[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 12.12.2008

KOM(2008) 843 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY, PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO, KOMITETU REGIONÓW I EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO

Ósme sprawozdanie w sprawie praktycznych przygotowań do przyszłego rozszerzenia strefy euro

SEC(2008) 3014

KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY, PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO, KOMITETU REGIONÓW I EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO

Ósme sprawozdanie w sprawie praktycznych przygotowań do przyszłego rozszerzenia strefy euro

1. WPROWADZENIE

W następstwie decyzji Rady z dnia 8 lipca 2008 r., w której stwierdzono, że Słowacja spełnia warunki konieczne do przyjęcia euro[1], począwszy od dnia 1 stycznia 2009 r. strefa euro będzie liczyła 16 członków. Korona słowacka zostanie przeliczona na euro po kursie 39,1260.

Obecnie realizowany jest ostatni etap praktycznych przygotowań do przejścia na euro. Niniejsze sprawozdanie dotyczy w szczególności: przygotowań do wprowadzenia waluty euro do obiegu gotówkowego w gospodarce, działań przygotowawczych podejmowanych przez przedsiębiorstwa, przygotowań administracji publicznej, środków wprowadzonych w celu ochrony konsumentów w okresie przejścia na euro, kampanii informacyjnej oraz stanu opinii publicznej na temat euro.

Załączony dokument roboczy służb Komisji zawiera szczegółowe informacje dotyczące przygotowań do wprowadzenia euro w pozostałych państwach członkowskich UE, które nie przyjęły jeszcze tej waluty i nie korzystają z klauzuli prawnej wyłączenia.

2. STAN PRZYGOTOWAń NA SłOWACJI

2.1. Przygotowania do wymiany pieniądza gotówkowego

Zgodnie z obliczeniami Narodowego Banku Słowacji (NBS) potrzebne będzie około 188 mln banknotów euro oraz 500 mln monet euro w celu wymiany znajdującej się w obiegu i w skarbcu NBS gotówki denominowanej w koronie słowackiej. Banknoty zostały pożyczone z Narodowego Banku Austrii. Monety z narodowym rewersem Słowacji zostaną wybite w słowackiej mennicy w mieście Kremnica. Do dnia 17 października wybito około 170 milionów monet. Do końca bieżącego roku należy wybić pozostałą część monet, które muszą zostać wprowadzone do obiegu, oraz około 150 milionów monet do skarbca NBS. Mennica w Kremnicy przygotowuje 204 500 zestawów słowackich monet w trzech rodzajach opakowań dla kolekcjonerów. NBS rozpoczął już niszczenie pochodzącej z jego skarbca gotówki denominowanej w koronie słowackiej w celu zwolnienia powierzchni magazynowej dla gotówki euro. Słowackie monety euro przeszły już pozytywnie próby przeprowadzane przez producentów maszyn do weryfikacji monet, producentów urządzeń przyjmujących monety w automatach do sprzedaży towarów oraz użytkowników automatów do sprzedaży ze Słowacji, innych państw europejskich i spoza Europy. Wstępne zaopatrywanie (ang. frontloading ) banków komercyjnych w monety euro zaczęło się dnia 6 września 2008 r., natomiast miesiąc później rozpoczęto ich wstępne zaopatrywanie w banknoty euro. NBS podpisał umowy w sprawie wstępnego zaopatrzenia w euro z 16 bankami komercyjnymi. Monety są dostarczane do banków komercyjnych ze specjalnego oddziału NBS stworzonego w tym celu na terenie mennicy w Kremnicy. Ten system dystrybucji pomaga uzyskać wystarczającą powierzchnię magazynową dla banknotów i monet euro, które są dystrybuowane bezpośrednio z siedziby głównej NBS i jego siedmiu oddziałów regionalnych. Eskorta policji państwowej gwarantuje wysoki poziom bezpieczeństwa wszystkich transportów pieniądza gotówkowego euro.

