KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I TRYBUNAŁU OBRACHUNKOWEGO

ROCZNE SPRAWOZDANIE FINANSOWE UNII EUROPEJSKIEJ – ROK BUDŻETOWY 2009

2011/C 332/01

SPIS TREŚCI

Informacja dodatkowa załączona do skonsolidowanego sprawozdania finansowego

Bilans

Rachunek wyniku ekonomicznego

Rachunek przepływów pieniężnych

Zestawienie zmian w aktywach netto

Informacja dodatkowa do sprawozdania finansowego

Sprawozdanie z wykonania budżetu

Informacja dodatkowa do sprawozdania z wykonania budżetu

INFORMACJA DODATKOWA ZAŁĄCZONA DO SKONSOLIDOWANEGO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

Skonsolidowane roczne sprawozdanie finansowe Unii Europejskiej za 2010 r. sporządzono na podstawie informacji przedstawionych przez instytucje i organy na mocy art. 129 ust. 2 rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Unii Europejskiej. Niniejszym oświadczam, że sprawozdanie to zostało sporządzone zgodnie z tytułem VII tego rozporządzenia finansowego oraz z zasadami, regułami i metodami rachunkowości określonymi w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego.

Księgowi tych instytucji i organów przekazali mi wszystkie informacje niezbędne w celu sporządzenia sprawozdania finansowego prezentującego aktywa i pasywa Unii Europejskiej oraz wykonanie budżetu, jak również potwierdzili ich wiarygodność.

Niniejszym poświadczam, że w oparciu o wyżej wymienione informacje oraz kontrole, które uznałem za niezbędne przed popisaniem sprawozdania finansowego Komisji Europejskiej, mam wystarczającą pewność, że sprawozdanie finansowe prawidłowo i rzetelnie przedstawia sytuację finansową Unii Europejskiej we wszystkich istotnych aspektach.

CZĘŚĆ I

Skonsolidowane sprawozdanie finansowe unii europejskiej i informacja dodatkowa

SPIS TREŚCI

Bilans

Rachunek wyniku ekonomicznego

Rachunek przepływów pieniężnych

Zestawienie zmian w aktywach netto

Informacja dodatkowa do sprawozdania finansowego:

BILANS

RACHUNEK WYNIKU EKONOMICZNEGO

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

ZESTAWIENIE ZMIAN W AKTYWACH NETTO

INFORMACJA DODATKOWA DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO:

SPIS TREŚCI

1.   ISTOTNE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

1.1   PODSTAWA PRAWNA I ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Unii Europejskiej obejmuje sprawozdanie Unii Europejskiej, Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej i Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (w likwidacji). Sprawozdanie to sporządza się zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. (Dz.U. L 248 z 16 września 2002 r.) w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Unii Europejskiej oraz zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE, Euratom) nr 2342/2002 z dnia 23 grudnia 2002 r. ustanawiającym szczegółowe zasady wykonania ww. rozporządzenia finansowego.

Zgodnie z art. 133 rozporządzenia finansowego Unia Europejska przygotowała swoje skonsolidowane sprawozdanie finansowe za 2010 r. w oparciu o system rachunkowości memoriałowej bazujący na Międzynarodowych standardach rachunkowości dla sektora publicznego (IPSAS) lub na Międzynarodowych standardach sprawozdawczości finansowej (IFRS). Wspomniane zasady rachunkowości przyjęte przez księgowego Komisji mają być stosowane we wszystkich instytucjach i organach UE objętych konsolidacją, co pozwala na wprowadzenie jednolitych zasad rachunkowości oraz wyceny i prezentacji sprawozdań w celu harmonizacji procesu sporządzania sprawozdań finansowych i konsolidacji. Konta prowadzone są w euro w układzie roku kalendarzowego.

1.2   ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Celem sprawozdania finansowego jest dostarczenie przydatnych dla szerokiego kręgu odbiorców informacji o sytuacji finansowej, wynikach i przepływach pieniężnych danego podmiotu. W przypadku UE jako podmiotu sektora publicznego bardziej konkretnym celem jest dostarczenie informacji przydatnych w procesie decyzyjnym oraz wykazanie, że podmiot rozlicza się z powierzonych mu środków. Niniejszy dokument został sporządzony w oparciu o wyżej wymienione cele. Artykuł 124 rozporządzenia finansowego określa zasady rachunkowości, zgodnie z którymi należy sporządzać sprawozdania finansowe:

Sporządzenie skonsolidowanego sprawozdania finansowego zgodnie z wyżej wymienionymi zasadami wiąże się z koniecznością dokonania przez kierownictwo szacunków, które mają wpływ na kwoty wykazywane w niektórych pozycjach skonsolidowanego bilansu i skonsolidowanego rachunku wyniku ekonomicznego, a także związane z nimi pozycje aktywów i zobowiązań warunkowych.

1.3   KONSOLIDACJA

Zakres konsolidacji

Skonsolidowane sprawozdanie finansowe UE obejmuje wszystkie znaczące jednostki kontrolowane (instytucje i agencje), jednostki stowarzyszone i wspólne przedsiębiorstwa, co stanowi 43 jednostki kontrolowane, 5 wspólnych przedsiębiorstw i 4 jednostki stowarzyszone. Pełna lista jednostek objętych konsolidacją znajduje się w nocie 10. W porównaniu z 2009 r. konsolidacją dodatkowo objęto trzy jednostki kontrolowane (jedną instytucję, dwie agencje), jedną jednostkę stowarzyszoną oraz jedno wspólne przedsiębiorstwo. Wpływ poszerzenia zakresu konsolidacji na skonsolidowane sprawozdanie finansowe jest nieznaczny.

Jednostki kontrolowane

Decyzja o objęciu jednostki konsolidacją opiera się na koncepcji kontroli. Jednostki kontrolowane to jednostki, o których polityce finansowej i operacyjnej bezpośrednio lub pośrednio decyduje Unia Europejska, aby móc czerpać korzyści z ich działalności. Wykonywanie tego typu uprawnień musi być możliwe na bieżąco. Jednostki kontrolowane są w pełni objęte konsolidacją. Konsolidacja rozpoczyna się od samego początku objęcia kontroli, a kończy się z momentem zakończenia sprawowania kontroli.

Najpowszechniejszymi wskaźnikami sprawowania kontroli w ramach Unii Europejskiej są: utworzenie jednostki na mocy traktatów ustanawiających lub prawa wtórnego, finansowanie jednostki z budżetu ogólnego, posiadanie praw głosu w organach zarządzających, przeprowadzanie kontroli przez Europejski Trybunał Obrachunkowy i udzielanie absolutorium przez Parlament Europejski. Oczywiste jest, że należy dokonać oceny na poziomie jednostki, aby móc zadecydować, czy jedno z wyżej wymienionych kryteriów lub wszystkie z nich są wystarczające do stwierdzenia faktu sprawowania kontroli.

Zgodnie z tym podejściem uznaje się, że instytucje UE (poza EBC) oraz agencje (poza agencjami wchodzącymi w skład dawnego drugiego filara) są pod wyłączną kontrolą UE, a zatem są objęte konsolidacją. Za jednostkę kontrolowaną uznaje się również Europejską Wspólnotę Węgla i Stali w likwidacji (EWWiS).

Wszystkie istotne transakcje i salda pomiędzy jednostkami kontrolowanymi przez UE podlegają wyeliminowaniu, a niezrealizowane zyski i straty z transakcji pomiędzy jednostkami nie są istotne, więc nie zostały wyeliminowane.

Wspólne przedsiębiorstwa

Wspólne przedsiębiorstwo jest wynikiem ustaleń umownych, na mocy których Unia Europejska i jedna lub więcej stron („wspólnicy”) podejmują działalność gospodarczą podlegającą wspólnej kontroli. Wspólna kontrola jest to określony w umowie podział bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad działalnością z możliwością świadczeń.

Udziały we wspólnych przedsiębiorstwach wykazywane są zgodnie z metodą praw własności i są początkowo ujmowane według kosztu. Udział Unii Europejskiej w wynikach wspólnie kontrolowanych jednostek jest ujmowany w rachunku wyniku ekonomicznego UE, a jej udział w zmianach stanu kapitału rezerwowego jest ujmowany w kapitale rezerwowym UE. Wartość księgowa wspólnego przedsiębiorstwa w sprawozdaniu finansowym UE w dniu bilansowym jest równa kosztowi początkowemu wraz ze wszystkimi zmianami (dalsze wkłady, udział w wynikach i zmianach stanu kapitału rezerwowego, utraty wartości oraz dywidendy).

Niezrealizowane zyski i straty z transakcji pomiędzy Unią Europejską a jej wspólnie kontrolowanymi jednostkami nie są znaczące, w związku z czym nie zostały wyeliminowane. Zasady rachunkowości stosowane przez wspólne przedsiębiorstwa mogą różnić się od zasad przyjętych przez Unię Europejską dla tych samych transakcji i zdarzeń w podobnych okolicznościach.

Jednostki stowarzyszone

Jednostki stowarzyszone to jednostki, na które Unia Europejska bezpośrednio lub pośrednio wywiera znaczący wpływ, lecz nie ma nad nimi kontroli. Przyjmuje się, że znaczący wpływ występuje wtedy, gdy Komisja Europejska posiada bezpośrednio lub pośrednio przynajmniej 20 % praw głosu.

Udział finansowy w jednostkach stowarzyszonych wykazywany jest zgodnie z metodą praw własności i jest początkowo ujmowany według kosztu. Udział Unii Europejskiej w wynikach jednostek stowarzyszonych jest ujmowany w rachunku wyniku ekonomicznego UE, a jej udział w zmianach stanu kapitału rezerwowego jest ujmowany w kapitale rezerwowym UE. Wartość księgowa jednostki stowarzyszonej w sprawozdaniu finansowym UE w dniu bilansowym jest równa kosztowi początkowemu wraz ze wszystkimi zmianami (dalsze wkłady, udział w wynikach i zmianach stanu kapitału rezerwowego, utraty wartości oraz dywidendy). Otrzymane wypłaty od jednostek stowarzyszonych obniżają wartość bilansową aktywów. Niezrealizowane zyski i straty z transakcji pomiędzy Unią Europejską a jej jednostkami stowarzyszonymi nie są znaczące, w związku z czym nie zostały wyeliminowane.

Zasady rachunkowości stosowane przez jednostki stowarzyszone mogą różnić się od zasad przyjętych przez Unię Europejską dla tych samych transakcji i zdarzeń w podobnych okolicznościach. W przypadku gdy Unia Europejska posiada przynajmniej 20 % funduszu kapitału inwestycyjnego, UE stara się nie wywierać znaczącego wpływu. Fundusze te traktuje się zatem jako instrumenty finansowe sklasyfikowane jako dostępne do sprzedaży, w związku z czym nie stosuje się metody praw własności.

Jednostki nieobjęte konsolidacją, których funduszami zarządza Komisja

Funduszami programu ubezpieczeń zdrowotnych dla pracowników Unii Europejskiej, Europejskiego Funduszu Rozwoju oraz funduszu gwarancyjnego dla uczestników zarządza w ich imieniu Komisja, jednak z uwagi na to, że jednostki te nie są kontrolowane przez Unię Europejską, nie są one też ujęte w jej skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym – bardziej szczegółowe informacje na temat odpowiednich kwot znajdują się w nocie 11.

1.4   PODSTAWA SPORZĄDZENIA SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

1.4.1    Waluta i zasady przeliczania

Waluta funkcjonalna i sprawozdawcza

Sprawozdanie finansowe prezentowane jest w mln euro, przy czym euro jest walutą funkcjonalną i sprawozdawczą Unii Europejskiej.

Transakcje i salda

Transakcje w walutach obcych przelicza się na euro według kursu obowiązującego w dniu transakcji. Dodatnie i ujemne różnice kursowe wynikające z rozliczenia transakcji w walutach obcych oraz z przeliczenia na koniec roku kursów wymiany pieniężnych składników aktywów i zobowiązań denominowanych w walutach obcych ujmuje się w rachunku wyniku ekonomicznego.

Inne metody przeliczania stosuje się w przypadku rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, które zachowują wartość w euro według kursu na dzień zakupu.

Stan na koniec roku pieniężnych składników aktywów i zobowiązań denominowanych w walutach obcych przelicza się na euro według kursu obowiązującego na dzień 31 grudnia:

Kurs wymiany EUR

Zmiany w wartości godziwej papierów wartościowych reprezentujących wartości pieniężne, denominowanych w walucie obcej i sklasyfikowanych jako dostępne do sprzedaży, które powiązane są z różnicami kursowymi, ujmuje się w rachunku wyniku ekonomicznego. Różnice kursowe dotyczące niepieniężnych składników aktywów i zobowiązań finansowych, wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy, ujmowane są w rachunku wyniku ekonomicznego. Różnice kursowe dotyczące niepieniężnych składników aktywów finansowych zaklasyfikowanych jako dostępne do sprzedaży wykazywane są w kapitale rezerwowym z aktualizacji wyceny według wartości godziwej.

1.4.2    Wykorzystanie szacunków

Zgodnie z IPSAS i z ogólnie przyjętymi zasadami rachunkowości kwoty wykazane w sprawozdaniu finansowym muszą opierać się na szacunkach i założeniach kierownictwa, których podstawą są możliwie jak najbardziej wiarygodne dostępne informacje. Istotne szacunki dotyczą m.in. kwot na świadczenia pracownicze, rezerw, ryzyka finansowego związanego z zapasami i należnościami, naliczonych dochodów i rozliczeń międzyokresowych biernych kosztów, aktywów i zobowiązań warunkowych oraz stopnia utraty wartości w przypadku wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych. Rzeczywiste wyniki mogą nie pokrywać się z szacunkami. Zmiany w zakresie szacunków znajdują odzwierciedlenie w okresie, w którym stają się one wiadome.

1.5   BILANS

1.5.1    Wartości niematerialne i prawne

Zakupione licencje na oprogramowanie komputerowe wykazywane są według kosztu historycznego pomniejszonego o umorzenie i odpisy z tytułu utraty wartości. Te aktywa amortyzuje się metodą liniową przez szacowany okres ich użytkowania. Wartości niematerialne i prawne powstałe w wyniku procesów wewnętrznych są kapitalizowane, gdy spełnione są odpowiednie kryteria określone w zasadach rachunkowości UE. Koszty, które można kapitalizować, obejmują wszystkie koszty, które można bezpośrednio przypisać, niezbędne do opracowania, wytworzenia i przygotowania danego składnika aktywów, aby mógł on funkcjonować w sposób zgodny z zamierzeniami kierownictwa. Koszty powiązane z działaniami naukowo-badawczymi, koszty prac rozwojowych oraz koszty utrzymania, których nie można kapitalizować, uznaje się za wydatki poniesione.

