SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

dotyczące wykonania rozporządzenia (WE) nr 716/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie statystyki wspólnotowej dotyczącej struktury i działalności zagranicznych podmiotów zależnych

1.           Wprowadzenie

Głównym celem rozporządzenia (WE) nr 716/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie statystyki wspólnotowej dotyczącej struktury i działalności zagranicznych podmiotów zależnych (rozporządzenie FATS) jest ustanowienie wspólnych ram i statystycznych standardów jakości dla systematycznego sporządzania porównywalnych statystyk dotyczących zagranicznych podmiotów zależnych.

Zgodnie z art. 12 rozporządzenia Rady (WE) nr 716/2007 Komisja przedłoży Radzie i Parlamentowi Europejskiemu do dnia 19 lipca 2012 r. sprawozdanie dotyczące wykonania tego rozporządzenia. Sprawozdanie ma zostać przygotowane przez Eurostat i ma ono w szczególności:

(1) ocenić jakość stworzonych statystyk;

(2) ocenić korzyści płynące z utworzonych statystyk dla Wspólnoty, państw członkowskich, podmiotów dostarczających informacji statystycznych i podmiotów korzystających z informacji statystycznych w odniesieniu do kosztów;

(3) ocenić rozwój badań pilotażowych i ich wykonania;

(4) określić obszary potencjalnej poprawy i zmian uznanych za niezbędne w świetle uzyskanych wyników i poniesionych kosztów.

W art. 2 rozporządzenia FATS przewidziano definicje statystyk dotyczących zagranicznych podmiotów zależnych, w przypadku których wewnętrzne statystyki dotyczące zagranicznych podmiotów zależnych (wewnętrzne FATS) oznaczają statystyki określające działalność zagranicznych podmiotów zależnych mających siedzibę w państwie opracowującym[1], a zewnętrzne statystyki dotyczące zagranicznych podmiotów zależnych (zewnętrzne FATS) oznaczają statystyki określające działalność za granicą zagranicznych podmiotów zależnych kontrolowanych przez państwo opracowujące[2].

Zgodnie z art. 7 rozporządzenia (WE) nr 716/2007 zawierającym wymóg „publikacji podręcznika dotyczącego zaleceń, który zawiera odpowiednie definicje i dodatkowe wytyczne dotyczące statystyk wspólnotowych tworzonych zgodnie z niniejszym rozporządzeniem”, pierwsze wydanie Podręcznika zaleceń dotyczącego statystyki zagranicznych podmiotów zależnych (FATS Recommendations Manual) zostało opublikowane w 2007 r. i od tego czasu było dwukrotnie zmieniane przez Eurostat we współpracy z ekspertami z państw członkowskich[3]. Podręcznik ten ma na celu ustanowienie metodyki i wytycznych odnośnie do gromadzenia i zestawiania wewnętrznych i zewnętrznych statystyk dotyczących zagranicznych podmiotów zależnych w Unii Europejskiej (UE).

W definicji „zagranicznego podmiotu zależnego” w art. 2 rozporządzenia (WE) nr 716/2007 wykorzystano trzy terminy, a mianowicie: kontrola, jednostka instytucjonalna i siedziba. Jako że terminy te mają bardzo ogólny charakter, konieczne było ich dalsze zdefiniowanie w celu zapewnienia harmonizacji zestawiania danych. FATS Recommendations Manual zawiera bardziej szczegółową definicję tych terminów i wyjaśnienie koncepcji „ostatecznej kontrolującej jednostki instytucjonalnej” (OKJI), która ma być stosowana przez krajowe urzędy statystyczne w trakcie zestawiania FATS:

„ostateczna kontrolująca jednostka instytucjonalna (OKJI) zagranicznego podmiotu zależnego” oznacza jednostkę instytucjonalną, przewodzącą łańcuchowi kontroli zagranicznego podmiotu zależnego, która nie jest kontrolowana przez inną jednostkę instytucjonalną;

Państwa członkowskie UE muszą dostarczyć Eurostatowi informacje wymagane na mocy: rozporządzenia (WE) nr 716/2007, rozporządzeń Komisji zmieniających i wykonujących wymienione rozporządzenie oraz wytycznych zawartych w FATS Recommendations Manual.

Niniejsze sprawozdanie przedstawia analizę najważniejszych aspektów wykonania rozporządzenia (WE) nr 716/2007, zgodnie z danymi przedstawionymi przez państwa członkowskie, jak również działania podjęte przez Komisję w celu zagwarantowania wysokiej jakości statystyki europejskiej w sprawie działalności zagranicznych podmiotów zależnych.

