(1)

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1407/2002 z dnia 23 lipca 2002 r. w sprawie pomocy państwa dla przemysłu węglowego wygasa z dniem 31 grudnia 2010 r.

(1)

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1407/2002 z dnia 23 lipca 2002 r. w sprawie pomocy państwa dla przemysłu węglowego wygasa z dniem 31 grudnia 2010 r. i – ze względu na brak nowych ram prawnych dopuszczających pewne rodzaje pomocy państwa dla przemysłu węglowego po tym terminie – państwa członkowskie będą mogły udzielać pomocy jedynie w granicach przewidzianych w ogólnych przepisach dotyczących pomocy państwa mających zastosowanie do wszystkich sektorów.

(1a)

Węgiel jest wykorzystywany nie tylko jako paliwo, ale również jako surowiec w przemyśle chemicznym i ta jego rola zyska na znaczeniu w przyszłości.

(1b)

Utrata potencjału wydobywczego przemysłu węglowego w Unii będzie kompensowana przywozem węgla do Unii, co doprowadzi do zaopatrywania Unii w wegiel z krajów trzecich.

(2)

Niewielki udział dotowanego węgla w ogólnym portfelu energetycznym nie uzasadnia dalszego utrzymywania takich dotacji w celu zabezpieczenia dostaw energii na szczeblu UE .

(2)

Z uwagi na niewielki udział dotowanego węgla w ogólnym koszyku energetycznym Unii przerwy w dostawach energii można jedynie w ograniczonym stopniu równoważyć dotacjami dla przemysłu węglowego . Poziom pomocy państwa w sektorze węglowym jest jednak obecnie tak ograniczony, że nie jest już w stanie wywierać szkodliwego wpływu na konkurencję. Produkcja węgla w Unii na minimalnym poziomie pozwoliłaby na utrzymanie dostępu do jego krajowych złóż, przyczyniając się do stworzenia rezerwy strategicznej.

(2a)

Wskutek wygaśnięciu rozporządzenia (WE) nr 1407/2002 niektóre państwa członkowskie zostaną zmuszone do zamknięcia w krótkim czasie swoich kopalń węgla i stawienia czoła wynikającym stąd znaczącym skutkom społecznym i regionalnym.

(2b)

Z uwagi na skrajnie negatywne skutki społeczno-ekonomiczne zamykania kopalń, zwłaszcza w regionach słabo zaludnionych, należy już dziś zastanowić się nad przyznaniem ukierunkowanego wsparcia z funduszy strukturalnych UE w przyszłych budżetach, nawet jeżeli odnośne regiony znajdują się w państwach członkowskich o mniej poważnych problemach gospodarczych.

(2c)

Zgodnie z art. 194 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej państwa członkowskie mają prawo określania warunków eksploatowania swoich zasobów energetycznych, wyboru rodzaju źródeł energii i decydowania o ogólnej strukturze swoich dostaw energii.

(3)

Polityki unijne zmierzające do promowania paliw odnawialnych i paliw kopalnych o niskiej zawartości węgla do wytwarzania energii nie uzasadniają nieograniczonego w czasie wsparcia dla niekonkurencyjnych kopalń węgla. Pomoc w ramach kategorii pomocy dopuszczonych rozporządzeniem (WE) nr 1407/2002 nie powinna być zatem kontynuowana bezterminowo.

(3)

Jeśli chodzi o politykę Unii w zakresie pomocy w wykorzystaniu paliw odnawialnych i paliw kopalnych o niższej zawartości węgla do wytwarzania energii , państwa członkowskie powinny przedstawić plan dotyczący środków na rzecz łagodzenia wpływu na środowisko wykorzystania węgla , na przykład w dziedzinie efektywności energetycznej, odnawialnych źródeł energii lub wychwytywania i składowania dwutlenku węgla . Dotyczy to wszystkich rodzajów węgla i wszelkiego rodzaju zasobów. Należy przyznać, że zastąpienie dotowanego węgla węglem niedotowanym nie wywiera korzystnego wpływu na środowisko.

(3a)

Wobec niedoboru krajowych źródeł energii w Unii wsparcie dla wydobywczego przemysłu węglowego znajduje uzasadnienie w ramach polityki Unii zmierzającej do promowania paliw odnawialnych i paliw kopalnych o niższej zawartości węgla służących do wytwarzania energii. Pomoc w ramach kategorii pomocy dopuszczonych na mocy rozporządzenia (WE) nr 1407/2002 nie powinna być utrzymywana bezterminowo. W każdym razie należy jednak utrzymać pomoc państwa przeznaczaną na zmniejszanie zanieczyszczeń, których źródłem jest węgiel. Takie znoszenie pomocy nie powinno objąć kopalni, które po wygaśnięciu dziesięcioletniego okresu są w stanie osiągnąć konkurencyjność, ale nadal potrzebują pomocy państwa na inwestycje w technologie z dziedziny ochrony środowiska.