1.5.2    Rzeczowe aktywa trwałe

Wszystkie rzeczowe aktywa trwałe wykazywane są według kosztu historycznego pomniejszonego o umorzenie i odpisy z tytułu utraty wartości. Koszt historyczny obejmuje wydatki, które można bezpośrednio przypisać do nabycia lub budowy składnika aktywów.

Późniejsze koszty włączane są do wartości bilansowej składnika aktywów lub ujmowane jako odrębny składnik aktywów, jedynie gdy jest prawdopodobne, że przyszłe korzyści ekonomiczne lub świadczenia związane z danym składnikiem aktywów wpłyną do Unii Europejskiej oraz pod warunkiem, że możliwa jest wiarygodna wycena kosztu tego składnika aktywów. Koszty związane z naprawą i utrzymaniem wykazywane są w rachunku wyniku ekonomicznego w okresie obrachunkowym, w którym zostały poniesione. Ponieważ Unia Europejska nie zaciąga pożyczek pieniężnych w celu sfinansowania zakupu rzeczowych aktywów trwałych, nie istnieją żadne koszty takich pożyczek powiązane z tego rodzaju zakupami.

Grunty i dzieła sztuki nie podlegają amortyzacji, jako że uznaje się, że mają one nieokreślony okres użytkowania. Środki trwałe w budowie nie podlegają amortyzacji, ponieważ aktywa te nie są jeszcze dostępne do użytku. Inne składniki aktywów amortyzowane są metodą liniową w celu alokacji ich kosztu do ich wartości rezydualnej przez szacunkowy okres ich użytkowania:

Stawki amortyzacji

Zyski i straty ze sprzedaży ustala się porównując wpływy, pomniejszone o koszty sprzedaży, z wartością bilansową sprzedanego składnika aktywów i ujmuje się je w rachunku wyniku ekonomicznego.

Leasing

Leasing rzeczowych aktywów trwałych, w przypadku którego zasadniczo całe ryzyko oraz korzyści związane z własnością przypadają na Unię Europejską, uznaje się za leasing finansowy. Leasing finansowy ujmuje się w kwotach równych wartości godziwej przedmiotu leasingu, ustalonej na dzień rozpoczęcia leasingu, lub w kwotach równych wartości bieżącej minimalnych opłat leasingowych, jeżeli jest ona niższa od wartości godziwej. Każdą opłatę leasingową wykazuje się w podziale na zobowiązanie i koszty finansowe, aby uzyskać stałą stopę w stosunku do nieuregulowanego salda zobowiązań finansowych. Zobowiązania z tytułu opłat leasingowych bez uwzględnienia kosztów finansowych ujmuje się w innych zobowiązaniach (długo- i krótkoterminowych.) Odsetki od kosztów finansowych ujmuje się w rachunku wyniku ekonomicznego przez okres leasingu, tak aby uzyskać stałą okresową stopę procentową w stosunku do nieuregulowanego salda zobowiązania w każdym z okresów. Aktywa posiadane na podstawie leasingu finansowego amortyzuje się przez okres użytkowania składnika aktywów lub przez okres leasingu, w zależności od tego, który z nich jest krótszy.

Leasing, w przypadku którego leasingodawca zachowuje znaczącą część ryzyka i korzyści związanych z własnością, jest leasingiem operacyjnym. W przypadku leasingu operacyjnego opłaty wykazuje się metodą liniową w rachunku wyniku ekonomicznego przez okres leasingu.

1.5.3    Utrata wartości aktywów niefinansowych

Aktywa o nieokreślonym okresie użytkowania nie są amortyzowane i są corocznie kontrolowane pod kątem utraty wartości. Amortyzowane składniki aktywów są analizowane pod kątem utraty wartości, gdy zdarzenia lub zmiana okoliczności wskazują, że wartość bilansowa może nie zostać odzyskana. Stratę z tytułu utraty wartości wykazuje się w kwocie, o którą wartość bilansowa składnika aktywów przewyższa jego wartość odzyskiwalną. Wartość odzyskiwalna to wartość godziwa składnika aktywów pomniejszona o koszty sprzedaży lub wartość użytkowa, w zależności od tego która z tych wartości jest wyższa.

Wartość rezydualna i okres użytkowania wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych są analizowane i w razie konieczności korygowane najrzadziej raz do roku. Wartość bilansowa składnika aktywów jest natychmiast odpisywana do jego wartości odzyskiwalnej, jeżeli wartość bilansowa składnika aktywów jest wyższa niż jego szacunkowa wartość odzyskiwalna. Jeżeli uznane w poprzednich latach przyczyny utraty wartości nie mają już zastosowania, odpisy z tytułu utraty wartości są odpowiednio odwracane.

1.5.4    Inwestycje

Udziały w jednostkach stowarzyszonych i wspólnych przedsiębiorstwach

Udziały w jednostkach stowarzyszonych i we wspólnych przedsiębiorstwach wykazywane są metodą praw własności. Koszty kapitału własnego są korygowane w taki sposób, aby odzwierciedlały udział zmniejszeń lub zwiększeń aktywów netto jednostek stowarzyszonych i wspólnych przedsiębiorstw, które można przypisać Unii Europejskiej po pierwotnym ujęciu, jeżeli występują oznaki utraty wartości, i w razie konieczności dokonuje się odpisu do niższej wartości odzyskiwalnej. Wartość odzyskiwalną określa się zgodnie z zasadami opisanymi w nocie 1.5.3. Jeżeli przyczyny utraty wartości przestają mieć zastosowanie w późniejszym terminie, odpis z tytułu utraty wartości odwraca się do wartości bilansowej, jaka zostałaby określona, gdyby nie dokonano żadnego odpisu z tytułu utraty wartości.

Inwestycje w funduszach kapitału podwyższonego ryzyka

Klasyfikacja i wycena

Inwestycje w funduszach kapitału podwyższonego ryzyka klasyfikuje się jako aktywa dostępne do sprzedaży (zob. 1.5.5), zatem wykazuje się je w wartości godziwej z zyskami i stratami wynikającymi ze zmian wartości godziwej (wraz z różnicami kursowymi) ujętymi w kapitale rezerwowym z aktualizacji wyceny według wartości godziwej.

Zapłata według wartości godziwej

Jako że inwestycje w fundusze kapitału podwyższonego ryzyka nie są notowane na aktywnym rynku, wycenia się je w rozbiciu na poszczególne pozycje po koszcie lub według wartości aktywów netto (biorąc za podstawę wyceny niższą z obydwu wartości). Niezrealizowane zyski z wyceny według wartości godziwej ujmuje się w kapitale rezerwowym, a niezrealizowane straty ocenia się pod kątem utraty wartości w celu ustalenia, czy należy je ująć jako odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości w rachunku wyniku ekonomicznego lub jako zmiany stanu kapitału rezerwowego z aktualizacji wyceny według wartości godziwej.

1.5.5    Aktywa finansowe

Klasyfikacja

Unia Europejska dzieli swoje aktywa finansowe na następujące kategorie: aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej przez wynik finansowy; pożyczki i należności; inwestycje utrzymywane do terminu zapadalności; oraz aktywa finansowe dostępne do sprzedaży. Klasyfikacja instrumentów finansowych ustalana jest w momencie ujęcia początkowego i podlega ponownej wycenie na każdy dzień bilansowy.

(i)   Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy

Składnik aktywów zalicza się do tej kategorii, jeżeli został nabyty zasadniczo w celu sprzedaży w perspektywie krótkoterminowej lub jeżeli został do niej zaklasyfikowany przez Unię Europejską. W kategorii tej ujmuje się również instrumenty pochodne. Należące do tej kategorii aktywa uznaje się za aktywa obrotowe, jeżeli ich realizacja przewidziana jest w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.

(ii)   Pożyczki i należności

Pożyczki i należności to aktywa finansowe niebędące instrumentami pochodnymi ze stałymi lub ustalonymi płatnościami, nienotowane na aktywnym rynku. Powstają one, gdy UE przekazuje środki pieniężne, towary lub usługi bezpośrednio dłużnikowi i nie ma zamiaru wprowadzać należności do obrotu. Wykazuje się je w aktywach trwałych, z wyjątkiem składników, których termin wymagalności przypada w terminie 12 miesięcy od dnia bilansowego.

(iii)   Inwestycje utrzymywane do terminu zapadalności

Inwestycje utrzymywane do terminu zapadalności to aktywa finansowe niebędące instrumentami pochodnymi ze stałymi lub ustalonymi płatnościami i stałymi terminami zapadalności, które Unia Europejska ma zamiar i może utrzymywać do terminu zapadalności. W ciągu ostatniego roku budżetowego Unia Europejska nie utrzymywała żadnych inwestycji zaliczających się do tej kategorii.

(iv)   Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży

Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży to aktywa niebędące instrumentami pochodnymi, które zostały przypisane do niniejszej kategorii lub które nie zaliczają się do żadnej z pozostałych kategorii. Klasyfikuje się je jako aktywa obrotowe lub trwałe, w zależności od tego, w jakim terminie UE planuje je zbyć. Inwestycje w jednostkach nieobjętych konsolidacją oraz inne inwestycje kapitałowe (np. transakcje związane z kapitałem podwyższonego ryzyka) nieujmowane metodą praw własności również klasyfikuje się jako aktywa finansowe dostępne do sprzedaży.

Ujęcie początkowe i wycena

Zakup i sprzedaż aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy, utrzymywanych do terminu zapadalności i dostępnych do sprzedaży wykazuje się na dzień transakcji, czyli dzień, w którym Unia Europejska zobowiązała się kupić lub sprzedać składnik aktywów. Pożyczki wykazuje się w dniu przekazania środków pieniężnych pożyczkobiorcom. Instrumenty finansowe w ujęciu początkowym wykazuje się w wartości godziwej powiększonej o koszty transakcji w przypadku wszystkich aktywów finansowych niewycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy. Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy w ujęciu początkowym wykazuje się w wartości godziwej, a koszty transakcji ujmuje się w rachunku wyniku ekonomicznego.

W ujęciu początkowym wartość godziwa składnika aktywów finansowych odpowiada zwykle cenie transakcji (tj. wartości godziwej otrzymanej zapłaty). Jednakże wartość godziwą przyznanej długoterminowej pożyczki, która jest nieoprocentowana lub oprocentowana poniżej rynkowych stóp procentowych, ustala się jako wartość bieżącą wszystkich przyszłych wpływów środków pieniężnych dyskontowanych w oparciu o obowiązującą stopę procentową dla podobnego instrumentu o podobnym ratingu kredytowym.

Pożyczki udzielone z pożyczonych funduszy wycenia się według ich kwoty nominalnej, którą uznaje się za wartość godziwą pożyczki. Istnieją ku temu następujące powody:

Instrumenty finansowe usuwa się ze sprawozdania finansowego w przypadku wygaśnięcia lub przeniesienia prawa do otrzymywania wpływów pieniężnych z inwestycji oraz w przypadku gdy Unia Europejska przeniosła zasadniczo całe ryzyko i korzyści związane z własnością.

Późniejsza wycena

Wartość godziwą inwestycji notowanych na aktywnych rynkach ustala się w oparciu o bieżące oferowane ceny zakupu. W przypadku składników aktywów finansowych, dla których nie ma aktywnego rynku (i w przypadku nienotowanych papierów wartościowych), Unia Europejska określa wartość godziwą w oparciu o metody wyceny. Obejmują one wykorzystanie niedawnych transakcji na warunkach rynkowych, odniesienie do innych analogicznych instrumentów, analizę zdyskontowanych przepływów pieniężnych, modele wyceny opcji oraz inne metody wyceny powszechnie stosowane przez uczestników rynku.

W przypadku gdy nie można w wiarygodny sposób wycenić wartości godziwej inwestycji w instrumenty kapitałowe, które nie są notowane na aktywnym rynku, inwestycje te wycenia się po koszcie pomniejszonym o utratę wartości.

Utrata wartości aktywów finansowych

Na każdy dzień bilansowy Unia Europejska ocenia, czy istnieją obiektywne dowody utraty wartości danego składnika aktywów finansowych. Tylko i wyłącznie wtedy, gdy istnieją obiektywne dowody utraty wartości w związku z jednym lub większą liczbą zdarzeń, które miały miejsce po początkowym ujęciu składnika aktywów, oraz gdy zdarzenie (lub zdarzenia) będące przyczyną straty mają wpływ na szacunkowe przyszłe przepływy pieniężne związane z danym składnikiem aktywów, który można w wiarygodny sposób oszacować, następuje utrata wartości danego składnika aktywów finansowych i dokonywany jest odpis z tytułu utraty wartości.

(a)   Aktywa wykazywane po zamortyzowanym koszcie

Jeżeli istnieją obiektywne dowody utraty wartości pożyczek i należności lub inwestycji utrzymywanych do terminu zapadalności wykazywanych po zamortyzowanym koszcie, kwotę odpisu wycenia się jako różnicę między wartością bilansową składnika aktywów a wartością bieżącą szacunkowych przyszłych przepływów pieniężnych (z wyłączeniem przyszłych strat kredytowych, które nie zostały poniesione) dyskontowaną według pierwotnej efektywnej stopy procentowej dla składnika aktywów finansowych. Wartość bilansowa składnika aktywów jest zmniejszana, a kwota odpisu ujmowana jest w rachunku wyniku ekonomicznego. Jeżeli pożyczka lub inwestycja utrzymywana do terminu zapadalności ma zmienne oprocentowanie, w celu wyceny odpisu z tytułu utraty wartości przyjmuje się stopę dyskontową odpowiadającą bieżącej efektywnej stopie procentowej określonej w umowie. Wartość bieżącą szacunkowych przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu zabezpieczonego składnika aktywów finansowych oblicza się na podstawie przepływów pieniężnych, które mogą wynikać z zajęcia, pomniejszonych o koszty uzyskania i sprzedaży zabezpieczenia, bez względu na prawdopodobieństwo zajęcia. Jeżeli w kolejnym okresie kwota odpisu z tytułu utraty wartości ulegnie zmniejszeniu oraz jeżeli zmniejszenie to można w obiektywny sposób powiązać ze zdarzeniem mającym miejsce po ujęciu utraty wartości, uprzednio ujęty odpis z tytułu utraty wartości odwraca się w rachunku wyniku ekonomicznego.

