25.8.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 200/5

—

Zwraca uwagę na to, że władze lokalne i regionalne mają do odegrania szczególnie ważną rolę w urzeczywistnianiu europejskiej przestrzeni badawczej (EPB).

—

Podkreśla, że Komisja Europejska i państwa członkowskie powinny poczynić konieczne kroki w celu zagwarantowania, by władze lokalne i regionalne były w pełni i skutecznie włączane w zarządzanie inicjatywami związanymi z EPB;

—

Dostrzega potrzebę współpracy między UE a sąsiadującymi z nią krajami w dziedzinie nauki i techniki. Powinna ona pociągać za sobą udział tych krajów nie tylko w programie ramowym UE w dziedzinie badań naukowych, ale także w innych wymiarach europejskiej przestrzeni badawczej, takich jak koordynacja programów badawczych i infrastruktury badawczej, wprowadzenie w życie zasady dzielenia się wiedzą oraz niezakłóconej mobilności badaczy.

—

Chce zapewnić skoordynowane korzystanie z siódmego programu ramowego, funduszy strukturalnych, programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji oraz EFRROW, ponieważ jest to konieczne dla konkurencyjności UE i synergii pomiędzy strategiami politycznymi w dziedzinie spójności, badań naukowych, szkolnictwa wyższego i innowacji na szczeblu krajowym i regionalnym, o czym wspominał już w swych wcześniejszych opiniach.

Sprawozdawca

:

Jyrki MYLLYVIRTA (FI/PPE), burmistrz Lahti

1.

Zwraca uwagę na to, że władze lokalne i regionalne mają do odegrania szczególnie ważną rolę w urzeczywistnianiu europejskiej przestrzeni badawczej (EPB). Są kluczowymi podmiotami uczestniczącymi w opracowywaniu regionalnych strategii w dziedzinie badań naukowych i innowacji, często zarządzają instytucjami badawczymi oraz wspierają innowacyjne środowiska, ponieważ dysponują potrzebnym doświadczeniem. Ponadto zazwyczaj albo miasta, albo regionalne samorządy posiadają uznane kompetencje prawodawcze i własny budżet na badania naukowe lub też w istotny sposób zachęcają do działań badawczo-rozwojowych i je współfinansują. Niezwykle istotne jest stworzenie na szczeblu samorządowym sprawnego i funkcjonalnego systemu instytucjonalnego, by móc z powodzeniem opracowywać i realizować owocne prace badawcze.

2.

Władze lokalne i regionalne znajdują się zatem wśród głównych podmiotów zainteresowanych strategiami politycznymi i inicjatywami zmierzającymi do pogłębienia i, co ważniejsze, poszerzenia zasięgu EPB, a zwłaszcza związanej z nią wizji silnych instytucji badawczych i naukowych osadzonych w innowacyjnym środowisku oraz międzynarodowej współpracy i koordynacji działań badawczych.

3.

Podkreśla istotną rolę miast i regionów w rozwijaniu innowacyjnych środowisk. Ich strategie mają znaczący wpływ na tworzenie europejskiej przestrzeni badawczej pod względem mobilności naukowców (jedynie wszechstronne, tolerancyjne i nowatorskie środowiska przyciągają naukowców). Są one także ważne jako centra rozwoju infrastruktury badawczej. W tym kontekście należy wspomnieć o regionalnej polityce innowacji, ośrodkach technologicznych, inkubatorach biznesu, parkach naukowych i kapitale podwyższonego ryzyka (1).

4.

Jest zdania, że proponowana inicjatywa stanowi ważny wkład w poszerzenie i pogłębienie EPB. W swojej opinii w sprawie: „Europejska przestrzeń badawcza — nowe perspektywy” (1) Komitet podkreślił potrzebę zintensyfikowania procesu tworzenia EPB, aby zrealizować cel polegający na przekształceniu Europy w obszar o najbardziej dynamicznie rozwijającej się gospodarce na świecie (2).

