[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH | Bruksela, dnia 14.6.2007 KOM(2007) 332 wersja ostateczna KOMUNIKAT KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO ORAZ KOMITETU REGIONÓW Komfortowe funkcjonowanie osób starszych w społeczeństwie informacyjnym Inicjatywa i2010 Plan działania w sprawie technologii teleinformatycznych i starzenia się społeczeństwa {SEC(2007)811} KOMUNIKAT KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO ORAZ KOMITETU REGIONÓW Komfortowe funkcjonowanie osób starszych w społeczeństwie informacyjnym Inicjatywa i2010 Plan działania w sprawie technologii teleinformatycznych i starzenia się społeczeństwa (Tekst mający znaczenie dla EOG) 1. Technologie teleinformatyczne (ICT) dla potrzeb funkcjonowania ludzi starszych: konieczność społeczna i szansa ekonomiczna 3 1.1. Wstęp 3 1.2. Plan działania w sprawie komfortowego funkcjonowania osób starszych w społeczeństwie informacyjnym 4 2. Pokonywanie barier i wykorzystywanie szans 5 2.1. Poznanie starszych użytkowników 5 2.2. Widoczność i przejrzystość rynku 6 2.3. Bariery regulacyjne 7 2.4. Bariery techniczne 7 2.5. Podstawowe bariery dostępu i brak odpowiednich rozwiązań 7 2.6. Inne przeszkody 8 3. Cele i działania planu działania w sprawie ICT i starzenia się społeczeństwa 9 3.1. Podnoszenie świadomości i osiąganie porozumienia 9 3.2. Przygotowanie sprzyjających warunków 10 3.3. Promowanie przyswajania nowych rozwiązań 11 3.4. Przygotowanie się na przyszłość 11 4. Wniosek 12 1. TECHNOLOGIE TELEINFORMATYCZNE (ICT) DLA POTRZEB FUNKCJONOWANIA LUDZI STARSZYCH: KONIECZNOść SPOłECZNA I SZANSA EKONOMICZNA 1.1. Wstęp Ludność Europy starzeje się, średnia długość życia wzrosła z 55 lat w 1920 r. do ponad 80 lat obecnie. Wraz z odchodzeniem na emeryturę pokolenia wyżu demograficznego liczba osób w przedziale wiekowym 65-80 lat wzrośnie w okresie 2010-2030 r. o niemal 40 %. Ta zmiana demograficzna stanowi poważne wyzwanie dla społeczeństwa i gospodarki Europy[1]. Ważną rolę w stawianiu czoła tym wyzwaniom mogą odegrać technologie teleinformatyczne (ICT). ICT może pomóc osobom starszym poprawić jakość życia, zachować lepsze zdrowie oraz dłużej żyć samodzielnie. Pojawiają się innowacyjne rozwiązania pomagające w przeciwdziałaniu problemom związanym z pamięcią, wzrokiem, słuchem i mobilnością, które nasilają się z wiekiem[2]. ICT pozwalają również starszym ludziom pozostać aktywnymi w pracy lub w ich społeczności. Ich zgromadzone doświadczenie i umiejętności są wielkim dobrem, zwłaszcza w społeczeństwie opartym na wiedzy . Zapotrzebowanie na usługi zdrowotne i socjalne będzie wzrastać wraz ze wzrostem liczby ludzi bardzo starych i słabych (grupa ludzi w wieku powyżej 80 lat niemal podwoi się do 2050 r.), podczas gdy zdolności finansowe sprostania takim usługom już budzą duże obawy[3]. ICT umożliwiają sprawniejsze zarządzanie systemem opieki zdrowotnej i socjalnej oraz wydajniejsze świadczenie tych usług, jak również oznaczają rosnące możliwości innowacji w zakresie opieki środowiskowej i samoopieki oraz świadczeń. Może to prowadzić do znaczących korzyści dla gospodarki i ogółu społeczeństwa . Choć osoby starsze mają dużą siłę nabywczą i starzenie się społczeństw staje się zjawiskiem ogólnoświatowym, rynek ICT dla potrzeb komfortowego funkcjonowania osób starszych w społeczeństwie informacyjnym jest nadal w fazie powstawania i nie zapewnia jeszcze w pełni dostępności i przyswojenia niezbędnych rozwiązań umożliwionych przez ICT. Do przyczyn tego zjawiska należy słaba znajomość możliwości i potrzeb użytkowników oraz niedostateczne dzielenie się doświadczeniami, fragmentacji systemów zwrotu kosztów i certyfikacji, brak interoperacyjności oraz wysokie koszty rozwoju i testowania rynku. W związku z tym Komisja podjęła decyzję o uruchomieniu planu działania w sprawie komfortowego funkcjonowania osób starszych w społeczeństwie informacyjnym , przedstawionego w niniejszym komunikacie i ogłoszonego w