[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH | Bruksela, dnia 27.6.2007 KOM(2007) 357 wersja ostateczna KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Od Kairu do Lizbony – Partnerstwo strategiczne między UE i Afryką {SEK(2007) 855}{SEK(2007) 856} KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Od Kairu do Lizbony – Partnerstwo strategiczne między UE i Afryką 1. WPROWADZENIE 1.1. Aktualny stan rzeczy Afryka znajduje się obecnie w centrum polityki międzynarodowej, jednak nowością jest fakt, iż Afryka, w szczególności zaś Unia Afrykańska (UA), przestaje obecnie być omawiana w kontekście rozwoju, stając się samodzielnym partnerem politycznym. Jest coraz bardziej oczywiste, że Afryka jest ważna – jako głos polityczny, jako siła gospodarcza i jako ogromne źródło potencjału ludzkiego, kulturalnego, naturalnego oraz naukowego. Powodów takiego stanu rzeczy jest kilka i mają one charakter instytucjonalny (Unia Afrykańska), polityczny (reformy i proces demokratyzacji), gospodarczy (szybki wzrost popytu na surowce, atrakcyjne możliwości inwestycyjne, zrównoważony wzrost gospodarczy na kontynencie, kształtujący się w ostatnich latach na poziomie 5,5 %, przy czym w 2005 r. dziewięć krajów osiągnęło wzrost bliski progowi 7 % wymaganemu do zrównoważonego ograniczenia ubóstwa[1]), strategiczny (nowy podział globalnego układu sił, zaangażowanie coraz większej liczby partnerów międzynarodowych w Afryce), społeczny (globalizacja norm społeczno-kulturowych, środków masowego przekazu), demograficzny (wkrótce Afryka będzie miała tylu mieszkańców co Indie czy Chiny, ponadto rosnąca mobilność i migracja w ramach kontynentu oraz między Afryką i UE), przy czym z uwagi na postępującą globalizację są one ze sobą ściśle powiązane. Zmieniła się także UE: liczba państw członkowskich wzrosła do 27, zwiększyła się rola Unii w świecie, jak również przyjęła ona wiele ambitnych strategii politycznych w zakresie bezpieczeństwa, energii, zmian klimatycznych czy innowacji. Europejczycy zdali sobie sprawę, że dobra sytuacja gospodarcza Afryki ma istotne znaczenie dla dobrobytu w Europie, a także dostrzegli konieczność budowania bardziej wszechstronnego partnerstwa oraz opracowania spójniejszych strategii politycznych dotyczących Afryki W przyszłości partnerstwo to powinno opierać się na zdefiniowanych przez obie strony wspólnych i uzupełniających się interesach i korzyściach. UE musi w dalszym ciągu wspierać rząd afrykański w realizacji jego głównych zobowiązań oraz wspierać inicjowane i realizowane przez Afrykę strategie. Poza tym zmienił się także świat – pod wpływem rynków kapitałowych i finansowych, zmian klimatycznych, mediów o zasięgu ogólnoświatowym i informacji oraz technologii komunikacyjnych, transgranicznego terroryzmu i przestępczości zorganizowanej, a także globalnych pandemii świat z dnia na dzień staje się coraz mniejszy. Dlatego też konieczność znajdowania wspólnych globalnych rozwiązań staje się coraz bardziej paląca. Unia Europejska i Afryka są partnerami od dawna, tyle że obecnie w zupełnie innym świecie. 1.2. PARTNERSTWO STRATEGICZNE MIęDZY UE I AFRYKą W nowych warunkach na świecie UE pozostaje ważnym partnerem Afryki, a w takich obszarach jak handel (UE jest pierwszym partnerem gospodarczym Afryki: w 2005 r. wartość wywozu towarów wyniosła 91,6 mld EUR, a przywozu około 125,6 mld EUR), inwestycje i pomoc publiczna na rzecz rozwoju (ODA) - partnerem najważniejszym (w 2006 r. pomoc publiczna UE na rzecz rozwoju dla Afryki opiewała ogółem na kwotę 48 mld EUR). Tym niemniej UE nie jest jedynym partnerem Afryki, jak również nie jedynym źródłem wsparcia finansowego, pomocy i handlu. Przykładowo Chiny w krótkim czasie stały się trzecim najważniejszym partnerem handlowym Afryki: w 2006 r. wartość wymiany handlowej wyniosła ogółem 43 mld EUR (w 2005 r. było to 30 mld EUR), poza tym 23 % całego chińskiego przywozu ropy pochodzi obecnie z Afryki. Oznacza to, że jeśli UE chce pozostać uprzywilejowanym partnerem i osiągnąć jak największe korzyści ze swoich stosunków z Afryką, musi być gotowa na wzmocnienie, a w niektórych obszarach na przedefiniowanie obecnego partnerstwa pod względem instytucjonalnym, politycznym i kulturalnym. Przyjęcie Strategii UE na rzecz Afryki