[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH | Bruksela, dnia 8.1.2009 KOM(2009) 4 wersja ostateczna Zalecenie DECYZJA RADY w sprawie udzielenia Łotwie pomocy wzajemnej oraz Wniosek DECYZJA RADY w sprawie udzielenia Łotwie średnioterminowej pomocy finansowej UE Zalecenie DECYZJA RADY w sprawie udzielenia Łotwie pomocy wzajemnej oraz Wniosek DECYZJA RADY w sprawie udzielenia Łotwie średnioterminowej pomocy finansowej UE UZASADNIENIE 1. WPROWADZENIE W ostatnich latach w gospodarce łotewskiej nagromadziły się znaczne zaburzenia równowagi, będące następstwem faktu, iż pomimo zaleceń przedstawianych w szczególności w opiniach na temat kolejnych programów konwergencji Łotwy przez Komisję i Radę, szybki rozwój tego kraju był podsycany łatwym dostępem do kredytów oraz nazbyt ekspansywną polityką fiskalną. Sytuację pogorszył globalny kryzys na rynkach finansowych i ogólne pogorszenie się nastawienia do gospodarek rynków wschodzących, utrudniając w coraz większym stopniu dostęp do kredytu oraz zwiększając jego cenę. Od października łotewskie rynki kapitałowe i finansowe znalazły pod znaczną presją, odzwierciedlającą coraz większe obawy co do stabilności sytuacji gospodarczej i finansowej tego kraju. Szczególne obawy dotyczyły kondycji sektora bankowego, w szczególności przetrwania największego banku w tym kraju kontrolowanego przez kapitał łotewski (Parex), w znacznej mierze uzależnionego od finansowania zewnętrznego. Bank ten stał się następnie własnością państwa i przeszedł pod jego kontrolę. Podsumowując, Łotwa stanęła przed nagłym i poważnym kryzysem sektora bankowego i finansowania zewnętrznego. W tej sytuacji władze łotewskie zwróciły się o wsparcie finansowe do UE i MFW. W dniu 22 listopada Komisja wspólnie z prezydencją Rady ogłosiła, że UE jest gotowa uczestniczyć wspólnie z MFW w wypracowaniu skoordynowanego pakietu finansowania wspierającego stabilność bilansu płatniczego Łotwy. Podkreślono jednak, że warunkiem przyznania pakietu pomocy finansowej jest powzięcie przez łotewskie władze zdecydowanego zobowiązania do wdrożenia rygorystycznego i wiarygodnego programu korekty gospodarczej. Bazując na rozmowach z Komisją i MFW, w dniu 12 grudnia parlament łotewski przyjął wniosek władz tego kraju w sprawie „Programu stabilizacji gospodarczej i ożywienia wzrostu” (zwany dalej „programem”). Głównym celem programu jest podtrzymanie zaufania do systemu finansowego na poziomie krajowym i międzynarodowym, bezpośrednie i pośrednie oddziaływanie w celu zatrzymania i odwrócenia pogarszającego się trendu w zakresie konkurencyjności kosztowej i inflacji poprzez redukcję kosztów wynagrodzeń w sektorze publicznym – co ma stanowić główny element zacieśniania kursu polityki fiskalnej – oraz zwiększenie potencjału wzrostowego gospodarki poprzez szereg reform strukturalnych. 2. ROZWÓJ SYTUACJI MAKROEKONOMICZNEJ W OSTANICH LATACH Po trwającym od końca lat dziewięćdziesiątych okresie stabilnego, wysokiego wzrostu, zawdzięczanego głównie popytowi wewnętrznemu, w latach 2005-2007 realny PKB Łotwy rósł w tempie dwucyfrowym. Głównym czynnikiem napędzającym wzrost była znacznych rozmiarów akcja kredytowa napędzająca spożycie prywatne oraz inwestycje w nieruchomości, jednak sytuacja ta dobiegła końca w połowie 2007 r., gdy nie dało się już dłużej utrzymywać przeszacowanych cen nieruchomości. W latach tych zaszły zmiany w strukturze gospodarki: znaczenie sektora dóbr zbywalnych zmalało na rzecz sektora dóbr niezbywalnych, osłabiając tym samym równowagę zewnętrzną gospodarki i powodując powstanie znacznych presji prowadzących do jej przegrzania. W pierwszych trzech kwartałach 2008 r. tempo wzrostu PKB uległo gwałtownemu spowolnieniu. Przewiduje się utrzymanie tej tendencji, głównie ze względu na skurczenie spożycia prywatnego i inwestycji prywatnych. Spożycie prywatne ucierpiało z powodu wysokiej inflacji, spadku cen nieruchomości, zwiększenia kosztów obsługi zadłużenia, zmniejszenia dostępności kredytów oraz pogorszenia przewidywań dotyczących zatrudnienia i przychodów. Inwestycje w środki trwałe w budownictwie zmniejszają się wraz z końcem boomu na rynku nieruchomości i inwestycji w wyposażenie, w związku z mało optymistycznymi przewidywaniami dotyczącymi popytu zarówno wewnętrznego, jak i zagranicznego. Sektor przedsiębiorstw znalazł się pod znaczną presją kosztową, spowodowaną wzrostem kosztów pracy, w sytuacji coraz bardziej ograniczonych możliwości finansowania. Projekty finansowane przez UE oraz ogólnie projekty publiczne będą stanowić bufor dla gwałtownego spadku innych inwestycji. Jednakże przy bardzo słabym popycie krajowym, niedostatecznie kompensowanym zwiększeniem eksportu netto, przewiduje się kurczenie PKB w znacznym okresie czasu. Warunki na rynku pracy zaczęły się polepszać dopiero w ostatnim okresie, lecz reakcja rynku pracy na spadek popytu wewnętrznego będzie znacząca. Bezrobocie wzrosło już z 6,3 % w drugim kwartale 2008 r. do 7,2 % w trzecim kwartale, a wzrost płac nominalnych staje się bardziej umiarkowany, w porównaniu jednak z bardzo wysokimi stopami ich wzrostu we wcześniejszych okresach. Łotewski rynek pracy uważa się za dosyć elastyczny, co powinno ograniczyć nakłady i koszty zatrudnienia związane z dostosowaniem płac do wydajności. Po osiągnięciu maksymalnego poziomu 17,7 % w maju 2008 r., w listopadzie tego samego roku inflacja HICP spadła do 11,8 %. Inflacja podstawowa[1] (11,0 % w listopadzie) oraz inflacja cen usług stale maleją, wraz z osłabieniem presji popytowej. Przewiduje się dalsze, znaczne obniżenie inflacji, biorąc pod uwagę przewidywane gwałtowne osłabienie popytu wewnętrznego, zmniejszenie wynagrodzeń w sektorze publicznym (zob. sekcja 6) prowadzące do ograniczenia wynagrodzeń w sektorze prywatnym, oraz ogólnoświatowy spadek cen surowców. Nierównowaga zewnętrzna przybrała bardzo duże rozmiary za sprawą akumulacji zobowiązań zagranicznych na krytycznym poziomie, lecz w 2008 r. tempo zadłużania się za granicą znacznie się zmniejszyło w związku ze spadkiem absorpcji krajowej. Sytuacja w zakresie bilansu płatniczego oraz inwestycji zagranicznych została przeanalizowana w sekcji 5. 