KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

dotyczący europejskiego partnerstwa innowacyjnego w zakresie wody

1. Wprowadzenie

Powodzie, niedobór wody i susze maja ogromne skutki dla środowiska, społeczeństwa i gospodarki. Niewystarczająca jakość wody stanowi zagrożenie dla zdrowia publicznego i różnorodności biologicznej. W Europie i poza nią problemem pozostaje dostęp do bezpiecznej wody pitnej i infrastruktury sanitarnej. Aby móc w sposób zrównoważony zarządzać rosnącym zapotrzebowaniem na zasoby wodne, niezbędne jest opracowanie nowych, innowacyjnych rozwiązań.

Europejskie partnerstwa innowacyjne zaproponowane w inicjatywie przewodniej strategii „Europa 2020” – „Unia Innowacji”[1] przewidują strategiczne podejście i ramy pozwalające naprawić niedociągnięcia europejskiego systemu badań i innowacji w celu przyspieszenia innowacji znacząco przyczyniających się do rozwiązania wyzwań społecznych. Partnerstwa przyczyniłyby się do wzrostu konkurencyjności Europy, tworzenia nowych miejsc pracy oraz do wzrostu gospodarczego. Partnerstwa służą skupieniu wiedzy eksperckiej i zasobów na priorytetach politycznych poprzez zmobilizowanie i połączenie wszystkich zainteresowanych stron odpowiedzialnych za różne dziedziny polityki i sektory, z różnych państw, w celu szybszego osiągnięcia przełomów i korzyści płynących z innowacji.

Państwa członkowskie UE uznały znaczenie innowacji w dziedzinie gospodarki wodnej. W dniu 21 czerwca 2011 r. Rada Unii Europejskiej zwróciła się do Komisji o „zbadanie w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi innowacyjnego partnerstwa na rzecz wody w celu osiągnięcia zrównoważonego i wydajnego wykorzystania wody”[2].

Konieczność zaangażowania się Europy w zrównoważone gospodarowanie wodą jako kluczowym zasobem podkreślono w inicjatywie przewodniej strategii „Europa 2020” – „Europa efektywnie korzystająca z zasobów”[3]. W „Planie działania na rzecz zasobooszczędnej Europy”[4] podkreślono możliwy do uzyskania wzrost wydajności.

Komisja opracowuje obecnie plan ochrony wód Europy stanowiący ważny etap „Planu działania na rzecz zasobooszczędnej Europy” w zakresie wody. W planie ochrony wód przedstawiona zostanie do końca 2012 r. odpowiedź polityczna na wyzwania związane z realizacją polityki oraz z niedociągnięciami obecnych ram polityki unijnej w zakresie gospodarki zasobami wodnymi. Plan ten oraz europejskie partnerstwo innowacyjne będą opracowywane w bliskiej współpracy w celu zagwarantowania włączenia innowacyjnych podejść oraz środków po stronie popytu na innowację do opracowania i realizacji unijnej polityki gospodarki zasobami wodnymi. Ponadto partnerstwo przyczyni się do realizacji „Planu działania w zakresie ekoinnowacji”[5], którego celem jest pobudzenie innowacji prowadzące do ograniczenia presji na środowisko oraz zmniejszenie rozdziału między innowacjami a rynkiem.

2. Wykorzystanie możliwości płynących z innowacji

Obywatele, społeczeństwo, rolnictwo i przemysł w coraz większym stopniu będą potrzebować innowacyjnych rozwiązań w celu zaspokojenia potrzeby korzystania z wody w sposób bardziej wydajny. Innowacyjny sposób myślenia i inteligentniejsze wykorzystanie innowacji mogą przyczynić się do szybszego i bardziej wydajnego wprowadzania nowych rozwiązań na rynek, stanowiąc jednocześnie odpowiedź na potrzeby użytkowników końcowych w obszarach miejskich, wiejskich i przemysłowych.

Odblokowanie potencjału innowacyjnego w dziedzinie gospodarki wodnej może znacząco przyczynić się do tworzenia miejsc pracy, wzrostu gospodarczego i konkurencyjności w Europie. 1% wzrost przemysłu wodnego w Europie może oznaczać od 10 000 do 20 000 nowych miejsc pracy[6]. Wykorzystując nowe poważne możliwości rynkowe Europa może w większym stopniu stać się światowym liderem w zakresie innowacji i technologii wodnych.

