[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 28.7.2005

COM(2005) 352 końcowy

KOMUNIKAT KOMISJI DLA RADY

w sprawie mechanizmu monitorowania i oceny państw trzecich w zakresie zwalczania nielegalnej imigracji

KOMUNIKAT KOMISJI DLA RADY

w sprawie mechanizmu monitorowania i oceny państw trzecich w zakresie zwalczania nielegalnej imigracji

SPRAWOZDANIE Z MONITOROWANIA I OCENY (SPRAWOZDANIE PILOTAżOWE ZA 2004 R.)

Wprowadzenie

Rada Europejska uznała, że dialog i działania podejmowane przez UE we współpracy z państwami trzecimi w zakresie migracji powinny być częścią zintegrowanej, kompleksowej i zrównoważonej koncepcji całościowej. W czerwcu 2003 r. Rada potwierdziła także potrzebę opracowania mechanizmu oceny w celu monitorowania stosunków z państwami trzecimi. W konkluzjach przyjętych w grudniu 2003 r. cel mechanizmu opisano jako monitorowanie sytuacji migracyjnej w wybranych państwach trzecich, w tym zdolności administracyjnych i instytucjonalnych tych państw w zakresie zarządzania azylem i migracją oraz działaniami podejmowanymi w celu rozwiązania problemu nielegalnej imigracji. Komisja otrzymała zatem zadanie przedstawienia sprawozdania rocznego obejmującego wybrane państwa trzecie. Pierwsze sprawozdanie roczne ma charakter pilotażowy i dotyczy mechanizmu monitorowania i oceny współpracy z państwami trzecimi w zakresie zwalczania nielegalnej imigracji. Obejmuje ono następujące państwa[1]: Albania, Chiny, Libia, Maroko, Rosja, Serbia i Czarnogóra, Tunezja i Ukraina .

Sprawozdanie zawiera krótki przegląd przeprowadzonej przez Komisję analizy aktualnych stosunków z każdym z wymienionych państw w dziedzinie migracji i podaje zalecenia polityczne, o które wnosiła Rada. Zalecenia te wskazują możliwości potencjalnej współpracy UE i jej Państw Członkowskich w zakresie wsparcia danego państwa przy zarządzaniu migracją. Z uwagi na fakt, że jest to pierwsze sprawozdanie, obejmuje ono także zalecenia techniczne służące usprawnieniu mechanizmu. Załącznik zawiera dokładną analizę współpracy UE z omawianymi państwami oraz bardziej szczegółowe informacje faktograficzne o każdym z nich dotyczące przede wszystkim zagadnień stanowiących przedmiot zainteresowania Rady. Informacje zawarte w niniejszym sprawozdaniu i załącznikach zgromadzone zostały przez służby i przedstawicielstwa Komisji w rozpatrywanych państwach trzecich. Sprawozdanie uwzględnia informacje dostarczone przez Państwa Członkowskie i/lub zgromadzone bezpośrednio w państwach trzecich, czasem także przy udziale Państw Członkowskich, organizacji międzynarodowych i przedstawicieli w danym regionie. Zawiera ono także materiały zebrane w wyniku bezpośrednich kontaktów z władzami państw trzecich. Jego celem jest przedstawienie najważniejszych wydarzeń, jakie miały miejsce do dnia 20 grudnia 2004 r. Poziom współpracy ze Wspólnotą różni się znacznie w zależności od państwa.

Wśród wybranych państw są zarówno takie, które nie utrzymują formalnych stosunków ze Wspólnotą, jak i takie, które bardzo ściśle z nią współpracują i systematycznie monitorują zagadnienia związane z migracją. Różnice dotyczą zatem nie tylko posiadanych informacji, ale też perspektyw i możliwości zacieśnienia współpracy. Komisja ma nadzieję, że sprawozdanie ułatwi Radzie ocenę gotowości poszczególnych państw do współpracy w zakresie zwalczania nielegalnej imigracji zgodnie z konkluzjami Rady przyjętymi w 2002 r. na szczycie w Sewilli.