3. FINANSE PUBLICZNE Finanse publiczne odgrywają na Łotwie niezwykle ważną rolę, w związku z ograniczonym zakresem polityki monetarnej przy praktycznie sztywnym kursie wymiany waluty[2]. Jednakże w okresie dynamicznego wzrostu popytu wewnętrznego w latach 2005-2007 Łotwa prowadziła procykliczną politykę budżetową, mimo poprawy głównych parametrów budżetowych i wbrew powtarzającym się zaleceniom formułowanym w opiniach Rady na temat kolejnych zaktualizowanych programów konwergencji Łotwy. Nadzwyczajne dochody były zwykle wydawane w procesie przyjmowania budżetów dodatkowych w trakcie roku budżetowego i nie tworzono rezerw na gorsze czasy. Wzrost wynagrodzeń w sektorze publicznym pobudzał wzrost wynagrodzeń w sektorze prywatnym, przy wyższym poziomie płac w sektorze publicznym w porównywalnych kategoriach zatrudnienia. 30 % osób zatrudnionych na Łotwie pracuje w sektorze publicznym, a biorąc pod uwagę fakt, że sektor usług ma względnie duże rozmiary – około 75 % wartości dodanej brutto – kształtowanie płac w sektorze publicznym ma duży wpływ na wynagrodzenia w sektorze prywatnym. W związku z gwałtownym spadkiem spożycia prywatnego, w pierwszych dziesięciu miesiącach 2008 r. drastycznie zmniejszyły się wpływy z VAT (spadek o 3 % rok do roku). Wpływy z innych wiodących kategorii podatkowych początkowo utrzymywały się na korzystnym poziomie w związku z wysoką inflacją, lecz to pozytywne zjawisko zaczęło powoli wygasać. Łotewskie ministerstwo skarbu szacuje, że w 2008 r. skonsolidowany deficyt budżetowy, na który składają się budżet państwa oraz pozabudżetowych instytucji szczebla centralnego ( central government ) oraz fundusze ubezpieczeń społecznych, kształtował się na poziomie około 2½ do 2¾ % PKB[3]. Uwzględniając, że w bieżących okolicznościach podsektor lokalny ( local government sector ) może wykazać niewielki deficyt (pomimo nałożonych ograniczeń mających na celu podtrzymanie równowagi lub nadwyżki tego podsektora), szacuje się, że w 2008 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych był bliski 3 % PKB. Docelowy poziom deficytu skonsolidowanego budżetu państwa oraz pozabudżetowych instytucji szczebla centralnego ( consolidated central government deficit ) w przyjętym przez parlament w dniu 14 listopada budżecie na 2009 r. wynosi 1½ % PKB, jednak liczba ta bazuje na nierealnym założeniu skurczenia produkcji o jedynie 1 %. Budżet ten przewiduje znaczne cięcia podatków bezpośrednich i wzrost wydatków. Już w momencie jego przyjęcia jasne było, że produkcja spadnie w znacznie większym stopniu i że w sytuacji braku środków kompensujących ten spadek istnieje zagrożenie powiększeniem się deficytu do bardzo wysokich wartości. Przy uwzględnieniu bardzo małego deficytu podsektora lokalnego, deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych przewidywany przez łotewskie władze miał się kształtować na poziomie 1,8 % PKB, a deficyt pierwotny wynieść 1,1 % PKB. W świetle danych na temat poboru podatków za ostatnie miesiące 2008 r. oraz pogarszających się prognoz ekonomicznych na 2009 r., perspektywy co do kształtowania się salda sektora instytucji rządowych i samorządowych znacznie się pogorszyły w porównaniu z przewidywanym w jesiennej prognozie służb Komisji deficytem na poziomie 5,6 % PKB. Natomiast wynoszący pod koniec 2007 r. 9,5 % wskaźnik zadłużenia sektora instytucji rządowych i samorządowych był jednym z najniższych w UE. 4. RYNKI FINANSOWE Łotewski system finansowy jest prawie wyłącznie zdominowany przez sektor bankowy, który w ciągu ostatnich dziesięciu lat rozwijał się bardzo dynamicznie. W jego ramach wyróżnić można dwa segmenty. Z jednej strony istnieje segment banków zagranicznych, korzystających głównie z finansowania bezpośredniego w postaci pożyczek udzielanych przez spółki macierzyste, który posiada 70 % udział w rynku. Z drugiej strony mamy segment banków krajowych, finansowany głównie dzięki zagranicznym pożyczkom konsorcjalnym oraz lokatom nierezydentów. Szczególnie istotną cechą sektora są rozmiary lokat nierezydentów, które na początku listopada 2008 r. kształtowały się na poziomie 43,5 % wszystkich depozytów innych niż wkłady monetarnych instytucji finansowych (MFI). Łotewski system finansowy działa zatem głównie w oparciu o finansowanie zewnętrzne, czy pochodzi ono od spółek macierzystych, z lokat nierezydentów czy też z zagranicznych pożyczek konsorcjalnych. Wynikający z tego stanu rzeczy niezwykle wysoki i wciąż rosnący poziom zobowiązań zagranicznych, służy finansowaniu kredytów udzielanych rezydentom, zaciąganych głównie w walutach obcych (blisko 90 % wszystkich kredytów). Wartość kredytów krajowych wzrosła z 10 % PKB w 1997 r. do 90 % w 2007 r. Wydaje się zatem, że dwoma głównymi zagrożeniami dla łotewskiego systemu bankowego są ryzyko płynności i ryzyko kredytowe. Ryzyko płynności urzeczywistniło się już poprzez utrzymującą się od października 2008 r. presję na płynność. Spodziewając się trudności ze spłatą zadłużenia, dwa zagraniczne konsorcja dały jasno do zrozumienia, że mogą wystąpić z żądaniem wcześniejszej spłaty udzielonych bankowi Parex kredytów na łączną kwotę 0,8 mld EUR, wymagalnych w lutym i czerwcu 2009 r. Przyśpieszyło to częściową nacjonalizację banku w dniu 10 listopada 2008 r. Jednakże zapewnione w ten sposób gwarancje spłaty kredytów przez skarb państwa zostały uznane za niewystarczające, co doprowadziło do pełnej nacjonalizacji banku Parex na początku grudnia i do ustalenia ograniczeń w zakresie wycofywania depozytów (50 000 EUR miesięcznie dla klientów