[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH | Bruksela, dnia 15.07.2005 COM(2005) 322 końcowy KOMUNIKAT KOMISJI Mapa drogowa dla TSE [pic] SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 4 2. Zmiany w perspektywie krótko- i średnioterminowej (2005 - 2009) 5 2.1. Materiał szczególnego ryzyka 5 2.1.1. Istniejące przepisy 5 2.1.2. Strategiczna opcja na przyszłość 5 2.2. Zakaz paszowy 6 2.2.1. Istniejące przepisy 6 2.2.2. Strategiczna opcja na przyszłość 6 2.3. Programy monitorowania 7 2.3.1. Bydło 8 2.3.2. Małe przeżuwacze 9 2.3.3. Jeleniowate 10 2.4. Klasyfikacja krajów według ryzyka występowania BSE 10 2.5. Przegląd polityki dotyczącej uboju w odniesieniu do TSE u małych przeżuwaczy 11 2.5.1. Istniejące przepisy 11 2.5.2. Strategiczna opcja na przyszłość 12 2.6. Ubój kohorty bydła 12 2.6.1. Istniejące przepisy 12 2.6.2. Strategiczna opcja na przyszłość 13 2.7. Ograniczenia nałożone na Zjednoczone Królestwo 13 2.7.1. Istniejące przepisy 13 2.7.2. Strategiczna opcja na przyszłość 14 3. Zmiany w perspektywie długoterminowej (2009 - 2014) 14 3.1. Nadzorowanie 14 3.2. Materiał szczególnego ryzyka 15 3.3. Certyfikacja stad 15 3.4. Genetyczna odporność kóz 15 4. Alternatywne scenariusze w przypadku nieutrzymania się pozytywnych tendencji 15 5. Podsumowanie 16 6. Załącznik I 17 7. Załącznik II: Dane dotyczące monitorowania 20 8. Załącznik III: koszty związane z programem nadzorowania 22 1. WPROWADZENIE Komisja wielokrotnie podejmowała z Państwami Członkowskimi i Parlamentem Europejskim rozmowy na temat kolejnych działań w zakresie polityki w zakresie BSE dotyczących różnych zagadnień takich jak materiał szczególnego ryzyka, zakaz paszowy i wiek właściwy do przeprowadzania badań. W obecnej chwili jesteśmy na takim etapie, że przy utrzymaniu się pozytywnej tendencji oraz spełnieniu określonych naukowych warunków bez narażenia zdrowia konsumentów i polityki zwalczania BSE możliwe jest dokonanie zmian niektórych środków. Istotnie różne wskaźniki sugerują już korzystną tendencję dla epidemii BSE i wyraźną poprawę sytuacji w ostatnich latach dzięki wprowadzonym środkom ograniczającym ryzyko. Ponadto sprawozdania z inspekcji wskazują, że spełnianie wymagań związanych z BSE w Państwach Członkowskich uległo poprawie. Główne wskaźniki są przedstawione na wykresach 1-3 w załączniku I. Ogólny spadek liczby przypadków występowania choroby w całej UE jest dość duży (około 850 przypadków BSE w 2004 r. w UE-25 w porównaniu z 2129 przypadkami BSE w 2002 r. w UE-15). Świadczy to o wyraźnej tendencji spadkowej przypadków BSE wykrytych w ciągu ostatnich czterech lat przy 35 % spadku od 2002 r. Spadek liczby występowania BSE w kohortach urodzeniowych od 1996 r. przedstawiony jest na wykresie 1 w załączniku I. Wykres 2 w załączniku I pokazuje rok urodzenia przypadków z pozytywnym wynikiem BSE wykrytych od 2001 r., z wyjątkiem Zjednoczonego Królestwa. Wierzchołek krzywej i następująca po nim tendencja spadkowa wskazują na główne zakażenie przez pasze w latach 1994 i 1995, po których nastąpił gwałtowny spadek spowodowany podjęciem środków związanych z BSE, np. częściowego zakazu paszowego w 1994 r. i całkowitego zakazu paszowego w 2001 r. Skutki całkowitego zakazu paszowego z 2001 r. będą mogły być ocenione dopiero w nadchodzących latach ze względu na średni okres inkubacji BSE trwający od 6 do 8 lat. Wykres 3 w załączniku I pokazuje, że średni wiek przypadków z pozytywnym wynikiem wśród zwierząt poddanych ubojowi w UE-15 wzrósł między 2001 r. a 2004 r. z 76,2 miesięcy do 95,0 miesięcy, w 2004 r. średni wiek przypadków z pozytywnym wynikiem wśród zwierząt poddanych ubojowi w nowych Państwach Członkowskich wynosił 79,9 miesięcy. Wskazuje to na zakażenie w określonym okresie w przeszłości, na długo przed tym jak na poziomie Wspólnoty zostały wprowadzone rygorystyczne środki dotyczące BSE. W związku z polepszającą się sytuacją Komisja podjęła inicjatywę opracowania mapy drogowej dla strategii BSE w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej. Wszelkie złagodzenie przepisów będące następstwem naukowej oceny należy zainicjować poprzez otwartą dyskusję z zainteresowanymi stronami wspartą silną strategią komunikacyjną. Biorąc pod uwagę polityczne następstwa pierwszego i drugiego kryzysu związanego z BSE, jakiekolwiek złagodzenie obecnie istniejących przepisów, nawet jeśli jest to naukowo uzasadnione, będzie wymagało od Państw Członkowskich dużej odwagi politycznej. Przy opracowywaniu naszej strategii największą wagę przywiązujemy do zachowania wysokiego poziomu ochrony konsumentów wypracowywanego przez lata w dziedzinie zapobiegania, kontroli i zwalczania pasażowalnych encefalopatii gąbczastych. Jednak w procesie tym ważne jest również, aby nie stracić kontroli nad innymi zagrożeniami dla zdrowia zwierząt i zdrowia publicznego, które pojawiły się w ostatnich latach, w tym chorób takich jak SARS i nowych odmian ptasiej grypy. Dostępne dane coraz bardziej pokazują, że niezbędne jest ponowne rozpatrzenie obecnych priorytetów w dziedzinie bezpieczeństwa żywności i zdrowia zwierząt. Zachęcające tendencje w zakresie BSE zasługują szczegółowego zbadania możliwości skoncentrowania się na nowych zagrożeniach. 