103 9219 || Świnie żywe, hodowlane czystorasowe Świnie żywe, o masie mniejszej niż 50 kg, gatunki domowe Maciory mające prosiaki co najmniej raz, o masie nie mniejszej niż 160 kg, o masie 50 kg lub większej Świnie żywe, pozostałe, o masie 50 kg lub większej, gatunki domowe, pozostałe

0203 1110 0203 2110 || Mięso ze świń, świeże lub schłodzone, tusze i półtusze, ze świń domowych Zamrożone, tusze i półtusze, ze świń domowych

1103 || Kasze, mączki i granulki, zbożowe

2302 || Otręby, śruta i inne pozostałości odsiewu, przemiału lub innej obróbki zbóż i roślin strączkowych, nawet granulowane

2304 || Makuchy i inne pozostałości stałe, nawet mielone lub w postaci granulek, pozostałe z ekstrakcji oleju sojowego

2306 || Makuchy i inne pozostałości stałe, nawet mielone lub w postaci granulek, pozostałe z ekstrakcji tłuszczów lub olejów roślinnych, inne niż te objęte pozycją 2304 lub 2305

2309 90 || Preparaty, w rodzaju stosowanych do karmienia zwierząt, inne niż karma dla psów lub kotów, pakowana do sprzedaży detalicznej

Obecny wniosek należy rozpatrywać w kontekście odstępstwa, którego udzielono ostatnio Węgrom i zgodnie z którym państwo to jest już upoważnione do stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia w odniesieniu do dostaw niektórych zbóż i nasion oleistych[3].

Stosowanie tego odstępstwa jest ograniczone w czasie na okres dwóch lat. Ponadto Węgry zobowiązały się do wprowadzenia odpowiednich i skutecznych środków kontroli oraz obowiązków składania sprawozdań dotyczących podatników dostarczających towary, do których ten szczególny środek ma zastosowanie, a także do powiadomienia Komisji o wprowadzeniu odpowiednich środków i obowiązków.

Węgry powiadomiły Komisję, że stwierdziły szereg oszustw podatkowych w działalności obejmującej dostawy towarów wymienionych w powyższej tabeli, które skutkowały wysokimi kwotami niezapłaconego podatku VAT. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Węgry wykrycie tych przypadków oszustw podatkowych związanych z podatkiem VAT wynika również ze znacznego wzrostu liczby kontroli podatkowych przeprowadzonych na Węgrzech.

Węgry są jednak zdania, że kontrole te są zazwyczaj bardzo czasochłonne i dlatego wnioskują o upoważnienie stwierdzające, że przedmiotowe transakcje powinny być objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia w celu zapobiegania oszustwom podatkowym związanym z podatkiem VAT.

4. STANOWISKO KOMISJI

Otrzymując wniosek na podstawie art. 395 dyrektywy VAT, Komisja ocenia, czy spełnione są podstawowe warunki udzielenia upoważnienia, a mianowicie czy proponowany środek specjalny upraszcza procedury poboru podatków dla podatników lub dla administracji podatkowej lub czy pozwala zapobiec niektórym formom uchylania się od opodatkowania lub unikania opodatkowania. W tym kontekście Komisja zawsze przyjmowała ograniczone, ostrożne podejście, dopilnowując, by odstępstwa nie podważały funkcjonowania ogólnego systemu VAT, by ich zakres był ograniczony oraz by były one konieczne i proporcjonalne.

Po pierwsze, Komisja stoi na stanowisku, że rodzaj i charakter poszczególnych towarów – wymienionych powyżej – powinien umożliwić przeprowadzenie audytu za pomocą konwencjonalnych środków kontroli bez konieczności wprowadzania mechanizmu odwrotnego obciążenia. Niedawne odstępstwo dla Węgier w odniesieniu do zbóż i nasion oleistych[4] zostało udzielone w wyjątkowych okolicznościach w celu zapewnienia Węgrom odpowiedniej ilości czasu na wdrożenie reform mających na celu zwalczanie nadużyć finansowych.

Po drugie, środek dotyczący zbóż i nasion oleistych nigdy nie miał być rozwiązaniem długoterminowym, ani też środkiem kompensującym niewłaściwy nadzór podatników na tych niezwykle ważnych rynkach. Odstępstwo to było uzasadnione jako część pakietu środków, które mają zostać podjęte przez Węgry, a jednocześnie zostało ono przyznane na ograniczony okres czasu. Takie same warunki zostały zawarte w odstępstwie przyznanym Rumunii[5].