ALBANIA

Informacje ogólne

Unia Europejska współpracuje z rządem Albanii na kilku płaszczyznach pozwalających, w razie potrzeby, na poruszanie zagadnień migracji[2]. Przyszły Układ o Stabilizacji i Stowarzyszeniu przewiduje powierzenie problematyki migracji jednemu z podkomitetów. Zagadnienia dotyczące wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości omawiane są również, w miarę potrzeb, w ramach realizacji w Albanii programów pomocowych WE[3]. Albania poczyniła postępy w zakresie kontroli nielegalnej imigracji/handlu ludźmi do UE przez Morze Adriatyckie/Jońskie, jakkolwiek konieczne są dalsze nieprzerwane wysiłki w tym zakresie. Ustawodawstwo ramowe wymagane w dziedzinie migracji i azylu zostało wprawdzie przyjęte, wciąż występują jednak luki w ustawodawstwie wtórnym. Ograniczone możliwości administracyjne i finansowe Albanii utrudniają dalszy postęp, co wpływa na niepełne wdrożenie istniejących przepisów. W kontekście polityki migracyjnej pozytywnie należy ocenić fakt pomyślnego zakończenia negocjacji na szczeblu Wspólnoty dotyczących umowy o readmisji (która ma wejść w życie w 2005 r.). Świadczy to bowiem o gotowości Albanii do przyjęcia odpowiedzialności na arenie międzynarodowej.

Zalecenia

Albania wykazała się pozytywną współpracą z Komisją w sprawach migracji.

Państwo to należy zachęcać do podjęcia wszelkich kroków niezbędnych dla odpowiedniego wdrożenia i stosowania ram prawnych obowiązujących w dziedzinie migracji, azylu i obszarów pokrewnych (np. prawo karne dotyczące przeciwdziałania przestępczości zorganizowanej i handlowi ludźmi).

Należy nakłonić Albanię, a tam, gdzie jest to wskazane, udzielić jej dyplomatycznego wsparcia w procesie zawierania umów o readmisji nie tylko z państwami, z którymi sąsiaduje w regionie, ale także z tymi, z których pochodzą migranci, traktujący Albanię jako kraj tranzytowy.

W szerszym kontekście włączania zagadnień związanych z migracją do polityki rozwoju istotne będzie w przyszłości uzupełnienie wysiłków Wspólnoty o kwestię ułatwienia realizacji przekazów pieniężnych, mającą obecnie fundamentalne znaczenie dla stabilności makroekonomicznej Albanii. Można to uczynić kontynuując rozwój sektora finansowego w Albanii oraz rozszerzając współpracę z międzynarodowymi instytucjami bankowymi, aby nie tylko ułatwić realizację przekazów pieniężnych, ale także stopniowo przyczyniać się do zmniejszenia środków gotówkowych w obiegu, ograniczając w ten sposób możliwość prania pieniędzy i uchylania się od płacenia podatków.

CHINY

Informacje ogólne

Potwierdzeniem szerokiego dialogu politycznego między UE i Chinami była wymiana listów z 1994 r., która była następstwem współpracy handlowej i gospodarczej w latach 80. Rozmowy z Chinami poświęcone zagadnieniom migracji rozpoczęto jednak dopiero po tragedii w Dover w 2000 r., w której życie straciło 58 osób próbujących nielegalnie przekroczyć granicę. Od tego czasu UE i Chiny przeprowadziły pięć rund konsultacji na wysokim szczeblu na temat zwalczania nielegalnej migracji i handlu ludźmi.

W ramach budżetu Wspólnoty na 2002 r. przeznaczono 10 mln euro na przygotowanie projektu współpracy z Chinami w zakresie zwalczania nielegalnej migracji. Opracowanie takiego projektu we współpracy z chińskimi władzami okazało się niestety niemożliwe. Jakkolwiek konsultacje na wysokim szczeblu niewątpliwie ułatwiły konstruktywny dialog w sprawach stanowiących przedmiot zainteresowania obu stron[4]. W lutym 2004 r. Chiny i WE podpisały porozumienie w sprawie statusu zatwierdzonego miejsca przeznaczenia, pozwalające grupom chińskich turystów odwiedzać UE oraz zawierające klauzulę zobowiązującą chińską administrację do ponownego przyjęcia turystów pozostających w UE po upływie ważności wizy. Ostatnio przeprowadzono rozmowy sondażowe na temat możliwości zawarcia umowy o readmisji pomiędzy WE a Chinami. W tym kontekście oraz w świetle zainteresowania wyrażonego przez obie strony UE wyraziła zgodę na omówienie spraw związanych z ułatwieniami wizowymi dla niektórych kategorii chińskich pracowników. Podczas szczytu w grudniu 2004 r. wydano wspólne oświadczenie wyrażające nadzieję obu stron na podjęcie negocjacji tak szybko, jak będzie to możliwe z technicznego i prawnego punktu widzenia.

