SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

w sprawie wykonania, wyników i ogólnej oceny Europejskiego Roku Wolontariatu (2011)

1.           Informacje ogólne:

1.1.        Wprowadzenie

Zgodnie z decyzją ustanawiającą Europejski Rok Wolontariatu (2011)[1], niniejsze sprawozdanie przedstawia przegląd wykonania, wyników i ogółu osiągnięć Europejskiego Roku Wolontariatu, przyjmując za podstawę wnioski z oceny zewnętrznej Europejskiego Roku Wolontariatu[2].

W 2006 r. Komisja Europejska zasięgnęła opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie przyszłego kierunku rozwoju wolontariatu na szczeblu europejskim. Jako jedno ze swoich głównych zaleceń opinia rozpoznawcza Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z grudnia 2006 r. w sprawie roli wolontariatu w społeczeństwie europejskim i jego oddziaływania zawierała wezwanie „do ogłoszenia Roku Wolontariusza, następnie do jak najszybszego opublikowania białej księgi na temat działalności wolontariackiej i aktywnego obywatelstwa w Europie”[3].

Utworzono sojusz organizacji pozarządowych popierających ideę Europejskiego Roku Wolontariatu, a także przeprowadzono kampanię społeczeństwa obywatelskiego mającą na celu ustanowienie roku 2011 Europejskim Rokiem Wolontariatu. W 2008 r. Parlament Europejski przyjął deklarację[4] popierającą wezwanie do ustanowienia Europejskiego Roku Wolontariatu (2011), nadając inicjatywie rozmach i jednocześnie rozbudzając wysokie oczekiwania.

W 2009 r. Parlament Europejski i Rada zatwierdziły wniosek Komisji dotyczący ogłoszenia roku 2011 Europejskim Rokiem Wolontariatu Propagującym Aktywność Obywatelską (zwanym dalej Europejskim Rokiem Wolontariatu 2011).

Europejski Rok Wolontariatu 2011 pojawił się w odpowiednim momencie – dziesięć lat po Międzynarodowym Roku Wolontariatu Organizacji Narodów Zjednoczonych, który miał miejsce w 2001 r. – i mógł w ten sposób sprostać oczekiwaniom społeczeństwa obywatelskiego i zgromadzić zainteresowane strony zaangażowane w wolontariat w państwach członkowskich wokół koncepcji wolontariatu jako środka wyrazu aktywności obywatelskiej. Pokazał on, że Europejczycy są przywiązani do wartości solidarności, sprawiedliwości i integracji społecznej, a instytucje europejskie odgrywają przypisaną im rolę w promowaniu wolontariatu.

1.2.        Europejski Rok Wolontariatu 2011 i jego cele

W pełni przestrzegając zasady pomocniczości, Europejski Rok Wolontariatu 2011 został zaplanowany z myślą o wsparciu działań podejmowanych przez państwa członkowskie, władze regionalne i lokalne, aby stworzyć lepsze warunki dla wolontariatu i sprawić, aby działania w jego ramach stały się bardziej widoczne w Unii Europejskiej, poprzez realizację czterech celów:

· pracy nad stworzeniem przyjaznego otoczenia dla wolontariatu w UE w celu uczynienia z niego trwałego elementu propagowania aktywności obywatelskiej;

· wsparcia organizatorów wolontariatu w celu poprawy jakości działań wolontariackich;

· uznania działalności dobroczynnej;

· podnoszenia świadomości o wartości i znaczeniu wolontariatu.

2.           Co osiągnięto w ramach Europejskiego Roku wolontariatu?

2.1.        Kontekst

Europejski Rok Wolontariatu 2011 przypadł na czas światowego kryzysu gospodarczego. Dzięki kryzysowi obywatele zrozumieli znaczenie solidarności społecznej budowanej dzięki zaangażowaniu poszczególnych wolontariuszy, a tym samym stali się bardziej otwarci na koncepcje i wartości wolontariatu oraz jego rolę we wspieraniu aktywności obywatelskiej.

W tym kontekście Europejski Rok Wolontariatu 2011 uzmysłowił potrzebę dalszej pracy nad stworzeniem wolontariatu wysokiej jakości osadzonego w odpowiednich ramach prawnych. Wolontariat został uznany jako wyraz solidarności między obywatelami obywateli, która przyczynia się do dobrobytu naszego społeczeństwa i pomaga zrównoważyć wykluczenie społeczne, ubóstwo, nietolerancję, rasizm, ksenofobię i niesprawiedliwość. W tym kontekście Europejski Rok Wolontariatu 2011 stanowił naturalną kontynuację poprzedzającego go roku 2010 – Europejskiego Roku Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym.

2.2.        Silne zaangażowanie polityczne

Europejski Rok Wolontariatu 2011 zadziałał jako katalizator zmian politycznych zarówno na szczeblu europejskim, jak i krajowym. Wiele ważnych dokumentów w zakresie polityki zostało przyjętych przyjęto jeszcze przed jego zakończeniem:

Komisja przyjęła „Komunikat w sprawie polityki UE i wolontariatu: Uznanie i propagowanie wolontariatu transgranicznego w UE”[5].

W trakcie polskiej prezydencji Rada przyjęła konkluzje w sprawie roli wolontariatu w polityce społecznej[6], jak również w sprawie roli wolontariatu sportowego w propagowaniu aktywności obywatelskiej[7].

W marcu 2012 r. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny przyjął opinię w sprawie komunikatu Komisji z września 2011 r.[8].

W czerwcu 2012 r. Parlament Europejski przyjął sprawozdanie w sprawie uznania i propagowania wolontariatu transgranicznego w Unii Europejskiej[9].

Szereg innych środków ułatwiać będzie na szczeblu europejskim wolontariat jako taki, w szczególności zaś wolontariat transgraniczny:

Europejski Rok Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej 2012 przejął temat wolontariatu, promując wolontariat seniorów. W ramach jednej z kluczowych akcji, Europejskiego Dnia Aktywizacji Osób Starszych, zachęcano władze lokalne i organizacje działające w oparciu o wolontariat do szukania nowych sposobów zaangażowania osób starszych w działalność wolontariacką.

Europejski Rok Obywateli 2013 będzie oparty na osiągnięciach Europejskiego Roku Wolontariatu 2011.

W kontekście strategii „Europa 2020” i inicjatyw przewodnich „Mobilna młodzież” i „Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia” Komisja przedstawiła wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego[10], aby zwiększyć zakres nabywania umiejętności i kompetencji poza szkołą poprzez działania takie jak wolontariat.

W wymiarze praktycznym warto wspomnieć o europejskim paszporcie umiejetności, będącym nowym elektronicznym folderem, w którym obywatele mogą przedstawiać swój profil umiejętności i kwalifikacji nabytych w ramach uczenia się formalnego lub pozaformalnego, i który to paszport w rezultacie będzie uwzględniać także wolontariat.

Programy finansowania UE w różnych dziedzinach, takie jak wolontariat europejski, program „Młodzież w działaniu”[11], program „Europa dla obywateli”[12] czy program Grundtvig[13] i przyszły program na rzecz kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu (wniosek Komisji dotyczący programu „Erasmus dla wszystkich”)[14], będą w dalszym ciągu nastawione na wolontariuszy.

W 2014 r., po trzech latach działań przygotowawczych, zostanie ustanowiony Europejski Ochotniczy Korpus Pomocy Humanitarnej (EU Aid Volunteers), przewidziany w art. 214 ust. 5 TFUE[15].

Ponadto trwają inicjatywy w celu upowszechniania wolontariatu w polityce UE, na przykład „Odnowiona strategia UE na lata 2011–2014 dotycząca społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw”[16].

Jednocześnie doświadczenia płynące z Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 potwierdziły potrzebę większego zaangażowania na szczeblu krajowym. Wciąż istniejące przeszkody utrudniające wolontariat mogą zostać usunięte właśnie na szczeblu państw członkowskich. Europejski Rok Wolontariatu 2011 pokazał, że wolontariat jest zjawiskiem obecnym głównie na szczeblu lokalnym: większość wolontariuszy zaangażowanych jest na szczeblu lokalnym i regionalnym. Jednakże jednym z wniosków płynących z Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 było to, że państwa członkowskie mogą przyczynić się do rozwoju wolontariatu przez otwarcie krajowych programów wolontariatu na wolontariat transgraniczny.

Krajowe organy koordynujące Europejski Rok Wolontariatu 2011 przekształciły się w silną sieć współpracy, w wyniku czego przyjęły w grudniu 2011 r. warszawską deklarację w sprawie zrównoważonych działań w zakresie wolontariatu i aktywności obywatelskiej na konferencji kończącej Europejski Rok Wolontariatu.