ramach inicjatywy i2010[4]. Plan działania ma na celu nie tylko umożliwienie starszym ludziom lepszej jakości życia poprzez znaczące oszczędności w opiece zdrowotnej i socjalnej, lecz ma również na celu pomoc w stworzeniu w Europie silnej bazy przemysłowej dla technologii teleinformatycznej i populacji osób starszych. Plan działania stanowi pierwszą odpowiedź Komisji Europejskiej na deklaracją ministerialną z Rygi w 2006 r. w sprawie integracji elektronicznej (e-Inclusion)[5] i wspiera politykę UE w dziedzinach wzrostu i konkurencyjności ujętych w poprawionej agendzie lizbońskiej, zmian demograficznych, zatrudnienia, zdrowia oraz równych szans[6]. Komisja na podstawie art. 169 Traktatu zaproponuje również wsparcie dla nowego programu badawczego państw europejskich na temat: "Komfortowe funkcjonowanie ludzi starszych w społeczeństwie informacyjnym” . 1.2. Plan działania w sprawie komfortowego funkcjonowania osób starszych w społeczeństwie informacyjnym Zadaniem planu działania jest stworzenie politycznej i przemysłowej zachęty do podjęcia znacznego wysiłku przy opracowywaniu i wdrażaniu przyjaznych dla użytkownika narzędzi i usług ICT, włączaniu potrzeb starszych użytkowników w główny nurt oraz wspieraniu innych dziedzin polityki przy podejmowaniu wyzwań związanych ze starzeniem się społeczeństwa. Niniejszy plan działania w szczególności wspiera plan działania Komisji na lata 2003-2010 na rzecz osób niepełnosprawnych.[7] Plan działania dotyczy barier rynkowych dla usług i narzędzi ICT i dąży do wprowadzenia w życie możliwości dotyczących zwłaszcza ludzi starszych obecnie i w przyszłości, przez podnoszenie świadomości, budowanie wspólnych strategii, usuwanie przeszkód technicznych i regulacyjnych oraz wspieranie przyswajania nowych rozwiązań, wspólnych badań i innowacji. Koordynuje on podejmowane wysiłki, dodając szereg nowych działań w celu integracji, uzupełnienia i wzmocnienia obecnych prac. Rozpatrzone zostaną trzy obszary potrzeb użytkowników: Komfortowe funkcjonowanie osób starszych w pracy lub „aktywność osób starszych w pracy”: pozostawanie dłużej aktywnymi i produktywnymi, przy lepszej jakości pracy i równowadze między pracą zawodową a życiem osobistym osiąganej za pomocą łatwo dostępnej technologii teleinformatycznej (ICT), innowacyjnych praktyk rozwijających adaptowalne, elastyczne miejsca pracy, umiejętności i kompetencje w zakresie ICT oraz uczenie się wspomagane przez ICT (odpowiednio, e-umiejętności i e-learning). Komfortowe funkcjonowanie osób starszych w społeczeństwie: pozostawanie aktywnymi i twórczymi[8] poprzez rozwiązania ICT wykorzystywane dla potrzeb tworzenia kontaktów społecznych przez sieć, jak również dostęp do usług publicznych i handlowych, a przez to poprawienie jakości życia[9] i zmniejszenie społecznej izolacji (jednego z głównych problemów ludzi starszych na wiejskich, rzadko zaludnionych obszarach, jak również na obszarach miejskich przy ograniczonym wsparciu rodziny). Komfortowe funkcjonowanie osób starszych w domu: korzystanie dłużej ze zdrowszego życia lepszej jakości dzięki pomocy technologii, przy jednoczesnym zachowaniu wysokiego stopnia niezależności, autonomii i godności. Europejski przemysł ICT (w tym MŚP) oraz dostawcy usług opieki zdrowotnej i socjalnej mogą stworzyć wiele z elementów koniecznych do świadczenia usług skierowanych do klientów w starszym wieku. Partnerstwa prywatno-publiczne mogą angażować się w zakrojone na szeroką skalę badanie akceptacji użytkowników i opłacalności nowatorskich rozwiązań. Jeżeli Europa odpowie w odpowiednim czasie na wyzwania i pokona bariery techniczne, regulacyjne i związane z zachowaniami, ICT dla potrzeb komfortowego funkcjonowania osób starszych mogą stać się motorem wzrostu zatrudnienia i wzrostu gospodarczego[10] oraz odnoszącym sukcesy wiodącym rynkiem Europy[11]. ICT dla potrzeb komfortowego funkcjonowania osób starszych: konieczność społeczna i szansa ekonomiczna Społeczeństwo informacyjne może umożliwić ludziom starszym – gdy i gdzie tego pragną – pełne uczestnictwo w społeczeństwie i gospodarce oraz aktywność jako pełnoprawnych obywateli, a jednocześnie może stwarzać korzyści dla przedsiębiorstw i gospodarki oraz ogółu społeczeństwa. 