indywidualnych). Pomimo tych środków, nierezydenci wycofali z banku Parex i innych banków krajowych o podobnych modelach biznesowych znaczną część depozytów, z których tylko niewielka część została ponownie zdeponowana w innych bankach na Łotwie. Systemowa presja na płynność spowodowała, że w dniu 13 listopada Bank Łotwy zapowiedział dalsze obniżki stopy rezerw obowiązkowych z 7 % do 5 % dla zobowiązań krótkoterminowych i z 5 % do 3 % dla zobowiązań z terminem wymagalności wynoszącym ponad 2 lata, zwiększając tym samym płynność (decyzje te zostały wprowadzone w życie w dwóch etapach w dniach 24 listopada i 24 grudnia, z których każdy polegał na obniżce stóp o 1 punkt procentowy). Jednakże drenaż rezerw trwał, a międzynarodowa pozycja inwestycyjna netto Banku Łotwy w okresie od początku października 2008 r. do końca roku pogorszyła się o 0,9 mld EUR. W tym samym okresie zwiększyły się depozyty rezydentów i nierezydentów w bankach zagranicznych, a co najważniejsze wsparcie płynności ze strony spółek macierzystych wydaje się zapewnione. Ryzyko kredytowe nie urzeczywistniło się jeszcze w znaczący sposób, lecz ma wzrosnąć w nadchodzących miesiącach. Mimo iż wzrosła już liczba kredytów przeterminowanych, kredyty niedochodowe stanowią jak do tej pory mniej niż 1 % wszystkich kredytów, co jest również związane z bieżącą restrukturyzacją kredytów stwarzających problemy. Jednak negatywny wpływ prognozowanej, przedłużającej się recesji na przychody rezydentów, a tym samym na ich możliwości spłaty zadłużenia, na pewno się pogłębi. Wskaźniki wypłacalności spadną i mogą zbliżyć się do wymaganego przepisami minimum, co wiązałoby się z koniecznością zastrzyków kapitału. Bieżąca i przyszła sytuacja sektora bankowego będzie zależna od czynników obiektywnych, lecz również od wiarygodności i przewidywań dotyczących zaufania. Na obecnym etapie kluczowe znaczenie ma zapewnienie zaufania w celu ustabilizowania bazy depozytowej i zmniejszenia utrzymującej się presji na płynność. Biorąc pod uwagę ograniczone możliwości finansów publicznych, przywrócenie zaufania do sektora finansowego poprzez interwencję rządową będzie wiarygodne jedynie w przypadku, gdy towarzyszyć mu będzie silne międzynarodowe wsparcie finansowe. 5. BILANS PłATNICZY A FINANSOWANIE ZOBOWIąZAń ZEWNęTRZNYCH Trwający do 2007 r. łotewski boom gospodarczy charakteryzował się pojawieniem się znacznej nierównowagi zewnętrznej oraz akumulacji zobowiązań zewnętrznych na krytycznym poziomie. Pod koniec 2007 r. zadłużenie zewnętrzne brutto przekroczyło 135 % PKB (przy zadłużeniu zewnętrznym netto na poziomie 52 % PKB). Międzynarodowa pozycja inwestycyjna pod koniec 2007 r. pogorszyła się, a zobowiązania netto osiągnęły poziom 79 % PKB. Szacuje się, że pod koniec drugiego kwartału 2008 r. zobowiązania netto zwiększą się do 82 % PKB. Przy kurczącej się absorpcji krajowej w 2008 r. tempo zadłużania się za granicą znacznie zmalało. Zgodnie z wstępnymi prognozami Banku Łotwy w trzecim kwartale 2008 r. deficyt obrotów bieżących spadł do poziomu około 12½ % PKB (wobec maksimum, które w czwartym kwartale 2006 r. wyniosło 27 % PKB). Ocenia się, że w 2009 r. deficyt obrotów towarowych pozostanie na poziomie około 10 % PKB (podobnie jak w ostatnich miesiącach 2008 r.), lecz przy uwzględnieniu dodatniego salda usług oraz poprawy rachunku dochodów, deficyt obrotów bieżących ulegnie zmniejszeniu. W celu zapewnienia by podstawą wzrostu PKB stał się rosnący eksport zamiast kurczącego się popytu wewnętrznego, należy lepiej dostosować poziom wynagrodzeń do wydajności i dokonać postępów we wdrażaniu reform strukturalnych wspierających podażową stronę gospodarki. Zasadniczym warunkiem przywrócenia dobrej kondycji bilansu płatniczego jest wprawdzie korekta deficytu obrotów bieżących z krytycznych poziomów zanotowanych w ostatnich latach, nie wystarczy ona jednak do osiągnięcia równowagi zewnętrznej, biorąc pod uwagę wysokie, głównie krótkoterminowe, zadłużenie kraju. Przy zmniejszeniu dostępności kredytów zagranicznych, możliwym wycofywaniu depozytów przez rezydentów i nierezydentów oraz pogorszeniu perspektyw w zakresie inwestycji wewnętrznych, finansowanie zagraniczne może przez jakiś czas być utrudnione. Postępujące topnienie rezerw walutowych (które w okresie od października do początku grudnia 2008 r. spadły o około 25 %) może zagrozić powiązaniu waluty łotewskiej z euro przy dotychczasowym kursie wymiany. W tej sytuacji, w celu zmniejszenia ograniczeń związanych z płynnością finansową w krótkim okresie i wsparcia uporządkowanej korekty zewnętrznej w średnim okresie, wymagana będzie zagraniczna pomoc finansowa, wsparta solidnym programem politycznym. W związku z powyższym Komisja jest zdania, że równowaga bilansu płatniczego Łotwy jest w poważnym stopniu zagrożona, i zaleca Radzie podjęcie decyzji o udzieleniu pomocy wzajemnej. 6. ŁOTEWSKI „PROGRAM STABILIZACJI GOSPODARCZEJ I OżYWIENIA WZROSTU": śRODKI MAKROEKONOMICZNE I śRODKI DOTYCZąCE SYSTEMU FINANSOWEGO Trwające dyskusje pomiędzy władzami Łotwy a potencjalnymi udziałowcami skoordynowanego pakietu międzynarodowej pomocy finansowej doprowadziły do przyjęcia przez władze ambitnego programu politycznego (który, jak już wspomniano, został przedstawiony Parlamentowi i zatwierdzony przezeń w dniu 12 grudnia). Program oparty jest na założeniu utrzymania powiązania waluty łotewskiej z euro przy dotychczasowym kursie wymiany, co również w przyszłości pozostanie centralnym elementem stabilizującym polityki. Celem programu jest wzmocnienie sektora finansowego, skorygowanie nierównowagi fiskalnej oraz poprawa konkurencyjności przy utrzymaniu kursu wymiany w wąskim korytarzu wahań. Program obejmuje natychmiastową i trwałą konsolidację fiskalną, kompleksową strategię uzdrowienia sytuacji w sektorze bankowym, wzmocnienie kompetencji organów regulacyjnych w zakresie