W europejskim sektorze wodnym, obejmującym 9000 aktywnych MŚP i zapewniającym 600 000 bezpośrednich miejsc pracy tylko w sektorze infrastruktury wodnej6 występuje znaczny potencjał zwiększenia konkurencyjności i wzrostu. Potencjał ten występuje również w innych powiązanych sektorach (przemysł wykorzystujący wodę, podmioty zajmujące się opracowaniem technologii wodnych itp.), w których innowacyjność może przyczynić się do wzrostu wydajności. Światowy rynek wody rośnie szybko; szacuje się, że do 2020 r. jego wartość wyniesie 1 bilion USD[7].

Europejskie sektory powiązane z wodą już teraz pracują na całym świecie nad opracowaniem bardziej innowacyjnych rozwiązań w zakresie wody, ale często nie odnoszą korzyści z wprowadzenia tych rozwiązań na rynek. Usunięcie tych przeszkód dla przełomów rynkowych oraz promowanie relatywnej przewagi Europy w łańcuchu wartości innowacji ułatwi przedsiębiorstwom europejskim wprowadzenie rozwiązań na rynek, realizując tym samym pełen potencjał gospodarczy.

Innowacyjne rozwiązania wyzwań związanych z wodą mogą bezpośrednio przyczynić się do osiągnięcia szerszych celów w zakresie środowiska, takich jak ochrona kapitału naturalnego i ekosystemów oraz różnorodności biologicznej stanowiącej ich podstawę. Ponadto rozwiązania w zakresie wody pitnej i oczyszczania ścieków przyniosą korzyści dla zdrowia publicznego, co pozwoli na osiągnięcie znacznych oszczędności. Rozwiązania dotyczące ochrony obszarów zagrożonych powodziami zwiększą bezpieczeństwo publiczne i przyczynią się do zapobiegania potencjalnym stratom ekonomicznym.

3. Wyzwania społeczne

Przy braku skutecznej polityki stymulującej innowacje Europa może nie być w stanie wykorzystać potencjału na światowych rynkach innowacji związanych z wodą, czego niepotrzebnym skutkiem może być konieczność pozyskiwania z innych źródeł technologii pozwalających na rozwiązanie kwestii wody [8].

Z ostatnich badań wynika, że sprzeczne potrzeby związane z niedostatecznymi zasobami wodnymi mogą prowadzić do niedoboru wody na świecie wynoszącego do 2030 r. 40 %[9], co będzie miało wpływ również na znaczne obszary Europy. Współzawodnictwo o korzystanie z czystej wody może mieć coraz większe skutki społeczne, gospodarcze, środowiskowe i geopolityczne.

Wyzwania dotyczące jakości i ilości wody są duże. Znaczna część wód słodkich w Europie może nie osiągnąć celów ramowej dyrektywy wodnej do 2015 r. Według wstępnej analizy z 2009 r. 30 % wód powierzchniowych i 38 % wód gruntowych może nie osiągnąć dobrego stanu[10]. Ma to niekorzystny wpływ na różnorodność biologiczną i zdrowie publiczne, jak również na świadczenie usług ekosystemowych.

Jeśli chodzi o ilość wody, niedobór wody i susze już teraz wpływają na jedną trzecią terytorium UE na różnych szerokościach geograficznych. Z porównania skutków susz w UE w latach 1976-1990 i 1991-2006 wynika, że podwojeniu uległy zarówno obszar jak i populacja dotknięte problemem[11]. Ponadto w ciągu ostatnich 10 lat w Europie wystąpiło ponad 175 dużych powodzi, których skutkiem były ofiary śmiertelne, wysiedlenie osób i poważne straty gospodarcze11.

Oczekuje się, że wskutek zmiany klimatu, zmian społeczno-ekonomicznych i rosnącego zapotrzebowania na wodę w rolnictwie w celu produkcji żywności i biomasy problemy te jeszcze się nasilą. Urbanizacja oraz coraz szybsze uprzemysłowienie w połączeniu ze zmianami demograficznymi spowodowały nasilenie problemów z wodą. Dalsze wyzwania związane są ze starzejącą się infrastrukturą wodną. Ponadto w zrównoważonej gospodarce wodnej coraz ważniejszy będzie wzrost wydajności relacji woda-energia oraz ich interakcja.