2.           Środki wykonawcze

Rozporządzenie FATS ustanawia wspólne ramy dla zestawiania FATS. Jednakże w celu opracowania porównywalnych danych zharmonizowanych pomiędzy państwami członkowskimi, a także aby zmniejszyć ryzyko błędów w przekazywaniu danych, konieczne było ustalenie technicznego formatu danych, a także procedury przekazywania, która ma być zastosowana. Ponadto odstępstwa musiały zostać przyznane niektórym państwom członkowskim, aby umożliwić im przeprowadzenie niezbędnych dostosowań do ich krajowych systemów statystycznych. Po przyjęciu rozporządzenia w sprawie zmienionej klasyfikacji statystycznej działalności gospodarczej NACE Rev. 2[4], należało również dostosować poziomy podziału działalności dla FATS.

Aby objąć wszystkie te zmiany, przyjęto następujące zmieniające rozporządzenia:

(1) Rozporządzenie Komisji (WE) nr 364/2008 z dnia 23 kwietnia 2008 r. wdrażające rozporządzenie (WE) nr 716/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady odnośnie do formatu technicznego dla przesyłania statystyk dotyczących zagranicznych podmiotów zależnych oraz odstępstw, jakie mają zostać przyznane państwom członkowskim;

(2) Rozporządzenie Komisji (WE) nr 747/2008 z dnia 30 lipca 2008 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 716/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie statystyki wspólnotowej dotyczącej struktury i działalności zagranicznych podmiotów zależnych, odnośnie do definicji cech klasyfikacji NACE Rev. 2 i jej wdrażania;

(3) Rozporządzenie Komisji (WE) nr 834/2009 z dnia 11 września 2009 r. w sprawie wykonania rozporządzenia (WE) nr 716/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie statystyki wspólnotowej dotyczącej struktury i działalności zagranicznych podmiotów zależnych w zakresie sprawozdań dotyczących jakości.

Eurostat przedstawił również wyżej wymieniony podręcznik dotyczący zaleceń (objęty zmianami w chwili sporządzania niniejszego sprawozdania), zawierający precyzyjne definicje i instrukcje dla państw członkowskich na temat sposobu zestawiania danych.

3.           główne zbiory danych

Statystyki zagranicznych podmiotów zależnych (FATS) są niezbędne do odpowiedniej oceny wpływu przedsiębiorstw kontrolowanych przez podmioty zagraniczne na gospodarkę Unii Europejskiej. FATS ułatwią również monitorowanie efektywności rynku wewnętrznego i stopniowej integracji gospodarek w kontekście globalizacji. W sekcji 2 załącznika I do rozporządzenia (WE) nr 716/2007 ustanowiono szereg cech, które mają podlegać opracowaniu:

Wewnętrzne FATS:

11 głównych cech (zmiennych) objętych wewnętrznymi FATS to:

· zmienne demograficzne przedsiębiorstw (np. liczba przedsiębiorstw);

· zmienne związane z wynikami (np. obroty, wartość dodana w cenach czynników produkcji);

· zmienne dotyczące nakładów: nakłady pracy (np. liczba osób zatrudnionych, koszty personelu); nakłady towarów i usług (np. całkowite zakupy towarów i usług)

Zewnętrzne FATS:

Dane należy dostarczyć w odniesieniu do 3 obowiązkowych i 8 dobrowolnych zmiennych. Dane obowiązkowe to:

· zmienna demograficzna przedsiębiorstw - liczba przedsiębiorstw;

· zmienna związana z wynikami – obrót;

· zmienna dotycząca nakładów: nakłady pracy – liczba osób zatrudnionych;

Wykaz dobrowolnych zmiennych jest wyszczególniony w FATS Recommendations Manual.

Zmienne powinny być dostarczane w podziale według państwa, w którym znajduje się zagraniczny podmiot zależny, oraz działalności przez niego prowadzonej, jak określono w załączniku III do rozporządzenia FATS.

4.           Jakość opracowywanych statystyk

Państwa członkowskie są zobowiązane do przekazywania Komisji rocznego sprawozdania dotyczącego jakości, które ma być wykorzystane do oceny jakości danych przekazywanych do Eurostatu[5].

Eurostat i krajowe urzędy statystyczne ściśle współpracują, aby zapewnić aktualność, dokładność, wiarygodność i spójność FATS. Ponadto FATS Recommendations Manual, który stanowi dokument referencyjny dla szczegółów technicznych, zapewnia jeszcze większą porównywalność danych i odzwierciedla niedawny rozwój metodyki.