Zaopatrywanie wtórne (ang. sub-fronloading ) rozpoczęło się z początkiem listopada 2008 r. Do dnia 15 listopada banki dostarczyły gotówkę denominowaną w euro 1036 przedsiębiorstwom. Łączna liczba przedsiębiorstw, które zgłosiły zainteresowanie zaopatrzeniem się w euro przed dniem wprowadzenia tej waluty, wzrosła z 12 000 w marcu do 13 300 w październiku 2008 r. Banki komercyjne przekażą swoim klientom prawie 23 % banknotów i 66 % monet dostarczonych w ramach zapatrywania wstępnego. Banki słowackie nie przewidują skorzystania z nowych, uproszczonych zasad dotyczących zaopatrywania wtórnego, przyjętych przez EBC w czerwcu 2008 r.[2]

Począwszy od grudnia 2008 r. obywatele będą mogli nabyć minipakiety monet euro . W sprzedaży znajdzie się 1,2 miliona minipakietów o wartości 500 SKK (około 16,60 EUR), które będzie można nabyć w bankach, w NBS oraz w urzędach poczty słowackiej. Minipakiety będą opakowane w plastikową torebkę i będą zawierały zestaw 45 monet obejmujący wszystkie nominały z narodowymi rewersami Słowacji. Minipakiety są bardzo pomocne, jeżeli chodzi o zapoznanie się obywateli z nowymi monetami przed dniem wprowadzenia euro. Prawdopodobnie minipakiety będą również nabywane przez małe przedsiębiorstwa, które nie planują skorzystać z zaopatrywania wtórnego w drodze umowy ze swoim bankiem (kupując kilka minipakietów, drobni sprzedawcy detaliczni mogą w prosty sposób uzyskać gotówkę konieczną do wydawana reszty w pierwszych dniach stycznia). Sprzedaż minipakietów powinna zatem być uważnie monitorowana przez NBS, ponieważ planowane ilości mogą okazać się niewystarczające.

Kilka banków komercyjnych na Słowacji przewiduje prowadzenie w ostatnich tygodniach roku bezprowizyjnej wymiany dotychczasowej waluty na euro po oficjalnym kursie wymiany. Wymiana przetrzymywanej gotówki powinna zatem być przeprowadzana przez dłuższy okres czasu, a banki powinny być zdolne do lepszego zarządzania większą ilością pracy. Wiele banków oferuje również specjalne produkty, by zdobyć nowych klientów lub zachęcić obecnych klientów do wpłacenia na konto bankowe gotówki, którą przechowują w domu. W dniu wprowadzenia euro Banki dokonają bez pobierania prowizji przeliczenia środków na wszystkich zgromadzonych kontach bankowych

Aby ułatwić przejście na euro, NBS i banki komercyjne będą czynne w celu wymiany i wycofania pieniądza gotówkowego w dniu 1 stycznia (który normalnie jest dniem wolnym od pracy), a także w weekend, w dniach 3-4 stycznia 2009 r. Banki komercyjne planują zwiększyć liczbę pracowników bezpośrednio obsługujących klientów poprzez skierowanie do tych zadań pracowników zaplecza i pracowników niezajmujących się bezpośrednio gotówką w oddziałach. Pracownicy banków zostali przeszkoleni w zakresie postępowania z gotówką euro oraz udzielania informacji na temat tej waluty. Aby przejście na euro nastąpiło sprawnie i wydajnie, banki powinny poinformować swoich klientów o organizacji tego przejścia oraz o usługach, które oferują. W pierwszych dniach stycznia banki powinny być gotowe do dostosowania swoich mocy do liczby klientów odwiedzających ich oddziały (należy spodziewać się jej wzrostu o 50 %).

Od dnia 1 stycznia około 2200 bankomatów znajdujących się na terytorium Słowacji powinno wypłacać tylko banknoty euro (głównie o nominałach 10 EUR i 20 EUR). Część bankomatów zostanie przestawiona na wypłacanie euro zdalnie, natomiast inne będą musiały zostać przystosowane ręcznie. Każdy z 30 000 terminali kart płatniczych powinien być przygotowany do działania w euro od dnia wprowadzenia tej waluty. Ponieważ obywatele Słowacji używają kart głównie do wypłacania gotówki z bankomatów, władze i banki zachęcają ich do częstszego posługiwania się kartami przy dokonywaniu płatności w okresie przejścia na euro.

W celu ochrony euro przed fałszerstwami przy słowackim Ministerstwie Spraw Wewnętrznych utworzono krajowe biuro centralne oraz dwa krajowe ośrodki analityczne działające w ramach struktur NBS, z których jeden zajmuje się fałszerstwami banknotów, a drugi fałszerstwami monet. NBS, banki komercyjne, duże przedsiębiorstwa i instytucje zajmujące się obsługą gotówki zamówiły sprzęt niezbędny do sprawdzania autentyczności banknotów euro oraz przeprowadzają szkolenia dla pracowników zajmujących się obsługą gotówki. Informacje dotyczące zabezpieczeń euro zostały również przedstawione w broszurach informacyjnych przeznaczonych dla ludności w ramach krajowej kampanii informacyjnej.