2. ZMIANY W PERSPEKTYWIE KRÓTKO- I śREDNIOTERMINOWEJ (2005 - 2009) 2.1. Materiał szczególnego ryzyka Cel strategiczny: Zapewnienie i zachowanie obecnego poziomu ochrony konsumentów poprzez dalsze gwarantowanie bezpiecznego usuwania materiału szczególnego ryzyka, zmieniając jednak wykaz/kryterium wieku w oparciu o nowe i udoskonalane opinie naukowe 2.1.1. Istniejące przepisy Najważniejszy środek ochrony zdrowia publicznego dotyczy materiału szczególnego ryzyka. Pierwotny wykaz materiału szczególnego ryzyka został sporządzony na podstawie wiedzy naukowej sprzed 1995 r. i w oparciu o zasadę ostrożności. Od tego czasu, ogólna sytuacja uległa poprawie i udostępnione zostały nowe dane naukowe. Ograniczenia dotyczące wykorzystania materiału szczególnego ryzyka obejmują zakaz stosowania tych produktów do produkcji produktów pochodnych przeznaczonych do użycia w żywności i paszach, takich jak łój, żelatyna, kolagen i fosforan dwuwapniowy. 2.1.2. Strategiczna opcja na przyszłość Wszelkie zmiany obecnego wykazu materiału szczególnego ryzyka powinny opierać się na nowej, udoskonalanej wiedzy naukowej przy utrzymaniu istniejącego wysokiego poziomu ochrony konsumentów w Unii Europejskiej. Ponadto, przy przeglądzie przepisów dotyczących materiału szczególnego ryzyka BSE powinny być również wykorzystane dane uzyskane z aktywnego monitorowania i nadzorowania. W dniach 27 i 28 kwietnia 2005 r. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) przyjął opinię w sprawie materiału szczególnego ryzyka popierającą podniesienie obecnej granicy wieku w odniesieniu do tkanek centralnego systemu nerwowego z 12 do 21 lub 30 miesięcy w zależności od wartości określonej dla wyjątkowo rzadkich przypadków BSE wykrytych u młodych zwierząt. Opinia ta dopuszcza możliwość rozważenia zmiany obecnego wykazu materiału szczególnego ryzyka, a zwłaszcza, w pierwszej kolejności, granicy wieku w odniesieniu do usuwania kręgosłupa. Wykaz materiału szczególnego ryzyka u małych przeżuwaczy zależny jest od wyników oceny ryzyka przeprowadzanej obecnie przez EFSA. Do chwili wydania oceny naukowej w sprawie łoju, żelatyny, kolagenu i fosforanu dwuwapniowego, dopracowane zostaną normy dotyczące przetwarzania tych artykułów, wraz z możliwym złagodzeniem przepisów w porównaniu z obecnymi wymogami. 2.2. Zakaz paszowy Cel strategiczny: Złagodzenie, w przypadku spełnienia niektórych warunków, niektórych środków w ramach obecnego całkowitego zakazu paszowego 2.2.1. Istniejące przepisy Zakaz karmienia bydła, owiec i kóz mączką miesno-kostną (MBM) ze ssaków został wprowadzony w lipcu 1994 r. Ten częściowy zakaz został rozszerzony w dniu 1 stycznia 2001 r. do całkowitego wstrzymania w całej UE stosowania przetworzonego białka zwierzęcego w paszach przeznaczonych dla zwierząt hodowanych do produkcji żywności, z pewnymi wyjątkami takimi jak stosowanie mączki rybnej w karmieniu zwierząt innych niż przeżuwacze. Jakakolwiek obecność zabronionych składników pochodzenia zwierzęcego w paszach jest uważana za naruszenie zakazu paszowego, tzw. „zerowa tolerancja”. 2.2.2. Strategiczna opcja na przyszłość Przegląd istniejących przepisów dotyczących zakazu paszowego powinien opierać się na ocenie ryzyka i uwzględniać jednocześnie istniejące narzędzia kontroli mające na celu ocenę i zapewnienie prawidłowego wprowadzenia zakazu paszowego. 2.2.2.1. Zanieczyszczenie środowiska (miąższ buraczany) Analizy przeprowadzone w Niemczech pokazują, że obecność kości w miąższu buraczanym (do 10 %) jest częstym zjawiskiem, którego nie można uniknąć. Pozostałości te pochodzą prawdopodobnie z fragmentów kości dzikich zwierząt znajdujących się w glebie, które przyklejają się do buraków i przedostają się do miąższu buraka cukrowego podawanego przeżuwaczom. Obecność fragmentów kości w miąższu buraka cukrowego i innych paszach spowodowana zanieczyszczeniem środowiska może być dopuszczona wyłącznie w przypadku, gdy solidna ocena ryzyka wykaże brak ryzyka zanieczyszczenia krzyżowego lub nieprzepisowego dodawania mączki mięsno-kostnej (MBM) ze ssaków do pasz. 2.2.2.2. Mączka rybna • Stosowanie mączki rybnej w paszach przeznaczonych do karmienia przeżuwaczy jest obecnie zabronione. Również stosowanie mączki rybnej w paszach przeznaczonych do karmienia zwierząt innych niż przeżuwacze podlega ściśle określonym warunkom. W celu wprowadzenia polityki opartej w większym stopniu na ocenie ryzyka można przewidzieć pewną tolerancję