20061223

P6_TA(2006)0568

Strategia rozszerzenia i najważniejsze wyzwania w okresie 2006-2007

Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie komunikatu Komisji dotyczącego strategii rozszerzenia i najważniejszych wyzwań w okresie 2006-2007 (2006/2252 (INI))

Parlament Europejski,

- uwzględniając komunikat Komisji dotyczący strategii rozszerzenia i najważniejszych wyzwań w okresie 2006-2007 (COM(2006)0649),

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 27 września 2006 r. w sprawie postępów Turcji na drodze do przystąpienia [1],

- uwzględniając konkluzje prezydencji z posiedzenia Rady Europejskiej w Kopenhadze w dniach 21- 22 czerwca 1993 r., w Madrycie w dniach 15- 16 grudnia 1995 r., w Luksemburgu w dniach 12- 13 grudnia 1997 r., w Salonikach w dniach 19- 20 czerwca 2003 r., w Brukseli w dniach 16- 17 grudnia 2004 r., 16- 17 czerwca 2005 r. oraz 15- 16 czerwca 2006 r.,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 marca 2006 dotyczącą dokumentu strategicznego w sprawie rozszerzenia (2005 r.) [2],

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 stycznia 2006 w sprawie okresu refleksji: struktura, zagadnienia i kontekst oceny debaty na temat Unii Europejskiej [3],

- uwzględniając art. 45 Regulaminu,

- uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A6-0436/2006), a także mając na uwadze, co następuje,

A. Unia Europejska jest przedsięwzięciem politycznym opartym na wspólnych wartościach i wspólnie realizowanych celach,

B. UE przekształciła się w polityczną unię krajów demokratycznych, która przestrzega standardów demokratycznych i zaangażowana jest w rozwój kultury demokracji,

C. zachęty stworzone przez możliwość członkostwa w UE niewątpliwie przyczyniły się do propagowania reform, wzmacniania demokracji, większego poszanowania praw człowieka i zwiększenia stabilności w państwach sąsiedzkich,

D. Rada Europejska w Salonikach w dniach 19- 20 czerwca 2003 r. potwierdziła zobowiązanie pełnego wdrożenia agendy z Salonik, a Rada Europejska w Brukseli w dniach 15- 16 czerwca 2006 r. potwierdziła zamiar honorowania istniejących zobowiązań podjętych przez południowo-wschodnie państwa europejskie (Turcję i Chorwację, z którymi rozpoczęły się negocjacje, Byłą Jugosłowiańską Republikę Macedonii jako kraju kandydującego oraz państw Zachodnich Bałkanów jako potencjalnych kandydatów) w odniesieniu do rozszerzenia, podkreślając jednocześnie potrzebę zapewnienia by Unia "rozszerzając się, była w stanie funkcjonować na płaszczyźnie politycznej, finansowej i instytucjonalnej",

E. UE musi opierać się na nieodwracalnym zaangażowaniu w sprawy demokracji i na zrozumieniu, że demokracja może funkcjonować jedynie wtedy, gdy demos — obywatele Europy — uznają i wspierają rozszerzenie poprzez przyjmowanie nowych państw członkowskich oraz integrację ich obywateli,

F. Parlament Europejski wraz z parlamentami krajowymi, przy wsparciu ze strony władz regionalnych i lokalnych oraz organów społeczeństwa obywatelskiego, może przyczynić się do zwiększenia przejrzystości i odpowiedzialności w procesie rozszerzenia, a tym samym podnieść poziom przyzwolenia społecznego na ten proces,

G. rozszerzenie powinno, zgodnie z Traktatem, przyczyniać się do procesu integracji europejskiej i do tworzenia coraz ściślejszego związku między narodami Europy, nie podważając jednocześnie politycznego charakteru tego przedsięwzięcia; powinno propagować pokój, stabilność, demokrację i dobrobyt w Europie,

H. z tego względu w rozważaniach nad przyszłością Unii konieczne jest uwzględnienie jej zdolności do przyjmowania nowych państw,