W odniesieniu do krajów rozwijających się osiągnięcie milenijnych celów rozwoju w zakresie infrastruktury sanitarnej i wody pitnej jest kluczowym narzędziem w walce z ubóstwem i w promowaniu rozwoju gospodarczego.

4. Stanowisko UE

Ochrona zasobów wodnych i promowanie trwałego wzrostu gospodarczego są ze sobą połączone, w związku z czym należy przyjąć zintegrowane podejście. Europejskie partnerstwo innowacyjne ułatwi poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań wspomagających skuteczną politykę wodną UE, a także umożliwi odblokowanie potencjału przedsiębiorstw i przemysłu w zakresie innowacji i uzyskania przewagi konkurencyjnej. Wymagane będzie nie tylko nowe podejście do badań i rozwoju technologicznego, ale także do finansów, ICT, sprawowania rządów, planowania przestrzennego, instytucji, zarządzania i innych dyscyplin, jak również do interakcji pomiędzy nimi.

4.1 Wartość dodana UE

Poziom wiedzy i technologii europejskiego sektora wody jest wysoki, ale są one rozproszone. Partnerstwo może przyczynić się do powstania masy krytycznej poprzez połączenie zasobów z różnych sektorów i państw oraz promowanie konkurencji i równych warunków. Działania na szczeblu europejskim ułatwią koordynację wysiłków, zapobiegną powielaniu czynności, pomogą w opracowaniu wspólnych celów i zwiększeniu zakresu inicjatyw oraz przyspieszą wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań. Partnerstwo w najefektywniejszy sposób skorzysta z istniejących zasobów oraz określi, dla jakich działań niezbędne jest dodatkowe wsparcie. Ponadto podejście unijne zapewni niezbędne korzyści skali dla opracowania, wdrożenia i promowania innowacyjnych rozwiązań.

Woda nie przestrzega granic administracyjnych. Transgraniczny charakter gospodarki wodnej wymaga całościowego, zintegrowanego podejścia europejskiego stosowanego na poziomie dorzeczy, czego odzwierciedleniem jest europejska polityka wodna. Koordynacja regionalna i międzynarodowa jest niezbędna dla osiągnięcia tego celu.

Środki po stronie popytu (zamówienia publiczne, ramy regulacyjne, ustanawianie norm itd.) są kluczowe dla rozpowszechnienia i stosowania innowacji związanych z wodą i powinny zostać określone przez partnerstwo. Europejskie prawodawstwo jest ważnym czynnikiem napędzającym innowacje i przedsiębiorczość. Europejskie partnerstwo innowacyjne może ułatwić właściwe uwzględnienie innowacyjnych rozwiązań w decyzjach politycznych i ich realizację. Zamówienia organów publicznych i służb użyteczności publicznej dotyczące infrastruktury wodnej mogą okazać się głównym czynnikiem napędzającym opracowanie i wdrożenie innowacyjnych rozwiązań. Można uznać inne ramy regulacyjne, jak np. dyrektywę w sprawie ekoprojektu, za odpowiednie dla poprawy wprowadzania na rynek innowacyjnych projektów wspierających cele polityczne. Może zajść potrzeba opracowania lub aktualizacji odpowiednich norm.

Instrumenty unijne skoncentrowane na dostarczaniu innowacji, takie jak np. finansowanie prac badawczo-rozwojowych, muszą zostać powiązane z działaniami, środkami i decyzjami politycznymi po stronie popytu niezbędnymi dla promowania innowacji. Europejskie partnerstwo innowacyjne połączy silny wymiar badawczo-innowacyjny ze środkami po stronie popytu w różnych obszarach polityki w celu ograniczenia czasu wprowadzania innowacji na rynek, poprzez podjęcie działań wspierających innowacje na szczeblu unijnym i krajowym (przegląd prawodawstwa, proponowanie nowych przepisów, przyspieszenie czasu zatwierdzania produktów i opracowania norm, stosowanie strategii dotyczących zamówień publicznych itd.). Partnerstwo stworzy transgraniczne możliwości dla przemysłu, w szczególności dla MŚP, ułatwiając znalezienie partnerów w celu opracowania innowacyjnych rozwiązań w całej UE.