w odniesieniu do obecności mączki rybnej w paszach przeznaczonych dla przeżuwaczy, spowodowanej zanieczyszczeniem krzyżowym. Celem takiej tolerancji jest przeciwdziałanie niepożądanym skutkom ubocznym zakazu stosowania mączki rybnej w karmieniu zwierząt innych niż przeżuwacze, z jednoczesnym poszanowaniem stanowiska Parlamentu Europejskiego sprzeciwiającego się obecnie stosowaniu mączki rybnej w paszach przeznaczonych dla przeżuwaczy. • Oczekuje się, że w połowie 2005 r. w Parlamencie Europejskim odbędzie się ogólna dyskusja na temat mączki rybnej. W decyzji w sprawie możliwego złagodzenia przepisów w odniesieniu do zakazu dotyczącego mączki rybnej uwzględnione zostaną wyniki dyskusji w Parlamencie Europejskim. 2.2.2.3. Przepisy dotyczące uchylenia zakazu paszowego w odniesieniu do zwierząt innych niż przeżuwacze Dalsze udoskonalenia przy rozróżnianiu białek zwierzęcych charakterystycznych dla niektórych gatunków mogą prowadzić do zmian w przepisach dotyczących stosowania produktów zwierzęcych w paszach, w szczególności białek zwierząt innych niż przeżuwacze, z uwzględnieniem zakazu powtórnego przetwarzania wewnątrzgatunkowego, o którym mowa w rozporządzeniu (WE) nr 1774/2002 (np. karmienie świń mączką mięsno-kostną (MBM) z drobiu). Od 2001 r. oczekuje się na wprowadzenie badań odróżniających. Wynikiem obowiązkowego przetworzenia białek pochodzących od ssaków w temperaturze 133°C i ciśnieniu 3 barów w ciągu 20 minut są bardzo niewielkie fragmenty białek zwierzęcych trudne do wykrycia przy zastosowaniu obecnych metod analitycznych. W oczekiwaniu na zatwierdzenie badań odróżniających i do czasu uzyskania wyników prowadzonej przez EFSA ilościowej oceny ryzyka dotyczącej zagrożenia związanego z małą ilością MBM, można ustalić pewną tolerancję w odniesieniu do niewielkiej obecności mączki mięsno-kostnej w paszy nie powodując zagrożenia dla obecnych środków zwalczania. 2.2.2.4. Łój Obecnie nie istnieją żadne szczególne ograniczenia w odniesieniu do stosowania łoju w paszach (lub żywności) mające na celu zapobieganie przenoszeniu TSE. Ograniczenie dotyczące stosowania materiału szczególnego ryzyka stosuje się dodatkowo do obowiązkowego oczyszczania wytopionego tłuszczu do poziomu 0,15 % nierozpuszczalnych zanieczyszczeń, o którym mowa w rozporządzeniu (WE) nr 1774/2002. Ewentualna konieczność opracowania w przyszłości przepisów dotyczących łoju, w szczególności stosowanego w substytutach mleka, jest uzależniona od wyniku ilościowej analizy ryzyka. 2.3. Programy monitorowania Cel strategiczny: Zmniejszenie ilości przeprowadzanych badań bydła i jednoczesna kontynuacja prowadzenia oceny skuteczności obecnych środków przy nakierowaniu działań na nadzorowanie 2.3.1. Bydło 2.3.1.1. Istniejące przepisy Do połowy 2000 r. większość wykrytych przypadków BSE została wykryta za pomocą tradycyjnej metody biernego nadzorowania, czyli poprzez badanie i obowiązkowe zgłaszanie zwierząt podejrzanych o występowanie oznak lub klinicznych objawów BSE. Wykrycie BSE u zdrowych owiec poddanych ubojowi w 2000 r. wskazało na potrzebę aktywnego monitorowania, które zostało wprowadzone w całej Wspólnocie na początku 2001 r. Program aktywnego monitorowania został w pełni wdrożony w lipcu 2001 r. i w dalszym ciągu obejmuje: - badanie wszystkich zwierząt zaliczanych do grupy ryzyka w wieku powyżej 24 miesięcy (zwierzęta padłe, zwierzęta poddane ubojowi sanitarnemu i zwierzęta z klinicznymi objawami wykrytymi podczas inspekcji ante-mortem ); - badanie wszystkich zdrowych zwierząt poddanych ubojowi w wieku powyżej 30 miesięcy (ogółem 10 mln sztuk bydła rocznie). W tabeli 1 w załączniku II podana jest liczba zwierząt przebadanych od 2001 r., w zależności od poszczególnych kategorii wieku i poszczególnych kategorii (ubój zdrowych zwierząt, zwierzęta zaliczane do grupy ryzyka, zwierzęta padłe). W przypadku krajów, w których stwierdzono występowanie BSE w populacji bydła, celem nadzorowania jest monitorowanie skuteczności środków zwalczania takich jak zakaz paszowy i usuwanie matariału szczególnego ryzyka poprzez śledzenie rozwoju występowania BSE. Ponadto w krajach, w których (ostatnio) nie wystąpiły przypadki BSE, ostatecznym celem nadzorowania jest wykazanie, że próg występowania BSE jest niższy od ustalonego progu. Należy również zauważyć, że mimo iż aktywne monitorowanie BSE nie jest środkiem ochrony zdrowia publicznego, przyczyniło się jednak do zwiększenia zaufania konsumentów i odegrało ważną rolę w strategii komunikacyjnej niektórych Państw Członkowskich. Ponadto, wyniki nadzorowania dostarczyły niezbędnych danych umożliwiających dokonanie oceny zmiany obecnego wykazu materiału szczególnego ryzyka. 