Węgry nie poinformowały jeszcze Komisji o wprowadzeniu odpowiednich i skutecznych środków kontroli i obowiązków sprawozdawczych dotyczących dostaw towarów objętych przyznanym niedawno odstępstwem. Biorąc pod uwagę ściśle ograniczony charakter tego odstępstwa, Komisja jest zdania, że – na tym etapie – nieuzasadnione jest rozszerzenie w znacznym stopniu wykazu towarów objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia, o co obecnie wnioskują Węgry. Skutkiem zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia do długiego wykazu towarów, o który wnioskują Węgry, byłaby sytuacja, w której znacząco większa liczba dostaw realizowanych w sektorze rolnym nie podlegałaby zwykłym przepisom dotyczącym podatku VAT. Komisja ma podstawy, by wątpić, że takie ogólne podejście można wciąż uważać za „szczególny środek” w rozumieniu art. 395 dyrektywy VAT.

Ponadto szczegółowe informacje przedstawione przez Węgry wraz z wnioskiem o odstępstwo wskazują, że Węgry z powodzeniem zaczęły już wprowadzać środki w celu skutecznego przeciwdziałania stwierdzonym oszustwom podatkowym w odnośnych sektorach. Dane statystyczne przekazane Komisji przez Węgry podkreślają, że w 2012 r. Węgry niemal podwoiły liczbę przeprowadzonych kontroli podatkowych w porównaniu z 2011 r., jak również udało się im zwiększyć skuteczność kontroli przeprowadzonych w najbardziej narażonych sektorach pod względem liczby wykrytych przypadków oszustw podatkowych skutkujących nieuiszczeniem podatku VAT. Komisja docenia podjęte wysiłki i zachęca Węgry do dalszego kontynuowania tych środków, które jej zdaniem są odpowiednie z punktu widzenia zapobiegania występowaniu stwierdzonych przypadków oszustw w dziedzinie podatku VAT.

Komisja uważa również, że w pierwszej kolejności należy w pełni wdrożyć tzw. środki konwencjonalne mające na celu przeciwdziałanie oszustwom karuzelowym. W tym kontekście Komisja jest gotowa wpierać Węgry w pełnym wdrożeniu tych środków. W tej sytuacji Komisja uważa, że wprowadzenie dalszych środków przejściowych na podstawie art. 395 dyrektywy VAT w celu umożliwienia stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia nie jest właściwym podejściem.

Ponadto w tym sektorze mechanizm odwrotnego obciążenia mógłby mieć niekorzystny wpływ na nadużycia finansowe na poziomie detalicznym. W przeciwieństwie do zbóż, w przypadku których przetwórstwo ma miejsce prawie zawsze na etapie przemysłowym, przetwórstwo tusz zwierząt na mięso przeprowadza się często w tym samym miejscu, w którym mięso to jest sprzedawane konsumentom indywidualnym. Ryzyko przeniesienia całego zobowiązania z tytułu podatku VAT na ostatnie ogniwo łańcucha jest zatem znacznie wyższe.

Wreszcie, istnieją przesłanki, że nadużycia w tym sektorze zostały przeniesione w szczególności do innych państw członkowskich w Europie Południowo-Wschodniej. W tym kontekście stosowanie odwrotnego obciążenia do rozszerzonej liczby towarów w odnośnych sektorach rolnych stwarzałoby dla tych państw członkowskich ryzyko nadużycia, którego nie można lekceważyć, biorąc pod uwagę znaczenie odnośnych sektorów w tym regionie.

5. WNIOSEK

Na podstawie powyższych rozważań Komisja jest przeciwna wnioskowi złożonemu przez Węgry.

[1]               Decyzja wykonawcza Rady 2012/624/UE z dnia 4 października 2012 r. w sprawie upoważnienia Węgier do wprowadzenia szczególnego środka stanowiącego odstępstwo od art. 193 dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. L 274 z 9.10.2012, s. 26).

[2]               Kod Nomenklatury Scalonej (CN) ustanowiony rozporządzeniem (EWG) nr 2658/87.

[3]               Zob. przypis 1.

[4]               Zob. przypis 1.

[5]               Decyzja wykonawcza Rady 2011/363/UE z dnia 20 czerwca 2011 r. w sprawie upoważnienia Rumunii do wprowadzenia szczególnego środka stanowiącego odstępstwo od art. 193 dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. L 163 z 23.6.2011, s. 26).