I. deklaracja opublikowana podczas Rady Europejskiej w Kopenhadze w dniach 21 i 22 czerwca 1993 r. wymieniała jako istotną przesłankę "zdolność Unii do przyjęcia nowych członków przy jednoczesnym zachowaniu dynamiki integracji europejskiej",

J. państwa członkowskie i instytucje UE muszą odważnie stawić czoła czynnikom instytucjonalnym, finansowym i politycznym, które leżą u podstaw zdolności Unii do przyjmowania nowych państw członkowskich,

K. zakłada to dokładną analizę wpływu rozszerzenia na politykę spójności Unii oraz jej finanse,

L. zdolność do przyjmowania nowych państw jest rozwijającą się koncepcją, która musi podlegać regularnej ocenie w świetle nowych okoliczności,

M. zdolność do przyjmowania nowych państw opiera się na obiektywnych kryteriach i odnosi się do rzeczywistych problemów, w związku z czym nie należy jej mylić ze społecznym odbiorem skutków kolejnych rozszerzeń,

N. "zdolność do przyjmowania nowych państw" nie jest nowym kryterium stosowanym wobec krajów kandydujących, ale stanowi warunek sukcesu rozszerzenia i pogłębienia procesu europejskiej integracji; odpowiedzialność za poprawę zdolności do przyjmowania nowych państw spoczywa na Unii, a nie na krajach kandydujących,

O. kraje przystępujące i kandydujące muszą spełniać kryteria akcesyjne ustalone podczas Rady Europejskiej w Kopenhadze (kryteria kopenhaskie) oraz wszystkie inne zobowiązania wynikające z Traktatów i umów dwustronnych,

1. zgadza się z opinią Komisji, że poprzednie rozszerzenia były udane, wzmocniły Unię Europejską pobudzając jej wzrost gospodarczy, wzmacniając jej pozycję w świecie oraz promując rozwój nowych strategii UE, a także przyczyniły się do upowszechniania demokracji, pokoju i dobrobytu w Europie; podkreśla, że zasadniczo rozszerzenie stanowi jeden z najskuteczniejszych unijnych instrumentów polityki zagranicznej i zapobiegania konfliktom; przypomina, że dokonywało się to w oparciu o szerokie poparcie dla dotychczasowych rozszerzeń jako spełnienia pierwotnej misji integracji europejskiej — zjednoczenia kontynentu europejskiego po podziałach politycznych dwudziestego wieku;

2. zauważa jednak, że z przeszłych doświadczeń można wyciągnąć naukę, iż istnieje konieczność oceny każdego kraju kandydującego według jego własnych zasług oraz negocjacji jego przystąpienia zgodnie z harmonogramem opartym na rzeczywistym przestrzeganiu kryteriów kopenhaskich, a także należy unikać wyznaczania zbyt bliskiej daty ostatecznego przystąpienia;

3. wyraża przekonanie, że nauki te należy wykorzystać do poprawy jakości i przejrzystości procesu rozszerzenia;

4. jest zdania, że Unia powinna przestrzegać swoich zobowiązań wobec krajów stojących przed perspektywą członkostwa, pod warunkiem, że kraje te spełniają kryteria kopenhaskie członkostwa w UE i wypełniają wynikające z nich zobowiązania; podkreśla, że spełnienie tych zobowiązań stanowi silną zachętę dla tych krajów, aby kontynuować reformy;

5. zgadza się z opinią, że konsolidacja, warunkowość i komunikacja stanowią wiodące zasady strategii rozszerzenia UE; uważa, że każde kolejne zobowiązanie się do rozszerzenia będzie wymagało o wiele bardziej dogłębnej niż dotychczas analizy kwestii zdolności Unii do przyjęcia nowych państw, zarówno z punktu widzenia instytucji, finansów, jak i względów politycznych;

6. z tego powodu wyraża ubolewanie, że Komisja nie przedstawiła wystarczająco dogłębnej analizy kwestii, które należy rozwiązać zanim Unia będzie w stanie przeprowadzić kolejne rozszerzenia;