w 2005 r. było pierwszym ważnym krokiem, jednak teraz nadszedł czas na przejście od strategii na rzecz Afryki do partnerstwa politycznego z Afryką. W związku z tym w 2007 r. UE i Afryka podejmują wspólne wysiłki w celu wzmocnienia ich współpracy na poziomie politycznym oraz stworzenia podstaw do długoterminowego partnerstwa strategicznego, wykraczającego poza współpracę w zakresie rozwoju, poza Afrykę, poza instytucje i pozwalającego na przezwyciężenie fragmentacji. - Partnerstwo to będzie wykraczało poza ramy współpracy w zakresie rozwoju co oznacza, że wprawdzie UE będzie nadal w pełni wspierała rozwój Afryki, ale jednocześnie agenda współpracy będzie również obejmować wszelkie wspólne kwestie polityczne stanowiące przedmiot wspólnego zainteresowania. Ponadto UE dołoży starań, aby zoptymalizować i usystematyzować wkład, jaki potencjalnie można wnieść do partnerstwa z Afryką również w ramach innych obszarów polityki, takich jak wymiana handlowa czy badania. Jednocześnie dotychczasowy charakter stosunków z Afryką oparty na relacji dawca-odbiorca zmieni się, tak aby powstało partnerstwo polityczne między równymi partnerami. - Partnerstwo będzie wykraczać poza Afrykę , co oznacza, że dialog między UE i Afryką nie powinien ograniczać się wyłącznie do kwestii związanych z Afryką. UE i Afryka rozszerzą zakres zainteresowania poza Afrykę i Europę na pozostałe kontynenty. - Partnerstwo pozwoli na przezwyciężenie fragmentacji , co oznacza, że krajowe, subregionalne, regionalne i kontynentalne ramy, polityki i instrumenty powinny w większym stopniu być ukierunkowane na wspieranie kontynentalnej integracji oraz współpracy w Afryce. Konieczne jest stymulowanie i wspieranie integracji regionalnej, ponieważ stanowi ona zasadniczy element procesu integracji kontynentalnej. Integracja regionalna przyczyni się także do powstania większych i bardziej zintegrowanych rynków, co ma zasadniczy wpływ na zwiększenie zainteresowania inwestorów oraz możliwości produkcyjnych, a także ułatwi zbliżanie ustawodawstw. Integracja gospodarcza stanowi kluczowy element omawianego procesu, a jej podstawą będą wzmocnione i ukierunkowane na rozwój stosunki handlowe między UE i Afryką. W tym kontekście najważniejszym narzędziem będą umowy o partnerstwie gospodarczym. W ramach partnerstwa promowany będzie także jasny podział ról i obowiązków między różnymi partnerami po stronie afrykańskiej, w tym Unią Afrykańską i Nowym Partnerstwem na rzecz Rozwoju Afryki (NEPAD) wraz z jego programami społeczno-gospodarczymi, a także organizacjami regionalnymi, oraz silniejsze wsparcie na poziomie krajowym i regionalnym dla instytucji panafrykańskich. Natomiast ze swojej strony UE będzie wspierać rozwój UA jako głównego aktora politycznego w Afryce oraz w coraz większym stopniu traktować Afrykę jako jedną całość . - Oprócz tego omawiane partnerstwo będzie wykraczać poza instytucje , co oznacza, że oprócz instytucji w Brukseli i Addis Abebie w dialog i partnerstwo między UE i Afryką włączone zostaną także inne podmioty. Przy czym chodzi tutaj z jednej strony o konsultacje ze społeczeństwem obywatelskim, a z drugiej – o podjęcie poważnej próby zadbania o to, aby możliwie wielu uczestników dialogu między UE i Afryką, w tym przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego i organizacji młodzieżowych, popierało te same cele i pracowało wspólnie na rzecz ich osiągnięcia. W ramach „wykraczania poza instytucje” przy realizacji celów partnerstwa należałoby także w większym zakresie i bardziej systematycznie korzystać z doświadczeń, wiedzy specjalistycznej i zasobów sektora prywatnego na obu kontynentach. 