2.3.        Stworzenie sprzyjającego środowiska dla wolontariatu w Europie

Stworzenie sprzyjającego środowiska było szczególnie ambitnym celem Europejskiego Roku Wolontariatu 2011. Choć zadanie stworzenia środowiska sprzyjającego wolontariatowi zostało uznane za bardzo ważne we wszystkich państwach członkowskich, różne były poglądy co do tego, w jakim stopniu przepisy prawne mogą stanowić rozwiązanie prowadzące do powstania lepszego otoczenia dla działalności dobroczynnej. Podczas gdy na początku Europejskiego Roku Wolontariatu w 12 państwach istniały szczegółowe ramy prawne dla sektora wolontariatu (BE, CY, CZ, HU, IT, LV, LU, MT, PL, RO, PT, ES), w 12 innych państwach członkowskich sektor wolontariatu był uregulowany przez inne, ogólne ustawy (AT, DK, EE, FI, FR, DE, GR, IE, LT, NL, SE, UK)[17]. Szczegółowe ramy prawne zostały ustanowione po raz pierwszy na Słowacji, w Słowenii i na Litwie w 2011 r. W Bułgarii ustawę o wolontariacie opracowano w 2011 r. i przyjęto rok później. Polska przyjęła nową strategię w zakresie wolontariatu, Austria wprowadziła zmiany do swojej ustawy o wolontariacie, a Portugalia przygotowała nową ustawę, które ma wejść w życie w 2012 r. W 2011 r. omawiano ideę Europejskiej Karty Wolontariatu, stworzonej w oparciu o podejście promujące poszanowanie prawa i zainicjowanej przez Europejskie Forum Młodzieży.

Odnośnie do przyjmowania w Unii Europejskiej wolontariuszy spoza UE, Komisja opublikowała w 2011 r. swoje pierwsze sprawozdanie w sprawie stosowania dyrektywy Rady 2004/114/WE w sprawie warunków przyjmowania obywateli państw trzecich w celu odbywania studiów, udziału w wymianie młodzieży szkolnej, szkoleniu bez wynagrodzenia lub wolontariacie[18].

Europejski Rok Wolontariatu stanowił dobrą okazję do zachęcenia państw członkowskich do wdrażania zaleceń podręcznika dotyczącego mierzalnej oceny pracy wolontariuszy, który został oficjalnie zatwierdzony przez Międzynarodową Organizację Pracy w trakcie Europejskiego Roku Wolontariatu.

Podręcznik MOP dotyczący mierzalnej oceny pracy wolontariuszy z marca 2011 r. ma udzielać państwom wskazówek w odniesieniu do gromadzenia systematycznych i porównywalnych w skali międzynarodowej danych dotyczących pracy wolontariuszy, w oparciu o regularne dodatkowe badania aktywności ekonomicznej ludności. Ma to na celu poprawę poziomu wiedzy na temat wolontariatu oraz ustalenie jego znaczenia gospodarczego.

Polska i Węgry były pierwszymi państwami europejskimi, które wdrożyły zalecenia podręcznika MOP w 2011 r. Włochy mają wdrożyć je w 2012 r., Słowacja wykorzystała zawartą w podręczniku metodykę do badań krajowych, a Francja, Łotwa, Republika Czeska, Portugalia, Hiszpania i Czarnogóra, kraj kandydujący do członkostwa w UE, wyraziły zainteresowanie, aby pójść tymi samymi śladami.

2.4.        Wzmocnienie pozycji organizacji działających w oparciu o wolontariat

Europejski Rok Wolontariatu 2011 stanowił ważny impuls zachęcający do wzmocnienia pozycji organizacji działających w oparciu o wolontariat i do zacieśnienia partnerstwa między nimi. Szczególnie istotną rolę w usprawnianiu tworzenia sieci kontaktów i współpracy pomiędzy zainteresowanymi stronami uczestniczącymi w Europejskim Roku Wolontariatu odegrała grupa „EYV 2011 Alliance”, a za jego pośrednictwem udało się także doprowadzić do tego, że głos społeczeństwa obywatelskiego został usłyszany. Działanie w ramach jednej grupy koordynującej akcje i politykę społeczeństwa obywatelskiego okazało się skutecznym sposobem współpracy ze społeczeństwem obywatelskim i dotarcia do setek tysięcy zarówno już aktywnych, jak i potencjalnych wolontariuszy.

W perspektywie średnio- i długoterminowej praca grup roboczych „EYV 2011 Alliance”, która doprowadziła do opracowania przez społeczeństwo obywatelskie Agendy Działań na rzecz Wolontariatu w Europie (PAVE), będzie prawdopodobnie skutecznym sposobem poprawy jakości zarządzania wolontariatem.

Grupa „EYV 2011 Alliance” została założona w 2007 r. jako otwarta, nieformalna grupa sieci europejskich działających w oparciu o wolontariat w celu współpracy nad promowaniem i realizacją Europejskiego Roku Wolontariatu 2011. Liczba sieci wzrosła z 24 w lipcu 2010 r. do 39 w grudniu 2011 r.[19], reprezentując ok. 2 000 bezpośrednich organizacji członkowskich i partnerskich w Europie i poza nią.

Na cele „EYV 2011 Alliance” składało się opracowanie Agendy Działań na rzecz Wolontariatu w Europie (PAVE), która została oficjalnie przedstawiona Komisji Europejskiej w grudniu 2011 r. podczas konferencji zamykającej Europejski Rok Wolontariatu 2011. Prace przygotowawcze odbyły się w dużej mierze w ramach sześciu grup roboczych, które spotkały się pięć razy w 2011 r. PAVE zawiera zalecenia polityczne, które zostały przygotowane przez strony zainteresowane wolontariatem i które są ukierunkowane na stworzenie bardziej sprawnych i skutecznych ram politycznych w Europie w celu wspierania i promowania wolontariuszy.

2.5.        Uznanie działalności wolontariuszy

Uznanie działań w ramach wolontariatu przyjęto za ważny cel Europejskiego Roku Wolontariatu 2011. Wyrazem tego były liczne systemy nagród i uroczystości przyznawania nagród w całej UE mające na celu wyrażenie wolontariuszom uznania i podziękowanie im za ich pracę. Niderlandy zorganizowały na przykład „Tydzień aplauzu”, a Rumunia, Węgry, Irlandia i Słowenia zorganizowały krajowe uroczystości przyznawania nagród w dowód uznania wolontariuszy.

Pierwsza konferencja tematyczna Europejskiego Roku Wolontariatu poświęcona była tematyce uznania dla działalności wolontariackiej oraz istniejących mechanizmów promowania zatwierdzania umiejętności i kompetencji uzyskanych podczas prowadzenia działalności w ramach wolontariatu. W tym kontekście przykładami dokumentów przydatnych na szczeblu europejskim są europejskie ramy kwalifikacji (EQF), Europass i Youthpass.

2.6.        Podniesienie świadomości w zakresie korzyści płynących z wolontariatu

Podnoszenie świadomości o wartości wolontariatu uznano za ważny cel Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 zarówno na szczeblu europejskim, jak i w państwach członkowskich. Do realizacji tego celu przyczyniły się Europejska kampania informacyjna i kampanie krajowe. W wielu państwach członkowskich kampania europejska, zapewniając dodatkowe środki, pomogła dopełnić podjęte już działania podnoszące świadomość na temat wolontariatu.

Poza tym Europejski Rok Wolontariatu 2011 był bardzo popularnym tematem na łamach prasy i w elektronicznych serwisach informacyjnych.

3.           Rok Europejski 2011 – realizacja i kluczowe działania

W 2011 r. całkowity budżet przeznaczony na wsparcie działań na szczeblu europejskim i w 27 państwach członkowskich UE wyniósł 7 700 mln EUR.

W 2010 r. istniał oddzielny budżet w wysokości 2 994 mln EUR przeznaczony na działania przygotowawcze, których celem było opracowanie kampanii informacyjnych i komunikacyjnych w związku z Europejskim Rokiem Wolontariatu 2011 oraz ustanowienie struktury koordynującej, zrzeszającej najważniejsze zainteresowane strony zaangażowane w wolontariat na szczeblu europejskim.

3.1.        Realizacja Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 w państwach członkowskich

W celu organizacji swojego uczestnictwa w Europejskim Roku Wolontariatu państwa członkowskie wyznaczyły krajowe organy koordynujące, których zakres działań pokazał, jak różnorodne są tradycje wolontariatu w poszczególnych państwach członkowskich.

Krajowym organom koordynującym przyznano łączną kwotę 3 549 mln EUR na koordynację krajowych działań związanych z Europejskim Rokiem Wolontariatu 2011 zgodnych z krajowym programem prac opracowanym przez każdy krajowy organ koordynujący oraz zatwierdzonym przez Komisję Europejską. Każde państwo musiało współfinansować te działania w wymiarze co najmniej 20 % otrzymanej kwoty; niektóre państwa udzieliły finansowania przekraczającego wymagane minimum.

Wiele działań w państwach członkowskich miało miejsce na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, w tym:

· działania podnoszące świadomość (kampanie informacyjne, imprezy medialne, konkursy i uroczystości przyznawania nagród, strony internetowe, ulotki, materiały promocyjne, kontakty z mediami, serwisy społecznościowe itp.);

· debaty (konferencje, seminaria, spotkania itp.);

· działania związane z wiedzą fachową (badania, analizy, publikacje itp.).