2. POKONYWANIE BARIER I WYKORZYSTYWANIE SZANS 2.1. Poznanie starszych użytkowników Rynek produktów i usług dla potrzeb ICT i osób starszych jest nadal niezbyt rozwinięty. Niska świadomość i widoczność rynku, brak norm i interoperacyjności, niepewność co do stabilności modeli gospodarczych stanowią przeszkody dla przyswajania ICT. Fragmentacja prowadzi do różnorodnych i drogich rozwiązań. Kwestie etyczne oraz ogólny brak koordynacji, współpracy między użytkownikami i przemysłem oraz nieobecność wspólnych strategii opóźniają przyswajanie rynku ICT dla starszych ludzi. Przy podejmowaniu prób usunięcia tych przeszkód oraz podczas wykorzystywania możliwości użytkownicy muszą znajdować się na pierwszym miejscu. Zwrócono tu uwagę na dwie cechy charakterystyczne użytkowników. Ludzie starsi wobec nowych technologii mogą mieć stosunkowo słabą pozycję . Może to wynikać z ich osobistej sytuacji (dochody, wykształcenie, położenie geograficzne, zdrowie, ewentualne upośledzenia oraz kwestie płci), złożoności technologii lub mediacji specjalistów (lekarzy, rehabilitantów, specjalistów terenowych ds. przystosowania do samodzielnego życia i miejsca pracy), formalnych i nieformalnych dostawców usług opieki oraz członków rodziny. Ponadto produkty i usługi często nie są przystosowane do spełniania określonych potrzeb starszych użytkowników lub nie są należycie dostępne, stwarzając przez to u tych ludzi uczucie frustracji i zależności. Zważywszy na szybki rozwój techniczny, jeżeli nie zostaną podjęte odpowiednie działania, „przyszłe starsze osoby” również napotkają taką sytuację. W przypadku opieki zdrowotnej i socjalnej systemy zwrotu kosztów i ubezpieczeń często opierają się na skomplikowanych procedurach. Jeśli w którymś momencie zawiodą, starsza osoba może czuć się całkowicie bezsilna. Przeciwstawną oraz istotną tendencją w ramach ICT jest upełnomocnienie użytkownika . Starsi użytkownicy mogą być o wiele lepiej poinformowani niż kiedykolwiek przedtem, a przez to coraz częściej przejmują w swoje ręce sprawy związane ze swoim zdrowiem, sprawnością i samodzielnym życiem z pomocą informacji znajdujących się w Internecie lub podawanych w tematycznych kanałach telewizyjnych oraz dzięki umożliwianym przez ICT rozwiązaniom dotyczącym codziennego życia, osobistego zdrowia i sprawności. Ponadto w kilku krajach systemy opieki i ubezpieczeń są reformowane w celu kontroli kosztów oraz podniesienia efektywności i jakości poprzez przeniesienie odpowiedzialności z instytucji na samych obywateli i sektor prywatny. 2.2. Widoczność i przejrzystość rynku Brak znajomości problemu wśród części europejskiego przemysłu ICT[12], pośredników i końcowych użytkowników jest głównym powodem tego, że nie zwrócono dotąd należytej uwagi na rynek ICT dla osób starszych. Starsi użytkownicy mają często ograniczoną wiedzę na temat możliwych rozwiązań. Prawie w ogólne nie ma systematycznych i porównawczych ocen technologii z myślą o informowaniu użytkowników. Nawet znajomość przyjaznych dla użytkownika cech (dostępności) podstawowych technologii dla miejsca pracy waha się istotnie. Aplikacje dla wspierania telemedycyny i opieki domowej są dobrze sprawdzone lecz ich przyswajanie jest nadal ograniczone z powodu niedostatecznej wiedzy o ich możliwościach wśród ich potencjalnych odbiorców, na przykład lokalnych władz. Przemysł nadal w ograniczonym stopniu rozumie porównawcze wymagania dotyczące użytkowników, takie jak czynniki socjoekonomiczne, potrzeby płci oraz poziomy dochodów, które mogą utrudniać dostęp do ICT, osobiste nastawienia i wyczulenia na ICT, a nawet style życia. Przedsiębiorstwa i lokalne władze nadal działają więc na zasadzie prób i błędów. Brak systematycznego