4.2 Cele strategiczne i szczegółowe

Biorąc pod uwagę powyższe wyzwania i możliwości, jak również znaczenie działań na szczeblu europejskim, europejskie partnerstwo innowacyjne w zakresie wody powinno przyczynić się do osiągnięcia ogólnych celów unijnej polityki wodnej określonych w ramowej dyrektywie wodnej i „Planie działania na rzecz zasobooszczędnej Europy” oraz do przezwyciężenia problemów związanych z realizacją. Cele strategiczne partnerstwa do 2020 r. przewidują:

· zapewnienie bezpiecznej, dostępnej i niedrogiej wody wszystkim obywatelem, przy jednoczesnym zapewnieniu wystarczającej ilości wody dla środowiska,

· osiągnięcie stosunkowego oddzielenia wyczerpywania zasobów wodnych od poziomu aktywności gospodarczej w najważniejszych sektorach UE (w tym energetyce, rolnictwie i przemyśle chemicznym),

· zachowanie i poprawa dobrego stanu wód we wszystkich dorzeczach UE – w zakresie jakości, ilości i wykorzystania, a także w kontekście rosnącej presji na zasoby wodne.

Aby dokonać oceny postępów w osiągnięciu strategicznych celów oraz zachęcić zainteresowane strony do aktywnego uczestnictwa należy opracować cele szczegółowe. Odzwierciedlają one różne obszary działań objętych celem strategicznym i partnerstwem. Cele szczegółowe zostaną dokładnie opisane w strategicznym planie realizacji, który powstanie jesienią 2012 r. i będą blisko związane z planem ochrony wód w Europie, który ma zostać opracowany w listopadzie 2012 r.

Zgodnie z powyższymi warunkami cele szczegółowe partnerstwa na rok 2020 są następujące:

· terminowa realizacja planów gospodarowania wodami w dorzeczu w 2015 r. W miarę narastania presji na zasoby wodne cele będą osiągane poprzez ograniczenie skutków suszy i powodzi, dostosowanie upraw, zwiększenie stopnia retencji wody w glebie oraz wydajne nawadnianie. Alternatywne opcje dostarczania wody będą stosowane jedynie po wykorzystaniu wszystkich tańszych rozwiązań;

· ograniczenie utraty wody do zrównoważonego poziomu w całej UE poprzez innowacyjne rozwiązania skupiające się na regionach, gdzie taka utrata stanowi największy problem;

· utrzymanie poboru wody na poziomie poniżej 20% dostępnych odnawialnych zasobów wodnych we wszystkich regionach.

Powyższe działania powinny przynieść następujące korzyści w zakresie innowacyjności i konkurencyjności:

· czas wprowadzania na rynek innowacji związanych z wodą w Europie będzie krótszy, niż w gospodarkach o podobnym stopniu rozwoju. Europa stanie się globalnym liderem rynkowym w zakresie innowacyjnych rozwiązań, które stanowią skuteczną odpowiedź na wyzwania związane z wodą;

· do 2030 r. unijny ekoprzemysł związany z gospodarką wodną zwiększy obrót i zatrudnienie o 20 %[12];

· praktyki w zakresie zrównoważonej gospodarki wodnej zostaną wprowadzone na rynek globalny i uwzględnione we współpracy w zakresie wody między UE i państwami członkowskimi a krajami sąsiadującymi i rozwijającymi się.

Operacyjne cele partnerstwa będą następujące:

· uzgodnienie strategicznego planu realizacji do końca 2012 r.;

· skuteczne funkcjonowanie jako platforma umożliwiająca publicznym i prywatnym zainteresowanym stronom współpracę przy opracowaniu innowacyjnych rozwiązań dla wyzwań związanych z wodą do 2013 r.;

· ustanowienie do 2013 r. internetowego rynku innowacji w zakresie wody, umożliwiającego współpracę podmiotów po stronie popytu i podaży z całej UE;

· zademonstrowanie do 2015 r. pierwszych rezultatów działań polegających na usunięciu największych barier dla innowacji na szczeblu unijnym, krajowym i regionalnym w celu zagwarantowania, że instrumenty prawne i finansowe wspierają innowacje;

· do 2020 r. zademonstrowanie sprawdzonych rozwiązań 10 największych wyzwań związanych z wodą, które skutecznie upowszechniono i których zakres rozszerzono.