Krajowe kampanie informacyjne odniosły pozytywny skutek, ponieważ były dostosowane do uwarunkowań poszczególnych państw. Współpraca z przedstawicielstwami Komisji w państwach członkowskich i z siecią Europe Direct pomogła w dotarciu do szerszej publiczności. W ramach Europejskiego Roku Wolontariatu państwa mogły otrzymać dofinansowanie potrzebne do sfinalizowania istniejących już programów i działań krajowych w dziedzinie wolontariatu, a także uzyskać pomoc w nadaniu tym działaniom europejskiego wymiaru.

Zarówno na szczeblu krajowym, jak i lokalnym zaobserwowano wiele przykładów dobrych praktyk i innowacyjnych działań (zob. załącznik 1 odnośnie do przykładów dobrych praktyk w państwach członkowskich).

3.2.        Europejskie projekty przewodnie

Zaproszenie do składania wniosków dotyczących inicjatyw przewodnich rozpoczęto w październiku 2010 r., a w marcu 2011 r. wybrano w sumie 33 projekty w celu promowania tworzenia sieci kontaktów i innowacji w zakresie wolontariatu. Odpowiada to jednemu projektowi na państwo w przypadku czternastu państw członkowskich oraz dwóm projektom na państwo dofinansowanym we Francji, Niemczech, Grecji, Włoszech, na Malcie, w Hiszpanii, Polsce i Zjednoczonym Królestwie, oraz trzem projektom w Portugalii.

Budżet przyznany na dofinansowanie projektów przewodnich wyniósł 1 964 mln EUR. Współfinansowanie Komisji zostało ograniczone do maksymalnej wysokości 60 % całkowitych kosztów kwalifikowalnych projektu.

Priorytet przyznano projektom skoncentrowanym na testowaniu i opracowywaniu nowych i innowacyjnych systemów oraz ukierunkowanym na budowanie długofalowego partnerstwa między organizacjami społeczeństwa obywatelskiego a organami sektora publicznego zaangażowanymi w wolontariat. Ponadto priorytetowo zostały potraktowane niektóre tematy, takie jak wolontariat pracowniczy, programy na rzecz mobilności w kontekście wolontariatu dla osób ze wszystkich grup wiekowych ze szczególnym uwzględnieniem młodych ludzi, wykluczenie społeczne, a także wolontariat seniorów (zob. załącznik 2 odnośnie do przykładów zrealizowanych projektów przewodnich).

W ramach europejskich projektów przewodnich przedstawiono szereg innowacyjnych podejść do wolontariatu i rozpowszechniono je poprzez kontakty partnerskie, które zostały zawiązane podczas zaproszenia do składania wniosków. Jednakże jeśli chodzi o rozpowszechnienie wyników, potencjał projektów przewodnich nie został w pełni wykorzystany w każdym przypadku.

3.3.        Podnoszenie świadomości na szczeblu UE

Szereg działań propagowało świadomość na temat Europejskiego Roku Wolontariatu wśród zainteresowanych stron i ogółu społeczeństwa.

Działania te obejmowały cztery grupy:

EYV 2011 Tour:

Zorganizowano wystawę objazdową, zwaną EYV Tour. Trwała ona rok i zagościła w stolicach wszystkich państw członkowskich. Krajowe organy koordynujące poproszono o nawiązanie współpracy z lokalnymi stowarzyszeniami wolontariuszy oraz o opracowanie programu działań związanych z pobytem wystawy w ich państwach. Celem wystawy było skupienie choćby na chwilę uwagi opinii publicznej na pracy wolontariuszy lokalnych i krajowych, a także stworzenie platformy dla nawiązywania kontaktów i wymiany najlepszych praktyk wśród zainteresowanych stron pochodzących z różnych państw.

W niektórych państwach EYV Tour odniosła większy sukces niż w innych. Wysoki poziom zaangażowania ze strony organów krajowych i władz miejskich, wzmocniona pozycja sektora wolontariatu, centralne położenie oraz zajęcia na wolnym powietrzu przyciągające odwiedzających – wszystkie te elementy okazały się być czynnikami decydującymi o sukcesie przedsięwzięcia. Uwidacznianie spójności tego przedsięwzięcia z innymi programami UE, np. z programami „Młodzież w działaniu” czy Grundtvig, a także współpraca z przedstawicielstwami Komisji i sieciami Europe Direct, podkreśliła jego europejski wymiar.

Konferencje Europejskiego Roku Wolontariatu 2011:

Inauguracja medialna Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 miała miejsce w Brukseli w grudniu 2010 r., a w 2011 r. zostały zorganizowane cztery unijne konferencje tematyczne.

W dniu 8 stycznia 2011 r. Europejski Rok Wolontariatu został oficjalnie zainaugurowany przez wiceprzewodniczącą Komisji Europejskiej Viviane Reding podczas półdniowej konferencji w Budapeszcie. Konferencja skierowana była głównie do decydentów politycznych i dotyczyła uznawania wolontariatu. Uczestniczył w niej Staffan Nilsson, przewodniczący Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego.

W dniach 23 i 24 maja 2011 r. w Brukseli odbyła się dwudniowa konferencja tematyczna współorganizowana przez Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny, której celem było poruszenie różnych kwestii dotyczących wolontariatu widzianego oczami wolontariusza. W konferencji tej uczestniczyli przewodniczący Parlamentu Europejskiego Jerzy Buzek, wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej Viviane Reding oraz Staffan Nilsson, przewodniczący Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego.

W dniach 3 i 4 listopada 2011 r. w Atenach miała miejsce konferencja na temat wzmocnienia pozycji organizacji działających w oparciu o wolontariat. Trwała ona półtora dnia, a jej głównym przedmiotem była jakość wolontariatu. Udział w niej wzięły wiceprzewodnicząca Viviane Reding i komisarz Maria Damanaki.

Konferencja zamykająca Europejski Rok Wolontariatu 2011 miała miejsce w dniach 2 i 3 grudnia 2011 r. w Warszawie. Ta zorientowana na politykę konferencja z udziałem komisarz Kristaliny Georgijewej określiła kontekst dla rozwoju polityki i dalszego działania na szczeblu unijnym, krajowym i regionalnym, mającego na celu poprawę sytuacji wolontariatu w nadchodzących latach.

Uczestnicy wspomnianych konferencji tematycznych byli z nich bardzo zadowoleni. W ankietach przeprowadzonych po owych czterech konferencjach przeważająca większość uczestników przyznała, że konferencje te były przydatne lub bardzo przydatne, a ich efekt w zakresie tworzenia sieci współpracy został uznany za bardzo ważny.

Strona internetowa Europejskiego Roku Wolontariatu 2011:

Oficjalna strona internetowa Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 (www.europa.eu/volunteering) została stworzona z myślą o interaktywnym uczestnictwie i budowaniu poczucia wspólnoty. O dostarczenie i zamieszczenie treści strony internetowej zatroszczyli się sprawozdawcy (zob. poniżej) – wolontariusze, którzy dzielili się swoimi własnymi doświadczeniami, a także krajowe organy koordynujące. Na wspomnianej stronie internetowej dostępne były także bardziej ogólne informacje na temat wolontariatu, wybrane wycinki prasowe, sprawozdania i zdjęcia z EYV 2011 Tour.

Strona internetowa przyciągnęła wielu odwiedzających, jednak w ocenie zaznaczono, że można było zaprojektować ją w sposób bardziej przyjazny użytkownikom.

EYV 2011 Relay:

Z każdego państwa członkowskiego wybrano jednego młodego sprawozdawcę-wolontariusza, który miał sporządzić raporty w formie pisemnej i nagrań wideo, dotyczące realizacji Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 w innym państwie członkowskim. Nagrania wideo zostały zamieszczone na stronie internetowej Europejskiego Roku Wolontariatu 2011, a ich fragmenty zestawiono w jeden krótki film.

Raporty te cieszyły się dużym zainteresowaniem użytkowników strony internetowej, ale według oceny mogłyby być ściślej zintegrowane z innymi akcjami Europejskiego Roku Wolontariatu 2011.

3.4.        EYV 2011 Alliance

W 2010 r. przyznano EYV 2011 Alliance, strukturze koordynującej zrzeszającej główne europejskie sieci i organizacje działające w ramach wolontariatu, dotację na działanie w wysokości 400 000 EUR. Strona internetowa: www.eyv2011.eu.

Zgodnie z założeniami planu prac zatwierdzonego przez Komisję, EYV 2011 Alliance zobowiązała się do uzupełnienia działań informacyjnych i komunikacyjnych Komisji, poprzez prowadzenie działań ukierunkowanych szczególnie na zaangażowanie wolontariuszy i organizacji społeczeństwa obywatelskiego, a także poprzez koordynację sześciu grup roboczych, których prace zakończyły się powstaniem Agendy Działań na rzecz Wolontariatu w Europie (PAVE), będącą kluczowym wkładem społeczeństwa obywatelskiego w Rok Europejski.