podejścia do rozwoju rynku prowadzi do wysokich kosztów badań i testowania rynku. Brak przejrzystości obowiązujących zasad i przepisów, w tym programów wsparcia dla innowacyjnych rozwiązań, hamuje zarówno użytkowników, jak i przemysł i prowadzi do drogich rozwiązań. Rozwój rynku jest również utrudniony z powodu braku wymiany praktycznych doświadczeń. Na przykład nie istnieją referencyjne, „modelowe”, inteligentne domy dostosowane do samodzielnego życia lub odpowiednio dostosowane miejsca pracy. Innowacyjne dobre praktyki często ograniczają się do ich wdrożenia na małą skalę z powodu niejednolitych podejść do dzielenia ryzyka oraz braku perspektywicznych działań wdrożeniowych (w tym innowacyjnych praktyk udzielania zamówień). Zmniejszona skala rozprzestrzeniania się technologii, brak świadomości ich opłacalności oraz akceptacji innowacyjnych usług przez użytkowników, a także fakt, że stanowią one wyzwania technologiczne (np. interoperacyjność), są przeszkodami dla zwiększania inwestycji. 2.3. Bariery regulacyjne Różne sposoby stosowania przez państwa członkowskie przepisów odnoszących się do niepełnosprawności zawartych w dyrektywach dotyczących ram regulacyjnych dla komunikacji elektronicznej stanowią barierę dla osób niepełnosprawnych, z których wiele to osoby starsze, w odniesieniu do dostępu i korzystania z usług komunikacyjnych, a także prowadzą do fragmentaryzacji rynku dostępnych technologii. Brak wspólnych norm i procedur oceny zgodności utrudnia istniejącym i nowym usługom i technologiom, takim jak inteligentne domy, zintegrowane systemy ICT opieki zdrowotnej i socjalnej oraz technologie wspomagające, dotarcie do masowych rynków i stworzenie możliwości dla konkurencyjności. Różnice między systemami zwrotu kosztów opieki socjalnej i zdrowotnej w państwach członkowskich oraz niepewność co do prawnych wymogów certyfikacji medycznej dla wspomaganych przez ICT usług (takich jak telemedycyna i samodzielne życie) zmniejszają możliwości pokrycia z góry kosztów tych usług przez systemy ubezpieczeń społecznych i hamują ich rozwój i wdrażanie. 2.4. Bariery techniczne Dostęp, dostępność i przyjazność dla użytkownika urządzeń i usług to warunki wstępne dla pełnego świadczenia zaawansowanych usług dla starzejącego się społeczeństwa. Główne produkty i usługi ICT rzadko uwzględniają potrzeby populacji osób starszych, np. dotyczące różnorodnych postępujących upośledzeń związanych z wiekiem. Rynki na ogół nie dostrzegają potrzeb starszych użytkowników: istnieje niewiele wytycznych, dobrowolnych lub obowiązkowych norm i związanych z nimi ram regulacyjnych. Rozwiązania technologiczne dla końcowych użytkowników często wymagają złożenia i połączenia z sobą wielu różnych usług i narzędzi w sposób, który przekracza możliwości większości użytkowników końcowych[13]. Jednakże same rynki nie posiadają niezbędnych zachęt do zagwarantowania interoperacyjności i modułowości pomiędzy różnymi urządzeniami i usługami, stąd rosnące koszty dla użytkowników końcowych, brak ekonomii skali oraz utrudnianie rynku ICT i populacji osób starszych. 2.5. Podstawowe bariery dostępu i brak odpowiednich rozwiązań Ludzie starsi narażeni są na szczególne ryzyko niewykorzystania korzyści wynikających ze społeczeństwa informacyjnego, ponieważ wielu z nich nie ma podstawowego dostępu do sieci komunikacyjnych, np. technologii szerokopasmowych i informacyjnych. Tylko 10 % ludzi w wieku powyżej 65 lat korzysta regularnie z Internatu, w porównaniu do 47 % średnio dla UE25[14]. Do przyczyn ograniczonego dostępu należy najczęściej niedostateczna motywacja, brak środków finansowych, nieumiejętność posługiwania się technologią cyfrową i brak praktycznego wyszkolenia. Obecnie rynek nie inwestuje dostatecznie w innowacje w zakresie znaczących i przystępnych rozwiązań dla starszych użytkowników, takich jak łatwe w korzystaniu usługi dla potrzeb samodzielnego i zdrowego życia. Istnieje potrzeba przerwania błędnego koła w postaci niedostatku odpowiednich rozwiązań, świadomości, ekonomii skali i norm oraz trwałych modeli gospodarczych, co prowadzi z kolei do niedostatecznych inwestycji w badania i innowacyjne rozwiązania. 