Przygotowania sektora finansowego na Słowacji do przejścia na euro są dostatecznie zaawansowane. Produkcja i dystrybucja monet euro powinny nadal być przeprowadzane sprawnie w celu dotrzymania terminów wyznaczonych dla zaopatrzenia wstępnego i wtórnego. Sprzedaż minipakietów powinna być uważnie monitorowana i należy wziąć pod uwagę zwiększenie ich liczby. Banki podjęły szeroko zakrojone przygotowania do przejścia na euro: powinny one zapewnić, by zarówno klienci instytucjonalni, jak i klienci indywidualni posiadali informacje o produktach i usługach oferowanych przez banki oraz by znali oni harmonogram operacji przejścia na euro. Powinny również dokładnie przygotować się na konieczność obsłużenia znacznie większej liczby klientów w swoich oddziałach w pierwszych dniach stycznia. |

- 2.2. Przygotowywania przedsiębiorstw

Badanie Eurobarometru przeprowadzone wśród przedsiębiorców słowackich w czerwcu 2008 r.[3] wykazało, że większość z nich rozpoczęła przygotowania do przejście na euro ze znacznym wyprzedzeniem. Około 80 % przedsiębiorstw zaczęło praktyczne przygotowania ponad 6 miesięcy przed dniem wprowadzenia euro. Jednocześnie znaczna część przedsiębiorstw zgłosiła zapotrzebowanie na podstawowe informacje na temat przejścia na euro. Ponad 70 % przedsiębiorstw chciało uzyskać więcej informacji dotyczących zasad przeliczania, w tym zasad zaokrąglania cen, a prawie 58 % chciało posiadać większą wiedzę w zakresie podawania cen w dwóch walutach. Brak informacji przełożył się na stosunkowo dużą liczbę błędów ujawnionych podczas kontroli przestrzegania zasad przejścia na euro przeprowadzonych przez Słowacką Inspekcję Handlu (SIH). W ciągu dwóch pierwszych tygodni podawania cen w dwóch walutach (od dnia 24 sierpnia do dnia 7 września) niedociągnięcia wykazano w przypadku około 45 % skontrolowanych sklepów i punktów usługowych (np. brakowało kursu wymiany lub był on nieprawidłowy, brakowało cen podanych w euro lub były one niepoprawnie obliczone lub zaokrąglone itp.) W miarę zbliżania się daty przejścia na euro przedsiębiorcy zaczęli bardziej aktywne szukać informacji i wyniki kontroli uległy poprawie. Według stanu z października 2008 r. 74 % spośród 8200 przedsiębiorstw skontrolowanych przez SIH prawidłowo stosowało zasady przejścia na euro. Oprócz przeprowadzania kontroli inspektorzy SIH wyjaśniali zasady przejścia na euro i rozdawali materiały informacyjne. Znaczna część wykazanych niezgodności została zatem poprawiona w czasie wykonywania kontroli. Szczególną uwagę poświęcono MŚP i przedsiębiorstwom działającym na obszarach oddalonych.

Przygotowując seminaria na temat euro, Krajowa Agencja Rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw (Agencja ds. MŚP) zauważyła wzrost zainteresowania ze strony przedsiębiorstw. Jesienna runda seminariów cieszyła się znacznie większym powodzeniem niż seminaria z czerwca 2008 r. Zorganizowane w 18 miastach Słowacji seminaria miały na celu dostarczenie wszelkich potrzebnych informacji na temat przejścia na euro. Przedsiębiorcy mogą również uzyskać informacje na stronach internetowych Agencji ds. MŚP i Ministerstwa Gospodarki, na specjalnie przygotowanej krajowej stronie internetowej dotyczącej euro www.euromena.sk oraz w broszurach Agencji ds. MŚP i NBS.