4.           Wnioski

Europejski Rok Wolontariatu miał pozytywny wpływ na środowisko wolontariatu, zarówno na szczeblu europejskim, jak i krajowym. Z Europejskim Rokiem Wolontariatu wiązały się istotne cele i stosowne działania, a dzięki podejściu ukierunkowanemu na wyniki udało się osiągnąć cele we wszystkich państwach członkowskich, mimo że efekty były różnorakie, w zależności od sytuacji w poszczególnych państwach.

Rok europejski był nośnikiem i katalizatorem zmian w środowisku wolontariatu na szczeblu europejskim i krajowym i doprowadził do przyjęcia lub modyfikacji ustawodawstwa i strategii wolontariatu w niektórych państwach członkowskich. Dzięki niemu organizatorzy mieli możliwość poprawy jakości i zwrócenia uwagi na obszary takie jak wolontariat czy wolontariat jako forma uczenia się pozaformalnego. Wskutek Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 i towarzyszącej mu szerokiej gamy inicjatyw wzrósł poziom uznania wolontariatu, a także, za pośrednictwem mediów i europejskiej kampanii informacyjnej towarzyszącej temu wydarzeniu, poziom świadomości na temat wolontariatu i jego wartości dla społeczeństwa. Owe działania na szczeblu UE były wzmocnione przez cenny efekt mnożnikowy uzyskany dzięki działaniom krajowym.

Europejski Rok Wolontariatu przyczynił się przede wszystkim do rozwoju sieci współpracy i nowych inicjatyw. Uzupełnił on istniejące już działania i uwypuklił europejski wymiar wolontariatu.

Spuścizną Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 będzie kontynuacja działań i struktur rozpoczętych w 2011 r. oraz przyjęcie dobrych praktyk, które przyniosą zmiany w nadchodzących latach.

Europejski Rok Wolontariatu 2011 doprowadził do przyjęcia pięciu dokumentów w zakresie polityki UE dotyczących wolontariatu w Unii Europejskiej, tj. komunikatu Komisji, dwóch zestawów konkluzji Rady, opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz sprawozdania Parlamentu Europejskiego[20].

Europejski Rok Aktywności Osób Starszych 2012 zapewnił pewną ciągłość Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 poprzez część podjętych w związku z nim działań. Dalszą ciągłość zapewni synergia z Europejskim Rokiem Obywateli (2013). Organizując szereg europejskich lat zorientowanych na tematy związane z obywatelstwem i jego różnymi aspektami (Europejski Rok Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym 2010, Europejski Rok Wolontariatu 2011, Europejski Rok Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej 2012, Europejski Rok Obywateli 2013), Komisja przyczynia się do zgłębiania różnych wymiarów idei zaangażowania obywatelskiego.

ZAŁĄCZNIKI

Załącznik 1: Europejski Rok Wolontariatu 2011 w liczbach

· 27 zaangażowanych państw członkowskich;

· 4 unijne wydarzenia medialne (Budapeszt, Bruksela, Ateny i Warszawa);

· szereg wydarzeń medialnych zorganizowanych w siedzibach instytucji europejskich, takich jak konwencja dotycząca wolontariatu i konferencja zainteresowanych stron zorganizowane przez Europejskie Forum Młodzieży w siedzibie Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Parlamentu Europejskiego, czy forum „Działalność władz lokalnych i regionalnych podczas Europejskiego Roku Wolontariatu 2011”, zorganizowane przez Komitet Regionów;

· cztery wysłuchania publiczne dotyczące wolontariatu, zorganizowane przez Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny;

· wiele krajowych, regionalnych i lokalnych akcji promowanych przez krajowe organy koordynujące lub przez społeczeństwo obywatelskie we wszystkich 27 państwach członkowskich;

· całkowity budżet w wysokości 6 021 mln EUR przeznaczony na działania realizowane w państwach członkowskich;

· średnia stopa współfinansowania krajowego w wysokości 41,04 % dla działań krajowych przeprowadzonych w ramach Europejskiego Roku Wolontariatu;

· całkowity budżet w wysokości 3 274 mln EUR przeznaczony na europejskie projekty przewodnie;

· średnia stopa współfinansowania w wysokości 40,99 % dla europejskich projektów przewodnich;

· całkowity budżet w wysokości 10 694 mln EUR (budżet UE) + 2 471 mln EUR (budżety krajowe) + 1 342 mln EUR (współfinansowanie projektów przewodnich), co daje całkowity budżet w wysokości 14 507 mln EUR;

· ponad 56 000 uczestników EYV 2011 Tour;

· 950 warsztatów i debat na tematy dotyczące wolontariatu i 261 wydarzeń kulturalnych zorganizowanych podczas EYV 2011 Tour;

· 1 660 organizacji uczestniczących w EYV 2011 Tour;

· tysiące artykułów w prasie i w Internecie na temat Europejskiego Roku Wolontariatu i EYV 2011 Tour;

· 366 172 użytkowników odwiedzających portal internetowy Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 i 1 556 mln odwiedzonych stron;

· ponad 3 880 zdjęć zamieszczonych na stronie internetowej Europejskiego Roku Wolontariatu 2011;

· ponad 420 nagrań wideo zamieszczonych na stronie internetowej Europejskiego Roku Wolontariatu 2011;

· wideoklipy z Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 obejrzane ponad 26 000 razy;

· 27 sprawozdań pisemnych uzupełnionych o codzienne zapiski, zdjęcia i nagrania wideo z Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 otrzymanych od sprawozdawców-wolontariuszy we wszystkich państwach członkowskich;

· ponad 1,2 miliona internautów czytających raporty sprawozdawców-wolontariuszy;

· 2 175 527 godzin spędzonych na wolontariacie zarejestrowanych na stronie internetowej EYV 2011 Alliance www.eyv2011.eu.

ZAŁĄCZNIK 2:         Działania w państwach członkowskich - przykłady dobrych praktyk

Austria

W dniach 17 i 18 czerwca organizacje wolontariackie z całej Austrii zorganizowały po raz pierwszy Narodowy Dzień Wolontariatu pod hasłem „Tag der freiwilligen Überraschungen” („Dzień dobrowolnych niespodzianek”). Chodziło o to, aby zorganizować dzień otwartych drzwi przedstawiający działania wolontariackie podejmowane w Austrii i wezwać zainteresowanych obywateli do przyłączenia się i zaangażowania się. Stworzono bazę danych umożliwiającą zainteresowanym obywatelom znalezienie okazji do zaangażowania się w wolontariat zgodnie z ich konkretnymi zainteresowaniami lub w zamieszkanej przez nich okolicy. W całym kraju miało miejsce ponad 600 imprez, a w wydarzeniach wzięło udział ponad 10 000 osób.

Belgia

W dniu 15 listopada 2011 r. wolontariusze z trzech wspólnot belgijskich spotkali się z przedstawicielami belgijskiej rodziny królewskiej. W swoim przemówieniu bożonarodzeniowym za rok 2011 król podziękował im za ich zaangażowanie. Wystawa przedstawiająca 52 wolontariuszy odwiedzała miejscowości wspólnoty francuskojęzycznej Belgii, a we wspólnocie niemieckojęzycznej wolontariusze posadzili 76 000 drzew (po jednym dla każdego mieszkańca).

Bułgaria

Ministerstwo Wychowania Fizycznego i Sportu oraz Państwowa Agencja ds. Bułgarów za Granicą zorganizowały w Bańsku konferencję z udziałem 250 dzieci ze społeczności bułgarskich z Macedonii, Serbii, Albanii, Rumunii, Mołdawii i Ukrainy. Przy tej okazji zasadzono w Bańsku „Las wolontariatu”.

Cypr

Wystawa EYV Tour w Nikozji w dniach 4 – 6 kwietnia 2011 r. została oficjalnie otworzona przez panią Elsie Christofia, pierwszą damę Republiki Cypryjskiej. Organizacje wolontariuszy przedstawiły swoje doświadczenia i dokonania w dziedzinach takich jak sport, młodzież, profilaktyka antynarkotykowa, bezpieczeństwo drogowe i pomoc starszym obywatelom. Gminy pokazały przykłady na to, w jaki sposób można pomagać innym oraz jak wspaniałym doświadczeniem może być wolontariat. Goście mieli możliwość wzięcia udziału w kursie udzielania pierwszej pomocy przeprowadzonym podczas imprezy lub nauczenia się podstawowych wyrażeń w języku migowym.