2.3.1.2. Strategiczna opcja na przyszłość a) Zagadnienia epidemiologiczne W oparciu o wyniki trwającego programu monitorowania i przyszłe wyniki programów pełnych badań przeprowadzanych w nowych Państwach Członkowskich możliwe jest rozważenie dokonania przeglądu programu monitorowania w 2005 r. w celu ustalenia strategii przejścia w dłuższej perspektywie od obecnego systemu badań do systemu stałego nadzoru opartego na modelu Laboratorium referencyjnego Wspólnoty. Różne możliwości tego przejścia z uwzględnieniem powyżej omówionych celów i korzyści finansowych powinny być przeanalizowane z epidemiologami i statystykami. Możliwości te są następujące: • Stopniowe podwyższenie granicy wieku zwierząt począwszy od zdrowych zwierząt poddanych ubojowi i zwierząt padłych. Podwyższenie granicy wieku byłoby uzależnione od wyników trwającego programu nadzorowania. • Ograniczenie monitorowania bydła urodzonego w latach, na temat których dostępne są statystycznie wystarczające dane dotyczące występowania BSE, natomiast poświęcenie szczególnej uwagi (ostatnim) latom urodzenia, na temat których dostępne są jedynie ograniczone informacje. b) Problematyka kosztów i zysków Mając na względzie cel nadzorowania, koszty związane z programem nadzorowania powinny być porównane z informacjami uzyskanymi z nadzorowania. Szczegółowe koszty przedstawione zostały w załączniku II do niniejszego dokumentu. Koszty obejmują współfinansowanie przez Wspólnotę i koszty finansowane przez Państwa Członkowskie[1]. W tabeli 2 w załączniku II przedstawione są koszty związane ze znalezieniem przypadku z pozytywnym wynikiem w poszczególnych grupach wiekowych. Należy zauważyć, że koszt związany ze znalezieniem jednego przypadku z pozytywnym wynikiem u zdrowego zwierzęcia poddanego ubojowi w 2002 r. w przedziale wiekowym 30-35 miesięcy wynosi 302 mln EUR. 2.3.2. Małe przeżuwacze 2.3.2.1. Istniejące przepisy Poza obowiązkowym badaniem oraz zgłaszaniem owiec i kóz podejrzanych o występowanie u nich oznak i objawów klinicznych TSE, na początku 2002 r. wprowadzony został program aktywnego monitorowania. Od momentu potwierdzenia obecności BSE u kozy na początku 2005 r., aktywne monitorowanie obejmuje: - Badanie przeprowadzone na minimalnym rozmiarze próbki obejmującym do 10 000 owiec i 10 000 kóz w każdym Państwie Członkowskim zwierząt zaliczanych do grupy ryzyka w wieku powyżej 18 miesięcy (zwierzęta padłe, zwierzęta poddane ubojowi sanitarnemu i zwierzęta z klinicznymi objawami wykrytymi podczas inspekcji ante-mortem ). - Badanie 10 000 zdrowych owiec poddanych ubojowi w wieku powyżej 18 miesięcy w Państwach Członkowskich o dużej populacji owiec oraz minimalnej, określonej w oparciu o statystyki, ale dużej liczby kóz poddanych ubojowi w wieku powyżej 18 miesięcy. W większości Państw Członkowskich badane są wszystkie zdrowe kozy poddane ubojowi. Obecne rozszerzone monitorowanie kóz zostanie poddane przeglądowi w drugiej połowie 2005 r. Rozszerzone monitorowanie kóz umożliwia szybkie i lepsze ustalenie występowania BSE u kóz w celu określenia, czy przypadek z pozytywnym wynikiem BSE u kozy urodzonej w 2000 r. i poddanej ubojowi we Francji w 2002 r. był odosobnionym przypadkiem. 2.3.2.2. Strategiczna opcja na przyszłość Monitorowanie małych przeżuwaczy w przyszłości zależy od szacunkowych danych dotyczących występowania BSE u tych zwierząt, opartych na wynikach obecnego rozszerzonego monitorowania kóz oraz wynikach badań odróżniających przeprowadzonych na nowo wykrytych przypadkach, a także, jeśli to możliwe, analizie przypadków TSE w przeszłości. Jeśli wyniki trwającego monitorowania wykażą, że pojedynczy przypadek BSE wykryty u kozy był odosobnionym przypadkiem, monitorowanie może być ograniczone lub kontynuowane jedynie przez określony czas w celu zwiększenia wiarygodności wyników wzmożonych badań. W najgorszym wypadku, jeżeli zanotowany zostanie wzrost występowania przypadków BSE u populacji małych przeżuwaczy, będzie można rozważyć wzmożenie nadzorowania. 2.3.3. Jeleniowate Obecnie w UE nie przewiduje się żadnych środków dotyczących chronicznej choroby wyniszczającej (CWD – Chronic Wasting Disease ). Nie ma dowodów wskazujących na to, że CWD wystąpiła w UE, a jeśli tak, to występowanie tej choroby jest bardzo rzadkie, ponieważ w innym wypadku zostałaby ona najprawdopodobniej już wykryta. Nie ma też konkretnych dowodów na przenoszenie CWD na ludzi, ani na wrażliwość jeleni na BSE. W przypadku odkrycia, na podstawie badań eksperymentalnych lub terenowych, dowodów potwierdzających występowanie jednego z obu zjawisk, zmiana polityki w odniesieniu do CWD byłaby uzasadniona. Ponieważ dane uzyskane z nadzorowania jeleni w UE są ograniczone, na początku 2006 r. rozpoczęte będą badania mające na celu potwierdzenie sytuacji. Będą to ukierunkowane badania zgodne z opinią wydaną przez EFSA. Jednakże przed rozpoczęciem badań, w fazie ich przygotowywania należałoby rozważyć różne środki zarządzania ryzykiem dotyczące głównie działań, które powinny zostać podjęte w przypadku wykrycia przypadku CWD z pozytywnym wynikiem u jeleni. Należy uwzględnić opinie naukowe na temat ryzyka. 