7. jest zdania, że "Specjalne sprawozdanie zdolności UE do przyjmowania nowych członków" w załączniku I komunikatu nie stanowi zadowalającej odpowiedzi na wniosek Parlamentu o przedłożenie "sprawozdania określającego zasady, które stanowiłyby podstawę tej koncepcji" wymieniony w ustępie 5 jego ww. rezolucji z dnia 16 marca 2006;

8. wyraża opinię, że zdolność Unii do przyjmowania nowych państw zasadniczo opiera się na trzech filarach, mianowicie jej instytucjach i ich legalności oraz zdolności do działania i demokratycznego i skutecznego podejmowania decyzji w nowych okolicznościach, jej zasobach finansowych i ich ogólnym wkładzie do gospodarczej i społecznej spójności, jak również zdolności rozszerzonej Unii do osiągania jej celów politycznych;

9. przypomina, że w związku z tym odpowiedzialność za poprawę zdolności do przyjmowania nowych państw spoczywa na Unii, a nie na krajach kandydujących;

10. jest przekonany, że UE może oczekiwać od swoich obywateli pozytywnego stosunku do rozszerzenia, jedynie jeśli dostrzegą, że Europa odnosi sukcesy; podkreśla w związku z tym, że zdolności do przyjmowania nowych państw nie można rozpatrywać w oderwaniu od zdolności UE do działania; uważa, że rozszerzenie powinno stanowić część obywatelskiej agendy Unii i w taki sposób powinno być przedstawiane;

11. uważa, że właściwe funkcjonowanie Unii zależy od bezwarunkowego przestrzegania przez wszystkich jej członków wartości uniwersalnych stanowiących podstawę UE jako projektu politycznego: niezbywalnych i nienaruszalnych praw osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości i praworządności tworzących tożsamość europejską;

12. uważa, że brak zapewnienia równowagi między zdolnością Unii do przyjmowania nowych państw a programem rozszerzenia osłabiłoby Unię wewnętrznie i zewnętrznie oraz ograniczyłoby korzyści wynikające z większego członkostwa dla wszystkich członków, czego nie zrekompensowałoby powiększenie jej rozmiarów zewnętrznych;

13. krytykuje Komisję za powierzchowne potraktowanie aspektów instytucjonalnych i w tym względzie odwołuje się do swej rezolucji z dnia 13 grudnia 2006 w sprawie instytucjonalnych aspektów zdolności Unii Europejskiej do przyjmowania nowych państw członkowskich [4];

14. przypomina warunki przedstawione w rezolucji Parlamentu z dnia 19 stycznia 2006 r. w sprawie okresu refleksji oraz ponownie stwierdza, że po przystąpieniu Bułgarii i Rumunii traktat nicejski nie stwarza adekwatnej podstawy do dalszego rozszerzania;

15. wzywa w związku z tym szefów państw i rządów do zakończenia procesu konstytucyjnego do końca 2008 r., jak ustalono podczas Rady Europejskiej w Brukseli czerwcu 2006 r., w celu umożliwienia bardziej skutecznej, bardziej przejrzystej i bardziej demokratycznej pracy Unii, co jest niezbędnym warunkiem wstępnym do dalszego rozszerzania;

16. przypomina szefom państw i rządów o ich obowiązku zakończenia tego procesu przed następnymi wyborami europejskimi, tak aby uniknąć opóźnień w toczących się obecnie negocjacjach w sprawie przystąpienia;

17. podkreśla, że reforma instytucjonalna Unii sama w sobie jest koniecznością, niezależnie od kolejnych rozszerzeń, i należy ją przeprowadzić konsekwentnie i szybko;

18. potwierdza, że negocjacje w sprawie przystąpienia będą postępować w zależności od postępów i osiągnięć dokonanych przez każdego z partnerów negocjacji;

19. z zadowoleniem przyjmuje i popiera zobowiązanie Komisji do poprawy jakości procesu przystąpienia poprzez oparcie go na określonych punktach odniesienia i uczynienie bardziej przejrzystym, a także poprzez dokonywanie na głównych etapach procesu okresowych ocen wpływu w zakresie podstawowych obszarów polityki;