Poniższa analiza odnosi się do wyników najnowszych dostępnych sprawozdań dotyczących jakości na temat danych dotyczących FATS dla roku referencyjnego 2009, których pełen zestaw powinien być dostępny po raz pierwszy i obejmować wszystkie 27 państw członkowskich. Można wywnioskować, że nie wszystkie państwa członkowskie w pełni przestrzegają przepisów dotyczących FATS :

Aspekty jakościowe: || Wewnętrzne FATS || Zewnętrzne FATS

Aktualność || 21 spośród 27 || 23 spośród 27

Zakres || 81 % || 94 %

Dokładność || Dostateczna || Dostateczna

Spójność || 25 spośród 27 - 2 państwa członkowskie opracowują wewnętrzne FATS niezależnie od statystyk strukturalnych dotyczących przedsiębiorstw (SBS) (zob. pkt 4.7.) || 20 spośród 27 - dopasowanie kodów klasyfikacyjnych dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) (zob. pkt 4.7.) i FATS, które mają być wprowadzone przez 7 państw członkowskich

Porównywalność pomiędzy państwami || 27 spośród 27 || 26 spośród 27 (w chwili sporządzania niniejszego sprawozdania koncepcja OKJI nie jest stosowana przez Grecję)

4.1.        Aktualność

Terminy określono w sekcji 5 załączników I i II do rozporządzenia (WE) nr 716/2007 oraz doprecyzowano w FATS Recommendations Manual z 2009 r. Terminy przekazywania wewnętrznych i zewnętrznych danych dotyczących FATS do Eurostatu są wyrażane w miesiącach od zakończenia roku referencyjnego:

t+20

Przestrzeganie terminu przekazania danych dla roku referencyjnego 2009 można podsumować następująco:

· 21 państw dostarczyło zestawy danych dotyczących wewnętrznych FATS w terminie;

· 23 państwa dostarczyły zestawy danych dotyczących zewnętrznych FATS w terminie;

Odstępstwa od przepisów rozporządzenia FATS zostały przyznane niektórym państwom członkowskim, aby umożliwić im dokonanie niezbędnych dostosowań do ich krajowych systemów statystycznych. Dotyczy to w szczególności opracowania nowych rejestrów statystycznych i metod gromadzenia danych. W odniesieniu do zewnętrznych FATS, całkowite odstępstwo przyznano Francji, Luksemburgowi, Hiszpanii, Zjednoczonemu Królestwu i Norwegii dla lat referencyjnych 2007 i 2008. Ponadto Luksemburg uzyskał całkowite odstępstwo dla lat referencyjnych 2007 i 2008 w odniesieniu do przekazania danych dotyczących wewnętrznych FATS.

Podsumowując, przestrzeganie terminu przekazania danych dotyczących 2009 r. było satysfakcjonujące i punktualność poprawiła się w porównaniu do przekazywania danych dotyczących roku referencyjnego 2007, kiedy to w zakresie wewnętrznych FATS jedynie 18 państw, a dla zewnętrznych FATS tylko 16 państw dostarczyło danych w wyznaczonym terminie. Procedura monitorowania zgodności została ustanowiona, a Eurostat współpracuje z tymi państwami członkowskimi, które jeszcze w pełni nie przestrzegają terminów.

4.2.        Dostępność opublikowanych danych dotyczących FATS

Wszystkie dane dotyczące FATS, jak również kompleksowe, ukierunkowane i szczegółowe wyjaśnienia dotyczące kwestii metodologicznych (metadane), są dostępne bezpłatnie na stronie internetowej Eurostatu pod hasłem „Przemysł, handel i usługi” (Industry, trade and services)[6] lub poprzez funkcję wyszukiwania. FATS są również publikowane na poziomie krajowym i odpowiadają za nie krajowe urzędy statystyczne, co dodatkowo zwiększa dostępność danych.

Baza danych „FATS – statystyki zagranicznych podmiotów zależnych” zawiera szczegółowe informacje na temat procesów statystycznych, kwestii prawnych, zasad poufności i opisów krajowych metod gromadzenia danych[7]. Krótkie wyjaśnienia pojęć statystycznych są publikowane w nowym internetowym słowniku typu wiki oraz jako odpowiedzi na „Najczęściej zadawane pytania”. Dane zagregowane na poziomie UE dotyczące ostatecznych danych dotyczących wewnętrznych i zewnętrznych FATS za 2009 r. zostaną obliczone na podstawie dostępnych danych przekazanych przez państwa członkowskie, a w przypadku braku danych – w oparciu o dane szacunkowe. Nieopatrzone klauzulą poufności dane zagregowane na poziomie UE zostaną opublikowane na stronie internetowej Eurostatu w 2012 r. i będzie można je bezpłatnie pobierać.