Republika Czeska

W Republice Czeskiej w styczniu 2011 r. powstała nowa strona internetowa poświęcona wolontariatowi, która stała się krajową stroną internetową wszystkich organizacji zaangażowanych w wolontariat. W listopadzie 2011 r. na stronie pojawiła się baza danych z wpisami przedstawiającymi możliwości wzięcia udziału w wolontariacie, umożliwiająca organizacjom zaangażowanym w wolontariat publikowanie ogłoszeń, a wolontariuszom poszukiwania takich organizacji. Europejski Rok Wolontariatu 2011 stanowił ponadto okazję do stworzenia publikacji przedstawiającej 22 portrety wolontariuszy wybranych spośród młodzieży, osób starszych, mężczyzn, kobiet, absolwentów szkół średnich, mieszkańców dużych miast i wsi. Publikacja została wydana w języku czeskim i angielskim.

Dania

EYV Tour w Danii miał miejsce w dniach 1 – 3 sierpnia w namiocie na placu Axeltorv w Kopenhadze pod hasłem „Różne oblicza wolontariatu”, a przyświecającym mu celem było podkreślenie różnorodności działań dobroczynnych w Danii. Organizacje wolontariackie miały możliwość przedstawienia swoich projektów i podejmowanych przez siebie działań. W wydarzeniu uczestniczyło ponad 28 organizacji. Gości przyciągały wystawa fotograficzna, występy muzyczne, turniej piłki nożnej, pokaz mody i warsztaty udzielania pierwszej pomocy, a stoiska dla przedstawicieli organizacji przygotowano wewnątrz namiotu.

Estonia

W Estonii zorganizowano dwumiesięczny program pilotażowy wolontariatu pracowniczego w sektorze prywatnym i publicznym, w ramach którego wysłano wolontariuszy z pięciu firm i z pięciu ministerstw do 20 organizacji pozarządowych. Program miał na celu promowanie współpracy między trzema sektorami: wolontariuszami, organizacjami pozarządowymi i sektorem publicznym. W rezultacie 28 wolontariuszy wykonało szacunkowo 160-226 godzin ochotniczej pracy. Ponadto organizacje pozarządowe nauczyły się, jak zaangażować w wolontariat specjalistów i pracowników, aby stali się oni bardziej świadomi płynących z niego korzyści. Dalszy ciąg programu będzie koordynowany w nieco innej formie przez estońską NENO (Sieć Estońskich Organizacji Non-Profit) i finansowany przez estońskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych.

Finlandia

Na stronie internetowej Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 www.tuntitili.fi znajduje się wyszukiwarka internetowa pomocna w znajdowaniu możliwości zaangażowania się w wolontariat. W tworzeniu bazy danych do wyszukiwarki wzięło udział ponad 120 organizacji z różnych sektorów. Użytkownicy bazy mają możliwość zamieszczenia w niej swoich informacji kontaktowych; mogą także sprecyzować, ile czasu skłonni są poświęcić na udział w danym projekcie. Do grudnia 2011 r. użytkownicy zadeklarowali chęć poświęcenia 99 000 godzin. Informacje o wyszukiwarce znalazły się w prasie, bibliotekach i media społecznościowych.

Francja

We Francji stworzono projekt zatytułowany „Action de sensibilisation des jeunes” („Akcja uświadamiania młodych”), aby podnieść świadomość młodych ludzi na temat wolontariatu i zmobilizować ich do działania. Projekt ten koordynowała grupa złożona z przedstawicieli stowarzyszeń i francuskich ministerstw. Grupę młodych ambasadorów, którzy sami są wolontariuszami, przeszkolono, jak rozmawiać o wolontariacie z uczniami i studentami. Ministerstwa wysłały do dyrektorów szkół pismo z prośbą, by zaprosili ambasadorów do swoich placówek. W szkołach rozprowadzono przewodnik dla nauczycieli i dyrektorów oraz ulotki dla różnych grup wiekowych. Projekt dotarł do około 10 000 młodych ludzi.

Niemcy

Międzynarodowy projekt pod tytułem „Sieben Brücken, die verbinden” („Siedem mostów, które łączą”) zrealizowano w pięciu europejskich państwach o bardzo różnych definicjach i tradycjach wolontariatu (Dania, Polska, Republika Czeska, Austria i Niemcy). Został on opracowany przez stowarzyszenie Akademia Socjalna AWO SANO w Poczdamie we współpracy z Federalnym Ministerstwem ds. Rodziny, Osób Starszych, Kobiet i Młodzieży. Ze strony niemieckiej projekt zaangażował strony zainteresowane wolontariatem z Meklemburgii-Pomorza Przedniego, Brandenburgii, Saksonii i Bawarii. Celem projektu było umożliwienie uczestnikom spotkania się w kontekście europejskim, uczenia się od siebie nawzajem oraz rozmowy na temat roli, jaką zaangażowanie obywatelskie odgrywa w każdym z uczestniczących państw.

Grecja

W Grecji zdecydowano się połączyć kształcenie pozaformalne z systemem kształcenia formalnego, tworząc podręcznik edukacyjny o wolontariacie skierowany do uczniów szkół ponadpodstawowych. Idęą przewodnią tej inicjatywy było promowanie nowej kultury wolontariatu na wczesnym etapie rozwoju młodych ludzi. Podręcznik będzie udostępniony w internecie i rozdawany w szkołach. Będzie on zawierał ogólne informacje na temat wolontariatu i jego natury oraz na temat tego, czym wolontariat jest, a czym nie jest. Będzie on ponadto informował o zaletach i wadach wolontariatu, motywach do działalności wolontariackiej, o historii wolontariatu, przykładowych akcjach wolontariackich i istniejących programach wolontariackich, a także zawierał konkretne wskazówki, jak zaplanować i zorganizować wolontariat w klasie. Podręcznik ten będzie zawierał zdjęcia i komiks.

Węgry

Wielka inicjatywa zbierania odpadów „TeSzedd! Zostań wolontariuszem dla czystych Węgier”, jedna z najbardziej widocznych akcji Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 na Węgrzech, została zorganizowana przez Ministerstwo Administracji Publicznej i Sprawiedliwości oraz Ministerstwo Rozwoju Obszarów Wiejskich. Za pośrednictwem strony internetowej do udziału w akcji zgłosiło się ponad 160 000 ochotników. W dniu 21 maja 2011 r. grupy okolicznych wolontariuszy sprzątały swoje lokalne środowisko wspomagani przez sieć powiatowych koordynatorów. Do akcji, którą przeprowadzono w ponad 1 500 miejscach na Węgrzech, przyłączyły się osoby prywatne, organizacje obywatelskie, przedsiębiorstwa, ministerstwa, samorządy lokalne i instytucje. W wyniku tej akcji zebrano tysiące ton odpadów. Aby rozpowszechnić akcję zbierania odpadów „TeSzedd!”, zorganizowano ogólnokrajową kampanię w telewizji, radiu, prasie i mediach społecznościowych.

Irlandia

Irlandzki krajowy bank centralny wraz z 20 ośrodkami wolontariatu koordynował Narodowy Dzień Wolontariatu, który miał miejsce dnia 30 września 2011 r. Przewodnim wydarzeniem tego dnia była krajowa akcja „knit-a-thon”, w ramach której tysiące wolontariuszy z całego kraju robiło na drutach szaliki, czapki i rękawiczki przekazane potem organizacjom charytatywnym. Szkoły z całego kraju zaangażowały się poprzez zbiórki pieniędzy oraz praktyczne projekty wolontariackie. W projekcie wzięło udział ponad 10 000 wolontariuszy z całego kraju. Pracownicy przedsiębiorstw z całej Irlandii poświęcili swój czas i energię na rzecz projektów opartych na wolontariacie w całym kraju. W akcji w Dublinie wzięło udział pięciu kandydatów na prezydenta. Narodowy Dzień Wolontariatu cieszył się dużym rozgłosem medialnym w prasie, telewizji i internecie.

Włochy

Projekt CSVnet, który odbywał się w ramach Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 i uroczystości z okazji 150. rocznicy zjednoczenia Włoch, miał na celu koordynację centrów usługowych dla wolontariatu na szczeblu krajowym poprzez zwiększenie poziomu uczestnictwa w działalności wolontariackiej, co doprowadziło do powstania „Manifestu na rzecz promocji wolontariatu wśród młodzieży” oraz do zorganizowania akcji nagłaśniającej wśród młodych ludzi. Projekt i badanie „Kiedy młodzież uczestniczy”, promowane przez CSVnet i Krajowe Forum Młodzieży, wykazały, że sposób, w jaki młodzież odnosi się do szkoły, pracy i wolontariatu, ciągle się zmienia, i że w związku z tym zasadnicze znaczenie ma włączenie młodzieży do procesu opracowywania i realizowania działań wolontariatu dla młodych ludzi.

Łotwa

Jedną z udanych inicjatyw Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 na Łotwie było utworzenie wirtualnych platform spotkań promujących wolontariat, aby wzmocnić współpracę między wolontariuszami a organizacjami wolontariackimi. W rezultacie otwartego zaproszenia do składania wniosków projektowych wsparcie otrzymały cztery projekty organizacji pozarządowych, których celem było rozwijanie i promowanie platform komunikacyjnych zachęcających do wolontariatu i motywujących różne grupy społeczne, w szczególności młodych ludzi, do zaangażowania się w wolontariat. Projekt ten umożliwił narodowym i lokalnym instytucjom poszukiwanie wolontariuszy, a wolontariuszom znalezienie akcji, w którą mogliby się zaangażować. Wirtualna baza pośrednictwa dla wolontariatu będzie dostępna również po 2011 roku.