Zalecenia

Z zadowoleniem należy przyjąć dialog pomiędzy UE a Chinami na temat zarządzania migracją. Ponadto należy uświadomić sobie znaczenie, jakie ma dla Chin legalna migracja (biorąc pod uwagę liczbę osób czynnych zawodowo i studentów zachęconych do odbywania studiów i pracy w UE). UE mogłaby zatem zaproponować poważną dyskusję na temat obustronnego przepływu migracji oraz wykorzystanie w tym celu konsultacji na wysokim szczeblu.

Należy sprawić, by wobec wysokich kosztów pomocy humanitarnej, jakie często towarzyszą nielegalnej migracji, Chiny podjęły działania na rzecz jej ograniczenia. Celowi temu sprzyja lepsza współpraca oraz wymiana wiedzy pomiędzy władzami Chin a rządami Państw Członkowskich, w tym także wykorzystanie możliwości oferowanych przez program Aeneas. Pragnąc wykorzystać wyniki szczytu UE-Chiny, Komisja dążyć będzie w szczególności do rozpoczęcia negocjacji na temat przyszłej dwustronnej umowy o readmisji pomiędzy Wspólnotą Europejską a Chinami oraz prowadzenia równolegle rozmów na temat ułatwień wizowych dla określonych kategorii pracowników.

LIBIA

Informacje ogólne

UE nie utrzymuje formalnych stosunków z Libią, która nie jest też uczestnikiem procesu barcelońskiego. Zatem nie ma obecnie możliwości podjęcia z tym państwem oficjalnego dialogu na temat zarządzania migracją. Jak stwierdziła jednak Rada ds. Ogólnych w dniu 11 października 2004 r., Libia dokonała ogromnego postępu w kierunku ponownej integracji ze wspólnotą międzynarodową.

W dniach 27 listopada – 6 grudnia 2004 r. odbyła się misja techniczna do Libii z udziałem ekspertów Państw Członkowskich mająca na celu zbadanie problemu nielegalnej imigracji. Poprzedziła ją wstępna wizyta robocza w maju 2003 r. Zakłada się, że presja migracyjna na Libię ulegnie nasileniu. Libię wybrano jako państwo o potencjalnie priorytetowym znaczeniu dla interwencji i wsparcia ze strony Komisji w ramach programu Aeneas w latach 2004 – 2006. Na podstawie ustaleń poczynionych podczas misji technicznej Rada podejmie decyzję, czy i w jakiej formie – bezpośrednio lub za pośrednictwem polityki regionalnej – Libia otrzyma wsparcie Wspólnoty w zwalczaniu nielegalnej imigracji. Sprawozdanie z tej misji przedstawiono Komitetowi Stałych Przedstawicieli (COREPER) w kwietniu 2005 r., a w czerwcu ma ono być omawiane przez Radę.

Zalecenia

Komisja zaleca zachęcanie Libii do pozytywnego odzewu na zaangażowanie UE, pamiętając równocześnie, że ostatecznym celem współpracy z Libią jest jej pełne włączenie do procesu barcelońskiego. Dialog i współpraca w takich dziedzinach, jak rozwój instytucji, działalność szkoleniowa oraz budowanie systemu zarządzania azylem, wymagają zaangażowania ze strony UE i Państw Członkowskich. Komisja świadoma jest regionalnego wymiaru wyzwań związanych z migracją, jakie stoją przed Libią i innymi państwami afrykańskimi oraz konieczności jego uwzględnienia przy poszukiwaniu długofalowych rozwiązań. Komisja zbada możliwości wzmocnienia dialogu dotyczącego migracji z organizacjami państw afrykańskich.