4.3.        Zakres danych przesyłanych do Eurostatu

Zakres danych jest mierzony jako liczba podanych danych w stosunku do całkowitej liczby danych, o których podanie wystąpiono.

Dostarczenie kompletnych zestawów danych ma zasadnicze znaczenie dla tworzenia danych zagregowanych na poziomie UE. Brakujące dane ograniczają wartość interpretacyjną i informacyjną FATS.

Podczas pierwszej tury przedstawiania danych dla roku referencyjnego 2007, 3 państwa członkowskie UE były w stanie dostarczyć pełnych danych dotyczących wewnętrznych FATS, a 13 państw członkowskich - w zakresie zewnętrznych FATS.

W odniesieniu do roku referencyjnego 2009 r. dane były znacznie bardziej kompletne. W przypadku zewnętrznych FATS odsetek brakujących wartości spadł z 21 % do 6 %, jako że brakujące dane zostały zgłoszone tylko przez 5 państw, przy czym 22 państwa członkowskie dostarczyły kompletne zbiory danych. W zakresie wewnętrznych FATS ogólny odsetek brakujących danych spadł z 47 % w 2007 r. do 19 % w 2009 r., a 9 państw członkowskich UE przedstawiło 100 % wymaganych danych.

Tabela 2: Zakres i poufność danych, wewnętrzne i zewnętrzne FATS, 2009 r., w %

Państwa[8] || Całkowita liczba komórek wysłana jako % komórek wymaganych przez rozporządzenie FATS || Udział przesłanych komórek, które są poufne (%)

|| Wewnętrzne FATS || Zewnętrzne FATS || Wewnętrzne FATS || Zewnętrzne FATS

Duże państwa || 85 || 96 || 26 || 14

Państwa średniej wielkości || 78 || 87 || 14 || 21

Małe państwa || 84 || 100 || 18 || 20

OGÓŁEM || 81 || 94 || 17 || 20

4.4.        Poufność

Istnieje związek między odsetkiem danych poufnych oraz znaczeniem statystyk. Jeżeli dane poufne stanowią duży odsetek, dane statystyczne nie będą w wystarczającym stopniu zaspokajać potrzeb użytkowników. Zakres, w jakim poufność ograniczyła dostępność danych w przypadku wewnętrznych i zewnętrznych FATS, jest przedstawiony w tabeli 2 powyżej. Ogólne poziomy poufności wynoszą odpowiednio 17 % i 20 %.

4.5.        Znaczenie dla użytkowników

Dane dotyczące FATS są w coraz większym stopniu wykorzystywane do pomiaru aspektów i skutków globalizacji.

Wskaźnikiem znaczenia danych dotyczących FATS dla użytkowników danych Eurostatu jest liczba danych lub publikacji pobranych ze strony internetowej Eurostatu do 2011 r.

Dane liczbowe zawarte w poniższej tabeli przedstawiają pobrane przez użytkowników dane dostępne na stronie internetowej Eurostatu w sekcji poświęconej publikacjom Eurostatu w latach 2010 i 2011.

Tabela 3: Liczba pobranych danych, lata 2010 i 2011

Bezpłatne pobrane zestawy danych, łącznie || 8 128

Rok 2010 || 3 616

Rok 2011 || 4 512

W 2011 r. odnotowano wzrost o prawie 25 %, tym samym liczba pobrań wyniosła 4 512. Wynik ten odpowiadał oczekiwaniom, ponieważ jest to nowa dziedzina i zainteresowanie użytkowników wciąż rośnie.

Głównymi użytkownikami danych dotyczących FATS są Komisja (Dyrekcja Generalna ds. Handlu, Dyrekcja Generalna ds. Rynku Wewnętrznego i Usług, Dyrekcja Generalna ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu), organizacje międzynarodowe (OECD, WTO, ONZ), ministerstwa, izby handlowe, związki zawodowe, dziennikarze, badacze, ambasady, federacje, podmioty promowania przedsiębiorstw itp.

4.6.        Dokładność

Dokładność jest sprawdzana poprzez określenie wszelkich odchyleń od rozporządzenia FATS i FATS Recommendations Manual, a także poprzez dokonywanie regularnej kontroli jakości.

4.6.1.     Błąd klasyfikacji

Błąd klasyfikacji oznacza przypisanie jednostek statystycznych do niewłaściwej klasy w danej klasyfikacji, na przykład zaklasyfikowanie działalności do handlu zamiast do przemysłu.

Główną kwestią poruszoną w niniejszym punkcie jest prawidłowe kodowanie działalności gospodarczej podmiotów zależnych. Informacje te mogą być brakujące, niejednoznaczne lub błędne, a weryfikacja w rejestrach przedsiębiorstw może nie być możliwa. Kontrole wiarygodności są wdrażane w celu wykrycia nieprawidłowych kodów.