20. przyjmuje pogląd, że planowany przegląd budżetu Unii w latach 2008-2009 musi uwzględniać przyszłą integrację obecnych krajów kandydujących i zmierzających do kandydowania;

21. podkreśla, że w komunikacie Komisji nie zostały gruntownie potraktowane finansowe skutki kolejnych rozszerzeń oraz wzywa Komisję do przedstawienia przed kolejnym przystąpieniem jasnych i wiarygodnych szacunków jego wpływu na budżet;

22. powtarza, że debata ta wiąże się z trudnymi kwestiami, które mogą wywrzeć wpływ na wspólną politykę Unii, w tym na politykę spójności;

23. przyjmuje pogląd, że pilnie należy rozwiązać kwestię finansowych skutków kolejnych rozszerzeń, których złożoność została pośrednio uznana przez szefów państw i rządów w chwili, gdy odmówili oni uwzględnienia ich w ramach finansowych na lata 2007-2013; wzywa Radę ds. ogólnych oraz Radę ds. gospodarczych i finansowych do przeprowadzenia wspólnej debaty nad tą kwestią;

24. podkreśla, że kwestia spełnienia kryteriów politycznych ustalonych podczas Rady Europejskiej w Kopenhadze, także w obszarze państwa prawa, powinna zyskać bardziej priorytetowe znaczenie, niż miało to miejsce dotychczas w negocjacjach akcesyjnych oraz że należy stworzyć bezpośredni związek między tymi kryteriami a rozpoczęciem i ogólnym tempem negocjacji;

25. z zadowoleniem przyjmuje w związku z tym włączenie do obecnych ram negocjacji rozdziału dotyczącego sądownictwa i praw podstawowych obejmującego kwestie polityczne, co umożliwi instytucjom UE dokładną kontrolę postępów w tych zasadniczych dziedzinach;

26. jest zdania, że przy poprzednich rozszerzeniach nie poświęcono należytej uwagi na wczesnych etapach negocjacji postępom w dziedzinie sprawiedliwości, walki z korupcją i praw podstawowych na wczesnych etapach negocjacji; zobowiązuje się do przyjęcia dużo aktywniejszej roli w monitorowaniu procesu akcesyjnego, ze szczególnym naciskiem na jego aspekty polityczne, oraz wzywa Radę do podjęcia podobnego zobowiązania oraz do przedstawiania krajom kandydującym jasnych i należycie uzasadnionych zaleceń bez ograniczania się do odnotowywania technicznych postępów w negocjacjach;

27. przypomina o wyraźnej perspektywie członkostwa w Unii przedstawionej krajom Bałkanów Zachodnich podczas Rady Europejskiej w Salonikach w dniach 19- 20 czerwca 2003 r.; podtrzymuje swe pełne poparcie dla tych perspektyw, które należy podtrzymywać w celu umacniania równowagi i pokoju w regionie; przypomina tym krajom, że będą oceniane indywidualnie według własnych zasług i że ta ocena decydować będzie o tempie ich przyłączania do UE;

28. z zadowoleniem przyjmuje decyzję Rady z dnia 13 listopada 2006 r. dotyczącą przyjęcia mandatów negocjacyjnych w sprawie porozumień z krajami Bałkanów Zachodnich o ułatwieniach wizowych i readmisji jako pierwszy krok w kierunku propagowania bezpośrednich kontaktów międzyludzkich między tymi krajami i UE; podkreśla jednak, że docelowym dążeniem są podróże bezwizowe;

29. z zadowoleniem przyjmuje postępy poczynione przez kraj kandydujący — Chorwację na drodze do przystąpienia do UE oraz wzywa negocjatorów obu stron to utrzymania tempa osiągniętego w tych negocjacjach w celu ich szybkiego zakończenia;