(b)   Aktywa wykazywane w wartości godziwej

W przypadku inwestycji kapitałowych sklasyfikowanych jako dostępne do sprzedaży, podczas ustalania, czy nie nastąpiła utrata wartości papierów wartościowych, należy wziąć pod uwagę istotny lub trwały (dłużej trwający) spadek wartości godziwej papierów wartościowych poniżej ich kosztu. Jeżeli istnieją tego rodzaju dowody dla aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży, łączny odpis – wyceniany jako różnica między kosztem nabycia a bieżącą wartością godziwą, pomniejszony o wszelkie odpisy z tytułu utraty wartości tego składnika aktywów finansowych ujęte uprzednio w rachunku wyniku ekonomicznego – usuwa się z kapitału rezerwowego i ujmuje się w rachunku wyniku ekonomicznego. Odpisów z tytułu utraty wartości instrumentów kapitałowych ujętych w rachunku wyniku ekonomicznego nie odwraca się w rachunku wyniku ekonomicznego. Jeżeli w kolejnym okresie wartość godziwa instrumentu dłużnego sklasyfikowanego jako dostępny do sprzedaży wzrośnie i jeżeli wzrost ten w obiektywny sposób można powiązać ze zdarzeniem mającym miejsce po ujęciu odpisu z tytułu utraty wartości, należy dokonać odwrócenia odpisu z tytułu utraty wartości w rachunku wyniku ekonomicznego.

1.5.6    Zapasy

Zapasy wycenia się według kosztu lub według wartości netto możliwej do uzyskania, w zależności od tego, która z tych kwot jest niższa. Koszt ustala się z zastosowaniem metody FIFO („pierwsze weszło, pierwsze wyszło”). Koszt wyrobów gotowych i produkcji w toku obejmuje koszty surowców, robocizny bezpośredniej, inne koszty, które można bezpośrednio przypisać, oraz powiązane koszty produkcji (przy normalnej zdolności produkcyjnej). Możliwa do uzyskania wartość netto stanowi szacunkową cenę sprzedaży w toku zwykłej działalności gospodarczej pomniejszoną o koszty realizacji i koszty sprzedaży. Zapasy utrzymywane nieodpłatnie lub za stawkę nominalną w celu dystrybucji wycenia się według kosztu lub aktualnego kosztu odtworzenia, w zależności od tego, która z tych wartości jest niższa. Aktualny koszt odtworzenia stanowi koszt, który Unia Europejska musiałaby ponieść, aby nabyć składnik aktywów na dzień sprawozdawczy.

1.5.7    Kwoty zaliczek

Zaliczkowanie jest formą płatności z wyprzedzeniem na rzecz beneficjenta, mającą na celu zapewnienie jego płynności finansowej. Może być ono rozbite na szereg płatności w okresie wskazanym w danej umowie w sprawie zaliczkowania. Płatność lub zaliczka podlega zwrotowi lub musi zostać wykorzystana na cele, na które była przeznaczona, w okresie wskazanym w umowie. Beneficjent, który nie poniesie kosztów kwalifikowalnych, zobowiązany jest do zwrotu Unii Europejskiej zaliczki przyznanej tytułem zaliczkowania. Kwotę zaliczek zmniejsza się (całkowicie lub częściowo) o zatwierdzone koszty kwalifikowalne i kwoty zwrócone, a kwota ta jest ujęta jako koszt.

Nierozliczone na koniec roku kwoty zaliczek wycenia się według pierwotnej wypłaconej kwoty pomniejszonej o: zwrócone kwoty, wykazane kwoty kwalifikowalne, szacunkowe kwoty kwalifikowalne nierozliczone na koniec roku oraz obniżenia wartości.

Odsetki od zaliczek ujmuje się w chwili ich uzyskania zgodnie z przepisami odnośnej umowy. Szacunek przychodu z tytułu naliczonych odsetek dokonywany jest na koniec roku w oparciu o najbardziej wiarygodne dane, a następnie uwzględniany jest w bilansie.

1.5.8    Należności

Należności wykazuje się w kwocie początkowej pomniejszonej o odpis z tytułu utraty wartości. Odpisu z tytułu utraty wartości należności dokonuje się, gdy istnieją obiektywne dowody na to, że Unia Europejska nie będzie w stanie odzyskać wszystkich należnych kwot zgodnie z pierwotnymi warunkami. Kwota odpisu stanowi różnicę między wartością bilansową składnika aktywów a jego wartością odzyskiwalną. Kwota odpisu ujmowana jest w rachunku wyniku ekonomicznego. Na podstawie doświadczeń z ubiegłych lat dokonuje się również ogólnego odpisu w odniesieniu do nierozliczonych nakazów odzyskania środków nieobjętych jeszcze żadnym określonym odpisem. W nocie 1.5.14 poniżej przedstawiono bardziej szczegółowe informacje dotyczące podejścia do naliczonych dochodów ujętych na koniec roku.

1.5.9    Środki pieniężne i inne aktywa pieniężne

Środki pieniężne i inne aktywa pieniężne to instrumenty finansowe, które definiuje się jako aktywa obrotowe. Obejmują one środki pieniężne w kasie, depozyty bankowe płatne na żądanie, inne krótkoterminowe wysoce płynne inwestycje o pierwotnym terminie zapadalności do trzech miesięcy.

1.5.10    Świadczenia pracownicze

Zobowiązania emerytalne i rentowe

Programy emerytalno-rentowe Unii Europejskiej to programy określonych świadczeń. Pracownicy wnoszą z wynagrodzenia jedną trzecią spodziewanego kosztu tych świadczeń, jednak zobowiązanie nie jest finansowane kapitałowo. Zobowiązanie ujęte w bilansie w odniesieniu do programów określonych świadczeń emerytalno-rentowych jest wartością bieżącą zobowiązań z tytułu określonych świadczeń na dzień bilansowy. Zobowiązania z tytułu określonych świadczeń obliczają aktuariusze w oparciu o metodę prognozowanych uprawnień jednostkowych. Wartość bieżącą zobowiązania z tytułu określonych świadczeń określa się, dyskontując szacunkowe przyszłe wypływy środków pieniężnych w oparciu o stopy procentowe obligacji rządowych denominowanych w walucie, w której zostaną wypłacone świadczenia, i których termin wykupu jest zbliżony do terminu realizacji powiązanych zobowiązań emerytalno-rentowych.

Zyski i straty aktuarialne wynikające z korekt założeń aktuarialnych i zmian założeń aktuarialnych wykazuje się bezzwłocznie w rachunku wyniku ekonomicznego. Koszty przeszłego zatrudnienia wykazuje się bezzwłocznie w rachunku wyniku ekonomicznego, chyba że zmiany w programie emerytalno-rentowym uzależnione są od utrzymania zatrudnienia pracowników przez określony czas (okres gromadzenia uprawnień). W takim przypadku koszty przeszłego zatrudnienia amortyzuje się metodą liniową przez okres gromadzenia uprawnień.

Świadczenia chorobowe po okresie zatrudnienia

Unia Europejska zapewnia swoim pracownikom świadczenia chorobowe poprzez zwrot kosztów leczenia. Stworzono odrębny fundusz na potrzeby bieżącej administracji. Z systemu korzystają obecni pracownicy, emeryci i renciści, wdowy lub wdowcy oraz uprawnieni do ubezpieczenia członkowie ich rodzin. Świadczenia przyznane osobom nieaktywnym zawodowo (emerytom, rencistom, sierotom itp.) uznaje się za „świadczenia pracownicze po okresie zatrudnienia”. Z uwagi na charakter tych świadczeń niezbędne jest dokonanie obliczeń aktuarialnych. Zobowiązania ujęte w bilansie ustala się w podobny sposób jak zobowiązania emerytalne i rentowe (zob. powyżej).

1.5.11    Rezerwy

Rezerwy ujmuje się, gdy Unia Europejska związana jest prawnym lub zwyczajowo oczekiwanym zobowiązaniem wobec osób trzecich w wyniku przeszłych zdarzeń, gdy prawdopodobieństwo, że w celu realizacji zobowiązania konieczne będzie zmniejszenie stanu środków, jest większe niż prawdopodobieństwo, że nie będzie to konieczne, oraz gdy kwoty można wiarygodnie oszacować. Nie ujmuje się rezerw na przyszłe straty operacyjne. Kwotę rezerwy ustala się poprzez najlepsze możliwe oszacowanie spodziewanych wydatków, które będą konieczne w celu realizacji bieżącego zobowiązania na dzień sprawozdawczy. W przypadkach, w których rezerwa odnosi się do zbioru wielu pozycji, przy szacunkowym określaniu kwoty zobowiązania uwzględnia się wszystkie możliwe wyniki oraz odpowiadające im prawdopodobieństwa (metoda „oczekiwanej wartości”).

1.5.12    Zobowiązania finansowe

Zobowiązania finansowe są klasyfikowane jako zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy lub zobowiązania finansowe ujmowane po zamortyzowanym koszcie (zaciągnięte pożyczki). Zaciągnięte pożyczki obejmują pożyczki od instytucji kredytowych i zobowiązania potwierdzone certyfikatami. Zaciągnięte pożyczki w ujęciu początkowym wykazuje się w wartości godziwej, czyli w wysokości wpływów z tytułu uzyskania pożyczki (wartości godziwej otrzymanej zapłaty) po odliczeniu poniesionych kosztów transakcji, a następnie wykazuje się je po zamortyzowanym koszcie w oparciu o metodę efektywnej stopy procentowej; wszelkie różnice pomiędzy wpływami (po odliczeniu kosztów transakcji) a wartością wykupu ujmuje się w rachunku wyniku ekonomicznego w okresie pożyczkowym w oparciu o metodę efektywnej stopy procentowej.

Wykazuje się je jako zobowiązania długoterminowe, z wyjątkiem składników, których termin wymagalności przypada w terminie krótszym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego. W przypadku pożyczek udzielonych z pożyczonych funduszy metody efektywnej stopy procentowej nie można stosować do udzielonych i zaciągniętych pożyczek ze względu na zasadę istotności. Poniesione przez Unię Europejską koszty transakcji, którymi następnie obciążono beneficjenta, są bezpośrednio ujmowane w rachunku wyniku ekonomicznego.

Zobowiązania finansowe ujęte w wartości godziwej przez wynik finansowy obejmują instrumenty pochodne, o ile ich wartość godziwa jest ujemna. Są księgowane w taki sam sposób jak aktywa finansowe ujmowane w wartości godziwej przez wynik finansowy; zob. nota 1.5.5.

1.5.13    Zobowiązania bieżące

Znacząca kwota zobowiązań bieżących UE nie jest związana z zakupem towarów lub usług i obejmuje niezapłacone kwoty roszczeń z tytułu zestawień poniesionych wydatków od beneficjentów dotacji lub innych form finansowania przez UE. Są one wykazywane jako zobowiązania bieżące w wysokości kwoty stanowiącej przedmiot roszczenia w chwili otrzymania zestawienia poniesionych wydatków, a, po weryfikacji, są zatwierdzane jako kwalifikowalne przez właściwe podmioty finansowe. Na tym etapie wyceniane są w wysokości zatwierdzonej i kwalifikowalnej kwoty.

Zobowiązania z tytułu zakupu towarów i usług ujmowane są w momencie otrzymania faktury w wysokości kwoty początkowej, a powiązane koszty ujmowane są w momencie realizacji i akceptacji dostaw i usług przez Unię Europejską.

1.5.14    Rozliczenia międzyokresowe przychodów i kosztów

Zgodnie z zasadami rachunkowości Unii Europejskiej transakcje i zdarzenia ujmuje się w sprawozdaniu finansowym w okresie, do którego się odnoszą. Na koniec okresu obrachunkowego rozliczenia międzyokresowe bierne kosztów są ujmowane w oparciu o szacowaną kwotę zobowiązań przypadających na dany okres. Kalkulacji rozliczeń międzyokresowych biernych kosztów dokonuje się zgodnie z wydanymi przez Komisję szczegółowymi wytycznymi operacyjnymi i praktycznymi, które mają gwarantować, że sprawozdanie finansowe prawidłowo i rzetelnie przedstawia sytuację.

Również przychody ujmuje się w okresie, do którego się odnoszą. Na koniec roku, w przypadku gdy faktura nie została jeszcze wystawiona, a usługa lub dostawa została zrealizowana przez UE lub w przypadku istnienia porozumienia umownego (tj. poprzez odniesienie do traktatu), w sprawozdaniu finansowym ujmuje się naliczone przychody.

Ponadto w przypadku gdy faktura została wystawiona, a usługi lub dostawy nie zostały jeszcze zrealizowane, przychody uznaje się za przychody przyszłych okresów i ujmuje w kolejnym okresie obrachunkowym.

1.6   RACHUNEK WYNIKU EKONOMICZNEGO

1.6.1    Przychody

Przychody o charakterze podatków i opłat

Przychody te stanowią większość przychodów UE i obejmują głównie podatki pośrednie i bezpośrednie oraz zasoby własne. Poza podatkami Unia Europejska może również otrzymywać płatności od innych osób, w postaci np. cła, grzywny i darowizny.

Zasoby własne oparte na DNB oraz zasoby własne oparte na VAT

Przychody ujmuje się za okres, za który Unia Europejska wysyła do państw członkowskich wezwanie do zapłaty należnych od nich składek. Wykazywane są w wysokości „kwoty, do której wniesienia wezwano”. Ponieważ zasoby oparte na VAT i DNB bazują na szacunkach za dany rok budżetowy, można wprowadzać do nich zmiany do czasu podania ostatecznych danych przez państwa członkowskie. Wpływ zmian w zakresie wartości szacunkowych uwzględnia się przy ustalaniu nadwyżki lub deficytu netto za okres, w którym nastąpiła zmiana.

Tradycyjne zasoby własne

Należności i powiązane przychody ujmuje się w chwili otrzymania właściwego miesięcznego sprawozdania z rachunku A (obejmującego pobrane cła i należne zabezpieczone i niekwestionowane kwoty) od państw członkowskich. Na dzień sprawozdawczy przychody pobrane przez państwa członkowskie za dany okres, lecz niewypłacone jeszcze Unii Europejskiej, szacuje się i ujmuje jako naliczone przychody. Kwartalne sprawozdania z rachunku B (obejmujące cła niepobrane i niezabezpieczone, jak również kwoty zabezpieczone zakwestionowane przez dłużnika) otrzymane od państw członkowskich ujmuje się jako przychody pomniejszone o koszty poboru (25 %). Ponadto w rachunku wyniku ekonomicznego ujmuje się zmniejszenie wartości w wysokości szacunkowych nieodzyskanych środków.