5. Priorytetowe obszary w zakresie innowacji

W celu optymalizacji działań mających na celu usunięcie barier dla innowacji, opracowanie rozwiązań rynkowych oraz strategii upowszechniania, proponuje się trzy pakiety prac: gospodarka wodna w mieście, gospodarka wodna na obszarach wiejskich i gospodarka wodna w przemyśle. Szeroko zakrojone konsultacje wykazały wsparcie zainteresowanych stron dla tego podejścia. Pakiety prac zostaną wykorzystane w pragmatyczny sposób w celu organizacji działań europejskiego partnerstwa innowacyjnego poprzez współpracę zainteresowanych stron zajmujących się zbliżonymi wyzwaniami. Poniższy wstępny opis stanowi podstawę dla opracowania pakietów.

· Gospodarka wodna w mieście:

Gospodarka wodna w mieście zmaga się z coraz większymi naciskami wynikającymi z rosnącej urbanizacji (przewiduje się, że do 2050 r. ponad 80% ludności UE będzie mieszkać na obszarach miejskich[13]). Niezbędne jest przyjęcie zintegrowanego podejścia, którego podstawą będzie cykl zużycia wody w miastach, przy udziale wszystkich zainteresowanych stron mających wpływ na wyzwania związane z wodą lub zmagających się z tymi wyzwaniami. Należą do nich przedstawiciele środowisk zawodowych, obywatele i samorządy lokalne, co powinno zagwarantować akceptację i stosowanie innowacyjnych rozwiązań. Niezwykle ważne będą innowacyjne rozwiązania skupiające się na relacji między wodą a energią, efektywności wykorzystania wody (w gospodarstwach domowych i przemyśle), jakości wody, infrastrukturze wodnej, rekreacji, zdrowiu publicznym i uświadamianiu użytkowników za pomocą rozwiązań ICT. Prace będą koordynowane w ramach inicjatywy Komisji Europejskiej „Inteligentne miasta i wspólnoty” w dziedzinie energetyki, transportu i ICT.

· Gospodarka wodna na obszarach wiejskich

Na obszarach wiejskich różnorodność biologiczna, rolnictwo, zagospodarowanie przestrzenne i zarządzanie użytkowaniem gruntów wywierają wpływ na siebie nawzajem i konkurują o dostępne zasoby wodne. Ponadto obszary wiejskie mogą odgrywać ważną rolę w zapobieganiu powodziom i łagodzeniu skutków niedoboru wody i susz. Europejskie partnerstwo innowacyjne w zakresie wody zajmie się kwestią relacji między gospodarką wodną na szczeblu gospodarstwa rolnego a alokacją zasobów wodnych w rolnictwie na poziomie dorzecza i jednolitej części wód oraz dopuszczalnego wpływu na jakość wody. Partnerstwo będzie skoordynowane z europejskim partnerstwem innowacyjnym dotyczącym wydajnego i zrównoważonego rolnictwa, które zajmie się kwestiami jakości i ilości wody na poziomie gospodarstwa rolnego.

· Gospodarka wodna w przemyśle

Innowacje w procesach przemysłowych, aplikacjach ICT i nowych technologiach umożliwiające bardziej efektywną obróbkę pozwolą na ograniczenie kosztów i energii oraz zmniejszenie zanieczyszczenia. W branżach o wysokim stopniu zużycia wody, takich jak produkcja energii lub przemysł chemiczny, innowacje mające na celu zwiększenie efektywności wykorzystania wody w procesie produkcyjnym będą miały pozytywny wpływ na zmniejszenie ogólnego zużycia wody. Partnerstwo w zakresie wody skoncentruje się na ułatwieniu rozpowszechniania innowacyjnych rozwiązań przez przemysł i MŚP. Zbadana zostanie komplementarność z partnerstwem w zakresie surowców.