2. DROGA Z KAIRU DO LIZBONY 2.1. Od Strategii UE na rzecz Afryki (2005 r.) … Pierwszy historyczny szczyt między UE i Afryką miał miejsce w Kairze w 2000 r. W deklaracji kairskiej oraz kairskim planie działania, podpisanych podczas tego szczytu, zawarto kilka daleko idących zobowiązań, w tym dotyczących zwrotu skradzionych dóbr kultury oraz zadłużenia zewnętrznego Afryki. Ponadto, co ma być może jeszcze większe znaczenie, podczas wspomnianego spotkania w Kairze rozpoczęto bardziej zorganizowany dialog między UE i Afryką obejmujący regularne spotkania ministrów i wyższych rangą urzędników. Jednak prawdziwym przełomem w dialogu między UE i Afryką było ustanowienie w 2001 r. Nowego partnerstwa na rzecz rozwoju Afryki (NEPAD) – podjętej przez samą Afrykę i przez nią kształtowanej inicjatywy mającej na celu określenie przyszłości politycznej tego kontynentu. Jeszcze większe znaczenie miało utworzenie w następnym roku Unii Afrykańskiej (UA). Postępujący proces integracji, zwiększająca się rola regionalnych organizacji afrykańskich (regionalne wspólnoty gospodarcze - REC) oraz pojawienie się UA jako głównego partnera międzynarodowego i wspólnego głosu politycznego w Afryce – wszystko to miało decydujące znaczenie nie tylko dla Afryki, ale także dla partnerstwa między UE i Afryką. Na tle tych pozytywnych wydarzeń zaplanowano kolejny szczyt między UE i Afryką w Lizbonie w 2003 r. Jednak w związku z rozmaitymi kontrowersjami, w tym dotyczącymi uczestnictwa, szczyt ten został przesunięty. Rok 2005 stał się pod wieloma względami międzynarodowym rokiem Afryki. Zorganizowano wiele przedsięwzięć na wysokim szczeblu, jak i uruchomiono ważne międzynarodowe inicjatywy, w tym na szczycie G8 w Gleneagles podjęto istotne zobowiązania dotyczące oddłużenia i pomocy na rozwój, a także - w związku z Deklaracją paryską w sprawie skuteczności pomocy - Rada Ministrów UE przyjęła pakiet środków i zobowiązań w celu zwiększenia pomocy publicznej na rzecz rozwoju (ODA) oraz poprawy efektywności pomocy i spójności polityki na rzecz rozwoju, aby pomóc Afryce i ogólnie krajom rozwijającym się w osiągnięciu milenijnych celów rozwoju do 2015 r. W październiku 2005 r. Komisja przy okazji wspólnego spotkania między Komisją UA i Komisją Europejską przyjęła komunikat w sprawie strategii UE na rzecz Afryki. Dwa miesiące później, w grudniu 2005 r., Rada Europejska zatwierdziła wiele propozycji zawartych we wspomnianym komunikacie i przyjęła pierwszą wspólną, spójną i szeroko zakrojoną strategię UE na rzecz Afryki, której podtytuł brzmiał: „w kierunku partnerstwa strategicznego”. Wspomniana strategia UE miała na celu stworzenie jednolitych ram dla wszystkich podmiotów UE oraz potwierdzenie, że rozwój Afryki stanowi jeden z głównych priorytetów politycznych UE. Strategia objęła wszystkie trzy poziomy partnerstwa - krajowy, regionalny i panafrykański, a u jej podstaw znalazły się trzy podstawowe założenia: (i) bez praworządności, bezpieczeństwa i pokoju nie jest możliwe osiągnięcie trwałych postępów w zakresie rozwoju; (ii) integracja regionalna, regionalna wymiana handlowa oraz połączenia regionalne stanowią czynniki niezbędne do wspierania rozwoju gospodarczego; (iii) jeżeli Afryka ma osiągnąć milenijne cele rozwoju, konieczne jest większe wsparcie w obszarach mających bezpośredni wpływ na standard życia, takich jak opieka zdrowotna, edukacja i bezpieczeństwo żywności. Począwszy od 2006 r., i następnie w 2007 r. UE wspólnie realizuje strategie polityczne oraz działania zawarte we wspomnianej strategii na rzecz Afryki. Na poziomie politycznym UE w jeszcze większym stopniu oparła swoje stosunki z Afryką na kluczowych zasadach własności, partnerstwa, odpowiedzialności i wzajemnej rozliczalności. Na poziomie operacyjnym UE rozpoczęła ambitne partnerstwo między UE i Afryką w zakresie infrastruktury, podjęła inicjatywę dotyczącą sprawowania rządów, jak również zwiększyła środki finansowe na prowadzone przez UA działania na rzecz pokoju (jak np. misja AMIS w Darfurze) w ramach Afrykańskiego Funduszu na rzecz Pokoju (APF) oraz zapewniła wsparcie dla programu Nyerere – programu UA na rzecz wymiany studenckiej, a także w ramach europejskiego programu Erasmus Mundus otworzyła nowe możliwości dla afrykańskich uniwersytetów, profesorów i studentów uczelni. Omawiana strategia UE przyczyniła się także do zwiększenia spójności polityki wewnętrznej UE oraz lepszej koordynacji działań politycznych Komisji i państw członkowskich na rzecz Afryki. 