MAROKO

Informacje ogólne

Układ o Stowarzyszeniu pomiędzy WE a Marokiem, który wszedł w życie dnia 1 marca 2000 r., przyczynił się do istotnego postępu w zakresie budowy wzajemnego zaufania. Ważny krok naprzód stanowiło utworzenie grupy roboczej ds. migracji i spraw społecznych oraz uzgodnienie planu działania w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa[5]. Maroko współpracuje także z sąsiadującą Hiszpanią w zakresie powstrzymania napływu nielegalnych migrantów przybywających drogą morską oraz problemów humanitarnych towarzyszących temu zjawisku. Poczyniło także starania w zakresie nawiązania współpracy z państwami trzecimi, a w szczególności z Nigerią.

Pomimo kilku rund negocjacji WE nie udało się uzgodnić z Marokiem treści umowy o readmisji. Większość nierozwiązanych kwestii ma charakter drugorzędny, choć niektóre pozostają problematyczne, jak np. readmisja osób niebędących obywatelami Maroka oraz rodzaj wymaganych dowodów.

Konkretna współpraca przy projektach mających na celu poprawę zdolności Maroka do zarządzania migracją nawiązana została w ramach budżetu projektu MEDA. Maroko, będąc częścią regionu Maghrebu[6], zostało również wybrane w ramach programu Aeneas jako jedno z państw stanowiących środek ciężkości działań w latach 2004 – 2006.

Zalecenia

Maroko wykazuje konstruktywną postawę w rozmowach z UE. Należy zauważyć istotny postęp, jakiego kraj ten dokonał w zakresie poprawy zarządzania migracją, a także docenić jego otwarte podejście do współpracy regionalnej.

Równocześnie należy podkreślić ogromne znaczenie dalszych wysiłków na rzecz powstrzymania fali nielegalnych migrantów przybywających przez Morze Śródziemne, a tym samym ograniczenia kosztów pomocy humanitarnej towarzyszących temu zjawisku. W tym celu Maroko powinno ściśle współpracować z UE, by wdrożyć plan działania w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa oraz porozumieć się ostatecznie co do treści umowy o readmisji i jej przyjęcia w niedalekiej przyszłości.

W celu skuteczniejszego poszukiwania regionalnych strategii zarządzania przepływem migracji należy wspierać kontynuację dialogu nie tylko pomiędzy Marokiem i państwami sąsiadującymi z nim w regionie, ale także pomiędzy Marokiem a państwami pochodzenia migrantów na południe od Maghrebu.

ROSJA

Informacje ogólne

Podstawę stosunków UE-Rosja stanowi Umowa o Partnerstwie i Współpracy, która weszła w życie dnia 1 grudnia 1997 r. [7] Na szczeblu politycznym zagadnienia dotyczące wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości są omawiane regularnie podczas odbywających się dwa razy do roku szczytów UE-Rosja. W wymiarze praktycznym natomiast UE opracowała specjalne instrumenty służące wzmocnieniu współpracy w zakresie zagadnień dotyczących wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, takie jak plan wspólnych działań w sprawach dotyczących przestępczości zorganizowanej z 2000 r. oraz sieć oficerów łącznikowych odpowiedzialnych za jego wdrażanie.

Na przestrzeni ostatnich lat Rosja stała się z punktu widzenia migracji krajem pochodzenia, tranzytu i krajem docelowym. Jakkolwiek podjęto wysiłki na rzecz wzmocnienia kontroli na granicy Rosji z Kaukazem, Rosja poinformowała, że brak środków finansowych w znacznym stopniu ograniczył zakres stosownych działań na południowej i wschodniej granicy. Od chwili rozpoczęcia realizacji programu TACIS w 1991 r.[8] Rosja otrzymała z tego tytułu ponad 2,6 mld euro. Ponadto w ramach Narodowego Programu Orientacyjnego na lata 2004 – 2006 przewidziano około 20 mln euro z przeznaczeniem na usprawnienie rosyjskiego systemu azylowego, poprawę koordynacji pomiędzy władzami migracyjnymi oraz przygotowanie gruntu pod umowę o readmisji pomiędzy WE a Rosją. Rosja jest również jednym z państw o priorytetowym znaczeniu dla interwencji i pomocy w ramach programu Aeneas.