Niektóre przedsiębiorstwa, które czekały z przygotowaniami do ostatniej chwili, mogą napotkać problemy związane z przystosowaniem systemów informatycznych i kas. Wiele przedsiębiorstw świadczących usługi informatyczne ogłosiło, że do końca roku nie przyjmują już zamówień. Zgodnie za słowackimi zasadami przejścia na euro koszty zmiany waluty nie mogą być dodawane do cen.

Sprzedawcy detaliczni powinni wydawać resztę wyłącznie w euro już od dnia przejścia na nową walutę. Należy zatem podjęć odpowiednie kroki, aby ułatwić pracę kasjerom i ograniczyć czas oczekiwania w kolejce do kasy (m.in. należy zapoznać kasjerów z gotówką euro i dostarczyć im oddzielne pojemniki na gotówkę denominowaną w koronach i w euro, otworzyć punkty informacyjne w dużych sklepach, aby odpowiadać na pytania klientów, zatrudnić personel czasowy w celu pakowania produktów do toreb w supermarketach itp.). Sprzedawcy detaliczni powinni przewidzieć dodatkowe zdolności przechowywania gotówki denominowanej w koronach oraz zaplanować jej dostarczanie do banków.

Władze powinny połączyć wysiłki w celu zapewnienia, by wszystkie przedsiębiorstwa posiadały dostateczną wiedzę na temat przejścia na euro i otrzymały odpowiednią pomoc. Należy regularnie monitorować postępy w przygotowaniach MŚP. Nowe planowane badanie dotyczące przygotowań MŚP pomoże uzyskać lepszy wgląd w sytuację. |

- 2.3. Przygotowania administracji publicznej

Dnia 24 września 2008 r. rząd Słowacji przyjął trzeci uaktualniony krajowy plan wprowadzenia euro, zawierający datę uchylenia derogacji dotyczącej Słowacji oraz nieodwołalny stały kurs wymiany.

Przyjmowanie zmian do aktów prawnych wymaganych w związku z przejściem na euro odbywa się zgodnie z harmonogramem przewidzianym w krajowym planie wprowadzenia euro. Większość urzędowych formularzy została już dostosowana do euro i opublikowana na stronach internetowych lub w biuletynach właściwych instytucji. Organy administracyjne rozpoczęły podawanie wszystkich kwot zarówno w koronach słowackich, jak i w euro począwszy od daty wprowadzenia obowiązku podawania cen w dwóch walutach (24 sierpnia). Wszystkie kwoty wypłacane obywatelom zostały zaokrąglone w górę, natomiast opłaty i należności zaokrąglono w dół. Wszyscy emeryci i renciści otrzymali z instytucji systemu zabezpieczenia społecznego przeliczenie na euro otrzymywanych przez nich świadczeń wraz z informacjami na temat przejścia na euro.

Ministerstwo Finansów wszczęło trzyetapowy proces monitorowania postępów w zakresie dostosowywania systemów informatycznych. Trzeci etap procesu monitorowania objął 654 organów administracji publicznej (tzn. ministerstwa i inne organy administracji centralnej i regionalnej, władze miejskie i gminne). Według stanu na dzień 30 sierpnia 2008 r. około 97 % skontrolowanych organów rozpoczęło podawanie cen w dwóch walutach, a prawie 84 % zweryfikowało już przystosowanie swoich systemów informatycznych do euro. Aż 94 % organów nie przewiduje problemów w związku z przejściem na euro. Pewne niedociągnięcia wykryto w przypadku 6 % poddanych kontroli organów, głównie w małych miastach i miejscowościach. Zastosowano mechanizmy naprawcze, aby przygotować na czas wszystkie systemy informatyczne.

Przygotowania kończy poczta słowacka, która odegra ważną rolę w procesie dostarczania gotówki euro ludności: dostosowano i przetestowano już większość systemów informatycznych. Począwszy od grudnia 2008 r. urzędy pocztowe będą prowadziły sprzedaż minipakietów gotówki euro, natomiast od stycznia 2009 r. będą wypłacały w euro emerytury, renty i świadczenia socjalne. Pracownicy poczty będą w praktyce istotnym źródłem informacji dla emerytów i rencistów oraz innych słabszych grup społecznych. Poczta rozpoczęła intensywną kampanię informacyjną i zorganizowała kilka rund szkoleń dla swoich pracowników.