Grzywny

Przychód z tytułu grzywien ujmuje się po podjęciu przez UE decyzji o nałożeniu grzywny i oficjalnym powiadomieniu o takiej decyzji jej adresata. W razie wątpliwości co do wypłacalności przedsiębiorstwa ujmuje się zmniejszenie wartości należnej kwoty. Po podjęciu decyzji o nałożeniu grzywny, od daty powiadomienia dłużnicy mają dwa miesiące na:

Jednak, nawet w wypadku złożenia odwołania, kwota główna grzywny musi zostać zapłacona we wskazanym terminie trzech miesięcy, ponieważ skargi wniesione do Trybunału Sprawiedliwości nie mają skutku zawieszającego (art. 278 Traktatu UE) lub - w pewnych okolicznościach i za zgodą księgowego Komisji - może zamiast tego przedłożyć gwarancję bankową na odnośną kwotę.

Jeżeli przedsiębiorstwo zaskarży decyzję i dokona tymczasowej zapłaty grzywny, kwotę ujmuje się jako zobowiązane warunkowe. Jednak ponieważ zaskarżenie decyzji UE nie ma skutku zawieszającego, otrzymane środki pieniężne wykorzystywane są w celu rozliczenia należności. Jeśli zamiast płatności otrzymana zostanie gwarancja, grzywna pozostaje należnością. Jeśli wydaje się prawdopodobne, że Sąd nie wyda wyroku korzystnego dla UE, wówczas konieczne jest ujęcie rezerwy na związane z tym ryzyko. W przypadku gdy przedłożona została gwarancja, nieuregulowane należności należy odpowiednio umorzyć. Uzyskane przez Unię Europejską skumulowane odsetki z rachunków bankowych, na których zdeponowane były płatności, ujmuje się jako przychody i odpowiednio zwiększa wszelkie zobowiązania warunkowe.

Przychody pozapodatkowe

Przychody ze sprzedaży towarów i usług ujmuje się, gdy znaczące ryzyko oraz korzyści wynikające z posiadania towarów zostają przeniesione na kupującego. Przychody związane ze świadczeniem usług ujmuje się poprzez odniesienie do etapu realizacji transakcji na dzień sprawozdawczy.

Dochody i koszty z tytułu odsetek

Dochody i koszty z tytułu odsetek ujmuje się w rachunku wyniku ekonomicznego w oparciu o metodę efektywnej stopy procentowej. Jest to metoda obliczenia zamortyzowanego kosztu składnika aktywów lub zobowiązań finansowych oraz alokacji dochodów lub kosztów z tytułu odsetek przez dany okres. Obliczając efektywną stopę procentową Unia Europejska szacuje przepływy środków pieniężnych przy uwzględnieniu wszystkich warunków umownych dotyczących danego instrumentu finansowego (na przykład opcji wcześniejszego rozliczenia), lecz nie bierze pod uwagę przyszłych strat kredytowych. W obliczeniach uwzględniane są wszystkie wynagrodzenia i opłaty zapłacone lub uzyskane przez strony umowy, które stanowią integralną część efektywnej stopy procentowej, koszty transakcji oraz wszelkie inne premie lub dyskonta.

Po odpisaniu składnika aktywów finansowych lub grupy podobnych składników aktywów finansowych z tytułu utraty wartości, dochody z tytułu odsetek ujmuje się w oparciu o stopę procentową, za pomocą której dyskontuje się przyszłe przepływy środków pieniężnych w celu wyceny odpisu z tytułu utraty wartości.

Dochody z tytułu dywidend

Dochody z tytułu dywidend ujmuje się z chwilą powstania uprawnienia do otrzymania płatności.

1.6.2    Koszty

Koszty pozapodatkowe wynikające z zakupu towarów i usług ujmuje się z chwilą realizacji i akceptacji dostaw przez Unię Europejską. Wyceniane są po koszcie początkowym określonym w fakturze. Koszty związane z podatkami i opłatami są charakterystyczne dla Unii Europejskiej i stanowią większość jej wydatków. Odnoszą się one do transferów na rzecz beneficjentów i mogą obejmować: wierzytelności, transfery na mocy umów oraz dotacje, składki i darowizny w dowolnej wysokości.

Transfery ujmuje się jako koszty w okresie, w którym miały miejsce zdarzenia leżące u ich podstaw, pod warunkiem że przepisy (rozporządzenie finansowe, regulamin pracowniczy lub inne przepisy) dopuszczają tego rodzaju transfer lub została podpisana umowa dopuszczająca transfer, beneficjent spełnia wszelkie kryteria kwalifikowalności oraz możliwe jest wiarygodne oszacowanie kwoty.

Otrzymany wniosek o płatność lub zestawienie poniesionych wydatków spełniające kryteria ujmowania wykazywane są jako koszt w wysokości kwalifikowalnej kwoty. Na koniec roku poniesione koszty kwalifikowalne należne beneficjentom, lecz jeszcze niezgłoszone, wycenia i ujmuje się jako rozliczenia międzyokresowe bierne.

1.7   AKTYWA I ZOBOWIĄZANIA WARUNKOWE

1.7.1    Aktywa warunkowe

Składnik aktywów warunkowych to składnik aktywów, którzy może powstać na skutek zdarzeń, które miały miejsce w przeszłości i którego istnienie zostanie potwierdzone dopiero w momencie wystąpienia lub niewystąpienia jednego lub większej liczby niepewnych przyszłych zdarzeń, które nie w pełni są zależne od Unii Europejskiej. Informacje o aktywach warunkowych ujawnia się, jeśli wpływ korzyści ekonomicznych lub innych świadczeń jest prawdopodobny.

1.7.2    Zobowiązania warunkowe

Zobowiązanie warunkowe to zobowiązanie, które może powstać na skutek zdarzeń mających miejsce w przeszłości, i którego istnienie zostanie potwierdzone dopiero w momencie wystąpienia lub niewystąpienia jednego lub większej liczby niepewnych przyszłych zdarzeń, które nie w pełni są zależne od Unii Europejskiej, lub obecne zobowiązanie, które powstaje na skutek zdarzeń przeszłych, ale nie jest ujmowane w sprawozdaniu, ponieważ: nie jest prawdopodobne, aby w celu realizacji zobowiązania konieczny był wypływ środków zawierających w sobie korzyści ekonomiczne lub świadczenia lub, w rzadkich przypadkach, gdy kwoty zobowiązania nie można wycenić wystarczająco wiarygodnie.

Zasady rachunkowości Komisji Europejskiej są takie same jak zasady rachunkowości stosowane przez Unię Europejską i zostały przedstawione w nocie 1 do skonsolidowanego sprawozdania finansowego UE.

2.   INFORMACJA DODATKOWA DO BILANSU

AKTYWA TRWAŁE

2.1   WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE

Powyższe kwoty odnoszą się przede wszystkim do oprogramowania komputerowego.

2.2   RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE

Opłaty pozostające do zapłaty w związku z leasingiem finansowym lub podobnymi prawami ujmuje się w bilansie jako zobowiązania długo- i krótkoterminowe (zob. również noty 2.15 i 2.18.1). Dzieli się je na:

LEASING FINANSOWY

2.3   INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE

Pozycja ta obejmuje inwestycje zrealizowane w celu wspierania działań UE. Obejmuje ona również aktywa netto Funduszu Gwarancyjnego.

2.3.1    Udziały we wspólnych przedsiębiorstwach

Udziały we wspólnych przedsiębiorstwach wykazywane są metodą praw własności. Następujące wartości bilansowe można przypisać UE w oparciu o procentowy udział we wspólnych przedsiębiorstwach:

Wspólne przedsiębiorstwo Galileo (WPG) w likwidacji

Wspólne przedsiębiorstwo Galileo (WPG) zostało postawione w stan likwidacji pod koniec 2006 r. i proces ten trwa nadal. Ponieważ jednostka ta w 2010 r. nie prowadziła działalności i była w stanie likwidacji, nie odnotowano przychodów ani kosztów. Aktywa netto WPG, a tym samym wartość inwestycji na dzień 31 grudnia 2010 r. (i 31 grudnia 2009 r.) wynosiła 0 EUR (inwestycja w wysokości 585 mln EUR pomniejszona o udział w skumulowanej stracie w wysokości 585 mln EUR).

Wspólne przedsięwzięcie SESAR

To wspólne przedsięwzięcie ma na celu zapewnienie modernizacji europejskiego systemu zarządzania ruchem lotniczym oraz szybkie wdrożenie centralnego planu zarządzania ruchem lotniczym w Europie, poprzez skoordynowanie i skoncentrowanie wszystkich działań badawczo-rozwojowych z tej dziedziny w UE. Na dzień 31 grudnia 2010 r. udział własnościowy Komisji w przedsięwzięciu SESAR wynosił 78,8% lub 11 mln EUR. Łączny (indykatywny) wkład Komisji przewidziany dla SESAR (od 2007 do 2013 r.) wynosi 700 mln EUR.

Międzynarodowa Organizacja Energii Termojądrowej ITER (organizacja ITER)

Organizacja ITER obejmuje Unię Europejską oraz Chiny, Indie, Rosję, Koreę, Japonię i Stany Zjednoczone. Organizację ITER utworzono w celu zarządzania obiektami ITER, zachęcania do wykorzystywania obiektów ITER, podejmowania działań w celu pozyskania społecznego zrozumienia i akceptacji dla energii termojądrowej oraz wszelkich innych działań niezbędnych do osiągnięcia wyznaczonych celów. Przekazywany za pośrednictwem wspólnego przedsięwzięcia „Fusion for Energy” wkład UE (Euratom) na rzecz organizacji ITER zawiera także wkłady państw członkowskich i Szwajcarii. Łączny wkład jest z prawnego punktu widzenia traktowany jako wkład Euratomu na rzecz organizacji ITER, jako że państwa członkowskie i Szwajcaria nie posiadają udziałów własnościowych w organizacji ITER. Ze względu na prawne posiadanie udziałów we wspólnym przedsięwzięciu, jakim jest organizacja ITER, przez UE, Komisja musi ująć ten udział w swoim sprawozdaniu.

Na dzień 31 grudnia 2010 r. Euratom posiadał 47,2 % lub 12 mln EUR udziałów własnościowych w przedsięwzięciu ITER. Łączny (indykatywny) wkład Euratomu przewidziany na rzecz ITER (od 2007 do 2041 r.) wynosi 7 649 mln EUR.

Wspólne inicjatywy technologiczne

Partnerstwa publiczno-prywatne w postaci wspólnych inicjatyw technologicznych, które zrealizowano za pośrednictwem wspólnych przedsiębiorstw w rozumieniu art. 171 Traktatu, utworzono w celu wdrażania celów programu wzrostu gospodarczego i zatrudnienia zawartego w strategii lizbońskiej. W 2010 r. rozpoczęto dwie nowe wspólne inicjatywy technologiczne, wspólne przedsięwzięcie ENIAC oraz wspólne przedsięwzięcie FCH. Mimo że z prawnego punktu widzenia ENIAC jest wspólnym przedsiębiorstwem, z punktu widzenia rachunkowości należy je traktować jako jednostkę stowarzyszoną (i jako taką ujmuje się je w nocie 2.3.2), gdyż Komisja wywiera na nie znaczny wpływ, a nie sprawuje nad nim wspólnej kontroli (podobnie jak w przypadku wspólnych przedsiębiorstw ARTEMIS i „Czyste niebo”).

Wspólna inicjatywa technologiczna w zakresie leków innowacyjnych (ILI)

Wspólne przedsiębiorstwo ILI wspiera przedkonkurencyjne prace badawczo-rozwojowe w branży farmaceutycznej w państwach członkowskich i krajach stowarzyszonych, aby zwiększyć inwestycje w badania w sektorze biofarmaceutycznym oraz działa na rzecz zaangażowania małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w prowadzone przez nie działania. Udział własnościowy Unii Europejskiej, reprezentowanej przez Komisję, na dzień 31 grudnia 2010 r., wynosi 97,4 % lub 78 mln EUR. Maksymalny indykatywny wkład Komisji do dnia 31 grudnia 2017 r. wynosi 1 mld EUR.

Wspólne przedsiębiorstwo na rzecz technologii ogniw paliwowych i technologii wodorowych (FCH)

Celem wspólnego przedsiębiorstwa FCH jest łączenie środków pochodzących z sektora publicznego i prywatnego na potrzeby wsparcia działań badawczo-rozwojowych, co powinno prowadzić do poprawy ogólnej efektywności europejskich prac badawczych oraz przyspieszenia rozwoju i wdrażania technologii ogniw paliwowych i technologii wodorowych. Udział własnościowy Unii Europejskiej, reprezentowanej przez Komisję, na dzień 31 grudnia 2010 r., wynosi 99,9 % lub 37 mln EUR. Maksymalny indykatywny wkład UE do dnia 31 grudnia 2017 r. wynosi 470 mln EUR.

2.3.2    Udziały w jednostkach stowarzyszonych

Udziały w jednostkach stowarzyszonych wykazywane są metodą praw własności. Następujące wartości bilansowe można przypisać UE w oparciu o procentowy udział w jednostkach stowarzyszonych:

Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI)

Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) jest instytucją finansową Unii Europejskiej specjalizującą się w inwestycjach kapitałowych podwyższonego ryzyka oraz w gwarancjach na rzecz MŚP. Na dzień 31 grudnia 2010 r. Komisja objęła udziały w kapitale zakładowym EFI na łączną kwotę 900 mln EUR (z 3 000 mln EUR). Stanowi to 30 % kapitału zakładowego EFI ogółem. 2 mln EUR z powyższej kwoty dotyczy wyniku za 2010 r. (zysku). W 2010 r. nie otrzymano żadnej dywidendy. Komisja wpłaciła 20 %, w związku z czym pozostałe saldo wkładów na poczet kapitału, do których wniesienia jeszcze nie wezwano, wynosi 720 mln EUR.

Wspólne przedsięwzięcie ARTEMIS

Jednostkę tę utworzono w celu wdrożenia wraz z sektorem prywatnym wspólnej inicjatywy technologicznej w zakresie systemów wbudowanych. Udział własnościowy UE, reprezentowanej przez Komisję, na dzień 31 grudnia 2010 r., wynosi 96,7 % lub 14 mln EUR. Maksymalny indykatywny wkład Komisji wynosi 420 mln EUR.