Litwa

Litewskim przykładem promowania wolontariatu na szczeblu regionalnym był konkurs pod tytułem „Stolica działalności charytatywnej”. Wybrano pięć miast (Birże, Olitę, Kiejdany, Szawle i Połągę), z których każde miało być stolicą wolontariatu przez jeden miesiąc. W trakcie realizacji projektu odbyły się setki wydarzeń, w których uczestniczyły tysiące ludzi. Każde z miast oferowało inne wydarzenia, od akcji i koncertów charytatywnych, przez wydarzenia sportowe i akcje promujące ochronę środowiska, konkursy artystyczne i akcje na rzecz ochrony praw zwierząt, do czytania dzieciom bajek w parkach publicznych i tworzenia lokalnych ośrodków wolontariatu. Działania te zjednoczyły wokół jednego tematu przedstawicieli władz lokalnych, przedsiębiorstwa i społeczność lokalną.

Luksemburg

Świętowany w Schengen luksemburski Dzień Wolontariatu okazał się bardzo udanym wydarzeniem transgranicznym. Uczestnictwo partnerów z Francji i Niemiec odzwierciedlało europejski charakter roku 2011. Celem było podziękowanie wolontariuszom za ich zaangażowanie na rzecz społeczeństwa. Najważniejszymi atrakcjami dnia były pokazy przygotowane przez strażaków i służby ratownicze, występy muzyczne i gry dla dzieci.

Malta

Wystawa objazdowa EYV Tour Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 miała swój ostatni przystanek na Malcie w dniach 28 listopada – 5 grudnia. Z tej okazji na starym dworcu autobusowym w Valletcie rozłożono namiot. Maltańska Rada ds. Sektora Wolontariatu udostępniła lokalnym organizacjom zaangażowanym w wolontariat 15 stoisk, aby dać im możliwość zaprezentowania ich działalności. Każdy dzień EYV Tour poświęcony był jednemu konkretnemu zagadnieniu, mianowicie środowisku, dobrostanowi zwierząt, kulturze i sztuce, młodzieży, aktywności sportowej, pomocy społecznej i humanitarnej oraz zdrowiu.

Niderlandy

Gminy niderlandzkie zostały wezwane do przyznania czterech kategorii nagród za godną pochwały działalność wolontariuszy, tj. „Nagrody za entuzjazm” dla osoby lub organizacji, która włożyła w działalność wolontariacką całe swoje serce, „Nagrody za innowację” dla najbardziej innowacyjnej osoby lub organizacji, „Nagrody za zaangażowanie” dla osoby lub organizacji, która osiągnęła najlepsze rezultaty pod kątem angażowania innych oraz „Nagrody za kompetencje” dla osoby lub organizacji, która zdziałała najwięcej na rzecz rozwoju talentów. Po uwzględnieniu wyników konkursów na szczeblu lokalnym i regionalnym, krajową ceremonię wręczenia nagród zorganizowano podczas uroczystości zamykającej Europejski Rok Wolontariatu 2011 dnia 7 grudnia w Amsterdamie, w obecności księżniczki Niderlandów Margriet.

Polska

Międzynarodowa Organizacja Pracy, Europejski Projekt Pomiaru Wolontariatu oraz polskie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zorganizowały warsztaty dla przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego i osób zajmujących się statystyką rynku pracy w dniach 28 – 29 września w Warszawie. Celem warsztatów było nawiązanie kontaktu między urzędami statystycznymi a grupami społeczeństwa obywatelskiego i przeszkolenie ich z metodyki zastosowanej w nowym podręczniku MOP dotyczącym mierzalnej oceny pracy wolontariuszy, omówienie możliwości wdrożenia tego podręcznika w państwach członkowskich UE i wymiana praktyk miedzy państwami, które zaczynają wdrażanie podręcznika lub rozważają taką opcję. Polski Główny Urząd Statystyczny wdrożył już podręcznik MOP.

Portugalia

W dniach 23 – 24 maja portugalski krajowy organ koordynujący Europejski Rok Wolontariatu 2011 zorganizował seminarium pod hasłem „Wolontariat w basenie Morza Śródziemnego – tożsamość kulturowa”, z udziałem ekspertów z Francji, Grecji, Włoch, Malty, Portugalii i Hiszpanii, reprezentujących różne uniwersytety i kierujących ramami infrastrukturalnymi wolontariatu oraz organizacjami zaangażowanymi w wolontariat. Tematyką seminarium było skoncentrowanie się na tożsamości kulturowej wolontariuszy (ich wartości i idee) oraz na organizacji wolontariatu w każdym państwie, jak również na wymianie dobrych praktyk. Podczas sesji końcowej odbyła się debata na temat „Wolontariat w czasie kryzysu – wpływ i wyzwania”, prowadzona przez profesora Rogério Roque Amaro.

Słowacja

Słowacki pokaz objazdowy „Caravana” był rozszerzeniem idei wystawy objazdowej EYV Tour Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 na pięć miast różnych słowackich regionów: Koszyce, Preszów, Żylinę, Nitrę i Komárno. Stanowiło to dla obywateli spoza Bratysławy okazję do zasięgnięcia informacji o Europejskim Roku Wolontariatu i jego celach, a także o możliwościach zaangażowania się w wolontariat w ich własnych regionach. Wiele lokalnych i regionalnych organizacji pozarządowych miało okazję zaprezentować się w formie stoisk i przybliżyć zainteresowanym swoją działalność, pokazując zdjęcia, nagrania wideo i rozmawiając z obywatelami na temat możliwości zaangażowania się w działalność wolontariacką. Lokalne grupy kulturalne i artystyczne zorganizowały występy taneczne i muzyczne, dla dzieci przygotowano gry i upominki, odbyły się konkursy na temat UE i Europejskiego Roku Wolontariatu. Dostępne były także informacje na temat instytucji unijnych oraz programów i inicjatyw UE oraz punktów kontaktowych. „Caravana” przyczyniła się do stworzenia sieci współpracy pomiędzy organizacjami pozarządowymi, decydentami politycznymi, władzami lokalnymi i społeczeństwem, jak i do zmniejszenia różnic dzielących stolicę i odległe od niej obszary.

Słowenia

Również w Słowenii zdecydowano, aby nie ograniczać EYV Tour jedynie do stolicy, lecz aby zorganizować słoweńskie tournée do 20 różnych miast w celu propagowania wolontariatu na szeroką skalę i zachęty do zaangażowania w taką działalność. Zorganizowano targi wolontariatu, aby umożliwić zaangażowanym w niego organizacjom zaprezentowanie swojej działalności. Rozmowy przy okrągłym stole, dyskusje panelowe i debaty obejmowały różne tematy, w szczególności wolontariat młodzieży, wolontariat w przedsiębiorstwach i podnoszenie świadomości administracji publicznej o znaczeniu wolontariatu. W sumie w imprezach tych uczestniczyło około 400 organizacji zajmujących się wolontariatem. Słoweńskie tournée było szeroko relacjonowane w ogólnokrajowych i regionalnych środkach przekazu i spotkało się z pozytywną reakcją ogółu społeczeństwa.

Hiszpania

W okazji przystanku EYV 2011 Tour w Madrycie szkoły wyższe, średnie oraz ośrodki dla osób starszych Wspólnoty Madrytu zorganizowały międzypokoleniową grę „Dale color al mundo”. Celem było wypracowanie metodyki, która zjednoczyłaby młodych i starszych we wspólnym odkrywaniu społecznej wartości wolontariatu. W pierwszej fazie gry konkurencje były organizowane równolegle dla grup młodych i starszych osób. Drugi etap polegał na zebraniu wspólnych wniosków z nauki wyciągniętej przez młodych i starszych. Projekt ten został opracowany we współpracy z Biurem Parlamentu Europejskiego w Hiszpanii. Został on szeroko nagłośniony przez hiszpańske media, w tym przez krajowe stacje telewizyjne.

Rumunia

Dnia 12 grudnia 2011 r. w hotelu Howard Johnson Grand Plaza w Bukareszcie odbyła się Krajowa Gala Uznania Wolontariuszy i Projektów Wolontariatu w Rumunii. Impreza ta została zorganizowana przez krajowy organ koordynujący, rumuńskie stowarzyszenie Volum Federation i Krajową Agencję na rzecz Programów Wspólnotowych w Dziedzinie Kształcenia i Szkolenia. Nagrody zostały podzielone na 22 kategorie na podstawie przejrzystego systemu nominacji wolontariuszy i projektów wolontariatu dotyczących działań zrealizowanych w 2011 r. Organizatorzy otrzymali ponad 200 wniosków, z których połowa przeszła do kolejnego etapu, a ich pomysłodawcy zostali zaproszeni na uroczystość. Zwycięzca został wybrany przez niezależne jury. Opublikowano także broszurę zatytułowaną „Portret wolontariusza”, w której opisano profile finalistów i działalność, za którą zostali nagrodzeni. Impreza była szeroko relacjonowana przez media.