2.2. … DO WSPÓLNEJ STRATEGII UE I AFRYKI Strategia UE na rzecz Afryki pozwoliła na zapewnienie przez UE coraz bardziej spójnego wsparcia dla podejmowanych przez Afrykę wysiłków na rzecz rozwoju. Strategia ta okazała się użyteczna: jako ramy polityczne/ acquis oraz jako proces polityczny. Dzięki niej UE stała się lepszym, bardziej zjednoczonym i efektywnym partnerem, a w przyszłości strategia ta nadal będzie kluczowym dokumentem politycznym, przy czym jest to dopiero początek. Od samego początku strategia na rzecz Afryki była przez niektórych krytykowana, pojawiały się zarzuty, że strategia ta została opracowana bez przeprowadzenia odpowiednich konsultacji oraz że zachowano w niej elementy tradycyjnego, jednostronnego podejścia na zasadzie dawca-odbiorca. Na piątym spotkaniu ministrów UE i Afryki w grudniu 2005 r. w Bamako ustalono w związku z tym, że kolejnym krokiem powinno być przeniesienie partnerstwa między UE a Afryką na nowy, strategiczny poziom oraz opracowanie wspólnej strategii UE i Afryki – stanowiącej bardziej partnerstwo z Afryką niż strategię na rzecz Afryki. W ramach tego partnerstwa strategicznego afrykańskie państwa i organizacje ponosiłyby główną odpowiedzialność za swoją przyszłość polityczną i rozwój, a stosunki z UE nabrałyby stopniowo bardziej politycznego i globalnego charakteru, opierając się w większym stopniu na równości. Równocześnie UE nadal udzielałaby pomocy rozwojowej, w celu zapewnienia realizacji milenijnych celów rozwoju w Afryce i w skali światowej. Stanowisko to zostało potwierdzone na szczycie Rady Europejskiej w grudniu 2006 r. oraz na szczycie Unii Afrykańskiej w styczniu 2007 r. Dlatego równocześnie z wdrażaniem strategii UE na rzecz Afryki – monitorowanej w ramach wspólnego szablonu wdrażania - rozpoczęto prace nad stworzeniem wspólnej strategii UE i Afryki. Proces ten wznowiono w 2007 r. – w oparciu o działania podjęte w 2006 r. – poprzez serię spotkań w celu uzgodnienia głównych założeń, celów i priorytetów politycznych wspólnej strategii i szczytu lizbońskiego. Na tych spotkaniach UE była reprezentowana przez Komisję, Prezydencję niemiecką, portugalską i słoweńską oraz Sekretariat Rady. Unia Afrykańska była reprezentowana przez Komisję Unii Afrykańskiej, państwa przewodniczące UA (Ghana w 2007 r.), a często również przez kraje koordynujące kwestie polityczne w kontekście dialogu kairskiego[2] . W dniu 15 maja na spotkaniu ministrów UE i Afryki w Brukseli „z zadowoleniem przyjęto i zaaprobowano” zarys wspólnej strategii. Prace nad finalizacją wspólnej strategii, pierwszych planów działań i porządku obrad na szczyt lizboński będą kontynuowane w lecie i jesienią 2007 r. Proces instytucjonalny był wspierany szeroko zakrojonymi konsultacjami (prowadzonymi także za pośrednictwem strony internetowej www.europafrica.org), w celu zebrania informacji pomocnych w opracowaniu strategii od znacznej liczby podmiotów pozainstytucjonalnych z Europy, Afryki i świata. Prowadzone były również regularne dyskusje z przedstawicielami Parlamentu Europejskiego, Parlamentu Panafrykańskiego oraz podmiotami społeczeństwa obywatelskiego w Afryce i Europie. Wszystkie te działania powinny zostać usprawnione i zintensyfikowane w okresie poprzedzającym szczyt lizboński. 3. SZCZYT LIZBOńSKI: CELE I INICJATYWY Odroczenie szczytu UE-Afryka w 2003 r. było wielkim politycznym rozczarowaniem, dlatego z zadowoleniem należy przyjąć fakt, że partnerstwo między UE i Afryką powraca na najwyższym szczeblu politycznym - tam, gdzie powinno być rozwijane. Szczyt ten jest dla liderów politycznych dwóch kontynentów okazją do podjęcia ważnych zobowiązań politycznych ukierunkowanych na działania w najważniejszych obecnie kwestiach międzynarodowych, tj. szczególnie w zakresie zmian klimatycznych, migracji, zrównoważonej energetyki, zarządzania i bezpieczeństwa, oraz do ustalenia kursu politycznego dla strategicznego partnerstwa między UE a Afryką. Ponadto UE i Afryka mogą również wykorzystać tę okazję do pokazania, że są otwarte na dialog, a także zwrócić się do innych dawnych i nowych partnerów Afryki, zapraszając ich do udziału w szczycie. Podczas szczytu szefowie państw lub rządów UE i Afryki (reprezentujący 80 krajów i prawie 1,5 mln ludności) podpiszą Deklarację lizbońską – porozumienie UE i Afryki dotyczące wartości, wspólnych interesów i celów strategicznych. Liderzy afrykańscy i unijni przyjmą również wspólną strategię , która powinna być krótkim i zwięzłym dokumentem, zawierającymi polityczną wizję i wytyczne na przyszłość dla strategicznego partnerstwa między UE a Afryką. 