2.6. Inne przeszkody Rozwiązania mogą przynieść korzyści tylko wówczas, gdy użytkownicy mają dostęp do podstawowych udogodnień ICT, mają odpowiednie wykształcenie i motywację, a kwestie etyczne i psychologiczne są właściwie uwzględnione. Nie ma określonego punktu odniesienia dla etyki w dziedzinie ICT dla potrzeb osób starszych, na przykład w ochronie ludzkiej godności i niezależności tam, gdzie rozwiązania wymagają pewnego stopnia monitorowania i interwencji. Rynek ICT dla potrzeb osób starszych charakteryzuje wyraźny brak koordynacji, co świadczy o fragmentacji strony popytowej i podażowej. Sytuacja ta może nieco poprawia się w podstawowym przemyśle (ICT, ochrona zdrowia) w miarę, jak pojawiają się nowe porozumienia między branżami, lecz przemysł technologii wspomagających pozostaje silnie podzielony. Organizacje użytkowników w Europie są nadal mniejsze od podobnych organizacji, na przykład w USA i Kanadzie, co ogranicza ich wpływ w partnerstwach z przemysłem i władzami. Co więcej brak koordynacji i współpracy uczestników rynkowych w całym łańcuchu świadczenia usług jest jedną z najważniejszych przyczyn tych przeszkód. Współpraca pomiędzy przemysłem, użytkownikami i władzami jest niezbędna, aby osiągnąć wysoki stopień widoczności i świadomości, wykazać szerszą efektywność kosztową, zwiększyć przejrzystość przy jednoczesnym poznaniu potrzeb użytkowników, znaleźć rozwiązania dla interoperacyjności, dostosować ramy regulacyjne, dzielić ryzyko w badaniach i w innowacyjności oraz, generalnie, monitorować postępy. Zilustrowanie możliwości - Europejczycy w wieku powyżej 65 lat posiadają majątek i dochody o wartości ponad 3000 miliardów euro. - Rynek aplikacji dla inteligentnych domów (związana z wiekiem pomoc w zakupach, ubieraniu się, samodzielnym poruszaniu się) w okresie 2005-2020 r. zwiększy się trzykrotnie, z 13 milionów do 37 milionów osób. - W 2005 r. 68 milionów osób miało kilka postaci upośledzenia związanego z wiekiem. W 2020 r. liczba ta wzrośnie do 84 milionów. - Wczesne wypisywanie pacjentów ze szpitala dzięki wprowadzeniu mobilnego monitoringu zdrowia pozwoliłoby zaoszczędzić 1,5 miliarda euro rocznie w samych tylko Niemczech. - W wyniku unijnych projektów badawczych opracowane zostały technologie dla spersonalizowanego systemu prowadzenia; opieki domowej i zdalnego monitorowania zdrowia i poradnictwa zdrowotnego; inteligentnych alarmów; naturalnych interfejsów dla dostępnych ICT. 3. CELE I DZIAłANIA PLANU DZIAłANIA W SPRAWIE ICT I STARZENIA SIę SPOłECZEńSTWA Plan działania w sprawie komfortowego funkcjonowania osób starszych w społeczeństwie informacyjnym ma na celu przyspieszenie dostarczania korzyści obywatelom, przedsiębiorstwom i władzom w Europie: - obywatelom – lepszej jakości życia i lepszego zdrowia przez umożliwienie dłuższego samodzielnego życia, aktywnego funkcjonowania w pracy osób starszych przy zapewnieniu starszym pracownikom możliwości regularnego podnoszenia swoich kwalifikacji, oraz zwiększonego uczestnictwa w życiu społecznym; - przedsiębiorstwom – zwiększonej wielkości rynku i możliwości rynkowych na rynku wewnętrznym dla ICT i populacji osób starszych w Europie, lepiej wyszkolonych i bardziej wydajnych pracowników oraz silniejszej pozycji na rozwijających się rynkach na całym świecie; - władzom – redukcji kosztów, zwiększonych efektywności oraz lepszej ogólnej jakości systemów opieki zdrowotnej i socjalnej. Plan działania skupia się wokół czterech obszarów: 1. podnoszenie świadomości oraz wypracowanie porozumienia i wspólnych strategii, 2. przygotowanie sprzyjających warunków, 3. przyspieszenie przyswajania zatwierdzonych rozwiązań i inwestowania w nie, 4. koordynowanie wysiłków przy przygotowywaniu się na przyszłość poprzez badania i innowację. 