Dla zewnętrznych FATS niewystarczający zakres dotyczący jednostek sprawozdawczych jest inną kwestię, do której należy się odnieść. Główny powód niewystarczającego zakresu to progi wielkości zastosowane przez niektóre państwa członkowskie. Innym powodem jest prawny lub faktyczny brak możliwości objęcia badaniami osób fizycznych. Wreszcie odstęp czasu między utworzeniem nowej grupy przedsiębiorstw, a jej pojawieniem się w dostępnych rejestrach i innych bazach danych może spowodować wyłączenie tej jednostki sprawozdawczej z populacji.

4.6.2.     Brak odpowiedzi

Brak odpowiedzi jednostki ma miejsce wówczas, gdy nie wszystkie jednostki sprawozdawcze objęte próbą uczestniczą w badaniu.

Prawie wszystkie państwa członkowskie podkreśliły, że duże przedsiębiorstwa, które przyczyniają się w istotnym stopniu do wyników końcowych, są na ogół dużo lepiej zmotywowane do udzielenia odpowiedzi w badaniu niż mniejsze przedsiębiorstwa. Z tego powodu, nawet jeżeli nieważony współczynnik braku odpowiedzi w niektórych przypadkach może być wysoki, rzeczywista brakująca część w danych statystycznych jest o wiele mniej znacząca.

Zastosowano wiele metod, aby ograniczyć poziom braku odpowiedzi. Większość państw wykorzystało pisemne lub telefoniczne przypomnienia dla podmiotów nieudzielających odpowiedzi. Środki prawne (np. grzywny) są dostępne dla tych podmiotów zbierających dane, które mają podstawę prawną dla przeprowadzenia badań, oraz w przypadku gdy wypełnienie kwestionariusza jest obowiązkowe. Jednakże takie środki są brane pod uwagę tylko w ostateczności, ponieważ dobre kontakty z przedsiębiorstwami są ważne dla wszystkich przyszłych wniosków o dane, w tym również w odniesieniu do innych dziedzin statystycznych.

4.7.        Spójność i porównywalność

4.7.1.     Spójność

Spójność dwóch lub więcej wyników statystycznych odnosi się do stopnia, w jakim procesy statystyczne, przez które wyniki te zostały wygenerowane, opierały się na tej samej koncepcji - klasyfikacji, definicji, grupach docelowych, oraz do zharmonizowanych metod działania[9].

Populacja docelowa jest koncepcyjną populacją jednostek, na którą ukierunkowane jest badanie oraz dla której należy opracować statystyki. W kontekście zewnętrznych FATS istnieje różnica między populacją docelową jednostek statystycznych (na temat których gromadzone są dane) i populacją docelową jednostek sprawozdawczych (od której zbierane są dane). W zakresie wewnętrznych FATS populacja jednostek statystycznych jest w większości przypadków równa populacji jednostek sprawozdawczych.

Statystyki w zakresie statystyk strukturalnych dotyczących przedsiębiorstw (SBS), bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) oraz badań i rozwoju dokonują pomiarów elementów tego samego zjawiska co FATS, tj. umiędzynaradawiania przedsiębiorstw, i są ściśle powiązanymi dziedzinami statystycznymi. To podobieństwo dotyczące istoty jest również wyrażone w praktykach zestawiania danych, a dane są często zestawiane przy użyciu tego samego badania. Jest zatem ważne, aby wyniki nie różniły się zbytnio od siebie.

Wewnętrzne FATS

Jako że definicje cech ekonomicznych oraz podziału działalności dla populacji wewnętrznych FATS są zgodne z populacją SBS (rozporządzenie (WE) nr 716/2007, załącznik I, sekcja 2), dane powinny również być spójne.

Wewnętrzne FATS, jako podzbiór statystyki SBS, powinny korzystać ze wszystkich dostępnych danych dotyczących SBS. Jednakże 2 państwa opracowują wewnętrzne FATS niezależnie od SBS i nie jest możliwe porównanie populacji. W 3 państwach populacja wewnętrznych FATS jest mniejsza niż odpowiednia część badanej populacji SBS, a 6 państw potwierdziło, że populacja wewnętrznych FATS została rozszerzona poza odpowiednią część badanej populacji SBS. Fakt, że populacje nie są w pełni spójne, niekoniecznie oznacza, że dane nie są spójne. Wręcz przeciwnie, dostosowanie populacji SBS do osiągnięcia celów FATS powinno poprawić jakość danych.