3.1. Cele Wspólna strategia będzie zmierzała do osiągnięcia czterech głównych celów politycznych, odpowiadających obecnym aspektom partnerstwa między UE a Afryką: - zacieśnienie i rozwinięcie partnerstwa politycznego między UE a Afryką i uczynienie go prawdziwym równym partnerstwem; - dalsze wspieranie pokoju i bezpieczeństwa, zarządzania i praw człowieka, handlu i regionalnej i kontynentalnej integracji w Afryce, a także innych ważnych kwestii rozwojowych; - wspólne stawianie czoła globalnym wyzwaniom; - ułatwienie i promowanie solidnego i szeroko zakrojonego partnerstwa dla wszystkich mieszkańców Afryki i Europy, koncentrującego się na problemach ludności. 3.2. Inicjatywy polityczne Podczas szczytu szefowie państw i rządów mogą zapoczątkować szereg konkretnych głównych inicjatyw, utrwalających partnerstwo i pokazujących Afryce, światu i obywatelom UE, że Unia konstruktywnie zacieśnia partnerstwo między UE a Afryką. Inicjatywy te powinny obejmować: (a) Partnerstwo UE i Afryki w sprawie energii Bezpieczeństwo energii, dostęp do bezpiecznych, zrównoważonych usług energetycznych po przystępnej cenie oraz zrównoważone i skuteczne zarządzanie źródłami energii to warunek wstępny rozwoju i dobrobytu na obu kontynentach. Chociaż Afryka ma znaczne zasoby energii, ma obecnie najniższy wskaźnik dostępu do nowoczesnych źródeł energii na świecie. 600 milionów Afrykańczyków nie ma dostępu do elektryczności i używa drewna do ogrzewania i gotowania. 400 tysięcy mieszkańców Afryki, głównie kobiet i dzieci, umiera corocznie na choroby dróg oddechowych związane z zanieczyszczeniem powietrza w pomieszczeniach wynikającym ze spalania drewna i innych tradycyjnych paliw. Potrzeby inwestycyjne są ogromne – według Banku Światowego, zapewnienie dostępu do elektryczności dla wszystkich mieszkańców Afryki Subsaharyjskiej do roku 2030 wymagałoby rocznych inwestycji w wysokości 8,27 mld EUR. Już obecnie Europa i Afryka są blisko powiązane w sektorze energii: Europa korzysta z energii eksportowanej z Afryki, a Afryka korzysta z europejskiego wsparcia technicznego i finansowego w sektorze energii. Rosnące zainteresowanie w skali światowej kwestiami bezpieczeństwa energii, dostępu do energii oraz zmian klimatycznych wyraźnie wzmocniło powiązania między przyszłością energetyczną obu kontynentów oraz zrodziło potrzebę opracowania wspólnego podejścia. W tym kontekście planowane partnerstwo między UE a Afryką w dziedzinie energii będzie nowoczesną platformą pozwalającą prowadzić lepszy dialog polityczny w dziedzinie energii między Afryką a UE. W ramach partnerstwa energetycznego Afryka i Europa będą dzieliły się wiedzą i doświadczeniem, opracowywały wspólne działania polityczne oraz promowały konkretne działania, które pozwolą sprostać wyzwaniom XXI wieku. Partnerstwo będzie dotyczyło kwestii bezpieczeństwa i dywersyfikacji dostaw energii, zarówno dla Afryki jak i dla Europy, promowania dostępu do korzystnych dla środowiska i wydajnych usług energetycznych po przystępnej cenie, wspierania rynków energii i zwiększania zasobów ludzkich i finansowych przeznaczonych na wsparcie zrównoważonego rozwoju energetycznego Afryki, przy równoczesnym promowaniu unormowań prawnych sprzyjających inwestycjom, jak również przejrzystości i stabilności rynku. W działania należy włączyć najważniejsze zaangażowane strony, tj. sektor prywatny i międzynarodowe instytucje finansujące. Trzeba również znaleźć sposoby na zaangażowanie w dialog na temat rozwoju sektora energii w Afryce nowych podmiotów udzielających wsparcia. Działania będą zmierzały do osiągnięcia następujących konkretnych celów: intensyfikacji istniejącego dialogu między Afryką a UE dotyczącego dostępu do energii i bezpieczeństwa energetycznego, rozszerzenia inwestycji w infrastrukturę energetyczną, promowania rozwiązań związanych z energią odnawialną i efektywnością energetyczną, większego wykorzystywania zasobów gazu i ropy w sposób ukierunkowany na rozwój, promowania przejrzystości i odpowiednich unormowań prawnych, jak również włączenia zmian klimatycznych jako jednej z najważniejszych kwestii do współpracy na rzecz rozwoju. Partnerstwo powinno być oparte na istniejących instrumentach, takich jak ogólne ramy prawne partnerstwa UE i Afryki na rzecz rozwoju infrastruktury oraz jego funduszu powierniczego, Inicjatywie UE na