Zalecenia

Wspólna przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w stosunkach pomiędzy UE a Rosją w ramach Umowy o Partnerstwie i Współpracy stanowić będzie główną podstawę rozwoju i poszerzania wzajemnej współpracy w zakresie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Współpraca z Rosją w zakresie polityki migracyjnej stanowi ważną kwestię, stanowiącą przedmiot wspólnej troski i nabierającą coraz większego znaczenia dla obu stron. UE powinna wezwać Rosję do udziału w szerokim dialogu w ramach Stałej Rady ds. Współpracy na temat wszelkich zagadnień związanych z migracją, łącznie z azylem, zwalczaniem nielegalnej migracji i handlu ludźmi.

Z zadowoleniem należy przyjąć postęp w toczących się negocjacjach na temat readmisji i ułatwień wizowych oraz wezwać Rosję do równoczesnego podpisania obu umów w 2005 r. Należy ją także zachęcić do zawarcia umów o readmisji z państwami sąsiednimi, będącymi krajami pochodzenia migrantów. Na szczycie w St. Petersburgu UE i Rosja porozumiały się co do zbadania warunków zniesienia obowiązku wizowego w perspektywie długofalowej. Ponadto należy nakłonić Rosję do sfinalizowania traktatów granicznych z Estonią i Łotwą oraz przyspieszania negocjacji z Litwą.

Zarówno UE, jak i Rosja winny konstruktywnie podejść do wyzwania, jakie stanowi znalezienie równowagi pomiędzy bezpieczeństwem a wolnością i sprawiedliwością. Równowaga taka musi zapewnić warunki niezbędne dla skutecznej integracji legalnych migrantów, w szczególności poprzez opracowanie spójnej polityki w zakresie zarządzania migracją pracowników.

SERBIA I CZARNOGÓRA

Informacje ogólne

Długotrwałe i złożone reformy konstytucyjne, jakie miały miejsce w Serbii i Czarnogórze[9] w latach 2002 – 2003 sprawiły, iż państwo to nadal stoi przed szczególnymi wyzwaniami wynikającymi z faktycznego podziału władzy pomiędzy Federację a dwie składające się na nią republiki. Władze Serbii i Czarnogóry osiągnęły pewien postęp w dziedzinie migracji i azylu, konieczne są jednak dalsze wysiłki w tym zakresie. Serbia i Czarnogóra realizują wprawdzie postanowienia umów o readmisji, jakie zawarły z Państwami Członkowskimi i państwami sąsiednimi w regionie, lecz brak odpowiednich zasobów utrudnia reintegrację osób powracających.

Projekty praktycznej współpracy na poziomie krajowym i regionalnym są już realizowane w Serbii i Czarnogórze w ramach programu CARDS[10]. Za kluczowy priorytet dla Serbii i Czarnogóry Komisja uznała (również w ramach programu Aeneas) kwestię opracowania polityki krajowej opartej na jednolitym podejściu (władz obu republik) do migracji. Komisja zaproponowała również przygotowanie krajowych i regionalnych strategii mających na celu zapobieganie handlowi ludźmi oraz informowanie potencjalnych emigrantów o niebezpieczeństwach (i alternatywach wobec) nielegalnej imigracji.

Zalecenia

Komisja odnotowuje pozytywny stosunek władz Serbii i Czarnogóry do współpracy ze Wspólnotą Europejską i instytucjami wspólnotowymi. Równocześnie jednak należy skłonić Serbię i Czarnogórę do poprawienia współpracy pomiędzy Federacją a dwiema składającymi się na nią republikami w celu skutecznej realizacji planu działania w ramach partnerstwa europejskiego. W tym celu należy zachęcić Serbię i Czarnogórę do stworzenia mechanizmu kontrolującego, czy obie republiki konsekwentnie wdrażają politykę opracowaną na szczeblu Federacji.

Ponadto Rada może uznać za pożądane promowanie względnie ułatwianie dialogu pomiędzy Belgradem a Prisztiną w celu skuteczniejszego rozwiązania problemu powrotów do Kosowa zgodnie z zapisem zawartym w Planie Partnerstwa Europejskiego oraz ograniczenia tranzytu nielegalnych migrantów przez terytorium tego państwa.