Ministerstwa i inne organy administracji centralnej przygotowały materiały informacyjne i zorganizowały szkolenia dla personelu swoich oddziałów i podlegających im organizacji. Zwrócono szczególną uwagę na przygotowanie pracowników, którzy mają bezpośredni kontakt z ludnością. Zrzeszenie miast i wsi przygotowało dwie instrukcje dla władz miejskich i gminnych dotyczące przejścia na euro oraz zorganizowało dla swoich członków szereg seminariów na tematy dotyczące przejścia na euro (np. na temat przygotowywania budżetów lokalnych w euro, tworzenia zespołów ds. euro, dostosowywania systemów informatycznych itp.). Zrzeszenie nie przewiduje, by władze lokalne miały poważniejsze problemy w związku z przejściem na euro.

W ciągu ostatnich kilku miesięcy słowacka administracja publiczna poczyniła znaczne postępy w zakresie przygotowań do przejścia na euro. Należy dopilnować, by organy administracji, w przypadku których wykazano niedociągnięcia, zakończyły dostosowywanie systemów informatycznych i przetestowały ich funkcjonowanie przed dniem przejścia na euro. Mniejsze miasta i wsie powinny w miarę potrzeby uzyskać pomoc. |

2.4. Zapobieganie niewłaściwym praktykom oraz błędnemu postrzeganiu zmian cen przez obywateli

W ciągu ostatnich miesięcy władze Słowacji przyjęły pakiet środków mających na celu zapewnienie stabilności cen i podniesienie zaufania klientów w okresie przejścia na euro.

Pełnomocnik rządu ds. wprowadzenia euro wraz ze stowarzyszeniem słowackich przedsiębiorców zainicjował projekt „kodeksu etycznego” , który zobowiązuje sygnatariuszy do przestrzegania zasad przejścia na euro, niewykorzystywania przejścia na euro dla własnych korzyści, a także do aktywnego przekazywania informacji o przejściu na euro swoim klientom, partnerom biznesowym i pracownikom. Logo świadczące o przestrzeganiu kodeksu umieszczono w około 16 000 placówek, takich jak sklepy, punkty usługowe oraz organy administracji lokalnej i regionalnej. Logo zostało zaprezentowane opinii publicznej w specjalnym spocie telewizyjnym. W przypadku nieprzestrzegania kodeksu przez jego sygnatariuszy obywatele mogą wnieść skargę do urzędu pełnomocnika rządu, który rozpatruje skargi i zwraca się o skorygowanie sytuacji. Sygnatariusze nieprzestrzegający kodeksu mogą utracić prawo do posługiwania się logo, a ich nazwa może zostać umieszczona na „czarnej liście” stowarzyszenia konsumentów słowackich .

Obowiązek podawania cen w koronach słowackich i w euro wszedł w życie z dniem 24 sierpnia 2008 r. i pozostanie w mocy do 1 stycznia 2010 r. Przestrzeganie tego obowiązku jest uważnie monitorowane Słowacką Inspekcję Handlu , która codziennie przeprowadza kontrole sklepów i punktów usługowych. Dzięki wsparciu Komisji na mocy umowy w sprawie dotacji od listopada SIH będzie dysponowała 60 dodatkowymi inspektorami. W okresie od 24 sierpnia do 31 października SIH przeprowadziła kontrole w 10 920 palcówkach, w odniesieniu do 494 685 cen towarów i 49 089 cen usług. W ciągu ostatnich siedmiu dni tych kontroli odsetek sklepów i punktów usługowych, w których poprawnie stosowano zasady przejścia na euro wyniósł 85 % (w porównaniu z 72 % w ostatnim tygodniu sierpnia). Praktycznie wszystkie ceny podawane były w koronach słowackich i w euro. Odsetek cen towarów niepoprawnie przeliczonych na euro zmniejszył się do 2,78 %. W sektorze usług 6,7 % cen zostało niepoprawnie przeliczonych lub zaokrąglonych. Wyniki kontroli z czasem znacznie się polepszyły. Szereg wykazanych nieprawidłowości jest korygowanych z pomocą inspektorów już w czasie samej kontroli. W przypadku konieczności wprowadzenia zmian wymagających dłuższego czasu inspektorzy wyznaczają kilkudniowy termin. Jeżeli niedociągnięcia nie zostaną skorygowane, kolejnym krokiem jest wydanie ostrzeżenia, a następnie wszczęcie postępowania w sprawie naruszenia (do dnia 31 października wszczęto 13 takich postępowań). Poważne przypadki łamania zasad przejścia na euro mogą zostać ukarane grzywną w wysokości do 60 000 EUR.