zarządzania kryzysowego, kompleksowe reformy strukturalne oraz inne istotne środki. W przyjętym scenariuszu makroekonomicznym założono, że PKB skurczy się o 5 % w 2009 r. i o dalsze 3 % w roku 2010, po czym w 2011 r. ma nastąpić słaby wzrost na poziomie 2 %. Celem strategii fiskalnej jest sprowadzenie deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych do poziomu nieprzekraczającego 3 % PKB do roku 2011, tak aby spełnić w tym roku kryterium deficytu z Maastricht. Prowadzone z UE, MFW i innymi podmiotami negocjacje w sprawie pomocy finansowej, podczas których zwracano uwagę na znaczny deficyt budżetowy w przyszłości, skłoniły rząd do przyjęcia poprawki do budżetu ramowego na 2009 r. Poprawka ta została uchwalona przez Parlament w dniu 12 grudnia, zgodnie z kryzysowym planem stabilizacji gospodarczej. W poprawionym budżecie, który oparty jest na skorygowanej prognozie, przewidującej zmniejszenie się PKB o 5 % w 2009 r., uwzględniono najnowsze pogorszenie się perspektyw gospodarczych i przyjęto docelowy deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych na poziomie poniżej 5 % PKB[4], zakładając jedynie niewielkie dostosowanie strukturalne w porównaniu z szacowanym wynikiem za 2008 r. (które jest jednak znacznie większe niż przewidywano w budżecie przyjętym w listopadzie). Ponadto do końca marca 2009 r. powinien zostać przyjęty właściwy budżet dodatkowy na 2009 r., zgodny z grudniowym budżetem ramowym. Po stronie wydatków konsolidacja polega przede wszystkim na znacznym obniżeniu wynagrodzeń w sektorze publicznym (średnio o 15 % w porównaniu z pierwotnym budżetem z dnia 14 października 2008 r., co jednak tylko częściowo kompensuje zanotowane w ostatnich latach duże podwyżki w ujęciu realnym) i na dalszych redukcjach zatrudnienia. Planuje się ponadto znaczne cięcia kosztów bieżących innych niż koszty osobowe. Spośród innych planowanych istotnych środków wymienić można zmniejszenie dotacji (z wyjątkiem pomocy społecznej) i wydatków na towary i usługi oraz ograniczenie wydatków podsektora lokalnego. Krajowe współfinansowanie przedsięwzięć finansowanych ze środków UE zostanie utrzymane na planowanym poziomie i przyczyni się do zwiększenia udziału sektora towarów i usług zbywalnych w gospodarce. Po stronie dochodów konsolidacja obejmuje podwyższenie podstawowej stawki VAT o 3 punkty procentowe, do poziomu 21 %, podwyższenie z 5 % do 10 % obniżonej stawki VAT stosowanej do znacznie węższego zakresu przedmiotowego (przede wszystkim do lekarstw) oraz podwyżkę akcyzy na paliwa (w ramach spełniania przepisów unijnych), które zostaną częściowo skompensowane obniżeniem o 2 punkty procentowe stawki podatku dochodowego od osób fizycznych. Na rok 2010 planuje się dalszą konsolidację finansów publicznych, a najważniejszym celem średnioterminowych ram polityki budżetowej jest sprowadzenie deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych do poziomu nieprzekraczającego 3 % PKB, zgodnie z kryterium konwergencji fiskalnej z Maastricht. W roku 2010 przewiduje się dalszą konsolidację za sprawą dalszego ograniczania wydatków, wprowadzenia podatku od zysków kapitałowych (10 %) oraz zwiększenia wpływów z podatku od nieruchomości poprzez likwidację zwolnień celem poszerzenia podstawy opodatkowania. Ponadto podjęte zostaną środki na rzecz wzmocnienia koncepcji i realizacji procedur budżetowych poprzez przyjęcie nowych ram polityki budżetowej i ustawy o reformie budżetu. Oprócz przedstawionego powyżej pakietu środków polityki budżetowej warunkiem udzielenia zewnętrznej pomocy finansowej jest uratowanie banku Parex w taki sposób, aby jego dotychczasowi udziałowcy zostali pozbawieniu wszelkich udziałów własnościowych. W następstwie pierwszego audytu rząd przejął już kontrolę nad ponad 85 % majątku banku. Wymieniono zarząd. Nowy zarząd opracowuje plan naprawczy, którego celem jest ograniczenie do minimum strat skarbu państwa, a w niedalekiej przyszłości starać się będzie o pozyskanie zobowiązań ze strony partnerów zewnętrznych, celem wznowienia konsorcjalnego finansowania banku Parex. Pozostałe środki mają na celu zapewnienie większej stabilności w sektorze bankowym w średniej i długiej perspektywie. Władze dążyć będą w pierwszej kolejności do przywrócenia zaufania do systemu bankowego. Przeprowadzane będą celowe kontrole w systemie bankowym, aby upewnić się, czy wszystkie banki są wypłacalne i posiadają wystarczający poziom kapitału. Zdrowe banki potrzebujące podwyższenia kapitału będą musiały starać się o restrukturyzację w oparciu o sektor prywatny, w drodze pozyskania inwestora zewnętrznego lub połączenia, bądź o dokapitalizowanie ze strony banku macierzystego. Aktualne zadłużenie zewnętrzne przypada niemal w całości na sektor prywatny. Aby sprowadzić je do poziomu zgodnego z zasadą zrównoważonego wzrostu, obok środków nadzorczych i ostrożnościowych oraz środków polityki monetarnej istotnym elementem programu jest restrukturyzacja zadłużenia. Wzmocniona zostanie odpowiednia podstawa prawna dla restrukturyzacji obecnego zadłużenia pod względem waluty i terminów spłaty. Za priorytet przyjęte zostanie także uproszczenie postępowania upadłościowego i szybkie wdrażanie planów naprawczych. Program polityki gospodarczej obejmuje także środki reform strukturalnych wspierane w ramach strategii lizbońskiej, takie jak polityka na rzecz aktywności na rynku pracy oraz uczenia się przez całe życie, większe zaangażowanie podmiotów sektora prywatnego w działania badawczo-rozwojowe i innowacyjne, wspieranie eksportu oraz usuwanie przeszkód administracyjnych dla przedsiębiorstw. 