Szwecja

Około 100 000 osób odwiedziło coroczne Targi Książki w Göteborgu (22-25 września), na których szwedzki krajowy organ koordynujący dzielił stoisko wystawowe z Komisją Europejską i Parlamentem Europejskim. Około 250 osób przysłuchiwało się wywiadom z siedmioma znanymi szwedzkimi autorami, którzy dzielili się swoimi doświadczeniami na temat tego, co było dla nich motywacją do zaangażowania się w wolontariat. Targi Książki okazały się okazją do pokazania innego podejścia reprezentowanego przez tych autorów. Dzięki zorganizowaniu targów Krajowa Komisja ds. Młodzieży mogła zjednoczyć siły z Komisją Europejską i Parlamentem Europejskim, aby zwrócić uwagę szerokiej grupy odbiorców na Europejski Rok Wolontariatu.

Zjednoczone Królestwo

W ramach brytyjskiego krajowego programu działań w związku z Europejskim Rokiem Wolontariatu, organizacji Wolontariat Anglii zostało zlecone zadanie określenia, opracowania i wymiany dobrych praktyk w zakresie wolontariatu pracowniczego. W tym kontekście Wolontariat Anglii stworzył internetową platformę zawierającą informacje dotyczące wolontariatu pracowniczego, np. badania sytuacyjne i najnowsze badania, a także kompleksową bazę pośredników wolontariatu pracowniczego, zarówno tych o ugruntowanej pozycji, jak i tych mniej znanych. Wolontariat Anglii zwrócił się do trzech ośrodków wolontariatu (lokalnych organizacji wspierających infrastrukturę wolontariatu) z prośbą o przetestowanie sześciu nowych metod mających na celu zwiększenie wymiaru wolontariatu pracowniczego. Dzięki pomocy poszczególnych ośrodków wolontariatu, które zaangażowały się w kompleksowy program pilotażowy wdrażający nowe projekty i pomysły, Wolontariatowi Anglii udało się dotrzeć do ponad 500 000 osób ze wszystkich sektorów. Zorganizowano 23 wydarzenia dla łącznie 1 700 przedstawicieli.

ZAŁĄCZNIK 3:         Europejskie projekty przewodnie – Przykłady dobrych praktyk

Całkowita kwota w wysokości 1 964 mln EUR, przyznana 33 projektom przewodnim w 23 państwach członkowskich na pokrycie do 60 % całkowitych kosztów kwalifikowalnych, została wykorzystana na realizację projektów z kilku obszarów sektora wolontariatu. Działania te dotyczyły sześciu różnych tematów i zostały podzielone w następujący sposób:

· jedenaście projektów poświęconych rozwojowi badań oraz akcji informacyjnych i promocyjnych (ankiety, ustanawianie norm jakości, kreatywne konkursy tworzenia materiałów audiowizualnych) dotyczących wolontariatu, mających na celu dzielenie się najlepszymi praktykami, zwiększenie zainteresowania społeczeństwa i pogłębienie wiedzy na ten temat;

· sześć projektów skierowanych do młodzieży (w celu umożliwienia im udziału w wolontariacie za granicą, zwiększenia ich świadomości i motywacji do zaangażowania się społecznie oraz do uczestnictwa w wolontariacie) lub nakłaniających osoby starsze do spędzania większej ilości czasu z osobami należącymi do młodszych pokoleń;

· pięć projektów ukierunkowanych na promowanie „dynamicznych społeczności poprzez zaangażowanych obywateli”, wspieranie imigrantów i osób znajdujących się w trudnej sytuacji w integracji ze społecznościami lokalnymi, a także podkreślenie społecznej roli wolontariatu, zarówno dla społeczności, jak i dla środowiska;

· cztery projekty dotyczące usług socjalnych (zapobieganie „niebezpiecznym zachowaniom” i wspieranie wolontariatu dla integracji społecznej) i wolontariatu w dziedzinie opieki zdrowotnej;

· cztery projekty skoncentrowane na badaniach, wymianie i rozpowszechnianiu technologii, ze szczególnym naciskiem na rozpowszechnianie jej wykorzystania wśród wolontariuszy;

· trzy projekty wolontariatu pracowniczego.

PRZYKŁADY INICJATYW ZREALIZOWANYCH W RAMACH PROJEKTÓW PRZEWODNICH

Europejska noc bez wypadków – 15 października 2011 r. Wolontariusze mocno angażują się w akcje społeczne mające na celu zapobieganie niebezpiecznym zachowaniom. „Europejska noc bez wypadków” była projektem przewodnim, który był koordynowany przez belgijską Fundację Odpowiedzialnych Młodych Kierowców i który został zrealizowany we wszystkich 27 państwach członkowskich UE w nocy z 15 na 16 października 2011 r. W projekcie wzięło udział 1 000 wolontariuszy w wieku 18-29 lat, którzy uczulali młodych kierowców na to by prowadzili samochód w bezpieczny sposób, unikając narkotyków i alkoholu. Zastosowali oni mniej restrykcyjne, nieformalne podejście oparte na relacji rówieśniczej. W europejską noc tysiąc wolontariuszy zjawiło się w 200 klubach nocnych w całej UE. Zaaranżowali oni przy wejściu do klubów tzw. „kabiny świadomości”, zachęcając młodych ludzi, objętych ryzykiem „Gorączki sobotniej nocy”, do podjęcia wyzwania: poddania się badaniu alkomatem przed wyruszeniem w drogę i do zobowiązania się do trzeźwości przez cały wieczór na znak swojego zaangażowania w akcję. Wolontariusze zachęcali wybranych kierowców do poddania się kolejnemu badaniu alkomatem i/lub badaniu na obecność narkotyków tuż przed opuszczeniem klubu, aby mieć pewność, że kierowcy wrócą bezpiecznie do domu, stanowiąc pozytywny przykład dla swoich przyjaciół i rówieśników.

„Technologia cyfrowa w służbie wolontariatowi i integracji społecznej” Ten projekt przewodni UE koordynowany był przez Banco Informatico, Tecnologico e Biomedico i realizowany we współpracy z czterema stowarzyszeniami i instytucją lokalną we Włoszech. Przyczynił się on do rozszerzenia dostępu elektronicznego dla znacznej ilości projektów społecznych. Partnerzy połączyli swoje siły w gromadzeniu przestarzałych urządzeń technologicznych, głównie starych komputerów i przyrządów medycznych, które inaczej zostałyby wyrzucone, aby wykorzystać je do podniesienia poziomu informatyzacji w organizacjach wolontariackich i wśród osób znajdujących się w trudnej sytuacji. Inicjatywa ta zapewniła lepsze instrumenty cyfrowe dużej liczbie stowarzyszeń oraz, dzięki przeprowadzonym w jej ramach specjalnym szkoleniom, poprawę umiejętności cyfrowych wśród osób, które nie darzyły zaufaniem komputerów lub rzadko miały z nimi do czynienia. Stanowiła ona także wsparcie dla ogólnego upowszechnienia technologii cyfrowej w sektorze non-profit.

Akcja wolontariuszy w parkach Projekt ten koordynowany był przez Komórkę Alternatywnych Działań Młodzieży oraz zaangażował cztery organizacje partnerskie z Grecji i Cypru, w tym jedno ministerstwo. Skłonił on potencjalnie zainteresowane osoby ze wszystkich grup wiekowych do społecznego zaangażowania się oraz do wsparcia wolontariatu na rzecz zazielenienia zamieszkanych przez nie okolic. Inicjatywy zrealizowane w ramach projektu, tj. konferencje, warsztaty i badania, miały na celu podniesienie świadomości na temat jakości środowiska naturalnego oraz korzyści płynących z działań wolontariackich w parkach miejskich. Praca w ramach tego projektu pozwoliła na poszerzenie wiedzy opartej na faktach naukowych, dotyczącej wolontariatu na miejskich i podmiejskich terenach zielonych i w parkach, dzięki czemu projekt miał tym większy wkład w walkę ze zmianą klimatu, zwłaszcza jeśli chodzi o usprawnianie komunikacji i podnoszenie świadomości.