Zewnętrzne FATS

W odniesieniu do zewnętrznych FATS w większości przypadków roczne badania stanu BIZ lub konkretne badania FATS są wykorzystywane jako punkt wyjścia. Dane są gromadzone poprzez badanie przedsiębiorstw krajowych. Gromadzenie danych jest zazwyczaj przeprowadzane na podstawie badania powszechnego. Większość państw potwierdziło, że stosowało te same kody działalności zagranicznych zarówno dla stanu bezpośrednich inwestycji zagranicznych za granicą, jak i dla zewnętrznych FATS; 7 państw odpowiedziało, że zastosowało różne kody.

4.7.2.     Porównywalność

a) Porównywalność pomiędzy państwami

Szczegółowa analiza danych dokonywana przez Eurostat zapewnia ciągłą poprawę porównywalności pomiędzy państwami. Wraz ze wspólnymi definicjami i klasyfikacjami, porównywalność danych w poszczególnych państwach jest dość wysoka.

Różnice pomiędzy państwami mogą być wyjaśnione w coraz większym stopniu. Niektóre problemy nadal pozostają nierozwiązane, ponieważ jedno państwo nie wykorzystało koncepcji OKJI. Nie ma to jednak istotnego wpływu na jakość ogólnych danych zagregowanych. Począwszy od roku referencyjnego 2010 r. koncepcja OKJI znalazła zastosowane we wszystkich państwach członkowskich UE.

b)Porównywalność w czasie

Niespójności związane z czasem powstają w momencie, gdy dane zebrane w konkretnym okresie referencyjnym nie są w pełni zgodne z danymi z kolejnych okresów ze względu na szereg okoliczności zaistniałych w pewnym okresie czasu. W takich przypadkach mówi się o przerwie w szeregach czasowych.

Wewnętrzne FATS

Dla lat referencyjnych do roku 2006 dane są dostępne wyłącznie dla państw, które przesłały je na zasadzie dobrowolności. Począwszy od roku referencyjnego 2007 gromadzenie danych jest obowiązkowe. Ponadto niektóre państwa rozpoczęły stosowanie wspólnie uzgodnionej metodyki, włączając koncepcję OKJI. Ta istotna zmiana w metodyce wyniknęła ze strukturalnej przerwy w danych dla wszystkich państw.

Kolejna strukturalna przerwa była związana z danymi dotyczącymi 2008 r., będącym pierwszym rokiem referencyjnym, dla którego dane zostały zebrane według zmienionej klasyfikacji działalności (rozporządzenie (WE) nr 1893/2006 w sprawie statystycznej klasyfikacji działalności gospodarczej NACE Rev. 2). W konsekwencji dane dotyczące wewnętrznych FATS za 2008 r. nie mogą być bezpośrednio porównane z wcześniejszymi latami referencyjnymi.

Z tego powodu utworzono oddzielną tabelę dla wewnętrznych FATS w internetowej bazie danych Eurostatu od roku referencyjnego 2008. Bezpośrednie porównanie jest możliwe jedynie na poziomie ogólnej działalności dla sekcji i działów NACE, w przypadku których nie było żadnych zmian.

Zewnętrzne FATS

W zakresie zewnętrznych FATS niektóre państwa dobrowolnie zestawiły serie danych począwszy od 2004 r. Dla roku referencyjnego 2007 r. zestawianie i przekazywanie danych dotyczących zewnętrznych FATS stało się obowiązkowe. Wykonanie rozporządzenia FATS spowodowało strukturalną przerwę w dostępnych szeregach czasowych, głównie ze względu na wprowadzenie ważnej zmiany metodologicznej — koncepcji OKJI. Jest to również główne wyjaśnienie dla faktu, że dane przed 2007 r. i dane po 2007 r. nie mogą być porównywane dla większości państw. W celu odzwierciedlenia tej sytuacji dane dotyczące zewnętrznych FATS w internetowej bazie danych Eurostatu są podzielone na osobne tabele zawierające dane przed i po 2007 r.

W odniesieniu do wykonania rozporządzenia (WE) nr 1893/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie statystycznej klasyfikacji działalności gospodarczej NACE Rev. 2, państwa członkowskie zobowiązane są do stosowania nowej klasyfikacji działalności od roku referencyjnego 2010 dla danych dotyczących zewnętrznych FATS. Doprowadzi to do kolejnej strukturalnej przerwy od 2010 r.

Podsumowując, jakość danych dostarczanych przez państwa członkowskie wskazuje na ogólną zgodność i stałą poprawę w poprzednich latach. Ramy metodyczne ustanowione przedmiotowym rozporządzeniem są stale rozwijane poprzez wzajemne konsultacje i specjalne spotkania poświęcone konkretnym kwestiom. Eurostat współpracuje także z innymi organizacjami międzynarodowymi, aby zwiększyć porównywalność danych i metod poza Unią Europejską.