7. POMOC UE W RAMACH INSTRUMENTU WSPIERAJąCEGO BILANS PłATNICZY JAKO ELEMENT DZIAłAń MIęDZYNARODOWYCH Wobec poważnych problemów Łotwy z równowagą bilansu płatniczego oraz pod warunkiem zobowiązania się przez władze tego kraju do wdrożenia szeroko zakrojonego programu uzdrowienia gospodarki, Komisja, po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Finansowym w dniu 12 stycznia 2009 r., zaleca Radzie udzielenie wzajemnej pomocy przewidzianej w art. 119 Traktatu. Komisja, po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Finansowym, zwraca się ponadto z wnioskiem, aby po przyjęciu wspomnianej powyżej decyzji o udzieleniu Łotwie wzajemnej pomocy na podstawie zalecenia Komisji, Rada przyjęła decyzję w sprawie udzielenia Łotwie średnioterminowej pomocy finansowej w ramach instrumentu UE, którego beneficjentem są państwa członkowskie (zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 332/2002 z dnia 18 lutego 2002 r.), w wysokości do 3,1 mld EUR w celu wsparcia równowagi bilansu płatniczego tego kraju. Średnioterminowa pomoc finansowa nadeszłaby w momencie, gdy Łotwie poważnie zagraża utrata zaufania krajowego i międzynarodowego do jej systemu finansowego, jej sytuacja budżetowa pogarsza się i w najbliższym czasie znajdzie się ona pod znaczną presją finansową. Ogólnie rzecz biorąc pomoc ma na celu ułatwienie niezbędnych dostosowań zewnętrznych i wewnętrznych. Szacuje się, że potrzeby finansowe Łotwy w okresie do pierwszego kwartału 2011 r. wyniosą 7,5 mld EUR. Suma ta uwzględnia spodziewany deficyt bilansu płatniczego (rachunku obrotów bieżących i kapitałowych), wycofywanie depozytów, fakt, że nie wszystkie pożyczki zostaną przedłużone po nadejściu zapadalności, błędy i opuszczenia w bilansie płatniczym oraz akumulację rezerw walutowych do poziomu zgodnego z zasadą ostrożności. Pomoc ta zostałaby udzielona w powiązaniu z pomocą ze strony MFW oraz z inną pomocą multilateralną i bilateralną. Jej wypłata nastąpiłaby w sześciu ratach i byłaby uzależniona od spełnienia warunków dotyczących polityki gospodarczej. Decyzja będąca przedmiotem niniejszego wniosku wygasłaby po upływie trzech lat od momentu jej wejścia w życie. Związane z wypłatą pożyczek UE warunki dotyczące polityki gospodarczej zostaną określone w protokole ustaleń, który zostanie podpisany z władzami Łotwy. Poniżej przedstawiono najważniejsze z tych warunków: Daleko idąca konsolidacja finansów publicznych w okresie do 2011 r. W porównaniu z pierwotnym budżetem z dnia 14 października 2008 r., na rok 2009 planuje się dokonanie głębokiej konsolidacji finansów publicznych, przy założeniu docelowej wysokości deficytu budżetowego na poziomie nieprzekraczającym 5 % PKB, oraz dalszą konsolidację w 2010 r. Służą temu w szczególności następujące środki budżetowe: (i) przyjęcie przejrzyście zdefiniowanego, średniookresowego programu polityki fiskalnej, mającego na celu obniżenie do 2011 r. deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych do poziomu nieprzekraczającego określonej w Traktacie wartości referencyjnej wynoszącej 3 % PKB; (ii) obniżenie w 2009 r. średniego wynagrodzenia w sektorze publicznym o około 15 % w ujęciu nominalnym, w ramach średniookresowych pułapów budżetowych; dotyczyć to powinno również podsektora lokalnego, agencji rządowych i przedsiębiorstw państwowych; (iii) eliminacja premii i tym podobnych świadczeń; (iv) zmniejszenie zatrudnienia w sektorze publicznym i w podsektorze lokalnym o co najmniej 5 %; (v) znaczne zmniejszenie dotacji (z wyjątkiem pomocy społecznej) i wydatków na towary i usługi; (vi) realizacja przedsięwzięć finansowanych ze środków UE na wcześniej zaplanowanym poziomie. Środki związane z warunkami finansowania, mające na celu zapewnienie większej stabilności w sektorze bankowym w średniej i długiej perspektywie. Władze dążyć będą w pierwszej kolejności do przywrócenia zaufania do systemu bankowego. Przeprowadzane będą celowe kontrole w systemie bankowym, aby upewnić się, czy wszystkie banki są wypłacalne i posiadają wystarczający poziom kapitału. Zdrowe banki potrzebujące podwyższenia kapitału będą musiały starać się o restrukturyzację w oparciu o sektor prywatny, w drodze pozyskania inwestora zewnętrznego lub połączenia, bądź o dokapitalizowanie ze strony banku macierzystego. Ważnym etapem tego procesu było wydanie w dniu 18 grudnia 2008 r. przez trzy duże, zagraniczne grupy bankowe niezależnych oświadczeń o zobowiązaniu się do pozostania na Łotwie i wspierania swoich oddziałów i spółek zależnych w tym kraju. Restrukturyzacja zadłużenia w sektorze prywatnym celem zmniejszenia zagrożeń wynikających z wysokiego poziomu długu (zadłużenie zewnętrzne przypada niemal w całości na sektor prywatny), obok środków nadzorczych i ostrożnościowych oraz środków polityki monetarnej. Należy wzmocnić odpowiednią podstawę prawną dla restrukturyzacji obecnego zadłużenia pod względem waluty i terminów spłaty. Za priorytet przyjąć należy także uproszczenie postępowania upadłościowego i szybkie wdrażanie planów naprawczych. Obejmuje to zmiany prawa upadłościowego mające na celu ułatwienie zawierania przez zdrowe przedsiębiorstwa układów z wierzycielami oraz udoskonalenie zasad upadłości konsumenckiej. Środki strukturalne w dziedzinie polityki w zakresie dochodów, dyscypliny finansów publicznych oraz procedury budżetowej i zarządzania budżetem. Ustawa o zarządzaniu budżetem i finansami zostanie zmieniona celem wzmocnienia przepisów dotyczących odpowiedzialności, przejrzystości i rozliczalności finansowej, a średniookresowe ramy budżetowe zostaną wprowadzone w życie. Powołana zostanie specjalna komisja, której zadaniem będzie monitorowanie ograniczeń płac oraz wydawanie zaleceń mających zapewnić kształtowanie się wynagrodzeń w sposób pozwalający na odzyskanie konkurencyjności. Środki reform strukturalnych wspierane między innymi w ramach strategii lizbońskiej , takie jak polityka na rzecz aktywności na rynku pracy oraz uczenia się przez całe życie, większe zaangażowanie sektora prywatnego w działania badawczo-rozwojowe i innowacyjne, wspieranie eksportu oraz usuwanie przeszkód