Oprócz rutynowych kontroli przeprowadzanych z własnej inicjatywy SIH przeprowadza również kontrole konkretnych placówek handlowych po otrzymaniu skargi obywatelskiej dotyczącej nieprawidłowego stosowania zasad podawania cen w dwóch walutach lub wzrostu cen ponad normę. Do dnia 31 października SIH otrzymała 84 skargi obywatelskie dotyczące niepodawania cen w dwóch walutach na metkach i w ulotkach, nieprawidłowego przeliczenia cen na euro lub niepodawania kursu wymiany, natomiast 42 skargi dotyczyły wzrostu cen. Stwierdzono, że 35 % z 77 rozpatrzonych skarg było uzasadnionych (ceny zostały nieprawidłowo przeliczone lub nie podano cen w dwóch walutach). Handlowcy zostali wezwani do szybkiego skorygowania nieprawidłowości. Dokładnie zbadano również wszystkie skargi dotyczące podnoszenia cen: zmiany cen zostały porównane z długoterminowymi trendami cenowymi i cenami tego samego produktu w innych sklepach oraz poddane analizie w szerszym kontekście (np. czynników mających zastosowanie w danym przypadku i zmian na rynkach światowych). W oparciu o wyniki tej analizy skargi zostały uznane za nieuzasadnione. Jeżeli jednak SIH stwierdzi, że wzrost cen jest nieuzasadniony, sprzedawcy detaliczni zostaną poproszeni o ich skorygowanie. W skrajnych przypadkach przyjęta ostatnio zmiana kodeksu karnego przewiduje możliwość skazania sprzedawców detalicznych dopuszczających się nadużyć w związku z przejściem na euro na karę pozbawienia wolności. Środek ten ma charakter głównie zapobiegawczy.

Uzupełnieniem kontroli przeprowadzanych przez SIH jest system monitorowania cen przez stowarzyszenie konsumentów słowackich . Ochotniczy inspektorzy co dwa tygodnie monitorują ceny wybranych produktów w około 350 sklepach detalicznych i analizują ich zmiany w czasie. Uzupełnieniem regularnego monitorowania są wyrywkowe kontrole i badania po otrzymaniu skargi obywatelskiej. Jeżeli stwierdzony zostanie wzrost ceny ponad normę, ochotniczy inspektorzy badają jego przyczynę. Jeśli sprzedawca detaliczny lub usługodawca nie przedstawi odpowiedniego uzasadnienia wzrostu ceny i odmawia przywrócenia wcześniejszej ceny, stowarzyszenie wpisuje nazwę sklepu na „czarną listę” zamieszczoną na jego stronie internetowej. Sklepy i usługodawcy, których nazwa została umieszczona na czarnej liście, będą podlegali kontroli SIH i stowarzyszeń zawodowych, do których należą. Jeżeli są sygnatariuszami „kodeksu etycznego” tracą prawo do posługiwania się logo kodeksu. „Czarna lista” jest również codziennie kontrolowana przez media.

Jeżeli chodzi o urzędowe monitorowanie cen w celach statystycznych w okresie przejścia na euro, Słowacki Urząd Statystyczny co 10 dni monitoruje ceny 196 najczęściej kupowanych towarów od dnia 1 sierpnia 2008 r. do 30 czerwca 2009 r. Do połowy października 2008 r. ceny monitorowanych towarów i usług tylko nieznacznie wzrastały lub obniżały się w porównaniu do poziomu z początku sierpnia. Wzrost cen usług i mięsa był rekompensowany spadkiem cen produktów naftowych oraz sezonowych owoców i warzyw.

Zmiany cen we wszystkich sektorach gospodarki są regularnie badane przez specjalny organ utworzony przez rząd – radę ds. cen . Na czele rady stoi przewodniczący słowackiej Izby Handlowej, a w jej skład wchodzi kilku ministrów i inni przedstawiciele sektora publicznego i prywatnego. Jeżeli rada stwierdzi, że ceny w określonym sektorze wzrosły ponad normę, zwróci się ona do ministra odpowiedzialnego za dany sektor (tzn. do ministra rolnictwa w przypadku cen żywności) o przeprowadzenie dokładnej analizy sytuacji. Jeśli analiza wykaże, że wzrost cen miał charakter spekulacyjny, minister musi zaproponować środki zaradcze i regularnie monitorować ich wdrażanie. Jeżeli zastosowane środki okażą się niewystarczające, rada może zaproponować rządowi uregulowanie cen konkretnych towarów lub usług. Administracyjne regulowanie cen we wszystkich sektorach gospodarki jest możliwe dzięki zmianie wprowadzonej do dekretu 18/1996 w sprawie cen, przyjętej we wrześniu 2008 r. Właściwe ministerstwa badają obecnie rozwój cen za opiekę dentystyczną oraz zmiany opłat parkingowych i opłat pobieranych przez szkoły nauki jazdy.