rzecz energii oraz Instrumencie energetycznym AKP (obecnie 220 mln EUR), krajowych i regionalnych programach indykatywnych w ramach 10. EFR oraz programach tematycznych w dziedzinie ochrony środowiska oraz zarządzania zasobami naturalnymi, w tym energią. (b) Partnerstwo UE i Afryki w dziedzinie zmian klimatycznych Zmiany klimatyczne wpływają na wszystkie kraje, jednak to szczególnie kraje najsłabiej rozwinięte oraz inne szczególnie podatne na zagrożenia kraje rozwijające się zostaną najwcześniej i najmocniej dotknięte ich skutkami. W swoim czwartym sprawozdaniu Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatycznych stwierdził w analizie regionalnej Afryki, że kontynent ten jest jednym z najbardziej narażonych na zmienność klimatu i zmiany klimatyczne ze względu na liczne napięcia i niewielkie zdolności adaptacyjne. Kontynent afrykański będzie szczególnie dotknięty w zakresie bezpieczeństwa żywności, zrównoważonych dostaw wody oraz ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak powodzie i susze. Według sprawozdania Międzynarodowego Zespołu ds. Zmian Klimatycznych przewiduje się, że do 2020 r. od 75 do 250 mln ludzi będzie narażonych na wzrost deficytu wody z powodu zmian klimatycznych, a rolnictwo oparte na nawadnianiu przez opady atmosferyczne może w niektórych krajach zostać ograniczone o 50 %. Jeśli nie zostaną podjęte działania zmierzające do osłabienia ich skutków, postępujące zmiany klimatyczne mogą w poważny sposób zagrozić zmniejszaniu ubóstwa i zniweczyć wieloletnie wysiłki na rzecz rozwoju. W Deklaracji z Addis Abeby w sprawie zmian klimatycznych i rozwoju w Afryce ze stycznia 2007 r. przywódcy Unii Afrykańskiej zobowiązali się między innymi do włączenia kwestii zmian klimatycznych do krajowych i ponadregionalnych strategii, programów i działań rozwojowych. Przewodniczący Komisji UA będzie pełnił funkcję przewodnią w ułatwianiu udziału Afryki w negocjacjach dotyczących klimatu. Deklaracja ta stanowi dobrą podstawę dla partnerstwa AU i UE w kwestii zmian klimatycznych. Partnerstwo będzie forum dialogu i wymiany opinii co do konkretnych działań w obliczu zmian klimatycznych. Partnerstwo między UE a Afryką będzie uprzywilejowanym forum do dyskusji na temat wspólnej wizji stosunków UE-Afryka. Partnerstwo pozwoli również na zacieśnienie praktycznej współpracy w następujących dziedzinach: dostosowania, zmniejszenie ryzyka klęsk żywiołowych, powstrzymanie wylesiania, promowanie współpracy krajów rozwijających się na globalnym rynku emisji związków węgla (w tym poprzez mechanizm czystego rozwoju), promowanie i wdrażanie technologii przyjaznych dla środowiska, a także poprawa monitorowania wpływu zmian klimatycznych na środowisko, w tym z wykorzystaniem systemów kosmicznych. Partnerstwo będzie wspierane przez światowy sojusz na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatycznym, którego powołanie wkrótce zaproponuje Komisja (c) Partnerstwo UE i Afryki w dziedzinie migracji, mobilności i zatrudnienia Migracje i mobilność są nieodłącznymi elementami globalizacji i powinny być postrzegane i traktowane jako zjawiska potencjalnie pozytywne. W listopadzie 2006 r. w Trypolisie podczas konferencji ministerialnej dotyczącej migracji i rozwoju ministrowie UE i państw afrykańskich zobowiązali się do zawiązania „partnerstwa między krajami pochodzenia, tranzytowymi i docelowymi w celu lepszego zarządzania migracjami w sposób kompleksowy, całościowy i zrównoważony, w duchu wspólnej odpowiedzialności i współpracy”. UE i Afryka ściśle współpracują w celu wdrożenia wniosków z konferencji, uwzględniając szeroki zakres działań, od promowania związków pomiędzy migracją a rozwojem, poprzez ułatwianie legalnej migracji, po wspólne rozwiązywanie problemów wynikających z nielegalnej migracji, w tym poprzez współpracę w zakresie powrotów i readmisji oraz zwalczania handlu ludźmi, gdzie nastąpi dalsza intensyfikacja współpracy, w szczególności w zakresie ochrony ofiar. W celu wzbogacenia wiedzy, która ma służyć jako podstawa polityk migracyjnych rządów krajów afrykańskich, UE i Afryka będą współpracować, wykorzystując dotychczasowe inicjatywy prowadzone na kontynencie, w celu stworzenia sieci obserwatoriów migracji w Afryce, które będą gromadzić, analizować i