2.4. Klasyfikacja krajów według ryzyka występowania BSE Cel strategiczny: Uproszczenie kryteriów klasyfikacji i zakończenie klasyfikacji krajów przed dniem 1 lipca 2007 r. Celem klasyfikacji krajów według ryzyka występowania BSE jest określenie przepisów handlowych w odniesieniu do każdej kategorii ryzyka, co zagwarantuje w niezbędnym stopniu ochronę zdrowia zwierząt i zdrowia publicznego w krajach przywozu. Warunki takiego handlu są już określone w istniejących zaleceniach Kodeksu Zdrowia Zwierząt Lądowych („Kodeks”) Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt (OIE). Pięć istniejących kryteriów klasyfikacji zawartych w Kodeksie wyznacza ostateczny statusu BSE, który niekoniecznie odzwierciedla rzeczywistą sytuację, ponieważ niektóre inne kryteria są niepotrzebnie zbyt sztywne i niedostosowane do ryzyka. Ponadto obecny system oparty na pięciu kategoriach jest bardzo skomplikowany. Zbędne jest również zachowanie trzech różnych kategorii w odniesieniu do krajów, w których występuje ryzyko BSE, ponieważ warunki handlowe są w dużej mierze podobne. W oczekiwaniu na porozumienie w OIE w sprawie przeglądu systemu, w rozporządzeniu dotyczącym TSE wprowadzono pięć kategorii. Przed dwoma laty OIE rozpoczęło proces mający na celu dokonanie przeglądu i uproszczenie klasyfikacji krajów według ryzyka występowania BSE do trzech kategorii. Podczas sesji generalnej w maju 2005 r. osiągnięto porozumienie w sprawie procedury uproszczonej klasyfikacji obejmującej wymagania dotyczące nadzorowania w odniesieniu do różnych kategorii. Procedura uproszczonej klasyfikacji obejmuje trzy kategorie: • Kategoria 1: Kraje o bardzo niskim ryzyku występowania BSE, realizujące w ograniczonym stopniu program aktywnego nadzorowania wykrywający występowanie 1 przypadku na 50 000 - przywóz dozwolony bez ograniczeń; • Kategoria 2: Kraje o kontrolowanym ryzyku występowania BSE, realizujące program aktywnego nadzorowania wykrywający występowanie 1 przypadku na 100 000 - przywóz dozwolony po usunięciu materiału szczególnego ryzyka; • Kategoria 3: Kraje o nieznanym ryzyku występowania BSE. W przypadku tych krajów będzie dozwolony jedynie wywóz produktów handlowych wymienionych w ograniczonym wykazie. Obecne przepisy rozporządzenia dotyczącego TSE powinny zostać zmienione zgodnie z nową międzynarodową normą. Po przyjęciu nowych kryteriów klasyfikacji należy sklasyfikować kraje, począwszy od głównych partnerów handlowych. Jeśli do dnia 1 lipca 2007 r. OIE nie zdoła dokonać klasyfikacji krajów, Wspólnota powinna sklasyfikować kraje zgodnie z nową międzynarodową normą. 2.5. Przegląd polityki dotyczącej uboju w odniesieniu do TSE u małych przeżuwaczy Cel strategiczny: Przegląd i złagodzenie środków zwalczania w odniesieniu do małych przeżuwaczy z uwzględnieniem dostępnych nowych narzędzi diagnostycznych i zachowaniem obecnego poziomu ochrony konsumentów 2.5.1. Istniejące przepisy Istniejące przepisy wymagają poddania ubojowi całego stada zwierząt w przypadku wykrycia TSE u kóz oraz całkowitego lub częściowego (genotypy wrażliwe) uboju w przypadku wykrycia TSE u owiec, łącznie z przypadkami nietypowymi. Aby poprawić genetyczną odporność populacji owiec, od dnia 1 kwietnia 2005 r. program hodowli minimalnej stał się obowiązkowy w odniesieniu do stad o wysoce korzystnych cechach genetycznych. Nietypowe przypadki to przypadki TSE, u których wykluczono BSE, często wykrywane przez aktywne nadzorowanie oraz charakteryzujące się brakiem objawów klinicznych i brakiem lub nikłym rozprzestrzenianiem się w stadzie, które występują jednak u owiec o genotypach określonych jako odporne na BSE (w przeciwieństwie do klasycznej trzęsawki owiec). Ponadto molekularne badania odróżniające obowiązujące od stycznia 2005 r. mogą wykluczyć obecność BSE w ciągu kilku tygodni u większości przypadków TSE. W przypadku wykluczenia BSE nie istnieje już zagrożenie dla zdrowia publicznego i ubój całego stada przez wzgląd na zdrowie publiczne może być uznany jako niewspółmierny. W poniższej tabeli podana jest ilość owiec i kóz z pozytywnym wynikiem w zarażonych stadach. Owce | Kozy | 2002 | 1,3 % | 0,7 % | 2003 | 2,8 % | 0,3 % | 2004 | 3,5 % | 1,2 % | Należy zauważyć, że w większości stad przy uboju nie wykrywa się dodatkowych przypadków, w szczególności, gdy znalezione zostały przypadki nietypowe. W innych stadach zakażenie TSE wykazano nawet u 40 % zwierząt. 