TUNEZJA

Informacje ogólne

Układ o Stowarzyszeniu podpisany w 1995 r. i obowiązujący od dnia 1 marca 1998 r. reguluje stosunki dwustronne pomiędzy UE a Tunezją oraz zawiera postanowienia przewidujące współpracę w sprawach migracji. Zagadnienia dotyczące wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości wprowadzane są do współpracy z Tunezją w sposób stopniowy, należy ją jednak ocenić pozytywnie. Tunezja została wskazana jako państwo o priorytetowym znaczeniu dla współpracy z UE w dziedzinie migracji. Zatem powołanie na mocy Układu o Stowarzyszeniu grupy roboczej zajmującej się między innymi kwestiami wiz, nielegalnej imigracji i migracji tranzytowej stanowi znaczący postęp potwierdzony przez plan działania w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, który zawiera obszerny rozdział poświęcony zagadnieniom dotyczącym sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa. W trakcie konsultacji dotyczących Europejskiej Polityki Sąsiedztwa Tunezja wyraziła szczególne zainteresowanie nawiązaniem dialogu na temat ułatwień wizowych. W odniesieniu do migracji na uwagę zasługują dwa kluczowe zagadnienia: skala nielegalnej migracji (głównie migracji tranzytowej z regionu Afryki Subsaharyjskiej i innych państw Maghrebu) oraz brak skutecznego systemu azylowego. Obecnie Tunezja nie dysponuje sprawnym krajowym systemem określania wniosków o przyznanie ochrony i musi polegać w tym względzie na Wysokim Komisarzu ONZ ds. Uchodźców.

Zalecenia

Od długiego czasu Tunezja wykazuje konstruktywne podejście do rozmów ze Wspólnotą Europejską, a wzajemna współpraca uległa rozszerzeniu na zagadnienia dotyczące wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, łącznie z zarządzaniem migracją. Z zadowoleniem należy przyjąć plan działania zatwierdzony ostatnio w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa. Tunezja i UE powinny jednak zacieśnić dialog w zakresie migracji i spraw społecznych oraz zbadać zagadnienia związane z azylem i ułatwieniami wizowymi pod kątem możliwości osiągnięcia lepszych rezultatów w tej dziedzinie.

Zważywszy, że przepływ migracji przez Tunezję stanowi zjawisko regionalne, należy wspierać wysiłki tego państwa na rzecz opracowania regionalnych strategii zarządzania migracją. Tego rodzaju rozwiązania mogłyby obejmować współpracę regionalną w zakresie kontroli granicznych, sprzyjanie dialogowi i współpracy pomiędzy Tunezją, pełniącą rolę kraju tranzytowego, a krajami pochodzenia migrantów, wspieranie rządu w utrzymywaniu więzi pomiędzy diasporą a krajem ojczystym oraz pomoc w reintegracji powracających uchodźców.

UKRAINA

Informacje ogólne

Podstawę prawną stosunków pomiędzy UE a Ukrainą stanowi Umowa o Partnerstwie i Współpracy, obowiązująca od 1998 r. W grudniu 2001 r. UE podpisała z Ukrainą plan działania w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Monitorowanie wdrażania tego planu odbywa się przy pomocy szczegółowej tablicy wyników. W ciągu ostatnich kilku lat nastąpiło wzmożenie współpracy pomiędzy UE a Ukrainą w zakresie zagadnień dotyczących wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w szczególności dzięki przyjęciu planu działania w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Jakkolwiek Ukraina osiągnęła postęp w niektórych obszarach dotyczących azylu i migracji, to w innych, jak zarządzanie granicami i handel ludźmi, pozostaje jeszcze wiele do zrobienia. W 2004 r. miały miejsce konsultacje z Ukrainą w sprawie planu działania w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, który został przyjęty na specjalnym posiedzeniu Rady ds. Współpracy w lutym 2005 r.