W celu zajęcia się przekrojowymi kwestiami mającymi znaczenie dla działań objętych zakresem dwóch lub trzech pakietów prac określone zostaną zagadnienia przekrojowe. Mogłyby one obejmować m.in. gospodarkę wodami w dorzeczu, zależność między zmianą klimatu a wodą, związek między energią i wodą, zarządzanie wodą, współpracę w zakresie rozwoju w dziedzinie wody, inżynierię finansową lub standaryzację.

6. Realizacja partnerstwa

Fundament partnerstwa stanowić będzie strategiczny plan realizacji. Poprzez podejście oddolne w planie wyznaczone zostaną priorytetowe działania w ramach pakietów prac oraz określone zostaną zagadnienia przekrojowe. Plan w pełni uwzględni stosowne unijne programy finansowania[14] i inicjatywy w celu jak najlepszego wykorzystania finansowania i osiągnięcia celów partnerstwa. W planie przeanalizowane zostaną cele szczegółowe partnerstwa, z uwzględnieniem planu ochrony wód Europy.

6.1 Wyniki

Realizacja założeń partnerstwa będzie miała następujące skutki:

· Obszary innowacji

Pierwszy pakiet obszarów innowacji zostanie uruchomiony do 2013 r. w celu identyfikacji barier dla innowacji oraz opracowania, przetestowania i demonstracji konkretnych działań, prototypów i rozwiązań zgodnych z planem realizacji w odniesieniu do szczególnego wyzwania związanego z wodą. Mogą one obejmować fizyczne obiekty demonstracyjne, projekty w zakresie współpracy lub tworzenie sieci. Obszary innowacji odegrają kluczową rolę w realizacji partnerstwa.

· Rozpowszechnianie innowacyjnych rozwiązań

Partnerstwo ułatwi opracowanie strategii mających na celu rozpowszechnienie przełomowych osiągnięć i innowacyjnych rozwiązań dla większości wyzwań związanych z wodą, co przyspieszy wprowadzenie ich na rynek.

· Usunięcie barier dla innowacji w zakresie wody

Szereg barier (regulacyjnych, finansowych, normatywnych, technicznych, społecznych itd.) stoi na przeszkodzie opracowaniu rozwiązań umożliwiających skuteczne wprowadzenie innowacji na rynek i ich rozpowszechnienie. Partnerstwo w zakresie wody określi główne bariery dla innowacji. Określone zostaną środki i działania niezbędne dla przezwyciężenia wąskich gardeł oraz możliwości przyspieszenia opracowania przełomowych osiągnięć i innowacji dla każdego etapu łańcucha wartości od badań naukowych po rynek.

· Rynek innowacji wodnych

Do 2013 r. zostanie opracowany i ustanowiony internetowy rynek. Umożliwi on interakcję między podmiotami zmagającymi się z problemem i podmiotami mogącymi ten problem rozwiązać, bez względu na ich lokalizację. Rynek będzie monitorowany w ramach struktury zarządzania partnerstwa oraz będzie powiązany z innymi aspektami skutków.

6.2 Finansowanie

Partnerstwo określi, w jaki sposób różne programy finansowania na szczeblu unijnym, krajowym i regionalnym oraz finansowanie ze źródeł prywatnych mogą zostać najlepiej powiązane, aby przyspieszyć wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań, np. poprzez wykorzystanie sieci podmiotów finansujących ekoinnowacje ustanowionej w ramach planu działania w sprawie ekoinnowacji. Komisja rozważy stosowne wsparcie dla działań objętych partnerstwem w ramach 7. programu ramowego. Państwa członkowskie zachęca się do włączenia stosownych inwestycji do przyszłych programów w ramach funduszy strukturalnych 2014-2020.

7. Zarządzanie

Partnerstwo będzie wymagać udziału i zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron reprezentujących cały łańcuch wartości w dziedzinie innowacji.