2.5.2. Strategiczna opcja na przyszłość Komisja chciałaby zaproponować złagodzenie polityki dotyczącej uboju w odniesieniu do wszystkich przypadków, w których wykluczono BSE (owce i kozy), wraz z programem wzmożonych badań zakażonych stad i ubojem w celu spożycia przez ludzi wszystkich zwierząt w każdym wieku w zarażonych stadach, w przypadku negatywnego wyniku szybkich badań. Warunki dotyczące certyfikowania stad powinny być traktowane jako dodatkowy środek zwalczania TSE. 2.6. Ubój kohorty bydła Cel strategiczny: Zaprzestanie natychmiastowego uboju kohorty 2.6.1. Istniejące przepisy Obecne przepisy dotyczące TSE przewidują zabijanie i niszczenie (ubój) zwierząt kohorty, które są powiązane z przypadkiem z pozytywnym wynikiem BSE. Zwierzęta kohorty to zwierzęta, które nie wykazują żadnych objawów, ale w odniesieniu do których, ze względu na powiązanie epidemiologiczne, istnieje większe ryzyko, że są zakażone BSE. Kohorta obejmuje w przypadku zwierząt płci żeńskiej potomstwo przypadku z pozytywnym wynikiem BSE (kohorta „urodzeniowa”) lub zwierzęta, które otrzymywały tę samą paszę co zwierzę z pozytywnym wynikiem w pierwszym roku swojego życia (kohorty „paszowe”). 2.6.2. Strategiczna opcja na przyszłość Możliwe jest podjęcie próby rozważenia innych rozwiązań w celu zastąpienia praktykowanego obecnie niszczenia kohorty. Proponowane rozwiązanie polegałoby na przesunięciu uboju i zniszczenia na koniec okresu produkcyjnego, jak przewiduje to Międzynarodowy Kodeks Zdrowia Zwierząt OIE, lub umożliwieniu wprowadzenia zwierząt poddanych ubojowi do łańcucha żywnościowego w przypadku negatywnego wyniku szybkich badań. Mimo, iż złagodzenie przepisów umożliwiłoby hodowlę i wykorzystanie mleka, decyzja o odstąpieniu od uboju powinna pozostawać w gestii Państw Członkowskich, tak aby mogły one uwzględnić możliwe konsekwencje dla swoich rynków wywozu. Decyzje o przesunięciu uboju podejmowałyby Państwa Członkowskie. Złagodzenie to nie stanowiłoby zagrożenia dla obecnego poziomu ochrony konsumentów. Złagodzenie przepisów zmniejszyłoby nie tylko ekonomiczny wpływ całkowitego niszczenia kohort, ale także jego społeczne konsekwencje, będące często jedną z głównych przyczyn sprzeciwu wobec polityki uboju. W poniższej tabeli podane są liczby zwierząt poddanych ubojowi i badaniom w latach 2003 i 2004 oraz liczba przypadków z pozytywnym wynikiem wykrytych wśród zwierząt kohorty. Rok | 2003 | 2004 | Ogółem | Badane zwierzęta | 25 747 | 16 471 | 42 218 | Przypadki BSE | 10 | 5 | 15 | W perspektywie średnioterminowej może być przewidziany ubój w celu spożycia przez ludzi pod warunkiem, że wynik badań na TSE będzie negatywny, materiał szczególnego ryzyka zostanie usunięty, a choroba występować będzie rzadziej. Jednakże przy coraz rzadszym występowaniu BSE zmniejsza się również koszt uboju i z punktu widzenia konsumentów (oraz handlu), w szczególności w Państwach Członkowskich, w których BSE nie wystąpiła lub występowała bardzo rzadko, chętniej może być stosowany ubój całego stada w celu jego zniszczenia. Decyzja taka leżałaby w gestii Państwa Członkowskiego. 2.7. Ograniczenia nałożone na Zjednoczone Królestwo Cel strategiczny: Podjęcie dyskusji na temat uchylenia dodatkowych ograniczeń w wywozie wołowiny i produktów z wołowiny ze Zjednoczonego Królestwa w przypadku spełnienia przewidzianych warunków 2.7.1. Istniejące przepisy Decyzja Rady 98/256/WE (decyzja w sprawie nałożenia embarga na Zjednoczone Królestwo) z późniejszymi zmianami stanowi o obowiązku zapewnienia przez Zjednoczone Królestwo, że żywe bydło i produkty z mięsa wołowego nie są wysyłane z jego terytorium do innych Państw Członkowskich lub do krajów trzecich, z wyjątkiem sytuacji, w których spełnione zostały określone warunki (mięso bez kości, z wyłączeniem bydła w wieku powyżej 30 miesięcy). 2.7.2. Strategiczna opcja na przyszłość W 1996 r. Zjednoczone Królestwo wprowadziło zasadę dotyczącą uboju zwierząt w wieku powyżej 30 miesięcy (OTM - Over-Thirty-Months ) jako środek ochrony zdrowia publicznego, która zakazuje oddawania do spożycia przez ludzi mięsa otrzymanego z większości bydła w wieku powyżej 30 miesięcy w chwili uboju. Dnia 1 grudnia 2004 r. Zjednoczone Królestwo poinformowało Komisję o podjęciu decyzji w sprawie zastąpienia tej zasady systemem badań podobnym do systemu funkcjonującego w innych Państwach Członkowskich oraz w sprawie trwałego wyłączenia z łańcucha żywnościowego bydła urodzonego przed dniem 1 sierpnia 1996 r. Zważywszy na możliwość uchylenia embarga nałożonego na Zjednoczone Królestwo, przed rozpoczęciem dyskusji powinny być spełnione określone warunki: spadek występowania BSE do poziomu poniżej 200 przypadków na milion sztuk dorosłego bydła i korzystny wynik misji audytowej przeprowadzonej przez Biuro ds. Żywności i Weterynarii (FVO) w czerwcu 2005 r. W dniu 10 marca 2005 r. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) potwierdził występowanie BSE na poziomie poniżej 200 przypadków na milion sztuk dorosłego bydła. W przypadku, gdy oba warunki zostaną spełnione, w szczególności warunek dotyczący korzystnego wyniku inspekcji FVO, prawdopodobnie w czwartym kwartale 2005 r. możliwe będzie podjęcie z Państwami Członkowskimi dyskusji na temat uchylenia embarga. 