administracyjnych dla przedsiębiorstw. Aby zagwarantować odpowiednią elastyczność w kontekście obecnej sytuacji rynkowej, proponuje się dopuszczenie możliwości wykorzystywania transakcji swapów stopy procentowej na potrzeby operacji pożyczkowych finansujących przedmiotową pożyczkę. Aby budżet UE był chroniony, uczestnicy potencjalnej transakcji swapowej musieliby mieć najwyższą wiarygodność kredytową. Zalecenie DECYZJA RADY w sprawie udzielenia Łotwie pomocy wzajemnej RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 119, uwzględniając zalecenie Komisji przedstawione po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Finansowym, a także mając na uwadze, co następuje: (1) W sytuacji bardzo dużego zapotrzebowania na finansowanie ze źródeł zewnętrznych łotewski rynek kapitałowy i rynek finansowy znalazły się ostatnio pod presją, w następstwie ogólnego pogorszenia się nastrojów na rynku oraz w związku z coraz większymi obawami co do stanu łotewskiej gospodarki w obliczu znacznych zaburzeń równowagi, objawiających się dużym deficytem bilansu płatniczego i bardzo dużym zadłużeniem zewnętrznym, a także wobec pogorszenia się stanu finansów publicznych oraz wysokiej inflacji kosztowej i cenowej. W łotewskim sektorze bankowym występują poważne problemy z płynnością i zaufaniem. Rezerwy walutowe zmalały w następstwie interwencji banku centralnego mającej na celu utrzymanie powiązania waluty łotewskiej z euro przy dotychczasowym kursie wymiany. (2) Rada dokonuje regularnie przeglądów polityki gospodarczej prowadzonej przez Łotwę, głównie w kontekście programu konwergencji i krajowego programu reform tego kraju oraz w kontekście sprawozdań z konwergencji. (3) Szacuje się, że potrzeby Łotwy w zakresie finansowania zewnętrznego w okresie do pierwszego kwartału 2011 r. wyniosą 7,5 mld EUR. (4) Władze Łotwy zwróciły się do UE, międzynarodowych instytucji finansowych i innych krajów o udzielenie znacznej pomocy finansowej na potrzeby wsparcia równowagi bilansu płatniczego. (5) Równowaga bilansu płatniczego Łotwy jest w poważnym stopniu zagrożona, w związku z czym uzasadnione jest pilne udzielenie przez Wspólnotę wzajemnej pomocy finansowej, w powiązaniu z pomocą ze strony MFW i innych podmiotów. (6) Warunkiem przyznania pomocy finansowej jest podjęcie przez władze Łotwy zobowiązania do realizacji ambitnego programu reform finansów publicznych, reform systemu finansowego i reform strukturalnych, celem ułatwienia niezbędnych dostosowań zewnętrznych i wewnętrznych, ustabilizowania gospodarki oraz przywrócenia wiarygodności polityce gospodarczej. Komisja szczegółowo weryfikuje w regularnych odstępach czasu, we współpracy z Komitetem Ekonomiczno-Finansowym, czy związane z pomocą finansową warunki dotyczące polityki gospodarczej zostały spełnione, PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ: Artykuł Wspólnota udzieli Łotwie wzajemnej pomocy. Niniejsza decyzja skierowana jest do państw członkowskich. Sporządzono w Brukseli dnia r. W imieniu Rady Przewodniczący Wniosek DECYZJA RADY w sprawie udzielenia Łotwie średnioterminowej pomocy finansowej Wspólnoty RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 332/2002[5] z dnia 18 lutego 2002 r. ustanawiające instrument średnioterminowej pomocy finansowej dla bilansów płatniczych państw członkowskich, w szczególności jego art. 3 ust. 2, uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Finansowym, a także mając na uwadze, co następuje: (1) W dniu [….] Rada podjęła decyzję o udzieleniu Łotwie wzajemnej pomocy. (2) W sytuacji bardzo dużego zapotrzebowania na finansowanie ze źródeł zewnętrznych łotewski rynek kapitałowy i rynek finansowy znalazły się ostatnio pod presją, w następstwie ogólnego pogorszenia się nastrojów na rynku oraz w związku z coraz większymi obawami co do stanu łotewskiej gospodarki w obliczu znacznych zaburzeń równowagi, objawiających się dużym deficytem bilansu płatniczego, a także wobec pogorszenia się stanu finansów publicznych oraz wysokiej inflacji kosztowej i cenowej. W łotewskim sektorze bankowym występują poważne problemy z płynnością i zaufaniem. Rezerwy walutowe zmalały w następstwie interwencji banku centralnego mającej na celu utrzymanie powiązania waluty łotewskiej z euro przy dotychczasowym kursie wymiany. (3) Szacuje się, że potrzeby Łotwy w zakresie finansowania zewnętrznego w okresie do pierwszego kwartału 2011 r. wyniosą 7,5 mld EUR. (4) Uzasadnione jest udzielenie Łotwie wsparcia wspólnotowego do maksymalnej wysokości 3,1 mld EUR w ramach instrumentu średnioterminowej pomocy finansowej dla bilansów płatniczych państw członkowskich, który został ustanowiony rozporządzeniem (WE) nr 332/2002. Pomocy wspólnotowej należy udzielić w powiązaniu z pożyczką Międzynarodowego Funduszu Walutowego w wysokości 1,5 mld SDR (1200 % udziału Łotwy w kapitale zakładowym MFW, ok. 1,7 mld EUR) na podstawie promesy kredytowej MFW, która została zatwierdzona w dniu 23 grudnia 2008 r. Kraje skandynawskie (Szwecja, Dania, Finlandia i Norwegia) wniosą łącznie 1,8 mld EUR, Bank Światowy – 0,4 mld EUR, a Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Republika Czeska, Polska i Estonia – łącznie 0,5 mld EUR, w następstwie czego całkowita kwota pomocy w okresie do pierwszego kwartału 2011 r. wyniesie 7,5 mld EUR. (5) Pomoc wspólnotowa powinna być zarządzana przez Komisję. Szczegółowe warunki dotyczące polityki gospodarczej, uzgodnione z władzami Łotwy po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Finansowym, powinny zostać zapisane w protokole ustaleń. Warunki te powinny obejmować między innymi środki mające na celu powstrzymanie bezpośredniej presji na płynność, przywrócenie długookresowej stabilności poprzez wzmocnienie sektora bankowego, skorygowanie nierównowagi fiskalnej oraz przyjęcie krajowych środków politycznych na rzecz poprawy