Wspólne przedsiębiorstwo „Czyste niebo”

Celem tej jednostki jest przyspieszenie prac dotyczących opracowania, zatwierdzania i demonstracji w UE czystych technologii transportu lotniczego, a zwłaszcza stworzenie całkowicie innowacyjnego systemu transportu lotniczego, który pozwoliłby zmniejszyć oddziaływanie transportu lotniczego na środowisko. Udział własnościowy Unii Europejskiej, reprezentowanej przez Komisję, na dzień 31 grudnia 2010 r., wynosi 64,7 % lub 14 mln EUR. Maksymalny indykatywny wkład Komisji w to przedsiębiorstwo wynosi 800 mln EUR.

Wspólne przedsięwzięcie ENIAC

Celem ENIAC jest określenie wspólnie uzgodnionego planu badań w dziedzinie nanoelektroniki w celu ustalenia priorytetów badawczych w zakresie rozwoju i wdrożenia kluczowych kompetencji w tym obszarze. Te cele będą realizowane poprzez wspólne zmobilizowanie zasobów pochodzących z sektora publicznego i prywatnego w celu wsparcia działań badawczo-rozwojowych w formie projektów. Udział własnościowy Unii Europejskiej, reprezentowanej przez Komisję, na dzień 31 grudnia 2010 r., wynosi 97,8 % lub 21 mln EUR. Całkowity wkład UE wynosi 450 mln EUR.

2.3.3    Fundusz Gwarancyjny

Aktywa netto Funduszu Gwarancyjnego

Fundusz Gwarancyjny dla działań zewnętrznych dotyczy pożyczek gwarantowanych przez UE na podstawie decyzji Rady, w szczególności pożyczek udzielanych przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) poza UE oraz pożyczek udzielanych w ramach pomocy makrofinansowej (MFA), jak również pożyczek Euratomu poza UE. Jest to długoterminowy instrument służący pokryciu niespłaconych pożyczek objętych gwarancją UE, zatem można go traktować jako inwestycję długoterminową. Świadczy o tym fakt, że prawie 85% aktywów dostępnych do sprzedaży ma zapadalność od 1 do 10 lat. Środki funduszu pochodzą z wpłat z budżetu ogólnego UE, stanowiących 9 % kapitałowej wartości operacji, wpływów z odsetek od zainwestowanych środków funduszu oraz kwot odzyskanych od zalegających ze spłatami dłużników, w odniesieniu do których fundusz musiał już uruchomić gwarancję. Każda roczna nadwyżka zostaje zwrócona do budżetu ogólnego UE i jest traktowana jako przychód.

UE ma obowiązek przewidzieć rezerwę gwarancyjną na pożyczki dla państw trzecich. Rezerwa ta jest przeznaczona na pokrycie potrzeb Funduszu Gwarancyjnego oraz, w razie potrzeby, uruchomionych gwarancji przekraczających kwotę dostępną w funduszu, tak aby tymi kwotami można było obciążyć budżet. Rezerwa w wysokości 1 746 mln EUR odpowiada kwocie docelowej w wysokości 9 % kwoty pożyczek pozostających do spłaty na dzień 31 grudnia 2010 r. Aktywa netto funduszu na dzień 31 grudnia 2010 r. wynosiły 1 346 mln EUR. Różnica między aktywami netto a kwotą kapitału rezerwowego odpowiada kwocie w wysokości 400 mln EUR podlegającej zapłacie z budżetu UE do funduszu. Zmiany wartości godziwej portfela dłużnych papierów wartościowych dostępnych do sprzedaży wykazano w kapitale własnym w 2010 r. jako zmniejszenie w kwocie 30 mln EUR (w 2009 r.: zwiększenie o 16 mln EUR).

2.3.4    Aktywa dostępne do sprzedaży (długoterminowe)

W pozycji tej ujmuje się inwestycje i udziały zakupione, aby pomóc beneficjentom rozwijać działalność gospodarczą.

Aktywa długoterminowe dostępne do sprzedaży

Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR )

W maju 2010 r. Rada Gubernatorów wyraziła zgodę na natychmiastowe zwiększenie zatwierdzonych wpłaconych udziałów o 1 mld EUR. Wydane wpłacone udziały zostały opłacone z zysku netto, który został wcześniej przydzielony do nadwyżek na inne cele, a mianowicie na opłacenie takich wpłaconych udziałów. Ponieważ EBOR nie jest notowany na żadnej giełdzie oraz w związku z ograniczeniami umownymi zawartymi w jego akcie założycielskim odnoszącymi się, między innymi, do sprzedaży udziałów kapitałowych ograniczonej do kosztów nabycia i zarezerwowanej wyłącznie dla obecnych udziałowców, udział Komisji wycenia się po kosztach pomniejszonych o wszelkie odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości.

Kapitał EBOR wynosi 21 mld EUR, z czego 3 % zostało objęte przez Komisję. Na dzień bilansowy kwota, do której wniesienia wezwano, wynosiła 187 mln EUR i została opłacona w całości. Nieuregulowane płatności związane z kapitałem, do którego wniesienia nie wezwano, wynoszą 443 mln EUR.

W ramach transakcji związanych z kapitałem podwyższonego ryzyka pośrednicy finansowi otrzymują kwoty na finansowanie inwestycji kapitałowych. Są one finansowane w ramach europejskiej polityki sąsiedztwa, a zarządza nimi Europejski Bank Inwestycyjny.

Uruchamianie ETF obejmuje program na rzecz wzrostu i zatrudnienia oraz program MAP i program CIP, nadzorowane przez EFI i promujące tworzenie i finansowanie rozpoczynających działalność MŚP poprzez inwestycje w odpowiednich wyspecjalizowanych funduszach kapitału podwyższonego ryzyka.

Europejski Fundusz na rzecz Europy Południowo-Wschodniej (EFSE) ma strukturę spółki inwestycyjnej o zmiennym kapitale zakładowym (SICAV) i został także ujęty w niniejszej pozycji. Głównym celem EFSE jest przyspieszenie rozwoju gospodarczego i zwiększenie dobrobytu w Europie Południowo-Wschodniej poprzez stałe zapewnienie dodatkowych środków na finansowanie rozwoju poprzez lokalnych pośredników finansowych.

Ogólnym celem funduszu Ekologia na rzecz Rozwoju (poprzednio funduszu na rzecz efektywności energetycznej w Europie Południowo-Wschodniej) jest poprawa efektywności energetycznej oraz wspieranie wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych w Europie Południowo-Wschodniej. Fundusze na ten cel dla przedsiębiorstw i gospodarstw domowych zapewnia się poprzez zawieranie umów partnerskich z instytucjami finansowymi oraz finansowanie bezpośrednie.

W odniesieniu do GEEREF dokonano nowych inwestycji w wysokości 56 mln EUR. GEEREF to nowy innowacyjny fundusz dostarczający kapitału o podwyższonym ryzyku na skalę światową poprzez prywatne inwestycje w projekty dotyczące efektywności energetycznej oraz wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych w krajach rozwijających się oraz krajach przechodzących transformację gospodarczą. Ponadto w 2010 r. dokonano nowej inwestycji w wysokości 14 mln EUR w ramach Instrumentu Mikrofinansowego Progress na cele związane z zatrudnieniem oraz włączeniem społecznym.

Pod koniec roku przeznaczono dalsze 122 mln EUR na uruchamianie ETF oraz instrument finansowy MŚP, lecz strony nie wykorzystały jeszcze tych środków.

2.4   POŻYCZKI

2.4.1    Pożyczki udzielone z budżetu Unii Europejskiej oraz przez EWWiS w likwidacji

Pożyczki na specjalnych warunkach z preferencyjnym oprocentowaniem udzielane są w ramach współpracy z państwami trzecimi. Dla wszystkich kwot okres wymagalności przypada później niż 12 miesięcy od dnia bilansowego. Efektywne stopy procentowe tych pożyczek wynoszą od 7,73 % do 14,507 %.

2.4.2    Pożyczki udzielone z pożyczonych środków

Efektywne stopy procentowe (wyrażone jako przedział stóp procentowych) przedstawiały się następująco:

Pożyczki w ramach pomocy makrofinansowej (MFA)

Pomoc makrofinansowa jest opartym na założeniach politycznych instrumentem finansowym niewiązanej i nieokreślonej pomocy w ramach wsparcia bilansu płatniczego lub wsparcia budżetowego dla partnerskich państw trzecich geograficznie bliskich terytorium UE. Pomoc ta przyjmuje formę średnio- bądź długoterminowych pożyczek lub dotacji, albo stanowi formę pośrednią pomiędzy nimi, i zasadniczo służy uzupełnieniu finansowania zapewnianego w ramach wspieranego przez MFW programu zmian i reform. Na dzień 31 grudnia 2010 r. Komisja zawarła umowy pożyczki o wartości 300 mln EUR, lecz przed końcem roku pożyczkobiorcy nie pobrali jeszcze tych środków. Komisja nie uzyskała gwarancji osób trzecich w odniesieniu do udzielonych pożyczek, jednak pożyczki te są objęte gwarancją z Funduszu Gwarancyjnego (zob. nota 2.3.3).

Pożyczki Euratomu

Euratom jest jednostką prawną UE reprezentowaną przez Komisję Europejską. Udziela on państwom członkowskim pożyczek na finansowanie projektów inwestycyjnych w państwach członkowskich powiązanych z produkcją przemysłową energii elektrycznej w elektrowniach jądrowych oraz z przemysłowymi urządzeniami cyklu paliwowego. Udziela on także pożyczek państwom trzecim z przeznaczeniem na podnoszenie poziomu bezpieczeństwa i wydajności elektrowni jądrowych oraz urządzeń jądrowego cyklu paliwowego — działających bądź powstających. W odniesieniu do tych pożyczek uzyskano od osób trzecich gwarancje w wysokości 466 mln EUR (w 2009 r.: 481 mln EUR).

Pożyczki na wsparcie bilansu płatniczego

Instrument wsparcia bilansu płatniczego jest opartym na założeniach politycznych instrumentem finansowym, który przywrócono podczas obecnego kryzysu gospodarczego i finansowego w celu zapewnienia średnioterminowego wsparcia finansowego państwom członkowskim UE. Umożliwia on udzielanie pożyczek państwom członkowskim, które mają trudności lub są poważnie zagrożone trudnościami z bieżącym bilansem płatniczym lub przepływem kapitału Z tego instrumentu mogą korzystać wyłącznie państwa członkowskie, które nie przyjęły euro. Maksymalna kwota pożyczek, jakie mogą zostać udzielone, wynosi 50 mld EUR. Pożyczki te objęte są gwarancjami z budżetu ogólnego UE.

Między listopadem 2008 r. a końcem 2010 r. Węgrom, Łotwie i Rumunii udzielono pożyczek w wysokości 14,6 mld EUR, z czego 12,05 mld EUR wypłacono do końca 2010 r. W poniższej tabeli przedstawiono daty wypłaty i terminy zapadalności rat różnych pożyczek na wsparcie bilansu płatniczego, które już wypłacono:

Należy zauważyć, że ważność programu wsparcia bilansu płatniczego dla Węgier wygasła w listopadzie 2010 r.

Europejski mechanizm stabilizacji finansowej

W związku z tym, że wypłat w ramach europejskiego mechanizmu stabilizacji finansowej dokonano dopiero po dniu 31 grudnia 2010 r., szczegóły dotyczące tych pożyczek znajdują się w nocie 9.

Pożyczki EWWiS w likwidacji

W pozycji tej ujęto przede wszystkim udzielone przez EWWiS w likwidacji pożyczki z pożyczonych funduszy zgodnie z art. 54 i 56 Traktatu EWWiS, jak również trzy nienotowane dłużne papiery wartościowe wyemitowane przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) jako substytut zapłaty od dłużnika zalegającego ze spłatami. Wspomniane dłużne papiery wartościowe będą utrzymywane do upłynięcia ostatecznego terminu ich zapadalności (2017 r. i 2019 r.), tak aby pokryć koszty obsługi powiązanych zaciągniętych pożyczek. Zmiany wartości bilansowej odpowiadają zmianom narosłych odsetek, z doliczeniem amortyzacji rocznej zapłaconych premii i kosztów transakcji poniesionych w momencie jej zawarcia, obliczonych zgodnie z metodą efektywnej stopy procentowej.

2.5   ZALICZKOWANIE DŁUGOTERMINOWE

2.5.1    Zaliczkowanie

Okres ściągalności lub wykorzystania zaliczkowania decyduje o tym, czy wykazywane jest ono w aktywach jako zaliczkowanie krótkoterminowe czy długoterminowe. Wykorzystanie jest określane w porozumieniu dotyczącym danego projektu. Wszystkie spłaty lub wykorzystanie o terminie wymagalności krótszym niż dwanaście miesięcy od dnia sprawozdawczego wykazuje się jako zaliczkowanie krótkoterminowe, a zatem jako aktywa obrotowe. Saldo jest długoterminowe.

Zaliczkowanie ogółem

Gwarancje otrzymane w związku z zaliczkowaniem

Są to gwarancje, których Komisja Europejska wymaga w niektórych przypadkach od beneficjentów przy wypłacie płatności zaliczkowych (przy zaliczkowaniu). W przypadku tego rodzaju gwarancji wykazuje się dwie wartości – „wartość nominalną” i „wartość bieżącą”. W przypadku „wartości nominalnej” zdarzenie generujące jest związane z istnieniem gwarancji. W przypadku „wartości bieżącej” zdarzeniem generującym gwarancji jest płatność z tytułu zaliczkowania lub późniejsze rozliczenia. Na dzień 31 grudnia 2010 r. nominalna wartość uzyskanych gwarancji w odniesieniu do zaliczkowania wynosiła 1 227 mln EUR, natomiast wartość „bieżąca” tych gwarancji – 1 059 mln EUR (w 2009 r. odpowiednio 936 mln EUR i 724 mln EUR).

Niektóre kwoty w ramach zaliczkowania wypłacone w ramach siódmego programu ramowego w zakresie badań i rozwoju technologicznego (7. PR) są w istocie pokrywane z Funduszu gwarancyjnego dla uczestników (PGF) – kwota wypłaconego zaliczkowania w 2010 r. wynosiła ogółem 3,2 mld EUR (w 2009 r.: 2,7 mld EUR). Jest to instrument ukierunkowany na wzajemne korzyści, ustanowiony w celu zabezpieczenia ryzyka finansowego ponoszonego przez UE i uczestników w trakcie realizacji działań pośrednich w ramach 7.PR, przy czym jego kapitał oraz odsetki stanowią zabezpieczenie wykonania. Wszyscy uczestnicy działań pośrednich mających postać dotacji (a zatem zaliczkowania w księgach Komisji) wnoszą wkład stanowiący 5 % łącznego wkładu UE na poczet kapitału tego funduszu na okres trwania działania. Uczestnicy są właścicielami PGF, a UE (reprezentowana przez Komisję) działa jako ich przedstawiciel wykonawczy. Po zakończeniu danego działania pośredniego uczestnicy odzyskują w całości swój wkład wniesiony na poczet kapitału, chyba że PGF poniesie straty spowodowane niewypełnieniem przez beneficjentów swoich zobowiązań; w takim przypadku uczestnicy odzyskują co najmniej 80 % swojego wkładu. Fundusz gwarancyjny dla uczestników (PGF) zabezpiecza interesy finansowe zarówno Komisji, jak i uczestników. Na dzień 31 grudnia 2010 r. uczestnicy wnieśli do funduszu gwarancyjnego wkład w wysokości 866 mln EUR (w 2009 r.: 561 mln EUR) – zob. także nota 11.