Słowacja wprowadziła w życie kompleksowy pakiet środków ochrony konsumentów. Istotne znaczenie ma, by cel i działanie tych środków zostały dobrze wyjaśnione obywatelom i przedsiębiorstwom. Numery telefonów, pod które klienci mogą dzwonić, by zgłosić swoje skargi, powinny być szeroko ogłaszane opinii publicznej. Władze i sami sygnatariusze powinni nadal wspierać dobrowolne zobowiązanie się sygnatariuszy „kodeksu etycznego" do przestrzegania zasad przejścia na euro, tak by podnieść zaufanie klientów. Podstawowe znaczenie ma dopilnowanie, by organy kontroli dysponowały środkami wystarczającymi do kontrolowania wprowadzania w życie zasad przejścia na euro na terenie całego kraju. Należy poświęcić szczególną uwagę zmianom cen pod koniec okresu podawania cen w dwóch walutach oraz po upływie terminu obowiązywania „kodeksu etycznego”, a także w sektorach w których w okresie przejścia na euro często stwierdzano nieprawidłowości. Nie można dopuścić do tego, by środki administracyjne opóźniały normalne dostosowywanie cen wynikające ze zmian kosztów produkcji. Niewłaściwe sygnały cenowe wynikające z administracyjnego ich regulowania doprowadziłyby do większych podwyżek cen w przyszłości. |

- 2.5. Działania informacyjne a opinia publiczna

Na Słowacji trwa intensywna kampania informacyjna dotycząca euro. Rząd wyznaczył agencję PR w celu przeprowadzenia kampanii w środkach przekazu. Spoty dotyczyły głównie praktycznych aspektów przejścia na euro, takich jak kurs wymiany, podawanie cen w dwóch walutach, warunki wymiany pieniądza gotówkowego, „kodeks etyczny” czy pozbywanie się przetrzymywanej gotówki. W ramach uzupełniającej kampanii w środkach przekazu, która rozpoczęła się 100 dni przed dniem przejścia na euro, w nadawanych po wieczornym dzienniku telewizyjnym krótkich spotach występują słowackie osobistości, które wyjaśniają korzyści wynikające z przejścia na euro, oraz eksperci, którzy odpowiadają na często zadawane pytania dotyczące przejścia na euro. Po kraju jeździ ponadto specjalny pojazd „Euromobile”, który służy przekazywaniu informacji o euro słabszym grupom społecznym i mieszkańcom terenów wiejskich. W ośmiu stolicach regionalnych z okazji tego, że do dnia przejścia na euro pozostało tylko 100 dni, zorganizowano jednocześnie uroczystości, w których uczestniczyło około 35 000 osób. Na fasadzie siedziby NBS w Bratysławie zamieszczono największy zastosowany dotychczas na Słowacji panel reklamowy przedstawiający monetę euro, a na ośmiu siedzibach regionalnych oddziałów NBS umieszczono mniejsze jego kopie.

Uzupełniające działania informacyjne są prowadzone w skoordynowany sposób przez Narodowy Bank Słowacji, Ministerstwo Finansów i inne organy administracji publicznej. Od lata władze Słowacji prowadzą regularnie konferencje prasowe, dzięki którym prasa jest dobrze poinformowana i pozytywnie nastawiona do przejścia na euro.

W ramach umowy o partnerstwie popisanej przez Komisję i władze słowackie w dniu 7 grudnia 2007 r. przeprowadzono szereg wspólnych działań informacyjnych, takich jak objazdowa wystawa poświęcona euro, konferencja na temat euro we wrześniu 2008 r., seminarium dla dziennikarzy oraz badanie i sondaże opinii społecznej. Komisja dostarczyła też władzom Słowacji publikacje i materiały promocyjne.