konkurencyjności. Środki te powinny obejmować natychmiastową i trwałą konsolidację fiskalną, kompleksową strategię uzdrowienia sytuacji w sektorze bankowym, wzmocnienie kompetencji organów regulacyjnych w zakresie zarządzania kryzysowego, kompleksowe reformy strukturalne oraz inne istotne środki. Szczegółowe warunki finansowe powinny zostać określone przez Komisję w umowie pożyczki. (6) Pomoc powinna zostać udzielona w celu powstrzymania bezpośredniej presji na płynność, pod warunkiem realizacji polityki mającej na celu przywrócenie długookresowej stabilności poprzez wzmocnienie sektora bankowego, skorygowanie nierównowagi fiskalnej oraz przyjęcie krajowych środków politycznych na rzecz poprawy konkurencyjności, przy utrzymaniu kursu wymiany w wąskim korytarzu wahań, z kursem centralnym na obecnej wysokości, PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ: Artykuł 1 1. Wspólnota udziela Łotwie średnioterminowej pożyczki do maksymalnej wysokości 3,1 mld EUR, przy czym średni okres wymagalności pożyczki wynosi nie dłużej niż pięć lat. 2. Pomoc finansowa Wspólnoty udostępniona będzie przez okres trzech lat począwszy od pierwszego dnia po wejściu w życie niniejszej decyzji. Artykuł 2 1. Pomocą zarządza Komisja, w sposób zgodny ze zobowiązaniami Łotwy i zaleceniami Rady. Warunki te zostaną określone w protokole ustaleń. Szczegółowe warunki finansowe są określane przez Komisję w umowie pożyczki. 2. Komisja we współpracy z Komitetem Ekonomiczno-Finansowym weryfikuje w regularnych odstępach czasu, czy związane z pomocą finansową warunki dotyczące polityki gospodarczej zostały spełnione. Komisja informuje Komitet Ekonomiczno-Finansowy o ewentualnym refinansowaniu pożyczek lub zmianie warunków finansowych. 3. Łotwa jest gotowa do przyjęcia i wprowadzenia w życie dodatkowych środków konsolidacyjnych mających na celu stabilizację gospodarki, w przypadku gdyby takie środki okazały się niezbędne w okresie objętym pomocą. Władze Łotwy konsultują zawczasu z Komisją ewentualne przyjęcie takich dodatkowych środków. Artykuł 3 1. Pomoc finansowa Wspólnoty zostanie przekazana Łotwie przez Komisję w nie więcej niż sześciu transzach, których wysokość zostanie określona w protokole ustaleń. 2. Warunkiem uruchomienia pierwszej transzy jest wejście w życie umowy pożyczki i protokołu ustaleń. 3. Jeżeli będzie to wymagane w celu finansowania pożyczki, dozwolone jest ostrożne dokonywanie transakcji swapów procentowych z partnerami posiadającymi najwyższą wiarygodność kredytową. 4. Komisja podejmuje decyzję o uruchomieniu kolejnych transz po uzyskaniu opinii Komitetu Ekonomiczno-Finansowego. 5. Wypłata każdej następnej transzy jest uzależniona od zadowalających wyników realizacji nowego programu gospodarczego łotewskiego rządu (Programu stabilizacji gospodarczej i ożywienia wzrostu), zawartego w programie konwergencji, oraz – w szczególności – od spełnienia szczegółowych warunków dotyczących polityki gospodarczej, które zostały określone w protokole ustaleń. Należą do nich między innymi: 1. przyjęcie przejrzyście zdefiniowanego, średniookresowego programu polityki fiskalnej, mającego na celu obniżenie do 2011 r. deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych do poziomu nieprzekraczającego określonej w Traktacie wartości referencyjnej wynoszącej 3 % PKB; 2. wykonanie budżetu na rok 2009 w sposób zgodny ze zmianami wprowadzonymi budżetem dodatkowym przyjętym w dniu 12 grudnia 2008 r. (oraz ze szczegółowymi zmianami, których wprowadzenie przewiduje się w pierwszym kwartale 2009 r.), przyjmując za cel osiągnięcie deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych na poziomie nieprzekraczającym 5 % PKB; 3. obniżenie w 2009 r. średniego wynagrodzenia w sektorze publicznym w ujęciu nominalnym o co najmniej 15 % w stosunku do pierwotnego budżetu z dnia 14 listopada 2008 r. i o dalsze 2 % w latach 2010-2011; 4. zmniejszenie w 2009 r. zatrudnienia w sektorze publicznym i w podsektorze lokalnym o co najmniej 5 %; 5. wzmocnienie koncepcji i realizacji procedur budżetowych poprzez przyjęcie ram polityki budżetowej i ustawy o reformie budżetu; 6. wprowadzenie jasnego i przejrzystego systemu wynagrodzeń dla pracowników zatrudnionych bezpośrednio w administracji publicznej oraz utworzenie wspólnego systemu planowania zasobów ludzkich i zarządzania nimi dla instytucji administracji publicznej; 7. wprowadzenie mechanizmów mających na celu zapewnienie większej stabilności w sektorze bankowym w średniej i długiej perspektywie, w tym szerokiej gamy środków nadzorczych i ostrożnościowych oraz środków polityki monetarnej. Środki te powinny zapewnić ograniczenie wzrostu kredytów do zrównoważonego poziomu oraz nie dopuścić do nadmiernego uzależnienia od niezabezpieczonych, zagranicznych źródeł finansowania. W systemie bankowym należy przeprowadzić celowe kontrole aby upewnić się, czy wszystkie banki są wypłacalne i czy posiadają wystarczający kapitał; 8. wprowadzenie odpowiednich środków odnośnie do restrukturyzacji zadłużenia w sektorze prywatnym. Należy wzmocnić odpowiednią podstawę prawną dla restrukturyzacji obecnego zadłużenia pod względem waluty i terminów spłaty. Za priorytet przyjąć należy także uproszczenie postępowania upadłościowego i szybkie wdrażanie planów naprawczych; 9. zapewnienie, aby pozostali akcjonariusze mniejszościowi banku Parex nie odnieśli korzyści w następstwie jego uratowania oraz podjęcia środków na rzecz stabilizacji finansowej poprzez jego pełną nacjonalizację; 10. środki reform strukturalnych wspierane w ramach strategii lizbońskiej i realizowane w ramach krajowego programu reform Łotwy, w tym polityka na rzecz aktywności na rynku pracy oraz uczenia się przez całe życie, większe zaangażowanie podmiotów sektora prywatnego w działania badawczo-rozwojowe i innowacyjne, wspieranie eksportu oraz usuwanie przeszkód