Zaliczkowanie długoterminowe

Najznaczniejsze kwoty zaliczkowania długoterminowego odnoszą się głównie do działań strukturalnych na okres programowania 2007-2013: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rybackiego. Ponieważ wiele z tych projektów ma charakter długoterminowy, powiązane z nimi zaliczki są dostępne przez okres dłuższy niż jeden rok. Tym samym takie kwoty zaliczek wykazuje się jako aktywa długoterminowe.

2.5.2    Rozliczenia międzyokresowe czynne

W ramach programów na rzecz spójności i rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013 z budżetu UE można dokonywać płatności na rzecz państw członkowskich, aby wesprzeć instrumenty inżynierii finansowej (niezależnie od tego, czy przybierają one formę pożyczek, gwarancji czy też inwestycji kapitałowych) stworzone i zarządzane przez państwa członkowskie. Podstawowe akty prawne nie zobowiązują jednak państw członkowskich do przedstawiania Komisji okresowych sprawozdań dotyczących wykorzystania tych środków. Stwierdzono, że mimo iż do 2010 r. włącznie płatności zaliczano pierwotnie do wydatków w systemie rachunkowości Komisji, nie wszystkie środki zostały wykorzystane w ramach instrumentu. Dlatego też bardziej właściwe jest włączenie ich do bilansu jako składniki majątku (rozliczenia międzyokresowe czynne).

Ponadto zauważono, że biorąc pod uwagę przeznaczenie tych kwot, ich wykorzystania nie można określić jedynie sprawdzając podstawowe źródła informacji takie jak wyciągi z rachunków instrumentu, ponieważ na przykład kwoty wykorzystywane jako gwarancje pozostają zamrożone na rachunkach bankowych należących do instrumentu, a spłacone pożyczki udzielone w ramach instrumentu służą jako środki na nowe pożyczki. Jako że państwa członkowskie nie mają obowiązku przedstawiania sprawozdań dotyczących tych środków, a Komisji nie opłacałoby się zbieranie takich informacji na własną rękę, w celu należytego przedstawienia wykorzystania tych kwot w sprawozdaniu finansowym konieczne było dokonanie szacunków. Najbardziej wiarygodną dostępną metodą jest podejście polegające na ujmowaniu wydatków w rachunku wyniku ekonomicznego w oparciu o metodę liniową podczas całego okresu programowania aż do dnia 31.12.2015 r., który jest ostatnim dniem, w którym takie wydatki są dopuszczalne.

W tym celu Komisja zwróciła się do państw członkowskich o przedstawienie niezbędnych informacji na początku 2011 r., aby oszacować, a następnie uwzględnić niewykorzystane kwoty w bilansie na dzień 31 grudnia 2010 r. Całkowita kwota podzielona jest na kwoty, które państwa członkowskie zamierzają wykorzystać w 2011 r. (przedstawione w nocie 2.9.2), oraz kwoty do wykorzystania po 2011 r., przedstawione w powyższej tabeli.

Zgodnie z zasadami rachunkowości UE oraz ogólnie przyjętą międzynarodową praktyką rachunkowości, jako że powyższy przypadek stanowi zmianę zasad rachunkowości, a kwoty, których on dotyczy, są istotne, bilans za 2009 r. uległ przekształceniu w niniejszym sprawozdaniu finansowym, tak aby zawierał porównywalne dane liczbowe przedstawiające sytuację, która zaistniałaby, gdyby w ubiegłym roku zastosowano taką samą praktykę. Szacuje się, że skutki finansowe dla bilansu za 2008 r. wyniosły jedynie 18 mln EUR, a kwota ta została następnie uwzględniona poprzez korektę skumulowanego deficytu w 2009 r., tak że bilans otwarcia na 2009 r. nie uległ przekształceniu. Zmiany pierwotnego bilansu za 2009 r. w wyniku przekształcenia przedstawiono poniżej:

2.6   NALEŻNOŚCI DŁUGOTERMINOWE

Kwoty, które mają być otrzymane od państw członkowskich, odnoszą się do kwot należnych EWWiS w likwidacji od byłych krajów przystępujących. 14 mln EUR z całkowitej kwoty należności długoterminowych dotyczy transakcji związanych z podatkami i opłatami (w 2009 r.: 26 mln EUR).

AKTYWA OBROTOWE

2.7   ZAPASY

2.8   INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE

Aktywa krótkoterminowe dostępne do sprzedaży

Na inwestycje krótkoterminowe składają się dostępne do sprzedaży aktywa finansowe, które są nabywane z uwagi na ich rentowność lub zwrot z takiej inwestycji, bądź w celu ustanowienia określonej struktury aktywów lub dodatkowego źródła płynności, i tym samym mogą być sprzedane w przypadku konieczności zwiększenia płynności bądź zmian stóp procentowych.

Jeśli chodzi o EWWiS w likwidacji, wszystkie inwestycje dostępne do sprzedaży stanowią dłużne papiery wartościowe denominowane w euro i notowane na aktywnych rynkach. Na dzień 31 grudnia 2010 r. dłużne papiery wartościowe (wycenione w wartości godziwej), których ostateczny termin zapadalności przypada w 2010 r., opiewały na kwotę 294 mln EUR (w 2009 r.: 242 mln EUR).

Mimo że dokonano inwestycji zarówno w ramach mechanizmu finansowania opartego na podziale ryzyka, jak i Instrumentu Gwarancji Kredytowych dla Projektów TEN-T (zob. także nota 5.1.2), duży wzrost w porównaniu z poprzednim rokiem wynika głównie z zainwestowania tymczasowo zainkasowanych grzywien w fundusz, który został specjalnie w tym celu stworzony przez DG ECFIN (BUFI). W poprzednich latach takie kwoty ulokowano by na specjalnych rachunkach bankowych – zob. nota 2.11, środki pieniężne o ograniczonej możliwości dysponowania.

2.9   ZALICZKOWANIE KRÓTKOTERMINOWE

2.9.1    Zaliczkowanie

Spadek zaliczkowania krótkoterminowego w ramach zarządzania dzielonego wynika z likwidowania Funduszu Solidarności. Mimo że w 2010 r. wypłacono raty zaliczkowania na nowe projekty (programy związane z okresem 2007-2013), ujęto je aktywach długoterminowych, jak opisano w nocie 2.5. Wzrost zaliczkowania krótkoterminowego w ramach pośredniego i bezpośredniego zarządzania scentralizowanego wynika ze wzmożonej działalności, głównie w dziedzinie badawczo-rozwojowej.

2.9.2    Rozliczenia międzyokresowe czynne

Jak wyjaśniono w nocie 2.5.2, kwoty te odnoszą się do płatności dokonanych przez państwa członkowskie w ramach programów na rzecz spójności i rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013, w celu stworzenia lub wsparcia instrumentów inżynierii finansowej, lecz których nie wykorzystano w ramach instrumentu do końca roku. Przewiduje się, że powyższe kwoty zostaną wykorzystane w 2011 r.

2.10   NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE

Szacuje się, że 11 009 mln EUR z całkowitej kwoty należności krótkoterminowych dotyczy transakcji związanych z podatkami i opłatami (w 2009 r.: 8 415 mln EUR).

2.10.1    Pożyczki i depozyty terminowe

Na kwoty te składają się głównie udzielone pożyczki na wsparcie bilansu płatniczego w kwocie 2 004 mln EUR z terminem zapadalności upływającym w okresie krótszym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego (zob. nota 2.4 powyżej). W pozycji tej znajdują się również lokaty terminowe w kwocie 166 mln EUR, dotyczące głównie EWWiS w likwidacji.

2.10.2    Należności bieżące

Klienci

Pozycja ta obejmuje nakazy odzyskania środków ujęte na dzień 31 grudnia 2010 r. jako ustalone należności do odzyskania, które jeszcze nie zostały ujęte w innych pozycjach bilansowych po stronie aktywów.

Grzywny

Pozycja ta obejmuje kwoty do odzyskania, związane z grzywnami nałożonymi przez Komisję. Zwiększenie odpisu aktualizującego wartość z zeszłego roku tłumaczy się głównie faktem, że w 2011 r. zmniejszono kwotę grzywien nałożonych przed dniem 31 grudnia 2010 r. Ponadto w tym odpisie uwzględniono fakt, że niektóre nowe nałożone grzywny – w kontekście kryzysu gospodarczo-finansowego - nie mogły być pokryte za pomocą płatności tymczasowych ani gwarancji bankowych. W odniesieniu do tych należności otrzymano gwarancje w całkowitej kwocie 2 585 mln EUR na poczet grzywien nierozliczonych do dnia 31 grudnia 2010 r. (w 2009 r.: 2 952 mln EUR). Należy zauważyć, że z wyżej wymienionej kwoty kwota 1 771 mln EUR była wymagalna po dniu 31 grudnia 2010 r.

Należności od państw członkowskich

Należności związane z EFRG i funduszem na rzecz rozwoju obszarów wiejskich

W pozycji tej wykazano głównie kwoty należne od beneficjentów EFRG na dzień 31 grudnia 2010 r., na podstawie kwot zadeklarowanych i poświadczonych przez państwa członkowskie na dzień 15 października 2010 r., pomniejszone o 20 % kwoty, które państwa członkowskie mogą zatrzymać na pokrycie kosztów administracyjnych. Należności powstałe w okresie po zadeklarowaniu tych kwot do 31 grudnia 2010 r. podlegają oszacowaniu. Komisja dokonuje także oszacowania wartości umorzenia w odniesieniu do kwot należnych od beneficjentów, których odzyskanie jest mało prawdopodobne. Fakt, że dokonuje się takiej korekty, nie oznacza, że Komisja odstępuje od odzyskania tych kwot w przyszłości. Należy także zauważyć, że w 2010 r. dostosowano metodę obliczania odpisów, co wpłynęło zarówno na dochody, jak i na wydatki, lecz nie miało żadnego znaczenia dla kwoty netto – zob. nota 3.2.3. Według nowej metody należności księguje się zgodnie z ich wartością nominalną, a zmniejszenie ich wartości opiera się na analizie danych statystycznych (stopie odzysku).

Należności związane z zasobami własnymi

Należy zaznaczyć, że państwa członkowskie mogą zatrzymać tytułem kosztów poboru 25 % tradycyjnych zasobów własnych, w związku z czym powyższe dane liczbowe uwzględniają to odliczenie. W oparciu o szacunki przesłane przez państwa członkowskie umorzenie w wysokości 811 mln EUR odliczono od pozycji „należności od państw członkowskich”. Nie oznacza to jednak, że Komisja odstępuje od odzyskania kwot objętych tą korektą wartości.

Inne należności od państw członkowskich

Inne należności od państw członkowskich obejmują 30 mln EUR odzyskanych wydatków oraz zaliczki EFRG w wysokości 199 mln EUR, podczas gdy w 2009 r. kwoty te wynosiły odpowiednio 72 mln EUR oraz 8 mln EUR.

2.10.3    Naliczone dochody i rozliczenia międzyokresowe czynne

Główna kwota ujęta w niniejszej pozycji odnosi się do naliczonych dochodów:

W pozycji „inne naliczone dochody” ujęto głównie dochody z tytułu odsetek za zwłokę, naliczone odsetki bankowe oraz naliczone odsetki uzyskane z kwot wypłaconych tytułem zaliczkowania.

Najistotniejsze kwoty ujęte w tej pozycji jako rozliczenia międzyokresowe czynne dotyczą środków przekazanych przez państwa członkowskie na rzecz instrumentów inżynierii finansowej, które miały zostać zgłoszone lub zwrócone przez Komisję na koniec roku. Na dzień 31 grudnia 2010 r. środki te wynosiły 858 mln EUR (w 2009 r.: 295 mln EUR). Należy zauważyć, że kwota za 2009 r. uległa przekształceniu – szczegółowe informacje na ten temat znajdują się w nocie 2.5.2. W rozliczeniach międzyokresowych czynnych ujęto także kwotę w wysokości 182 mln EUR, z której największą część stanowią spodziewane płatności w wysokości 50 mln EUR wypłacane w ramach porozumień dwustronnych z krajami trzecimi w sprawie połowów, 41 mln EUR na działalność szkoły europejskiej oraz 44 mln EUR przeznaczone na wynajem biur.

2.11   ŚRODKI PIENIĘŻNE I INNE AKTYWA PIENIĘŻNE

2.11.1    Środki pieniężne o nieograniczonej możliwości dysponowania

W pozycji „środki pieniężne o nieograniczonej możliwości dysponowania” ujęto wszelkie środki UE znajdujące się na rachunkach w poszczególnych państwach członkowskich i państwach EFTA (administracja finansowa lub bank centralny), jak również na rachunkach bieżących, rachunkach pomocniczych typu imprest, depozytach krótkoterminowych oraz rachunkach środków podręcznych (petty cash).

Kwoty wykazane jako depozyty krótkoterminowe odnoszą się głównie do kwot zarządzanych w imieniu UE przez powierników w celu wdrażania określonych programów finansowanych z budżetu UE. Na koniec roku zaciągnięto zobowiązania na kwotę 131 mln EUR, lecz środki te nie zostały jeszcze wykorzystane przez inne strony.

2.11.2    Środki pieniężne o ograniczonej możliwości dysponowania

Środki pieniężne o ograniczonej możliwości dysponowania odnoszą się do kwot otrzymanych w związku z grzywnami nałożonymi przez Komisję, w odniesieniu do których postępowanie jest w toku. Znajdują się one na specjalnych rachunkach depozytowych, które wykorzystywane są wyłącznie do tego celu.

ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE

2.12   ŚWIADCZENIA PRACOWNICZE

2.12.1    Świadczenia emerytalne i rentowe dla personelu

Zgodnie z art. 83 regulaminu pracowniczego świadczenia przewidziane w pracowniczym systemie emerytalno-rentowym (PSEO: system emerytalno-rentowy urzędników europejskich) pokrywane są z budżetu UE. System ten nie jest finansowany, ale państwa członkowskie wspólnie gwarantują wypłacenie tych świadczeń zgodnie ze skalą ustanowioną w odniesieniu do finansowania tych wydatków. Ponadto urzędnicy ponoszą jedną trzecią kosztów długoterminowego finansowania tego systemu emerytalno–rentowego, wnosząc obowiązkową składkę.

Zobowiązania w ramach systemu emerytalno-rentowego wyceniono na podstawie danych dotyczących liczby objętych nim pracowników i pracowników emerytowanych na dzień 31 grudnia 2010 r. oraz na podstawie obowiązujących na ten dzień zasad określonych w regulaminie pracowniczym. Wycena ta została przeprowadzona w oparciu o metody określone w IPSAS 25 (a zatem zgodnie z 12. zasadą rachunkowości). Metoda stosowana w celu obliczenia tej pozycji zobowiązań to tzw. metoda prognozowanych uprawnień jednostkowych (ang. projected unit credit method). Do wyceny zastosowano następujące podstawowe założenia aktuarialne na dzień wyceny:

Zobowiązania obejmują uprawnienia uprzednio zdefiniowane dla wymienionych poniżej osób:

Pod uwagę należy wziąć następujące istotne fakty (główne zmiany przedstawiono w tabeli poniżej):

2.12.2    Świadczenia emerytalne i rentowe dla osób nienależących do personelu

Pozycja ta obejmuje zobowiązania powiązane z zobowiązaniami emerytalno-rentowymi wobec członków i byłych członków Komisji, Trybunału Sprawiedliwości (oraz Sądu), Trybunału Obrachunkowego, Sekretarzy Generalnych Rady, Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, Europejskiego Inspektora Ochrony Danych oraz Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej. W pozycji tej ujęto również zobowiązanie powiązane ze świadczeniami emerytalno-rentowymi dla posłów do Parlamentu Europejskiego.

2.12.3    Wspólny program ubezpieczeń zdrowotnych

Dokonuje się również wyceny w celu oszacowania zobowiązań UE z tytułu składek do wspólnego programu ubezpieczeń zdrowotnych na rzecz emerytowanych pracowników. Oszacowano, że zobowiązania brutto wynoszą 3 791 mln EUR, a w celu uzyskania kwoty netto od zobowiązań brutto odejmuje się aktywa programu w wysokości 260 mln EUR. Stopa dyskontowa i ogólny wzrost wynagrodzeń wykorzystane w obliczeniach są takie same jak te wykorzystane przy wycenie świadczeń emerytalno-rentowych.

Zmiana stanu zobowiązań brutto z tytułu świadczeń pracowniczych

2.13   REZERWY DŁUGOTERMINOWE

Sprawy sądowe

W pozycji tej przedstawiono szacowane kwoty, które prawdopodobnie będzie należało wypłacić po 2011 r. w związku z toczącymi się sprawami sądowymi. Największa kwota (300 mln EUR) dotyczy toczących się spraw sądowych na dzień 31 grudnia 2010 r. w związku z korektami finansowymi dotyczącymi EFRG i innych spraw sądowych dotyczących wydatków rolnych.

Likwidacja obiektów jądrowych

W 2008 r. zespół niezależnych ekspertów przeprowadził aktualizację swojej analizy z 2003 r. w celu ustalenia szacunkowych kosztów likwidacji obiektów jądrowych WCB oraz programu zarządzania odpadami. Po zrewidowaniu koszty te oszacowano na 1 222 mln EUR (poprzednio 1 145 mln EUR). Na ich podstawie ujęto stosowną rezerwę w sprawozdaniu finansowym. Zgodnie ze zasadami rachunkowości UE ta wartość szacunkowa jest indeksowana wskaźnikiem inflacji, a następnie dyskontowana do wartości bieżącej netto (w oparciu o krzywą swapu zero-kuponowego w euro). Na dzień 31 grudnia 2010 r. kwota przeznaczona na rezerwę ogółem wyniosła zatem 926 mln EUR, podzielona na kwoty, których wypłacenie spodziewane jest w 2011 r. (21 mln EUR) i w kolejnych latach (905 mln EUR). Z uwagi na przewidywany czas trwania programu (około 20 lat) należy zaznaczyć, że dane szacunkowe nie są pewne i że ostateczny koszt może różnić się od obecnie ujętej kwoty.

Rezerwy finansowe

Rezerwy finansowe to rezerwy przedstawiające szacunkowe straty, które zostaną poniesione z tytułu gwarancji udzielonych w ramach systemu poręczeń dla MŚP z 1998 r., systemu poręczeń dla MŚP z 2001 r. i systemu poręczeń dla MŚP z 2007 r. w ramach programu CIP, przy założeniu, że Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) jest upoważniony do udzielania gwarancji we własnym imieniu, ale na rzecz i na odpowiedzialność Komisji. Istnieją jednak ograniczenia dotyczące ryzyka finansowego powiązanego z wykorzystanymi i niewykorzystanymi gwarancjami. Długoterminowe rezerwy finansowe są dyskontowane do ich wartości bieżącej netto (w oparciu o roczną stopę swapu w euro).

Inne rezerwy

Znaczna część tej kwoty dotyczy szacowanych wkładów UE na rzecz różnych państw członkowskich w ramach funduszu nadzwyczajnego na schorzenia zwierząt w przypadku pojawienia się określonych chorób zwierząt i opiewa na kwotę 12 mln EUR (w 2009 r.: 60 mln EUR) podzieloną na kwoty, których uregulowanie spodziewane jest w 2011 r. (10 mln EUR) i w kolejnych latach (2 mln EUR).

2.14   DŁUGOTERMINOWE ZOBOWIĄZANIA FINANSOWE

W pozycji tej ujęto pożyczki zaciągnięte przez Unię Europejską o okresie spłaty powyżej jednego roku. Zaciągnięte pożyczki obejmują zobowiązania potwierdzone certyfikatami, opiewające na kwotę 13 211 mln EUR (w 2009 r.: 10 324 mln EUR). Zmiany wartości bilansowej odpowiadają zmianom naliczonych odsetek.

Efektywne stopy procentowe (wyrażone jako przedział stóp procentowych) przedstawiały się następująco:

2.15   INNE ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE

Pozycja ta obejmuje głównie zobowiązania z tytułu leasingu o okresie wymagalności przekraczającym jeden rok (zob. nota 2.2 powyżej). Obejmuje również kwoty dotyczące niektórych budynków, które Komisja nabyła i których cena nabycia zostanie uiszczona w ratach – nie są to umowy leasingowe, ponieważ tytuł własności przeszedł natychmiast na Komisję.

ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE

2.16   REZERWY KRÓTKOTERMINOWE

W niniejszej pozycji ujęto rezerwy podlegające realizacji w okresie krótszym niż jeden rok.

2.17   KRÓTKOTERMINOWE ZOBOWIĄZANIA FINANSOWE

W pozycji tej ujęto zaciągnięte pożyczki na pokrycie deficytu bilansu płatniczego w wysokości 2 004 mln EUR (zob. nota 2.14) z terminem wymagalności upływającym w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego (w 2009 r.: 40 mln EUR dotyczących MFA).

2.18   ZOBOWIĄZANIA WOBEC WIERZYCIELI

2.18.1    Bieżąca część zobowiązań długoterminowych

2.18.2    Zobowiązania krótkoterminowe wobec wierzycieli

Zobowiązania krótkoterminowe wobec wierzycieli obejmują zestawienia poniesionych wydatków otrzymane przez UE w ramach działań związanych z dotacjami. Są one ujmowane jako zobowiązania w kwocie roszczenia od momentu otrzymania wniosku. Jeśli beneficjentem jest państwo członkowskie, klasyfikuje się je jako zobowiązania wobec państwa. Ta sama procedura obowiązuje w odniesieniu do otrzymanych faktur i not kredytowych dotyczących działań związanych z zamówieniami. Odpowiednie zestawienia poniesionych wydatków zostały uwzględnione przy procedurach zakończenia księgowań na koniec roku (procedurach cut-off). Po zakończeniu księgowań szacunkowe kwalifikowalne kwoty zostały zatem ujęte jako rozliczenia międzyokresowe bierne (zob. nota 2.18.3 poniżej), natomiast niekwalifikowalna część kwot pozostaje otwarta na rachunkach w pozycji „szacowane kwoty niekwalifikowalne”. Aby uniknąć zawyżania aktywów i pasywów, zdecydowano, że w pozycji „zobowiązania krótkoterminowe” przedstawiana będzie kwota netto.

Państwa członkowskie

Główne elementy w tej pozycji obejmują 16 924 mln EUR (w 2009 r.: 11 160 mln EUR) niezapłaconych kwot na podstawie zestawień poniesionych wydatków za działania w ramach funduszy strukturalnych.

Dostawcy i inni

W niniejszej pozycji ujęto kwoty zobowiązań dotyczących działań związanych z dotacjami i zamówieniami, jak również zobowiązania krótkoterminowe wobec organów publicznych i jednostek nieobjętych konsolidacją (np. EFR).

Szacunkowe kwoty niekwalifikowalne

Zobowiązania krótkoterminowe uległy zmniejszeniu o 712 mln EUR, co odnosi się do tej części otrzymanych, ale wymagających sprawdzenia wniosków o zwrot kosztów, której nie uznano za kwalifikowalną. Największe kwoty są związane z dyrekcjami generalnymi odpowiedzialnymi za działania strukturalne.

2.18.3    Rozliczenia międzyokresowe bierne i dochody przyszłych okresów

Rozliczenia międzyokresowe bierne mają następującą strukturę:

Z uwagi na fakt, że programy na lata 2000-2006 są obecnie zamykane, ogólna tendencja jest taka, że wydatki na działania strukturalne się zmniejszają.

Znaczna część dochodów przyszłych okresów na dzień 31 grudnia 2009 r. wynikła z płatności zaliczkowej w ramach składek na 2010 r. dwóch państw członkowskich na poczet zasobów własnych

AKTYWA NETTO I KAPITAŁY REZERWOWE

2.19   KAPITAŁY REZERWOWE

2.19.1.    Kapitał rezerwowy z aktualizacji wyceny według wartości godziwej

Zgodnie z zasadami rachunkowości korekta do wartości godziwej aktywów dostępnych do sprzedaży jest ujmowana w kapitale rezerwowym z wyceny według wartości godziwej. W 2010 r. z kapitału rezerwowego z aktualizacji wyceny według wartości godziwej wydzielono kwotę 48 mln EUR i ujęto ją w rachunku wyniku ekonomicznego dotyczącym aktywów dostępnych do sprzedaży.

2.19.2.    Inne kapitały rezerwowe

Fundusz Gwarancyjny

Zob. także nota 2.3.3 odnosząca się do funkcjonowania Funduszu Gwarancyjnego. Ten kapitał rezerwowy stanowi kwotę docelową w wysokości 9 % nieuregulowanych kwot zobowiązań gwarantowanych przez fundusz wymaganą do zatrzymania jako aktywa.

Kapitał rezerwowy z aktualizacji wyceny

Kapitał rezerwowy z aktualizacji wyceny obejmuje aktualizację wyceny rzeczowych aktywów trwałych. Saldo na koniec roku w wysokości 57 mln EUR odnosi się do aktualizacji wyceny gruntów i budynków Komisji, która miała miejsce przed przejściem na nowe zasady rachunkowości.

Kapitał rezerwowy na działalność w zakresie zaciągania i udzielania pożyczek

Kwota ta dotyczy kapitału rezerwowego EWWiS w likwidacji na aktywa Funduszu Badawczego Węgla i Stali. Ten kapitał rezerwowy utworzono w związku z likwidacją EWWiS.

2.20   KWOTY, DO WNIESIENIA KTÓRYCH NALEŻY WEZWAĆ PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE

Kwota ta, która nie została uznana za należność od państw członkowskich, jest równa sumie deficytu skumulowanego powstałego w poprzednich latach (48 163 mln EUR) oraz nadwyżki finansowej za 2010 r. (17 232 mln EUR). Pozycja „Kwoty, do wniesienia których należy wezwać państwa członkowskie“ ma na celu przedstawienie rzeczywistej sytuacji dotyczącej corocznego procesu budżetowego, zapewniającego środki na finansowanie działań wieloletnich. Kapitał rezerwowy (3 484 mln EUR), który należy wykorzystać zgodnie ze szczególnymi regułami i zasadami mającymi zastosowanie do tego kapitału, celowo nie jest ujęty w tej pozycji.

Zasadniczo kwota ta to ta część wydatków poniesionych już przez UE do dnia 31 grudnia 2010 r., która będzie musiała zostać sfinansowana z przyszłych budżetów. Wiele wydatków ujmowanych jest zgodnie z zasadami rachunkowości memoriałowej w roku N, choć mogą one zostać faktycznie poniesione w roku N + 1 i zostać sfinansowane z budżetu na rok N + 1. W związku z ujęciem na kontach tych zobowiązań oraz ze względu na fakt, że odpowiednie kwoty są finansowane z przyszłych budżetów, na koniec roku zobowiązania znacząco przekraczają poziom aktywów. Najbardziej znaczące kwoty, na które należy zwrócić uwagę, odnoszą się do działań EFRG. Kwota płatności należnych państwom członkowskim za okres od 16 października do 31 grudnia 2010 r. wyniosła 33 mld EUR. W większości kwoty, do wniesienia których należy wezwać, są w rzeczywistości wpłacane przez państwa członkowskie w okresie krótszym niż 12 miesięcy od końca danego roku budżetowego jako część budżetu na kolejny rok.

Zasadniczo tylko w przypadku świadczeń pracowniczych Komisja jest zobowiązana wobec swojego personelu do ich wypłacania przez dłuższy czas, przy czym należy zauważyć, że finansowanie płatności emerytalno-rentowych z rocznych budżetów gwarantowane jest przez państwa członkowskie. Poniżej, jedynie do celów informacyjnych, przedstawiono szacunkowy podział przyszłych płatności świadczeń pracowniczych:

W porównaniu z poprzednim rokiem pozycja „Kwoty, do wniesienia których należy wezwać państwa członkowskie” uległa zmniejszeniu o 14,7 mld EUR. Ten spadek wynika głównie z takich czynników, jak: (1) zmniejszenie zobowiązań wobec wierzycieli o 9,4 mld EUR (zob. nota 2.18), (2) zwiększenie finansowych zobowiązań krótkoterminowych o 2 mld EUR (nota 2.17), (3) zwiększenie zaliczkowania długoterminowego o 2,6 mld EUR, oraz (4) zwiększenie należności krótkoterminowych o 4,6 mld EUR (nota 2.10).