30. odnotowuje sprawozdanie Komisji z postępów Turcji w roku 2006, w którym mimo stwierdzenia, że reformy polityczne w Turcji są kontynuowane, podkreślono, że ich tempo osłabło i potwierdzono niedociągnięcia w procesie reform, o czym Parlament wspomniał już w rezolucji z dnia 27 września 2006 r. w sprawie postępów Turcji na drodze do przystąpienia; podkreśla, że zgodnie z deklaracją UE z dnia 21 września 2005 r. odnosi się to również do ratyfikacji i pełnej realizacji przez Turcję protokołu dodatkowego rozszerzającego zakres umowy o stowarzyszeniu między UE a Turcją na dziesięć nowych państw członkowskich, który Turcja podpisała w lipcu 2005 r.;

31. podkreśla, że odmowa Turcji pełnego spełnienia warunków określonych w protokole dodatkowym poważnie zagraża osiągnięciu zadawalających postępów w negocjacjach akcesyjnych; zwraca uwagę na fakt, że decyzja Rady dotycząca nierozpoczynania negocjacji w sprawie ośmiu istotnych rozdziałów obejmujących obszary polityki dotyczące zastrzeżeń Turcji w odniesieniu do Republiki Cypru oraz niezamykania wstępnie jakichkolwiek rozdziałów jest nieuniknioną konsekwencją stanowiska Turcji w tej kwestii; wzywa Turcję do konstruktywnej współpracy, w celu zapewnienia jak najszybszego pełnego wdrożenia postanowień protokołu dodatkowego; przyjmuje w związku z tym z zadowoleniem zaproszenie wystosowane do Komisji w celu przedłożenia rocznych sprawozdań w sprawie postępu poczynionego w kwestiach objętych oświadczeniem UE z dnia 21 września 2005 r.;

32. wyraża szczere ubolewanie nad faktem, że nie powiodły się wysiłki prezydencji fińskiej mające na celu znalezienie rozwiązania, które z jednej strony przełamałoby obecny impas w zakresie pełnego wdrożenia postanowień protokołu dodatkowego, a z drugiej zmniejszyło izolację wspólnoty tureckich Cypryjczyków; wzywa prezydencję niemiecką do determinacji w kontynuowaniu tych wysiłków, w ścisłej współpracy z ONZ;

33. 33 jest zdania, że Unia Europejska powinna być przygotowana do przyjęcia harmonogramu zapewniającego osiągnięcie powyższych celów w rozsądnym terminie;

34. wzywa Radę, aby podejmowała nowe zobowiązania dopiero po dokonaniu dogłębnej oceny ich skutków instytucjonalnych, finansowych, politycznych i społeczno-gospodarczych; w związku z tym wzywa Komisję do przedstawiania całościowych ocen wpływu za każdym razem, gdy rozpatruje ona nowe wnioski o członkostwo oraz gdy przedkłada zalecenia dotyczące rozpoczęcia i zakończenia negocjacji;

35. przypomina, że w trakcie negocjacji akcesyjnych, kiedy Rada, stanowiąc jednomyślnie w sprawie wniosku Komisji, ustanawia warunki otwarcia i tymczasowego zamknięcia poszczególnych rozdziałów, państwa członkowskie powinny odnosić się jednakowo do państw przystępujących;

36. wierzy, iż prawo zgody Parlamentu powinno być stosowane nie tylko po zakończeniu procesu negocjacji, ale również przed rozpoczęciem negocjacji w sprawie członkostwa;

37. zauważa, że ponieważ UE nadal prowadzi i będzie rozpoczynać negocjacje w sprawie rozszerzenia z krajami bałkańskimi, coraz istotniejszą cechą drogi do członkowstwa stawać się będzie konieczność stawienia czoła powszechnej w tym regionie korupcji oraz regionalnym sieciom zorganizowanej przestępczości; w związku z tym zdecydowanie zaleca wzmocnienie obecnych instrumentów finansowych na rzecz rozszerzenia i ich przeorientowanie, tak aby ich głównym celem i priorytetem uczynić walkę z korupcją i zorganizowaną przestępczością, ze szczególnym naciskiem na reformę sądownictwa, wzmocnienie skuteczności administracji publicznej i poprawę współpracy transgranicznej;