3. ZMIANY W PERSPEKTYWIE DłUGOTERMINOWEJ (2009 - 2014) Cel strategiczny: Zmiana środków przy uwzględnieniu istnieją cych technologii i rozwoju wiedzy naukowej W przypadku utrzymywania się pozytywnej tendencji i uwzględniając złagodzenie środków w krótko- i średnioterminowej perspektywie, możliwe jest dalsze złagodzenie środków. Dzięki przeprowadzaniu zatwierdzonych badań na żywych zwierzętach, w przyszłości może być możliwe określenie zwierząt zakażonych i poddawanie ich ubojowi, co skróci okres niezbędny przed przyjęciem nowych środków złagodzenia przepisów. Poszczególne możliwości są przedstawione poniżej. 3.1. Nadzorowanie W perspektywie długoterminowej mogą być przewidziane różne scenariusze: - W przypadku utrzymywania się pozytywnej tendencji, możliwe jest utrzymanie stopniowego obniżania poziomu nadzorowania koncentrując się na starszych zwierzętach lub kohortach urodzeniowych, w odniesieniu do których dostępne są jedynie ograniczone informacje; - Jeśli przypadki BSE wykrywane będą tylko u zwierząt w wieku powyżej 10 lat, czyli urodzonych przed styczniem 2002 r., możliwe jest podjęcie decyzji o trwałym wyłączeniu tych zwierząt z łańcucha żywnościowego (program niszczenia bydła) i ustanowieniu wsparcia finansowego na rzecz uboju tych zwierząt pod koniec ich okresu produkcyjnego. Ostateczna strategia nadzorowania mogłaby być ograniczona do badania zwierząt podejrzanych o objawy kliniczne (bierny nadzór) i do strategii utrzymania zgodnie z zaleceniami OIE; - Można rozważać poddawanie wszystkich zwierząt w określonym wieku badaniu na żywych zwierzętach, o ile takie badanie będzie dostępne. 3.2. Materiał szczególnego ryzyka Jeśli przypadki BSE nie będą wykrywane u zwierząt w wieku poniżej określonego wieku lub jeśli ich występowanie spadnie poniżej ustalonego poziomu, obowiązek usunięcia materiału szczególnego ryzyka może być wycofany w odniesieniu do tej grupy wiekowej. Inna możliwość, która może być rozważana jako środek zapobiegawczy przeciwko występowaniu w przyszłości epidemii lub sporadycznych przypadków choroby, to opracowanie stałego podstawowego wykazu materiału szczególnego ryzyka, w szczególności tkanek nerwowych (mózg, rdzeń kręgowy) bydła pochodzącego z określonych grup wiekowych. 3.3. Certyfikacja stad Po poddaniu badaniu na żywych zwierzętach wszystkich zwierząt należących do stada bydła, może zostać wprowadzona certyfikacja statusu stada zgodnie z certyfikacją gospodarstwa, tak jak odbywa się to w przypadku gruźlicy i brucelozy. 3.4. Genetyczna odporność kóz W przypadku, gdy dalsze badania wykażą genetyczną odporność niektórych genotypów w populacji kóz, strategia zwalczania powinna być poddana przeglądowi w oparciu o nowe osiągnięcia. 4. ALTERNATYWNE SCENARIUSZE W PRZYPADKU NIEUTRZYMANIA SIę POZYTYWNYCH TENDENCJI Wszystkie wskaźniki dotyczące występowania BSE u bydła wskazują na to, że wzrost liczby przypadków BSE w przyszłości jest mało prawdopodobny. Alternatywny scenariusz należy przewidzieć na wypadek, gdyby pozytywna tendencja nie utrzymała się w niektórych Państwach Członkowskich.Ponadto, przy opracowywaniu średnio- i długoterminowej strategii dotyczącej małych przeżuwaczy i jeleniowatych, należy wziąć pod uwagę również najgorszy scenariusz. Alternatywne scenariusze są następujące: • Niekorzystna tendencja występowania BSE w niektórych Państwach Członkowskich W przypadku, gdy w niektórych Państwach Członkowskich nie zostanie potwierdzona pozytywna tendencja, możliwe będzie podjęcie bardziej rygorystycznych środków dotyczących usuwania materiału szczególnego ryzyka niż w innych Państwach Członkowskich. W ostatniej fazie może być wprowadzone czasowe embargo, które umożliwi stawienie czoła sytuacji w danym Państwie Członkowskim bez karania innych Państw Członkowskich, w których nie zarejestrowano negatywnej tendencji. • BSE u małych przeżuwaczy Jeżeli, w wyniku intensywnego nadzorowania kóz, występowanie BSE w populacji owiec i kóz na szeroką skalę zostanie potwierdzone, należy podjąć rygorystyczne środki obejmujące pełne badania małych przeżuwaczy i w konsekwencji badania odróżniające przypadków TSE, a także poszerzony wykaz materiału szczególnego ryzyka sporządzony na podstawie opinii naukowych. Może to doprowadzić, w najgorszym wypadku, do całkowitego zniszczenia tuszy. Potwierdzi to również konieczność wprowadzenia programu hodowli minimalnej w celu zwiększenia odporności populacji owiec. • Chroniczna choroba wyniszczająca (CWD) u jeleniowatych Jeżeli, w wyniku badań planowanych na 2006 r. występowanie CWD zostanie potwierdzone, może być na stałe przyjęta decyzja w sprawie usuwania materiału szczególnego ryzyka. 