Należy również zauważyć, że nie ma to wpływu na wynik budżetu - dochody budżetowe powinny zawsze być równe wydatkom budżetowym lub je przewyższać, a każda nadwyżka dochodów zwracana jest państwom członkowskim.

3.   INFORMACJA DODATKOWA DO RACHUNKU WYNIKU EKONOMICZNEGO

3.1   PRZYCHODY Z TYTUŁU ZASOBÓW WŁASNYCH I WKŁADÓW

Przychody z tytułu zasobów własnych stanowią zasadniczą część przychodów operacyjnych Unii Europejskiej. Tym samym większość wydatków finansowana jest z zasobów własnych, a inne przychody stanowią jedynie niewielką część finansowania ogółem.

3.1.1.    Przychody z tytułu zasobów własnych

Wyróżnia się trzy kategorie zasobów własnych: tradycyjne zasoby własne, zasoby oparte na VAT oraz zasoby oparte na DNB. Tradycyjne zasoby własne obejmują opłaty wyrównawcze od cukru i cła. Częścią systemu zasobów własnych jest również mechanizm korekty nierównowagi budżetowej (rabat brytyjski) oraz obniżka brutto rocznych składek Niderlandów i Szwecji opartych na DNB. Państwa członkowskie zatrzymują — na poczet kosztów poboru — 25 % tradycyjnych zasobów własnych, a powyższe kwoty to kwoty uwzględniające to odliczenie.

W porównaniu z 2009 r. nastąpił wzrost przychodów z tytułu zasobów własnych opartych na DNB o 9,2 mld EUR, co wynika z większego zapotrzebowania na środki na płatności w 2010 r. Nastąpił wzrost przychodów z tytułu ceł o 2 mld EUR, co było głównie spowodowane wzrostem przywozu.

3.1.2    Dostosowania budżetowe

Dostosowania budżetowe obejmują nadwyżkę budżetową z 2009 r. (2 254 mln EUR), która została pośrednio zwrócona państwom członkowskim poprzez odliczenie kwot zasobów własnych, które państwa te muszą przekazać UE w kolejnym roku — tym samym stanowi ona przychód w 2010 r. Ponadto, zgodnie z DZW z 2007 r. w odniesieniu do Zjednoczonego Królestwa stosowany jest mechanizm korekty nierównowagi budżetowej. Ponieważ kwota ta finansowana jest przez pozostałe państwa członkowskie, nie ma ona wpływu na wynik budżetu ani na rachunek wyniku ekonomicznego. Niemniej jednak w pozycji tej ujęto kwotę 112 mln EUR, która wynika z różnic między kursem euro stosowanym dla celów budżetowych (zob. art. 10 ust. 3 rozporządzenia nr 1150/2000) a kursem obowiązującym w dniu faktycznej realizacji płatności przez państwa członkowskie nienależące do UGW.

3.2   POZOSTAŁE PRZYCHODY OPERACYJNE

3.2.1    Grzywny

Przychody te odnoszą się do grzywien nałożonych przez Komisję za naruszenie zasad konkurencji. Należności i powiązane przychody ujmuje się po podjęciu przez Komisję decyzji o nałożeniu grzywny i oficjalnym powiadomieniu o takiej decyzji jej adresata.

3.2.2    Opłaty rolne

Kwoty te obejmują opłaty wyrównawcze w sektorze mleka w wysokości 25 mln EUR (w 2009 r.: 99 mln EUR oraz opłaty wyrównawcze od cukru w wysokości 606 mln EUR). Opłaty wyrównawcze w sektorze mleka są instrumentem zarządzania rynkiem i mają na celu karanie tych producentów mleka, którzy przekroczyli swoje ilości referencyjne. Jako że nie są one powiązane z wcześniejszymi płatnościami dokonanymi przez Komisję, w praktyce uznaje się je za dochody przeznaczone na określony cel. Utrzymujący się spadek przychodów z tytułu opłat wyrównawczych tłumaczy się wycofywaniem kwot mlecznych. Począwszy od roku 2008/2009 w rolnictwie kwoty będą zwiększane o 1 % rocznie aż do ich zniesienia w 2015 r.

Opłaty wyrównawcze od cukru powiązane są z funduszem restrukturyzacji sektora cukru, przy czym w związku z reformą sektora cukru obniżono cenę cukru na rynku wewnętrznym, tak aby zmniejszyć różnicę między ceną w UE i ceną międzynarodową. Aby zachęcić mniej konkurencyjnych producentów cukru do opuszczenia tego rynku, utworzono samofinansujący się fundusz restrukturyzacji, finansowany z przychodów pochodzących z tymczasowego podatku nałożonego na producentów cukru, ujmowanych jako dochody przeznaczone na określony cel. Płatności w ramach programu będą trwały do września 2012 r., tymczasem państwa członkowskie zadeklarowały już wszystkie przychody związane z funduszem restrukturyzacji sektora cukru w dniu 31 grudnia 2009 r., tym samym przychody na 2010 r. mają wartość zerową.

3.2.3    Odzyskanie wydatków

Ta pozycja obejmuje wystawione przez Komisję nakazy odzyskania środków oraz zmniejszenie kolejnych płatności, zaksięgowane w systemie rachunkowości Komisji, w celu odzyskania kwot uprzednio wypłaconych z budżetu ogólnego (w oparciu o kontrole, zakończone audyty lub analizy kwalifikowalności), jak również nakazy odzyskania środków wystawione przez państwa członkowskie beneficjentom EFRG. Obejmuje ona także zmianę szacunków dotyczących naliczonych przychodów na koniec poprzedniego roku w porównaniu z rokiem bieżącym. Pozycja ta nie odzwierciedla jednakże w pełni odzyskanych wydatków UE, w szczególności istotnych pozycji wydatków w obszarze działań strukturalnych, w przypadku których istnieją specjalne mechanizmy, które zapewniają zwrot niekwalifikowalnych kwot i które w większości przypadków nie wymagają wystawienia nakazu odzyskania środków. Odzyskane kwoty zaliczek - zgodnie z zasadami rachunkowości UE - również nie są ujmowane jako przychód.

Główna kwota, 1 775 mln EUR, odnosi się do zarządzania dzielonego i składa się z kwoty 1 331 mln EUR dotyczącej Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG), 19 mln EUR dotyczących Przejściowego Instrumentu Rozwoju Obszarów Wiejskich (TRDI), 146 mln EUR na program SAPARD oraz 279 mln EUR na działania strukturalne.

(a)   Agriculture: EFRG

W odniesieniu do EFRG kwoty ujęte w ramach tej pozycji jako przychód za dany rok wyniosły 1 331 mln EUR i złożyły się na nie następujące elementy:

(b)   Działania strukturalne

Kwota odzyskanych wydatków w ramach działań strukturalnych ujętych w niniejszej pozycji wyniosła 279 mln EUR (2009 r.: 613 mln EUR). Główne kwoty ujęte w tej pozycji to nakazy odzyskania środków na kwotę 610 mln EUR wystawione przez Komisję w celu odzyskania nienależnych wydatków dokonanych w uprzednich latach oraz zmniejszenie naliczonych przychodów na koniec roku w wysokości 377 mln EUR.

Nakazy odzyskania środków wystawiane są jedynie w następujących przypadkach:

Pozostałe nakazy odzyskania środków wystawione w związku z działaniami strukturalnymi dotyczą odzyskania zaliczek. Kwoty te nie zostały ujęte jako przychód, natomiast zapisano je w bilansie w pozycji dotyczącej zaliczek.

3.2.4    Przychody z działalności administracyjnej

Przychody te wynikają z odliczeń od wynagrodzeń pracowników i obejmują zasadniczo dwie kwoty: składki emerytalne i podatki dochodowe.

3.2.5    Różne przychody operacyjne

Kwota 430 mln EUR (w 2009 r.: 376 mln EUR) obejmuje kwoty otrzymane od krajów przystępujących. Dodatnie różnice kursowe, z wyjątkiem zysków z działalności finansowej opisanych w nocie 3.5 poniżej, są również ujęte w niniejszej pozycji. Wynikają one z codziennej działalności i powiązanych operacji przeprowadzanych w walutach innych niż euro, jak również z aktualizacji wyceny na koniec roku, której przeprowadzenie konieczne jest w celu sporządzenia sprawozdania finansowego. Obejmują one zarówno zrealizowane, jak i niezrealizowane dodatnie różnice kursowe. W roku budżetowym wystąpiła dodatnia różnica kursowa netto w wysokości 21 mln EUR (w 2009 r.: 185 mln EUR).

3.3   KOSZTY ADMINISTRACYJNE

Do wydatków tych należą wydatki administracyjne poniesione w ramach działalności UE, obejmujące koszty osobowe, amortyzacja i inne koszty związane z funkcjonowaniem instytucji i agencji (takie jak koszty wynajmu, utrzymania, szkoleń oraz dostawy, itp.).

3.4   KOSZTY OPERACYJNE

3.4.1    Podstawowe koszty operacyjne

Wydatki operacyjne Unii Europejskiej obejmują różne działy ram finansowych oraz przyjmują różne formy, w zależności od sposobu wypłacania środków pieniężnych i zarządzania nimi. Większość wydatków objęta jest pozycją „zarządzanie dzielone”, które zakłada przekazywanie zadań państwom członkowskim i dotyczy takich zagadnień, jak wydatki w ramach EFRG oraz działania strukturalne (Fundusz Rozwoju Regionalnego, Fundusz Społeczny, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Fundusz Spójności i Europejski Fundusz Rybacki).

W przypadku zarządzania dzielonego spadek w 2010 r. wynika głównie z zamknięcia programów na lata 2000-2006 (EFS) oraz z faktu, iż w 2010 r. zmniejszyło się wykorzystanie środków w ramach EFGR w porównaniu z poprzednim rokiem. Spadek ten jest częściowo wyrównany przez działania strukturalne na okres programowania 2007-2013, które po powolnym przebiegu fazy początkowej osiągnęły normalny poziom już w 2009 r. Wzrost wydatków w ramach zarządzania scentralizowanego wynika z realizacji działań badawczo-rozwojowych.

Jak wyjaśniono w nocie 2.5.2, w 2010 r. Komisja dokonała zmiany zasad rachunkowości w odniesieniu do pewnych wydatków w obszarze spójności i rozwoju obszarów wiejskich. Jako że przedmiotowe kwoty są istotne, zgodnie z zasadami rachunkowości Komisja musi dokonać przekształcenia stosownych kwot z 2009 r. w celu uzyskania porównywalnych danych, które przedstawią, jak wyglądałaby sytuacja, gdyby takie same zasady rachunkowości zastosowano w poprzednim roku. Zmiany pierwotnego wyniku ekonomicznego za 2009 r. w wyniku przekształcenia przedstawiono poniżej:

3.4.2    Inne koszty operacyjne

Ujemne różnice kursowe, z wyjątkiem tych wynikających z działalności finansowej opisanej poniżej w nocie 3.6, wynikają z codziennej działalności i powiązanych operacji przeprowadzanych w walutach innych niż euro, jak również z aktualizacji wyceny na koniec roku, której przeprowadzenie konieczne jest przy sporządzaniu sprawozdania finansowego – obejmują one zarówno zrealizowane, jak i niezrealizowane ujemne różnice kursowe.

W pozycji „Inne” nastąpił znaczny wzrost kwot odpisów aktualizujących wartość kwot należnych od dłużników Komisji – 365 mln EUR w porównaniu z 26 mln EUR w 2009 r. Wynika to głównie ze zmniejszenia niektórych kwot w związku z decyzjami o nałożeniu grzywien (273 mln EUR) oraz z odpisów w ramach EFRG oraz funduszy na rzecz rozwoju obszarów wiejskich w całkowitej kwocie wynoszącej 82 mln EUR.

Koszty związane z działalnością badawczo-rozwojową:

W 2010 r. do wydatków zaliczono następujące koszty:

3.5   PRZYCHODY FINANSOWE

3.6   KOSZTY FINANSOWE

3.7   UDZIAŁ W DEFICYCIE NETTO WSPÓLNYCH PRZEDSIĘBIORSTW I JEDNOSTEK STOWARZYSZONYCH

Zgodnie z metodą praw własności UE w swoim rachunku wyniku ekonomicznego ujmuje swój udział w deficycie netto swoich wspólnych przedsiębiorstw/przedsięwzięć oraz jednostek stowarzyszonych (zob. również noty 2.3.1 i 2.3.2).

3.8   PRZYCHODY Z TRANSAKCJI ZWIĄZANYCH Z PODATKAMI I OPŁATAMI

W 2010 r. w rachunku wyniku ekonomicznego na przychody z transakcji związanych z podatkami i opłatami przypadała kwota w wysokości 129 597 mln EUR.

3.9   SPRAWOZDAWCZOŚĆ DOTYCZĄCA SEGMENTÓW DZIAŁALNOŚCI

W sprawozdaniu dotyczącym segmentów działalności przychody i koszty operacyjne przedstawiono w rozbiciu na poszczególne obszary polityki Komisji, w oparciu o strukturę budżetu zadaniowego. Obszary te można przyporządkować do trzech większych działów – działalność w Unii Europejskiej, działalność poza Unią Europejską oraz usługi i inne.

„Działalność w Unii Europejskiej” jest najobszerniejszym spośród nich, ponieważ obejmuje wiele obszarów polityki w ramach Unii Europejskiej. „Działalność poza Unią Europejską” obejmuje obszary polityki realizowanej poza UE, jak np. handel i pomoc. W zakres działu „Usługi i inne” wchodzą działania wewnętrzne i horyzontalne niezbędne dla funkcjonowania instytucji i organów UE.

Należy zaznaczyć, że zasoby własne i wkłady nie są podzielone pomiędzy różne działania, ponieważ są one obliczane, pobierane i zarządzane przez centralne służby Komisji. Zostały one wykazane w niniejszym sprawozdaniu finansowym, aby umożliwić porównanie z wynikiem netto w rachunku wyniku ekonomicznego.

SPRAWOZDAWCZOŚĆ DOTYCZĄCA SEGMENTÓW DZIAŁALNOŚCI — ZESTAWIENIE

SPRAWOZDAWCZOŚĆ DOTYCZĄCA SEGMENTÓW DZIAŁALNOŚCI – DZIAŁALNOŚĆ W UNII EUROPEJSKIEJ