W kontekście umowy o współpracy obie strony podpisały również dwie umowy w sprawie dotacji. Komisja współfinansuje zatrudnienie dodatkowych pracowników na potrzeby działań informacyjnych, krajową stronę internetową i infolinię dotyczące euro, zakup miejsca w mediach elektronicznych, zatrudnienie dodatkowych pracowników Słowackiej Inspekcji Handlu, kampanię adresowaną do szkół i mniejszości romskiej oraz przesyłanie bezpośrednio do domów kalkulatorów euro i ulotek informacyjnych (pakiety informacyjne zostały rozesłane do wszystkich słowackich gospodarstw domowych w listopadzie).

Europejski Bank Centralny (EBC) we współpracy z NBS również realizuje wspólne działania mające na celu zapoznanie ludności (a także osób zawodowo zajmujących się obsługą gotówki) z warunkami wymiany pieniądza gotówkowego oraz z wyglądem i zabezpieczeniami banknotów i monet euro. Logo EBC „€ nasz pieniądz” zostało wykorzystane do oznaczenia wszystkich działań informacyjnych. Dla konkretnych grup odbiorców (m.in. banki, policja) opracowano narzędzia w celu przeprowadzenia bardziej specjalistycznych szkoleń i rozpowszechniono ponad 7 milionów różnego rodzaju publikacji przygotowanych przez EBC dla Słowacji. Broszury informacyjne i karty pomagające w przeliczaniu na euro zostaną dostarczone do wszystkich gospodarstw domowych w grudniu.

Wyniki ostatniego badania Eurobarometru na Słowacji[4] odzwierciedlają wpływ zintensyfikowanej kampanii na subiektywnie postrzegany stan wiedzy na temat euro: 80 % Słowaków uważa się za raczej dobrze lub bardzo dobrze poinformowanych, co stanowi poprawę o 15 punktów procentowych w porównaniu z wynikami z wiosny 2008 r. Badanie wykazało również, że ponownie wzrasta poparcie dla euro. Od wiosny tendencja odwróciła się i odsetek osób raczej zadowolonych lub bardzo zadowolonych z wprowadzenia euro wzrasta (obecnie wynosi on 57 % Słowaków, co stanowi wzrost o 5 p.p. od wiosny[5]), podczas gdy tylko 35 % Słowaków jest raczej niezadowolonych lub bardzo niezadowolonych z wprowadzenia euro (spadek o 8 p.p.). Ponad połowa Słowaków jest zdania, że euro będzie miało pozytywny wpływ na ich kraj i życie.

Prawie 65 % obywateli poważnie obawia się wzrostu cen w wyniku przejścia na euro, co stanowi spadek o 11 p.p. od wiosny 2008 r. Wydaje się zatem, że kampania informacyjna przyniosła rezultaty. Z drugiej jednak strony tylko 39,5 % Słowaków (spadek o 7 p.p.) uważa, że euro zapewni niska stopę inflacji w przyszłości, co prawdopodobnie odzwierciedla obecną sytuację gospodarczą na świecie.

Ostatni etap kampanii informacyjnej na Słowacji powinien dotyczyć utrzymujących się obaw związanych z przejściem na euro oraz przyczynić się do wzrostu zaufania konsumentów. Aby rozwiać obawy dotyczące podwyżek w okresie przejścia na euro, obywatele powinni być na bieżąco informowani o wynikach monitorowania cen oraz o innych działaniach kontrolnych. |

[1] Decyzja Rady 2008/608/WE z dnia 8 lipca 2008 r. zgodnie z art. 122 ust. 2 Traktatu w sprawie przyjęcia przez Słowację jednej waluty w dniu 1 stycznia 2009 r.

[2] Wytyczne EBC (EBC/2008/4) z dnia 19 czerwca 2008 r. zmieniające wytyczne EBC/2006/9 w sprawie niektórych przygotowań do wymiany pieniądza gotówkowego związanych z wprowadzeniem waluty euro oraz w sprawie zaopatrzenia wstępnego i zaopatrzenia wtórnego w banknoty i monety euro podmiotów poza strefą euro.

[3] Badanie Flash Eurobarometr 240 z czerwca 2008 r.

[4] Badanie Flash Eurobarometr 249 z października 2008 r.

[5] Badanie Flash Eurobarometr 237 z maja 2008 r.