5. PODSUMOWANIE Dokonaliśmy wielkich postępów, a Komisja wprowadziła obszerny pakiet rygorystycznych środków Wspólnotowych. W ciągu ostatnich 10 lat, Komisja wydała 70 aktów prawa pierwotnego i aktów wykonawczych ustanawiających rygorystyczne środki na poziomie Wspólnoty. Podstawowy akt prawny mający na celu ochronę zdrowia ludzi i zwierząt przed zagrożeniem BSE oraz innymi TSE został przyjęty w dniu 22 maja 2001 r. Rozporządzenie (WE) nr 999/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawia przepisy dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych pasażowalnych encefalopatii gąbczastych i jest powszechnie znane jako „rozporządzenie dotyczące TSE”. Rozporządzenie to zaczęło obowiązywać bardzo szybko, od dnia 1 lipca 2001 r. Różne wskaźniki wskazują na korzystną tendencję w zakresie epidemii BSE i wyraźną poprawę sytuacji na przestrzeni ostatnich lat dzięki wprowadzonym środkom ograniczającym ryzyko. Celem rozporządzenia dotyczącego TSE na najbliższe lata jest zapewnienie złagodzenia środków przy jednoczesnym zachowaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa żywności, osiągniętego dzięki prowadzonym w ostatnich dziesięciu latach kontrolom w zakresie TSE. Złagodzenie środków powinno być oparte na ocenie ryzyka oraz odzwierciedlać postęp technologiczny i rozwój wiedzy naukowej. Wywarłoby ono także pozytywny wpływ na konkurencyjność przemysłu i rolników w obrębie Wspólnoty. 6. ZAłąCZNIK I Wykres 1: Przypadki BSE w latach od 2001 do 2004 [pic] Wykres 2 : Przypadki BSE w kohortach urodzeniowych [pic] Wykres 3: Średni wiek przypadków z pozytywnym wynikiem u zdrowych zwierząt poddanych ubojowi w UE-15 [pic] 7. ZAłąCZNIK II: DANE DOTYCZąCE MONITOROWANIA Tabela 1: Liczba bydła poddanego badaniom w okresie od stycznia 2001 r. do grudnia 2004 r. Grupa wiekowa | Zdrowe zwierzęta poddane ubojowi | Zwierzęta należące do grupy ryzyka | Zwierzęta padłe | < 24 miesiące | 3 370 000 | 70 000 | 55 000 | 24-29 | 3 035 000 | 455 000 | 355 000 | 30-35 | 6 715 000 | 655 000 | 515 000 | 36-41 | 3 065 000 | 395 000 | 310 000 | 42-47 miesięcy | 2 400 000 | 330 000 | 260 000 | <= 48 miesięcy | 17 235 000 | 3 060 000 | 2 405 000 | Ogółem | 35 820 000 | 4 965 000 | 3 000 000 | Tabela 2: Koszty (w mln EUR) na każdy przypadek BSE wykryty w okresie od stycznia 2001 r. do grudnia 2004 r. Grupa wiekowa | Zdrowe zwierzęta poddane ubojowi | Zwierzęta należące do grupy ryzyka | <24 miesiące | Brak przypadków | Brak przypadków | 24-29 miesięcy | Brak przypadków | 10,2 | 30-35 miesięcy | 302 | 29,5 | 36-41 miesięcy | 69 | 17,8 | 42-47 miesięcy | 11 | 0,9 | Wszystkie <48 miesięcy | 64 | 4,3 | Wszystkie=<48 miesięcy | 0,76 | 0,04 | Wszystkie grupy wiekowe | 1,56 | 0,07 | 8. ZAłąCZNIK III: KOSZTY ZWIąZANE Z PROGRAMEM NADZOROWANIA Tabela 1: Szacunkowy podział wiekowy bydła poddanego badaniom w okresie od stycznia 2001r. do grudnia 2004 r. Grupa wiekowa | Zdrowe zwierzęta poddane ubojowi | Zwierzęta należące do grupy ryzyka | Zwierzęta padłe | < 24 miesiące | 3 370 000 | 70 000 | 55 000 | 24-29 | 3 035 000 | 455 000 | 355 000 | 30-35 | 6 715 000 | 655 000 | 515 000 | 36-41 | 3 065 000 | 395 000 | 310 000 | 42-47 miesięcy | 2 400 000 | 330 000 | 260 000 | <= 48 miesięcy | 17 235 000 | 3 060 000 | 2 405 000 | Ogółem | 35 820 000 | 4 965 000 | 3 900 000 | Tabela 2: Liczba przypadków BSE u młodego bydła wykrytych w okresie od stycznia 2001 r. do grudnia 2004 r. Zdrowe zwierzęta poddane ubojowi | Zwierzęta należące do grupy ryzyka | 24-29 miesięcy | Brak przypadków | 177 500 | 30-35 miesięcy | 6 715 000 | 515 000 | 36-41 miesięcy | 1 532 500 | 310 000 | 42-47 miesięcy | 240 000 | 16 250 | Wszystkie grupy wiekowe | 34 743 | 1 572 | Tabela 4: Koszty monitorowania BSE (w mln EUR) w okresie od stycznia 2001 r. do grudnia 2004 r. Ogólne koszty badań na obecność BSE oszacowano na 40-50 EUR za każde badanie, przy czym jako koszt średni przyjęto 45 EUR Grupa wiekowa | Zdrowe zwierzęta poddane ubojowi | Zwierzęta należące do grupy ryzyka | <24 miesiące | 152 | 3 | 24-29 miesięcy | 137 | 20 | 30-35 miesięcy | 302 | 29 | 36-41 miesięcy | 138 | 18 | 42-47 miesięcy | 108 | 15 | Wszystkie <48 miesięcy | 836 | 86 | Wszystkie grupy wiekowe | 1 612 | 223 | Tabela 5: Koszty (mln EUR) na każdy przypadek wykryty w okresie od stycznia 2001 r. do grudnia 2004 r. Grupa wiekowa | Zdrowe zwierzęta poddane ubojowi | Zwierzęta należące do grupy ryzyka | <24 miesiące | Brak przypadków | Brak przypadków | 24-29 miesięcy | Brak przypadków | 10,2 | 30-35 miesięcy | 302 | 29,5 | 36-41 miesięcy | 69 | 17,8 | 42-47 miesięcy | 11 | 0,9 | Wszystkie <48 miesięcy | 64 | 4,3 | Wszystkie =<48 miesięcy | 0,76 | 0,04 | Wszystkie grupy wiekowe | 1,56 | 0,07 | [1] Średni koszt szybkiego testu na wykrycie BSE zapisany w budżecie wynosi 50 EUR, przy czym 8 EUR jest współfinansowane przez Komisję.