3.1. Podnoszenie świadomości i osiąganie porozumienia Warunkiem wstępnym dla pomyślności jest świadomość możliwości i przeszkód. Tworzenie świadomości jest w dużym stopniu obowiązkiem wiodących uczestników na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym. Wkład na poziomie europejskim polega na zapewnieniu ICT i populacji ludzi starszych znaczącego miejsca w polityce UE. Potrzebne są wspólne wizje, strategie i partnerstwa z udziałem zainteresowanych stron: osób starszych i ich przedstawicieli, ministerstw i władz publicznych na szczeblu krajowym i regionalnym, przemysłu i dostawców, pracodawców, publicznych i prywatnych ubezpieczycieli zdrowotnych, badaczy i środowisk akademickich, przedsiębiorstw telekomunikacyjnych i budowlanych oraz organów normalizacyjnych. Przykładem jest osiąganie zintegrowanych rozwiązań dla samodzielnego życia: należy zająć się przeszkodami prawnymi, technicznymi i finansowymi oraz poznaniem potrzeb użytkowników poprzez połączone działania regulacyjne, badawcze oraz związane z zatwierdzaniem i wprowadzaniem oraz podnoszeniem świadomości z udziałem wszystkich uczestników. Dlatego w ciągu roku 2007 Komisja będzie wspierać wysiłki zainteresowanych stron z branży i organizacji społeczeństwa obywatelskiego w celu ustanowienia platformy innowacyjnej dla komfortowego funkcjonowania osób starszych w społeczeństwie informacyjnym (jako forum dla współpracy nad strategicznymi agendami poświęconymi innowacji, uwzględniającymi badania, rozprowadzanie i wdrażanie), tak aby opracować wspólne mapy drogowe, ścieżki prezentacji i wdrażania w całym łańcuchu dostaw. Debata ministerialna pod portugalskim przewodnictwem Rady Ministrów w drugiej połowie 2007 r. przedstawi polityczne propozycje dotyczące promowania wykorzystywania ICT dla potrzeb aktywnego funkcjonowania osób starszych w pracy. Szczególna uwaga zostanie również zwrócona na wyzwania stojące przed starszymi kobietami w społeczeństwie informacyjnym. Plan działania w sprawie ICT dla komfortowego funkcjonowania osób starszych będzie kluczowym wkładem do europejskiej inicjatywy e-Inclusion w 2008 r. i stworzony zostanie portal internetowy poświęcony ICT i populacji osób starszych. 3.2. Przygotowanie sprzyjających warunków W latach 2007-2008 r. Komisja przeprowadzi dalsze oceny barier rynkowych stojących na przeszkodzie przyswajaniu nowych technologii pomagających w samodzielnym życiu i określi zalecenia dla działań. Biorąc pod uwagę możliwości identyfikacji radiowej (RFID) w systemach pomagających w samodzielnym życiu, Komisja oceni konsekwencje i możliwości stwarzane przez te technologie. W 2007 r. będzie pracować nad zaleceniem dla państw członkowskich odnośnie do konsekwencji dotyczących prywatności i będzie działać na rzecz inwestycji w dalsze badania nad RFID i tworzenie prototypów na dużą skalę[15]. Komisja będzie wspierać wysiłki państw członkowskich w celu spełnienia celów deklaracji ministerialnej z Rygi w zakresie ustalenia opcji, docelowych terminów i dostarczenia wskazówek w sprawie usuwania prawnych i technicznych barier dla przyswajania nowych technologii służących samodzielnemu życiu (jak np. różne systemy zwrotu kosztów i certyfikacji, brak interoperacyjności systemów ICT). W szczególności Komisja będzie pracować wraz z przedstawicielami państw członkowskich w odpowiednich podgrupach inicjatywy i2010 w celu udostępnienia informacji o istniejących krajowych podejściach regulacyjnych i organizacyjnych oraz wymiany praktyk. Biorąc pod uwagę współzależność między niepełnosprawnością i podeszłym wiekiem, państwa członkowskie powinny wzmocnić wprowadzanie w życie obecnych wymagań prawnych dotyczących e-dostępności i wspierać normalizację w tej dziedzinie. Komisja skorzysta również z okazji zmiany ram regulacyjnych dotyczących komunikacji elektronicznej, aby ocenić potrzebę dodatkowego ustawodawstwa, jak ogłosiła w swoim komunikacie w sprawie e-dostępności[16]. Zgodnie z planem działania w dziedzinie