(5)

Bez uszczerbku dla ogólnych przepisów dotyczących pomocy państwa, państwa członkowskie powinny być w stanie przyjąć środki łagodzące społeczne i regionalne konsekwencje zamknięcia tych kopalń, tzn. środki umożliwiające należyte zakończenie działalności w ramach nieodwołalnego planu zamknięcia lub sfinansowanie kosztów nadzwyczajnych, w szczególności odziedziczonych zobowiązań.

(5)

Bez uszczerbku dla ogólnych przepisów dotyczących pomocy państwa, państwa członkowskie powinny być w stanie przyjąć środki łagodzące społeczne i regionalne konsekwencje ewentualnego zamknięcia tych kopalń, tzn. środki umożliwiające należyte zakończenie działalności w ramach nieodwołalnego planu zamknięcia lub sfinansowanie kosztów nadzwyczajnych, w szczególności odziedziczonych zobowiązań.

(5a)

Należy niezwłocznie przewidzieć przekwalifikowanie pracowników dotkniętych planami zamknięcia kopalń i zbadać w tym celu wszystkie możliwości finansowania ze środków regionalnych, krajowych i unijnych.

(5b)

Finansowanie środków ochrony środowiska i kosztów związanych z zamykaniem kopalń w długofalowej perspektywie będzie musiało trwać dłużej niż do 2014 r. Przedwczesne wycofanie dotacji państw członkowskich dla sektora węglowego spowodowałoby znaczące problemy ekologiczne i finansowe w dotkniętych regionach i ostatecznie byłoby dużo droższe niż stopniowe wycofywanie takich dotacji.

(6)

Niniejsze rozporządzenie oznacza dla sektora węgla przejście z sektorowych przepisów dotyczących pomocy państwa na ogólne przepisy dotyczące pomocy państwa, które mają zastosowanie do wszystkich sektorów.

(7)

Aby ograniczyć zakłócenia konkurencji na rynku wewnętrznym wynikające z udzielania pomocy, tego rodzaju pomoc musi mieć charakter malejący i być ściśle ograniczona do jednostek produkcyjnych, które planuje się nieodwołalnie zamknąć.

(7)

Aby ograniczyć zakłócenia konkurencji na rynku wewnętrznym wynikające z udzielania pomocy, tego rodzaju pomoc musi wykazywać tendencję malejącą i być ograniczona do jednostek produkcyjnych, które planuje się nieodwołalnie zamknąć , o ile jednostki te nie staną się konkurencyjne przed upływem zaplanowanego terminu zamknięcia .

(7a)

Rekultywacja terenów byłych kopalń węgla wymaga szeregu środków, takich jak usunięcie sprzętu górniczego z kopalni i jej zabezpieczenie, oczyszczenie terenu i usunięcie wody ściekowej. Sfinansowanie takiej rekultywacji wymaga długofalowego planowania.

(8)

Aby ograniczyć negatywny wpływ na środowisko pomocy dla sektora węglowego, państwa członkowskie powinny przedstawić plan odpowiednich środków, na przykład w dziedzinie wydajności energetycznej, energii odnawialnej lub wychwytywania i składowania dwutlenku węgla.

(8a)

Minimalny poziom produkcji węgla wspomaganej innymi środkami, szczególnie na rzecz wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, pomoże utrzymać udział krajowych źródeł energii pierwotnej, co znacząco zwiększy bezpieczeństwo energetyczne Unii. Udział krajowych nośników energii pierwotnej przyczyni się do promowania celów ekologicznych w ramach zrównoważonego rozwoju. W kontekście pobudzania krajowych źródeł energii w Unii w celu przeciwdziałania jej dużej zależności od przywozu należy rozważyć uzupełnienie krajowych niekopalnych źródeł energii źródłami kopalnymi, gdyż w niektórych państwach członkowskich jedynym źródłem energii z krajowych źródeł kopalnych jest węgiel.

(8b)

W zespołach elektrowni węglowych węgiel krajowy zostanie prawdopodobnie zastąpiony węglem importowanym, co wiązać się będzie z ogromnymi kosztami transportu i ujemnym śladem węglowym bez rzeczywistej zmiany poziomu emisji CO2 wywołanej wytwarzaniem energii.

(8c)

Warunki geologiczne przemysłu węglowego zmieniają się w zależności od lokalizacji, a uwarunkowania dotyczące norm społecznych, bezpieczeństwa i ochrony środowiska (dotyczące szkód górniczych i innych szkód środowiskowych) zależą od sytuacji politycznej. Skutkiem tych zmian są niekorzystne warunki konkurencji, w szczególności między węglem pochodzącym z Unii i węglem importowanym, co pociągnęło za sobą znaczne środki na restrukturyzację przemysłu węglowego w Unii dotyczące istotnego ograniczenia działalności w ciągu ostatnich dziesięcioleci.