„Służyć miastu” „Służyć miastu” to portugalski projekt ukierunkowany na bezdomnych oraz na społecznie marginalizowane grupy. Pięć stowarzyszeń przez rok służyło pomocą lizbońskim grupom społecznym znajdujących się w niekorzystnej sytuacji. Wolontariusze zorganizowali dla nich kilka wspólnych obiadów, w czasie których, dzięki nieformalnemu, innowacyjnemu i przyjaznemu otoczeniu, stworzyli im wyjątkową okazję do nawiązania długotrwałych relacji, a także udzielili im wsparcia w sensie emocjonalnym, psychologicznym, duchowym i praktycznym. W odróżnieniu posiłków, które wydawane są regularnie przez kościoły i inne stowarzyszenia i z których przyjmowaniem może wiązać się poczucie wstydu lub odczuciem braku kontaktów międzyludzkich, wolontariusze projektu „Służyć miastu” sami przynosili obiady osobom zepchniętym na margines i bezdomnym, którzy co wieczór gromadzili się w miejscach publicznych, czekając na żywność przekazaną przez różne organizacje. Potencjalne udoskonalenie umiejętności komunikacyjnych i organizacyjnych wolontariuszy zostało w ten sposób uzupełnione o wartość dodaną dla życia grup społecznych, do których skierowany był projekt.

Transmisja i jej rola w promowaniu wolontariatu Trzy stowarzyszenia (ze Zjednoczonego Królestwa i Niderlandów) prowadzone przez brytyjskie CSV (Community Service Volunteers) nawiązały kontakt partnerski z BBC, znanym na całym świecie nadawcą, aby przyciągnąć nowych partnerów i stworzyć silniejszą sieć wolontariatu w celu wymiany poglądów i doświadczeń związanych ze sposobami dotarcia do szerokiego grona odbiorców za pomocą środków przekazu. Najbardziej oryginalnym pomysłem zrealizowanym w ramach tego projektu była próba promowania wolontariatu poprzez nadawanie na skalę europejską. Podczas dwudniowej konferencji zorganizowanej we wrześniu 2011 r. przedstawiciele wielu państw członkowskich wspólnie zastanawiali się, w jaki sposób najlepiej wdrożyć strategie mające na celu wzmożenie wysiłków prowadzących do tego, że potencjalni wolontariusze będą bardziej widoczni, oraz do ogólnego wzmocnienia ich aktywności. W centrum dyskusji znalazły się strategie umożliwiające państwom, w których nie ma tradycji nadawania działań socjalnych lub wolontariatu lub w których tradycje takie są słabe, stawienie czoła największym barierom i podniesienie wśród obywateli świadomości o wolontariacie oraz zachęcenie ich do działania na rzecz społeczeństwa. W celu wsparcia tego procesu przedstawiono wyniki konferencji na 20. corocznej Konferencji Volonteurope, która odbyła się w Edynburgu w dniach 20-23 października 2011 r.

Bądź wolontariuszem! …dbając o bezpieczeństwo na drodze Celem projektu „Bądź wolontariuszem! …dbając o bezpieczeństwo na drodze”, zrealizowanego przez bułgarskie stowarzyszenie „Open Youth” wraz z dwoma stowarzyszeniami z Belgii, bułgarską gminą i bułgarskim Ministerstwem Zdrowia, jest przetestowanie podejścia służącego opracowaniu europejskiego modelu umożliwiającego dokonywania świadomego wyboru między organizowaniem jednorazowych akcji wolontariatu, a kampanii wolontariuszy na szeroką skalę, biorąc w ramach tego modelu pod uwagę różne okoliczności i pożądane skutki oraz opierając się na komunikacji partnerskiej i promocji aktywności obywatelskiej. Projekt zaowocował unikalną metodyką opartą na rzeczywistych ustaleniach, którą łatwo będzie przenieść na szczebel europejski. Projekt nie porusza jedynie kwestii „Co to znaczy być wolontariuszem?”, ale daje również konkretne odpowiedzi na ważniejsze pytania: „Dlaczego być wolontariuszem? ” i „Jak być wolontariuszem?” W wyniku projektu powstały m.in. trzy krótkie filmy animowane (trwające 29, 51 i 50 sekund, których tematem były trzy pytania: Co? Dlaczego? Jak?), przekazujące przesłanie na temat wolontariatu w zabawny i niecodzienny sposób. Można zobaczyć je na stronie internetowej projektu: http://roadsafetyvolunteers.open-youth.org/index.php?lang=en

Działania w ramach wolontariatu i e-wolontariatu i niesione przez nie wartości Projekt ten, prowadzony przez polską Fundację Dobra Sieć wraz z trzema polskimi stowarzyszeniami i instytucją gminną, składa się z dwóch uzupełniających się wzajemnie działań: a) kampanii zatytułowanej „Kluczowe wartości wolontariatu”, promującej różne formy wolontariatu i podnoszącej świadomość niesionych przez niego wartości, której celem była zmiana negatywnego, opartego na stereotypach wizerunku wolontariatu w Polsce; b) europejskiego konkursu „Odkryj e-wolontariat”, zorganizowanego na skalę europejską i ukierunkowanego na promowanie konkretnej formy działalności wolontariackiej – e-wolontariatu (wolontariatu za pośrednictwem internetu). Projekt ten ma na celu szersze uświadomienie wartości wolontariatu, wspieranie różnych działań opartych o wolontariat i zachęcenie społeczeństwa obywatelskiego do korzystania z nowych form wolontariatu (zwłaszcza z e-wolontariatu), aby wzmocnić pozycję takiej działalności, zwalczać wykluczenie społeczne i poprawić jakość samego wolontariatu. Działania w ramach projektu obejmują również badania dotyczące różnych form i wartości wolontariatu, a także zbiór historii z życia wolontariuszy, które stanowią przykład interaktywnego i innowacyjnego sposobu kręcenia filmów i promowania historii osób zaangażowanych w wolontariat. Użytkownicy strony internetowej projektu (www.tojestwolontariat.pl) mogą zamieszczać na niej swoje krótkie filmy.

[1]               Decyzja Rady nr 37/2010/WE z dnia 27 listopada 2009 r. w sprawie Europejskiego Roku Wolontariatu Propagującego Aktywność Obywatelską (rok 2011), Dz.U. L 17 z 22.1.2010, s. 43-49.

[2]               Ocena Europejskiego Roku Wolontariatu (2011), Deloitte, czerwiec 2012 r.

[3]               Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego: „Działalność wolontariacka: jej rola w społeczeństwie europejskim i jej oddziaływanie” SOC/243-EESC 1575/2006.

[4]               Pisemna deklaracja w sprawie ogłoszenia roku 2011 Europejskim Rokiem Wolontariatu z dnia 9.4.2008.

[5]               Komunikat w sprawie polityki UE i wolontariatu: Uznanie i propagowanie wolontariatu transgranicznego w UE, COM (2011) 568 z 20.9.2011.

[6]               Konkluzje Rady w sprawie roli wolontariatu w polityce społecznej z dnia 3 października 2011 r.;

[7]               Konkluzje Rady w sprawie roli wolontariatu sportowego w propagowaniu aktywności obywatelskiej przyjęte w dniach 28 i 29.11.2011 r.;

[8]               Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie polityki UE i wolontariatu: uznanie i propagowanie wolontariatu transgranicznego w UE” z dnia 28 marca 2012 r., SOC 431-CESE 824/2012;

[9]               Sprawozdanie w sprawie uznania i propagowania wolontariatu transgranicznego w UE z dnia 12 czerwca 2012 r., Parlament Europejski, A7-0166/2012/P7_TA (2 ° 12) 0236;

[10]             COM(2012)485 z 5.9.2012.

[11]             Decyzja nr 1719/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 listopada 2006 r. (Dz. U. L 327 z 24.11.2006, s. 30-44);

[12]             Decyzja nr 1904/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12.12.2006 r. (Dz. U. L 378 z 27.12.2006, s. 32-40);

[13]             Decyzja nr 1720/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15.11.2006 r. (Dz. U. L 327 z 24.11.2006, s. 45).

[14]             „Erasmus dla wszystkich” Program UE na rzecz kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu, COM (2011) 787 final z 23.11.2011.

[15]             COM(2012)514 z 19.9.2012.

[16]             „Odnowiona strategia UE na lata 2011-2014 dotycząca społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw”, COM(2011)681 z 25.10.2011.

[17]             Wolontariat w Unii Europejskiej (ang. Volunteering in the European Union), badanie przeprowadzone przez Komisję Europejską – DG EAC, GHK 2010 r.

[18]             Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie stosowania dyrektywy 2004/114/WE w sprawie warunków przyjmowania obywateli państw trzecich w celu odbywania studiów, udziału w wymianie młodzieży szkolnej, szkoleniu bez wynagrodzenia lub wolontariacie, COM(2011) 587 z 28.9.2011.

[19]             AGE, AEVSO, AVSO, Caritas Europe, COFACE, CVA, CSR Europe, Erasmus Student Network, sieć EUCLID, EURODIACONIA (Europejska Federacja Diakonii), EAPN, CEDAG, ENGSO, ENGSO Youth, ESAN, AEGEE, CEV, EFM, ICYE, ISGF, Johanniter International, MHE, Czerwony Krzyż, Platforma Społeczna, SOLIDAR, ALDA, CESES, EUCIS-LLL, EFIL, FEBA, EURAG, EJJO, ENNA, IPPF EN, ISCA, WAGGS, WOSM, Volonteurope.

[20]             Odpowiednie odniesienia w przypisach 5 – 9.