Partnerstwo będzie korzystać z działań i wyników istniejących inicjatyw europejskich, krajowych i regionalnych oraz koordynować je. Obejmują one stosowne inicjatywy w zakresie wspólnego planowania, krajowe i regionalne programy badawczo-innowacyjne, europejskie platformy technologiczne, mechanizmy finansowe, inne europejskie partnerstwa innowacyjne oraz inne inicjatywy w zakresie innowacji. Dzięki temu można będzie uniknąć powielania wysiłków oraz promować synergię.

Model zarządzania umożliwi przyjęcie podejścia oddolnego, w ramach którego priorytetowo będą traktowane obszary, w których można i należy znaleźć innowacyjne rozwiązania.Podejście takie zapewni jednocześnie zaangażowanie na najwyższym szczeblu decyzyjnym wszystkich zainteresowanych stron.

 

Rys. 1: Wykres obrazujący model zarządzania

Na wniosek Komisji Europejskiej powołana zostanie grupa sterująca wysokiego szczebla. Grupie przewodniczył będzie komisarz ds. środowiska, zaś w jej skład wejdą też inni komisarze oraz przedstawiciele państw członkowskich, Parlamentu Europejskiego i różnych zainteresowanych stron. Członkowie są mianowani osobiście i reprezentują cały łańcuch wartości w zakresie innowacji. Grupa określi mandat dla partnerstwa oraz przyjmie strategiczny plan realizacji i wieloletni plan działania na lata 2012-2020. Rola grupy na etapie realizacji zostanie poddana przeglądowi po przyjęciu strategicznego planu realizacji.

Grupa sterująca wyznaczy grupę zadaniową, odzwierciedlającą skład grupy sterującej, co umożliwi powiązanie poziomów operacyjnych i decyzyjnych. Grupa zadaniowa będzie odpowiedzialna za opracowanie strategicznego planu realizacji, gwarantując tym samym przyjęcie podejścia oddolnego. Po przyjęciu strategicznego planu realizacji skład grupy zadaniowej może zostać poddany przeglądowi, przy czym możliwe jest zwiększenie liczby zainteresowanych stron reprezentowanych na etapie realizacji przy zachowaniu potencjału decyzyjnego. Podczas etapu realizacji partnerstwa grupa zadaniowa będzie odgrywała bardzo ważną rolę w monitorowaniu postępu działań w oparciu o wyznaczone cele. Ponadto grupa zadaniowa zapewni koordynację i wymianę doświadczeń między różnymi działaniami partnerstwa, jak również wesprze rozwój strategii rozpowszechniania.

Dla każdego pakietu prac ustanowione zostaną sieci operacyjne, w skład których wejdą zainteresowane strony związane z każdym pakietem oraz podmioty uczestniczące w obszarach innowacji. Aby zagwarantować maksymalną wymianę wiedzy i doświadczeń oraz zwiększenie zakresu działań partnerstwa, sieci będą otwarte dla innych działań innowacyjnych związanych z wodą w Europie. Wszyscy członkowie sieci będą zobowiązani do podpisania deklaracji o zaangażowaniu. Sieci będą odpowiedzialne za koordynację między pakietami prac, współpracę z obszarami innowacji oraz ułatwianie działań partnerstwa (poszukiwanie szans rynkowych, zwalczanie barier dla innowacji, określenie możliwości finansowania oraz opracowanie strategii rozpowszechniania). Działania sieci będą koordynowane i nadzorowane przez grupę zadaniową.

Zorganizowane zostanie doroczne „spotkanie europejskiego partnerstwa innowacyjnego w zakresie wody”, które umożliwi wszystkim zainteresowanym stronom spotkanie się i omówienie działań partnerstwa. Podczas tego spotkania przedstawiciele sieci spotkają się w celu przedstawienia sprawozdań na temat działalności, monitorowania rozwoju sytuacji oraz oceny postępów obszarów innowacji. Po spotkaniu przedstawicieli sieci pakietu prac omówione zostaną postępy w zakresie zagadnień przekrojowych oraz obszary, w których niezbędne są dalsze działania. Następnie odbędzie się spotkanie grupy zadaniowej, podczas którego przedstawione zostaną sprawozdania dotyczące sieci i zagadnień przekrojowych oraz przekazane zostaną wytyczne strategiczne. Podczas spotkań zmierzone zostaną postępy w zakresie osiągnięcia celów.