5.           Koszty i obciążenia związane ze statystykami dotyczącymi zagranicznych podmiotów zależnych

Większość państw członkowskich nie prowadzi pomiarów obciążenia w ujęciu ilościowym, dlatego mogą one przedstawić tylko oceny jakościowe. Dlatego też nie jest łatwo określić w ujęciu ilościowym koszty związane ze zbieraniem i rozpowszechnianiem statystyk dotyczących zagranicznych podmiotów zależnych. Istnieje szeroki zakres źródeł danych dotyczących FATS, które są również wykorzystywane do opracowania innych statystyk lub powiązane ze sprawozdawczością dokonywaną przez instytucje finansowe i przedsiębiorstwa dla organów regulacyjnych. W związku z tym trudno jest oddzielić koszty związane ze zbieraniem i opracowaniem danych dotyczących zagranicznych podmiotów zależnych od całkowitych kosztów poniesionych przy gromadzeniu danych często wykorzystywanych do innych celów. Ponadto w niektórych państwach członkowskich dane mogą być zbierane przez dwie różne instytucje, np. narodowy bank centralny i krajowy urząd statystyczny, co jeszcze bardziej utrudnia dokonanie wiarygodnych szacunków.

Wewnętrzne FATS

Największą część nakładów pracy i obciążenia dla respondentów, które są potrzebne do opracowania wewnętrznych FATS, można przypisać zasobom niezbędnym do opracowania dużego zbioru danych statystycznych odnoszących się do statystyk strukturalnych dotyczących przedsiębiorstw (rozporządzenie (WE) nr 295/2008 w sprawie statystyk strukturalnych dotyczących przedsiębiorstw). Biorąc pod uwagę szacunki przedstawione przez państwa członkowskie, można stwierdzić, że dodatkowe działania dotyczące wykonania rozporządzenia (WE) nr 716/2007 w zakresie wewnętrznych FATS wymagały jedynie dość ograniczonych nakładów pracy.

Zewnętrzne FATS

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) i zewnętrzne FATS są ściśle powiązanymi dziedzinami statystyki, ponieważ służą pomiarowi elementów umiędzynarodowienia przedsiębiorstw. To podobieństwo dotyczące istoty jest również wyrażone w praktykach zestawiania danych, a dane dotyczące FATS są często zestawiane przy użyciu tego samego badania dotyczącego BIZ. Dlatego też trudno jest określić dodatkowe koszty związane z opracowaniem zewnętrznych FATS.

Niemniej jednak w 2007 r. przeprowadzono badanie opłacalności i wyniki pokazują, że większość państw członkowskich może opracować zewnętrzne FATS po niskich lub średnich kosztach.

Zarówno w przypadku wewnętrznych, jak i zewnętrznych FATS, krajowe urzędy statystyczne potwierdziły, że zamierzają wprowadzić pewne środki na poziomie krajowym w celu zmniejszenia obciążeń, w szczególności poprzez szersze wykorzystywanie danych administracyjnych, zorganizowanie zbiorów danych internetowych oraz poprzez poprawę istniejących kwestionariuszy elektronicznych.

6.           postępy i wykonanie badań pilotażowych

W art. 5 rozporządzenia (WE) nr 716/2007 przewiduje się badania pilotażowe dotyczące wewnętrznych i zewnętrznych FATS w celu oceny znaczenia i możliwości zebrania dodatkowych zmiennych.

W ust. 4 wspominanego artykułu wskazano, że badania pilotażowe stanowią podstawę dla wszelkich dalszych decyzji w sprawie środków wykonawczych, łącznie z decyzjami w sprawie zakresu zbierania danych dla wewnętrznych i zewnętrznych FATS. Odzwierciedla to znaczenie, jakie przywiązuje się do badań pilotażowych w zakresie przyszłego kształtu zestawiania danych dotyczących FATS w UE.

Pierwszą rundę badań pilotażowych rozpoczęto w 2006 r. Druga runda miała miejsce w 2007 r. Kraje uczestniczące zbadały wykonalność wdrożenia dodatkowych zmiennych i następnie dostarczyły zestawione dane do Eurostatu.

W zakresie wewnętrznych FATS gromadzenie danych dotyczących sekcji M, N i O, jak również dotyczących zmiennych w zakresie badań i rozwoju dla NACE Rev.1.1 sekcje G, H, I, K, M, N i O (i dla odpowiedniej klasyfikacji NACE Rev.2) wydaje się wykonalne przy stosunkowo niewielkich nakładach ze strony przedsiębiorstw albo krajowych urzędów statystycznych. Jeżeli wykonalność będzie potwierdzona przez wszystkie państwa członkowskie, a potrzeby użytkowników zostaną ponownie potwierdzone, gromadzenie danych dotyczących wewnętrznych FATS zostanie rozszerzone, tak by regularnie obejmować zakresem te zmienne.