38. przypomina rządom państw członkowskich i parlamentom krajowym, że to na nich spoczywa odpowiedzialność za odpowiednie informowanie społeczeństwa o korzyściach z dotychczasowego rozszerzenia i o tym, z czym wiążą się kolejne rozszerzenia, a także przypomina, że rządy i parlamenty powinny przedstawiać społeczeństwu przyczyny decyzji podejmowanych przez nie jednomyślnie w ciągu całego procesu akcesyjnego;

39. wzywa w związku z tym Komisję do współpracy z państwami członkowskimi, Parlamentem Europejskim i parlamentami krajowymi w celu bardziej skutecznego informowania społeczeństwa o programie rozszerzenia, co zwiększy przejrzystość procesu;

40. z zadowoleniem przyjmuje zalecenie Komisji, aby publikować sprawozdania kontrolne, punkty odniesienia do otwarcia poszczególnych rozdziałów negocjacji i końcowe wspólne stanowisko UE;

41. wzywa Komisję do przedstawienia bardziej precyzyjnie jej definicji wzmocnionej polityki sąsiedztwa oraz szczegółowego określenia, jakiego rodzaju stosunków miałaby ona dotyczyć;

42. ponawia swój poprzedni apel do Komisji i Rady o przedstawienie wszystkim krajom europejskim, które nie mają obecnie perspektywy członkostwa, propozycji utrzymywania dwustronnych lub wielostronnych stosunków z UE odpowiadających ich szczególnym potrzebom i interesom; podkreśla, że kraje mające uznaną perspektywę członkostwa mogą zadecydować czy chcą przyłączyć się ram współpracy wielostronnej, co stanowiłoby pośredni krok w stronę pełnego członkostwa;

43. wzywa w tym kontekście Komisję i Radę, aby rozważyły ustanowienie w ramach wzmocnionej strategii sąsiedztwa, a także jako uzupełnienie strategii dotyczących stosunków z innymi krajami, ogólnowspólnotowej polityki regionalnej w szeroko pojętej strefie Morza Czarnego w celu budowy intensywniejszych dwustronnych i wielostronnych stosunków gospodarczych i politycznych między UE i wszystkimi krajami tego regionu, w szczególności w zakresie wolnego handlu, podobnie jak w przypadku Środkowoeuropejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu, inwestycji, bezpieczeństwa energetycznego i polityki migracyjnej;

44. wyraża opinię, że powyższa opcja, zawierająca szeroki wachlarz możliwości działania, mogłaby stanowić rzeczywistą i atrakcyjną propozycję, która, nie wykluczając pełnego członkostwa, oferowałaby krajom partnerskim stabilną długofalową perspektywę zinstytucjonalizowanych stosunków z UE oraz stwarzałaby zachęty niezbędne do wspierania reform wewnętrznych potrzebnych w przedmiotowych krajach;

45. zachęca Komisję i Radę do rozważenia w tym kontekście kwestii różnicowania pomocy Wspólnoty w świetle osiąganych przez kraje otrzymujące pomoc postępów w zakresie przeprowadzonych reform wymaganych dla ich integracji z Europą;

46. podkreśla, że w kontekście jakiejkolwiek przyszłej strategii rozszerzenia UE stosunki Unii z jej największym sąsiadem — Rosją pozostają zasadniczą kwestią, pomimo że nie jest ona kandydatem do członkostwa w UE, ani nie obejmuje jej Europejska Polityka Sąsiedztwa; podkreśla w związku z tym, że UE musi nadal podejmować wszelkie próby rozwoju wyjątkowego i szeroko zakrojonego partnerstwa z Rosją, obejmującego handel i energię, ale przede wszystkim kwestie praw człowieka i demokratyzacji;

47. zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich, państw przystępujących i kandydujących.

[1] Teksty przyjęte, P6_TA(2006)0381.

[2] Teksty przyjęte, P6_TA(2006)0096.

[3] Dz.U. C 287 E z 24.11.2006, str. 306.

[4] Teksty przyjęte, P6_TA(2006)0569.

--------------------------------------------------