e-zdrowia[17] Komisja wyda w 2007 r. zalecenie w sprawie interoperacyjności e-zdrowia odnoszące się do danych podstawowej infrastruktury e-zdrowia (podsumowanie danych pacjentów, zbiór danych o nagłych wypadkach). Państwa członkowskie, zainteresowane strony z branży, organizacje użytkowników, władze regionalne i lokalne powinny promować podstawowy dostęp poprzez technologię szerokopasmową do usług ICT dla osób starszych oraz podnosić umiejętności starszych ludzi w zakresie korzystania z technologii cyfrowych, zmniejszając w ten sposób różnicę w dostępie do Internetu o połowę do 2010 r. zgodnie z deklaracją ministerialną z Rygi. Komisja ułatwi wymianę dobrych praktyk i dostęp do programów, usług, rozwiązań i wielostronnych inicjatyw poprzez portal internetowy, który zostanie utworzony. Komisja dokona również w latach 2007/8 przeglądu polityk mających na celu wsparcie umiejętności korzystania z technologii cyfrowych w wśród starszych i oceni poczynione postępy. Debata ministerialna pod słoweńskim przewodnictwem w pierwszej połowie 2008 r. zajmie się kwestiami etycznymi w dziedzinie ICT dla osób starszych. Poprzez badania, analizy i projekty pilotażowe mające na celu testowanie rynku, Komisja będzie wspierać przemysł i organizacje użytkowników w rozwiązywaniu problemów etycznych i badaniu możliwości ustalenia wskazówek etycznych. 3.3. Promowanie przyswajania nowych rozwiązań Brak oceny skutków potencjalnych rozwiązań na podstawie badań socjoekonomicznych oraz brak badań dotyczących powiększenia ich skali utrudnia obecnie przyswajanie rozwiązań na dużą skalę. Komisja przedstawi szereg projektów pilotażowych w poświęconej ICT części programu na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP), prowadzonych przez przemysł, dostawców usług, władze regionalne, lokalne i krajowe, ze skupieniem początkowo uwagi w 2007 r. na samodzielnym życiu i monitorowaniu chorób przewlekłych. Komisja będzie również zachęcać do analizy porównawczej i badania możliwości ICT dla aktywnego funkcjonowania osób starszych w pracy (w CIP) oraz powiązania władz lokalnych, regionalnych i krajowych z funduszami strukturalnymi i innowacyjnymi zamówieniami publicznymi na rzecz ICT i populacji osób starszych. Ustanowiony zostanie europejski program nagród dla aplikacji przeznaczonych dla inteligentnych domów i samodzielnego życia . Do 2008 r. w każdym państwie członkowskim powinno zostać rozpoznane jedno miejsce inteligentnego domu, przy znaczącym zwiększeniu tej liczby do 2010 r., prowadząc do europejskiej sieci służącej wymianie doświadczeń i dobrych praktyk. Zachęca się stowarzyszenia zawodowe, przemysł, środowiska akademickie i organizacje użytkowników do ustanowienia programów szkoleń, z uwzględnieniem dostępności stron internetowych, dostępności podstawowych narzędzi i usług ICT oraz uniwersalnych rozwiązań projektowych. Komisja będzie dążyć do synergii z istniejącymi projektami UE w celu ułatwienia ustanowienia programu poziomu magisterskiego w zakresie projektowania dla wszystkich (Design for All) na podstawie zobowiązania partnerów z przemysłu i organizacji użytkowników. 3.4. Przygotowanie się na przyszłość ICT dla populacji osób starszych jest dopiero w swojej początkowej fazie: nauka i technika rozwijają się szybko i dają duże nadzieje na coraz bardziej przyjazne dla użytkownika, inteligentne i ekonomiczne rozwiązania. Wiodąca pozycja pod względem innowacyjności może być kluczowym czynnikiem sukcesu europejskiego przemysłu. Przyspieszenie i podtrzymanie korzystania z innowacji wymaga wspólnych programów badawczych, połączenia nieznacznych środków oraz opracowania wspólnych platform. Komisja zintensyfikowała już badania nad ICT dla potrzeb osób starszych w ramach zadań e-zdrowie i e-Inclusion siódmego ramowego programu na rzecz technologii dla społeczeństwa informacyjnego, przy czym szczególny nacisk położono na udział użytkowników i włączenie przyjaznych dla starszego wieku technologii