Ukraina odniosła istotne korzyści z tytułu pomocy w ramach programu TACIS, która obejmowała między innymi wzmocnienie zarządzania granicami, procedur azylowych i migracyjnych. Do chwili obecnej na tego typu projekty wydano około 34 mln euro, w przygotowaniu są zaś projekty na kwotę 20,5 mln euro. Wysiłki te zostaną uzupełnione przez program Aeneas. Wymienione wyżej działania będą pomocne przy realizacji umowy o readmisji pomiędzy WE a Ukrainą, po jej podpisaniu i przyjęciu. Ukraina aktywnie uczestniczy w działaniach podejmowanych na szczeblu regionalnym, takich jak proces Soderkoping i proces budapeszteński.

Zalecenia

Współpraca z Ukrainą w zakresie polityki migracyjnej stanowi przedmiot wspólnej troski i nabiera coraz większego znaczenia dla obu stron. Wymierne rezultaty może przynieść podejście oparte na woli współpracy. Komisja zebrała pozytywne doświadczenia w zakresie współpracy z Ukrainą w sprawach dotyczących wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Z zadowoleniem należy przyjąć zatwierdzenie planu działania w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa. Stanowi on ogólne ramy rozwoju i poszerzania współpracy obejmującej szerokie spektrum zagadnień dotyczących sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa.

W kontekście planu działania w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa Komisja i Ukraina liczą na konstruktywny dialog w sprawie ułatwień wizowych, mając na uwadze przygotowanie negocjacji na temat formalnej umowy o ułatwieniach wizowych oraz uwzględniając potrzebę równoczesnych postępów w toczących się negocjacjach poświęconych umowie o readmisji pomiędzy WE a Ukrainą. Sprawą wielkiej wagi pozostaje szybkie zawarcie takiej umowy. Nowemu rządowi Ukrainy zaleca się kontynuację kompleksowego dialogu z UE we wszystkich sprawach związanych z migracją, łącznie ze zwalczaniem nielegalnej migracji i handlu ludźmi, jak również polityką azylową.

ZALECENIA OGÓLNE

Zalecenia polityczne

Mocne i słabe strony pierwszego sprawozdania

Celem niniejszego sprawozdania jest przedstawienie Radzie informacji potrzebnych do oceny aktualnego poziomu współpracy pomiędzy danym państwem a UE w zakresie zwalczania nielegalnej imigracji. W szczególności winno ono określić punkty odniesienia, które w przyszłości ułatwią mierzenie postępu w zakresie współpracy z poszczególnymi państwami. Już dzisiaj można zauważyć przydatne wskazówki odnośnie do przyszłych relacji pomiędzy UE a tymi państwami.

Brak jest natomiast wiarygodnych i obszernych informacji na temat zarządzania migracją i przepływów migracyjnych. Rada powinna być także świadoma faktu, że w opinii wielu państw trzecich dyskusje na temat nielegalnej migracji są nierozerwalnie związane z szerszymi zagadnieniami dotyczącymi zarządzania migracją, takimi jak ułatwienia wizowe/zniesienie wiz, sposoby legalnej migracji, zapewnienie finansowania i sprzętu ochrony granic (lub ogólnie ściślejsze związki z UE).

Następne sprawozdanie – kolejne państwa?

Komisję wezwano[11] do rozszerzenia sprawozdania na państwa objęte pełnomocnictwem do prowadzenia negocjacji na temat umów o readmisji. Wymagać to będzie uwzględnienia w następnym sprawozdaniu Algierii, Hongkongu, Makau, Pakistanu i Sri Lanki . Komisja popiera włączenie do następnego sprawozdania Algierii i Pakistanu, gdyż negocjacjom o readmisji towarzyszyć mogłaby bardziej szczegółowa wiedza na temat wyzwań związanych z migracją, jakie stoją przed tymi państwami, oraz możliwości ich współpracy z UE. Komisja proponuje rozważyć kwestię włączenia do następnego sprawozdania rocznego Hongkongu i Makau, gdyż umożliwiłoby to osiągnięcie dalszych postępów w pracach wspólnych komitetów ds. readmisji (które zostały utworzone zarówno w Makau, jak i w Hongkongu we wrześniu 2004 r. i obradowały wiosną 2005 r.). Włączenie Sri Lanki należy rozważyć w stosownym czasie, po określeniu nacisku migracyjnego będącego bezpośrednim następstwem katastrofy humanitarnej wywołanej tsunami.