W odniesieniu do zewnętrznych FATS co najmniej trzy zmienne pilotażowe mogłyby być uznane za wykonalne: koszty osobowe, wartość dodana w cenach czynników produkcji i inwestycje brutto w dobra materialne. Znaczna większość uczestniczących państw członkowskich stwierdziła, że te trzy zmienne można uzyskać w całkiem prosty sposób od przedsiębiorstw, ponieważ wynikają one bezpośrednio lub prawie bezpośrednio z systemów księgowych. Z drugiej strony gromadzenie zmiennych związanych z handlem, które mają duże znaczenie w analizie globalizacji, wydaje się mniej wykonalne, przynajmniej w tym momencie. Byłyby one szczególnie kosztowne i trudniejsze do uzyskania od tych grup przedsiębiorstw, które są ważne dla FATS, tj. największych grup.

Podsumowując, wiele badań pilotażowych zostało wprowadzonych w życie przez uczestniczące państwa członkowskie. Ich wyniki poszerzyły wiedzę na temat możliwości zestawiania dodatkowych zmiennych w zakresie wewnętrznych i zewnętrznych FATS, które zostały określone jako nieobowiązkowe w rozporządzeniu FATS. Komisja ma zastrzeżenia co do propozycji, by każda z pilotażowych zmiennych była obowiązkowa, ponieważ wydaje się to zwiększać obciążenia dla krajowych urzędów statystycznych oraz respondentów. Niemniej jednak Komisja potwierdza duże zapotrzebowanie użytkowników na tego rodzaju informacje.

7.           obszary potencjalnych usprawnień i zmian

W najbliższej przyszłości, Eurostat planuje dalszą poprawę jakości danych dotyczących FATS poprzez opracowanie i harmonizację metodyki mającej na celu:

- wdrożenie sprawnego przejścia w zakresie klasyfikacji NACE Rev. 2 dla zewnętrznych FATS, co doprowadzi do lepszej porównywalności na poziomie międzynarodowym,

- obliczenia danych zagregowanych na poziomie UE począwszy od roku referencyjnego 2009 w odniesieniu do danych dotyczących wewnętrznych i zewnętrznych FATS.

W perspektywie średnioterminowej państwa członkowskie mogłyby wykorzystać jako wspólne narzędzie przy zestawianiu FATS rejestr EuroGroups (EGR). EGR jest w fazie opracowania i będzie zawierać dane dotyczące grup przedsiębiorstw i ich jednostek składowych oraz cech. Dzięki temu możliwe jest dostosowanie krajowego kodu OKJI, do której należą przedsiębiorstwa, i w związku z tym poprawa jakości FATS.

Eurostat prowadzi obecnie prace w zakresie rozporządzenia ramowego włączającego statystyki dotyczące przedsiębiorstw (Framework Regulation Integrating Business Statistics - FRIBS) w celu ustanowienia wspólnych ram prawnych dotyczących systematycznego gromadzenia, zestawiania, przekazywania i rozpowszechniania europejskich statystyk odnoszących się do działalności gospodarczej, struktury i funkcjonowania sektora przedsiębiorstw. Wymogi w zakresie FATS zostaną poddane ponownej ocenie w kontekście FRIBS.

[1]               Artykuł 2 lit. f) rozporządzenia (WE) nr 716/2007.

[2]               Artykuł 2 lit. g) rozporządzenia (WE) nr 716/2007.

[3]               Zob.: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-AR-09-014/EN/KS-AR-09-014-EN.PDF .

[4]               Rozporządzenie (WE) nr 1893/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r.

[5]               Artykuł 6 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 716/2007

[6]               http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/eurostat/home.

[7]               http://circa.europa.eu/Members/irc/dsis/foreignaffiliatesstatistics/library?l=/public&vm=detailed&sb=Title.

[8]               Oznaczenie CETO grupuje państwa zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 295/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 marca 2008 r. w sprawie statystyk strukturalnych dotyczących przedsiębiorstw:

Duże państwa: DE, FR, IT, UK

Państwa średniej wielkości: BE, DK, ES, GR, IE, NL, AT, PL, PT, FI, SE, NO

Małe państwa: BG, CZ, EE, CY, LV, LT, LU HU, MT, RO, SI, SK.

[9]               FATS Recommendation Manual, s. 42, wersja 2009.