teleinformatycznych. Połączy ona unijne projekty badawczo-rozwojowe i inne przyczyniając się do stworzenia wspólnych interoperacyjnych ram dla rozwiązań i usług ICT dla osób starszych. Komisja występuje na podstawie art. 169 Traktatu z wnioskiem do Parlamentu i Rady o poparcie nowej inicjatywy badawczej "Komfortowe funkcjonowanie osób starszych w społeczeństwie informacyjnym" mającej na celu koordynację projektów badawczych państw członkowskich w dziedzinie technologii teleinformatycznych dla potrzeb populacji osób starszych (przygotowanych w ramach akcji Życie wspierane przez otoczenie). Inicjatywa ta pobudzi zorientowane na rynek badania nad aplikacjami służącymi samodzielnemu życiu. Połączy ona bardziej długofalowe badania przeprowadzane w ramach siódmego programu ramowego z projektami innowacji w dużej skali realizowanymi w ramach CIP. Komisja zachęca również europejskie platformy technologiczne szczególnie do uwzględnienia ICT dla potrzeb osób starszych w ich strategicznych programach badawczych. 4. WNIOSEK Plan działania w sprawie komfortowego funkcjonowania osób starszych w społeczeństwie informacyjnym ustala priorytetowe obszary i działania, w których ICT mogą najlepiej przyczynić się do sprostania wyzwaniom i wykorzystania szans związanych ze starzenia się ludności Europy. Kieruje on swą uwagę na główne przeszkody związane z gotowością rynkową, odpowiedniością i przystępnością produktów i usług oraz na stabilność dostaw usług i modeli gospodarczych. Plan działania opiera się na zwiększonej współpracy pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi stronami i dąży do uruchomienia obiecującego potencjału ICT i populacji osób starszych w Europie i poza nią. Komisja wzywa wszystkie zainteresowane strony w społeczeństwie obywatelskim, władze i przedsiębiorstwa do partnerskiego działania w celu osiągnięcia celów dotyczących komfortowego funkcjonowania osób starszych w społeczeństwie informacyjnym. Wzywa się państwa członkowskie do aktywnego wspierania i wykonywania działań. Wzywa się Parlament Europejski do poparcia wzmocnienia praw i możliwości ludzi starszych w społeczeństwie informacyjnym w kontekście ram ustawodawczych i programów UE i umożliwienia w ten sposób pełnego uczestnictwa wszystkich w gospodarce i społeczeństwie Europy. [1] COM(2005) 658; COM(2006) 57. [2] 45 % osób w wieku 75 lat i powyżej ma trudnosci z wykonywaniem swoich codziennych czynności życiowych. [3] Wydatki na emerytury, zdrowie i długotrwałą opiekę wzrosną o 4-8 % PKB w nadchodzących dziesięcioleciach. Stosunek pracowników (utrzymujących takie wydatki) do osób będących na emeryturze spadnie z 5:1 do 2:1 do 2050 r. [4] COM(2005) 229, Sztandarowa inicjatywa i2010 „w sprawie potrzeb starzejącego się społeczeństwa, a szczególnie w sprawie opieki nad ludźmi w starzejącym się społeczeństwie oraz skierowania uwagi na technologie służące dobrobytowi, samodzielnemu życiu i zdrowiu”. [5] Konferencja ministerialna w Rydze w sprawie technologii teleinformatyczncyh (TIK) na rzecz społeczeństwa integracyjnego oraz deklaracja ministerialna z Rygi, czerwiec 2006 r. [6] Odp. COM(2005) 658, op. cit., COM(2006) 30, COM(2005) 525, sprawozdanie grupy Aho; dyrektywa Rady 2000/78/WE; SEC(2006) 1195; COM(2003) 650 [7] COM(2003) 650 [8] Np. przy wykorzystaniu technologii Internet 2.0 /Web 2.0; telewizji cyfrowej, pod warunkiem że są dostępne dla wszystkich; oraz łączności ruchomej. [9] Zgodnie z Europejskim Rokiem na rzecz Równych Szans 2007. [10] Silver Economy Network. [11] Sprawozdanie Aho, op. cit. [12] 48 % osób w wieku powyżej 50 lat uważa, że ich potrzeby nie są należycie uwzględniane przez obecne urządzenia i usługi ICT – Senior Watch. [13] Np. połączenie technologii wspomagających z podstawowymi technologiami. [14] Eurostat, badanie dotyczące korzystania z ICT w gospodarstwach domowych i przez indywidualne osoby, przeprowadzone we Wspólnocie w 2006 r. [15] COM(2007) 96. [16] COM(2005) 425. [17] COM(2004) 356.