5.

Podkreśla, że Komisja Europejska i państwa członkowskie powinny poczynić konieczne kroki w celu zagwarantowania, by władze lokalne i regionalne były w pełni i skutecznie włączane w zarządzanie (2) inicjatywami związanymi z EPB. Wiedza i innowacje muszą stać się siłą napędową gospodarki. Czynny udział władz lokalnych i regionalnych w EPB przyczyni się do zwiększenia wydajności i konkurencyjności.

6.

Zauważa, że miasta i regiony są szczególnie ważne w dziedzinie międzynarodowej współpracy naukowo-technicznej. Poprzez tworzenie sprzyjających warunków programowych, strukturalnych i legislacyjnych w ramach swych strategii badawczych, miasta i regiony znacznie przyczyniają się do tworzenia europejskiej wartości dodanej w dziedzinie badań naukowych oraz do tworzenia prężnej europejskiej przestrzeni badawczej (1).

7.

Z zadowoleniem przyjmuje komunikat, a zwłaszcza określony w nim cel dotyczący wzmocnienia bazy naukowo-technologicznej UE, zwiększenia konkurencyjności jej przemysłu i wsparcia w podejmowaniu globalnych wyzwań w kontekście „globalnej odpowiedzialności”.

8.

Przypomina Komisji Europejskiej, że będzie ściśle śledził stosowanie w praktyce uzgodnionej zasady włączania miast i „władz regionalnych oraz innych zainteresowanych stron, takich jak uczelnie wyższe i organizacje badawcze, społeczeństwo obywatelskie i przedsiębiorstwa, które powinny być aktywnie zaangażowane w zarządzanie europejską przestrzenią badawczą” (3), a także będzie monitorował realizację odniesień do przestrzegania zasad pomocniczości i zmiennej geometrii.

9.

Dostrzega potrzebę współpracy między UE a sąsiadującymi z nią krajami w dziedzinie nauki i techniki. Powinna ona pociągać za sobą udział tych krajów nie tylko w programie ramowym UE w dziedzinie badań naukowych (4), ale także w innych wymiarach europejskiej przestrzeni badawczej, takich jak koordynacja programów badawczych i infrastruktury badawczej, wprowadzenie w życie zasady dzielenia się wiedzą oraz niezakłóconej mobilności badaczy (5).

10.

Podkreśla znaczenie współpracy naukowo-technicznej z krajami sąsiednimi, ponieważ może ona także mieć wielki wpływ na rozwój regionalny w UE. Dotyczy to Rosji, która posiada znaczny potencjał naukowo-techniczny, ale także nienależących do UE krajów położonych w Europie Wschodniej, na Bałkanach i w basenie Morza Śródziemnego.

11.

Z zadowoleniem przyjmuje działania służące otwarciu na sąsiednie kraje siódmego programu ramowego i programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji, co zapewniłoby tym programom szerszy wymiar terytorialny.

12.

Przypomina wnioski grupy ekspertów ds. EPB (6) dotyczące rosnącego znaczenia krajowych i regionalnych podmiotów w opracowywaniu dużych nowych europejskich inicjatyw, takich jak ERA-NET, EUROSTARS, EIT czy wspólne inicjatywy technologiczne i projekty klastrowe.

13.

Opowiada się za skoordynowanym korzystaniem z siódmego programu ramowego, funduszy strukturalnych, programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji oraz EFRROW, ponieważ jest to konieczne dla konkurencyjności UE i synergii pomiędzy strategiami politycznymi w dziedzinie spójności, badań naukowych, szkolnictwa wyższego i innowacji na szczeblu krajowym i regionalnym, o czym wspominał już w swych wcześniejszych opiniach (7).

14.

Zdecydowanie podkreśla, że europejski potencjał w zakresie badań naukowych, szkoleń i innowacji musi zostać wzmocniony w kontekście wspierania infrastruktury badawczej, badań na rzecz MŚP, regionalnych klastrów badawczych, pełnego wykorzystania potencjału badawczego w regionach konwergencji UE, zagadnień z zakresu „nauka w społeczeństwie” oraz horyzontalnych działań w dziedzinie współpracy międzynarodowej (8).