Pod rozwagę należy również poddać rozszerzenie sprawozdania w celu włączenia większej liczby państw partnerskich w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa .

Zalecenia techniczne

Poprawa informacji statystycznych

W wielu przypadkach brak jest dokładnych i porównywalnych informacji i statystyk w zakresie migracji, co znacznie utrudnia stworzenie wiernego obrazu sytuacji migracyjnej. Wynika to przede wszystkim z faktu, że państwa nie gromadzą systematycznie nawet podstawowych informacji lub gromadzą dane przy użyciu metod różniących się w istotny sposób od metod stosowanych w UE. We wszystkich państwach istnieje nagląca potrzeba usprawnienia zdolności gromadzenia i przetwarzania danych oraz zastosowania odpowiednich metod i sposobów porównywania i wymiany tych informacji. Komisja będzie zatem kontynuować działania na rzecz opracowania odpowiednich baz statystycznych.

Lepsze wykorzystanie istniejących mechanizmów sprawozdawczych

Należy wyjaśnić rolę, jaką pełni niniejsze sprawozdanie w porównaniu do innych (np., takich jak systematyczne przeglądy w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa[12] lub komitetów ds. Układów o Stowarzyszeniu lub sprawozdanie z postępów i osiągnięć w dziedzinie azylu i migracji w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa (2005 r.) przewidziane w Programie Haskim) oraz unikać nakładania się tych ról. W kolejnych latach Komisja, w razie potrzeby, będzie konsultować się z siecią oficerów łącznikowych ds. imigracji oraz korzystać ze sporządzanych przez nich regularnie sprawozdań w sprawach dotyczących nielegalnej imigracji w państwach trzecich.

Utrzymanie elastyczności mechanizmu sprawozdawczego

Komisja popiera ideę sporządzania sprawozdania rocznego służącego monitorowaniu gotowości współpracy ze strony państw trzecich w zakresie nielegalnej imigracji oraz proponuje ograniczyć liczbę państw opisywanych w jednym dokumencie maksymalnie do 10. Komisja rozważa również możliwość ponawiania sprawozdania w regularnych odstępach czasu, co pozwoliłoby ocenić postępy poczynione przez dane państwo. Komisja zaleca jednak sporządzanie sprawozdań poświęconych poszczególnym państwom nie częściej, niż co dwa lata , aby dać im wystarczający czas na przyjęcie zmian w ustawodawstwie, o ile są one konieczne, lub zwiększenie zdolności administracyjnych lub operacyjnych. Każde sprawozdanie roczne winno zatem dotyczyć innej grupy państw.

[1] W konkluzjach Rady z listopada 2002 r. oraz z marca 2003 r. wymienione państwa uznano za priorytetowe z geograficznego punktu widzenia.Wbrew Wbrew pierwotnej propozycji Turcja nie została objęta sprawozdaniem pilotażowym, ponieważ posiada obecnie status państwa kandydującego.

[2] Patrz: art. 1 ust. 2 Załącznika.

[3] Patrz: art. 1 ust. 2 Załącznika.

[4] Patrz: art. 2 ust. 3 Załącznika.

[5] Patrz: art. 4 ust. 2 i art. 4 ust. 3 Załącznika.

[6] Patrz: art. 4 ust. 4 Załącznika.

[7] Umowę tę zawarto początkowo na okres 10 lat, będzie ona jednak automatycznie przedłużana, o ile nie zostanie wypowiedziana przez żadną ze stron.

[8] Patrz: art. 5 ust. 4 Załącznika.

[9] Kosowo na mocy rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1244 z 1999 r. nadal stanowi autonomiczne terytorium administrowane przez tymczasową administrację ONZ, w związku z czym nie zostało uwzględnione w niniejszym sprawozdaniu.

[10] Patrz: art. 6 ust. 4 Załącznika.

[11] Projekt konkluzji Rady w sprawie priorytetów służących skutecznemu opracowaniu wspólnej polityki readmisji nr 13758/04 z dnia 27 października 2004 r.

[12] Sprawozdania z wdrażania pierwszego etapu planów działania w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa (obejmujące wszystkie dziedziny łącznie z azylem i migracją) przewidziane są na koniec 2006 r. (2 lata po przyjęciu).