rozpowszechniać informacje na temat migracji wewnątrz Afryki oraz pomiędzy Afryką a UE. Promowane będzie dalsze opracowywanie profili migracji. Afryka i UE zajmą się ze szczególną uwagą zagadnieniem migracji wykwalifikowanych pracowników, np. pracowników służby zdrowia, starając się zminimalizować negatywny wpływ zatrudniania Afrykańczyków w Europie, w sytuacji, gdy brak siły roboczej w służbie zdrowia stanowi obecnie jedną z głównych przeszkód w realizacji milenijnych celów rozwoju[3]. W ostatnio przeprowadzonym przez Bank Światowy badaniu niedawnych absolwentów szkół medycznych i pielęgniarskich w Etiopii 70 % lekarzy i 62 % pielęgniarek deklarowało, że opuszczą kraj, „jak tylko nadarzy się okazja”; ocenia się, że obecnie kontynent afrykański opuszcza co roku ok. 80 000 wykwalifikowanych pracowników, w tym 23 000 członków kadry kierowniczej lub specjalistów. W razie potrzeby wprowadzenie podobnych inicjatyw można rozważyć również w innych branżach. Ponadto partnerzy mogą poszukiwać sposobów usprawnienia przekazów pieniężnych dokonywanych przez migrantów i zwiększenia ich wkładu w rozwój przy jednoczesnym poszanowaniu ich prywatnego charakteru. W celu promowania i lepszego zarządzania mobilnością i migracją zarobkową wewnątrz Afryki oraz – w odpowiednich przypadkach – pomiędzy Afryką a UE, obie strony będą współpracować w celu usprawnienia informacji i zarządzania migracją w Afryce (m.in. z wykorzystaniem modelu opracowywanego obecnie z rządem Mali, a także doświadczeń nabytych przy wdrażaniu różnych projektów dotyczących migracji zarobkowej w Afryce północnej). Zbadane zostaną również sposoby usprawnienia migracji wahadłowej między Afryką a UE w celu zapewnienia korzyści wszystkim stronom – krajom pochodzenia i przeznaczenia oraz samym migrantom. UE i Afryka będą działać na rzecz przepływu wykwalifikowanych pracowników afrykańskich pomiędzy krajami pochodzenia i przeznaczenia poprzez tworzenie partnerstw między UE a placówkami afrykańskimi, jak uniwersytety i szpitale. Ponieważ jedno z głównych wyzwań stojących przed Afryką wiąże się z niedoborem pracowników, a także zważywszy, że inicjatywy na rzecz zarządzania migracjami i mobilnością powinny uzyskać szerszą perspektywę, obie strony powinny połączyć wysiłki na rzecz tworzenia w Afryce lepszych i liczniejszych miejsc pracy , w szczególności dla młodzieży i kobiet. Czerpiąc z własnych doświadczeń, UE powinna pomagać Afryce w opracowaniu i wdrażaniu strategii pobudzających tworzenie miejsc pracy w gospodarce formalnej, w tym poprzez poprawę klimatu dla inwestycji oraz budowanie sprawnych, przejrzystych i rozliczalnych instytucji rynku pracy, odpowiadających bieżącym potrzebom. Tworzenie większej ilości godziwych i wydajnych miejsc pracy zapewni młodym kobietom i mężczyznom z Afryki lepsze perspektywy na przyszłość i rozsądną alternatywę wobec nieudokumentowanych, niepewnych, a często niebezpiecznych podróży do UE w poszukiwaniu nielegalnego zatrudnienia. Współpraca w tej dziedzinie powinna mieć jasne cele i opierać się na głównych filarach polityki rozwoju oraz być powiązana z programem spójności polityki na rzecz rozwoju, w tym w kwestiach handlu, rolnictwa, rybactwa, badań i technologii teleinformatycznych, infrastruktury, integracji gospodarczej, inwestycji, pomocy publicznej na rzecz rozwoju i przekazów pieniężnych dokonywanych przez migrantów. (d) Partnerstwo UE i Afryki w dziedzinie demokratycznego systemu rządów Demokratyczny system rządów należy nieodłącznie do podstawowych wartości UE i UA. Obie Unie podjęły w tej dziedzinie inicjatywy, takie jak nowa panafrykańska struktura rządów, afrykański mechanizm kontroli sprawowania rządów (APRM), inicjatywa dotycząca systemów rządów w Afryce i państwach AKP oraz instrument wspierania systemu rządów w krajach sąsiednich. Rozwija się współpraca pomiędzy Parlamentem Panafrykańskim a Parlamentem Europejskim. Konieczne jest teraz rozpoczęcie przez UE i UA bardziej ambitnego i kompleksowego dialogu międzykontynentalnego dotyczącego wszystkich aspektów sprawowania rządów. W tym celu UA i UE powinny wspólnie powołać Forum na rzecz systemu rządów , z udziałem podmiotów pozarządowych, parlamentów państwowych i kontynentalnych, władz lokalnych i organizacji regionalnych, w