15.

Opowiada się za szeroką interpretacją pojęcia innowacji, tak by objąć nim nauki społeczne i humanistyczne oraz ich owocną interakcję z kulturą miejskich i regionalnych społeczności.

16.

Zauważa, że cel związany z osiągnięciem masy krytycznej na poziomie instytutów badawczych i międzynarodowych sieci jest uzależniony od przedmiotu i dziedziny badań oraz ich uczestników. Nie należy stosować jednego uniwersalnego podejścia do wszystkich międzynarodowych partnerstw.

17.

Przypomina przedstawiony w zielonej księdze (5) cel dotyczący znalezienia właściwych proporcji finansowania instytucjonalnego i konkurencyjnego. Zgodnie ze swoimi wcześniejszymi opiniami na powiązane tematy Komitet Regionów wzywa do prowadzenia stałej debaty nad właściwą równowagą między finansowaniem instytucjonalnym i konkurencyjnym.

18.

Jak zauważył już wcześniej (1), skłania się do tego, by pokładać większą wiarę w zdolności naukowców i ich zespołów badawczych do wybierania ciekawych i przydatnych dziedzin badań oraz w dobrowolną (oddolną) i horyzontalną współpracę w ramach sieci kontaktów, raczej niż w autorytarne odgórne zarządzanie i wynikającą z niego zrytualizowaną współpracę.

19.

Wzywa do zapewnienia spójności strategii politycznych w przypadku programów zarządzanych wielopoziomowo i angażujących różne zainteresowane strony, zwłaszcza tych obejmujących partnerów z państw trzecich, które to programy wymagają skutecznego systemu wieloszczeblowego sprawowania rządów (7).

20.

Komitet w pełni zgadza się z tym, że mobilność badaczy stanowi niezbędny element międzynarodowej współpracy naukowo-technicznej, i jednocześnie podkreśla, że:

21.

Zwraca uwagę na konieczność pozyskiwania wybitnych naukowców spoza Europy i podkreśla w związku z tym, jak ważne są unijne programy na rzecz mobilności — takie jak program stypendialny Marie Curie — oraz działania podejmowane w niektórych regionach w celu wspierania powracających naukowców (1).

22.

Zgadza się z konkluzjami z posiedzenia Rady ds. Konkurencyjności z 30 maja 2008 r., w których wezwano Komisję i państwa członkowskie do wsparcia władz lokalnych i regionalnych przy składaniu wniosków dotyczących nowoczesnej infrastruktury badawczej, jej budowie i wdrażaniu. W tym kontekście Komitet zasugerował, by:

23.

Podkreśla znaczenie władz lokalnych i regionalnych w promowaniu wspólnych programów badawczych, w tym tych z udziałem państw trzecich, ponieważ władze te lepiej znają specyficzną lokalną sytuację, jeśli chodzi o naukę, technologię i gospodarkę, i tym samym także lepiej wiedzą, kiedy konieczna jest współpraca w dziedzinach o strategicznym znaczeniu (2). Niektóre europejskie regiony już teraz z powodzeniem uczestniczą we współpracy w zakresie koordynacji instrumentów na rzecz programów badawczych, np. przy projektach ERA-NET. Podobnie jak państwa członkowskie, miasta i regiony powinny być włączone w promowanie umów o współpracy w ramach wspólnego planowania (2).

24.

Zauważa, że w komunikacie nie uwzględnia się wszystkich aspektów lokalnych i regionalnych, a Komisja Europejska nie przedstawia oceny skutków tego komunikatu. Komitet chciałby zwrócić uwagę na kompetencje władz lokalnych i regionalnych oraz podkreślić szczególne znaczenie międzynarodowej współpracy naukowo-technicznej dla miast i regionów.