Komisja Europejska będzie pełnić rolę siły napędowej i pośrednika w procesie partnerstwa. Komisja Europejska ustanowi sekretariat partnerstwa, który będzie wspomagał grupę zadaniową w opracowaniu strategicznego planu realizacji oraz będzie wspierał etap realizacji partnerstwa. Po przyjęciu strategicznego planu realizacji Komisja Europejska oceni go i zaproponuje, w jaki sposób może on przyczynić się do osiągnięcia celów partnerstwa.

8. Dalsze działania

Komisja Europejska przewiduje następujące ważne etapy:

· analiza komunikatu w sprawie partnerstwa przez Parlament Europejski i Radę do maja 2012 r.;

· ustanowienie grupy sterującej wysokiego szczebla oraz pierwsze spotkanie przed latem 2012 r.;

· wyznaczenie grupy zadaniowej i ustanowienie sekretariatu partnerstwa do września 2012 r.;

· opracowanie strategicznego planu realizacji przez grupę zadaniową przed grudniem 2012 r.;

· przyjęcie planu przez grupę sterującą w grudniu 2012 r. Komisja przedstawi plan Parlamentowi Europejskiemu i Radzie wraz ze swoją odpowiedzią na niego;

· począwszy od 2013 r. rozpoczęcie realizacji partnerstwa: np. wybór pierwszych obszarów innowacji, ustanowienie sieci pakietu prac, realizacja środków po stronie popytu, opracowanie rynku internetowego itd.;

· w 2013 r. Komisja Europejska zorganizuje przegląd partnerstwa w celu oceny postępów;

· regularne przeglądy postępów w realizacji celów.

[1]               Komunikat COM(2010) 546 wersja ostateczna

[2]               Konkluzje Rady Unii Europejskiej z dnia 21 czerwca 2011 r. (dok. 11308/11).

[3]               Europa efektywnie korzystająca z zasobów, COM(2011)21 wersja ostateczna

[4]               Plan działania na rzecz zasobooszczędnej Europy, COM(2011)571 wersja ostateczna

[5]               COM(2011) 899 wersja ostateczna.

[6]               Dokument roboczy służb Komisji: Inicjatywa w zakresie wspólnego planowania badań naukowych w odniesieniu do wody (SEC(2011) 1250 wersja ostateczna).

[7]               Sprawozdanie LUX Research „Water Cultivation: The Path to Profit in Meeting Water Needs”, 2008.

[8]               Global Water Intelligence, 2011. Global Water Market 2011 - Meeting the world's water and wastewater needs until 2016

[9]               McKinsey & Company, 2009. Charting our Water Future: Economic frameworks to inform decision-making.

[10]             Nota skierowana do dyrektorów zarządów gospodarki wodnej, „Preliminary analysis of the River Basin Management Plans in 2009”. Spotkanie dyrektorów zarządów gospodarki wodnej w Warszawie, 8-9 grudnia 2011 r.

[11]             Europejska Agencja Środowiska (EEA), 2010: Water resources: quantity and flows (Zasoby wodne: ilość i przepływy) – ocena tematyczna SOER 2010.

[12]             Przemysł związany z wodą odpowiada za 33 % światowego rynku w dziedzinie ekoprzemysłu, przy szacunkowym obrocie wynoszącym w 2010 r. 1,15 biliona EUR. Zatrudnienie w przemyśle związanym z wodą wyniosło 22 % łącznego zatrudnienia w ekoprzemyśle w Europie w 2010 r. Badanie Ecorys dotyczące ilości miejsc pracy uzależnionych od poprawy efektywności środowiskowej i zasobowej (luty 2012 r.).

[13]             Sekretariat Organizacji Narodów Zjednoczonych, Departament Spraw Gospodarczych i Społecznych, Wydział ds. Ludności, World Population Prospects: The 2006 Revision (Perspektywy urbanizacji na świecie: wydanie 2006) i World Urbanization Prospects: The 2007 Revision, (Perspektywy urbanizacji na świecie: wydanie 2007) http://esa.un.org/unup

[14]             W tym poprzez krajowe i regionalne strategie badawcze i innowacyjne przyszłej unijnej polityki spójności.