celu pobudzenia dialogu na temat kwestii sprawowania rządów, stanowiących przedmiot wspólnego zainteresowania, takich jak prawa czlowieka, zasady demokratyczne, praworządność, zarządzanie zasobami naturalnymi, zwalczanie korupcji i nadużyć, przejrzyste i rozliczalne zarządzanie środkami publicznymi, rozwój i reformy instytucji, sytuacje niestabilne, globalne zarządzanie, reforma systemu zabezpieczeń itp., w celu trwałego zaszczepienia zasad demokratycznego systemu rządów na poziomie globalnym, kontynentalnym, krajowym i lokalnym, ale także w celu wniesienia wkładu do dyskusji UE-UA na wysokim szczeblu, dotyczących kwestii demokratycznego systemu rządów. Aby umożliwić bardziej efektywne wsparcie wysiłków na rzecz panafrykańskiej struktury rządów i koordynacji polityki , UE zbada nowe sposoby przekazania środków z funduszy Wspólnoty i państw członkowskich poprzez fundusz UE lub wspólne wkłady UE do istniejących instrumentów finansowych i funduszy powierniczych. (e) Wspólna struktura polityczna i instytucjonalna UE i Afryki Uzupełnieniem i rozwinięciem wymienionych powyżej czterech partnerstw sektorowych będzie wiążące zobowiązanie do prowadzenia bardziej kompleksowego i zorganizowanego dialogu politycznego pomiędzy przywódcami 80 państw Europy i Afryki, a także pomiędzy instytucjami demokratycznymi i obywatelami obu kontynentów. W tym celu należy zintensyfikować dialog pomiędzy wszystkimi instytucjami UE i UA, w którym wiodącą rolę powinny odgrywać Parlament Europejski i Parlament Panafrykański . Ponadto UE i Afryka powinny w miarę potrzeb organizować spotkania ministrów odopwiednich resortów oraz rozwijać efektywne mechanizmy instytucjonalne służące dialogowi politycznemu, obejmujące wszystkie poziomy partnerstwa (globalny, kontynentalny, krajowy, regionalny i lokalny). Podstawą tych działań będą odbywające się dotąd dwa razy w roku spotkania ministerialnej trójki oraz aktywny dialog między Komisjami UE i UA, jednak mogą być potrzebne nowe mechanizmy, szczególnie na poziomie globalnym (co obejmuje możliwość koordynacji stanowisk i programów w organizacjach i kontekstach wielostronnych). Wreszcie przywódcy UE i Afryki powinni również zobowiązać się do organizacji co dwa lata spotkań na szczycie, na przemian w UE i Afryce, co stanowiłoby odzwierciedlenie ambicji partnerstwa strategicznego. To nadrzędne partnerstwo polityczne zostanie formalnie zapoczątkowane w „deklaracji lizbońskiej”. Wymienione pięć inicjatyw, które zgodnie z propozycjami UE mają być sztandarowymi kwestiami poruszanymi na szczycie w Lizbonie, znajdzie się – wraz z programami i działaniami w innych obszarach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania – w planie działania , dołączonym do wspólnej strategii. Pierwszy plan działania, obejmujący wspólne działania krótko- i średnioterminowe (przewidziane na najbliższe dwa lata aż do kolejnego szczytu) zostanie przygotowany na szczyt w Lizbonie. Aby, zgodnie z oczekiwaniami, szczyt w Lizbonie stał się wydarzeniem o przełomowym znaczeniu i istotnych konsekwencjach, UE i UA muszą wspólnie nadać pierwszemu planowi działań formę listy ambitnych przedsięwzięć. 3.3. Wspólny dokument Pełniejszy przegląd priorytetów i celów partnerstwa zawiera wspólny dokument , przygotowany przez Komisję Europejską i Sekretariat Rady: Po Lizbonie: praktyczna realizacja partnerstwa między UE a Afryką. Wspólny dokument stanowi wraz z niniejszym komunikatem wkład UE do wspólnej strategii, która będzie przedmiotem negocjacji i ostatecznych ustaleń z afrykańskimi partnerami w lecie i na jesieni 2007 r. [1] Angola, Republika Zielonego Przylądka, Kongo, Demokratyczna Republika Konga, Etiopia, Mozambik, Sierra Leone, Sudan i Tanzania. [2] Algieria (pokój i bezpieczeństwo); Egipt (dobra kultury); Nigeria (zadłużenie); Senegal (migracja); Tunezja (pomoc); Libia (bezpieczeństwo żywności); Maroko (środowisko naturalne); Republika Południowej Afryki (handel i integracja regionalna). Należy zauważyć, że Maroko uczestniczyło w spotkaniach jako kraj koordynujący kwestie środowiska naturalnego, mimo że nie jest członkiem UA. [3] KOM(2006) 870: Europejski program działań na rzecz rozwiązania poważnego niedoboru pracowników służby zdrowia w krajach rozwijających się (2007-2013).