administracyjnych dla przedsiębiorstw; 11. realizacja przedsięwzięć finansowanych ze środków UE na zaplanowanym poziomie, celem zwiększenia udziału sektora towarów i usług zbywalnych we wzroście gospodarczym; 12. środki na rzecz poprawy dostępu do źródeł finansowania dla przedsiębiorstw i przedsiębiorców, których wnioski o środki z funduszy strukturalnych zostały zatwierdzone lub którzy mogą planować wystąpienie o środki z tych funduszy. Niniejsza decyzja skierowana jest do Republiki Łotewskiej. Decyzja zostaje opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej . Sporządzono w Brukseli dnia r. W imieniu Rady Przewodniczący OCENA WPŁYWU NA BUDŻET (por. art. 16 regulaminu wewnętrznego) DZIEDZINA POLITYKI: TYTUŁ 01 – SPRAWY GOSPODARCZE I FINANSOWE DZIAŁANIE: OPERACJE I INSTRUMENTY FINANSOWE TYTUŁ DZIAŁANIA: ŚREDNIOTERMINOWA POMOC FINANSOWA WSPÓLNOTY NA RZECZ ŁOTWY 1. TYTUŁ WNIOSKU: POZYCJA W BUDŻECIE I TYTUŁ 01 04 01 01 Gwarancja WE związana z pożyczkami wspólnotowymi zaciągniętymi na wsparcie bilansu płatniczego 2. PODSTAWA PRAWNA: Art. 119; Rozporządzenie Rady nr 332/2002 z dnia 18 lutego 2002 r. 3. KWOTY OGÓŁEM ZA ROK BUDŻETOWY (W EUR) Pozycja ta określa strukturę gwarancji udzielanej przez Unię Europejską. Umożliwi ona Komisji obsługę długu (kwoty głównej, odsetek i innych kosztów) w przypadku niewywiązywania się dłużnika (Łotwy) ze spłaty. Wpis w budżecie („p.m.”) odzwierciedlający gwarancję budżetową zostanie uruchomiony tylko w przypadku faktycznego wykorzystania gwarancji. Oczekuje się, że gwarancja budżetowa nie zostanie uruchomiona. 3a – Obecny rok Nie dotyczy CA | Środki na początku roku budżetowego (budżet) | Przesunięcia | Dodatkowe środki | Środki ogółem | Środki przeznaczone już na inny program prac | Dostępne saldo | Kwota na proponowane działanie | 3B - Przeniesienia Nie dotyczy CA | Przeniesienia | Środki przeznaczone już na inny program prac | Dostępne saldo | Kwota na proponowane działanie | 3c - Następny rok budżetowy Nie dotyczy CA | Środki na początku roku budżetowego (budżet) | p.m. | Przesunięcia | Dodatkowe środki | Środki ogółem | Środki przeznaczone już na inny program prac | Dostępne saldo | Kwota na proponowane działanie | p.m. | 4. OPIS DZIAŁANIA Proponowaną średnioterminową pomoc finansową na rzecz Łotwy stanowi wspólnotowa pożyczka (która będzie finansowana z kredytów i pożyczek zaciągniętych przez Wspólnotę na międzynarodowych rynkach kapitałowych) w wysokości 3,1 mld EUR. Pożyczka ta zostanie udzielona w powiązaniu z międzynarodowym pakietem finansowym, w tym pożyczką MFW w wysokości 1,5 mld SDR (ok. 1,7 mld EUR), na którą została udzielona promesa kredytowa. Kraje skandynawskie wniosą 1,8 mld EUR, a Estonia, Republika Czeska, Polska i MBOR zadeklarowały dodatkowo łącznie 0,5 mld EUR. Pomoc jest wyrazem chęci udzielenia wsparcia Łotwie, której rynek kapitałowy i rynek finansowy znalazły się pod presją w następstwie ogólnego pogorszenia się nastawienia do rynków wschodzących. Celem średnioterminowej pomocy finansowej Wspólnoty na rzecz Łotwy jest powstrzymanie bezpośredniej presji na płynność, przywrócenie długookresowej stabilności poprzez wzmocnienie sektora bankowego, skorygowanie nierównowagi fiskalnej oraz przyjęcie krajowych środków politycznych na rzecz poprawy konkurencyjności, przy utrzymaniu kursu wymiany w wąskim korytarzu wahań. Wspierany w ten sposób pakiet polityki gospodarczej obejmuje natychmiastową i trwałą konsolidację fiskalną, kompleksową strategię uzdrowienia sytuacji w sektorze bankowym, wzmocnienie kompetencji organów regulacyjnych w zakresie zarządzania kryzysowego, kompleksowe reformy strukturalne oraz inne istotne środki. Pomoc, którą zarządza Komisja w porozumieniu z Komitetem Ekonomiczno-Finansowym, przyczynia się również do zagwarantowania udziału UE w kształtowaniu polityki gospodarczej na Łotwie oraz zgodności tej polityki ze zobowiązaniami Łotwy w ramach UE i z zaleceniami Rady, w szczególności na temat realizacji krajowego programu reform oraz programu konwergencji. Pożyczki i kredyty zaciągnięte przez Wspólnotę na rynkach kapitałowych lub od instytucji finansowych na potrzeby pożyczki udzielanej Łotwie są objęte gwarancją wspólnotową. Środki są pożyczane na rynkach kapitałowych lub od instytucji finansowych. Kwota główna pożyczek, które zostaną udzielone Łotwie, wynosi 3,1 mld EUR. Struktura gwarancji udzielonej przez Unię Europejską umożliwi Komisji obsługę długu w przypadku niewywiązywania się Łotwy ze spłaty. Aby wywiązać się ze swoich zobowiązań, Komisja może czerpać ze swoich zasobów gotówkowych na potrzeby tymczasowej obsługi długu. W takim przypadku zastosowanie ma art. 12 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1150/2000 z dnia 22 maja 2000 r. wykonującego decyzję 2000/597/WE, Euratom w sprawie systemu środków własnych Wspólnot (Dz.U. L 130 z 31.5.2000, s. 1). 5. PRZYJĘTA METODA OBLICZEŃ Nie dotyczy. 6. HARMONOGRAM PŁATNOŚCI (W EURO) Nie dotyczy. Pozycja | Środki | Płatności | Rok n | Rok n+1 | Rok n+2 | Rok n+3 | Kolejne lata budżetowe | Rok n | Rok n+1 | Rok n | Rok n+1 | Razem | [1] Zdefiniowana jako wskaźnik ogólny, bez uwzględnienia cen energii i żywności nieprzetworzonej. [2] Łotwa ma długą tradycję wiązania kursu wymiany swojej waluty, łata, najpierw od 1994 r. ze specjalnymi prawami ciągnienia (SDR), a od 2005 r. z euro. W maju 2005 r. Łotwa weszła do systemu ERM II, przyjmując jednostronnie korytarz wahań kursu wymiany wynoszący +/- 1 % w stosunku do parytetu centralnego. [3] Dane liczone wg metodyki krajowej, bez uwzględnienia budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz pozabudżetowych instytucji szczebla lokalnego (podsektor lokalny – ang. local governments ). [4] W programie pomocy uwzględniono, że w 2009 r. Łotwa będzie przedmiotem procedury nadmiernego deficytu. [5] Dz.U. L 53 z 23.2.2002, s. 1.