(8d)

Minimalny poziom produkcji dotowanego węgla pomoże ponadto Unii w utrzymaniu znaczącej pozycji w dziedzinie technologii górniczej i czystej technologii węglowej, co umożliwi transfer tych technologii w szczególności do wielkich zagłębi węglowych w krajach trzecich i przyczyni się do globalnej redukcji emisji zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych na znaczną skalę.

(8e)

Węgiel jest wykorzystywany w Unii głównie do wytwarzania energii i w mniejszym stopniu do produkcji koksu dla przemysłu stalowego. Ze względu na ochronę środowiska należy jak najszybciej zaprzestać wytwarzania energii w elektrowniach węglowych, przestawiając się na zrównoważoną produkcję energii. Natomiast w przypadku przemysłu stalowego węgiel pozostanie prawdopodobnie niezbędnym surowcem w dającej się przewidzieć przyszłości. W obliczu malejących zasobów ropy naftowej („peak oil”) należy założyć, że węgiel zyskiwać będzie na znaczeniu jako surowiec zastępczy w przemyśle chemicznym. Zatem w dalszej perspektywie nie należy wykluczać utrzymywania dostępu do złóż węgla w Unii w celu zachowania ze względów technicznych minimalnego poziomu produkcji węgla, która nie zakłóca konkurencji, nawet jeśli takie utrzymanie dostępu wymagałoby udzielania pomocy państwa przez dłuższy okres.

(9a)

Zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci” i koniecznością internalizacji kosztów zewnętrznych, przedsiębiorstwa powinny być zobowiązane do pokrywania kosztów naprawy krótko- i/lub długoterminowych szkód dla środowiska spowodowanych swoją działalnością.

(10)

W celu realizacji swoich zadań Komisja Europejska powinna zagwarantować ustanowienie, utrzymanie i przestrzeganie normalnych warunków konkurencji. W szczególności w odniesieniu do rynku energii elektrycznej, pomoc dla przemysłu węglowego nie powinna wpływać na wybór podejmowany przez producentów energii elektrycznej w kwestii źródeł dostaw energii pierwotnej. W związku z tym ceny i ilość węgla powinny być swobodnie uzgadniane pomiędzy umawiającymi się stronami w świetle warunków panujących na rynku światowym.

(10)

W celu realizacji swoich zadań Komisja powinna zagwarantować ustanowienie, utrzymanie i przestrzeganie normalnych warunków konkurencji. W szczególności w odniesieniu do rynku energii elektrycznej, pomoc dla przemysłu węglowego nie powinna wpływać na wybór podejmowany przez producentów energii elektrycznej w kwestii źródeł dostaw energii pierwotnej. W związku z tym ceny i ilość węgla powinny być swobodnie uzgadniane pomiędzy umawiającymi się stronami w świetle warunków panujących na rynku światowym. W obliczu przewidywanego wzrostu cen energii Komisja powinna regularnie oceniać, w jakim stopniu węgiel z Unii ewentualnie przyczynia się do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego.

(a)

działalność odnośnych jednostek produkcyjnych musi stanowić część planu zamknięcia, którego termin przypada najpóźniej na dzień 1 października 2014 r. ;

(a)

działalność odnośnych jednostek produkcyjnych musi stanowić część planu zamknięcia, którego termin przypada najpóźniej na dzień 31 grudnia 2018 r. ;

(b)

odnośne jednostki produkcyjne muszą zostać ostatecznie zamknięte zgodnie z planem zamknięcia;

(b)

odnośne jednostki produkcyjne muszą zostać ostatecznie zamknięte zgodnie z planem zamknięcia , o ile w terminie podanym w tym planie nie stały się one konkurencyjne i o ile zapotrzebowanie energetyczne Unii nie wymaga kontynuowania ich działalności ;

f)

całkowita kwota pomocy na zamknięcie przyznanej przez państwo członkowskie dla danego przedsiębiorstwa musi mieć tendencję malejącą , a jej spadek pomiędzy kolejnymi okresami piętnastomiesięcznymi nie może być mniejszy niż 33 % pomocy udzielonej w początkowym piętnastomiesięcznym okresie planu zamknięcia ;

f)

całkowita kwota pomocy na zamknięcie przyznanej przez państwo członkowskie musi mieć tendencję malejącą;

(h)

państwo członkowskie musi przedstawić plan podjęcia środków mających na celu złagodzenie wpływu wykorzystywania węgla na środowisko naturalne, na przykład w dziedzinie wydajności energetycznej, energii odnawialnej lub wychwytywania i składowania dwutlenku węgla. Uwzględnienie w takim planie środków stanowiących pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 jest bez uszczerbku dla obowiązku powiadomienia o pomocy i wstrzymania przyznania pomocy, który w odniesieniu do tych środków nakłada na państwa członkowskie art. 108 ust. 3 TFUE oraz dla wymogu zgodności tych środków z rynkiem wewnętrznym